Қазақстан Республикасының азаматтық кодексі (ерекше бөлім)
Қазақстан Республикасының 1999 жылғы 1 шілдедегі N 409 Кодексі
МАЗМҰНЫ
Ескерту. Мәтiнде "бөлiм" деген сөздiң алдындағы "IV - VII" деген цифрлар тиiсiнше
"4 - 7" деген цифрлармен ауыстырылды - ҚР 2004.12.20 N 13 (2005 жылғы 1 қаңтардан бастап
қолданысқа енгізіледі) Заңымен.
ҚОЛДАНУШЫЛАР НАЗАРЫНА!
ҚР 2005.11.22 N 90 Заңымен енгізілген өзгерістер әртүрлі уақытта қолданысқа
енгізілген (2-бапты қараңыз). Қажет болған жағдайда "Заң" Деректер базасының 5
версиясының алдыңғы редакцияларын қараңыз.
4 бөлім
Міндеттемелердің жекелеген түрлері
25-тарау. Сатып алу-сату
Параграф 1. Сатып алу-сату туралы жалпы ережелер 406-бап. Сатып алу-сату шарты
1. Сатып алу-сату шарты бойынша бiр тарап (сатушы) мүлiктi (тауарды) екiншi
тараптың (сатып алушының) меншiгiне, шаруашылық жүргiзуiне немесе жедел басқаруына
беруге мiндеттенедi, ал сатып алушы бұл мүлiктi (тауарды) қабылдауға және ол үшiн
белгiлi бiр ақша сомасын (бағасын) төлеуге мiндеттенедi.
2. Бағалы қағаздар мен валюталық құндылықтарды сатып алу-сатуға, егер заң
актiлерiнде оларды сатып алу-сатудың арнаулы ережелерi белгiленбесе, осы параграфта
көзделген ережелер қолданылады.
2-1. Ислам банкінің банк қызметін жүзеге асыруы кезінде оның тауарларды сатып алу-
сату ерекшеліктері Қазақстан Республикасының банк қызметін реттейтін заңнамалық
актілерінде белгіленеді.
3. Осы Кодексте немесе өзге де заң актiлерiнде көзделген жағдайларда тауарлардың
жекелеген түрлерiн сатып алу-сату ерекшелiктерi заң актiлерiнде және өзге
де нормативтiк құқықтық актiлерде белгiленедi.
4. Осы параграфта көзделген ережелер, егер бұл құқықтардың мазмұнынан немесе
сипатынан өзгеше туындамаса, мүлiктiк құқықтарды сатуға қолданылады.
5. Сатып алу-сату шарттарының жекелеген түрлерiне (бөлшек саудамен сатып алу-сату,
тауарлар жеткiзiлiмi, энергиямен жабдықтау, контрактация, кәсiпорынды сату), егер осы
Кодекстiң ережелерiнде бұл түрлердiң шарттары туралы өзгеше көзделмесе, осы параграфта
көзделген ережелер қолданылады.
6. Сот шешімдерін орындау үшін белгіленген тәртіппен мүлікті сату кезінде сот
орындаушысы сатушы ретінде шығады.
Ескерту. 406-бапқа өзгерту енгізілді - ҚР 2009.02.12 N 133-IV (қолданысқа енгізілу
тәртібін 2-баптан қараңыз), 2010.04.02 N 262-IV(2010.10.21 бастап қолданысқа
енгізіледі) Заңдарымен.
407-бап. Тауар туралы шарттың талабы
1. Осы Кодекстiң 116-бабындағы ережелердi сақтай отырып, кез келген зат шарт
бойынша сатып алу-сату тауары бола алады.
2. Шарт жасасқан кезде сатушының қолында бар тауарды, сондай-ақ заң актiлерiнде
өзгеше белгiленбесе немесе тауардың сипатынан өзге жағдай туындамаса, сатып алушының
болашақта шығаратын немесе сатып алатын тауарын сатып алу-сатуға шарт жасалуы мүмкiн.
3. Егер шарт тауарлардың атауын және санын айқындауға мүмкiндiк берсе, тауар
туралы талап (елеулi талаптар) келiсiлген деп есептеледi.
408-бап. Сатушының тауар беру жөнiндегi мiндеттерi
1. Сатушы шартта көзделген тауарды сатып алушыға беруге мiндеттi.
2. Егер шартта өзгеше көзделмесе, сатушы тауарды берумен бiрге сатып алушыға оның
керек-жарақтарын, сондай-ақ нормативтiк құқықтық актiлерде немесе шартта көзделген,
соған қатысты құжаттарды (тауардың жиынтықтылығын, қауіпсіздігін, сапасын, пайдалану
тәртiбiн және т.б. куәландыратын құжаттарды) беруге мiндеттi.
409-бап. Тауарды беру мiндетiн орындау мерзiмi
1. Сатушының сатып алушыға тауарды беру мiндетiн орындау мерзiмi шартта
белгiленедi, ал егер шартта мерзiмдi белгiлеуге мүмкiндiк болмаса, осы Кодекстiң 277-
бабында көзделген ережелерге сәйкес белгiленедi.
2. Егер мерзiм бұзылған кезде сатып алушының шартты орындауға мүдделiлiгi
жоғалатындығы шарттан айқын туындайтын болса, сатып алу-сату шарты оны қатаң белгіленген
мерзімде орындау талабымен жасалды деп танылады.
Сатушының мұндай шартты онда белгiленген мерзiм басталғанға дейiн немесе
бiткеннен кейiн сатып алушының келiсуiнсiз орындауға құқығы жоқ.
Заң актiлерiнде немесе шартта сатып алу-сату шартын бөлiп орындау жағдайлары
(шартты орындаудың аралық мерзiмдерi) белгiленуi мүмкiн.
410-бап. Сатушының тауар беру мiндетiн орындау кезі
1. Егер сатып алу-сату шартында өзгеше көзделмесе, сатушының сатып алушыға тауар
беру мiндетi:
1) егер шартта тауарды жеткiзiп беру бойынша сатушының мiндетi көзделсе, сатып
алушыға немесе ол атаған адамға тауарды берген;
2) егер тауар сол тауар орналасқан жерде сатып алушыға немесе ол атаған адамға
берiлуге тиiс болса, сатып алушының билiгiне тауар берген кезiнде орындалған болып
есептеледi.
Тауар шартта көзделген мерзiмде тиiстi жерде беруге дайын тұрған және сатып алушы
шарт талаптарына сәйкес тауардың беруге дайын екендiгi туралы хабардар болған кезде
тауар сатып алушының билiгiне берiлген болып есептеледi. Егер тауар таңбалау арқылы
немесе өзгеше түрде шарт мақсаттары үшiн сәйкестендiрiлмесе тауар берiлуге дайын емес
деп танылады.
2. Тауарды жеткiзiп беру немесе сатып алушыға оның орналасқан жерiнде тауар беру
жөнiнде сатып алу сату шартынан сатушының мiндетi туындамаған жағдайларда, егер шартта
өзгеше көзделмесе, тауарды тасымалдаушыға немесе сатып алушыға жеткiзу үшiн байланыс
ұйымына берген кезде сатушының тауарды сатып алушыға беру мiндетi орындалған болып
есептеледi.
411-бап. Тауардың кездейсоқ жойылу қаупiнiң ауысуы
1. Егер сатып алу-сату шартында өзгеше көзделмесе, тауардың кездейсоқ жойылу
немесе кездейсоқ бүлiну қаупi сатушы заң актiлерiне немесе шартқа сәйкес сатып алушыға
тауар беру жөнiндегi өз мiндетiн атқарды деп есептелетiн кезден бастап сатып алушыға
ауысады.
2. Жолда келе жатқан кезде сатылған тауардың кездейсоқ жойылу немесе кездейсоқ
бүлiну қаупi, егер шартта немесе iскерлiк айналым ғұрпында өзгеше көзделмесе, сатып алу-
сату шарты жасалған кезден бастап сатып алушыға ауысады.
Егер шарт жасасқан кезде сатушы тауардың жоғалтылғанын немесе бүлiнгенiн бiлсе
немесе бiлуге тиiс болса және бұл туралы сатып алушыға хабарламаса, тауардың кездейсоқ
жойылу немесе кездейсоқ бүлiну қаупi сатып алушының талап етуi бойынша тауар бірінші
тасымалдаушыға өткізілген кезден бастап сатып алушыға ауысатындығы туралы шарт талабын
сот жарамсыз деп тануы мүмкiн.
412-бап. Сатушының сатылған тауарды сақтау жөнiндегi
мiндетi
Меншiк құқығы, шаруашылық жүргiзу немесе оралымды басқару құқығы сатып алушыға
тауарды берместен бұрын ауысқан кезде сатушы тауарды бергенге дейiн оның нашарлауына жол
бермей сақтауға мiндеттi.
Егер тараптардың келiсiмiнде өзгеше көзделмесе, сатып алушы сатушыға бұған
қажеттi шығындарды өтеуге мiндеттi.
413-бап. Сатушының үшiншi тұлғалардың құқықтарынан тыс
тауарды беру мiндетi
1. Сатып алушы үшiншi тұлғалардың құқықтары жүктелген тауарды қабылдауға келiскен
жағдайды қоспағанда, сатушы үшiншi тұлғалардың кез келген құқықтарынан тыс тауарды сатып
алушыға беруге мiндеттi.
Егер тауарға үшiншi тұлғалардың құқықтары туралы сатып алушының бiлгендiгi немесе
бiлуге тиiс екендiгi дәлелденбесе, сатушының бұл мiндеттердi орындамауы сатып алушыға
сол тауардың сатып алу бағасын кемiтудi не шартты бұзуды және залалдарды өтеудi талап
ету құқығын бередi.
2. Тауарды сатып алушыға беру кезiнде үшiншi тұлғалардың оған қатысты талаптары
болып, ол жөнiнде сатушы білген жағдайда да, егер бұл талаптар кейiннен белгiленген
тәртiппен заңды деп танылса, тиiсiнше осы баптың 1-тармағында көзделген ережелер
қолданылады.
414-бап. Сатып алушыдан тауарды алып қойған жағдайдағы
сатушының жауапкершiлiгi
1. Шартты орындауға дейiн пайда болған негiздер бойынша үшiншi тұлғалар сатып
алушыдан тауарды алып қойған кезде сатушы, егер сатып алушы осы негiздердiң болғаны
туралы бiлгенiн немесе білуге тиіс екенін дәлелдей алмаса, сатып алушыға оның шеккен
залалын өтеуге мiндеттi.
2. Үшiншi тұлғалардың сатып алушыдан сатып алған тауарын талап еткен жағдайда
тараптардың сатушыны жауапкершiлiктен босату немесе жауапкершiлiгiн шектеу туралы
келiсiмi жарамсыз болады.
415-бап. Тауарды алып қою туралы талап арыз берiлген
жағдайдағы сатып алушы мен сатушының мiндеттерi
1. Егер үшiншi тұлға шарт орындалғанға дейiн туындаған негiздер бойынша сатып
алушыға тауарды алып қою туралы талап арыз қойса, сатып алушы сатушыны бұл iске қатысуға
тартуға мiндеттi, ал сатушы бұл іске сатып алушы тарапынан араласуға міндетті.
2. Егер сатушы iске қатыса отырып, сатылған тауарды сатып алушыдан алып қоюды
болдырмайтынын дәлелдей алса, сатып алушының сатушыны iске қатысуға тартпауы сатушыны
сатып алушы алдындағы жауапкершіліктен босатады.
3. Сатып алушы iске қатысуға тартқан, бiрақ оған қатыспаған сатушы сатып алушының
iстi дұрыс жүргiзбегенiн дәлелдеу құқығынан айырылады.
416-бап. Тауар беру мiндетiн орындамаудың салдары
1. Егер сатушы сатып алушыға сатылған тауарды беруден бас тартса, сатып алушы
сатып алу-сату шартын орындаудан бас тартуға құқылы.
2. Сатушы белгiлi бiр жеке затты беруден бас тартқан жағдайда сатып алушы
сатушыға осы Кодекстiң 355-бабында көзделген талаптарды қоюға құқылы.
417-бап. Тауарға қатысты керек-жарақтар мен құжаттарды
беру мiндетiн орындамаудың салдары
1. Егер сатушы өзi беруге тиiстi (осы Кодекстiң 408-бабының 2-тармағы) Тауарға
қатысты керек-жарақтарды немесе құжаттарды сатып алушыға бермесе немесе беруден бас
тартса, сатып алушы оларды беру үшiн оған қисынды мерзiм тағайындауға құқылы.
2. Сатушы тауарға қатысты керек-жарақтарды немесе құжаттарды аталған мерзiмде
бермеген жағдайда, егер шартта өзгеше көзделмесе, сатып алушы тауарды қабылдаудан бас
тартуға құқылы.
418-бап. Тауардың саны
Сатып алушыға берiлуге тиiс тауар саны шартта тиiстi өлшем бiрлiктерiне сәйкес
немесе ақшалай түрде көзделедi. Тауарлардың саны туралы талап оны айқындау тәртiбiн
шартта белгiлеу жолымен келiсiлуi мүмкiн.
419-бап. Тауардың саны туралы шарт талаптарын
бұзудың салдары
1. Егер сатушы шарт талаптарын бұза отырып, сатып алушыға тауар санын шартта
белгіленгенінен кемірек берсе, сатып алушы, егер шартта өзгеше көзделмесе, не тауардың
жетiспейтiн санын берудi талап етуге, не берiлген тауардан және оған ақы төлеуден бас
тартуға, ал егер ақысы төленiп қойған болса, оған төленген ақша сомасын қайтаруды талап
етуге құқылы.
2. Сатушы сатып алушыға тауарды шартта көрсетiлгенiнен артық мөлшерде берген
жағдайда сатып алушы бұл туралы сатушыға осы Кодекстiң 436-бабының 1-тармағында
көзделген тәртiппен хабарлауға мiндеттi. Егер сатып алушыдан хабар алынғаннан кейiн
қисынды мерзiмде сатушы тиiстi тауарға билiк етпесе, шартта өзгеше көзделмегендiктен,
сатып алушы бүкіл тауарды қабылдауға құқылы.
3. Сатып алушы тауарды шартта белгiленгенiнен артық мөлшерде қабылдаған жағдайда
тиiстi тауарға ақы, егер тараптардың келiсiмiнде өзгеше баға белгiленбесе, шартқа сәйкес
қабылданған тауар үшiн белгiленген баға бойынша төленедi.
420-бап. Тауарлардың түр-түрi
Егер сату-сатып алу шарты бойынша түрлерiне, үлгiлерiне, мөлшерiне, түстерi мен
өзге де белгiлерiне (түр-түрi) қарай белгiленген тауарлар берiлуге тиiс болса, сатушы
сатып алушыға тауарларды тараптар келiскен түр-түрi бойынша беруге мiндетті.
421-бап. Тауарлардың түр-түрi туралы шарт талаптарын
бұзудың салдары
1. Сатушы шартта көзделген тауарлардың түр-түрiн шартқа сәйкес келмейтiн етiп
берген кезде сатып алушы оларды қабылдаудан және ақы төлеуден бас тартуға, ал егер
оларға ақы төленіп қойған болса, төленген ақша сомасын қайтаруды талап етуге құқылы.
2. Егер сатушы сатып алушыға түр-түрi шартқа сәйкес келетiн тауарлармен қатар,
олардың түр-түрi туралы шарттың талаптарын бұза отырып тауарлар берсе сатып алушы өз
қалауы бойынша:
1) түр-түрi туралы шарттың талаптарына сәйкес келетiн тауарларды қабылдап, қалған
тауарлардан бас тартуға;
2) берiлген барлық тауарлардан бас тартуға;
3) түр-түрi туралы шарттың талаптарына сәйкес келмейтiн тауарларды шартта
көзделген түр-түрiндегi тауарлармен алмастыруды талап етуге;
4) берiлген барлық тауарларды қабылдап алуға құқылы.
3. Түр-түрі шарттың талаптарына сәйкес келмейтін тауарлардан бас тартқан немесе
түр-түрi туралы шарттың талаптарына сәйкес келмейтiн тауарларды алмастыру жөнiнде талап
қойған жағдайда сатып алушы бұл тауарларға ақы төлеуден бас тартуға да, ал егер ақы
төленіп қойған болса, төленген соманың қайтарылуын талап етуге құқылы.
4. Егер сатып алушы түр-түрi туралы шарттың талаптарына сәйкес келмейтiн
тауарларды алғаннан кейiн он бес күн мерзiмде өзiнiң тауарлардан бас тартатынын сатушыға
хабарламаса, олар қабылданған болып есептеледi.
5. Егер сатып алушы түр-түрi шартқа сәйкес келмейтiн тауарлардан бас тартпаса,
оларға сатушымен келiсiлген баға бойынша ақы төлеуге мiндеттi. Сатушы бағаны он бес күн
мерзiмде келiсу жөнiнде қажеттi шаралар қолданбаған жағдайда, сатып алушы тауарға шарт
жасалған кезде әдетте сол сияқты мән-жайларда ұқсас тауарлар үшiн алынатын баға бойынша
ақы төлейдi.
6. Егер сатып алу-сату шартында өзгеше көзделмесе, осы баптың ережелерi
қолданылады.
422-бап. Тауардың сапасы
1. Сатушы сатып алушыға сапасы шартқа сәйкес келетiн тауар беруге мiндеттi.
2. Шартта тауардың сапасы туралы талаптар болмаған жағдайда сатушы сатып алушыға
әдетте осы сияқты тауар пайдаланылатын мақсаттарға жарамды тауар беруге міндетті.
Егер сатушы шарт жасасу кезінде сатып алушыға тауарды сатып алудың нақты
мақсаттары туралы хабарламаған болса, сатушы сатып алушыға осы мақсаттарға сәйкес
пайдалануға жарамды тауар беруге міндетті.
3. Тауарды үлгiсi бойынша және (немесе) сипаттамасы бойынша сатқан жағдайда
сатушы сатып алушыға үлгіге және (немесе) сипаттамасына сәйкес келетiн тауар беруге
мiндеттi.
4. Егер сатылатын тауардың сапасына заң актiлерiнде белгiленген тәртiпке
сәйкес, мiндеттi талаптар көзделсе, кәсiпкерлiк қызметтi жүзеге асыратын сатушы сатып
алушыға осы мiндеттi талаптарға сәйкес келетiн тауар беруге мiндеттi.
Сатушы мен сатып алушы арасындағы келісім бойынша, заң актілерінде көзделген
тәртіппен белгіленген міндетті талаптармен салыстырғанда, сапаға қойылатын жоғары
талаптарға сәйкес келетiн тауар берiлуi мүмкiн.
5. Сатушы сатып алушыға беруге мiндеттi тауар оны сатып алушыға берер кезде, егер
тауардың бұл талаптарға сәйкестiгiн айқындаудың өзгеше жағдайы шартта көзделмесе, осы
бапта көзделген талаптарға сәйкес келуге тиiс және қисынды мерзiм шегінде әдетте осы
тектес тауар пайдаланылатын мақсаттар үшін жарамды болуға тиіс.
423-бап. Тауардың жарамдылық мерзiмi
1. Заңдарда, ұлттық стандарттардың мiндеттi талаптарында немесе басқа да мiндеттi
ережелерде бітуiне қарай тауар мақсаты бойынша пайдалануға жарамсыз деп саналатын уақыт
кезеңi (жарамдылық мерзiмi), сондай-ақ тауарда оның жарамдылық мерзiмi көрсетiлетiн
жағдайлар белгіленуi мүмкiн. Z040603
2. Сатушы жарамдылық мерзiмi белгiленген тауарларды сатып алушыға жарамдылық
мерзiмi бiткенге дейiн олардың мақсаты бойынша пайдалануға болатындай есеппен беруге
мiндетті.
Ескерту. 423-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 2012.07.10 № 31-V (алғашқы ресми
жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.
424-бап. Тауардың жарамдылық мерзiмін есептеу
Тауардың жарамдылық мерзiмi оның дайындалған күнiнен бастап есептелетiн, осы
мерзiм iшiнде тауар пайдалануға жарамды болатын уақыт кезеңiмен, не ол басталғанға дейін
тауар пайдалануға жарамды болатын күнмен белгiленедi.
425-бап. Тауар сапасына кепiлдiк беру
1. Шартта сатушының тауар сапасына кепiлдiк беруi көзделген жағдайда сатушы шартта
белгіленген белгiлi бір уақыт кезеңi (кепiлдi мерзiм) iшiнде сатып алушыға осы Кодекстiң
422-бабында көзделген талаптарға сәйкес келуге тиiстi тауар беруге мiндеттi.
2. Тауар сапасына кепiлдiк, егер шартта өзгеше көзделмесе, оның барлық құрамдас
бөлiктерiне де (жиынтықтаушы бұйымдарына) қолданылады.
426-бап. Кепiлдi мерзiмдi есептеу тәртiбi
1. Кепiлдi мерзiм, егер шартта өзгеше көзделмесе, тауар сатып алушыға берiлген
кезден (осы Кодекстiң 410-бабы) есептеле бастайды.
2. Егер сатып алушының сатушыға байланысты мән-жайлар бойынша шартта кепiлдi
мерзiм белгiленген тауарды пайдалану мүмкiндiгi болмаса, сатушы тиісті мән-жайларды
жойғанға дейін кепiлдi мерзiм өтпей тұрады.
Егер шартта өзгеше көзделмесе, осы Кодекстiң 436-бабында белгiленген тәртiп
бойынша сатып алушыға тауардың кемшiлiктерi туралы хабарланған жағдайда, кепiлдi мерзiм
тауар ондағы байқалған кемшiлiктер себептi пайдаланыла алмаған уақытқа ұзартылады.
3. Егер шартта өзгеше көзделмесе, жинақтаушы бұйымға берiлген кепiлдi мерзiм
негiзгi бұйымға берiлген кепiлдi мерзiмге тең болып есептеледі және негізгі бұйымға
берілген кепілді мерзiммен бiр мезгiлде өте бастайды.
4. Егер шартта өзгеше көзделмесе, тауарды (жиынтықтаушы бұйымды) алмастырған
кезде кепілді мерзім қайтадан басталады.
427-бап. Тауар сапасын тексеру
1. Егер заңдарда немесе шартта тауардың сапасын тексеру көзделсе, ол соларда
белгiленген талаптарға сәйкес жүзеге асырылуға тиiс.
Ұлттық стандарттарда, стандарттау жөніндегі өзге де нормативтiк құжаттарда
тауарлардың сапасын тексеруге мiндеттi талаптар белгiленген жағдайларда сапаны тексеру
оларда келтiрiлген нұсқауларға сәйкес жүзеге асырылуға тиiс.
2. Егер осы баптың 1-тармағында белгiленген тәртiппен тауар сапасын тексеру
талаптары көзделмесе, тауар сапасын тексеру iскерлiк айналым дағдыларына немесе әдетте
шарт бойынша берiлуге тиiс тауарды тексеру жағдайларына қолданылатын өзге де талаптарға
сәйкес жүргізілуге тиiс.
3. Егер заң актiлерiнде, ұлттық стандарттардың мiндеттi талаптарында, стандарттау
жөнiндегi өзге де нормативтiк құжаттарда немесе шартта сатушының сатып алушыға беретін
тауарының сапасын тексеру (сынақ өткiзу, талдау, қарап шығу және т.б.) мiндетi көзделген
болса, сатушы сатып алушының талап етуi бойынша оған тауар сапасын тексерудi жүзеге
асырғандығы жөнiнде дәлелдемелердi табыс етуге тиiс.
Ескерту. 427-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 2012.07.10 № 31-V (алғашқы ресми
жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.
428-бап. Тиiстi сапасы жоқ тауар берудiң зардаптары
1. Егер сатушы тауардың кемшiлiктерi туралы айтпаған болса, тиiстi сапасы жоқ
тауар берiлген сатып алушы өз қалауы бойынша сатушыдан:
1) сатып алу бағасын сол мөлшерде кемiтудi;
2) қисынды мерзiмде тауардың кемшiлiктерiн тегiн жоюды;
3) тауардың кемшiлiктерiн жоюға жұмсаған өз шығындарын өтеуді;
4) тиiстi сапасы жоқ тауарды шартқа сәйкес келетiн тауармен алмастыруды;
5) шартты орындаудан бас тартуға және тауар үшiн төленген ақша сомасын қайтаруды
талап етуге құқылы.
Шарттың сатып алушының осы тармақта көзделген құқықтардан бас тартуы туралы
талаптары жарамсыз болып табылады.
2. Жиынтыққа кiретiн тауарлардың (осы Кодекстiң 432-бабы) бір бөлiгiнiң сапасы
тиісті деңгейде болмаған жағдайда сатып алушы тауарлардың осы бөлiгiне қатысты, осы
баптың 1-тармағында көзделген құқықты жүзеге асыруға құқылы.
3. Тиiстi сапасы жоқ тауарды сатушы оның дайындаушысы болмайтын жағдайда тауарды
алмастыру немесе оның кемшiлiктерiн тегiн жою туралы талаптар сатып алушының таңдауы
бойынша сатушыға не дайындаушыға қойылуы мүмкiн.
4. Егер осы Кодексте немесе басқа да заң актiлерiнде өзгеше белгіленбесе, осы
бапта көзделген ережелер қолданылады.
429-бап. Тауардың сатушы жауап беретiн кемшiлiктерi
1. Егер сатып алушы тауардағы кемшiлiктердiң өзiне берiлгенге дейiн пайда болғанын
немесе сол кезге дейiн пайда болған себептерден туындағанын дәлелдесе, тауардың
кемшiлiктерi үшiн сатушы жауап бередi.
Сатушы сатылған тауардың кемшiлiктерi үшiн олар жөнiнде өзi бiлмеген кезде де
жауап бередi. Сатушыны жауапкершiлiктен босату туралы немесе оны шектеу туралы келiсiм
жарамсыз болады.
2. Егер тауардағы кемшiлiктердiң олар сатып алушыға берілгеннен кейін сатып
алушының тауарды пайдалану немесе оны сақтау ережелерiн бұзуы не үшiншi бiр тұлғалардың
әрекеттерi немесе дүлей күштiң салдарынан пайда болғанын дәлелдемесе, сатушы сапа
кепiлдiгiн берген тауарға қатысты тауардың кемшiлiктерi үшiн жауап бередi.
430-бап. Берiлген тауардың кемшiлiктерiн анықтау
мерзiмдерi
1. Егер заң актілерiнде немесе шартта өзгеше көзделмесе, тауар кемшіліктері осы
бапта белгіленген мерзімде анықталған жағдайда сатып алушы оның кемшiлiктерiне
байланысты талаптар қоюға құқылы.
2. Егер тауарға кепiлдi мерзiм немесе жарамдылық мерзiмi белгiленбесе, сатылған
тауардағы кемшiлiктер қисынды мерзiмде, бiрақ тауардың сатып алушыға берiлген күнiнен
бастап екi жыл шегiнде табылған жағдайда, егер заң актiлерiнде немесе шартта неғұрлым
ұзақ мерзiм белгiленбесе, сатып алушы тауардың кемшiлiктерiне байланысты талаптар қоя
алады. Тасымалдануға немесе почта арқылы жөнелтiлуге тиiстi тауардың кемшiлiктерiн
анықтауға арналған мерзiм тауардың жеткiзiлетiн жерiнде алынған күнiнен бастап
есептеледi.
3. Егер тауарға кепілді мерзім белгіленсе, сатып алушы кепілді мерзім ішінде
тауардың кемшiлiктерiн тапқан кезде тауардың кемшiлiктерiне байланысты талаптар қоюға
құқылы.
Шартта негiзгi бұйымға қарағанда жиынтықтаушы бұйымдарға ұзақтығы қысқа кепiлдi
мерзiм белгiленген жағдайда сатып алушы негізгі бұйымға белгіленген кепілді мерзім
ішінде кемшіліктер табылған кезде жиынтықтаушы бұйымның кемшіліктері туралы талаптар
қоюға құқылы.
Егер шартта негiзгi бұйымға белгiленген кепiлдi мерзiмге қарағанда жиынтықтаушы
бұйымға ұзағырақ кепiлдi мерзiм белгiленсе, сатып алушы негiзгi бұйымға белгiленген
кепiлдi мерзiмнiң өткенiне қарамастан, жиынтықтаушы бұйымның кемшiлiктерi оған
белгiленген кепiлдi мерзiм iшiнде табылса, тауар кемшiлiктерi туралы талаптар қоюға
құқылы.
4. Егер кемшiлiктер тауардың жарамдылық мерзiмi iшiнде табылса, сатып алушы
жарамдылық мерзiмi белгiленген тауарға қатысты тауардың кемшiлiктерi туралы талаптар
қоюға құқылы.
5. Шартта көзделген кепiлдi мерзiм екi жылдан кем болып, сатып алушы тауардың
кемшiлiктерiн кепiлдi мерзiм өткеннен кейін, бiрақ тауардың сатып алушыға берiлген
күнiнен бастап екi жыл шегiнде тапқан жағдайда, егер сатып алушы тауардың кемшiлiктерi
тауар сатып алушыға берiлгенге дейiн немесе сол кезге дейiн пайда болған себептерден
туындағанын дәлелдесе, сатушы жауап бередi.
431-бап. Тауардың жиынтықтылығы
1. Сатушы сатып алушыға жиынтықтылық туралы шарттың талаптарына сәйкес тауар
беруге мiндеттi.
2. Шартта тауардың жиынтықтылығы белгiленбеген жағдайда сатушы сатып алушыға
жиынтықтылығы iскерлiк айналым дағдыларымен немесе әдетте қойылатын өзге де талаптармен
белгiленетiн тауар беруге мiндеттi.
432-бап. Тауарлар жиынтығы
1. Егер шартта сатушының сатып алушыға белгiлi бiр жиынтықтағы тауарлар жинағын
(тауарлар жиынтығын) беру мiндетi көзделсе, жиынтыққа енгiзiлген барлық тауарлар
берiлген кезден бастап мiндеттеме орындалған болып есептеледi.
2. Егер шартта өзгеше көзделмесе және ол мiндеттеменiң мәнiнен туындамаса, сатушы
сатып алушыға жиынтыққа енетiн барлық тауарды бiр мезгiлде беруге мiндеттi.
433-бап. Жиынтықталмаған тауарлар берудiң салдары
1. Жиынтықталмаған тауарлар берiлген жағдайда (осы Кодекстiң 431-бабы) сатып алушы
өз таңдауы бойынша сатушыдан:
1) сатып алу бағасын сол мөлшерде кемiтудi;
2) тауарларды қисынды мерзiмде толымды жиынтықтауды;
3) жиынтықталмаған тауарды жиынтықталған тауармен алмастыруды;
4) шартты орындаудан бас тартуға және тауар үшін төленген ақша сомасын қайтаруды
талап етуге құқылы.
2. Осы баптың 1-тармағында көзделген салдарлар, егер заңдарда не шартта өзгеше
көзделмесе немесе мiндеттеменiң мәнiнен туындамаса, сатушы сатып алушыға тауарлар
жиынтығын (осы Кодекстiң 432-бабы) беру мiндеттемесiн бұзған жағдайда да қолданылады.
434-бап. Тауарды салатын ыдыс және оны буып-түю
1. Егер шартта өзгеше көзделмесе және мiндеттеменiң мәнiнен немесе тауарлардың
сипатынан туындамаса, сатушы сатып алушыға тауарды ыдысқа салып және (немесе) буып-түйiп
беруге мiндеттi.
2. Егер шартта ыдыс пен буып-түюге талаптар белгiленбесе, тауар, осындай тауарға
арналған әдеттегi әдiспен, ал бұлай болмағанда - сақтау мен тасымалдаудың әдеттегi
жағдайларында осы тектес тауарлардың сақталуын қамтамасыз ететiн әдiспен ыдысқа салынуға
және (немесе) буып-түйiлуге тиiс.
3. Егер заңдарда белгiленген тәртiппен ыдысқа салынуға және (немесе) буып-түйiлуге
мiндеттi талаптар көзделсе, кәсiпкерлiк қызметті жүзеге асыратын сатушы сатып алушыға
тауарды осындай міндетті талаптарға сай келетiн ыдысқа салып және (немесе) буып-түйiп
беруге мiндеттi.
435-бап. Тауарды ыдыссыз және (немесе) буып-түюсiз
не тиiстi ыдысқа салмай және (немесе)
буып-түймей берудiң салдары
1. Ыдысқа салынуға және (немесе) буып-түйiлуге тиіс тауар сатып алушыға ыдыссыз
және (немесе) буып-түюсiз не тиiстi ыдысқа салынбай және (немесе) буып-түйiлмей берiлген
жағдайда сатып алушы сатушыдан, егер шарттан, мiндеттеменiң мәнiнен немесе тауардың
сипатынан өзгеше туындамаса, тауарды ыдысқа салып және (немесе) буып-түйiп берудi не
тиiстi дәрежеде емес ыдысты және (немесе) буып-түйiлген орауышты алмастыруды талап етуге
құқылы.
2. Сатушыға осы баптың 1-тармағында аталған талаптар қоюдың орнына, сатып алушы
оған тиiстi сапасы жоқ тауар беруден туындайтын өзге де талаптар қоюға құқылы (осы
Кодекстiң 428-бабы).
436-бап. Сатушыға шартты тиiсiнше орындамағаны
туралы хабарлау
1. Сатып алушы шарттағы тауардың саны, түр-түрі, сапасы, жиынтықталуы, ыдысқа
салынуы және (немесе) буып-түйiлуi туралы талаптардың бұзылғандығы жөнінде сатушыға заң
актiлерiнде, өзге де нормативтiк құқықтық актiлерде немесе шартта көзделген мерзiмде, ал
егер мерзiм белгiленбесе, тауарлардың сипаты мен мақсатын негiзге ала отырып, шарттағы
тиiстi талаптың бұзылуы байқалуға тиiс болғаннан кейiн қисынды мерзiмде хабарлауға
мiндеттi.
2. Сатып алушы осы баптың 1-тармағында көзделген мiндеттi орындамаған жағдайда,
егер мұндай дер кезiнде хабарламау өзiнiң талаптарын қанағаттандырудың мүмкiн болмауына
әкеп соққанын немесе шарт талаптарының бұзылуы туралы дер кезiнде хабарлаған жағдаймен
салыстырғанда сатушыға өлшеусiз шығындар келтiретiнiн дәлелдесе, сатушы сатып алушының
тиiстi талаптарын қанағаттандырудан толық немесе iшiнара бас тартуға құқылы.
3. Егер сатушы сатып алушыға берiлген тауарлардың шарт талаптарына сәйкес
келмейтiндiгiн бiлсе немесе бiлуге тиiс болса, оның сатып алушының осы баптың 1-
тармағында көзделген мiндеттi орындамауына сiлтеме жасауына құқығы жоқ.
437-бап. Сатып алушының тауарды қабылдау мiндетi
1. Осы тараудың ережелерiне сәйкес тауарды ауыстыруды талап етуге немесе шартты
орындаудан бас тартуға өзi құқылы болатын жағдайларды қоспағанда, сатып алушы өзіне
сатушы берген тауарды қабылдауға мiндеттi.
2. Егер заң актiлерiнде немесе шартта өзгеше көзделмесе, сатып алушы әдетте
қойылатын талаптарға сәйкес, тиісті тауар беруді және алуды қамтамасыз ету үшiн өз
тарапынан қажеттi iс-қимылдар жасауға міндеттi.
3. Сатып алушы заң актiлерiн немесе шартты бұза отырып, тауарды қабылдамаған не
қабылдаудан бас тартқан жағдайларда, сатушы сатып алушыдан тауарды қабылдауды талап
етуге немесе шартты орындаудан бас тартуға құқылы.
438-бап. Тауардың бағасы
1. Сатып алушы тауарға шартта көзделген баға бойынша, не ол шартта көзделмесе және
оны шарт талаптарын негiзге ала отырып белгiлеу мүмкiн болмаса, осы Кодекстiң 385-
бабының ережелерiне сәйкес белгіленетін баға бойынша ақы төлеуге, сондай-ақ өз есебінен
заң актiлерiне, шартқа немесе әдетте қойылатын талаптарға сәйкес төлемді жүзеге асыру
үшiн қажеттi iс-қимылдар жасауға мiндеттi.
2. Баға тауардың салмағына қарай белгiленген кезде, егер шартта өзгеше
көзделмесе, ол ыдыссыз таза салмағы бойынша айқындалады.
3. Егер шартта тауар бағасын (өзiндiк құн, шығындар және т.б.) көрсететiн
көрсеткiштерге қарай тауар бағасының өзгеруі тиiс екендігі көзделсе, бірақ бағаны қайта
қарау әдісі белгіленбесе, баға көрсеткіштердің шарт жасасу кезіндегі және тауар беру
жөніндегі мiндеттi орындау кезiндегi арақатынасын негiзге ала отырып белгiленедi. Сатушы
тауар беру жөнiндегi мiндеттiң орындалуын кешiктiрiп алған жағдайда баға көрсеткiштердiң
шарт жасасу кезiндегi және шартта көзделген тауар берiлетiн күндегi, ал шартта мұндай
күн көзделмесе, осы Кодекстiң 277-бабына сәйкес белгiленген күнгi арақатынасын негiзге
ала отырып белгiленедi.
Егер осы Кодексте, басқа да заң актiлерiнде өзгеше белгіленбесе не ол
мiндеттеменiң мәнiнен туындамаса, осы тармақта көзделген ережелер қолданылады.
439-бап. Тауарға ақы төлеу
1. Егер шарт пен заң актiлерi талаптарынан бағаны белгiлi бiр мерзiмде төлеу
мiндетi туындамаса, сатып алушы оны өзiне тауар немесе сол тауарға арналған тауарға
билiк ету құжаттары берiлгеннен кейін кешiктiрмей төлеуге мiндеттi.
2. Егер шартта берiлген тауар ақысын бөлiп-бөлiп төлеу көзделмесе, сатушыға сатып
алушы берiлген тауардың толық бағасы мөлшерiндегi соманы төлеуге мiндеттi.
3. Егер сатып алушы шартқа сәйкес берiлген тауарға ақы төлемесе, сатушы одан
тауар ақысын төлеудi және басқа бiреудiң ақшасын пайдаланғаны үшiн тұрақсыздық айыбын
төлеудi талап етуге құқылы (осы Кодекстiң 353-бабы).
4. Егер сатып алушы шартты бұза отырып, тауарды қабылдаудан және оған ақы
төлеуден бас тартса, сатушы өз таңдауы бойынша тауарға ақы төлеуді талап етуге не шартты
орындаудан бас тартуға құқылы.
5. Сатушы шартқа сәйкес сатып алушыға ақы төленбеген тауарлардан басқа да
тауарлар беруге міндетті болған жағдайларда, егер заң актілерінде немесе шартта өзгеше
көзделмесе, ол бұрын берілген барлық тауарларға ақы толық төленгенге дейін сол
тауарларды беруді тоқтата тұруға құқылы.
440-бап. Тауарға алдын ала ақы төлеу
1. Шартта сатушы тауарды бергенге дейін бағасын толық немесе ішінара төлеу (алдын
ала төлеу) жөнінде сатып алушының міндеті көзделген жағдайларда сатып алушы ақыны шартта
көзделген мерзімде, ал егер шартта мерзім көзделмесе, осы Кодекстің 277-бабына сәйкес
белгіленген мерзімде төлеуге тиіс.
2. Сатып алушы тауарға алдын ала ақы төлеу жөнiнде шартта көзделген мiндеттi
орындамаған жағдайда осы Кодекстiң 284-бабында көзделген ережелер қолданылады.
3. Алдын ала төленетiн ақы сомасын алған сатушы өзiнiң тауар беру жөнiндегi
мiндетiн белгiленген мерзiмде (осы Кодекстiң 409-бабы) орындамаған жағдайларда сатып
алушы одан ақы төленген тауарды берудi немесе сатушы бермеген тауар үшiн алдын ала
төленген ақы сомасын қайтаруды талап етуге құқылы.
4. Сатушы ақысы алдын ала төленген тауарды беру жөнiндегi мiндетiн орындамаған
және сатып алу-сату шартында өзгеше көзделмеген жағдайда осы Кодекстің 353-бабына сәйкес
тауар беру жүргізілуге тиіс болған күннен бастап сатып алушыға тауар беретін немесе оның
алдын ала төлеген сомасы қайтарылатын күнге дейiн алдын ала төленген ақы сомасына
тұрақсыздық айыбы төленуге тиiс. Шартта сатушының осы соманы алған күннен бастап алдын
ала ақы төлеу сомасына тұрақсыздық айыбын төлеу мiндетi көзделуі мүмкiн.
441-бап. Кредитке сатылған тауарға ақы төлеу
1. Шартта сатып алушыға тауар берiлген соң белгiлi бiр уақыттан кейiн оған ақы
төлеу (тауарды кредитке сату) көзделген жағдайларда сатып алушы ақыны шартта көзделген
мерзiмде, ал егер шартта мерзiм көзделмесе, осы Кодекстiң 277-бабына сәйкес белгiленген
мерзiмде төлеуге тиiс.
2. Сатушы тауар беру жөнiндегi мiндеттi орындамаған жағдайда осы Кодекстiң 284-
бабында көзделген ережелер қолданылады.
3. Тауарды алған сатып алушы оның ақысын төлеу мiндетiн шартта белгiленген
мерзiмде орындамаған жағдайларда сатушы берiлген тауарға ақы төлеудi немесе ақы
төленбеген тауарларды қайтаруды талап етуге құқылы.
Сатып алушы берiлген тауарға ақы төлеу жөнiндегi мiндетiн шартта белгiленген
мерзiмде орындамаған және осы Кодекс пен шартта өзгеше көзделмеген жағдайларда мерзiмi
өткiзiлген сомаға осы Кодекстiң 353-бабына сәйкес, сатып алушы тауарға ақы төлеуге тиiс
болған күннен бастап, оның тауарға ақы төлеген күнiне дейiн тұрақсыздық айыбы төленуге
тиiс.
4. Шартта сатушының тауар берген күнiнен бастап, тауардың бағасына сәйкес келетiн
сомаға сатып алушының тұрақсыздық айыбын төлеу мiндетi көзделуі мүмкiн.
5. Кредитке тауар сату оның сатылған күнiнде қолданылған бағасы бойынша
жүргiзiледi. Егер заң актiлерiнде немесе шартта өзгеше көзделмесе, кредитке сатылған
тауардың бағасында кейiннен жасалған өзгеріс қайта есеп айырысуға әкеп соқпайды.
442-бап. Тауарды кредитке сату кезiнде төлемдi
бөлiп-бөлiп төлеу
1. Тауарды кредитке сату туралы шартта төлемді бөліп-бөліп төлеу көзделуi мүмкiн.
Егер сатып алу-сату шартында басқа да елеулi талаптармен қатар, баға, төлемдердiң
тәртiбi, мерзiмi мен мөлшерi көрсетiлсе, төлемдi бөлiп-бөлiп төлеу талабымен тауарды
кредитке сату туралы шарт жасалған болып есептеледi.
2. Сатып алушы бөлiп-бөлiп төлеу арқылы сатылған тауар үшiн кезектi төлемдi
шартта белгiленген мерзiмде төлемесе, егер шартта өзгеше көзделмесе, сатушы, сатып
алушыдан алған төлем сомасы тауар бағасының жартысынан асатын жағдайларды қоспағанда,
шартты орындаудан бас тартуға және сатылған тауардың қайтарылуын талап етуге құқылы.
443-бап. Тауарды сақтандыру
1. Егер заң актiлерiнде өзгеше көзделмесе, сатып алу-сату шартында сатушының
немесе сатып алушының тауарды сақтандыру мiндетi көзделуi мүмкiн.
2. Тауарды сақтандыруға мiндеттi тарап сақтандыруды шарт талаптарына сәйкес
жүзеге асырмаған жағдайда, екiншi тарап тауарды сақтандыруға және міндетті тараптан
сақтандыруға жұмсалған шығындарды өтеуін талап етуге не шартты орындаудан бас тартуға
құқылы.
444-бап. Сатушының тауарға меншiк құқығының сақталуы
1. Тауардың ақысы төленгенге дейiн немесе өзге бiр мән-жайлар басталғанға дейiн
сатушының сатып алушыға берiлген тауарға меншiк құқығы сақталатындығы шартта көзделген
жағдайларда, егер заң актiлерiнде немесе шартта өзгеше көзделмесе не ол тауардың мақсаты
мен қасиеттерiнен туындамаса, сатып алушының өзiне меншiк құқығы көшкенге дейiн тауарды
иелiктен айыруға немесе оған өзгеше түрде билiк етуге құқығы жоқ.
2. Берiлген тауардың ақысы шартта көзделген мерзiмде төленбеген немесе меншiк
құқығы сатып алушыға көшетiн өзге де мән-жайлар басталмаған жағдайларда сатушы сатып
алушыдан, егер шартта өзгеше көзделмесе, тауарды өзiне қайтаруды талап етуге құқылы.
Параграф 2. Бөлшектеп сатып алу-сату
445-бап. Бөлшектеп сатып алу-сату шарты
Тауар сату жөніндегі кәсіпкерлік қызметті жүзеге асыратын сатушы бөлшектеп сатып
алу-сату шарты бойынша сатып алушыға кәсiпкерлiк қызметке байланысты емес, әдетте жеке
өзiне, отбасында, үйiнде немесе өзге де пайдалануға арналған тауарларды беруге
мiндеттенедi.
Бөлшектеп сатып алу-сату шарты жария болып табылады (осы Кодекстiң 387-бабы).
446-бап. Бөлшектеп сатып алу-сату шартының нысаны
Егер заң актiлерiнде немесе бөлшектеп сатып алу-сату шартында, соның iшiнде сатып
алушы қосылатын (осы Кодекстiң 389-бабы) формулярлардың немесе өзге де стандарттық
нысандардың талаптарында өзгеше белгiленбесе, сатушы сатып алушыға касса немесе тауар
чегiн немесе тауарға ақы төленгенiн растайтын өзге де құжатты берген кезден бастап
бөлшектеп сатып алу-сату шарты тиiстi нысанда жасалған болып есептеледi. Аталған
құжаттардың сатып алушыда болмауы оны шарттың жасалғандығын және оның талаптарын
растайтын куәлiк айғақтарға сүйену мүмкiндiгiнен айырмайды.
447-бап. Тауардың көпшiлiкке арналған офертасы
1. Тауарларды көруге қою, олардың үлгiлерiн көрсету немесе тауарлар сатылатын
жерде сатылатын тауарлар туралы мәлiметтер (сипаттамалар, каталогтар, фотосуреттер және
т.б.) беру, сатушы тиістi тауарлардың сатуға арналмағандығын айқын көрсеткен жағдайларды
қоспағанда, бағаның және сатып алу-сату шартының басқа да елеулі талаптарының
көрсетілгенiне қарамастан, көпшiлiкке арналған оферта болып танылады.
2. Тауардың оның жарнамасында, каталогтарында, сондай-ақ тауар сатылмайтын
жерлерде тауардың беймәлім адамдар тобына арналған және тауардың сатып алу-сату шартының
елеулi талаптары болмаған басқа да сипаттамаларында көрсетiлген ұсынымы көпшiлiкке
арналған оферта деп танылмайды.
448-бап. Сатып алушыға тауар туралы ақпарат беру
1. Сатушы сатуға ұсынылатын тауар туралы сатып алушыға қажетті және анық ақпарат
беруге мiндеттi. Бұл ақпарат заң актiлерiнде белгiленген талаптарға және әдетте бөлшек
саудада осындай ақпарат берудiң мазмұны мен әдiсiне қойылатын талаптарға сәйкес болуға
тиiс.
2. Сатып алушы шарт жасалғанға дейiн, егер бұған тауардың сипатына байланысты
тыйым салынбаса және бөлшек саудада қабылданған ережелерге қайшы келмесе, тауарды
көруге, өзiнiң қатысуымен тауардың қасиеттерiн тексерудi немесе оның пайдаланылуын
көрсетудi талап етуге құқылы.
3. Сатып алушыға тауар туралы тиісті ақпарат алуға мүмкіндік бермеген сатушы
тауардың оны сатып алушыға бергеннен кейін пайда болған, сатып алушы өзiнде ақпараттың
болмауына байланысты туындағанын дәлелдеген кемшiлiктерi үшiн де жауап бередi.
449-бап. Сатып алушының тауарды белгiлi бiр мерзiмде
қабылдап алуы туралы талап қойылған шарт
1. Тараптар сатып алушының тауарды шартта белгiленген мерзiмде қабылдап алуы
туралы талап қойылған шарт жасасуы мүмкiн, осы мерзiм iшiнде тауарды басқа сатып алушыға
сатуға болмайды.
2. Егер шартта өзгеше көзделмесе, сатып алушының келмей қалуын немесе шартта
белгiленген мерзiмде тауарды қабылдап алу үшiн өзге де қажеттi әрекеттер жасалмауын
сатушы сатып алушының шартты орындаудан бас тартуы ретiнде қарастыруы мүмкiн.
3. Шартта белгiленген мерзiмде сатып алушыға тауар берудi қамтамасыз ету
жөнiндегi сатушының қосымша шығындары, егер заң актiлерiнде немесе шартта өзгеше
көзделмесе, тауардың бағасына енгiзiледi.
450-бап. Тауарларды үлгiлерi бойынша сату
1. Бөлшектеп сатып алу-сату шарты сатып алушының сатушы ұсынған тауар үлгiсімен
(оның сипаттамасымен, тауарлар каталогымен және т.б.) танысуы негiзiнде жасалуы
мүмкiн. P050918
2. Егер заң актiлерiнде немесе шартта өзгеше көзделмесе, шартта көрсетiлген жерге
тауар жеткiзiлген кезден бастап, ал егер шартта тауар беретін орын белгіленбесе,
азаматтың тұрғылықты жері немесе заңды тұлғаның орналасқан жерi бойынша сатып алушыға
тауар жеткiзiлген кезден бастап шарт орындалған болып есептеледi.
3. Сатушы шартты орындау жөнiнде әрекет жасалуына байланысты қисынды шығындарды
өтеген жағдайда сатып алушы тауар берiлгенге дейiн шартты орындаудан бас тартуға құқылы.
451-бап. Автоматтарды пайдалана отырып тауар сату
1. Тауар сату автоматтарды пайдалана отырып жүргiзiлген жағдайларда автоматтардың
иесi сатып алушыларға тауар туралы (атауы, саны, бір тауардың бағасы және т.б.),
автоматқа орналастыру арқылы тауардың сатушысы туралы ақпарат жеткiзуге немесе сатып
алушыларға сатушының атауы (фирмалық атауы), оның орналасқан жерi, жұмыс режимi, сондай-
ақ сатып алушының тауар алу үшiн жасайтын қажеттi әрекеттерi туралы өзге де әдiстермен
мәлiметтер беруге мiндеттi.
2. Сатып алушы тауар алуға қажеттi әрекеттер жасаған кезден бастап шарт жасалған
болып есептеледi.
3. Егер сатып алушыға ақысы төленген тауар берiлмесе, сатушы тауардың сатып
алушыға дереу берiлуiн немесе оның сатып алушының сол тауар үшiн төлеген ақша сомасының
қайтарылуын қамтамасыз етуге міндетті.
452-бап. Сатып алушыға тауар жеткiзiп беру туралы талап
қойылатын шарт
1. Сатып алушыға тауар жеткiзiп беру туралы талап қойылып шарт жасалған
жағдайларда сатушы тауарды сатып алушы көрсеткен жерге шартта белгіленген мерзімде
жеткізіп беруге міндетті.
2. Егер заң актілерінде, шартта өзгеше көзделмесе немесе ол міндеттеменің мәнінен
туындамаса, сатып алушыға, ал ол болмаған кезде - шарттың жасалғандығын немесе тауарды
жеткізіп берудің ресімделуін куәландыратын түбіртекті немесе өзге бір құжатты көрсеткен
кез келген адамға тауар табыс етілген кезден бастап сатушы шартты орындады деп
есептеледі.
453-бап. Тауардың бағасы және оған ақы төлеу
1. Егер заң актілерінде өзгеше көзделмесе немесе ол міндеттеменің мәнінен
туындамаса, сатып алушы шарт жасасу кезінде сатушы жариялаған баға бойынша тауарға ақы
төлеуге міндетті.
2. Шартта тауарға алдын ала ақы төлеу (осы Кодекстің 440-бабы) көзделген
жағдайларда сатып алушының шартта белгіленген мерзімде тауарға ақы төлемеуі, егер
тараптардың келісімінде өзгеше көзделмесе, сатып алушының шартты орындаудан бас тартқаны
деп танылады.
3. Тауарларды кредитке бөлшектеп сатып алу-сату, соның ішінде сатып алушының
тауарларға төлемді бөліп-бөліп төлеу талабы қойылған шартына осы Кодекстің 441-бабы 3-
тармағының екінші бөлігінде көзделген ережелер қолданылмауға тиіс.
4. Сатып алушы тауарға ақыны бөліп-бөліп төлеудің шартта белгіленген кезеңі
шегінде тауарға кез келген уақытта толық төлем жасауға құқылы.
454-бап. Сапасы лайықты тауарды алмастыру
1. Сатып алушы азық-түлікке жатпайтын тауар өзіне берілген кезден бастап он төрт
күн ішінде, егер сатушы неғұрлым ұзақ мерзім жарияламаған болса, сатып алынған тауарды
сату орнында немесе сатушы хабарлаған өзге де орындарда бағасында айырма болған жағдайда
сатушымен қажетті қайта есеп айырыса отырып, мөлшері, нысаны, ауқымы, пішіні, түсі,
жинақтылығы және т.б. бойынша соған ұқсас тауармен алмастырып алуға құқылы.
2. Сатушыда алмастыруға қажетті тауар болмаған жағдайда сатып алушы сатып алынған
тауарды сатушыға қайтарып беруге және оған төленген ақша сомасын алуға құқылы.
3. Егер тауар пайдаланылмай, оның тұтыну қасиеттері сақталса және оның сол
сатушыдан сатып алынғандығына дәлелдер болса, сатып алушының тауарды алмастыру немесе
оны қайтару туралы талаптары қанағаттандырылуға тиіс.
4. Осы бапта аталған негiздемелер бойынша алмастырылуға немесе қайтарылуға
жатпайтын тауарлардың тiзбесi заңдарда белгiленген тәртiппен айқындалады.
455-бап. Сатып алушының оған сапасы лайықсыз тауар
сатылған жағдайдағы құқықтары
1. Сапасы лайықсыз тауар сатылған сатып алушы, егер сатушы оның кемшiлiктерiн
айтпаған болса, осы Кодекстiң 428-бабының 1-тармағында көзделген әрекеттердi жүзеге
асыруға құқылы, бұл орайда сатып алушы сатушының талап етуi бойынша және оның есебiнен
алынған сапасы лайықсыз тауарды қайтарып беруге тиiс.
2. Тауар үшiн төленген ақша сомасын сатып алушыға қайтарған кезде сатушының одан
тауарды толық немесе iшiнара пайдаланудан, оның тауар түрiн жоғалтудан және т.б. болған
тауар құнының төмендеген сомасын ұстап қалуға құқығы жоқ.
456-бап. Тауарды алмастыру, сатып алу бағасын кеміту
және сапасы лайықсыз тауарды қайтару кезiнде
баға айырмасының орнын толтыру
1. Сапасы лайықсыз тауарды шартқа сәйкес сапасы лайықты тауарға алмастыру кезiнде
сатушының шартта белгiленген тауар бағасы мен тауарды алмастыратын немесе тауарды
алмастыру туралы сот шешім шығарған кезде қолданылатын тауар бағасы арасындағы айырманың
орны толтырылуын талап етуге құқығы жоқ.
2. Сапасы лайықсыз тауарды соған ұқсас, бiрақ көлемi, пiшiнi, сорты және т.б.
жағынан өзгеше сапасы лайықты тауарға алмастырған кезде алмастырылатын тауардың
айырбастаған кездегі бағасы мен сапасы лайықсыз тауардың орнына берілетін тауар
бағасының арасындағы айырманың орны толтырылуға тиiс.
Егер сатушы сатып алушының талабын қанағаттандырмаса, бұл баға тауарды алмастыру
туралы сот шешiм шығарған кезде белгiленедi.
3. Тауардың сатып алу бағасын соған орай кемiту туралы талап қойылған жағдайда
бағасын арзандату жөнiнде талап қойылған кездегi, ал егер сатып алушының талаптары
ерiктi түрде қанағаттандырылмаса, бағаны соған орай кемiту туралы сот шешiм шығарған
кездегi тауар бағасы есепке алынады.
4. Сапасы лайықсыз тауарды сатушыға қайтарған кезде сатып алушы шартта
белгiленген тауар бағасы мен сатып алушының талабын ерiктi түрде қанағаттандырған
кездегi, ал егер талап ерiктi түрде қанағаттандырылмаса, сот шешiм шығарған кездегi
тиістi тауар бағасы арасындағы айырманың орнын толтыруды талап етуге құқылы.
457-бап. Сатушының жауапкершілігі және мiндеттеменi
заттай орындау
Сатушы бөлшектеп сатып алу-сату шарты бойынша мiндеттемесiн орындамаған жағдайда
залалдарды өтеу мен тұрақсыздық айыбын төлеу сатушыны мiндеттемесiн заттай орындаудан
босатпайды.
Параграф 3. Тауар жеткiзiлiмi
458-бап. Тауар жеткiзiлiмiнiң шарты
Кәсiпкер болып табылатын сатушы (тауар берушi) сатып алушыға өзі өндіретін немесе
сатып алатын тауарларды кәсіпкерлік қызметке немесе жеке өзіне, отбасына, үй ішіне және
сол сияқты өзге де пайдалануға байланысты емес өзге мақсаттарға пайдалану үшін
келісілген мерзімде немесе мерзімдерде беруге міндеттенеді. P950914
459-бап. Тауар жеткiзiлiмi шартын жасасу кезiндегi
келiспеушiлiктердi реттеу
1. Тауар жеткiзілiмi шартын жасасу кезiнде тараптар арасында шарттың жекелеген
талаптары бойынша келіспеушіліктер пайда болған жағдайда шарт жасасуды ұсынған және
басқа тараптан осы талаптарды келісу туралы ұсыныс алған тарап осы ұсынысты алған күннен
бастап отыз күн iшiнде, егер өзге мерзiм тараптармен келiсiлмеген болса, шарттың тиiстi
талаптарын келiсу жөнiнде шаралар қолдануға не басқа тарапты оны жасасудан бас тарту
туралы жазбаша түрде хабарландыруға тиiс.
2. Шарттың тиiстi талаптары бойынша ұсыныс алған, бiрақ тауар беру шартының
талаптарын келiсу жөнiнде шара қолданбаған және осы баптың 1-тармағында көзделген
мерзiмде шарт жасасудан бас тарту туралы екінші тарапқа хабарламаған тарап шарт
талаптарын келісуден жалтару туғызған залалдарды өтеуге міндетті.
460-бап. Тауар жеткiзiлiмi шартының қолданылу мерзiмi
1. Тауар жеткiзiлiмi шарты бiр жылға, бiр жылдан астам мерзiмге (ұзақ мерзiмдi
шарт) немесе тараптардың келiсiмiнде көзделген өзге де мерзiмге жасалуы мүмкiн.
Егер шартта оның қолданылу мерзiмi белгiленбесе және ол мiндеттеменiң мәнiнен
туындамаса, шарт бiр жылға жасалған деп танылады.
2. Егер ұзақ мерзiмдi шартта берiлуге тиiс тауардың саны немесе өзге де шарт
талаптары бiр жылға немесе неғұрлым ұзақ мерзiмге белгiленсе, шарттың қолданылу мерзiмi
бiткенге дейiн кейiнгі кезеңдерге арналған тиiстi талаптар тараптардың келiсу тәртiбiмен
белгiленуге тиiс. Шартта келiсу тәртiбi болмаған жағдайда шарт тиiсiнше бiр жылға немесе
шарт талаптары келiсiлген мерзiмге жасалған болып танылады.
461-бап. Тауар жеткiзiлiмi кезеңдерi
1. Егер тараптар шарттың қолданылу мерзiмi iшiнде тауарлардың жекелеген топтармен
жеткiзiлiмiн көздеген болса және онда жекелеген топтардың жеткізілімі мерзімдері
(жеткізілім кезеңдерi) белгiленбесе, заң актiлерiнен, iскерлiк айналым дағдыларынан
немесе міндеттеменің мәнінен өзгеше туындамаса, тауарлар ай сайын бiркелкi топтармен
жеткiзiлiп отыруға тиiс.
2. Шартта тауар жеткiзiлiмi кезеңдерiн айқындаумен қатар, тауарлар жеткiзiлiмi
(онкүндiк, тәулiктiк, сағаттық және т.б.) кестесi белгіленуі мүмкін.
3. Тауарлардың мерзiмiнен бұрын жеткiзiлiмi сатып алушының келiсуiмен жүргiзiлуi
мүмкiн.
4. Мерзiмiнен бұрын берiлген және сатып алушы қабылдап алған тауарлар келесi
кезеңде берiлуге тиiс тауарлар санының есебiне енгiзiледi.
462-бап. Тауарлар жеткiзiлiмiнiң тәртiбi
1. Тауар беруші сатып алушыға немесе шартта сатып алушы ретінде көрсетілген адамға
шарт бойынша тауарды тиеп-жөнелту (беру) жолымен тауарлар жеткiзiлiмiн жүзеге асырады.
2. Шартта тауар берушіге тауарларды алушыларға тиеп-жөнелтуi туралы сатып
алушының нұсқау (тиеп-жөнелтуге рұқсат қағаз) беру құқығы көзделген жағдайларда тауар
берушi тауарларды тиеп-жөнелтуге рұқсат қағазда көрсетiлген алушыларға тиеп-жөнелтудi
(берудi) жүзеге асырады.
3. Тиеп-жөнелтуге рұқсат қағаздың мазмұны және оны сатып алушының тауар берушiге
жiберу мерзiмi шартта белгiленедi. Егер шартта тиеп-жөнелтуге рұқсат қағаз жiберу
мерзiмi көзделмесе, ол жеткiзiлiм кезеңi басталғанға дейiн отыз күннен кешiктiрiлмей
тауар берушiге жiберiлуге тиiс.
4. Егер шартта өзгеше көзделмесе, сатып алушының тиеп-жөнелтуге рұқсат қағазының
белгiленген мерзiмде табыс етiлмеуi тауар берушiге шартты орындаудан бас тартуға құқық
бередi.
463-бап. Тауарларды жеткiзiп беру
1. Тауар берушi тауарларды жеткiзiп берудi оларды шартта көзделген көлiкке тиеп
және шартта белгiленген жағдайларда жөнелту жолымен жүзеге асырады.
2. Егер шартта тауарды жеткiзiп берудiң қандай көлiк түрiмен немесе қандай
жағдайларда жүзеге асырылатындығы белгiленбесе, көлiк түрiн таңдау немесе тауарды
жеткiзiп беру жағдайларын белгiлеу құқығын заң актiлерiнен, iскерлiк айналым
дағдыларынан немесе міндеттеменің мәнінен өзгеше туындамайтындықтан тауар беруші
иеленеді.
464-бап. Жетiспеген тауардың орнын толтыру
1. Тауар жеткiзiлiмiнiң жекелеген кезеңiнде тауардың жетiспеуiне жол берген тауар
берушi жетiспейтiн тауарлар санының, егер шартта өзгеше көзделмесе, шарттың қолданылу
мерзiмi шегiндегi келесi кезеңде (кезеңдерде) орнын толтыруға мiндеттi.
2. Ұзақ мерзiмдi шарт бойынша тауар берушiнiң жекелеген тауар жеткiзiлімi
кезеңiнде кем берген тауарлар санының, егер шартта өзгеше көзделмесе, тауарлардың
жетiспеуiне жол берiлген жыл iшiндегi келесi кезеңде (кезеңдерде) орны толтырылуға тиiс.
3. Тауар берушi шартта немесе сатып алушының тиеп-жөнелтуге рұқсат қағазында
аталған бiрнеше алушыға тауарларды тиеп-жөнелткен жағдайда алушының біреуіне шартта
немесе тиеп-жөнелтуге рұқсат қағазында көзделген санынан артық жіберілген тауарлар, егер
шартта өзгеше көзделмесе, басқа алушылардағы жетiспеушiлiктердi өтеуге есептелмейдi және
тауар берушi оның орнын толтыруға тиiс.
4. Сатып алушы, егер шартта өзгеше көзделмесе, тауар берушіге хабарлай отырып,
жеткiзiлiм мерзімi өткен тауарды қабылдаудан бас тартуға құқылы. Тауар беруші хабар
алғанға дейін берілген тауарды сатып алушы қабылдауға және оған ақы төлеуге мiндеттi.
465-бап. Жетiспеушiлiктердiң орнын толтыру кезiндегi
тауарлардың түр түрі
1. Жеткіліксіз беріліп, орны толтырылуға тиісті тауарлардың түр-түрi тараптардың
келiсiмi бойынша айқындалады. Келiсiм болмаған жағдайда тауар берушi жетiспеушiлiкке жол
берiлген кезеңге арнап белгiленген түр-түрi бойынша жеткiлiксiз берiлген тауарлар
санының орнын толтыруға мiндеттi.
2. Бiр атаудағы тауарлардың шартта көзделгенiнен көбiрек мөлшердегі жеткізілімі
нақ сол түр-түріне кіретін басқа атаудағы тауарлардың жетпегенiн толтыруға есептелмейдi
және сатып алушының алдын ала берген жазбаша келiсiмiмен жасалатын жағдайларды
қоспағанда, оның орны толтырылуға тиiс.
466-бап. Сатып алушының тауарды қабылдауы
1. Сатып алушы (алушы) тауар жеткiзiлiмi шартына сәйкес берілген тауар қабылдауды
қамтамасыз ететiн барлық қажеттi іс-әрекеттi жасауға мiндеттi.
2. Сатып алушы (алушы) қабылдаған тауар заң актiлерiнде, тауар жеткiзiлiмi
шартында немесе iскерлiк айналым дағдыларында белгiленген мерзiмде қаралуға тиiс.
Сатып алушы (алушы) сол мерзiмде заң актiлерiнде, шартта немесе iскерлiк айналым
дағдыларында белгiленген тәртiппен қабылданған тауардың саны мен сапасын тексеруге және
тауардың байқалған сәйкессiздiктерi немесе кемшiлiктерi туралы тауар берушiге жазбаша
түрде дереу хабарлауға мiндеттi.
3. Сатып алушы (алушы) көлiк ұйымынан жеткiзiлген тауарды алған жағдайда тауардың
көлiк және жолдама құжаттарында көрсетiлген мәлiметтерге сәйкестiгiн тексеруге, сондай-
ақ көлiк ұйымынан осы тауарды көлiк қызметiн реттейтiн заң актiлерi мен өзге
де нормативтiк құқықтық актiлерде көзделген ережелердi сақтай отырып, қабылдауға
мiндеттi.
467-бап. Сатып алушы қабылдамаған тауарды
жауапкершiлiкпен сақтау
1. Сатып алушы (алушы) заң актiлерiне немесе тауар жеткiзiлiмi шартына сәйкес
тауар берушi жiберген тауардан бас тартса, ол бұл тауардың сақталуын (жауапкершiлiкпен
сақтауды) қамтамасыз етуге және тауар берушiге дереу хабарлауға мiндеттi.
2. Тауар берушi сатып алушы (алушы) жауапкершiлiкпен сақтауға қабылдаған тауарды
әкетуге немесе қисынды мерзiмде оған билiк етуге мiндеттi.
Егер тауар берушi осы мерзiмде тауарға билiк етпесе, сатып алушы тауарды сатуға
немесе оны тауар берушiге қайтаруға құқылы.
3. Тауарды жауапкершiлiкпен сақтауға қабылдауға, тауарды сатуға немесе оны
сатушыға қайтаруға байланысты сатып алушы (алушы) шеккен қажеттi шығындарды тауар берушi
өтеуге тиiс.
Бұл орайда тауарды сатудан түскен сома сатып алушыға тиесілі сома шегеріле отырып
тауар берушiге берiледi.
4. Сатып алушы заң актілерiнде немесе шартта белгiленбеген негiздерсiз тауар
берушiден тауар қабылдамаған немесе оны қабылдаудан бас тартқан жағдайларда тауар берушi
сатып алушыдан тауарға ақы төлеудi талап етуге құқылы.
468-бап. Тауарларды таңдау
1. Тауар жеткiзiлiмi шартында сатып алушының (алушының) тауарларды тауар берушiнiң
орналасқан жерiнен алуы (тауарлар таңдауы) көзделуi мүмкiн.
2. Егер шартта таңдау мерзiмi көзделмесе, сатып алушының (алушының) тауарлар
таңдауы тауар берушiнiң тауарлар дайын деген хабарын алғаннан кейін қисынды мерзімде
жүргізілуге тиіс.
3. Тауар жеткiзiлiмi шартында сатып алушының (алушының) тауар берушi орналасқан
жерде тауар таңдауы көзделген кезде, егер заң актiлерiнде өзгеше көзделмесе немесе
мiндеттеменiң мәнiнен туындамаса, сатып алушы берiлетiн тауарларды қарап-көрудi олар
берiлетiн жерде жүзеге асыруға мiндеттi.
4. Сатып алушының (алушының) шартта белгiленген тауар жеткізілімі мерзімінде, ал
ол болмаған кезде - тауар берушінің тауарлардың дайын екендігі туралы хабарын алғаннан
кейін қисынды мерзiмде тауарларды таңдамалы тауар берушiге шартты орындаудан бас тартуға
немесе сатып алушыдан тауарларға ақы төлеудi талап етуге құқық бередi.
469-бап. Жеткiзiлетiн тауарлар үшiн есеп айырысу
1. Сатып алушы жеткiзiлетiн тауарларға шартта көзделген есеп айырысу тәртiбi мен
нысандарын сақтай отырып ақы төлейдi. Егер тараптардың келiсiмiнде есеп айырысудың
тәртiбi мен нысаны белгiленбесе, есеп айырысу төлем тапсырмалары арқылы жүзеге
асырылады.
2. Егер шартта тауардың жиынтыққа енетiн жекелеген бөлiктерiмен жеткiзiлiмi
көзделген болса, шартта өзгеше белгiленбегендiктен, сатып алушы тауарға ақы төлеудi
жиынтыққа енетiн соңғы бөлiктi тиеп-жөнелткеннен (таңдап алғаннан) кейiн жүзеге асырады.
3. Егер шартта алушының (төлеушiнiң) тауарға ақы төлеудi жүзеге асыратыны
көзделсе және соңғысы ақы төлеуден негізсіз бас тартса не шартта белгiленген мерзiмде
тауарға ақы төлемесе, тауар берушi сатып алушыдан жеткiзiлген тауарға ақы төлеудi талап
етуге құқылы.
470-бап. Ыдыс және буып-түю
1. Егер шартта өзгеше көзделмесе, сатып алушы (алушы) тауар берушiге заң
актiлерiнде белгiленген тәртiп пен мерзiмде тауар келiп түскен көп айналымды ыдысты және
буып-түю құралдарын қайтаруға мiндеттi.
2. Басқа да ыдыс пен буып-түю заттары тауар берушіге шартта көзделген жағдайларда
ғана қайтарылуға тиiс.
471-бап. Сапасы лайықсыз тауар жеткiзiлімінiң салдары
1. Өзiне сапасы лайықсыз тауар жеткiзiлген сатып алушы (алушы) тауар берушiге осы
Кодекстiң 428-бабында көзделген талаптарды қоюға құқылы, бұған жеткiзiлген тауардың
кемшiлiктерi туралы сатып алушының хабарын алған тауар берушi жеткiзiлген тауарды
кешiктiрмей сапасы лайықты тауармен алмастырған жағдайлар қосылмайды.
2. Өзiне берiлген тауарды бөлшек саудада сатуды жүзеге асыратын сатып алушы
(алушы), егер тауар жеткiзiлiмi шартында өзгеше көзделмесе, тұтынушы қайтарған сапасы
лайықсыз тауарды қисынды мерзiмде алмастыруды талап етуге құқылы.
472-бап. Жиынтықталмаған тауарлар жеткізілімінің салдары
1. Тауар жеткiзiлiмі шартының жағдайларын, заң актiлерiнiң талаптарын не әдетте
жиынтықтауға қойылатын талаптарды бұза отырып, тауарлар берiлген сатып алушы (алушы)
тауар берушiге осы Кодекстiң 433-бабында көзделген талаптарды қоюға құқылы, бұған
жеткiзiлген тауарлардың жиынтықталмағандығы туралы сатып алушының хабарын алған тауар
берушi тауарларды кешiктiрмей толықтырған не оларды жиынтықталған тауарлармен
алмастырған жағдай қосылмайды.
2. Тауарларды бөлшек саудада сатуды жүзеге асыратын сатып алушы (алушы), егер
тауар беру шартында өзгеше көзделмесе, тұтынушы қайтарған жиынтықталмаған тауарларды
қисынды мерзімде жиынтықталған тауарлармен алмастыруды талап етуге құқылы.
473-бап. Тауар жеткiлiксiз берiлiп, тауардың кемшiлiктерiн
жою туралы немесе тауарды толық жиынтықтау
туралы талаптар орындалмаған жағдайдағы сатып
алушының құқықтары
1. Егер тауар берушi тауарларды шартта көзделген мөлшерде бермесе не сатып
алушының сапасы лайықсыз тауарды алмастыру туралы немесе белгiленген мерзiмде тауарды
толық жиынтықтау туралы талаптарын орындамаса, сатып алушы оларды сатып алу жөнiндегi
барлық қажеттi және қисынды шығындарды тауар берушiге жатқыза отырып, берiлмеген
тауарларды басқа адамдардан сатып алуға құқылы.
Сатып алушының басқа адамдардың тауарлар сатып алуға жұмсаған шығындарын есептеу,
тауар берушi оларды толық бермеген немесе тауарлардың кемшiлiктерiн жою туралы не
тауарларды толық жиынтықтау туралы талаптар орындалмаған жағдайда, осы Кодекстiң 477-
бабының 1-тармағында көзделген ережелер бойынша жүргiзiледi.
2. Сатып алушы (алушы) сапасы лайықсыз тауарларға және жиынтықталмаған тауарларға
ақы төлеуден бас тартуға, ал егер мұндай тауарларға ақы төленiп қойған болса, төленген
соманы тауарлардағы кемшiлiктер жойылғанға және тауарлар толық жиынтықталғанға дейін не
олар алмастырылғанға дейін қайтаруды талап етуге құқылы.
474-бап. Тауарды жеткiлiксiз бергенi немесе тауар
берудi кешiктiргенi үшiн тұрақсыздық айыбы
Тауарды жеткiлiксiз бергенi немесе берудi кешiктiргенi үшiн заң актiлерiнде немесе
шартта белгiленген тұрақсыздық айыбы, егер заң актілерінде немесе шартта тұрақсыздық
айыбын өндiрiп алудың өзгеше тәртібі белгіленбесе, шартта белгіленген күннен бастап,
міндеттеменің нақты орындалған күніне дейін өндіріп алынуы мүмкін.
475-бап. Тауар берудiң бiрнеше шарттары бойынша
бiртектес мiндеттемелердi өтеу
1. Тауар берушi сатып алушыға аттас тауарлар жеткiзудi тауар жеткiзiлiмiнiң
бiрнеше шарттары бойынша жүзеге асыратын және жеткiзілген тауарлар саны тауар берушiнiң
барлық шарттар бойынша мiндеттемелерiн өтеуге жетпейтін жағдайларда жеткiзiлген тауарлар
тауар жеткiзiлiмiн жүзеге асыру кезiнде не жеткiзiлгеннен кейiн кешiктiрiлмей тауар
берушi көрсеткен шарттың орындалу есебiне есептелуге тиiс.
2. Егер сатып алушы тауар жеткiзiлiмiнiң бiрнеше шарттары бойынша алған аттас
тауарлар үшiн тауар берушіге ақы төлеген болса және төленген сома сатып алушының барлық
шарттар бойынша міндеттемелерін өтеуге жетпесе, төленген сома тауарларға ақы төлеудi
жүзеге асыру кезiнде не ақы төленгеннен кейiн кешiктiрiлмей сатып алушы көрсеткен
шарттың орындалу есебiне есептелуге тиiс.
3. Егер тауар берушi немесе сатып алушы өздерiне осы баптың 1 және 2-тармақтарына
сәйкес берiлген құқықтарды пайдаланбаса, міндеттеменiң орындалуы орындау мерзiмi ертерек
басталған шарт бойынша міндеттемелерді өтеуге есептеледі. Егер бірнеше шарт бойынша
міндеттемелерді орындау мерзімі бір мезгілде басталса, орындауға берілген мерзім барлық
шарттар бойынша міндеттемелердің өтелуіне бара-бар түрде есептеледі.
476-бап. Шартты орындаудан бiржақты бас тарту
1. Тараптардың бiреуi (осы Кодекстiң 401-бабы 2-тармағының екiншi бөлiгi) шартты
елеулi түрде бұзған жағдайда шартты (толық немесе iшiнара) орындаудан бiржақты бас
тартуға немесе оны бiржақты өзгертуге жол берiледi.
2. Тауар берушiмен шарттың бұзылуы мына жағдайларда:
1) кемшiлiгi бар, сапасы лайықсыз тауар берiлiп, ол кемшiлiктердi сатып алушы
үшiн қолайлы мерзiмде жою мүмкiн болмағанда;
2) тауар беру мерзiмдерi бiрнеше рет бұзылғанда елеулi деп ұйғарылады.
3. Сатып алушымен шарттың бұзылуы мына жағдайларда:
1) тауарларға ақы төлеу мерзімдері бірнеше рет бұзылғанда;
2) бiрнеше рет тауарлар таңдалып алынбағанда елеулi деп ұйғарылады.
4. Тараптардың келiсiмiмен шартты орындаудан немесе оны бiржақты өзгертуден
бiржақты бас тартудың өзге де негiздерi көзделуi мүмкiн.
5. Бiр тарап шартты өзгерту немесе оны орындаудан бiржақты бас тарту туралы
екінші тараптан хабар алған кезден бастап, егер хабарда шартты бұзудың немесе өзгертудiң
өзге мерзiмi көзделмесе не тараптардың келiсiмiнде белгiленбесе, тауар жеткiзiлiмi шарты
бұзылған немесе өзгертiлген деп есептеледi.
477-бап. Шарт бұзылған жағдайда залалды есептеу
1. Егер сатушының мiндеттеменi бұзуы салдарынан шарт бұзылғаннан кейiн сатып алушы
тауарды қисынды мерзiмде шартта көрсетілгенінің орнына басқа адамнан неғұрлым жоғары,
бірақ қисынды бағамен сатып алса, ол сатушыға шартта белгіленген баға мен орнына
жасалған мәміле бойынша белгіленген баға арасындағы айырма түрінде залалды өтеу туралы
талап қоя алады.
2. Егер сатып алушының мiндеттеменi бұзуы салдарынан шарт бұзылғаннан кейiн
сатушы тауарды қисынды мерзiмде басқа адамға шартта көзделгенiнен неғұрлым төмен, бiрақ
қисынды бағамен сатса, сатушы сатып алушыға шартта белгіленген баға мен орнына жасалған
мәміле бойынша белгіленген баға арасындағы айырма түрінде залалды өтеу туралы талап қоя
алады.
3. Егер осы баптың 1 және 2-тармақтарында көзделген негiздер бойынша шарт
бұзылғаннан кейiн бұзылған шарттың орнына мәмiле жасалмаса және осы тауардың ағымдағы
бағасы болса, тарап шартта белгiленген баға мен шарт бұзылған кездегi ағымдағы баға
арасындағы айырма түрiнде залалды өтеу туралы талап қоя алады.
Әдетте салыстырмалы мән-жайларда ұқсас тауарлар үшiн тауар беру жүзеге асырылуға
тиiстi жерде алынатын баға ағымдағы баға деп танылады. Егер бұл жерде ағымдағы баға
болмаса, басқа жерде қолданылған ағымдағы баға пайдаланылуы мүмкiн, ол тауарды
тасымалдау жөнiндегi шығындар айырмасы ескерiлетiн қисынды айырбас бола алады.
4. Осы баптың 1 және 3-тармақтарында көзделген талаптарды қанағаттандыру
мiндеттемесiн орындамаған тарапты, осы Кодекстiң 9-бабының 4-тармағы негiзiнде, екiншi
тарапқа келтiрiлген өзге залалды өтеуден босатпайды.
Параграф 4. Келiсiм-шарт жасасу
478-бап. Келiсiм-шарт жасасу шарты
1. Келiсiм-шарт жасасу шарты бойынша ауыл шаруашылық өнiмiн өндiрушi өзi өсiрген
(өндiрген) ауыл шаруашылық өнiмiн - ұқсату немесе сату үшiн осындай өнiмдi сатып алуды
жүзеге асыратын дайындаушы-тұлғаға беруге мiндеттенедi.
2. Осы параграфтың ережелерiмен реттелмеген келiсiм-шарт жасасу шарты бойынша
қатынастарға тауар беру шарты туралы ережелер (осы Кодекстiң 458-477-баптары)
қолданылады.
479-бап. Дайындаушының мiндеттерi
1. Егер келiсiм-шарт жасасу шартында өзгеше көзделмесе, дайындаушы өндiрушiден
ауыл шаруашылық өнiмiн оның тұрған жерiнде қабылдауға және тасып әкетудi қамтамасыз
етуге мiндеттi.
2. Ауыл шаруашылық өнiмiн қабылдау дайындаушы орналасқан жерде немесе ол
көрсеткен өзге орында жүзеге асырылатын жағдайда дайындаушының келiсiм-шарт жасасу
шартының талаптарына сәйкес келетiн және дайындаушыға шартта келiсiлген мерзiмде
берiлген ауыл шаруашылық өнiмiн қабылдаудан бас тартуға құқығы жоқ.
Дайындаушы өнiм сапасын стандарттарға сәйкес дәл анықтауды қамтамасыз етуге
мiндеттi.
3. Келiсiм-шарт жасасу шартында ауыл шаруашылық өнiмiн ұқсатуды жүзеге асыратын
дайындаушының өндiрушiге оның талап етуi бойынша ауыл шаруашылық өнiмiн ұқсатудан қалған
қалдықтарды шартта белгiленген баға бойынша ақы төлете отырып қайтару мiндетi көзделуi
мүмкiн.
480-бап. Ауыл шаруашылық өнiмiн өндiрушiнiң мiндеттерi
Ауыл шаруашылық өнiмiн өндiрушi дайындаушыға өсiрген (өндiрген) ауыл шаруашылық
өнiмiн мөлшерi, сапасы мен түр-түрi келiсiм-шарт жасасу шартында көзделгендей етiп
беруге мiндеттi. P080336
481-бап. Ауыл шаруашылық өнiмiн өндiрушiнiң
жауапкершiлiгi
Мiндеттеменi орындамаған немесе мiндеттеменi тиiстi түрде орындамаған ауыл
шаруашылық өнiмiн өндiрушi өзiнiң кiнәсi болған жағдайда жауапты болады.
Параграф 5. Энергиямен жабдықтау
482-бап. Энергиямен жабдықтау шарты
1. Энергиямен жабдықтау шарты бойынша энергиямен жабдықтаушы ұйым абонентке
(тұтынушыға) жалғанған желi арқылы энергия беруге мiндеттенедi, ал абонент алынған
энергия үшiн ақы төлеуге, сондай-ақ оны тұтынудың шартта көзделген режимiн сақтауға,
өзiнiң қарауындағы энергетика желiлерiн пайдалану қауіпсіздігін және энергияны тұтынуға
байланысты пайдаланылатын аспаптар мен жабдықтардың ақаусыздығын қамтамасыз етуге
мiндеттенедi.
2. Энергиямен жабдықтау шарты жария болып табылады (осы Кодекстiң 387-бабы).
3. Тараптар үшiн мiндеттi болып табылатын энергиямен жабдықтау шартының талаптары
осы Кодекске және басқа да заң актiлерiне сәйкес белгiленедi.
483-бап. Энергиямен жабдықтау шартын жасасу және ұзарту
1. Энергиямен жабдықтау шарты абонентпен онда энергиямен жабдықтаушы ұйымның
желілеріне жалғанған қажеттi жабдық болған жағдайда, Қазақстан
Республикасының заңдарында белгіленген тәртіппен жасалады.
2. Энергиямен жабдықтау шарты бойынша энергияны тұрмыстық тұтыну үшiн
пайдаланатын азамат абонент болған жағдайларда белгiленген тәртiппен абоненттi жалғанған
желiге алғаш рет iс жүзiнде қосылған кезден бастап шарт жасалған болып есептеледi.
Егер тараптардың келiсiмiнде өзгеше көзделмесе, мұндай шарт белгiсiз мерзiмге
жасалған болып есептеледi және осы Кодекстiң 490-бабында көзделген негiздер бойынша
өзгертiлуi немесе бұзылуы мүмкiн.
3. Мерзiм аяқталғаннан кейiн энергиямен жабдықтау шартын тоқтату немесе өзгерту
туралы тараптардың бiреуiнiң өтiнiшi болмаған жағдайда ол шартта көзделген дәл сондай
мерзiмге және нақ сондай талаптар бойынша ұзартылған болып есептеледі. Шартты жаңа
мерзiмге ұзартқан кезде тараптардың келiсiмi бойынша оның талаптары өзгертiлуi мүмкiн.
4. Егер шарттың қолданылу мерзiмi аяқталғанға дейiн тараптардың бiрiнен жаңа шарт
жасасу туралы ұсыныс енгiзiлсе, тараптардың қатынастары жаңа шарт жасалғанға дейiн
бұрынғы жасалған шартпен реттеледi.
Ескерту. 483-бапқа өзгерту енгізілді - ҚР 2003.01.08 N 376 Заңымен.
484-бап. Энергия мөлшерi
1. Энергиямен жабдықтаушы ұйым шартта көзделген мөлшерде және тараптар келiскен
энергия беру режимiн сақтай отырып, абонентке жалғанған желі арқылы энергия беруге
мiндеттi. Энергиямен жабдықтаушы ұйым берген және абонент қабылдаған энергияның мөлшерi
оның нақты тұтынылуы туралы есеп деректерiне сәйкес анықталады.
2. Энергия берудi шартта келiсiлмеген мөлшерде қамтамасыз етуге байланысты
энергиямен жабдықтаушы ұйым шеккен шығындарды өтеген жағдайда шартта абоненттiң өзi
алатын энергияның шартта белгіленген мөлшерін өзгертуге құқығы көзделуі мүмкін.
3. Энергиямен жабдықтау шарты бойынша энергияны тұрмыстық тұтыну үшiн пайдаланатын
азамат абонент болған жағдайларда ол энергияны өзiне қажеттi мөлшерде пайдалануға
құқылы. Энергиямен жабдықтаушы ұйым берген және абонент алған энергия мөлшері есептеу
аспаптарының көрсеткіштерімен, ал олар болмаған немесе уақытша бұзылған кезде - есеп
айырысу жолымен анықталады.
Ескерту. 484-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 06.03.2013 N 81-V (алғашқы ресми
жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгiзiледi) Заңымен.
485-бап. Энергия мөлшерi туралы шарт талаптарын бұзудың
зардабы
Егер энергиямен жабдықтаушы ұйым жалғанған желi арқылы абонентке энергияны шартта
көзделгенінен аз мөлшерде берсе, заң актілерінде, шартта өзгеше көзделмесе немесе ол
міндеттеменің мәнiнен туындамаса, осы Кодекстiң 419-бабында көзделген ережелер
қолданылады.
486-бап. Энергияның сапасы
1. Энергиямен жабдықтаушы ұйым беретiн энергияның сапасы ұлттық стандарттарда және
стандарттау жөнiндегi өзге де нормативтік құжаттарда белгіленген немесе шартта көзделген
талаптарға сәйкес болуға тиiс.
2. Энергиямен жабдықтаушы ұйым энергияның сапасына қойылатын талаптарды бұзған
жағдайда, егер заң актiлерiнде, шартта өзгеше көзделмесе немесе ол мiндеттеменiң мәнiнен
туындамаса, осы Кодекстiң 491-бабында көзделген ережелер қолданылады.
Ескерту. 486-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 2012.07.10 № 31-V (алғашқы ресми
жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.
487-бап. Абоненттiң желiлердi, аспаптар мен жабдықтарды
күтiп ұстау және пайдалану жөнiндегi мiндеттерi
1. Абонент өз пайдалануындағы энергетикалық желiлердiң, аспаптар мен жабдықтардың
тиiстi техникалық жай-күйiн және қауiпсiздiгiн қамтамасыз етуге, энергияны тұтынудың
белгiленген режимін сақтауға, сондай-ақ авариялар, өрт, энергия есептеу аспаптарының
ақаулы болуы және энергияны пайдалану кезiнде туындайтын өзге де кемшiлiктер туралы
энергиямен жабдықтаушы ұйымға дереу хабарлауға мiндеттi.
2. Энергиямен жабдықтау шарты бойынша энергияны тұрмыстық тұтыну үшiн
пайдаланатын азамат абонент болған жағдайларда энергетикалық желiлердiң, сондай-ақ
энергия тұтынуды есептейтiн аспаптардың тиiстi техникалық жай-күйi мен қауiпсiздiгiн
қамтамасыз ету мiндетi, егер заң актiлерiнде өзгеше көзделмесе, энергиямен жабдықтаушы
ұйымға жүктеледi.
3. Энергетикалық желiлердiң, аспаптар мен жабдықтардың техникалық жай-күйiне және
оларды пайдалануға қойылатын талаптар заңдармен белгiленедi.
4. Энергиямен жабдықтаушы ұйымдардың қызметкерлерiн абонент пайдалануындағы
энергетикалық желiлердiң, аспаптар мен жабдықтардың техникалық жай-күйін және
қауiпсiздiгiн бақылау үшiн аспаптарға жiберуге мiндеттi. Олардың сақталуын бақылауды
жүзеге асыру тәртiбi заңдармен белгiленедi.
488-бап. Энергияға ақы төлеу
1. Энергияны коммерциялық есепке алудың автоматтандырылған жүйесін пайдалану
жағдайларын қоспағанда, энергияға ақы төлеу есепке алу аспаптарының көрсеткіштерiне
сәйкес анықталатын, абонент iс жүзiнде алған энергия мөлшерi үшiн, ал олар болмаған
немесе уақытша бұзылған кезде есептеу арқылы жүргізіледі.
2. Энергия үшiн есеп айырысу тәртібі заңдармен немесе тараптардың келiсiмiмен
белгiленедi.
Ескерту. 488-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 2012.07.04 № 25-V (алғашқы ресми
жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.
489-бап. Абоненттiң энергияны басқа тұлғаға беруi
1. Абонент жалғанған желi арқылы энергиямен жабдықтаушы ұйымнан өзi алған
энергияны басқа тұлғаға (қосалқы абонентке) энергиямен жабдықтайтын ұйымның келiсуiмен
ғана бере алады.
2. Абоненттiң қосалқы абонентке энергия беру жөнiндегi шартына, егер заң
актілерінде немесе шартта өзгеше көзделмесе, осы параграфтағы ережелер қолданылады.
3. Қосалқы абонентке энергия беру кезiнде, егер заң актiлерiнде өзгеше
белгiленбесе, энергиямен жабдықтаушы ұйымның алдында абонент жауапты болады.
490-бап. Шартты өзгерту және бұзу
1. Абоненттiң энергетикалық қондырғыларының мемлекеттiк энергетикалық қадағалау
органы куәландырған қанағаттанғысыз жай-күйi авария қаупiн туғызатын немесе азаматтардың
өмiрi мен қауiпсiздiгiне қатер төндiретiн жағдайды қоспағанда, энергияны үзiлiспен
беруге, тоқтатуға немесе шектеп беруге тараптардың келiсiмi бойынша жол берiледi.
Энергиямен жабдықтаушы ұйым абонентке энергияны үзiлiспен беру, тоқтату немесе шектеп
беру туралы алдын ала ескертуге тиiс.
2. Энергиямен жабдықтау ұйымы жүйесiнде аварияның алдын алу немесе оны жою
жөнiнде шұғыл шаралар қолдану қажет болған жағдайда абоненттiң келiсуiнсiз және оған
ескертпей, бiрақ оған дереу хабарлай отырып энергияны үзіліспен беруге, тоқтатуға немесе
шектеп беруге жол беріледі.
3. Заңдарда үздiксiз циклды өндiрiс үшiн энергия берудегi үзіліске оның берiлуiн
тоқтатуға немесе шектеуге жол берiлмейдi және заңдармен реттеледi.
4. Энергиямен жабдықтау шарты бойынша энергияны тұрмыстық тұтыну үшiн пайдаланушы
азамат абонент болған жағдайларда, бұл туралы ол энергиямен жабдықтаушы ұйымға хабарлап,
пайдаланған энергия ақысын толық төлеген кезде шарттан біржақты тәртіппен бас тартуға
құқылы.
5. Энергиямен жабдықтау шарты бойынша энергияны тұрмыстық тұтынуға пайдаланушы
азамат абонент болған жағдайларда энергиямен жабдықтаушы ұйым шартты орындауды
тоқтатқанға дейiн бiр айдан кешiктiрмей абонентке ескерткен жағдайда өзi пайдаланған
энергияға абоненттiң ақы төлемеуiне байланысты шарттың орындалуын бiр жақты тоқтатуға
құқылы.
491-бап. Энергиямен жабдықтау шарты бойынша жауаптылық
1. Энергиямен жабдықтау шарты бойынша мiндеттемелер орындалмаған немесе тиiсiнше
орындалмаған жағдайларда энергиямен жабдықтаушы ұйым мен абонент осыдан келтiрiлген
нақты залалды өтеуге мiндеттi (осы Кодекстiң 9-бабының 4-тармағы).
2. Егер заңдар негiзiнде жүзеге асырылған энергия тұтыну режимiн реттеу
нәтижесiнде абонентке энергия беруде үзiлiс жасалған болса, энергиямен жабдықтаушы ұйым
өзi кiнәлi болған жағдайда шарт мiндеттемелерiнiң орындалмағаны немесе тиiсiнше
орындалмағаны үшін жауапты болады.
492-бап. Энергиямен жабдықтау шартының ережелерiн
жалғанған желi арқылы жабдықтау жөнiндегi
өзге де қатынастарға қолдану
1. Жалғанған желi арқылы жылу энергиясымен жабдықтау жөнiндегi қатынастарға,
егер заңдарда өзгеше белгiленбесе, осы параграфтың ережелерi қолданылады.
2. Жалғанған желi арқылы газбен, мұнаймен және мұнай өнiмдерiмен, сумен, басқа да
тауарлармен жабдықтау жөнiндегi қатынастарға, егер заңдарда, шартта өзгеше белгiленбесе
немесе ол мiндеттемелер мәнiнен туындамаса, осы параграфтың ережелерi қолданылады.
Параграф 6. Кәсiпорынды сату 493-бап. Кәсiпорынды сату шарты
1. Кәсiпорынды сату шарты бойынша сатушы тұтас алғанда кәсiпорынды мүлiктiк кешен
ретiнде сатып алушының меншiгiне (осы Кодекстiң 119-бабы) беруге мiндеттенедi, бұған
сатушы басқа тұлғаларға беруге құқығы болмайтын құқықтар мен мiндеттер қосылмайды.
2. Кәсiпорынның қызметкерлерi жөнiндегi құқықтар мен мiндеттер Қазақстан
Республикасының еңбек заңнамасында көзделген тәртiппен сатушыдан сатып алушыға ауысады.
3. Фирмалық атауларды, тауар белгiлерiн, қызмет көрсету белгiлерiн және сатушыны
дараландыратын басқа да құралдар мен оның өнiмдерiн, оның атқаратын жұмысын немесе
көрсететiн қызметiн пайдалану құқықтары, сондай-ақ лицензия негiзiнде дараландыратын
құралдарды пайдалану жөнiнде сатушыға тиесiлi құқықтар, егер шартта өзгеше көзделмесе,
сатып алушыға ауысады.
4. Тиiстi қызметпен айналысуға арнайы рұқсат (лицензия) беру негiзiнде алынған
құқықтар, егер заң актiлерiнде өзгеше белгіленбесе, кәсіпорынды сатып алушыға ауыспауға
тиіс. Шарт бойынша берілетін кәсіпорынның құрамына оның арнайы рұқсаты (лицензиясы)
болмауынан сатып алушы орындай алмайтын мiндеттемелердiң енгiзiлуi сатып алушыны кредит
берушiлер алдындағы тиісті міндеттемелерден босатпайды. Міндеттемелерді орындамағаны
үшін сатушы мен сатып алушы кредит берушілер алдында бірдей жауап береді.
5. Кәсіпорын бірыңғай мүліктік кешен болған жағдайда, мемлекеттік кәсіпорынды сату
ерекшеліктері Қазақстан Республикасының мемлекеттік мүлік туралы заңнамалық актісінде
айқындалады.
Ескерту. 493-бапқа өзгерту енгізілді - ҚР 2007.05.15 N 253, 2011.03.01 N 414-IV
(алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.
494-бап. Кәсіпорынды сату шартының нысаны
Ескерту. 494-баптың тақырыбы жаңа редакцияда - ҚР 2011.03.25 N 421-IV (алғашқы
ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.
1. Кәсiпорынды сату шарты, осы Кодекстiң 495-бабының 2-тармағында аталған
құжаттарды мiндеттi түрде қоса отырып, тараптардың қолы қойылған бiр құжат дайындау
жолымен жазбаша түрде жасалады.
2. Алып тасталды - ҚР 2011.03.25 N 421-IV (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін
күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.
Ескерту. 494-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 2011.03.25 N 421-IV (алғашқы ресми
жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.
495-бап. Сатуға жататын кәсiпорынның құрамын белгiлеу
және құнын бағалау
1. Сатуға жататын кәсiпорынның құрамы мен құны, егер заң актiлерiнде өзгеше
көзделмесе, тараптардың келiсiмiмен айқындалады.
2. Шартқа қол қойылғанға дейiн тараптар: түгендеу актiсiн, бухгалтерлiк балансты,
кәсiпорынның құрамы мен құны туралы аудиторлық ұйымның аудиторлық есебiн, сондай-ақ
кредит берушiлердi, олар қойған талаптардың сипатын, мөлшерi мен мерзiмдерiн көрсете
отырып, кәсiпорынның құрамына енгiзiлетiн барлық борыштың (мiндеттемелердiң) тiзбесiн
жасап, қарауға тиiс. V022067
Аталған құжаттарда көрсетiлген мүлiк, құқықтар мен мiндеттер, егер осы Кодекстiң
493-бабынан өзгеше туындамайтын болса және шартта өзгеше белгiленбесе, сатушыдан сатып
алушыға ауысуға тиiс.
Ескерту. 495-бапқа өзгерту енгізілді - Қазақстан Республикасының 2006.05.05. N 139
Заңымен.
496-бап. Кредит берушiлердiң кәсiпорынды сату кезiндегi
құқықтары
1. Сатушы сатылатын кәсiпорынның құрамына енгiзiлген мiндеттемелер жөнiнде
кәсiпорын сатып алушыға берiлгенге дейiн оны сату туралы кредит берушiлерге жазбаша
түрде хабарлауға тиiс.
2. Борышты аударуға өз келiсiмiн беру туралы сатушыға жазбаша хабарламаған кредит
берушi кәсiпорынның сатылатындығы туралы хабар алған күннен бастап үш ай iшiнде
мiндеттемелердi тоқтатуды немесе мерзiмiнен бұрын орындауды және сатушының осыдан келген
залалдарды өтеуiн не кәсiпорынды сату шартын толық немесе оның тиiстi бөлiгiн жарамсыз
деп тануды талап етуге құқылы.
3. Осы баптың 1-тармағында көзделген тәртiп бойынша кәсiпорынды сату туралы
хабардар етiлмеген кредит берушi сатушының кәсiпорынды сатып алушыға бергендiгi туралы
өзi бiлген немесе бiлуге тиiс болған күннен бастап бiр жыл iшiнде, осы баптың 2-
тармағында көзделген талаптардың қанағаттандырылуы туралы талап қоя алады.
4. Кәсiпорын сатып алушыға берiлгеннен кейiн кредит берушiнiң келiсуiнсiз сатып
алушыға аударылып, берiлген кәсiпорынның құрамына енгiзiлген борыш үшiн сатушы мен сатып
алушы бiрдей жауап бередi.
497-бап. Кәсiпорынды беру
1. Сатушының кәсiпорынды сатып алушыға беруi өткiзу актiсi бойынша жүзеге
асырылады, онда кәсiпорынның құрамы жөнiндегi және кәсiпорынды сату туралы кредит
берушiлерге хабарлау жөнiндегi деректер, сондай-ақ берiлген мүлiктен табылған
кемшiлiктер туралы мәлiметтер және оны жоғалтып алуға байланысты беру мiндеттерiн
орындау мүмкiн болмайтын мүлiктердiң тiзбесi көрсетiледi.
2. Өткiзу актiсiн жасауды және оны қол қоюға табыс етудi қоса алғанда,
кәсiпорынды беруге дайындау сатушының мiндетi болып табылады, егер шартта өзгеше
көзделмесе, соның есебiнен жүзеге асырылады.
3. Өткiзу актiсiнде екi тарап қол қойған күннен бастап кәсiпорын сатып алушыға
берiлген деп есептеледi.
Сол кезден бастап кәсiпорын құрамында берiлген мүлiктiң кездейсоқ жойылу немесе
кездейсоқ бүлiну қаупi сатып алушыға ауысады.
498-бап. Кәсіпорынға құқықтардың ауысуы
Ескерту. 498-баптың тақырыбы жаңа редакцияда - ҚР 2011.03.25 N 421-IV (алғашқы
ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.
1. Мемлекеттік тіркелуге жататын кәсіпорынның құрамына кіретін мүлікке құқық
тіркелген кезден бастап сатып алушыға ауысады. Қалған мүлікке құқықтар екі тарап
табыстау актісіне қол қойған кезден бастап ауысады.
2. Алып тасталды - ҚР 2011.03.25 N 421-IV (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін
күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.
3. Шартта сатып алушыға берiлген кәсiпорынға меншiк құқығы кәсiпорынға ақы
төленгенше немесе өзге де мән-жайлар туғанға дейiн сатушының өзiнде қалдыру көзделген
жағдайларда сатып алушы меншiк құқығы өзiне ауысқанға дейiн, берiлген кәсiпорынның
құрамына кiретiн мүлiктер мен құқықтарды кәсiпорынның қызметiн мүлiктiк кешен ретiнде
қамтамасыз ету үшiн қаншалықты қажет болса, соншалықты дәрежеде пайдалануға құқылы.
Ескерту. 498-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 2011.03.25 N 421-IV (алғашқы ресми
жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.
499-бап. Кемшiлiктерi бар кәсiпорынды беру мен
қабылдаудың салдары
1. Кәсiпорынды өткiзу актiсi бойынша құрамы шартта көзделгенге сәйкес келмейтiн
кәсiпорынды сатушының беру және сатып алушының қабылдау салдары, соның iшiнде берiлген
мүлiктердiң сапасына қатысты салдары, егер шарттан өзгеше туындамаса және ол осы баптың
2-4-тармақтарында өзгеше көзделмесе, осы Кодекстiң 413-415, 419, 422, 428, 432-
баптарында көзделген ережелер негiзiнде айқындалады.
2. Кәсiпорынның анықталған кемшiлiктерi және жоғалған мүлiк туралы мәлiметтер
көрсетiлген өткiзу актiсi бойынша кәсiпорын берiлген және қабылданған жағдайларда (осы
Кодекстiң 497-бабының 1-тармағы), егер мұндай жағдайларда өзге талаптар қою құқығы
шартта көзделмесе, сатып алушы кәсiпорынның сатып алу бағасын тиiсiнше кемiтудi талап
етуге құқылы.
3. Кәсiпорынның құрамында сатушының шартта немесе өткiзу актiсiнде көрсетiлмеген
борышы (мiндеттемелерi) өзiне берiлген жағдайда, егер сатушы шарт жасасу және
кәсiпорынды беру кезiнде осы борыш (мiндеттемелер) туралы сатып алушының бiлгендiгiн
дәлелдей алмаса, сатып алушы сатып алу бағасын кемiтудi талап етуге құқылы.
4. Сатушы берiлген кәсiпорынның құрамындағы мүлiктердiң жетпейтiндiгi немесе
берiлуге тиiс мүлiктiң жекелеген түрлерiнiң жоқ екендiгi туралы сатып алушыдан хабар
алған жағдайда тиiсiнше сапалы емес мүлiктi кешiктiрмей алмастыруға немесе сатып алушыға
жетпейтiн мүлiктi беруге тиiс.
5. Егер сатушы жауап беретiн кемшiлiктердiң салдарынан кәсiпорын сату шартында
аталған мақсаттарға жарамсыз болып шықса және сатушы ол кемшiлiктердi осы Кодекске, заң
актiлерiне немесе шартқа сәйкес белгiленген жағдайларда, тәртiп пен мерзiмде жоймаған
болса, не кемшiлiктердi жою мүмкiн болмаса, сатып алушы сот тәртiбiмен кәсiпорынды сату
шартын бұзуды немесе өзгертудi және тараптардың шарт бойынша орындаған нәрсесiн қайтарып
берудi талап етуге құқылы.
500-бап. Кәсiпорынды сату шартына мәмiлелердiң
жарамсыздық салдары туралы және шартты бұзу
мен өзгерту туралы ережелердi қолдану
Осы Кодекстiң мәмiлелердiң жарамсыздық салдары туралы және сатып алу-сату шартын
бұзу мен өзгерту туралы, шарт бойынша бiр тараптан немесе екi тараптан алынғандарды
заттай қайтаруды немесе өндiрiп алуды көздейтiн ережелерi, егер мұндай салдар сатушы мен
сатып алушыға кредит берушiлердiң, басқа да адамдардың құқықтарын және заң актiлерiмен
қорғалатын мүдделерiн елеулi түрде бұзбайтын болса және қоғамдық мүдделерге қайшы
келмесе, кәсiпорынды сату шартына қолданылады.
26-тарау. Айырбас
501-бап. Айырбас шарты
1. Айырбас шарты бойынша тараптардың әрқайсысы шаруашылық жүргiзудi, оралымды
басқаруды басқа тараптың меншiгiне бiр тауарды екiншiсiне айырбасқа беруге мiндеттенедi.
2. Айырбас шартына тиiсiнше сатып алу-сату шартының ережелерi қолданылады,
өйткенi бұл осы тараудың ережелерiне және айырбас мәнiне қайшы келмейдi. Бұл орайда
тараптардың әрқайсысы тауарды беруге мiндеттенетiн сатушы деп және айырбастап алуға
мiндеттенетiн сатып алушы деп танылады.
3. Осы тарауда көзделген ережелер, егер заң актiлерiнде өзгеше көзделмесе және ол
тиiстi мiндеттемелер мәнiнен туындамаса, құқықтарды айырбастауға (жұмыстар, қызмет
көрсетулер) қолданылады.
502-бап. Айырбас шарты бойынша баға мен шығындар
1. Егер шарттан өзгеше туындамаса, айырбастауға жататын тауарлар бiр-бiрiне тең
деп ұйғарылады, ал оларды беру мен қабылдап алу жөнiндегi шығындарды әрбiр жағдайда
тиiстi мiндет жүктелетiн тарап жүзеге асырады.
2. Шартқа сәйкес айырбасталатын тауарлар бiр-бiрiне тең емес деп танылған
жағдайда бағасы айырбастауға берiлетiн тауардың бағасынан кем тауарды беруге
мiндеттенген тарап, егер шартта өзгеше тәртiп көзделмесе, тауар беру мiндетiн
орындағанға дейiн немесе одан кейiн бағадағы айырманы тiкелей өзi төлеуге тиiс.
503-бап. Айырбас шарты бойынша өзара тауар беру
мiндеттемелерiн орындау
Шартқа сәйкес айырбасталатын тауарларды беру мерзiмдерi тұспа-тұс келмейтiн
жағдайларда тауар беруге тиiстi тараптың тауарды беру мiндеттемелерiн басқа тарап тауар
берген соң орындауына өзара мiндеттемелердi орындау туралы ережелер қолданылады (осы
Кодекстiң 284-бабы).
504-бап. Айырбасталатын тауарларға меншiк құқығының
ауысуы
Егер заң актiлерiнде немесе шартта өзгеше көзделмесе, айырбасталатын тауарларға
меншiк құқығы айырбас шарты бойынша сатып алушы болатын тараптарға тараптардың әрқайсысы
тиiстi тауарларды беру мiндеттемелерiн орындағаннан кейiн бiр мезгiлде ауысады.
505-бап. Айырбас шарты бойынша сатып алынған тауарды
алып қойғаны үшiн жауапкершiлiк
Айырбас шарты бойынша сатып алынған тауарды үшiншi тұлғалар алып қойған тарап осы
Кодекстiң 414-бабында көзделген негiздемелер болған кезде басқа тараптан оның айырбасқа
алған тауарын, ал тауарды заттай алу мүмкiн болмаған жағдайда оның құнын қайтаруды талап
етуге құқылы.
27-тарау. Сыйға тарту
506-бап. Сыйға тарту шарты
1. Сыйға тарту шарты бойынша бiр тарап (сыйға тартушы) басқа тараптың (сыйды
алушының) меншiгiне затты немесе өзiне немесе үшiншi адамға мүлiктiк құқықты (талапты)
тегiн бередi немесе беруге мiндеттенедi не оны өзiнiң немесе үшiншi тұлғаның алдындағы
мүлiктiк мiндеттен босатады немесе босатуға мiндеттенедi.
Затты немесе құқықты қарсы беру не қарсы мiндеттеме болған кезде шарт сыйға тарту
шарты деп танылмайды. Мұндай шартқа осы Кодекстiң 160-бабының 2-тармағында көзделген
ережелер қолданылады.
2. Әлдекiмге затты немесе мүлiктiк құқықты тегiн беруге уәде ету не әлдекiмдi
мүлiктiк мiндеттен (сыйға тартуға уәде беруден) босату сыйға тарту шарты болып танылады
және егер уәде тиiстi нысанда (508-баптың 2-тармағы) жасалса және алдағы уақытта нақты
тұлғаға затты немесе құқықты тегiн беру не оны мүлiктiк мiндеттен босатуға айқын ниет
бiлдiрiлген болса, уәде берушiнi босатпай тастайды.
Нақты сыйға тарту затын зат, құқық түрiнде көрсетпей-ақ, өзiнiң барлық мүлкiн
немесе өзiнiң барлық мүлкiнiң бiр бөлiгiн сыйға тартуға уәде беру немесе мiндеттемеден
босату жарамсыз болады.
3. Сыйға тартушы қайтыс болғаннан кейiн сый алушыға сый берудi көздейтiн шарт
жарамсыз болады.
Мұндай сыйға тарту түрiне осы Кодекстiң мұрагерлiк туралы ережелерi қолданылады.
507-бап. Сый алушының сыйды алудан бас тартуы
1. Сый алушы өзiне сый берiлгенге дейiн кез келген уақытта одан бас тартуға
құқылы. Бұл жағдайда сыйға тарту шарты бұзылған деп есептеледi.
2. Егер сыйға тарту шарты жазбаша түрде жасалса, сыйдан бас тарту да жазбаша
түрде жасалуға тиiс. Сыйға тарту шарты тiркелген жағдайда сыйды алудан бас тарту да
мемлекеттiк тiркелуге тиiс.
3. Егер сыйға тарту шарты жазбаша түрде жасалған болса, сый берушi сый алушыдан
сыйды алудан бас тартқаны үшiн өзiне келтiрiлген нақты зиянды өтеуiн талап етуге құқылы.
Ескерту. 507-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 2011.03.25 N 421-IV (алғашқы ресми
жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.
508-бап. Сыйға тарту шартының нысаны
1. Сый алушыға сыймен қоса сыйға тарту осы баптың 2 және 3-тармақтарында көзделген
жағдайларды қоспағанда, ауызша жасалуы мүмкiн. Сыйды беру оны тапсыру, символдық беру
(кiлттердi табыс ету және т.б.) не құқық белгiлейтiн құжаттарды тапсыру арқылы жүзеге
асырылады.
2. Қозғалмайтын мүлiктi сыйға тарту шарты:
1) заңды тұлға сый берушi болған және сыйдың құны заң актiлерiнде белгiленген он
айлық есептiк көрсеткiштен асатын;
2) шартта алдағы уақытта сыйға тартуға уәде етiлген жағдайларда жазбаша түрде
жасалуға тиiс.
Ауызша жасалған сыйға тарту шарты осы тармақта көзделген жағдайларда жарамсыз
болады.
3. Алып тасталды - ҚР 2011.03.25 N 421-IV (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін
күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.
Ескерту. 508-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 2011.03.25 N 421-IV (алғашқы ресми
жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.
509-бап. Сыйға тартуға тыйым салу
Құны заң актiлерiнде белгiленген он айлық есептiк көрсеткiш мөлшерiнен аспайтын
әдеттегi сыйлықтарды қоспағанда:
1) жас балалар мен iс-әрекетке қабiлетсiз деп танылған азаматтардың атынан
олардың заңды өкiлдерiнiң;
2) емдеу, тәрбиелеу мекемелерiнiң, әлеуметтiк қорғау мекемелерiнiң және сол
секiлдi мекемелердiң қызметкерлерiне олардың емдеуiндегi, асырауындағы не тәрбиесiндегi
азаматтардың және осы азаматтардың зайыптары мен туыстарының;
3) мемлекеттік қызметшілерге, сондай-ақ олардың отбасы мүшелеріне мемлекеттік
қызметшілердің лауазымдық жағдайына байланысты немесе олардың қызметтік міндеттерін
атқаруына байланысты сый тартуға жол берілмейді.
Ескерту. 509-бапқа өзгерту енгізілді - ҚР 2011.03.01 N 414-IV (алғашқы ресми
жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі) Заңымен.
510-бап. Сыйға тартуды шектеу
1. Заты шаруашылық жүргiзу немесе оралымды басқару құқығына жататын заңды тұлға,
егер заң актiлерiнде өзгеше көзделмесе, меншiк иесiнiң келiсiмiмен өзiнiң затын сыйлауға
құқылы. Бұл шектеу құны заң актiлерiнде белгiленген он айлық есептiк көрсеткiш
мөлшерiнен аспайтын әдеттегi сыйлықтарға қолданылмайды.
2. Бiрлескен ортақ меншiктегi мүлiктi сыйға тартуға бiрлескен меншiктiң барлық
қатысушыларының келiсiмi бойынша осы Кодекстiң 220-бабында көзделген ережелердi сақтай
отырып жол берiледi.
3. Сый берушiге тиесiлi талап құқықтарын үшiншi тұлғаға сыйға тарту осы Кодекстiң
339-343, 345, 346-баптарында көзделген ережелер сақтала отырып жүзеге асырылады.
4. Үшiншi тұлға алдында сый алушының мiндеттерiн орындау арқылы сыйға тарту осы
Кодекстiң 276-бабының 1-тармағында көзделген ережелер сақтала отырып жүзеге асырылады.
Үшiншi тұлға алдында сый берушiнiң сый алушы борышын өзiне аудару арқылы сыйға
тартуы осы Кодекстiң 348-бабында көзделген ережелер сақтала отырып жүзеге асырылады.
5. Өкiлдiң сыйға тартуға жасаған сенiмхатында сый алушы аталмаса және сыйға
тартатын заты көрсетiлмесе, ол жарамсыз болады.
511-бап. Сыйға тарту шартын орындаудан бас тарту
1. Егер шарт жасалғаннан кейiн сый берушiнiң мүлiктiк немесе отбасылық жағдайы, не
денсаулығы шартты жаңа жағдайларда орындау оның тұрмыс деңгейiнiң едәуiр нашарлауына
әкеп соқтыратындай болып өзгерсе, сыйға тартушы келешекте сый алушыға зат немесе құқық
беру уәдесiн немесе сый алушыны мүлiктiк мiндеттен босату уәдесiн қамтитын шартты
орындаудан бас тартуға құқылы.
2. Сыйға тартушы келешекте сый алушыға зат не құқық беру уәдесiн, не сый алушыны
оған сыйға тартуды өзгерту құқығын берушi негiздемелер бойынша мүлiктiк мiндеттемеден
босату уәдесiн қамтитын шартты орындаудан бас тартуға құқылы (осы Кодекстiң 512-бабының
1-тармағы).
3. Осы баптың 1 және 2-тармақтарында көзделген негiздемелер бойынша сыйға
тартушының сыйға тарту шартын орындаудан бас тартуы сый алушыға залалдарды өтеудi талап
ету құқығын бермейдi.
512-бап. Сыйға тартудың күшiн жою
1. Егер сый алушы сыйға тартушының өмiрiне, оның отбасы мүшелерiнiң немесе жақын
туыстарының бiреуiне қастандық жасаса не сый берушiге қасақана дене жарақатын салса,
сыйға тартушы сыйға тартудың күшін жоюға құқылы.
Сый алушы сыйға тартушыны қасақана өлтiрген жағдайда сотта сыйға тартудың күшiн
жоюды талап етуге сыйға тартушы мұрагерлерiнiң құқығы болады.
2. Егер сый алушының сыйға тартушы үшiн үлкен мүлiктiк емес құндылық болып
саналатын сыйланған затты ұстауы оның бiржола жойылу қаупiн тудырса, сыйға тартушы сыйға
тартудың күшiн сот тәртiбiмен жоюды талап етуге құқылы.
3. Сот мүдделi тұлғаның талап етуi бойынша, жеке кәсiпкердiң немесе заңды тұлғаның
оның кәсiпкерлiк қызметiне байланысты Қазақстан Республикасының оңалту және банкроттық
туралы заңнамалық актісінің ережелерiн бұза отырып жасаған сыйға тартуының күшiн мұндай
тұлғаны банкрот деп жариялаудың алдындағы бiр жыл iшiнде жоя алады.
4. Сыйға тарту шартында, сый берушi сый алушыдан ұзақ өмiр сүрген жағдайда, сыйға
тартудың күшiн жою құқығы ескертiлуi мүмкін.
5. Сыйға тартудың күшi жойылған жағдайда, егер сыйланған зат сыйға тартудың күшi
жойылған кезге дейiн сол күйiнде сақталса, сый алушы оны қайтаруға мiндеттi.
Ескерту. 512-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 07.03.2014 N 177-V Заңымен (алғашқы
ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).
513-бап. Сыйға тарту шартын орындаудан бас
тарту және сыйға тартудың күшiн жою
мүмкiн болмайтын жағдайлар
Сыйға тарту шартын орындаудан бас тарту туралы (осы Кодекстiң 511-бабы) және сыйға
тартудың күшiн жою туралы (осы Кодекстiң 512-бабы) ережелер құны заң актiлерiнде
белгiленген он айлық есептiк көрсеткiштен аспайтын сыйлықтарға қолданылмайды (осы
Кодекстiң 510-бабының 1-тармағы).
514-бап. Сыйланған заттың кемшiлiктерi салдарынан
зиян келтiру зардабы
Сыйланған заттың кемшiлiктерi салдарынан сый алушы азаматтың өмiрiне, денсаулығына
немесе мүлкіне келтiрiлген зиянды, егер бұл кемшiлiктер сый алушыға затты беруден бұрын
пайда болғаны дәлелденсе және анық кемшiлiктер қатарына жатпаса, ал сыйға тартушы ол
жөнiнде бiле тұра сый алушыға ескертпесе, осы Кодекстiң 47-тарауында көзделген
ережелерге сәйкес сыйға тартушы өтеуге тиiс.
515-бап. Сыйға тартуға уәде беру кезiндегi құқық
мирасқорлығы
1. Сыйға тарту шарты бойынша сыйға тартуға уәде берiлген сый алушының құқықтары,
егер сыйға тарту шартында өзгеше көзделмесе, оның мұрагерлерiне (құқық мирасқорларына)
ауыспайды.
2. Сыйға тартуға уәде берген сыйға тартушының мiндеттерi, егер сыйға тарту
шартында өзгеше көзделмесе, оның мұрагерлерiне (құқық мирасқорларына) ауысады.
516-бап. Қайырмалдық
1. Жалпы пайдалану мақсатында затты немесе құқықты сыйға тарту қайырмалдық деп
танылады.
Қайырмалдық азаматтарға, емдеу, тәрбие беру мекемелерiне, әлеуметтiк қорғау
мекемелерiне және басқа да сол сияқты мекемелерге, қайырымдылық, ғылыми және оқу
мекемелерiне, қорларға, мұражайлар мен басқа да мәдениет мекемелерiне, қоғамдық және
дiни бiрлестiктерге, сондай-ақ мемлекетке және осы Кодекстiң 111 және 112-баптарында
аталған азаматтық құқықтың басқа да субъектiлерiне жасалуы мүмкiн.
2. Қайырмалдықты алуға ешкiмнiң рұқсаты немесе келiсiмi талап етiлмейдi.
3. Азаматқа мүлiк қайырмалдыққа берілуге тиiс, ал заңды тұлғаларға қайырмалдық
етушi осы мүлiктi белгiлi бiр мақсатқа пайдалануды ескертiп беруi мүмкiн. Мұндай талап
болмаған жағдайда азаматқа мүлiктi қайырмалдыққа беру жай сыйға тарту болып есептеледi,
ал басқа жағдайларда қайырмалдыққа берiлген мүлiктi сый алушы мүлiктi мақсатына сай
пайдаланады.
Пайдалану үшiн белгiлi бiр мақсат белгiленген қайырмалдықты алушы заңды тұлға
қайырмалдыққа берiлген мүлiктi пайдалану жөнiндегi барлық операциялардың оқшауланған
есебiн жүргізуге тиiс.
4. Егер мән-жайлардың өзгеруi салдарынан қайырмалдыққа берiлген мүлiктiң
қайырмалдық берушi көрсеткен мақсатқа сәйкес пайдаланылуы мүмкiн болмаса, ол басқа
мақсатқа қайырмалдық берушiнiң келiсiмiмен ғана, ал қайырмалдық берушi азамат қайтыс
болған немесе қайырмалдық берушi заңды тұлға таратылған жағдайда - соттың шешiмi бойынша
пайдаланылуы мүмкiн.
5. Қайырмалдыққа берiлген мүлiктiң қайырмалдық берушi көрсеткен мақсатқа сәйкес
пайдаланылмауы немесе бұл мақсатты осы баптың 4-бабында көзделген ережелердi бұза отырып
өзгертуi қайырмалдық берушiге, оның мұрагерлерiне немесе өзге де құқық мирасқорына
қайырмалдықтың күшiн жоюды талап етуге құқық бередi.
6. Қайырмалдықтарға осы Кодекстiң 512 және 515-баптары қолданылмайды.
28-тарау. Рента және өмір бойы асырауда ұстау
Параграф 1. Жалпы ережелер 517-бап. Рента шарты
1. Рента шарты бойынша бiр тарап (рента алушы) екiншi тараптың (рента төлеушiге)
меншiгiне мүлiк бередi, ал рента төлеушi алған мүлiкке айырбас ретiнде рента алушыға
белгiлi бiр ақша сомасы түрiнде немесе оны ұстау үшiн өзге де нысанда қаражат беру
түрiнде мезгiл-мезгiл рента төлеп отыруға мiндеттенедi.
2. Рента шарты бойынша рента алушыға рентаны мерзiмсiз (тұрақты рента) немесе
өмiр бойы төлеу (ғұмырлық рента) мiндетiн бекiтуге жол берiледi. Ғұмырлық рента азаматты
өмiр бойы асырап отыру жағдайларында белгiленуi мүмкiн.
518-бап. Рента шартының нысаны
Рента шартын нотариат куәландыруға тиiс.
Ескерту. 518-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 2011.03.25 N 421-IV (алғашқы ресми
жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.
519-бап. Рента төлеу үшiн мүлiктi иелiктен айыру
1. Рента төлеу үшiн иелiктен айырылатын мүлiктi рента алушы рента төлеушiнiң
меншiгiне ақы төлетiп немесе тегiн беруi мүмкiн.
2. Рента шартында мүлiктi ақы төлетiп беру көзделген жағдайларда тараптардың беру
және төлеу жөнiндегi қатынастарына сатып алу-сату шарты туралы ережелер (осы Кодекстiң
25-тарауы), ал мұндай мүлiк тегiн берiлетiн жағдайларда, егер осы тараудың ережелерiнде
өзгеше белгiленбесе және шарттың мәнiне қайшы келмесе, сыйға тарту шарты туралы ережелер
қолданылады (осы Кодекстiң 27-тарауы).
520-бап. Қозғалмайтын мүлiкке рента жүктеу
1. Рента жер учаскесiне, сондай-ақ оны төлейтiн етiп берiлген кәсiпорынға, үйге,
ғимаратқа немесе басқа да қозғалмайтын мүлiкке құқық жүктейдi. Рента төлеушi осындай
мүлiктi иелiктен айырған жағдайда оның рента шарты бойынша мiндеттемелерi мүлiктi сатып
алушыға ауысады.
2. Рента жүктелiп берiлген, осы баптың 1-тармағында аталған мүлiктi басқа
тұлғаның меншiгiне берген тұлға, егер осы Кодексте, басқа да заң актiлерiнде немесе
шартта осы мiндеттеме бойынша бiрдей жауапкершiлiк көзделмесе, рента алушының рента
шартының бұзылуына байланысты туған талаптары бойынша субсидиарлық жауапты болады (осы
Кодекстiң 357-бабы).
521-бап. Рентаның төленуiн қамтамасыз ету
1. Жер учаскесi немесе басқа да қозғалмайтын мүлiк құқығы рента төлейтiн етiп
берiлген кезде рента алушы рента төлеушiнiң мiндеттемесiн қамтамасыз ету үшiн осы
мүлiктi кепiлге беру құқығын алады.
2. Рента төлеушiнiң мiндеттемелерiн (осы Кодекстiң 292-бабы) орындауды қамтамасыз
ету не осы мiндеттемелердiң орындалмағаны немесе тиiсiнше орындалмағаны үшiн
жауапкершiлiк тәуекелi рента алушының пайдасына сақтандыру мiндетiн белгiлейтiн талап
ақша сомасын немесе өзге де қозғалатын мүлiктi рента төлейтiн етiп берудi көздейтiн
шарттың елеулi талабы болып табылады.
3. Рента төлеушi осы баптың 2-тармағында көзделген мiндеттердi орындамаған кезде,
сондай-ақ рента алушы жауап бермейтiн мән-жайлар бойынша қамтамасыз етуден айырылған
немесе қамтамасыз ету талаптарын нашарлатқан жағдайда рента алушы рента шартын бұзуға
және рента шартының бұзылуынан келтірілген залалдың өтелуiн талап етуге құқылы.
522-бап. Рента төлеудiң мерзiмiн кешiктiргенi
үшiн жауапкершiлiк
Рента төлеу мерзiмiн кешiктiргенi үшiн рента төлеушi рента алушыға, егер шартта
тұрақсыздық айыбының өзгеше мөлшерi белгiленбесе, осы Кодекстiң 353-бабында көзделген
мөлшерде тұрақсыздық айыбын төлейдi.
Параграф 2. Тұрақты рента 523-бап. Тұрақты рентаны алушы
1. Тек қана азаматтар мен коммерциялық емес ұйымдар, егер бұл олардың қызмет
мақсаттарына сәйкес келсе, тұрақты рентаны алушылар бола алады.
2. Тұрақты рента шарты бойынша рента алушының құқықтары, егер заң актiлерiнде
немесе шартта өзгеше көзделмесе, қойылатын талапқа жол беру және мұрагерлiк не құқық
мирасқорлығы тәртiбiмен заңды тұлғаларды қайта ұйымдастыру арқылы осы баптың 1-
тармағында аталған тұлғаларға берiлуi мүмкiн.
524-бап. Тұрақты рентаның нысаны мен мөлшерi
1. Тұрақты рента шартта белгiленген мөлшерде ақшалай төленедi.
2. Шартта рентаны төлеу рентаның ақшалай сомасының құнына сәйкес келетiн заттар
беру, жұмыстар атқару немесе қызметтер көрсету жолымен қарастырылуы мүмкiн.
3. Егер шартта өзгеше көзделмесе, төленетiн рентаның мөлшерi заң актiлерiнде
белгiленген бiр айлық есептiк көрсеткiштiң өзгеруiне бара-бар өзгертiледi.
525-бап. Тұрақты рентаны төлеу мерзiмдерi
Егер шартта өзгеше көзделмесе, тұрақты рента әрбiр күнтiзбелiк тоқсан аяқталғаннан
кейiн төленедi.
526-бап. Төлеушiнiң тұрақты рентаны сатып алу құқығы
1. Тұрақты рента төлеушi рентаны сатып алу жолымен оны одан әрi төлеуден бас
тартуға құқылы.
2. Бұлайша бас тарту рента төлеушi рента төлеу тоқтатылғанға дейiн үш айдан
кешiктiрмей немесе шартта көзделген неғұрлым ұзақ мерзiмде жазбаша түрде мәлiмдеген
жағдайда жарамды болады. Бұл орайда рента төлеу жөнiндегi мiндеттеме, егер шартта сатып-
алудың өзгеше тәртiбi көзделмесе, рента алушы барлық сатып алу сомасын алғанға дейiн
тоқтатылмайды.
3. Тұрақты рента төлеушiнiң оны сатып алу құқығынан бас тарту туралы шарт талабы
жарамсыз болады.
Шартта тұрақты рентаны сатып алу құқығы рента алушының тiрi кезiнде не шарт
жасалған кезден бастап отыз жылдан аспайтын өзге де мерзiм iшiнде жүзеге
асырылмайтындығы көзделуi мүмкiн.
527-бап. Тұрақты рентаны рента алушының талабы
бойынша сатып алу
Рента алушы:
1) егер шартта өзгеше белгiленбесе, рента төлеушi оның төленуiн бiр жылдан астам
уақытқа кешiктiрген;
2) рента төлеушi рентаның төленуiн қамтамасыз ету жөнiндегi өз мiндеттемелерiн
бұзған (осы Кодекстiң 521-бабы);
3) рента төлеушi төлемге қабiлетсiз деп танылған не оның шартта белгiленген
мөлшер мен мерзiмде рента төлей алмайтынын айқын куәландыратын өзге де мән-жайлар пайда
болған;
4) рента төлемi ретiнде берiлген қозғалмайтын мүлiк жалпы меншiкке түскен немесе
бiрнеше тұлғалар арасында бөлiнген жағдайларда;
5) шартта көзделген басқа да жағдайларда төлеушiнiң рентаны сатып алуын талап
етуге құқылы.
528-бап. Тұрақты рентаның сатып алу бағасы
1. Тұрақты рентаны сатып алу осы Кодекстiң 526 және 527-баптарында көзделген
жағдайларда шартта белгiленген баға бойынша жүргiзiледi.
2. Шартта рента төлемi ретiнде төлеу үшiн берiлген мүлiктiң сатып алу бағасы
туралы ереже болмаған кезде сатып алу рента төлемдерiнiң жылдық сомасына сәйкес баға
бойынша жүзеге асырылады.
3. Шартта рента төлемiн төлеуге тегiн берiлген мүлiктiң сатып алу бағасы туралы
ереже болмаған кезде сатып алу бағасына рента төлемдерiнiң жылдық сомасымен қатар
берiлген мүлiктiң бағасы да қосылады.
529-бап. Тұрақты рента төлемi ретiнде берiлген мүлiктiң
кездейсоқ жойылу немесе кездейсоқ бүлiну қаупi
1. Тұрақты рента төлемi ретiнде тегiн берiлген мүлiктiң кездейсоқ жойылу немесе
кездейсоқ бүлiну қаупін рента төлеушi мойнына алады.
2. Тұрақты рента төлемi ретiнде төлеу үшiн берiлген мүлiк кездейсоқ жойылған
немесе кездейсоқ бүлiнген кезде төлеушi тиiсiнше рента төлеу жөнiндегi мiндеттемесiн
тоқтатуды немесе оны төлеу талаптарын өзгертудi талап етуге құқылы.
Параграф 3. Ғұмырлық рента
530-бап. Ғұмырлық рента алушылар
1. Рента төлемi ретiнде мүлiк берген азаматтың өмiрi кезеңiне не ол көрсеткен
басқа азаматтың өмiрi кезеңiне ғұмырлық рента белгiленуi мүмкiн.
2. Егер шартта өзгеше белгiленбесе, рента алу құқығындағы үлестерi тең деп
саналған бiрнеше азаматтың пайдасына ғұмырлық рента белгiлеуге жол берiледi.
Рента алушының бiреуi қайтыс болған жағдайда, егер шартта өзгеше көзделмесе, оның
рента алу құқығындағы үлесi тiрi қалған рента алушыларға ауысады, ал соңғы рента алушы
қайтыс болған жағдайда рента төлеу мiндеттемесi тоқтатылады.
3. Шарт жасасу қарсаңында қайтыс болған азаматтың пайдасына ғұмырлық рента
белгiлейтiн шарт жарамсыз болады.
531-бап. Ғұмырлық рентаның мөлшері
1. Ғұмырлық рента шартта рента алушыға оның өмiр сүруi кезiнде мезгiл-мезгiл
төленiп тұратын ақша сомасы ретінде белгiленедi. Тараптар өмiр бойы асырауда ұстау
туралы шарт жасасқан жағдайларда шартта мұндай асыраудың ақшалай бағасы белгiленуге
тиiс.
2. Егер ғұмырлық рента шартында өзгеше көзделмесе, төленетiн рентаның мөлшері бір
айға шаққанда заң актілерінде белгіленген ең төменгі жалақыдан кем болмауға тиiс.
532-бап. Ғұмырлық рентаны төлеу мерзiмдерi
Егер шартта өзгеше көзделмесе, ғұмырлық рента әрбiр күнтiзбелiк ай аяқталғанда
төленедi.
533-бап. Ғұмырлық рента шартын рента алушының
талап етуi бойынша бұзу
1. Төлеушi шарт талаптарын елеулi түрде бұзған жағдайда рента алушы рента
төлеушiден осы Кодекстiң 528-бабында көзделген талаптармен рентаны сатып алуды не шартты
бұзуды талап етуге құқылы.
2. Егер пәтер, тұрғын үй немесе өзге де мүлiк ғұмырлық рента төлемi ретiнде тегiн
иелiктен айырылса, рента төлеушi шарт талаптарын елеулi түрде бұзған кезде рента алушы
осы мүлiктi оның құнын рентаның сатып алу бағасына есептей отырып қайтаруды талап етуге
құқылы.
534-бап. Рента төлемі ретiнде берiлген мүлiктiң
кездейсоқ жойылу қаупi
Ғұмырлық рента төлемi ретiнде берiлген мүлiктiң кездейсоқ жойылуы немесе кездейсоқ
бүлiнуi рента төлеушiнi шартта көзделген талаптар бойынша оны төлеу мiндеттемесiнен
босатпайды.
Параграф 4. Өмiр бойы асырауда ұстау
535-бап. Өмiр бойы асырауда ұстау шарты
1. Өмiр бойы асырауда ұстау шарты бойынша рента алушы азамат өзiне тиесiлi
қозғалмайтын мүлiктi сол азаматты және (немесе) ол көрсеткен үшiншi бiр адамды өмiр бойы
асырауда ұстауды жүзеге асыруға мiндеттенген рента төлеушiнiң меншiгiне бередi.
2. Өмiр бойы асырауда ұстау шартына, егер осы параграфтың ережелерiнде өзгеше
көзделмесе, ғұмырлық рента туралы ережелер қолданылады.
536-бап. Асырауда ұстауға беру жөнiндегi мiндет
1. Рента төлеушiнiң асырауда ұстауға беру жөнiндегi мiндетiне тұрғын үйге, тамақ
пен киiмге, күтiм жасауға және қажеттi көмекке деген қажеттерiн қамтамасыз ету енгiзiлуi
мүмкiн.
Шартта рента төлеушiнiң салт-жора қызметiн көрсетуге ақы төлеуi де көзделуi
мүмкiн.
2. Шартта жалпы асырауда ұстау көлемiнiң құны айқындалуға тиiс. Бұл орайда жалпы
асырауда ұстау көлемi айына заң актiлерiнде белгiленген ең төменгi екi жалақы мөлшерiнен
кем болмауы керек.
3. Азаматқа берiлетiн немесе берiлуге тиiстi асырауда ұстау көлемi туралы
тараптар арасында туған дауды шешу кезiнде сот адалдық пен парасаттылық принциптерiн
басшылыққа алуға тиiс.
537-бап. Өмiр бойы асырауда ұстауды мерзiмдiк
төлеммен ауыстыру
Шартта асырауда ұстауға заттай берудi ақшалай мерзiмдiк төлеммен ауыстыру
мүмкiндiгi көзделуi мүмкiн.
538-бап. Өмiр бойы асырауда ұстауды қамтамасыз ету үшiн
берiлген мүлiктi иелiктен айыру және пайдалану
1. Рента төлеушi өзiне өмiр бойы асырауда ұстауды қамтамасыз ету үшiн берiлген
қозғалмайтын мүлiктi иелiктен айыруға, кепiлге беруге және өзге де әдiспен жүктеуге
рента алушының алдын ала келiсiмi болғанда ғана құқылы.
2. Рента төлеушi өмiр бойы асырауда ұстауға берiлген кезеңде аталған мүлiктi
пайдалану осы мүлiктiң құнын оның табиғи тозуынан тыс төмендетуге әкеп соқпау үшiн
қажеттi шаралар қолдануға мiндеттi.
539-бап. Өмiр бойы асырауда ұстауды тоқтату
1. Өмiр бойы асырауда ұстау мiндеттемесi рента алушы қайтыс болғанда тоқтатылады.
2. Рента төлеушi өз мiндеттемелерiн елеулi түрде бұзған кезде рента алушы өмiр
бойы асырауды қамтамасыз етуге берiлген қозғалмайтын мүлiктi қайтаруды не осы Кодекстiң
528-бабында белгiленген жағдайда өзiне сатып алу бағасын төлеудi талап етуге құқылы. Бұл
орайда рента төлеушiнiң рента алушыны асырауда ұстауға байланысты жасалған шығындарды
өтеудi талап етуге құқығы жоқ.
29-тарау. Мүліктік жалдау (жалға алу)
Ескерту. 29-тараудың, 596, 1113-баптардың мәтіндеріндегі «Мүлік», «аренда»,
«мүлік жалдау», «мүлікті жалдауға», «мүлікті жалдау», «мүлік жалдаудың», «мүлікті жалға
алу», «Мүлікті жалдаудың», «мүлікті жалға (арендаға) беру», «арендаға берушi немесе
жалға» деген сөздер тиісінше «Мүліктік», «жалға алу», «мүліктік жалдау», «мүліктік
жалдауға», «мүліктік жалдау», «мүліктік жалдаудың», «мүліктік жалдау», «Мүліктік
жалдаудың», «мүліктік жалдау (жалға алу)», «жалға беруші немесе жалдауға» деген
сөздермен ауыстырылды - ҚР 04.07.2013 № 131-V Заңымен (алғашқы ресми жарияланғанынан
кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).
Параграф 1. Жалпы ережелер
540-бап. Мүлiктік жалдау шарты
1. Мүлiктік жалдау (жалға алу) шарты бойынша жалға берушi жалға алушыға мүлiктi
ақы төлеп уақытша иеленуге және пайдалануға беруге мiндеттенедi.
2. Жалға алушы жалға алған мүлiкке осы Кодексте белгiленген жағдайлар мен тәртiп
бойынша иелiк етуге құқылы.
3. Лизинг, прокат шарттары да, сондай-ақ мүлiктi ақы төлеп уақытша иелену мен
пайдалануға беруге байланысты шарттардың өзге түрлерi де мүлiктік жалдау шарттарына
жатады.
541-бап. Мүлiктік жалдау объектiлерi
1. Мүлiктік жалдауға кәсiпорындар мен басқа да мүлiктiк кешендер, жер учаскелерi,
үйлер, ғимараттар, жабдықтар, көлiк құралдары және оларды пайдалану процесiнде өздерiнiң
табиғи қасиеттерiн жоймайтын басқа да заттар (тұтынылмайтын заттар) берiлуi мүмкiн.
2. Егер заң актiлерiнде өзгеше көзделмесе, жер пайдалану құқығы, жер қойнауын
пайдалану құқығы және басқа да заттық құқықтар мүлiктік жалдау объектiсi болуы мүмкiн.
3. Заң актiлерiнде мүлiктiк жалдауға тапсыруға жол берiлмейтiн немесе шектеу
жасалатын мүлiк түрлерi белгiленуi мүмкiн.
4. Қазақстан Республикасының заңнамалық актілерінде тұрғын үй-жайларды, жер
учаскелерiн, жер қойнауы учаскелерiн және басқа да оқшауланған табиғи объектiлердi
мүлiктiк жалдауға тапсыру ерекшелiктерi белгiленуi мүмкiн.
5. Мемлекеттік мүлікті мүліктік жалдауға беру ерекшеліктері Қазақстан
Республикасының мемлекеттік мүлік туралы заңнамалық актісінде белгіленеді.
6. Мемлекеттік мүлікті мемлекеттік-жекешелік әріптестік шарты, оның ішінде
концессия шарты негізінде мүліктік жалдауға тапсыру ерекшеліктері Қазақстан
Республикасының мемлекеттік-жекешелік әріптестік туралы және концессиялар туралы
заңнамалық актілерінде белгіленеді.
Ескерту. 541-бапқа өзгерістер енгізілді - ҚР 2011.03.01 N 414-IV (алғашқы ресми
жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі); 04.07.2013 № 131-V (алғашқы ресми
жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 31.10.2015 №
380-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа
енгізіледі) Заңдарымен.
542-бап. Мүлiктік жалдау шартының талаптары
Мүлiктік жалдау шартында жалға алушыға мүлiктiк жалдау объектiсi ретiнде берiлуге
тиесiлi мүлiктi анықтауға мүмкiндiк беретiн деректер көрсетiлуге тиiс.
Шартта мұндай деректер болмаған кезде мүлiктiк жалдауға берiлуге тиесiлi объект
туралы талап тараптармен келiсiлмеген деп, ал тиiстi шарт жасалмаған деп есептеледi.
543-бап. Жалға берушi
Мүлiктi жалға беру құқығы оның меншiк иесiне тиесiлi.
Заң актiлерiнде уәкiлдiк берiлген немесе меншiк иесi мүлкiн жалға берудi
тапсырған тұлғалар да жалға берушiлер бола алады.
544-бап. Мүлiктік жалдау шартының нысаны
1. Бiр жылдан астам мерзiмге жасалған, ал егер тараптардың бiреуi заңды тұлға
болса, мерзiмiне қарамай-ақ, мүлiктік жалдау шарты жазбаша түрде жасалуға тиiс.
2. Алып тасталды - ҚР 2011.03.25 N 421-IV (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін
күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.
3. Азаматтар арасындағы бiр жылға дейiнгi мерзiмге оны қоса алғанда мүлiктік
жалдау шарты ауызша түрде жасалуы мүмкiн.
4. Мүлiкке меншiк құқығының кейiннен жалға алушыға ауысуын көздейтiн мүлiктік
жалдау шарты сондай мүлiктi сатып алу-сату шарты үшiн көзделген нысанда жасалады.
Ескерту. 544-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 2011.03.25 N 421-IV (алғашқы ресми
жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.
545-бап. Мүлiктік жалдау шартының мерзiмi
1. Мүлiктік жалдау шарты шартта белгiленген мерзiмге жасалады.
2. Егер мүлiктік жалдау шарты мерзiмi көрсетiлмей жасалса, ол белгiсiз мерзiмге
жасалған деп есептеледi.
Қозғалмайтын мүлiктi жалдаған жағдайда, егер заң актiлерiнде немесе шартта өзгеше
көзделмесе, әрбiр тарап екiншi тарапқа үш ай бұрын ескертiп, мұндай шарттан кез келген
уақытта және өзге мүлiктi жалдаған жағдайда, бiр ай iшiнде бас тартуға құқылы.
3. Заң актiлерiнде мүлiктік жалдаудың жекелеген түрлерi үшiн, сондай-ақ мүлiктiң
жекелеген түрлерiн жалдау үшiн шарттың барынша ұзақ (шектi) мерзiмi белгiленуi мүмкiн.
Мұндай жағдайларда, егер шартта жалдау мерзiмi белгiленбесе
және заң актiлерiнде белгiленген шектi мерзiм бiткенге дейiн тараптардың ешқайсысы
шарттан бас тартпаса, шарт шектi мерзiмiнiң бiтуiне қарай тоқтатылады.
Бұл жағдайда заң актiлерiнде белгiленген шектi мерзiмнен асатын мүлiктік жалдау
шарты барынша ұзақ (шектi) мерзiмге тең етiп жасалған деп есептеледi.
546-бап. Мүлiктік жалдау шарты бойынша жасалатын төлем
1. Жалға алынған мүлiктi пайдалану үшiн төлемдi, егер заң актiлерiнде өзгеше
көзделмесе, шартта белгiленген тәртiп, мерзiм мен нысан бойынша жалға алушы төлейдi.
Шартта олар айқындалмаған жағдайларда салыстырмалы мән-жайларда әдетте сол секiлдi
мүлiктi жалға алған кезде қолданылатын тәртiп, мерзiм мен нысан белгiленген деп
есептеледi.
2. Төлем барлық жалданылған мүлiк үшiн тұтас немесе оның құрамдас бөлiктерiнiң
әрқайсысы бойынша жеке:
1) мерзiмдiк немесе бiржолғы енгiзiлетiн төлемдердiң тұрлаулы сомасында
белгiленген;
2) жалданылған мүлiктi, өнiмдi, жемiстердi немесе кiрiстердi пайдалану
нәтижесiнде алынған белгiлi бiр үлес;
3) жалға алушының белгiлi бiр қызмет көрсетулерi;
4) жалға алушының шартта келiсiлген затты жалға берушiнiң меншiгiне немесе
жалдауына беруi;
5) жалға алушыға жалданылған мүлiктi жақсарту жөнiнде шартта келiсiлген
шығындарды жүктеуi түрiнде белгiленедi.
Тараптар шартта мүлiктi немесе өзге де төлем нысандарын пайдалану үшiн аталған
төлем нысандарын ұштастыруды көздеуi мүмкін.
3. Мүлiктi пайдаланғаны үшiн жасалатын төлем мөлшерi, егер
тараптардың келiсiмiнде өзгеше көзделмесе, кем дегенде жылына бiр рет өзгертiлуi мүмкiн.
Заң актiлерiнде мүлiктік жалдаудың жекелеген түрлерi үшiн, сондай-ақ мүлiктiң жекелеген
түрлерiн жалдау үшiн жасалатын төлем мөлшерін қайта қарауға өзге де ең аз мерзімдер
көзделуі мүмкін.
4. Орталықтандырылып белгіленген баға мен тарифтер өзгертілген жағдайда
тараптардың бiреуiнiң талабы бойынша төлем мөлшерi қайта қаралуы мүмкiн.
5. Егер жалға алушы жауап бермейтiн мән-жайларға байланысты шартта көзделген
пайдалану жағдайлары немесе мүлiктiң жай-күйi едәуiр нашарлап кетсе, заң актiлерiнде
өзгеше көзделмесе, ол төлемдi тиiсiнше азайтуды талап етуге құқылы.
6. Егер шартта өзгеше көзделмесе, жалға алушы мүлiктi пайдаланғаны үшiн төлем
төлеу мерзiмiн елеулi түрде бұзған жағдайда жалға берушi одан төлемдi жалға берушi
белгiлеген мерзiмнен бұрын төлеудi талап етуге құқылы. Бұл ретте жалға берушiнiң төлемдi
қатарынан екi мерзiмнен астам уақытқа мерзiмiнен бұрын төлеудi талап етуге құқығы жоқ.
547-бап. Мүлiктi жалға алушыға беру
1. Жалға берушi мүлiктi жалға алушыға шарт талаптары мен мүлiктiң мақсатына сәйкес
келетiн күйде беруге мiндеттi.
2. Егер шартта өзгеше көзделмесе, мүлiк жалға оның барлық керек-жарақтарымен және
оған қатысты құжаттармен (мүлiктiң жиынтықтылығын, қауiпсiздiгiн, сапасын, пайдалану
тәртiбiн куәландыратын және т.б. құжаттармен) бiрге берiледi.
Егер мұндай керек-жарақтар мен құжаттар берiлмеген болса, алайда жалға алушы
мүлiктi оларсыз мақсатқа сәйкес пайдалана алмаса не шарт жасасу кезiнде үмiт етуге
құқығы болғанынан едәуiр дәрежеде айрылатын болса, ол өзiне жалға берушiден мұндай
керек-жарақтар мен құжаттарды берудi немесе шартты бұзуды талап ете алады.
3. Егер жалға беруші жалға берiлген мүлiктi жалға алушыға шартта көрсетiлген
мерзiмде бермесе, ал шартта мұндай мерзiм көрсетiлмесе, жалға алушы қисынды мерзiмде
одан осы Кодекстiң 355-бабына сәйкес сол мүлiктi талап етуге немесе шартты бұзуды талап
етуге құқылы.
548-бап. Жалға берушiнiң жалға берiлген мүлiктiң
кемшiлiктерi үшiн жауапкершiлiгi
1. Жалға берушi жалға берiлген мүлiктiң оны пайдалануға толық немесе iшiнара
кедергi жасайтын кемшiлiктерi үшiн, тiптi ол шарт жасалған кезде бұл кемшiлiктер туралы
бiлмесе де, жауап бередi.
Осындай кемшiлiктер табылған жағдайда жалға алушы жалға берушiден өз қалауы
бойынша:
1) мүлiктiң кемшiлiктерiн тегiн жоюды;
2) жалдау ақысын соған мөлшерлес азайтуды;
3) жалға берушiге бұл туралы алдын ала хабарлай отырып, сол кемшiлiктердi жою
жолында өзi жасаған шығындар сомасын мүлiктi пайдаланғаны үшiн төленетiн төлемнен ұстап
қалуды;
4) шартты мерзiмiнен бұрын бұзуды талап етуге құқылы.
2. Жалға алушының талаптары туралы немесе оның мүлiктiң кемшiлiктерiн жалға
берушiнiң есебiнен жою ниетi туралы хабарланған жалға беруші жалға алушының келісімімен
жалға берілген мүлікті тез арада тиiстi жағдайда тұрған басқа осыған ұқсас мүлiкпен
ауыстыра алады не мүлiктiң кемшiлiктерiн тегiн жоя алады.
3. Егер жалға алушының талаптарын қанағаттандыру немесе оның мүлiктi пайдаланғаны
үшiн жасалатын төлемнен кемшiлiктi жоюға кеткен шығындарын ұстап қалу жалға алушыға
келтiрiлген залалды өтеуге жетпесе, ол шығынның өтелмеген бөлiгiн өтеудi талап етуге
құқылы.
4. Жалға берушi жалға берiлген мүлiктiң шарт жасасқан кезде айтылған немесе жалға
алушыға бұрыннан белгiлi болған кемшiлiктерi үшiн жауап бермейдi.
549-бап. Жалға берiлетiн мүлiкке үшiншi тұлғалардың
құқықтары
1. Мүлiктi жалға беру бұл мүлiкке үшiншi тұлғалардың құқықтарын тоқтату немесе
өзгерту үшiн негiз болып табылмайды.
2. Жалға берушi шарт жасасқан кезде жалға алушыға жалға берiлетiн мүлiкке үшiншi
тұлғалардың барлық құқықтары (сервитут, кепiл құқығы және т.б.) туралы ескертуге
мiндеттi.
Бұл ереженi орындамау жалға алушыға мүлiктi пайдаланғаны үшiн төлемдi азайтуды не
шартты бұзуды талап етуге құқық бередi.
550-бап. Жалға алған мүлiктi пайдалану
Жалға алушы мүлiктi шарт талаптарына сәйкес, ал егер шартта мұндай талаптар
белгiленбесе, мүлiктiң мақсатына сәйкес пайдалануға мiндеттi.
551-бап. Жалға алушының жалға алған мүлiкке
билiк ету шегi
1. Егер заң актiлерiнде өзгеше белгiленбесе, жалға алушы жалға берушiнiң
келiсiмiмен жалға алған мүлiктi қосымша жалдауға (қосалқы жалға алу), мүлiктiк жалдау
шарты бойынша өз құқықтары мен мiндеттерiн басқа тұлғаға беруге (қайта жалға беру),
жалға алған мүлiктi тегiн пайдалануға беруге, сондай-ақ осы құқықтарды кепiлге беруге
және оларды шаруашылық серiктестiктерiнiң, акционерлiк қоғамдардың жарғылық капиталына
салым немесе өндiрiстiк кооперативке жарна ретiнде салуға құқылы. Аталған жағдайларда,
қайта жалға берудi қоспағанда, жалға алушы жалға берушiнiң алдында шарт бойынша жауапты
болып қала бередi.
2. Мүлiктi басқа тұлғаларға беру туралы шартты жалдау шартының мерзiмiнен асатын
мерзiмге жасауға болмайды.
3. Қайта жалға беру шартына, егер заң актiлерiнде өзгеше көзделмесе, мүлiктік
жалдау шарты туралы ережелер қолданылады.
552-бап. Жалға берушiнiң жалға берiлген мүлiктi
ұстап-тұту жөнiндегi мiндеттерi
1. Жалға берушi жалға берiлген мүлiкке тараптармен келiсiлген мерзiмдерде, егер
заң актiлерiнде немесе шартта өзгеше көзделмесе, өз есебінен күрделi жөндеу жүргiзуге
мiндеттi.
2. Жалға алушы жауап бермейтiн мән-жайларға байланысты пайда болып, шұғыл
қажеттiлiк туғызған жөндеудi, егер заң актiлерiнде немесе шартта өзгеше көзделмесе,
жалға берушi қисынды мерзiмдерде өз есебiнен жүргiзедi.
3. Жалға берушiнiң күрделi жөндеу жөнiндегi мiндеттерiн атқармауы жалға алушыға
өз қалауы бойынша:
1) жөндеудi өз бетiнше жүргiзуiне және жөндеу құнын жалға берушiден өндiрiп
алуына;
2) жөндеу құнын шарт бойынша төлемнiң есебiне есептеуiне;
3) шарт бойынша төлемдi тиiсiнше азайтуды талап етуiне;
4) шарттан бас тартуына құқық бередi.
553-бап. Жалға алушының жалданған мүлiктi ұстап-тұту
жөнiндегi мiндеттерi
Жалға алушы, егер заңдарда немесе шартта өзгеше көзделмесе, мүлiктi дұрыс күйде
ұстап-тұтуға, ағымдағы жөндеудi өз есебiнен жүргiзуге және мүлiктi ұстап-тұтуға кететiн
шығындарды көтеруге мiндеттi.
554-бап. Жалға алушының жалданған мүлiктен алынатын
өнiмге, жемiстерге және өзге де кiрiстерге
меншiк құқығы
Жалданған мүлiктi пайдалану нәтижесiнде жалға алушының алған өнiмi, жемiстерi және
өзге де кiрiстерi, егер заң актiлерiнде немесе шартта өзгеше көзделмесе, оның меншiгi
болып табылады.
555-бап. Мүлiктi жақсарту
1. Жалданған мүлiктiң жалға алушы жүргiзген бөлiгiнiң ажыратылып жақсартылуы, егер
шартта өзгеше көзделмесе, оның меншiгi болып табылады.
2. Жалға алушы өз қаражаты есебiнен және жалға берушiнiң келiсiмiмен, жалданған
мүлiкке зиян келтiрмей ажыратуға болмайтын жақсарту жүргiзсе, шартта өзгеше
көзделмегендiктен, оның шарт тоқтағаннан кейiн осы жақсартудың құнын өтеттiрiп алуға
құқығы бар.
3. Жалға алушының жалға берушiнiң келiсiмiнсiз жүргiзген ажыратуға болмайтын
жақсартуының құны, егер заң актiлерiнде немесе шартта өзгеше көзделмесе, өтеуге
жатпайды.
556-бап. Тараптардың бiреуiнiң талап етуi бойынша
мүліктік жалдау шартын өзгерту және бұзу
1. Тараптардың біреуiнiң талап етуi бойынша мүлiктiк жалдау шарты осы Кодексте,
өзге де заң актiлерiнде немесе шартта көзделген жағдайларда сот тәртiбiмен өзгертiлуi
немесе мерзімiнен бұрын бұзылуы мүмкiн.
2. Жалға берушiнiң талабы бойынша мынадай жағдайларда:
1) егер жалға алушы мүлiктi шарт талаптарын немесе мүлiктiң мақсатын елеулi түрде
бұзып, жалға берушiнiң мұндай iс-әрекеттi тоқтату туралы жазбаша ескертуiне қарамастан
пайдаланса;
2) егер жалға алушы қасақана немесе абайсызда мүлiктi елеулi түрде нашарлатса;
3) егер жалға алушы мүлiктi пайдаланғаны үшiн шартта белгiленген төлем мерзiмiнiң
өтуi бойынша екi реттен астам төлем жасамаса;
4) егер жалға алушы жалға алу шартында белгiленген мерзiмде мүлікті күрделі
жөндеуден өткізбесе, ал ол шартта көрсетілмеген жағдайда - заң актiлерiне немесе шартқа
сәйкес күрделi жөндеу мiндетi жалға алушыға жүктелген жағдайларда, оны қисынды мерзiмде
өткiзбесе, мүлiктiк жалдау шарты бұзылып, мүлiк жалға берушiге қайтарылуы мүмкiн.
Жалға берушi жалға алушыға өз мiндетiн қисынды мерзiмде орындауға мүмкiндiк
берiлгеннен кейiн ғана шартты мерзiмiнен бұрын бұзуды талап етуге құқылы.
3. Жалға алушының талап етуiмен шарт мынадай жағдайларда:
1) жалға берушi мүлiктi жалға алушыға пайдалануға бермеген не мүлiкті шарт
талаптарына немесе мүлiктiң мақсатына сәйкес пайдалануға кедергi жасаған;
2) жалға беруші өзiне жүктелген мүлiктi күрделi жөндеу мiндетiн шартта
белгiленген мерзiмде, ал ол шартта болмаған жағдайда - қисынды мерзiмде жүргiзбеген;
3) жалға алушыға берiлген мүлiкте оны пайдалануға кедергi келтiретiн кемшiлiктер
болып, оны шарт жасалған кезде жалға берушi ескертпеген, жалға алушыға алдын ала белгiлi
болмаған және мүлiктi көрген кезде немесе шарт жасаған кезде оның ақаусыздығын тексерген
кезде оның байқалуы мүмкiн болмаған;
4) егер мүлiк жалға алушы жауап бермейтiн мән-жайларға байланысты пайдалану үшiн
жарамсыз күйде болған реттерде мерзiмiнен бұрын бұзылуы мүмкiн.
557-бап. Жалға алушының шартты жаңа мерзiмге жасасуға
артықшылықты құқығы
1. Өз мiндетiн лайықты түрде атқарған жалға алушының, егер заң актiлерiнде немесе
шартта өзгеше көзделмесе, шарт мерзiмi бiткеннен кейiн басқа тұлғалардың алдында
мүлiктік жалдау шартын жаңа мерзiмге жасау үшiн басқадай тең жағдайларда артықшылықты
құқығы болады. Жалға алушы мүлiктiк жалдау шартында көрсетiлген мерзiмде, ал егер шартта
осындай мерзiм көрсетiлмесе, шарттың қолданылуы аяқталғанша қисынды мерзiмде осындай
шартты жасағысы келетiндiгi туралы жалға берушiге жазбаша түрде хабарлауға мiндеттi.
2. Мүлiктi жалға алу шарты жаңа мерзiмге жасалған кезде шарт талаптары
тараптардың келiсiмiмен өзгертiлуi мүмкiн.
3. Егер жалға берушi шартты жаңа мерзiмге жасасу жөнiнде жалға алушыдан бас
тартса, бiрақ шарт мерзiмi бiткен күннен бастап бiр жылдың iшiнде басқа тұлғамен
мүлiктiк жалдау шартын жасаса, жалға алушы өз таңдауы бойынша сотта осы жасалған шарт
бойынша құқықтар мен мiндеттердi өзiне ауыстыруды және өзiмен шарт жасасуды жаңартудан
бас тарту арқылы келтiрiлген залалды өтеудi не тек залалды өтеудi талап етуге құқылы.
558-бап. Мүлiктік жалдау шартын қайта жаңарту
Егер жалға берушi тарапынан қарсылық болмаған жағдайда жалға алушы шарттың мерзiмi
бiткен соң да мүлiктi пайдалана беретiн болса, шарт нақ сондай талаптармен белгiсiз
мерзiмге қайта жаңартылған деп есептеледi. Бұл орайда тараптардың әрқайсысы қозғалмайтын
мүлiктi жалға алған кезде, егер заң актiлерiнде немесе шартта өзгеше көзделмесе, бұл
туралы басқа тарапқа кем дегенде үш ай бұрын және өзге мүлiктi жалға алған кезде - бiр
ай ішінде жазбаша түрде ескерте отырып, шарттан кез келген уақытта бас тарта алады.
559-бап. Мүлiктік жалдау шартының тараптар өзгерген
кезде күшiн сақтап қалуы
1. Жалға берiлген мүлiкке меншiк құқығының, шаруашылық жүргiзу құқығының немесе
оралымды басқару құқығының басқа тұлғаға ауысуы мүлiктік жалдау шартын өзгертуге немесе
бұзуға негiз болып табылмайды.
2. Қозғалмайтын мүлiктi жалға алушы болып табылатын азамат қайтыс болған жағдайда
осы мүлiктiк жалдау шарты бойынша оның құқықтары мен мiндеттерi, егер заң актiлерiнде
немесе шартта өзгеше көзделмесе, оның мұрагерiне ауысады.
Мұндай мұрагерге шарттың қолданылу мерзiмiнiң қалған уақытында шарт жасасудан бас
тартуға, шарт жасасу жалға алушының жеке басының қасиеттерiне байланысты болған жағдайды
қоспағанда, жалға берушiнiң құқығы болмайды.
560-бап. Қосымша жалдау шартының негiзгi мүлiктік жалдау
шартына тәуелдiлiгi
1. Егер мүлiктік жалдау шартында өзгеше көзделмесе, мүлiктік жалдау шартын
мерзiмiнен бұрын тоқтату соған сәйкес жасалған қосымша жалдау шартын тоқтатуға әкеп
соғады.
2. Егер мүлiктік жалдау шарты осы Кодексте көзделген негiздер бойынша жарамсыз
деп табылса, оған сәйкес жасалған қосымша жалдау шарты да жарамсыз болып табылады.
561-бап. Шарт тоқтатылған кезде жалға берушiге
мүлiктiң қайтарылуы
1. Мүлiктік жалдау шарты тоқтатылғаннан кейiн жалға алушы мүлiктi алған кезiндегi
күйiнде, қалыпты тозуын ескере отырып немесе шартта келiсiлген күйiнде оны жалға
берушiге қайтаруға мiндеттi.
2. Егер шарт мерзiмi аяқталған соң қайтарылатын мүлiктiң жай-күйi осы баптың 1-
тармағында көзделген талаптарға сәйкес келмесе, жалға алушы келтiрiлген шығынды жалға
берушiге өтейдi. Егер жалға берiлген мүлiк шартта көзделген қызмет мерзiмiнен бұрын
iстен шығып қалса, жалға алушы, егер шартта өзгеше көзделмесе, жалға берушiге мүлiктiң
қалдық құнын өтейдi.
3. Егер жалға алушы жалға алған мүлiктi қайтармаса немесе оны мезгілінде
қайтармаса, жалға беруші барлық мерзімі өткізілген уақыт үшiн мүлiктi пайдалану ақысын
төлеудi талап етуге құқылы. Аталған ақы жалға берушiге келтiрiлген шығындарды жабуға
жетпесе, ол оны өтеудi талап ете алады.
4. Шартта уақытында қайтарылмаған жалға алған мүлiк үшiн тұрақсыздық айыбын төлеу
көзделген жағдайда шығын, егер шартта өзгеше көзделмесе, тұрақсыздық айыбынан тыс толық
сомада өндiрiлiп алынуы мүмкiн.
562-бап. Мүлiктiң жалға алушының меншiгiне көшуi
1. Мүлiктік жалдау шартында жалға алынған мүлiк жалға алушының меншiгiне
тараптардың келiсiмiнде белгiленген жағдайларда көшедi деп көзделуi мүмкiн.
2. Егер шартта жалға алынған мүлiктi сатып алу туралы ереже көзделмесе, ол
тараптардың қосымша келiсiмiмен белгiленуi мүмкiн, бұл орайда олар мүлiктi пайдалануға
бұрын төленген ақыны сатып алу бағасына есептеу туралы уағдаласуға құқылы.
3. Жалға алынған мүлiктi сатып алуға тыйым салу жағдайлары заң актiлерiмен
белгiленуi мүмкiн.
563-бап. Жалға алушының құқықтарын қорғау
Жалға алушыға оның жалға алған мүлiкке құқықтары меншiк құқығын қорғаумен тең
қамтамасыз етiледi.
Жалға берушi жалға алынған мүлiктi пайдалану қандай да болсын құқықтары жоқ
үшiншi бiр тұлғаның күш көрсеткен iс-қимылдарымен бұзылғаны үшiн жалға берушiнiң алдында
жауапты болмайды.
Жалға алушының талап қоюға және өзге де түрде өз атынан өзiне тиесiлi құқықтарды
қорғауға құқығы бар.
564-бап. Мүлiктiк жалдаудың жекелеген түрлерiнiң және
жекелеген мүлiк түрлерiн жалдаудың ерекшелiктерi
Мүлiктік жалдау шартының жекелеген түрлерiне және жекелеген мүлiк түрлерiн жалдау
шарттарына (лизинг, кәсiпорындарды жалдау, үйлер мен ғимараттарды жалдау, көлiк
құралдарын жалдау, прокат), егер заң актілерінде және осы Кодекстiң ережелерiнде олар
туралы өзгеше көзделмесе, осы параграфта көзделген ережелер қолданылады.
Ескерту. 564-бапқа өзгерту енгізілді - Қазақстан Республикасының 2000.07.05. N 75
Заңымен .
Параграф 2. Лизинг
565-бап. Лизинг шарты
1. Лизинг шарты бойынша лизинг берушi лизинг алушы көрсеткен мүлiктi сатушыдан
меншiгiне сатып алуға және лизинг алушыға осы мүлiктi ақы төлеп уақытша иеленуге және
кәсiпкерлiк мақсатта пайдалануға беруге мiндеттенедi.
2. Лизинг шартында сатушыны және сатып алынатын мүлiктi таңдап алуды лизинг
берушi жүзеге асырады деп көзделуi мүмкiн.
3. Қазақстан Республикасының заң актiлерiмен лизинг шартының жекелеген түрлерiнiң
ерекшелiктерi белгiленуi мүмкiн.
Ескерту. 565-бапқа өзгерту енгізілді - Қазақстан Республикасының 2004.03.10. N 532
Заңымен .
566-бап. Лизинг нысанасы
Yйлер, ғимараттар, машиналар, жабдықтар, құрал-саймандар, көлiк құралдары, жер
учаскелерi және кез келген тұтынылмайтын заттар лизинг нысанасы бола алады.
Кепіл нысанасы болып табылатын жылжымалы мүлік лизинг нысанасы бола алады.
Бағалы қағаздар мен табиғи ресурстар лизинг нысанасы бола алмайды.
Ескерту. 566-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 22.04.2015 № 308-V Заңымен (алғашқы
ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).
567-бап. Лизинг шартының елеулi талаптары
Лизинг шартында, осы Кодекстiң 542-бабында аталған талаптардан басқа, мынадай
талаптар болуға тиiс:
1) мүлiктi сатушының атауы;
2) лизинг алушыға мүлiктi берудiң талаптары мен мерзiмi;
3) төлемдердiң мөлшерi мен мерзiмдiлiгi;
4) шарт мерзiмi;
5) егер шартта лизинг алушының меншiгiне мүлiктiң көшуi көзделсе, осындай көшудiң
талаптары;
6) ауыртпалықтардың бар-жоғы.
Қаржы лизингі шартының елеулі талаптары «Қаржы лизингі туралы» Қазақстан
Республикасының Заңында белгіленеді.
Ескерту. 567-бапқа өзгерістер енгізілді - ҚР 22.04.2015 № 308-V (алғашқы ресми
жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі);
27.04.2015 № 311-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң
қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.
568-бап. Мүлiктi лизингке беру туралы
сатушыны хабардар ету
Лизинг берушi лизинг алушы үшiн мүлiк сатып ала отырып, мүлiктiң белгiлi бiр
тұлғаға лизинг ретiнде беруге арналғандығы туралы сатушыны хабардар етуге тиiс.
569-бап. Мүлiктiң кездейсоқ жойылу немесе бүлiну қаупi
Лизингтiң нысанасы болып табылатын мүлiктiң кездейсоқ жойылу немесе бүлiну қаупi,
егер шартта өзгеше көзделмесе, мүлiктi берген кезде лизинг алушыға ауысады.
570-бап. Лизинг шарты бойынша төленетiн төлемдер
Лизинг шартына сәйкес төленуге тиiстi мерзiмдiлiк төлемдерi мүлiктiң шарт жасасқан
кездегi баға бойынша құнының барлық немесе елеулi бөлiгiнiң амортизациясы ескерiле
отырып есептелуi мүмкiн.
571-бап. Лизинг алушыға лизинг шартының нысанасын беру
1. Лизинг шартының нысанасы болып табылатын мүлiктi сатушы лизинг алушыға, егер
шартта өзгеше көзделмесе немесе мiндеттеме мәнiнен өзгеше туындамаса, лизинг алушы
орналасқан жерде тiкелей бередi.
2. Лизинг шартының нысанасы болып табылатын мүлiк осы шартта аталған мерзiмде
лизинг алушыға берiлмеген жағдайда, егер мерзiмiн өткiзуге лизинг берушi жауап беретiн
мән-жайлар бойынша жол берiлген болса, лизинг алушы шартты бұзуды және шығынды өтеудi
талап етуге құқылы.
3. Кепіл нысанасы болып табылатын жылжымалы мүлік лизинг шарты бойынша берілуі
мүмкін.
Ескерту. 571-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 22.04.2015 № 308-V Заңымен (алғашқы
ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).
572-бап. Сатушының жауапкершiлiгi
1. Лизинг алушы лизинг шартының нысанасы болып табылатын мүлiктi сатушыға - сатушы
мен лизинг берушiнiң арасында жасалған сатып алу-сату шартынан туындайтын, атап
айтқанда, мүлiктiң сапасы мен жиынтықтылығына, оны беру мерзiмiне қатысты және сатушы
шартты тиiстi түрде орындамаған басқа да жағдайларда туындайтын талаптарды тiкелей қоюға
құқылы. Бұл орайда лизинг алушы аталған мүлiктi сатып алу-сату тарабы болғанда сатып
алынған мүлiкке ақы төлеу мiндетiн қоспағанда, оны сатып алушы үшiн осы Кодексте
көзделген құқықтары болады және міндеттемелердi мойнына алады.
Сатушымен қатынастарда лизинг алушы мен лизинг берушi бiрлескен кредит берушi
болады.
2. Егер лизинг шартында өзгеше көзделмесе, сатушыны таңдау
құқығы лизинг алушыда болған жағдайларды қоспағанда, лизинг берушi лизинг алушының
алдында сатушының сатып алу-сату шартынан туындайтын талаптарды орындауы үшiн жауап
бермейдi. Сатушыны лизинг берушi таңдайтын жағдайда лизинг алушы сатып алу-сату шартынан
туындайтын талаптарды тiкелей өз қалауы бойынша бiрдей жауап беретiн мүлiктi сатушыға
да, лизинг алушыға да қоюға құқылы.
Параграф 3. Кәсiпорынды жалдау
573-бап. Кәсiпорынды жалдау шарты
1. Кәсiпорынды жалдау шарты бойынша жалға берушi жалға алушыға кәсiпкерлiк
қызметтi жүзеге асыруы үшiн кәсiпорынды ақы төлеп уақытша иеленуге және кәсiпорынды
толығымен бiртұтас мүлiк кешенi ретiнде пайдалануға (осы Кодекстiң 119-бабы), оның
iшiнде құқық иесiнiң фирмалық атауына және (немесе) коммерциялық белгiсiне, қорғалатын
коммерциялық ақпаратқа құқығын, сондай-ақ жалға берушiнiң басқа тұлғаларға беруге құқығы
жоқ құқықтар мен мiндеттердi қоспағанда, шартта көзделген басқа да айрықша құқықтағы
объектiлердi - тауар белгiсiн, қызмет көрсету белгiсiн және т.б. (айрықша құқықтар
кешенiн) беруге мiндеттенедi.
2. Жалға берушiнiң тиiстi қызметпен айналысуға берiлген лицензия негізінде алған
құқықтары, егер заң актілерінде өзгеше белгіленбесе, жалға алушыға берiлмеуге тиiс. Шарт
бойынша берiлетiн кәсiпорынның құрамына осындай арнаулы рұқсаты (лицензиясы) болмаған
жағдайда жалға алушының орындауы мүмкiн болмайтын мiндеттемелердi енгiзу жалға берушiнi
кредит берушiлер алдындағы тиiстi мiндеттемелерден босатпайды.
3. Кәсiпорынның қызметкерлерiне қатысты құқықтар мен мiндеттер жалға берушiден
жалға алушыға Қазақстан Республикасының еңбек заңнамасында көзделген тәртiппен ауысады.
Ескерту. 573-бапқа өзгерту енгізілді - Қазақстан Республикасының 2007.05.15. N 253
Заңымен.
574-бап. Кәсiпорынды жалдау кезiндегi кредит
берушiлердiң құқықтары
1. Жалға алушыға борыштарын аударғаны туралы жалға берушi өз кредит берушiлерiн
жалдау шарты жасалғанға дейiн жазбаша түрде хабардар етуге мiндеттi, олар осындай
аударумен келiспеген жағдайда хабарлама алған күннен бастап үш айдың ішінде жалға
берушіден тиісті мiндеттемелердi тоқтатуын немесе мерзiмiнен бұрын орындауын және
залалды өтеуін талап етуге құқылы. Егер көрсетiлген мерзiмде осы талаптардың ешқайсысы
қойылмаса, кредит беруші тиiстi борышты жалға алушыға аударуға келiсiм бердi деп
танылады.
2. Кәсiпорын жалға алушыға жалға берушiден мiндеттемелердi тоқтатуды немесе
мерзiмiнен бұрын орындауды талап еткен кредит берушiлермен есеп айырысу аяқталғаннан
кейiн ғана берiлуi мүмкiн.
3. Кәсiпорынды мүлiк кешенi ретiнде жалға бергеннен кейiн жалға берушi мен жалға
алушы берiлген кәсiпорынның құрамына енгiзілген, жалға алушыға кредит берушiнiң
келiсiмiнсiз аударылған борыштар бойынша бiрдей жауапты болады.
575-бап. Кәсiпорынды жалдау шартының нысаны
Ескерту. 575-баптың тақырыбына өзгеріс енгізілді - ҚР 2011.03.25 N 421-IV (алғашқы
ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.
1. Кәсiпорынды жалдау шарты тараптар қол қойған бiрыңғай құжат жасау жолымен
жазбаша түрде жасалады.
2. Кәсiпорынды жалдау шартының нысанын сақтамау шарттың жарамсыздығына әкеп
соғады.
3. Алып тасталды - ҚР 2011.03.25 N 421-IV (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін
күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.
Ескерту. 575-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 2011.03.25 N 421-IV (алғашқы ресми
жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.
576-бап. Жалға алынған кәсiпорынды беру
Кәсiпорынды жалға алушыға беру өткiзу актiсi бойынша жүзеге асырылады. Өткiзу
актiсiн жасау мен қол қоюға ұсынуды қоса алғанда, кәсiпорынды беруге дайындау, егер
шартта өзгеше көзделмесе, жалға берушiнiң мiндетi болып табылады және соның есебiнен
жүзеге асырылады.
577-бап. Жалға алушының кәсiпорынды ұстау және
оны пайдалану бойынша шығындарды төлеу
жөнiндегi мiндеттерi
1. Кәсiпорынды жалға алушы шарттың бүкiл қолданылу мерзiмi iшiнде, егер шартта
өзгеше көзделмесе, ағымдағы және күрделi жөндеудi қоса алғанда, кәсiпорынды тиiстi
техникалық күйде ұстауға мiндеттi.
2. Егер шартта өзгеше көзделмесе, жалға алынған кәсiпорынды пайдалануға
байланысты шығындар жалға алушыға жүктеледi.
578-бап. Жалға алынған кәсiпорынның мүлкiн пайдалану
Жалға алушы жалға берiлген кәсiпорын мүлкiнiң құрамына кiретiн материалдық
қазыналарды, егер заң актiлерiнде немесе шартта өзгеше көзделмесе, жалға берушiнiң
келiсiмiнсiз сатуға, айырбастауға, уақытша пайдалануға не қарыз етiп беруге оларды
қосалқы жалға өткiзуге және шарт бойынша осындай құндылықтарға қатысты өз құқықтары мен
мiндеттерiн басқа тұлғаға беруге құқылы, мұндай жағдайда бұл кәсiпорынның құнын кемiтуге
әкеп соқпауы және жалдау шартының басқа ережелерiн бұзбауы керек.
579-бап. Жалға алушының жалға алынған кәсiпорынға
өзгерiстер мен жақсартулар енгiзуi
1. Егер кәсiпорынды жалдау шартында өзгеше көзделмесе, жалға алушы жалға берушiнiң
келiсiмiнсiз жалға алынған мүлiк кешенiнiң құрамына оның құнын арттыратын өзгерiстер
енгiзуге, оны қайта құруға, кеңейтуге, техникамен қайта жарақтандыруға құқылы.
2. Егер кәсiпорынды жалдау шартында өзгеше көзделмесе, кәсiпорынды жалдаушы жалға
алынған мүлiктен ажыратуға болмайтын жақсарту құнының, мұндай жақсартуға жалға берушiнiң
рұқсат етуiне қарамастан, өтемiн алуға құқылы.
3. Жалға берушi жалға алынған мүлiктен ажыратуға болмайтын жақсарту құнын өтеу
мiндетiнен, егер ол жалға алушының осы жақсартуға шыққан шығысының жалға алынған мүлiк
құнынан оның пайдаланылу қасиетiн жақсарту мөлшерiне сәйкес келмейтiндей екенiн немесе
мұндай жақсартуларды жүзеге асыру кезiнде адалдық пен ақылға сыйымдылық принциптерiнiң
бұзылғандығын дәлелдесе, сот арқылы босатылуы мүмкiн.
580-бап. Жалға алынған кәсiпорынды қайтару
Жалдау шарты тоқтатылған жағдайда кәсiпорын тұтастай мүлiк кешенi ретiнде осы
Кодекстiң 573, 574 және 576-баптарында көзделген ережелердi сақтай отырып жалға
берушiге қайтарылуға тиiс. Өткiзу актiсiн жасауды және оны қол қоюға табыс етудi қоса
алғанда, кәсiпорынды жалға берушiге беруге дайындау, егер шартта өзгеше көзделмесе, бұл
жағдайда жалға алушының мiндетi болып табылады және соның есебiнен жүзеге асырылады.
Параграф 4. Үйлер мен ғимараттарды жалдау
581-бап. Үйдi немесе ғимаратты жалдау шарты
1. Үйдi немесе ғимаратты жалдау шарты бойынша жалға берушi үйдi немесе ғимаратты
жалға алушының уақытша иеленуiне және пайдалануына беруге мiндеттенедi.
2. Егер осы Кодекстiң кәсiпорынды жалдау туралы ережелерiнде өзгеше көзделмесе,
кәсiпорындарды жалдауға осы параграфтың ережелерi қолданылады.
582-бап. Yйдi немесе ғимаратты жалдау шартының нысаны
Ескерту. 582-баптың тақырыбына өзгеріс енгізілді - ҚР 2011.03.25 № 421-IV (алғашқы
ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.
1. Үйдi немесе ғимаратты жалдау шарты тараптар қол қойған бiрыңғай құжат ретiнде
жазбаша нысанда жасалады.
2. Үйдi немесе ғимаратты жалдау шартының нысанын сақтамау оның жарамсыздығына әкеп
соғады.
3. Алып тасталды - ҚР 2011.03.25 N 421-IV (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін
күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.
Ескерту. 582-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 2011.03.25 N 421-IV (алғашқы ресми
жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.
583-бап. Жалдау ақысының мөлшерi
1. Үйдi немесе ғимаратты жалдау шартында жалдау ақысының мөлшерi көзделуге тиiс.
Тараптардың жалдау ақысының мөлшерi туралы жазбаша түрде келiскен талаптары болмаған
жағдайда үйдi немесе ғимаратты жалдау шарты жасалмаған деп саналады. Бұл орайда осы
Кодекстiң 385-бабының 3-тармағында көзделген баға белгiлеу ережелерi қолданылмайды.
2. Үйдi немесе ғимаратты жалдау ақысы шартта үй (ғимарат) алаңының бөлiнiсiне
немесе оның көлемiнiң өзге көрсеткiшiне белгiленсе, жалдау ақысы жалға алушыға берiлген
үйдiң немесе ғимараттың нақты мөлшерi негiзге алына отырып айқындалады.
584-бап. Yйдi немесе ғимаратты беру
1. Жалға берушiнiң үйдi немесе ғимаратты беруi және оны жалға алушының қабылдауы
өткiзу актiсi немесе тараптар қол қоятын өткiзу туралы өзге де құжат бойынша жүзеге
асырылады.
2. Үйдi немесе ғимаратты беру туралы құжатқа тараптардың бiрiнiң шартта көзделген
талаптар бойынша қол қоюдан бас тартуы, тиiсiнше жалға берушiнiң мүлiктi беру жөнiндегi
мiндетiн орындаудан, ал жалға алушының мүлiктi қабылдаудан бас тартуы деп қаралады.
3. Жалданған үйдi немесе ғимаратты жалдау шарты тоқтатылған жағдайда жалға
алынған үй немесе ғимарат осы баптың 1 және 2-тармақтарында көзделген ережелер сақтала
отырып, жалға берушiге қайтарылуға тиiс.
Параграф 5. Көлiк құралдарын жалдау
585-бап. Көлiк құралын экипажымен жалдау шарты
1. Көлiк құралын (уақытша кеме жалдау) басқару және техникалық пайдалану бойынша
қызмет көрсетуiмен жалдау шарты (көлiк құралын экипажымен жалдау шарты) бойынша жалға
берушi жалға алушыға ақы төлетiп көлiк құралын уақытша иелену мен пайдалануға беруге
және өз күшiмен оны басқару мен техникалық пайдалану бойынша қызмет көрсетуге мiндеттi.
2. Осы тараудың жалға алушының жалдау шартын жаңа мерзімге жасасуға артықшылықты
құқығы туралы және жалдау шартын белгісіз мерзімге қайта жаңарту туралы қағидалары (осы
Кодекстiң 557 және 558-баптары) көлiк құралдарын экипажымен жалдау шартына
қолданылмайды.
Ескерту. 585-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 2011.03.25 N 421-IV (алғашқы ресми
жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.
586-бап. Көлiк құралын экипажымен жалдау шартының
нысаны
Көлік құралын экипажымен жалдау шарты оның мерзіміне қарамастан жазбаша түрде
жасалуға тиiс.
587-бап. Жалға берушiнiң көлiк құралын ұстау жөнiндегi
мiндетi
Жалға берушi шарт қолданылатын бүкiл мерзiм iшiнде жалға берiлген көлiк құралын,
ағымдағы және күрделi жөндеудi жүзеге асыру мен қажеттi керек-жарақтарын берудi қоса
алғанда, тиiстi жағдайда ұстауға мiндеттi.
588-бап. Жалға берушiнiң көлiк құралын басқару мен
техникалық пайдалану жөнiндегi мiндеттерi
1. Жалға алушыға жалға берушi берген көлiк құралын басқару мен техникалық
пайдалану бойынша көрсететiн қызметiнiң көлемi шартта аталған жалдау мақсатына сәйкес
оның қалыпты және қауiпсiз пайдаланылуын қамтамасыз етуге тиіс. Көлік құралын экипажымен
жалдау шартында жалға алушыға көрсетiлетiн қызметтiң неғұрлым кең ауқымы көзделуі
мүмкiн.
2. Көлiк құралы экипажының құрамы және оның бiлiктiлiгi тараптар үшiн мiндеттi
ережелер мен шарттың жағдайларына, ал егер тараптар үшiн мiндеттi ережелермен мұндай
талаптар белгiленбесе, көлiк құралының осы түрiн пайдаланудың әдеттегi практикасы
талаптарына және шарттың жағдайларына сай келуге тиiс.
3. Экипаж мүшелерi жалға берушiмен еңбек қатынастарын сақтап қалады. Олар жалға
берушiнiң басқару мен техникалық пайдалануға қатысты өкiмдерiне және жалға алушының
көлiк құралын коммерциялық пайдалануға қатысты өкiмдерiне бағынады.
4. Егер жалдау шартында өзгеше көзделмесе, экипаж мүшелерiнiң көрсеткен қызметiне
ақы төлеу жөнiндегi шығындарды, сондай-ақ оларды ұстау жөнiндегi шығындарды жалға берушi
көтередi.
589-бап. Жалға берушiнiң көлiк құралын коммерциялық
пайдалануға байланысты шығындарды төлеу
жөнiндегi мiндетi
Егер көлiк құралын экипажымен жалға беру шартында өзгеше көзделмесе, жалға алушы
жанармайға және пайдалану процесiнде жұмсалатын басқа да материалдарға ақы төлеу
жөнiндегi, алымдарды төлеу жөнiндегi шығындарды және көлiк құралын коммерциялық
пайдалануға байланысты туындаған басқа да шығындарды көтередi.
590-бап. Көлiк құралын сақтандыру
Егер көлiк құралын экипажымен жалдау шартында өзгеше көзделмесе, көлiк құралын
сақтандыру және (немесе) ол келтiруi мүмкiн немесе оны пайдалануға байланысты
келтiрiлген зиян үшiн жауапкершiлiктi сақтандыру мiндетi мұндай сақтандыру мiндеттi
болып табылатын жағдайда жалға берушiге жүктеледi.
591-бап. Көлiк құралын пайдалану туралы үшiншi
тұлғалармен шарт жасасу
Жалға алушы жалға алынған көлiк құралын коммерциялық пайдалануды жүзеге асыру
шеңберiнде жалға берушiнiң келiсiмiнсiз өз атынан үшiншi тұлғалармен, егер олар жалдау
шартында көрсетiлген көлiк құралдарын пайдалану мақсаттарына, ал егер мұндай мақсаттар
белгiленбесе, - көлiк құралының мақсатына қайшы келмесе, тасымалдау шарты мен өзге де
шарттар жасасуға құқылы.
592-бап. Көлiк құралына келтiрiлген зиян үшiн
жауапкершiлiк
Жалға алынған көлiк құралы жойылған немесе бүлiнген жағдайда, егер жалға берушi
көлiк құралының жойылуы немесе бүлiнуi жалға алушы заң актiлерiне немесе шартқа сәйкес
жауап беретiн мән-жайлар бойынша болғанын дәлелдесе, жалға алушы жалға берушiге
келтiрiлген залалды өтеуге мiндеттi.
593-бап. Көлiк құралы келтiрген зиян үшiн жауапкершiлiк
Үшiншi тұлғаға жалға алынған көлiк құралы, оның тетiктерi, құрылғылары, жабдықтары
және т.б. келтiрген зиян үшiн осы Кодекстiң 931-бабының ережелерiне сәйкес жалға алушы
жауапты болады.
594-бап. Көлiк құралдарының жекелеген түрлерiн жалдаудың
ерекшелiктерi
Көлiк құралдарының жекелеген түрлерiн оны басқару және техникалық пайдалану
жөніндегі қызмет көрсетуімен жалдаудың осы параграфта көзделгендерден басқа
ерекшелiктерi заң актiлерiмен белгіленуі мүмкiн.
Ескерту. 594-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 2011.03.25 N 421-IV (алғашқы ресми
жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.
594-1-бап. Көлік құралын экипажсыз жалдау шарты
1. Көлік құралын экипажсыз жалдау шарты бойынша жалға беруші жалға алушыға көлік
құралын басқару мен техникалық пайдалану бойынша қызметтерді көрсетпестен, оны уақытша
иеленуге және пайдалануға ақы төлетіп береді.
2. Жалдау шартын белгісіз мерзімге қайта жаңарту және жалға алушының жалдау шартын
жаңа мерзімге жасасуға (Азаматтық кодекстің 557 және 558-баптары) артықшылықты құқығы
туралы қағида көлік құралын экипажсыз жалдау шартына қолданылмайды.
Ескерту. Кодекс 594-1-баппен толықтырылды - ҚР 2011.03.25 N 421-IV (алғашқы ресми
жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.
594-2-бап. Көлік құралын экипажсыз жалдау шартының нысаны
Көлік құралын экипажсыз жалдау шарты оның мерзіміне қарамастан, жазбаша түрде
жасалуға тиіс.
Ескерту. Кодекс 594-2-баппен толықтырылды - ҚР 2011.03.25 N 421-IV (алғашқы ресми
жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.
594-3-бап. Жалға алушының көлік құралын күтіп ұстау
жөніндегі міндеті
Егер көлік құралын экипажсыз жалдау шартында өзгеше көзделмесе, жалға алушы көлік
құралын экипажсыз жалдау шартының бүкіл мерзімі ішінде ағымдағы және күрделі жөндеуді
жүзеге асыруды қоса алғанда, жалға алынған көлік құралын тиісті жағдайда ұстауға
міндетті.
Ескерту. Кодекс 594-3-баппен толықтырылды - ҚР 2011.03.25 N 421-IV (алғашқы ресми
жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.
594-4-бап. Жалға алушының көлік құралын күтіп ұстауға
жұмсалатын шығыстарды төлеу жөніндегі міндеті
Егер көлік құралын экипажсыз жалдау шартында өзгеше көзделмесе, жалға алушы жалға
алынған көлік құралын күтіп ұстауға, өз жауапкершілігін сақтандыруды қоса алғанда, оны
сақтандыруға жұмсалатын шығыстарды, сондай-ақ оны пайдалануға байланысты туындайтын
шығыстарды көтереді.
Ескерту. Кодекс 594-4-баппен толықтырылды - ҚР 2011.03.25 N 421-IV (алғашқы ресми
жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.
594-5-бап. Үшінші тұлғалармен жасалатын көлік құралын
пайдалану туралы шарттар
Егер көлік құралын экипажсыз жалдау шартында өзгеше көзделмесе, жалға алушы көлік
құралын экипажбен немесе экипажсыз жалдау шартының талаптарымен жалға алынған көлік
құралын жалға берушінің келісімінсіз қосалқы жалға беруге құқылы.
Ескерту. Кодекс 594-5-баппен толықтырылды - ҚР 2011.03.25 N 421-IV (алғашқы ресми
жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.
594-6-бап. Көлік құралымен келтірілген зиян үшін
жауаптылық
Үшінші тұлғаларға көлік құралымен, оның тетіктерімен, құрылғыларымен,
жабдықтарымен келтірген зиян үшін осы Кодекстің 931-бабының қағидаларына сәйкес жалға
алушы жауаптылықта болады.
Ескерту. Кодекс 594-6-баппен толықтырылды - ҚР 2011.03.25 N 421-IV (алғашқы ресми
жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.
594-7-бап. Көлік құралдарының жекелеген түрлерін жалдау
ерекшеліктері
Көлік құралдарының жекелеген түрлерін оларды басқару және техникалық пайдалану
бойынша қызметтерді көрсетпестен жалдау ерекшеліктері өзге де заңнамалық актілерде
белгіленуі мүмкін.
Ескерту. Кодекс 594-7-баппен толықтырылды - ҚР 2011.03.25 N 421-IV (алғашқы ресми
жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.
Параграф 6. Прокат
595-бап. Прокат шарты
1. Прокат шарты бойынша тұрақты кәсiпкерлiк қызмет ретiнде қозғалатын мүлiктi
жалға берудi жүзеге асыратын жалға берушi жалға алушыға мүлiктi ақы төлетiп уақытша
иеленуге және пайдалануға беруге мiндеттенедi.
Прокат шарты бойынша берiлген мүлiк, егер шартта өзгеше көзделмесе немесе
мiндеттеме мәнiнен өзгеше туындамаса, тұтыну мақсатында пайдаланылады.
2. Прокат шарты жазбаша түрде жасалады.
3. Прокат шарты жария болып табылады (осы Кодекстiң 387-бабы).
596-бап. Прокат шартының мерзiмi
1. Прокат шарты бiр жылға дейiнгi мерзiмге жасалады.
2. Жалға алушының мүлiктiк жалдау шартын жаңартуға басым құқығы туралы және
мүлiктiк жалдау шартын белгiсiз мерзiмге жаңарту туралы ережелер (осы Кодекстiң 557,
558-баптары) прокат шартына қолданылмайды.
3. Егер шартта өзгеше көзделмесе, жалға алушы прокат шартынан кез келген уақытта
бас тартуға құқылы.
597-бап. Мүлiктi жалға алушыға беру
Прокат шартын жасасқан жалға берушi жалға алушының қатысуымен жалға берiлетiн
мүлiктiң дұрыстығын тексеруге, сондай-ақ жалға алушыны мүлiктi пайдалану ережелерiмен
таныстыруға не оған осы мүлiктi пайдалану туралы жазбаша нұсқаулықтарды беруге мiндеттi.
598-бап. Жалға берiлген мүлiктiң кемшiлiктерiн жою
Жалға алушы жалға берiлген мүлiктiң оны пайдалануға толық немесе iшiнара кедергi
келтiретiн кемшiлiктерiн тапқан жағдайда, жалға алушы кемшiлiктер туралы мәлiмдеген
күннен бастап он күн мерзiмде жалға берушi, егер шартта одан неғұрлым аз мерзiм
белгiленбесе, мүлiктiң кемшiлiктерiн ақысыз жоюға не осы мүлiктi соған ұқсас тиiстi
күйдегi басқа мүлiкпен айырбастап беруге мiндеттi.
Егер жалға берiлген мүлiктiң кемшiлiктерi жалға алушының мүлiктi пайдалану және
ұстап-тұту ережелерiн бұзуы салдарынан болса, жалға алушы жалға берушiге мүлiктi жөндеу
және тасымалдау құнын төлейді.
599-бап. Мүлiктi пайдаланғаны үшiн төленетiн ақы
1. Прокат шарты бойынша мүлiктi пайдаланғаны үшiн төленетiн ақы, мерзiмдiк немесе
бiржолғы енгiзiлетiн, тұрлаулы сомада белгiленген төлемдер түрiнде белгiленедi.
2. Жалға алушы мүлiктi мерзiмiнен бұрын қайтарған жағдайда жалға берушi мүлiктi
пайдаланғаны үшiн алған ақының тиiстi бөлiгiн оған мүлiктi нақты қайтарған күннен
кейiнгi күннен бастап есептеп қайтарады.
3. (алынып тасталды)
Ескерту. 599-бапқа өзгерту енгізілді - Қазақстан Республикасының 2000.03.29. N 42
Заңымен .
600-бап. Жалға алынған мүлiктi пайдалану
1. Прокат шарты бойынша жалға берiлген мүлiктi күрделi және ағымдағы жөндеу
жалға берушiнiң мiндетi болып табылады.
2. Прокат шарты бойынша жалға алушыға берілген мүлікті қосымша жалға беруге,
жалға алушының прокат шарты бойынша өз құқықтары мен мiндеттерiн басқа тұлғаға беруiне,
осы мүлiктi тегiн пайдалануға беруге, жалға алушының құқықтарын кепiлге салуға және
оларды шаруашылық серіктестіктеріне, акционерлік қоғамдарға мүлік салымы, өндiрiстiк
кооперативтерге жарна ретiнде енгiзуге жол берiлмейдi.
30-тарау. Тұрғын үйді жалдау
601-бап. Тұрғын үйдi жалдау шарты
1. Тұрғын үйдi жалдау шарты бойынша тұрғын үйдiң иесi немесе оның уәкiлеттi адамы
(жалға берушi) азаматқа (жалға алушыға) және оның отбасы мүшелерiне тұрғын үйдi ақы
төлеп пайдалануға беруге мiндеттенедi.
2. Тұрғын үйдi жалдау шарты жазбаша түрде жасалуға тиiс.
Ескерту. 601-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 2011.03.25 N 421-IV (алғашқы ресми
жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.
602-бап. Мемлекеттiк тұрғын үй қорындағы тұрғын үйдi
жалдау шарты
1. Мемлекеттiк тұрғын үй қорындағы тұрғын үйлердi жалдау шарты жергiлiктi атқарушы
органның, мемлекеттік мекеменің немесе мемлекеттік кәсіпорынның тұрғын үй беру туралы
шешiмi негiзiнде жасалады.
2. Тұрғын үйдi беру талаптары, тараптардың құқықтары мен мiндеттерi, мемлекеттiк
тұрғын үй қорындағы тұрғын үйдi жалдау шартын өзгерту мен бұзу негiздерi тұрғын
үй заңдарында белгiленедi.
Ескерту. 602-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 2011.07.22 № 479-IV (алғашқы ресми
жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.
603-бап. Жекеше тұрғын үй қорындағы тұрғын үйдi
жалдау шарты
Жекеше тұрғын үй қорындағы тұрғын үйдi жалдау талаптары, егер тұрғын үй заңдарында
өзгеше көзделмесе, тараптардың келiсiмiмен белгiленедi.
31-тарау. Мүлікті тегін пайдалану 604-бап. Мүлiктi тегiн пайдалану шарты
1. Мүлiктi тегiн пайдалану шарты (несие шарты) бойынша бiр тарап (несие берушi)
екiншi тарапқа (несие алушыға) мүлiктi тегiн уақытша пайдалануға бередi, ал соңғысы
мүлiктiң қалыпты тозуын ескере отырып, қандай күйде алса, сондай күйде немесе шартта
ескертілген күйде қайтаруға мiндеттенедi.
2. Мүлiктi тегiн пайдалану шартына тиiсiнше осы Кодекстiң 541-бабының, 545-бабының
1-тармағының және 2-тармағының бiрiншi бөлiгiнiң, 550-бабының, 555-бабының, 556-бабының
2-тармағының 1), 2), 4) тармақшаларының, 558-бабының ережелерi қолданылады.
3. Мемлекеттік мүлікті өтеусіз пайдалану шартына Қазақстан Республикасының
мемлекеттік мүлік туралы заңнамалық актісінде және Қазақстан Республикасының өзге де
заңнамалық актілерінде белгіленген ерекшеліктерге қоса осы Кодекстің ережелері
қолданылады.
Ескерту. 604-бапқа өзгерту енгізілді - ҚР 2011.03.01 N 414-IV (алғашқы ресми
жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі) Заңымен.
605-бап. Несие берушi
1. Мүлiктi тегiн пайдалануға беру құқығы оның меншiк иесiне және соған заң
актiлерi немесе меншiк иесi уәкiлдiк берген өзге адамдарға берiледi.
2. Коммерциялық ұйымның өз құрылтайшысы, қатысушысы, (акционерi), директоры,
өзiнiң басқару немесе бақылау органдарының мүшесi болып табылатын адамға мүлiктi тегiн
пайдалануға беруге құқығы жоқ.
606-бап. Мүлiктi тегiн пайдалануға беру
1. Несие берушi мүлiктi тегiн пайдалану шартының талаптары мен мүлiктiң мақсатына
сай келетiн күйде беруге мiндеттi.
2. Егер шартта өзгеше көзделмесе, мүлiк тегiн пайдалануға оның барлық керек-
жарақтарымен және оған қатысты құжаттармен (мүлiктiң жиынтықтылығын, қауiпсiздiгiн,
сапасын, пайдалану тәртiбiн куәландыратын және т.б. құжаттармен) қоса берiледi.
Егер мұндай керек-жарақтар мен құжаттар берiлмесе, алайда оларсыз мүлiктi мақсаты
бойынша пайдалану мүмкiн болмаса не оны пайдалану несие алушы үшiн едәуiр дәрежеде құнын
жойса, соңғысы сондай керек-жарақтар мен құжаттар берудi немесе шартты бұзуды және өзiне
келтiрiлген нақты зиянды өтеудi талап етуге құқылы.
607-бап. Тегiн пайдалануға берiлген мүлiктiң
кемшiлiктерi үшін жауапкершілік
1. Мүлікті тегін пайдалануға берген несие беруші мүлікті беру кезінде қасақана
немесе өрескел абайсыздықпен айтпай қалған осы мүлiк кемшiлiктерi үшін, егер бұл орайда
несие алушыға нақты зиян келсе, жауапты болады.
2. Несие алушының талаптары туралы немесе оның мүлiктiң кемшiлiктерiн несие
берушiнiң есебiнен жою ниетi туралы хабарландырылған несие берушi ақаулы затты тиiстi
күйдегi соған ұқсас басқа затпен дереу ауыстыра алады.
3. Несие берушi мүлiктiң шарт жасаған кезде өзi айтқан кемшiлiктерi үшiн немесе
несие алушыға алдын ала белгiлi болған не несие алушы шарт жасаған кезде немесе затты
берген кезде мүлiктi қараған немесе оның дұрыстығын тексерген уақытта табылған
кемшiлiктер үшiн жауап бермейдi.
608-бап. Тегiн пайдалануға берiлген мүлiкке үшiншi
тұлғалардың құқықтары
Мүлiктi тегiн пайдалануға беру бұл мүлiкке үшiншi тұлғалардың құқықтарын өзгертуге
немесе тоқтатуға негiз болмайды.
Тегiн пайдалану шартынба жасаған кезде несие берушi несие алушыға бұл мүлiкке
үшiншi тұлғалардың барлық құқықтары (сервитут, кепіл құқығы және т.б) туралы Ескертуге
міндетті. Бұл міндетті орындамау несие алушыға шартты бұзуды және өзi шеккен нақты
зиянды өтеудi талап ету құқығын бередi.
609-бап. Несие алушының мүлiктi ұстау жөнiндегi
мiндеттерi
Несие алушы тегiн пайдалануға алған мүлiктi, егер тегiн пайдалану шартында өзгеше
көзделмесе, ағымдағы және күрделi жөндеудi жүзеге асыруды қоса алғанда, дұрыс күйінде
ұстап-тұтуға және оны ұстап-тұту жөнiндегi барлық шығындарды өтеуге мiндеттi.
610-бап. Мүлiктiң кездейсоқ жойылу немесе кездейсоқ
бүлiну қаупi
Егер мүлiк оны несие алушы, тегiн пайдалану шартына немесе мүлiктi мақсатына сай
пайдаланбағандықтан жойылса немесе бүлiнсе не оны несие берушiнiң келiсiмiнсiз үшiншi
тұлғаға берсе, ол тегін пайдалануға алған мүлiктiң кездейсоқ жойылу немесе кездейсоқ
бүлiну қаупiн өз мойнына алады.
Егер несие алушы нақты мән-жайларды ескере отырып, өз мүлкiн құрбан етiп,
мүлiктiң жойылуына немесе бүлiнуiне жол берiлмеуi мүмкiн болып, бiрақ өз мүлкiн сақтап
қалуды жөн көрсе, ол мүлiктiң кездейсоқ жойылу немесе бүлiну қаупiн де мойнына алады.
611-бап. Мүлiктi пайдалану нәтижесiнде үшiншi тұлғаға
келтiрiлген зиян үшiн жауапкершiлiк
Егер несие алушының немесе бұл мүлiк несие берушiнiң келiсiмiмен қолына тиген
адамның зиянды қасақана немесе өрескел бейқамдықпен келтiргенiн дәлелдей алмаса, мүлiктi
пайдалану салдарынан үшiншi тұлғаға келтiрiлген зиян үшiн несие берушi жауап береді.
612-бап. Шартты мерзiмiнен бұрын бұзу
1. Несие берушi тегiн пайдалану шартын мерзiмiнен бұрын бұзуды несие алушы:
1) мүлiктi шартқа немесе мақсатына сәйкес пайдаланбаған;
2) мүлiктi дұрыс күйiнде сақтау немесе оны ұстап-тұту жөнiндегi мiндеттерiн
орындамаған;
3) мүлiктiң жай-күйiне елеулі түрде нашарлатқан;
4) несие берушiнiң келiсiмiнсiз мүлiктi үшiншi тұлғаға берген
жағдайларда талап етуге құқылы.
2. Несие алушы:
1) мүлiктi қалыпты пайдалануды мүмкiн етпейтiн немесе ауырлататын кемшiлiктерiн
тапқан кезде, олардың бар екенi туралы шарт жасасу кезiнде бiлмеген және бiлуі мүмкiн
болмаса;
2) егер мүлiк ол жауап бермейтiн мән-жайларға байланысты пайдалануға жарамсыз
күйде болса;
3) егер шартты жасау кезiнде несие берушi оған берiлген мүлiкке үшiншi
тұлғалардың құқықтары туралы ескертпесе;
4) несие берушi мүлiктi беру не оның керек-жарақтары мен оған қатысты құжаттарды
беру мiндетiн орындамаса, тегiн пайдалану шартын мерзiмiнен бұрын бұзуды талап етуге
құқылы.
613-бап. Шарттан бас тарту
1. Тараптардың әрқайсысы мерзiмi көрсетiлмей жасалған тегiн пайдалану шартынан,
егер шартта хабарлаудың өзге мерзiмi көзделмесе, бұл туралы басқа тарапқа бiр ай iшiнде
хабарлап, кез келген уақытта бас тартуға құқылы.
2. Егер шартта өзгеше көзделмесе, несие алушы мерзiмiн көрсетiп жасалған шарттан,
осы баптың 1-тармағында көзделген тәртiппен, кез келген уақытта бас тартуға құқылы.
614-бап. Шарттағы тараптардың өзгеруi
1. Несие берушi мүлiкке иелiктен айыруды жүргiзуге немесе оны үшiншi тұлғаға тегiн
пайдалану үшiн беруге құқылы. Бұл орайда жаңа меншiк иесiне немесе пайдаланушыға бұрын
жасалған тегiн пайдалану шартынан құқықтар ауысады, ал оның мүлiкке қатысты құқықтарына
несие алушының құқықтары қосылады.
2. Несие берушi азамат қайтыс болған не несие берушi заңды тұлға қайта
ұйымдастырылған немесе таратылған жағдайда несие берушiнiң құқықтары мен мiндеттерi
тегiн пайдалану шарты бойынша мұрагерге (құқық мирасқорына) немесе мүлiкке меншiк құқығы
немесе мүлiк тегiн пайдалануға берiлген деп негiзге алынған өзге құқық ауысқан басқа
тұлғаға көшедi.
Несие алушы - заңды тұлға қайта ұйымдастырылған жағдайда, егер шартта өзгеше
көзделмесе, оның құқықтары мен мiндеттерi шарт бойынша оның құқық мирасқоры болып
табылатын заңды тұлғаға көшедi.
615-бап. Шартты тоқтату
Тегiн пайдалану шарты, егер шартта өзгеше көзделмесе, несие алушы азамат қайтыс
болған немесе несие алушы заңды тұлға таратылған жағдайда тоқтатылады.
32-тарау. Мердігерлік
Параграф 1. Мердiгерлiк туралы жалпы ережелер
616-бап. Мердiгерлiк шарты
1. Мердiгерлiк шарты бойынша бiр тарап (мердiгер) екiншi тараптың (тапсырысшының)
тапсырмасы бойынша белгiлi бiр жұмысты атқаруға және белгiленген мерзiмде оның нәтижесiн
тапсырысшыға өткiзуге мiндеттенедi, ал тапсырысшы жұмыс нәтижесiн қабылдап алуға және
оған ақы төлеуге (жұмыстың бағасын төлеуге) мiндеттенедi. Егер заң актiлерiнде немесе
шартта өзгеше көзделмесе, жұмыс мердiгердiң тәуекелiмен орындалады.
2. Егер шартта өзгеше көзделмесе, мердiгер тапсырысшының тапсырмасын орындау
әдiстерiн дербес айқындайды.
3. Мердiгерлiк шартының жекелеген түрлерiне (тұрмыстық мердiгерлiк, құрылыс
мердiгерлiгi, жобалау немесе iздестiру жұмыстарына мердiгерлiк, ғылыми-зерттеу,
тәжiрибелiк-конструкторлық және технологиялық жұмыстарға мердiгерлiк), егер осы
Кодекстiң бұл түрлер туралы ережелерінде өзгеше белгіленбесе, осы параграфта көзделген
ережелер қолданылады.
4. Мердiгерлiк шартының жекелеген түрлерi бойынша қатынастар осы Кодекспен қатар
мердiгерлiк шартының жекелеген түрлерi туралы заң актiлерiмен де реттеледi.
617-бап. Жұмысты мердiгердiң қарамағында орындау
1. Егер шартта өзгеше көзделмесе, жұмыс мердiгердiң қарамағында: соның
материалдарымен, күштерiмен және қаражатымен орындалады.
2. Мердiгер өзi берген материалдар мен жабдықтардың сапасы лайықсыз болғаны үшiн,
сондай-ақ үшiншi тұлғалардың құқықтары қосылған материалдар мен құралдарды бергенi үшiн
жауапты болады.
618-бап. Материалдардың кездейсоқ жойылу қаупi
Егер заң актiлерiнде немесе шартта өзгеше көзделмесе, мердiгер шартта белгiленген
жұмысты тапсыру мерзiмi басталғанға дейiн материалдардың кездейсоқ жойылу немесе
кездейсоқ бүлiну қаупiн материалдарды берген тарап мойнына алады.
Жұмыс нәтижесiн беру немесе қабылдау уақытын өткiзiп алған кездегi тәуекелдi,
егер заң актiлерiнде немесе шартта өзгеше көзделмесе, уақытты өткiзiп алған тарап
мойнына алады.
619-бап. Бас мердiгер және қосалқы мердiгер
1. Егер заң актiлерiнен немесе шарттан өзгеше туындамаса, мердiгер шартты
орындауға басқа тұлғаларды (қосалқы мердiгерлердi) тартуға құқылы. Мұндай жағдайда
мердiгер - тапсырысшының алдында бас мердiгер, ал қосалқы мердiгердiң алдында тапсырысшы
болады.
2. Бас мердiгер қосалқы мердiгердiң алдында тапсырысшының мiндеттеменi
орындамағаны немесе тиiстi дәрежеде орындамағаны үшiн жауапты, ал тапсырысшының алдында
қосалқы мердiгердiң мiндеттеменi орындамағаны немесе тиiстi дәрежеде орындамағаны үшiн
жауапты болады.
3. Егер заң актiлерiнде немесе шартта өзгеше көзделмесе, тапсырысшы мен қосалқы
мердiгер бiр-бiрiне өздерiнiң бас мердiгермен арадағы шарттарды бұзуына байланысты
талаптар қоюға құқығы жоқ.
4. Бас мердiгердiң келiсiмiмен тапсырысшы жекелеген жұмыстарды орындауға үшiншi
тұлғалармен шарт жасасуға құқылы. Мұндай жағдайда үшiншi тұлға жұмысты орындамағаны
немесе тиiстi дәрежеде орындамағаны үшiн тiкелей тапсырысшының алдында жауапты болады.
5. Егер шарт бiр мезгiлде екi немесе одан да көп мердiгермен жасалса және
мiндеттеме нысанасы бөлiнбейтiн болса, мердiгерлер тапсырысшыға қатысты ортақтасқан
борышқорлар және тиiсiнше ортақтасқан кредит берушiлер болып танылады. Мiндеттеме
нысанасы бөлiнетiн жағдайда, сондай-ақ заң актiлерiнде немесе тараптардың келiсiмiнде
көзделген басқа да жағдайларда мердiгерлердiң әрқайсысы құқықтарға ие болып,
тапсырысшыға қатысты өз үлесiнiң шегiнде мiндеттемелердi мойнына алады.
620-бап. Жұмыстың орындалу мерзiмдерi
1. Мердiгерлiк шартта жұмысты орындаудың бастапқы және түпкi мерзiмi көрсетiледi.
Тараптардың арасындағы келiсiм бойынша шартта жұмыстың жекелеген кезеңдерiнiң аяқталу
мерзiмдерi (аралық мерзiмдерi) де көзделуi мүмкiн.
Егер шартта өзгеше көзделмесе, мердiгер жұмысты орындаудың бастапқы және түпкi,
сонымен қатар аралық мерзiмдерiнiң бұзылғаны үшiн жауапты болады.
2. Жұмыс орындаудың мердiгерлiк шартта көрсетiлген бастапқы, түпкi және аралық
мерзiмдерi шартта көзделген жағдайлар мен тәртiп бойынша өзгертілуі мүмкін.
621-бап. Жұмыстың бағасы
1. Мердiгерлiк шартта орындалуға жататын жұмыстың бағасы немесе оны анықтау
әдiстерi көрсетiледi. Шартта мұндай нұсқаулар болмаған және тараптар келiсiмге келмеген
жағдайда бағаны тараптарға келтiрiлген қажеттi шығындарды ескере отырып, әдетте осыған
ұқсас жұмыстарға қолданылатын бағаларды негiзге алу арқылы сот белгiлейдi.
2. Жұмыстың бағасы смета жасау жолымен белгiленуi мүмкiн.
Жұмыс мердiгер жасаған сметаға сәйкес орындалған жағдайларда смета күшке ие
болып, тапсырысшы оны растаған кезден бастап шарттың бiр бөлiгiне айналады.
Жұмыстың бағасы (смета) шамамен алынған немесе тұрлаулы болуы мүмкiн. Шартта
басқа нұсқаулар болмаған кезде жұмыстың бағасы (смета) тұрлаулы деп есептеледi.
3. Егер қосымша жұмыс жүргiзу және осы себептен жұмыстың шамамен белгiленген
бағасын (шамамен алынған сметаны) елеулi түрде өсiру қажет бола қалса, мердiгер бұл
туралы тапсырысшыға уақытылы Ескертуге және жұмысты тоқтата тұруға мiндеттi. Жұмыстың
бағасын (сметаны) өсiруге келiспеген тапсырысшы шарттан бас тартуға құқылы. Мұндай
жағдайда мердiгер өзiне тапсырысшыдан жұмыстың орындалған бөлiгiнiң бағасын төлеудi
талап ете алады.
4. Шартта көрсетiлген бағаны (сметаны) өсiру қажеттiгi туралы тапсырысшыға
уақытылы ескертпеген мердiгер жұмысқа шартта белгiленген баға бойынша ақы төлеу құқығын
сақтай отырып, шартты орындауға мiндеттi.
5. Мердiгер тұрлаулы бағаны (тұрлаулы сметаны) көбейтудi, ал тапсырысшы оны
азайтуды, оның iшiнде шартты жасау кезiнде орындалуға тиiс жұмыстардың толық көлемiн
немесе бұл үшiн қажеттi шығындарды қарастыру мүмкiндiгi болмаған жағдайда да талап етуге
құқығы жоқ.
Шарт жасасқаннан кейiн мердiгер беруге тиiстi материалдар мен жабдықтардың,
сондай-ақ оған үшiншi тұлғалар көрсететiн қызметтердің құны едәуiр өскен кезде
мердiгердiң белгiленген бағаны (сметаны) көбейтудi, ал тапсырысшы бұл талапты орындаудан
бас тартқан жағдайда шартты бұзуды талап етуге құқығы бар.
622-бап. Мердiгердiң үнемi
1. Мердiгердiң нақты шығыны бағаны белгiлеу (сметаны жасау) кезiнде есептелгеннен
кем болып шыққан жағдайда, егер тапсырысшы мердiгер алған үнем орындалған жұмыстың
сапасына терiс әсер еткенiн дәлелдей алмаса, мердiгер шартта (сметада) көзделген баға
бойынша жұмысқа ақы алу құқығын сақтайды.
2. Мердiгерлiк шартта мердiгер алған үнемдi тараптар арасында бөлу көзделуi
мүмкiн.
623-бап. Жұмысқа ақы төлеу тәртiбi
1. Егер мердiгерлiк шартта орындалған жұмысқа немесе оның жекелеген кезеңдерiне
алдын ала ақы төлеу көзделмесе, тапсырысшы мердiгерге жұмыс тиiстi түрде және келiсiлген
мерзiмде, не тапсырысшының келiсiмiмен - мерзiмiнен бұрын орындалған жағдайда жұмыстың
нәтижесiн түпкiлiктi тапсырғаннан кейiн келiсiлген бағаны төлеуге мiндеттi.
2. Мердiгер заң актiлерiнде немесе шартта көрсетiлген жағдайлар мен мөлшерде ғана
аванс не кепiлпұл төлеудi талап етуге құқылы.
624-бап. Ұстап қалу құқығы
1. Шарттың орындалуына байланысты мердiгерге тиесiлi белгiленген бағаны не өзге
соманы төлеу мiндетiн тапсырысшы орындамаған жағдайда мердiгердiң жұмыс нәтижесiн ұстап
қалуға, сондай-ақ затты өңдеуге берiлген тапсырысшыға тиесiлi жабдықтарды, қолданылмаған
материалдардың қалдықтарын және өзiнде тапсырысшының басқа да қалып қойған мүлкін
тапсырысшы тиісті сомасын төлегенше ұстап қалуға құқығы бар.
2. Тапсырысшының осы кодекстiң 630-бабында көзделген мерзiм шегiнде байқаған
кемшiлiктердi жою жөнiндегi шығындарды жабу үшiн мердiгерге тиесiлi сыйақының бiр
бөлiгiн ұстап қалуы шартта көзделуi мүмкiн.
625-бап. Жұмысты тапсырысшының материалдарын
пайдалана отырып орындау
1. Мердiгер тапсырысшы берген материалды үнемдеп және есеппен пайдалануға, жұмыс
аяқталғаннан кейiн тапсырысшыға жұмсалған материалдар туралы есеп беруге, сондай-ақ
олардың қалдықтарын қайтарып беруге не тапсырысшының келiсiмiмен, мердiгерде қалған
пайдаланылмаған материалдың құнын ескере отырып, жұмыстың бағасын кемiтуге мiндеттi.
2. Мердiгер тапсырысшы берген материалдардың кемшiлiктерi себептi тиістi дәрежеде
орындалмаған жұмыс үшiн, егер ол осы материалдарды тиiстi қабылдау кезiнде оның
кемшiлiктердi анықтауы мүмкiн болмағанын дәлелдей алмаса, жауапты болады.
626-бап. Тапсырысшы берген мүлiктiң сақталмағаны үшiн
мердiгердiң жауаптылығы
Мердiгерлiк шартты орындауға байланысты мердiгердiң иелiгiне өткен заттарды немесе
өзге де мүлiктi өңдеу үшiн тапсырысшы берген материалдардың, жабдықтардың сақталмағаны
үшiн мердiгер жауапты болады.
627-бап. Тапсырысшының жұмыстарды орындау кезiндегi
құқықтары
1. Тапсырысшы мердiгердiң қызметiне араласпай, кез келген уақытта жұмыстың барысы
мен сапасын тексеруге құқылы.
2. Егер мердiгер шартты орындауға уақытылы кiрiспесе немесе жұмысты соншалықты
баяу орындап, оны мерзiмiнде аяқтау көрiнеу мүмкiн болмаса, тапсырысшы шарттан бас
тартуға және шеккен залалдарын өтеудi талап етуге құқылы.
3. Егер жұмыстың орындалу барысында оның тиiстi дәрежеде орындалмайтыны анық
болса, тапсырысшы мердiгерге кемшiлiктердi жою үшiн қисынды мерзiм белгiлеуге және
мердiгер белгiленген мерзiмде ол талапты орындамаған жағдайда шарттан бас тартуға не
жұмысты түзетудi мердiгердiң есебiнен үшiншi тұлғаға тапсыруға, сондай-ақ залалдарын
өтеудi талап етуге құқылы.
4. Егер шартта өзгеше көзделмесе, тапсырысшы жұмысты өзiне өткiзгенге дейiн кез
келген уақытта мердiгерге тапсырысшының шарттан бас тартқаны туралы хабарлама алғанға
дейін орындаған жұмысы үшiн ақы төлеп, мердiгерлiк шарттан бас тарта алады. Тапсырысшы
мердiгерге орындалған жұмыс үшiн төленген бағаның бөлiгi мен барлық жұмыс үшiн
белгiленген бағаның арасындағы айырма шегiнде шарттың тоқтатылуынан келтiрiлген залалды
өтеуге де мiндеттi.
628-бап. Мердiгер тапсырысшыға Ескертуге мiндеттi
мән-жайлар
1. Мердiгер:
1) тапсырысшы берген материалдардың, жабдықтардың, техникалық құжаттаманың немесе
өңдеуге берiлген заттың жарамсыздығы немесе сапасыздығы;
2) оның жұмысты атқару әдiсi туралы нұсқауларын орындаудан тапсырысшы үшiн болуы
ықтимал қолайсыз салдарлар;
3) орындалатын жұмыс нәтижелерiнiң жарамдылығына немесе берiктiгiне қауiп
туғызатын не оны мерзiмiнде аяқтауға мүмкiндiк бермейтiн мердiгерге қатысты емес өзге де
мән-жайлар анықталған жағдайда тапсырысшыға дереу ескертiп, одан нұсқау алғанға дейiн
жұмысты тоқтата тұруға мiндеттi.
2. Осы баптың 1-тармағында аталған мән-жайлар туралы тапсырысшыға ескертпеген, не
Ескертуге жауап алу үшiн қисынды мерзiмнiң аяқталуын күтпестен немесе жұмысты тоқтата
тұру туралы тапсырысшының уақытылы нұсқауына қарамастан жұмысты жалғастырған мердiгердiң
өзiне немесе өзi тапсырысшыға тиiстi талаптар қойған кезде аталған мән-жайларға сiлтеме
жасауға құқығы жоқ.
3. Егер тапсырысшы осы баптың 1-тармағында аталған мән-жайлар туралы мердiгер
тарапынан уақытылы және негiзделген Ескерту алғанына қарамастан, қисынды мерзiмде
жарамсыз және сапасыз материалды ауыстырмаса, жұмысты орындау әдiсi туралы нұсқауды
өзгертпесе немесе жұмыстың жарамдылығына немесе берiктiгiне қауiп төндiретiн мән-
жайларды жою үшiн басқа да қажеттi шаралар қолданбаса, мердiгер шарттан бас тартуға және
оның тоқтатылуынан келтiрiлген залалдарды өтеудi талап етуге құқылы.
629-бап. Тапсырысшының жәрдем көрсетуi
1. Тапсырысшы мердігерлiк шартта көзделген көлем мен тәртiп бойынша мердiгерге
жұмыстың орындалуына жәрдем көрсетуге мiндеттi.
Тапсырысшы бұл мiндеттi орындамаған жағдайда мердiгер бос тұрыс не жұмыстың
орындалу мерзiмiн ауыстыру не жұмыстың бағасын көтеру туғызған қосымша шығындарды қоса
алғанда, келтiрiлген зиянды өтеудi талап етуге құқылы.
2. Мердiгерлiк шарт бойынша жұмысты орындау тапсырысшының iс-әрекетiнiң немесе
қателiктерiнiң салдарынан мүмкiн болмаған жағдайларда мердiгер жұмыстың орындалған
бөлiгiн ескере отырып, өзiне белгiленген бағаны төлетiп алу құқығын сақтайды.
630-бап. Тапсырысшының орындалған жұмысты қабылдауы
1. Тапсырысшы мердігерлiк шартта көзделген мерзiмде және тәртiппен орындалған
жұмыстың нәтижесiн мердігердiң қатысуымен қарауға және қабылдауға, ал шарттан жұмысты
нашарлататын ауытқулар немесе жұмыста өзге де кемшiлiктер анықталған жағдайда бұл туралы
мердiгерге дереу мәлiмдеуге мiндеттi.
2. Жұмысты қабылдау кезiнде ондағы кемшiлiктердi анықтаған тапсырысшы, егер
актiде не қабылдауды куәландыратын өзге де құжатта ол кемшiлiктер не оларды жою туралы
кейiн талап қойылу мүмкiндiктерi айтылған жағдайда ғана оларға сiлтеме жасауға құқылы.
3. Жұмыстың нәтижесiн тексерусiз қабылдаған тапсырысшы оны қабылдаудың әдеттегi
әдiсi кезiнде анықталуы мүмкiн жұмыс кемшiлiктерiне (көрiнеу кемшiлiктер) сiлтеме жасау
құқығынан айрылады.
4. Жұмыс нәтижесiн қабылдағаннан кейiн әдеттегi қабылдау әдiсi кезiнде анықталуы
мүмкiн емес (жасырын кемшiлiктер), оның iшiнде мердiгер қасақана жасырған шарттан
ауытқуды немесе өзге де кемшiлiктердi анықтаған тапсырысшы олар анықталғаннан кейін
қисынды мерзiмде бұл туралы мердiгерге хабарлауға мiндеттi.
5. Тапсырысшы анықтаған жасырын кемшiлiктер туралы мердiгерге хабарлау үшiн шектi
мерзiм - бiр жыл, ал үйлер мен ғимараттарға байланысты жұмыстарға қатысты, сондай-ақ
жұмыс түрiне тәуелсiз -
мердiгердiң қасақана жасырған кемшiлiктерiне қатысты - жұмысты қабылдаған күннен бастап
үш жыл болып табылады.
Заң актiлерiнде немесе шартта неғұрлым ұзақ мерзiмдер (кепiлдiк мерзiмдер)
белгiленуi мүмкiн.
Егер шартқа сәйкес тапсырысшы жұмысты бөлiп-бөлiп қабылдаса, осы тармақта
белгiленген мерзiм жұмыстың нәтижелерiн тұтасымен қабылдаған күннен басталады.
6. Тапсырысшы мен мердігердің арасында орындалған жұмыстың кемшіліктері немесе
олардың себептерi жөнiнде дау туған кезде тараптардың кез келгенiнiң талап етуi бойынша
сараптама тағайындалуға тиiс. Сараптама шартты бұзушылық немесе мердiгердiң iс-әрекетi
мен анықталған кемшiлiктердiң арасында себептi байланыстар жоқ екенiн анықтаған
жағдайларды қоспағанда, сараптаманы өткiзу жөнiндегi шығындарды мердiгер көтередi. Бұл
жағдайларда сараптама жөнiндегi шығындарды оны тағайындауды талап еткен тарап, ал егер
сараптама тараптардың арасындағы келiсiм бойынша тағайындалса - екi тарап тең көтередi.
7. Тапсырысшы орындалған жұмыстың нәтижелерiн қабылдаудан жалтарған жағдайда,
егер шартта өзгеше көзделмесе, мердiгер шартқа сәйкес жұмыс тапсырысшыға өткiзуге тиiстi
күннен бастап бiр ай өткен соң және тапсырысшыға бұдан кейiн екi мәрте ескерткеннен
кейiн жұмыстың нәтижесiн сатуға, ал алынған соманы мердiгерге тиесiлi барлық төлемдердi
шегерiп, нотариус депозитiне тапсырысшының атына салуға құқылы.
8. Егер тапсырысшының орындалған жұмыс нәтижелерiн қабылдаудан жалтаруы жұмысты
тапсыруды кешiктiруге әкеп соқса, дайындалған (өңделген) затқа меншiк құқығы өткiзiлген
кезден тапсырысшыға көштi деп танылады.
631-бап. Мердiгерлiк нысанасы жойылған немесе жұмысты
аяқтау мүмкiн болмаған жағдайдағы тараптар
арасындағы есеп айырысу
Егер мердiгерлiк нысанасы оны тапсырғанға дейiн кездейсоқ жойылса немесе жұмысты
аяқтаудың мүмкiн болмауы тараптардың кiнәсiнен болмаса, мердiгердiң жұмыс үшiн сыйақы
талап етуге құқығы жоқ.
Егер мердiгерлiк нысанасының жойылуы немесе жұмысты аяқтаудың мүмкiн болмауы
тапсырысшы жеткiзген материал кемшiлiктерiнiң немесе оның жұмысты орындау әдiсi туралы
өкiмдерiнiң салдарынан болса, не тапсырысшы орындалған жұмысты қабылдаудың мерзiмiн
өткiзiп алғаннан кейiн болса, оның үстiне мердiгер осы Кодекстiң 628-бабы ережелерiн
сақтаған болса, мердiгер жұмыс үшiн сыйақы алу құқығын сақтап қалады.
632-бап. Жұмыстың сапасы
1. Мердiгер орындаған жұмыс шарт ережелерiне, ал олар болмаған немесе толық
болмаған жағдайда - әдетте тиiстi тектес жұмысқа қойылатын талаптарға сай болуы тиiс.
2. Егер заң актiлерiнде немесе оларда белгiленген тәртiпте мердiгерлiк шарты
бойынша орындалатын жұмысқа мiндеттi талаптар көзделсе, кәсiпкер ретiнде iс-әрекет етушi
мердiгер жұмысты осы мiндеттi талаптарды сақтай отырып орындауға мiндеттi.
Мердiгер белгiленген мiндеттi талаптармен салыстырғанда, сапаға қойылатын
неғұрлым жоғары талаптарға сай келетiн жұмысты орындау мiндетiн шарт бойынша өзiне алуы
мүмкiн.
633-бап. Жұмыс сапасына кепiлдiк
1. Заң актiлерiнде немесе шартта мердiгердiң тапсырысшыға жұмыс сапасына кепiлдiк
беруi көзделген жағдайда мердiгер тапсырысшыға бүкiл кепiлдiк мерзiмiнiң iшiнде осы
Кодекстiң 632-бабының талаптарына сай болуға тиiс жұмыс нәтижесiн беруге мiндеттi.
2. Жұмыс нәтижесiнiң сапасына кепiлдiк, егер шартта өзгеше көзделмесе, жұмыс
нәтижесiн құрайтын барлық элементтерге қолданылады.
634-бап. Кепiлдiк мерзiмiн есептеу тәртiбi
Егер мердiгерлiк шартта өзгеше көзделмесе, кепiлдiк мерзімі орындалған жұмыс
нәтижесiн тапсырысшы қабылдаған немесе қабылдауға тиiс болған кезден басталады.
635-бап. Мердiгердiң жұмыс сапасының тиiстi дәрежеде
болмауы үшiн жауапкершiлiгi
1. Егер жұмысты мердiгер шарттан жұмысты нашарлататын ауытқулармен немесе оны
шартта көзделген не шартта тиiстi ережелер болмаған кезде - әдеттегi пайдалану үшiн
оларды жарамсыз ететiн өзге де кемшiлiктермен орындаса, заң актiлерiнде немесе шартта
өзгеше белгiленбегендiктен, тапсырысшы өз таңдауы бойынша мердiгерден:
1) қисынды мерзiмде жұмыстың кемшiлiктерiн өтемсiз жоюды;
2) жұмыс үшiн белгiленген бағаны мөлшерлес азайтуды;
3) тапсырысшының кемшiлiктердi жою құқығы шартта көзделсе, өзiнiң оларды жоюға
шыққан шығыстарын өтеудi талап етуге құқылы.
2. Мердiгер өзi жауап беретiн жұмыстың кемшiлiктерiн жоюдың орнына, тапсырысшыға
орындаудың мерзiмiн өткiзiп алу арқылы келтiрген зиянды өтей отырып, жұмысты тегiн қайта
орындауға құқылы. Бұл жағдайда тапсырысшы, егер жұмыс сипаты бойынша ондай қайтарып беру
мүмкiн болса, оған бұрын тапсырылған жұмыс нәтижесiн мердiгерге қайтарып беруге
мiндеттi.
3. Егер жұмыста шарттың талаптарынан ауытқу немесе жұмыстың өзге де кемшiлiктерi
елеулi және жоюға келмейтiн болса не анықталған кемшiлiктер тапсырысшы белгiлеген
қисынды мерзiмде жойылмаса, тапсырысшы шарттан бас тартуға және келтiрiлген залалдарды
өтеудi талап етуге құқылы.
4. Шартта белгiлi бiр кемшiлiктерi үшiн мердiгердi жауаптылықтан босату көзделуi
мүмкiн. Егер тапсырысшы кемшiлiктер мердiгердiң кiнәлi iс-әрекетiнiң немесе
әрекетсiздiгiнiң салдарынан пайда болғандығын дәлелдесе, аталған ереже қолданылмайды.
5. Жұмысты орындау үшiн материалдар берген мердiгер олардың сапасы үшiн сатушының
сапасы лайықсыз тауарлар үшiн жауаптылығы туралы ережелер бойынша жауап бередi (осы
Кодекстiң 428-бабы 1-тармағының 1), 3) және 5) тармақшалары).
636-бап. Жұмыс сапасының лайықсыздығы туралы талап
арыздар жөнiндегi мерзiмнiң ескiруi
Мердiгерлiк шарт бойынша орындалған жұмыс сапасының лайықсыз болуынан туындаған
талаптар үшiн талап арыз қою мерзiмiнiң өтуi тапсырысшы осы Кодекстiң 630-бабында
көзделген мерзiм шегiнде мәлiмдеген кемшiлiктер анықталған күннен басталады.
637-бап. Мердiгердiң тапсырысшыға ақпарат беру мiндетi
Мердiгер тапсырысшыға жұмыстың нәтижесiмен бiрге, егер бұл шартта көзделсе немесе
ақпараттың сипаты, онысыз жұмыстың нәтижелерiн шартта көрсетiлген мақсаттар үшiн
пайдалану мүмкiн болмаса, шарттың нысанасын пайдалануға немесе өзгеше iске асыруға
қатысты ақпаратты беруге мiндеттi.
638-бап. Тараптар алған ақпараттың құпиялылығы
Егер бiр тарап шарт бойынша өзiнiң мiндеттемесiн атқарудың арқасында басқа
тараптан жаңа шешімдер мен техникалық білiмдер туралы ақпарат, оның iшiнде құқықтық
қорғауды пайдаланбайтын ақпарат, сондай-ақ коммерциялық құпия ретiнде қаралуы мүмкiн
мәлiметтер алса, оны екiншi тараптың келiсiмiнсiз үшiншi тұлғаларға хабарлауға құқығы
жоқ.
Мұндай ақпаратты пайдаланудың тәртiбi мен талаптары тараптардың келiсiмiмен
белгiленедi.
639-бап. Тапсырысшыға материалдар мен жабдықтарды
қайтарып беру
Осы Кодекстiң 627-бабының 4-тармағының немесе 635-бабының 3-тармағының негiзiнде
тапсырысшы мердiгерлiк шарттан бас тартқан жағдайда мердiгер тапсырысшы берген
материалдарды, жабдықтарды, өңдеуге берiлген затты және өзге де мүлiктi қайтаруға не
оларды тапсырысшы атаған тұлғаға беруге, ал егер бұл мүмкiн болмаса, материалдар,
жабдықтар және тапсырысшыдан алынған өзге де мүлiк құнының орнын толтыруға мiндеттi.
Параграф 2 . Тұрмыстық мердiгерлiктiң ерекшелiктерi
640-бап. Тұрмыстық мердiгерлiк шарты
Тұрмыстық мердiгерлiк шарты бойынша кәсiпкерлiк қызметтi жүзеге асырушы мердiгер
тапсырысшы азаматтың тапсырмасы бойынша тапсырысшының тұрмыстық немесе басқа да жеке
қажеттерiн қанағаттандыруға арналған белгiлi бiр жұмысты орындауға мiндеттенедi, ал
тапсырысшы жұмыстың нәтижесiн қабылдап алуға және оған ақы төлеуге мiндеттенедi.
Тұрмыстық мердiгерлiк шарты жария шарттарға жатады (осы Кодекстiң 387-бабы).
641-бап. Тапсырысшы құқықтарының кепiлдiктерi
1. Мердiгердiң тапсырысшыны тұрмыстық мердiгерлiк шартқа қосымша ақылы жұмыстарды
немесе қызмет көрсетулердi енгiзуге мәжбүрлеуге құқығы жоқ. Бұл талап бұзылған жағдайда
тапсырысшы мұндай жұмыстар мен қызмет көрсетулерге ақы төлеуден бас тартуға құқылы.
2. Тапсырысшы өзiне жұмыс нәтижелерiн өткiзгенге дейiн кез келген уақытта
мердiгерге тапсырысшының шарттан бас тартуы туралы хабарлама алғанға дейiн орындалған
жұмыс үшiн мердiгерге белгiленген бағаның бiр бөлiгiн төлеп, тұрмыстық мердiгерлiк
шарттан бас тартуға құқылы және тапсырысшы мердiгердiң сол кезге дейiн жасаған
шығындарын өтеуге мiндеттi. Тапсырысшыны бұл құқықтан айыратын шарт ережелерi жарамсыз
болады.
642-бап. Шарттың нысаны
Егер заң актiлерiнде немесе шартта, оның iшiнде формулярлар ережелерiнде немесе
тапсырысшы қосылатын өзге де стандартты нысандарда (осы Кодекстiң 389-бабы) өзгеше
көзделмесе, тұрмыстық мердiгерлiк шарты мердiгердiң тапсырысшыға түбiртек немесе шарттың
жасалғандығын растайтын өзге құжат берген кезден бастап тиiстi нысанда жасалған болып
есептеледi.
Тапсырысшыда аталған құжаттардың болмауы оны шарттың жасалу фактiсiн немесе оның
ережелерiн растауда куәгерлiк айғақтарға сiлтеме жасау құқығынан айырмайды.
643-бап. Тапсырысшыға жұмыстың нәтижелерi туралы
ақпарат беру
Тапсырысшыға жұмыстардың нәтижелерiн өткiзген кезде мердiгер оған дайындалған
немесе қайта жасалған затты не орындалған жұмыстың өзге нәтижесiн тиiмдi және қауiпсiз
пайдалану үшiн сақталуы қажет талаптар туралы, сондай-ақ тиісті талаптардан сақтамауын
тапсырыс берушiнiң өзiне және басқа адамдарға келтiрiлуi мүмкiн зардаптары туралы
хабарлауға мiндеттi.
644-бап. Тапсырысшыға жұмыс туралы ақпарат беру
1. Мердiгер тұрмыстық мердiгерлiк шарт жасалғанға дейiн тапсырысшыға ұсынылатын
жұмыстар, олардың түрлерi мен ерекшелiктерi туралы, жұмыстың бағасы мен оған ақы
төлеудiң нысаны туралы қажеттi және сенiмдi ақпарат беруге, сондай-ақ тапсырысшыға оның
өтiнiшi бойынша шартқа және тиiстi жұмысқа сәйкес басқа да мәлiметтердi хабарлап отыруға
мiндеттi. Егер жұмыстың сипаты бойынша мұның маңызы болса, тапсырысшыға мердiгер оны
орындайтын нақты тұлғаны көрсетуге тиiс.
2. Тапсырысшы мердiгерден алынған ақпараттың толық немесе сенiмдi болмауының
салдарынан тапсырысшы көздеген қасиеттерi жоқ жұмыстарды орындауға шарт жасалған
жағдайларда тапсырысшы тұрмыстық мердiгерлiк шартты бұзуды және зиянды өтеудi талап
етуге құқылы.
645-бап. Жұмысты мердiгердiң материалынан орындау
1. Егер тұрмыстық мердiгерлiк шарты бойынша жұмыс мердiгердiң материалынан
орындалатын болса, шартты жасау кезiнде тапсырысшы материал үшiн толық немесе тапсырысшы
мердiгер орындаған жұмыстың нәтижесiн алған кезде түпкiлiктi есеп айырыса отырып, шартта
көрсетiлген бөлiгi үшiн ақы төлейдi.
Шартқа сәйкес материалды мердiгер кредитке, оның iшiнде тапсырысшының материалға
ақыны бөлiп-бөлiп төлеуi талабымен беруi мүмкiн.
2. Мердiгер берген материал бағасының шарт жасалғаннан кейiн өзгеруi қайта
есептеуге әкеп соқпайды.
646-бап. Жұмысты тапсырысшының материалынан орындау
Егер тұрмыстық мердiгерлiк шарты бойынша жұмыс тапсырысшының материалынан
орындалатын болса, түбiртекте немесе шарт жасасу кезiнде мердiгер тапсырысшыға беретiн
өзге де құжатта материалдың дәл атауы, саны, сипаты мен тараптардың келiсiмi бойынша
белгiленетiн бағасы көрсетiлуге тиiс. Түбiртектегi немесе сол сияқты өзге де құжаттағы
материалды бағалауға тапсырысшы жазбаша дәлелдемелер ұсыну арқылы кейiн сотта дау айтуы
мүмкiн.
647-бап. Жұмыстың бағасы және оған ақы төлеу
Тұрмыстық мердiгерлiк шартында жұмыстың бағасы тараптардың келiсiмiмен белгiленедi
және ол мердiгер жарияланған прейскурантта көрсетiлгеннен жоғары болмауы керек.
Тапсырысшы жұмысқа ақыны мердiгер оның нәтижесiн түпкiлiктi тапсырғаннан кейiн төлейдi.
Тараптардың келiсiмi бойынша жұмысқа тапсырысшы шарт жасасу кезiнде толық немесе аванс
беру арқылы ақы төлеуi мүмкiн.
648-бап. Орындалған жұмыстан кемшiлiктер
табудың зардабы
1. Тапсырысшы жұмыстың нәтижелерiн қабылдаған кезде немесе мердiгерлiк нысанасын
пайдалану кезiнде кемшiлiктер тапқан жағдайда осы Кодекстiң 630-бабында көзделген жалпы
мерзiмдердiң iшiнде, ал кепiлдi мерзiмдер болған кезде - сол мерзiмдердiң iшiнде осы
Кодекстiң 635-бабында көзделген құқықтардың бiрiн жүзеге асыра алады.
2. Тұрмыстық мердiгерлiк шарт бойынша орындалған жұмыстың кемшіліктерін тегін жою
туралы талап, егер заң актілерінде белгіленген тәртiпте өзге мерзiм (қызмет мерзiмi)
көзделмесе, ол кемшiлiктер тапсырысшының өзiнiң және басқа да адамдардың өмiрiне немесе
денсаулығына қауiптi болған жағдайда тапсырысшы немесе оның құқық мирасқоры жұмысты
қабылдаған кезден бастап үш жыл iшiнде қойылуы мүмкiн. Мұндай талап бұл кемшiлiктердiң
қай уақытта анықталғанына қарамастан, оның iшiнде кепiлдiк мерзiмi аяқталғаннан кейiн
анықталған кезде де қойылуы мүмкiн.
Мердiгер аталған талапты орындамаған жағдайда тапсырысшы нақ сол мерзiм iшiнде не
жұмыс үшiн төленген бағаның бiр бөлiгiн қайтаруды, не кемшiлiктердi өз күшiмен немесе
үшiншi тұлғалардың көмегiмен жоюға кеткен шығындарды өтеудi талап етуге құқылы.
649-бап. Тапсырысшының орындалған жұмыс нәтижесiн
алуға келмеуiнiң зардабы
1. Тапсырысшы орындалған жұмыс нәтижесiн алуға келмеген немесе тапсырысшы оларды
қабылдаудан өзгедей жалтарған жағдайда мердiгер тапсырысшыға жазбаша түрде ескерте
отырып, сол ескерткен күннен бастап екi ай өткен соң мердiгерлiк нысанасын қисынды
бағаға сатуға, ал одан түскен соманы, мердiгерге тиесiлi барлық төлемдi шегерiп, осы
Кодекстiң 291-бабына сәйкес тапсырысшының атына нотариустың депозитіне салуға құқылы.
2. Осы баптың 1-тармағында аталған жағдайларда мердiгер мердiгерлiк нысанасын
сатудың орнына оны ұстап қалу (осы Кодекстiң 624-бабы) немесе тапсырысшыдан келтiрiлген
залалды өндiрiп алу құқығын пайдалана алады.
650-бап. Шарттағы тараптардың бiрiнiң қайтыс
болуының зардабы
Тұрмыстық мердiгерлiк шарт тараптардың бiрiнiң қайтыс болуы негiзiнде тоқтатылған
жағдайда (осы Кодекстiң 376-бабы) шарттың тоқтатылу зардабы тиiстi тараптың құқықтық
мирасқоры мен оның келiсiм-шарт жасасушы агентiнiң арасындағы келiсiм бойынша, ал олар
келiсiмге келмеген кезде орындалған жұмыстың мөлшерi мен оның бағасы, жұмсалған және
сақталған материалдың құны, сондай-ақ басқа да елеулi жағдайлар ескерiле отырып сот
арқылы айқындалады.
Параграф 3. Құрылыс мердiгерлiгiнiң ерекшелiктерi
651-бап. Құрылыс мердiгерлiгiнiң шарты
1. Құрылыс мердiгерлiгiнiң шарты бойынша мердiгер тапсырысшының тапсырмасы бойынша
шартта белгiленген мерзiмде белгiлi бiр объектiнi салуға не өзге де құрылыс жұмысын
орындауға мiндеттенедi, ал тапсырысшы мердiгерге жұмысты орындауы үшiн қажеттi жағдайлар
жасауға, оның нәтижесiн қабылдап алуға және ол үшiн келiсiлген бағаны төлеуге
мiндеттенедi.
2. Құрылыс мердiгерлiгiнiң шарты кәсiпорынды, үйдi (оның iшiнде тұрғын үйдi),
ғимаратты немесе өзге де объектiнi салуға немесе қайта жаңартуға, сондай-ақ монтаждау,
iске қосу-жөнге келтiру және салынып жатқан объектiмен тығыз байланысты өзге де
жұмыстарды орындауға жасалады. Егер шартта өзгеше көзделмесе, осы параграфтың ережелерi
үйлер мен ғимараттарды күрделi жөндеу кезiнде де қолданылады.
Егер мұның өзi шартта көзделген болса, мердiгер объектiнi пайдалануға берудi
тапсырысшы объектiнi қабылдағаннан кейiн шартта көрсетiлген мерзiм iшiнде қамтамасыз
етуге мiндеттеме алады.
3. Құрылысты толық аяқтау туралы шарт жасасу кезiнде мердiгер өзiне құрылыс және
оны қамтамасыз ету жөнiндегi барлық мiндеттеменi алады және шарт ережелерiне сәйкес
тапсырысшыға пайдалануға дайын объектiнi тапсыруға тиiс.
РҚАО-ның ескертпесі!
4-тармақ жаңа редакцияда көзделген - ҚР 07.04.2016 № 487-V Заңымен (алғашқы ресми
жарияланған күнінен кейін алты ай өткен соң қолданысқа енгізіледі).
4. Аяқталмаған құрылыстың иесi оны тапсырысшыға тапсырғанға дейiн және оған төлем
жасалғанға дейiн мердігер болып табылады.
5. Құрылыс, мердiгерлiгi шарты бойынша жұмыс азаматтың (тапсырысшының) тұрмыстық
немесе басқа жеке қажеттерiн қанағаттандыру үшiн орындалатын жағдайда мұндай шартқа
тиiсiнше тұрмыстық мердiгерлiк шарт бойынша тапсырысшының құқықтары туралы ережелер
қолданылады.
652-бап. Құрылыс мердiгерлiгi шарты бойынша
тәуекелдi бөлісу
1. Құрылыс объектiсi жұмысты өткiзудiң шартта белгiленген мерзiмi аяқталғанға
дейiн дүлей күштiң салдарынан қираған немесе бүлiнген кезде тапсырысшы, егер шартта
өзгеше көзделмесе, орындалған және (немесе) қалпына келтiру жұмыстарының құнын төлеуге
мiндеттi.
2. Егер заң актiлерiнде немесе шартта өзгеше көзделмесе, жұмыстарды орындаудың
кездейсоқ мүмкiн болмай қалу қаупiн олар өткiзiлгенге дейiн тапсырысшы көтередi.
3. Жұмыстың кездейсоқ қымбаттау қаупiн мердiгер көтередi.
4. Шартта құрылыста болуы ықтимал барлық тәуекелдi мердiгердiң көтеретiндiгi
көзделуi мүмкiн (құрылысты толық аяқтау).
5. Шартта мердiгердiң тәуекелдерiн сақтандыру көзделуi мүмкiн. Бұл жағдайда
сақтандыру жөнiндегi шығындар орындалған жұмыстар үшiн сыйақыны айқындау кезiнде
ескерiлетiн құрылыс жөнiндегі шығыстарға енгiзiледi.
653-бап. Жүргiзiлетiн жұмыстардың қауiпсiздiгi үшiн
жауаптылық
Жүргiзiлетiн жұмыстардың қауiпсiздiгi үшiн мердiгер жауапты болады.
654-бап. Жобалау-сметалық құжаттама
1. Мердiгер құрылысты және оған байланысты жұмыстарды жұмыстың көлемi мен мазмұнын
және жұмысқа қойылатын басқа да талаптарды айқындайтын жобалау құжаттамасы мен жұмыстың
бағасын айқындайтын сметаға сәйкес жүзеге асыруға мiндеттi.
Шартта өзге нұсқаулар болмаған кезде мердiгер жобалау-құжаттамасында және сметада
(жобалау-сметалық құжаттамада) көрсетiлген барлық жұмыстарды орындауға мiндеттi деп
түсiнiледi.
2. Егер шартта өзгеше көзделмесе, шетел тiлiнде жасалған жобалау-сметалық және
басқа техникалық құжаттама мердігерге мемлекеттік немесе орыс тiлдерiне аударылып
берiледi. Өлшем бiрлiктерi заң актiлерiнде белгiленген метрикалық жүйеге сәйкес болуға
тиiс.
3. Құрылыс мердігерлігі шартында жобалау-сметалық құжаттаманың құрамы мен мазмұны
айқындалуға тиiс, сондай-ақ тараптардың қайсысы және қандай мерзiмде тиiстi құжаттаманы
беру керек екенi көзделуге тиiс.
4. Құрылыс жүргiзу барысында жобалау-сметалық құжаттамада есептелiнбеген
жұмыстарды және осыған байланысты қосымша жұмыстар жүргiзу мен құрылыстың сметалық құнын
өсiру қажеттiгiн анықтаған мердiгер тапсырысшыға ол туралы хабарлауға мiндеттi.
Мердiгер өз хабарламасына тапсырысшыдан он күн iшiнде жауап алмаған жағдайда,
егер заң актiлерiнде немесе шартта бұл үшiн өзгеше мерзiм көзделмесе, бос тұрыстан
келтiрiлген залалдарды тапсырысшының есебiне жатқыза отырып, тиiстi жұмысты тоқтата
алады.
5. Осы баптың 4-тармағында белгiленген мiндеттердi орындамаған мердігер, егер
тапсырысшының мүдделерi үшiн шұғыл iс-қимыл жасау қажеттiгiн, атап айтқанда, жұмыстың
iркiлуi салынып жатқан объектiнiң қирауына немесе бүлiнуiне әкеп соқтыратынына
байланысты шұғыл iс-әрекеттiң қажеттiгiн дәлелдей алмаса, тапсырысшыдан қосымша жұмысты
орындағаны үшiн ақы және осыдан туған залалдардың орнын толтыруды талап ету құқығынан
айырылады.
6. Тапсырысшы қосымша жұмысқа және оған ақы төлеуге келiсiм берген кезде, жұмыс
мердiгердiң кәсiби қызмет аясына кiрмейтiн не мердiгерге байланыссыз себептермен
орындалмайтын болған жағдайларда ғана мердiгердiң аталған жұмысты орындаудан бас тартуға
құқығы бар.
655-бап. Жобалау-сметалық құжаттамаға өзгерiстер енгiзу
1. Тапсырысшы жобалау-сметалық құжаттамаға мердiгер үшiн қосымша шығындарға және
(немесе) жұмыстың орындалу мерзiмiн ұзартуға байланысы жоқ өзгерiстер енгiзудi талап
етуге құқылы.
2. Мердiгер үшiн қосымша шығындарды керек ететiн жобалау-сметалық құжаттамаға
өзгерiстер енгiзу тараптардың келiсiлген қосымша сметасының негiзiнде тапсырысшының
есебiнен жүзеге асырылады.
3. Егер мердiгерге байланыссыз себептермен жұмыс құны сметадан кемiнде он
процентке асып кетсе, ол сметаны қайта қарауды талап етуге құқылы.
4. Жобалау-сметалық құжаттамадағы, мұндай құжаттама өзiнiң тапсырысы бойынша
жасалған жағдайларды қоспағанда, мердiгер жобалау-сметалық құжаттамада жаңсақтықтарды
анықтауға және жоюға байланысты шығарған қисынды шығындарды өтеудi талап етуге құқылы.
656-бап. Жұмыстарды материалдық қамтамасыз ету
1. Егер шартта тапсырысшының құрылысты тұтасымен немесе белгiлi бір бөлігінде
материалдық қамтамасыз етуі көзделмесе, бөлшектер мен конструкцияларды қоса алғанда,
құрылысты материалдармен, сондай-ақ жабдықтармен қамтамасыз ету жөнiндегi мiндеттердi
мердiгер мойнына алады.
2. Мiндетiне құрылысты материалдық қамтамасыз ету кiретiн мердігер өзі берген
материалдарды (бөлшектерді, конструкцияларды) немесе жабдықтарды орындалатын жұмыстардың
сапасын нашарлатпай пайдалану мүмкiн болмай қалатындығы анықталатын тәуекелге барады.
3. Тапсырысшы берген материалдарды (бөлшектердi, конструкцияларды) немесе
жабдықтарды орындалатын жұмыстардың сапасын нашарлатпай пайдалану мүмкiн болмай
қалатындығы анықталған жағдайларда мердiгер тапсырысшыдан оларды қисынды мерзiмде
ауыстыруын талап етуге мiндеттi, ал бұл талап орындалмаған жағдайда мердiгер шарттан бас
тартуға және тапсырысшыдан шарттың орындалған жұмыс бөлігіне бара-бар бағасын төлеуді,
сондай-ақ осы сомамен жабылмаған залалдарды өтеудi талап етуге құқылы.
657-бап. Жұмысқа ақы төлеу
1. Орындалған жұмысқа ақыны тапсырысшы сметада көзделген мөлшерде заң актiлерiнде
немесе шартта белгiленген мерзiмде және тәртiппен төлейдi. Заң актiлерiнде немесе шартта
тиiстi нұсқаулар болмаған жағдайда мердігер орындаған жұмысқа ақы төлеу осы Кодекстің
623-бабына сәйкес жүргiзiледi.
2. Толық аяқталатын құрылыс кезiнде шартта көрсетiлген баға, егер тараптардың
келiсiмiнде өзгеше көзделмесе, тапсырысшы объектiнi қабылдап алған соң толық көлемiнде
төленедi.
658-бап. Құрылыс салу үшiн жер учаскесiн беру
Тапсырысшы құрылыс салу үшiн жер учаскесiн шартта көрсетiлген көлемде және сондай
күйде уақытылы беруге мiндеттi. Шартта мұндай нұсқау болмаған жағдайда жер учаскесiнiң
көлемi мен күйi жұмыстың уақытылы басталуын, оның қалыпты жүргiзiлуiн және мерзiмiнде
аяқталуын қамтамасыз етуге тиiс.
659-бап. Тапсырысшының құрылыс мердiгерлiгі
шартындағы қосымша мiндеттерi
Тапсырысшы құрылыс мердiгерлiгi шартында көзделген жағдайлар мен тәртiпте
мердiгерге жұмыстарды жүргiзу үшiн қажеттi үйлер мен ғимараттар беруге, мердiгердiң
мекен-жайына жүктердiң тасымалдануын қамтамасыз етуге, энергиямен жабдықтау желiлерiн,
су және бу құбырларын уақытша жүргiзуге, басқа да қызметтер көрсетуге мiндеттi. Ақы
шартта көзделген талаптар бойынша төленедi.
660-бап. Тапсырысшының шарт бойынша жұмыстың
орындалуын бақылауы мен қадағалауы
1. Тапсырысшы құрылыс мердiгерлiгi шартында орындалып жатқан жұмыстың барысы мен
сапасына, олардың орындалу мерзімінің (кестесінің) сақталуына, мердігер берген
материалдардың сапасына, сондай-ақ тапсырысшының материалдарын мердiгердiң дұрыс
пайдалануына бақылау мен қадағалауды жүзеге асыруға құқылы, бұл орайда ол мердiгердiң
жедел-шаруашылық қызметiне араласпайды.
2. Орындалып жатқан жұмысты бақылау мен қадағалау кезінде шарт талаптарынан жұмыс
сапасын нашарлататын ауытқуды немесе ондағы өзге де кемшiлiктердi анықтаған тапсырысшы
ол туралы дереу мердігерге мәлімдеуге міндетті. Мұндай мәлімдеме жасамаған тапсырысшы
кейін өзі анықтаған кемшіліктерге сілтеме жасау құқығынан айырылады.
3. Мердiгер құрылыс барысында тапсырысшыдан алған нұсқауларды, егер ондай
нұсқаулар шарттың талаптарына қайшы келмесе және мердігердің жедел-шаруашылық қызметіне
араласу болмаса, орындауға мiндеттi.
4. Жұмысты тиiстi дәрежеде орындамаған мердiгер оның орындалуына тапсырысшының
бақылау мен қадағалау жасамағанына сiлтеме жасауға құқылы емес, бұған мұндай бақылау мен
қадағалауды жүзеге асыру міндеті заң актілерінде немесе шартта тапсырысшыға жүктелген
жағдайлар қосылмайды.
661-бап. Мердiгердiң қоршаған ортаны қорғау және
құрылыс жұмыстарын қауiпсiз жүргiзу
жөнiндегi мiндеттерi
Егер қоршаған ортаны қорғау және құрылыс жұмыстарын қауiпсiз жүргiзу туралы
тараптар үшiн мiндеттi талаптарды бұзуға әкелiп соғатын болса, мердiгердiң жұмысты
жүзеге асыру барысында тапсырысшы берген материалдарды (бөлшектердi, конструкцияларды)
және жабдықтарды пайдалануға немесе оның нұсқауларын орындауға құқығы жоқ.
662-бап. Тараптардың құрылысты консервациялау
кезiндегi мiндеттерi
Егер тараптарға қатысы жоқ себептермен құрылыс мердігерлігі шарты бойынша жұмыс
тоқтатылып, құрылыс объектiсі консервацияланса, тапсырысшы мердігерге консервацияланған
кезге дейін толық орындалған жұмыс көлеміне ақы төлеуге, сондай-ақ жұмыстың тоқтатылуы
мен құрылысты консервациялау қажеттігінен туған шығындарды өтеуге міндетті.
663-бап Жұмыс нәтижелерін тапсыру және қабылдау
1. Құрылыс мердігерлігі шарты бойынша орындалған жұмысты не, егер бұл шартта
көзделсе, жұмыстың бір кезеңін тапсыруға дайын екендігі туралы мердігердің хабарын алған
тапсырысшы дереу оның нәтижелерін қабылдауға кірісуге міндетті.
2. Егер шартта өзгеше көзделмесе, тапсырысшы жұмыс нәтижелерін қабылдауды өз
есебінен ұйымдастырады және жүзеге асырады. Заң актілерінде көзделген жағдайларда жұмыс
нәтижесін қабылдауға мемлекеттік органдардың және жергілікті өзін-өзі басқару
органдарының өкілдері қатысуға тиіс.
3. Жұмыстың жекелеген кезеңдерін алдын-ала қабылдаған тапсырысшы оның мердігердің
кінәсінсіз жойылу немесе бүліну қаупін мойнына алады, бұған оның ішінде шартта жұмысты
мердігердің тәуекелімен орындау көзделген жағдайлар да кіреді.
4. Мердігердің жұмыс нәтижелерін тапсыруы және тапсырысшының оны қабылдауы екі
тарап, ал заң актілерінде көзделген жағдайларда - мемлекеттік органдар мен жергілікті
өзін-өзі басқару органдарының өкілдері де қол қойған актімен ресімделеді. Тараптардың
бірі актіге қол қоюдан бас тартқан жағдайда бұл туралы белгі қойылып, актіге екінші
тарап қол қояды.
Жұмыс нәтижелерін бір жақты тапсыру немесе қабылдау актісін актіге қол қоюдан бас
тарту себептерін сот негізсіз деп таныған жағдайда ғана сот жарамды деп тануы мүмкін.
5. Бұл заң актілерінде немесе шартта көзделген не құрылыс мердігерлігі шарты
бойынша орындалатын жұмыстың сипатынан туындаған жағдайда, оның нәтижелерін қабылдауға
алдын ала сынақ жұмыстары жүргізілуге тиіс. Мұндай жағдайларда жұмыс нәтижелерін
қабылдау алдын ала жасалған сынақтың нәтижелері оң болған кезде ғана жүзеге асырылуы
мүмкін.
6. Тапсырысшы шартта көрсетілген мақсат үшін жұмыс нәтижелерін пайдалану мүмкін
болмайтын кемшіліктер анықталған жағдайда және оларды мердігер, тапсырысшы немесе үшінші
тұлға жоя алмайтын болса, жұмыс нәтижелерін қабылдаудан бас тартуға құқылы.
Қабылдау кезінде өзге кемшіліктер анықталған жағдайда олар туралы осы баптың 4-
тармағында көзделген актіде көрсетілуге тиіс.
7. Салынған объектілерді заңнамалық актілерде көзделген жағдайларда тапсырыс
беруші қабылдауға тиіс.
Сапасыз салынған объектілер пайдалануға қабылданған жағдайда, тапсырыс беруші
Қазақстан Республикасының заңдарында белгіленген жауаптылықта болады.
Ескерту. 663-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 29.12.2014 № 269-V Заңымен (01.01.2015
бастап қолданысқа енгізіледі).
664-бап. Мердiгердiң жұмыстардың сапасы үшiн
жауаптылығы
Мердiгер шартта, жобада және тараптар үшiн мiндеттi құрылыс нормалары мен
ережелерінде көзделген талаптардан жол берілген ауытқулар үшін, сондай-ақ құрылыс
объектiсiнiң жобалық-сметалық құжаттамада көрсетiлген көрсеткiштерiне, оның iшiнде
кәсiпорынның өндiрiстiк қуаты сияқты көрсеткiштерге жете алмағандығы үшiн тапсырысшының
алдында жауапты болады.
Yйдi немесе ғимаратты қайта жаңғырту кезінде (жаңартқанда, қайта салғанда,
қалпына келтiргенде және т.б.) мердiгерге үйдiң, ғимараттың немесе оның бөлігінің
беріктігін, орнықтылығын, сенімділігін төмендеткені немесе жойғаны үшін жауаптылық
жүктеледі.
665-бап. Құрылыс мердігерлігі шартындағы сапа
кепiлдiктерi
1. Егер құрылыс мердігерлігі шартында өзгеше көзделмесе, мердігер құрылыс
объектiсiнiң жобалық-сметалық құжаттамада көрсетілген көрсеткiштерге жеткiзiлуiне және
шартқа сәйкес кепiлдi мерзiм iшiнде объектiнi пайдалану мүмкiндiгiне кепiлдiк бередi.
Егер заң актiлерiнде немесе шартта өзгедей кепiлдiк мерзiмі көзделмесе, кепілдiк мерзiмi
тапсырысшы объектiнi қабылдаған күннен бастап он жыл болады.
2. Кепілдiк мерзiмi шегiнде анықталған кемшiлiктер үшiн егер, объектiнiң немесе
оның бөлiктерiнiң қалыпты тозуының, оны дұрыс пайдаланбаудың немесе тапсырысшы өзi
немесе ол тартқан үшiншi тұлғалар жасаған пайдалану жөніндегі нұсқаулықтардың дұрыс
болмауының, объектіні тапсырысшының өзі немесе ол тартқан үшінші тұлғалар жөндеуді
тиісті дәрежеде жүргізбеуі салдарынан болғанын дәлелдей алмаса, мердігер жауапты болады.
3. Мердiгер жауап беретiн кемшіліктердің (ақаулардың немесе шала істелген
жұмыстың) салдарынан объект пайдаланыла алмаған барлық уақытқа кепiлдiк мерзiмiнiң өтуi
тоқтатыла тұрады.
4. Кепілдік мерзімнің ішінде осы Кодекстің 630-бабының 4-тармағында көрсетiлген
кемшiлiктер анықталған кезде тапсырысшы олар анықталғаннан кейін қисынды мерзімде олар
туралы мердігерге мәлімдеуге тиіс.
5. Құрылыс мердігерлігі шартында кепілдік мерзім анықталғанға дейiн сметада
көрсетiлiп, шартта көзделген жұмыс бағасының бiр бөлiгiн тапсырысшының ұстап қалу құқығы
көзделуі мүмкін.
666-бап. Кемшіліктерді тапсырысшының есебінен жою
1. Құрылыс мердiгерлiгi шартында тапсырысшының талап етуi бойынша және
тапсырысшының есебiнен мердiгер жауапты болмайтын кемшiлiктердi (ақаулар мен шала
iстелген жұмыстарды) мердiгердiң жою мiндетi көзделуi мүмкiн.
2. Шарттың нысанасымен тiкелей байланысты болмаған немесе өзiне қатысы жоқ
себептермен мердiгердiң орындауы мүмкiн болмаған жағдайда мердiгер осы баптың 1-
тармағында көрсетілген жұмыстарды орындаудан бас тартуға құқылы.
Параграф 4. Жобалау және iздестiру жұмыстарына
мердiгерлiктiң ерекшелiктерi
667-бап. Жобалау және iздестiру жұмыстарына
мердiгерлiк шарт
1. Жобалау және iздестiру жұмыстарына мердiгерлiк шарт бойынша мердiгер
(жобалаушы, iздестiрушi) тапсырысшының тапсырмасы бойынша жобалау-сметалық құжаттаманы
әзірлеуге және (немесе) iздестiру жұмыстарын жүргiзуге мiндеттенедi, ал тапсырысшы
оларды қабылдап алуға және ақы төлеуге міндеттенедi.
2. Егер заң актiлерiнде немесе жобалау және (немесе) іздестіру жұмыстарына
арналған шартта өзгеше көзделмесе, жобалау және iздестiру жұмыстарына арналған шартты
орындаудың кездейсоқ мүмкiн болмауының тәуекелi тапсырысшыға жүктеледi.
668-бап. Жобалау және iздестiру жұмыстарына
арналған бастапқы деректер
1. Жобалау және iздестiру жұмыстарына арналған мердiгерлiк шарт бойынша тапсырысшы
мердігерге жобалауға тапсырма, сондай-ақ жобалау-сметалық құжаттаманы жасау үшiн қажеттi
бастапқы деректердi беруге мiндеттi. Тапсырысшының тапсырмасы бойынша жобалауға
тапсырманы мердiгер дайындауы мүмкiн, бұл жағдайда тапсырма тапсырысшы оны бекіткен
кезден бастап тараптар үшін міндетті болады.
2. Мердігер тапсырмадағы және іздестіру жұмыстарын жобалау мен орындауға арналған
басқа да бастапқы деректердегi талаптарды сақтауға мiндеттi және одан тек тапсырысшының
келiсiмiмен ғана ауытқуға құқылы.
669-бап. Тапсырысшының мiндеттерi
Жобалау және iздестiру жұмыстарына арналған мердiгерлiк шарт бойынша, егер шартта
өзгеше көзделмесе, тапсырысшы:
1) мердiгерге барлық жұмыстар аяқталғаннан кейін белгiленген бағаны төлеуге
немесе оны жұмыстың жекелеген кезеңдерi аяқталғаннан кейiн бөлiп төлеуге;
2) мердiгерден алынған жобалау-сметалық құжаттаманы тек шартта көзделген
мақсаттарға пайдалануға, жобалау-сметалық құжаттаманы үшiншi тұлғаларға бермеуге және
ондағы деректердi мердiгердiң келiсiмiнсiз жария етпеуге;
3) мердiгерге шартта көзделген көлем мен жағдайда жобалау және iздестiру
жұмыстарын орындауына қызмет көрсетуге;
4) мердігермен бiрге дайын жобалау-сметалық құжаттаманы құзіреттi мемлекеттiк
органдармен және жергiлiктi өзiн-өзi басқару органдарымен келiсуге қатысуға;
5) мердiгерге қатысы жоқ мән-жайлардың салдарынан жобалау және iздестiру
жұмыстарына арналған бастапқы деректердiң өзгеруiнен пайда болған қосымша шығындарды
өтеуге;
6) жасалған жобалау құжаттамаларының немесе орындалған iздестiру жұмыстарының
кемшiлiктерiне байланысты үшiншi тұлға тапсырысшыға қойған талап бойынша мердiгердi iске
қатысуға тартуға мiндеттi.
670-бап. Мердiгердiң мiндеттерi
Жобалау және іздестіру жұмыстарына арналған мердігерлік шарт бойынша мердiгер:
1) жұмыстарды шарт жасасу кезiнде жобалауға берiлген бастапқы деректерге сәйкес
орындауға;
2) дайын жобалау-сметалық құжаттаманы тапсырысшымен, ал қажет жағдайда
тапсырысшымен бірге құзыреттi мемлекеттiк органдармен және жергiлiктi өзiн-өзi басқару
органдарымен келiсуге;
3) егер шартта өзгеше көзделмесе, тапсырысшыға дайын жобалық-сметалық құжаттаманы
және iздестiру жұмыстарының нәтижесiн бір мезгiлде беруге;
4) тапсырысшының келісімінсіз жобалау-сметалық құжаттаманы үшінші тұлғаларға
бермеуге міндетті.
671-бап. Мердігердің кепілдіктері
Мердігер жобалау және іздестіру жұмыстарына арналған мердігерлік шарт бойынша
тапсырысшыға мердігер әзiрлеген жобалау-сметалық құжаттаманың негізінде үшінші
тұлғалардың жұмыстардың орындалуына бөгет жасау немесе шектеу қою құқығының жоқтығына
кепiлдiк бередi.
672-бап. Жобалау-сметалық құжаттаманың және iздестiру
жұмыстарының кемшiлiктерi үшiн мердiгердiң
жауаптылығы
1. Жобалау және iздестiру жұмыстарына арналған мердiгерлiк шарт бойынша мердiгер
құрылысты салу барысынан кейiн, сондай-ақ орындалған жобалау-сметалық құжаттама және
iздестiру жұмыстары негiзiнде жасалған объектiнi пайдалану процесiнде анықталған
кемшiлiктердi қоса алғанда, жобалау-сметалық құжаттаманың және iздестiру жұмыстарының
кемшiлiктерi үшiн жауапты болады.
2. Жобалау-сметалық құжаттамада немесе iздестiру жұмыстарында кемшiлiктер
анықталған жағдайда мердiгер тапсырысшының талабы бойынша жобалау-сметалық құжаттаманы
тегiн қайта жасауға және тиiсiнше қосымша iздестiру жұмыстарын жүргiзуге, сондай-ақ,
егер заң актiлерiнде немесе шартта өзгеше белгiленбесе, тапсырысшыға келтiрiлген залалды
өтеуге мiндеттi.
3. Жобалау құжаттамасының кемшiлiктерiнен туындайтын талаптарды оны дайындау
жөнiнде тапсырысшы болмаса да, жобалау құжаттамасын пайдаланатын тұлғаның қоюы мүмкiн.
Параграф 5. Ғылыми-зерттеу, тәжiрибе-конструкторлық және
технологиялық жұмыстарға мердiгерлiктiң
ерекшелiктерi
673-бап. Ғылыми-зерттеу, тәжiрибе-конструкторлық
және технологиялық жұмыстарға шарттар
1. Ғылыми-зерттеу жұмыстарына жасалған шарт бойынша мердiгер (атқарушы)
тапсырысшының тапсырмасында көзделген ғылыми зерттеулердi жүргiзуге, ал тәжiрибе-
конструкторлық және технологиялық жұмыстарға шарт бойынша - жаңа бұйымның үлгiсiн, оған
конструкторлық құжаттаманы, жаңа технологияны жасауға немесе үлгi дайындауға
міндеттенеді; тапсырысшы мердігерге (атқарушыға) техникалық тапсырма беруге, жұмыс
нәтижелерін қабылдауға және оларға ақы төлеуге міндеттенеді.
2. Мердiгермен (атқарушымен) жасалған шарт зерттеу жүргiзудiң, үлгiлердi әзiрлеу
мен жасаудың бүкiл циклын да, сондай-ақ олардың жекелеген элементтерiн де қамтуы мүмкiн.
674-бап. Жұмыстарды орындау
1. Мердiгер (атқарушы) ғылыми зерттеулердi жеке өзi жүргiзуге мiндеттi. Егер
шартта өзгеше көзделмесе, ол ғылыми-зерттеу жұмыстарына жасалған шартты орындауға
тапсырысшының келiсiмiмен ғана үшiншi тұлғаларды тартуға құқылы.
2. Тәжiрибе-конструкторлық және технологиялық жұмыстарды орындау кезiнде, егер
шартта өзгеше көзделмесе, мердiгер оларды орындауға үшiншi тұлғаларды қосалқы мердiгер
ретінде тартуға құқылы.
675-бап. Жұмыстарды тапсыру, қабылдау және оған ақы
төлеу
Мердiгер (атқарушы) толық аяқталған ғылыми-зерттеу, тәжiрибе-конструкторлық және
технологиялық жұмысты тапсыруға, ал тапсырысшы оны қабылдауға және оған ақы төлеуге
міндетті. Шартта жұмыстың жекелеген кезеңдерін қабылдау және оларға ақы төлеу не ақы
төлеудiң өзге де әдiсi көзделуi мүмкiн.
676-бап. Шарт туралы мәлiметтердiң құпиялылығы
Егер ғылыми-зерттеу жұмыстарына не тәжiрибе-конструкторлық және технологиялық
жұмыстарға жасалған шартта өзгеше көзделмесе:
1) мердiгер (атқарушы) де, тапсырысшы да шарттың нысанасына, оның орындалу
барысына және алынған нәтижелерге қатысты мәлiметтердiң құпиялылығын қамтамасыз етуге
мiндеттi. Құпия деп танылатын мәлiметтердiң көлемi шартта белгiленедi;
2) мердiгер аталған шарт бойынша алынған жұмыс нәтижелерiн тек тапсырысшының
келiсiмiмен ғана патенттеудi жүзеге асыруға құқылы.
677-бап. Тараптардың жұмыс нәтижелерiне құқықтары
1. Тапсырысшының ғылыми-зерттеу жұмыстарына не тәжiрибе-конструкторлық және
технологиялық жұмыстарға жасалған шарт бойынша өзiне берiлген жұмыс нәтижелерiн шартта
көзделген шекте және жағдайда пайдалануға құқығы бар.
2. Егер шартта өзгеше көзделмесе, мердiгер (атқарушы) өзi алған жұмыс нәтижелерiн
өзi үшiн пайдалануға құқылы.
3. Шартта мердiгердiң (атқарушының) жұмыс нәтижелерiн үшiншi тұлғаларға сату
құқығы көзделуi мүмкiн.
678-бап. Тапсырысшының мiндеттерi
Ғылыми-зерттеу не тәжiрибе-конструкторлық және технологиялық жұмыстарға жасалған
шарт бойынша тапсырысшы:
1) мердiгерге (атқарушыға) техникалық тапсырма беруге және онымен жұмыс
бағдарламасын (техникалық-экономикалық өлшемдердi) немесе тақырыптамасын келiсуге;
2) мердiгерге (атқарушыға) жұмысты орындауға қажеттi ақпарат беруге;
3) орындалған жұмыс нәтижелерiн қабылдауға және оларға ақы төлеуге (осы Кодекстiң
623-бабы) мiндеттi.
679-бап. Мердiгердiң (атқарушының) мiндеттерi
1. Ғылыми-зерттеу жұмыстарына не тәжiрибе-конструкторлық және технологиялық
жұмыстарға жасалған шарт бойынша мердiгер (атқарушы):
1) жұмысты тапсырысшымен келiсiлген бағдарламаға (техникалық-экономикалық
өлшемдерге) немесе тақырыптамаға сай орындауға және тапсырысшыға шартта көзделген
мерзiмде жұмыс нәтижелерiн беруге;
2) интеллектуалдық меншiктi құқықтық қорғауға байланысты талаптарды сақтауға;
3) шартта немесе тапсырысшының техникалық тапсырмасында көзделген техникалық-
экономикалық өлшемдерден ауытқуға соқтыруы мүмкiн техникалық құжаттамадағы өз кiнәсiнен
жiберiлген кемшiлiктердi өз күшiмен және өз есебiнен жоюға;
4) тапсырысшыға күтiлетін нәтижелерге жету мүмкiн болмайтыны анықталғаны немесе
жұмысты одан әрi жүргiзу орынсыз екенi туралы дереу хабарлауға;
5) тапсырысшыға осындай шарт негiзiнде берiлген нәтижелерге үшiншi тұлғаларда
айрықша құқықтарының болмайтынына кепiлдiк беруге мiндеттi.
2. Егер ғылыми-зерттеу жұмыстарына не тәжiрибе-конструкторлық және технологиялық
жұмыстарға жасалған шарттарда өзгеше көзделмесе, мердiгер (атқарушы):
1) жұмысты орындау кезiнде алынған ғылыми-техникалық нәтижелердi тапсырысшының
келiсiмiнсiз жариялаудан тартынуға;
2) жұмысты орындау кезiнде алынған құқықтық қорғауға қабiлеттi нәтижелердi қорғау
үшiн шаралар қолдануға және бұл туралы тапсырысшыға хабарлауға;
3) орындалған жұмыстарда қолданылған, құқықтық қорғауды иеленетiн ғылыми-
техникалық нәтижелердi пайдалануға тапсырысшыға айрықша лицензия беруге мiндеттi.
680-бап. Ғылыми-зерттеу жұмыстарына жасалған шартта
нәтижеге жету мүмкiндiгi болмауының салдары
Егер ғылыми-зерттеу жұмыстарының барысында мердігерге (атқарушыға) байланыссыз
себептер салдарынан нәтижеге жетудің мүмкін еместiгi анықталса, тапсырысшы шартта
көзделген нәтижелерге жетудiң мүмкiн еместiгi анықталғанға дейiн жүргiзiлген жұмыс құнын
төлеуге мiндеттi, бiрақ ол шартта көзделген жұмыстардың тиiстi бөлiгiнiң бағасынан
аспауға тиiс.
681-бап. Тәжiрибе-конструкторлық және технологиялық
жұмыстарға жасалған шартта жұмыс нәтижесiне
жету мүмкiндiгi болмауының салдары
Егер тәжiрибе-конструкторлық және технологиялық жұмыстарды орындау барысында
мердiгердiң кiнәсiнсiз жұмысты одан әрi жалғастыру мүмкiн болмайтыны немесе орынсыз
екенi анықталса, тапсырысшы атқарушы шеккен шығындарды төлеуге мiндеттi.
682-бап. Мердiгердiң (атқарушының) шартты бұзғаны
үшін жауапкершілігі
1. Мердігер (атқарушы) тапсырыс берушінің алдында ғылыми-зерттеу жұмыстарына не
тәжiрибе-конструкторлық және технологиялық жұмыстарға жасалған шартты орындамағаны және
тиiстi дәрежеде орындамағаны үшiн, егер шарттың бұзылуы мердiгердiң (атқарушының)
кiнәсiнен болмағанын дәлелдей алмаса, жауапты болады.
2. Шартты бұзған мердiгер (атқарушы), егер шартта өзгеше көзделмесе, тапсырыс
берушi шеккен залалды нақты зиян түрiндегi жұмыстың құны шегiнде өтеуге мiндеттi.
33-тарау. Өтелмелі қызмет көрсету
683-бап. Өтелмелi қызмет көрсету шарты
1. Өтелмелi қызмет көрсету шарты бойынша орындаушы тапсырысшының тапсырмасы
бойынша қызмет көрсетуге (белгiлi бiр iс-әрекет жасауға немесе белгiлi бiр қызметтi
жүзеге асыруға) мiндеттенедi, ал тапсырысшы бұл қызмет көрсетуге ақы төлеуге
мiндеттенедi.
2. Осы тараудың ережелерi байланыс қызметiн, медициналық, мал дәрiгерлiк,
аудиторлық, консультациялық, ақпараттық қызмет көрсетуге, оқыту бойынша көрсетiлген
қызметтерге, туристiк қызмет көрсетуге және осы Кодекстiң 32, 34, 35, 39, 41, 43, 44-
тарауларында көзделген шарттар бойынша көрсетiлетiн қызметтердi қоспағанда, өзге де
қызмет көрсетулерге қолданылады.
684-бап. Өтелмелi қызмет көрсету шартын атқару
Егер өтелмелi қызмет көрсету шартында өзгеше көзделмесе, атқарушы қызметтi өзi
көрсетуге мiндеттi.
685-бап. Көрсетiлген қызметтерге ақы төлеу
1. Тапсырысшы өзiне көрсетiлген қызметтерге өтелмелi қызмет көрсету шартында
көрсетiлген мерзiм мен тәртiпте ақы төлеуге мiндеттi.
2. Тапсырысшының кiнәсiнен орындау мүмкiн болмаған жағдайда, егер заң актiлерiнде
немесе өтелмелi қызмет көрсету шартында өзгеше көзделмесе, көрсетiлген қызметке ақы
толық көлемiнде төленуге жатады.
3. Орындаудың мүмкiн болмауы тараптардың ешқайсысы жауап бермейтін мән-жайлар
бойынша туындаған жағдайда, егер заң актiлерінде немесе шартта өзгеше көзделмесе,
тапсырысшы атқарушыға оның iс жүзiнде шыққан шығындарын өтейдi.
686-бап. Өтелмелi қызмет көрсету шартын орындаудан
бiржақты бас тарту
1. Тапсырысшы атқарушының iс жүзiнде шеккен шығыстарын өтеген жағдайда өтелмелi
қызмет көрсету шартын орындаудан бас тартуға құқығы.
2. Тапсырысшының кiнәсiнен болған жағдайды қоспағанда, атқарушы өтелмелi қызмет
көрсету шарты бойынша мiндеттемелердi орындаудан тапсырысшыға шартты бұзудан келтiрiлген
залалды толық өтегенде ғана бас тартуға құқылы.
687-бап. Өтелмелi қызмет көрсету шартын құқықтық реттеу
Мердiгерлiк туралы жалпы ережелер (осы Кодекстiң 616-639-баптары) және тұрмыстық
мердiгерлiк туралы ережелер (осы Кодекстiң 640-650-баптары), егер осы Кодекстiң 683-686-
баптарына, сондай-ақ өтелмелi қызмет көрсету шарты нысанасының ерекшелiктерiне қайшы
келмесе, өтелмелi қызмет көрсету шартына қатысты қолданылады.
34-тарау. Тасымалдау
688-бап. Жалпы ережелер
1. Жүктердi, жолаушыларды және теңдеме жүктi тасу тасымалдау шартының негiзiнде
жүргiзiледi.
2. Тасымалдаудың жалпы талаптары көлiк туралы заң актiлерiмен, өзге де заң
актiлерiмен және оларға сәйкес шығарылған ережелермен белгiленедi.
Жүктердi, жолаушыларды және теңдеме жүктi көлiктiң жекелеген түрлерiмен тасымалдау
талаптары, егер осы Кодекспен, көлiк туралы заң актiлерiмен, өзге де заң актiлерiмен
және оларға сәйкес шығарылған ережелермен өзгеше белгiленбесе, тараптардың келiсiмiмен
белгiленедi.
689-бап. Жүктi тасымалдау шарты
1. Жүктi тасымалдау шарты бойынша бiр тарап (тасымалдаушы) өзiне басқа тараптың
(жүк жөнелтушiнiң) сенiп тапсырған жүгiн белгiленген мекенге жеткiзуге және жүктi алуға
уәкiлеттi адамға (алушыға) оны беруге міндеттенеді, ал жүк жөнелтуші жүкті тасымалдағаны
үшiн шартқа немесе тарифке сәйкес ақы төлеуге мiндеттенедi.
2. Жүк тасымалдау шарты көлiктiк құжатын, коносаменттi, тауар-көлiк құжатын немесе
жүк тасымалдаудың көлiк туралы заң актiлерiнде көзделген өзге құжатын толтыру арқылы
ресiмделедi.
690-бап. Жолаушы тасымалдау шарты
1. Жолаушы тасымалдау шарты бойынша тасымалдаушы жолаушыны баратын мекенiне, ал
жолаушы теңдеме жүктi тапсырған жағдайда теңдеме жүктi де апаратын мекенге жеткiзудi
және оны теңдеме жүктi алуға құқық берiлген адамға беруге мiндеттенедi; жолаушы жолына,
ал теңдеме жүгiн тапсырған кезде - теңдеме жүгiн алып баруға ақы төлеуге мiндеттенедi.
2. Жолаушы мен теңдеме жүктi тасымалдау шарты тиiсiнше жол жүру билетiмен және
теңдеме жүк түбiртегiмен ресiмделедi. Жол жүру билетi мен теңдеме жүк түбiртегiнiң
нысаны көлiк туралы заң актiлерiнде көзделген тәртiппен белгiленедi.
691-бап. Кеме жалдау (чартер) шарты
Кеме жалдау (чартер) шарты бойынша бiр тарап (кемемен жалданушы) басқа тарапқа
(кеме жалдаушы) жолаушыларды, теңдеме жүктi және жүктердi тасымалдау үшiн бiр немесе
бiрнеше көлiк құралын толық немесе оның сыйымдылығының бiр бөлiгiн бiр немесе бiрнеше
рейске ақы төлеттiрiп беруге мiндеттенедi.
Кеме жалдау шартын жасасу тәртiбi, сондай-ақ оның нысаны мен түрлерi көлiк
туралы заң актiлерiмен белгiленедi.
692-бап. Тасымалдауды ұйымдастыру туралы шарттар
Жүйелi түрде тасымалдауларды жүзеге асыру қажет болған кезде тасымалдаушы мен жүк
жөнелтушi тасымалдауларды ұйымдастыру туралы ұзартылған шарттар жасаса алады.
Жүктердi тасымалдауларды ұйымдастыру туралы шарт бойынша тасымалдаушы белгiленген
мерзiмде жүктi қабылдауға, ал жүк жөнелтушi - келiсiлген көлемде тасымалдауға жүк берiп
тұруға мiндеттенедi.
Тасымалдауды ұйымдастыру туралы шартта тасымалдау көлемдерi, мерзiмдерi, сапасы
және көлiк құралдарын беру мен тасымалдауға жүктердi берудiң басқа да жағдайлары,
сондай-ақ тасымалдауды ұйымдастырудың заң актiлерiнде көзделмеген өзге де жағдайлары
белгiленедi.
693-бап. Көлiк ұйымдары арасындағы шарттар
Әртүрлi көлiк ұйымдары арасында жүктердi тасымалдауды қамтамасыз ету жөнiндегi
жұмысты ұйымдастыру туралы шарттар (тораптық келiсiмдер, жүктердi орталықтандырылған
түрде әкелу (әкету) шарты және басқалар)жасалуы мүмкiн.
Мұндай шарттарды жасасу тәртiбi көлiк туралы заң актiлерiмен белгiленедi.
694-бап. Аралас тасымалдар
Екі немесе одан да көп көлiк түрлерiмен бірыңғай тауар-көлiк жүкқұжаты (бірыңғай
коносамент) бойынша тасымалдау (аралас тасымалдар) кезіндегі өзара қарым-қатынастар,
сондай-ақ осындай тасымалдарды ұйымдастыру тәртiбi Қазақстан Республикасының көлік
туралы заңнамалық актiлеріне сәйкес аралас тасымалдар қатысушыларының арасындағы
жасалатын шарттармен айқындалады.
Ескерту. 694-бап жаңа редакцияда - ҚР 27.10.2015 № 363-V Заңымен (алғашқы ресми
жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).
695-бап. Жалпы пайдаланыстағы көлiкпен тасымалдау
1. Коммерциялық ұйым жүзеге асыратын тасымалдау, егер заң актiлерiнен, өзге
нормативтiк құқықтық актiлерден немесе осы ұйымға берiлген лицензиядан (патенттен) бұл
ұйым жолаушыларды, жүктердi және (немесе) теңдеме жүктi кез келген азаматтың немесе
заңды тұлғаның өтiнiшi бойынша тасымалдауды жүзеге асыруға мiндеттi екенi туындайтын
болса, жалпы пайдаланыстағы көлiкпен тасымалдау болып танылады.
2. Жалпы пайдаланыстағы көлiкпен тасымалдау шарты жария шарт болып табылады (осы
Кодекстiң 387-бабы).
696-бап. Көлiк құралдарын беру, жүктi тиеу (түсiру)
1. Тасымалдаушы жүк жөнелтушiге жүк тиеуге қабылданған өтiнiмде (тапсырыста),
тасымалдау шартында белгiленген мерзiмде тиiстi жүкті тасымалдауға жарайтын күйінде
ақаусыз көлiк құралдарын беруге мiндеттi.
Жүк жөнелтушi тиiстi жүктi тасымалдауға берiлген жарамсыз көлiк құралдарынан бас
тартуға құқылы.
2. Жүктi тиеудi (түсiрудi) көлiк ұйымдары мен жүк жөнелтушi (жүк алушы) көлiк
туралы заң актiлерiнде және оларға сәйкес шығарылған ережелерде белгiленген талаптарды
сақтай отырып, шартта көзделген тәртiппен және мерзiмде жүзеге асырады.
3. Жүк жөнелтушiнiң (алушының) күшiмен және құралдарымен жүзеге асырылатын жүк
тиеу (түсiру), егер мұндай мерзiмдер көлiк туралы заң актiлерiнде және оларға сәйкес
шығарылған ережелерде белгiленбесе, шартта белгiленген мерзiмде жүзеге асырылуға тиiс.
697-бап. Кiре ақысы
1. Егер заң актiлерiнде өзгеше көзделмесе, жүктердi, жолаушыларды және теңдеме
жүкті тасымалдау үшін тараптардың келiсiмiнде белгiленген ақы төленедi.
2. Жалпы пайдаланыстағы көлiкпен жүктердi, жолаушыларды, теңдеме жүктi
тасымалдауға ақы төлеу көлiк туралы заң актiлерiнде белгiленген тәртiппен бекiтiлетiн
тарифтер негiзiнде айқындалады.
3. Жүк иелерiнiң талабы бойынша орындалатын және тарифтерде көзделмеген жұмыстар
мен қызмет көрсетулерге ақы тараптардың келiсiмi бойынша төленедi.
4. Тасымалдаушының өзiне тасымалдау үшiн берiлген жүктер мен теңдеме жүктi оған
тиесiлi кiре ақысын және тасымалдау жөнiндегi басқа да төлемдердi (осы Кодекстiң 292-
бабы) қамтамасыз ету үшiн, егер заң актiлерiнде, тасымалдау шартында өзгеше белгiленбесе
немесе міндеттеме мәнiнен туындамаса, ұстап қалуға құқығы бар.
698-бап. Жүктi, жолаушыны және (немесе) теңдеме жүктi
жеткiзу мерзiмi
Тасымалдаушы жүктi, жолаушыны және (немесе) теңдеме жүктi тиiстi пунктке көлiк
туралы заң актiлерiнде айқындалған және оларға
сәйкес тасымалдау ережелерiнде белгiленген мерзiмде жеткiзуге мiндеттi. Егер жүктi,
жолаушыны немесе теңдеме жүктi жеткiзу мерзiмi белгiленбесе және тараптар бұл мерзiмдi
шартта көздемеген болса, жеткiзу қисынды мерзiмде жүргiзiлуi тиiс.
699-бап. Жүкке билiк ету құқығы
1. Жүк жөнелтушi немесе жүкке билiк ету құжатының иесi тасымалдаушыға тасымалдауды
тоқтатуды немесе жүктi қайтаруды талап ете алады не басқа да өкiм бере алады. Бұл
жағдайда тасымалдаушы жасалған тасымалға ақы төлеуді, сондай-ақ жасалған өкімге
байланысты келтiрген шығындарды өтеуiн талап етуге құқылы.
2. Жүк баратын жерiне жеткеннен кейiн жүк алушыға жүктi берген кезде жүк
жөнелтушi алдыңғы тармақта көрсетiлген құқықтардан айырылады.
3. Жүк алушы ерекше сақталу жағдайларын қажет ететiн (тез бүлiнетiн) жүктi алу
жөнiндегi мiндеттемелердi орындаудан жалтарған кезде, мұндай жүктi сақтау мүмкiн
болмаған және оның бүлiнуiне әкеп соғуы ықтимал жағдайда жүк жөнелтушiнiң оған қалай
иелiк ету керектiгi жөнiнде нұсқауы болмаса, тасымалдаушының жүктi сатуға құқығы бар.
Жүктi сатудан түскен сома тасымалдаушыға тиесiлi соманы шегергеннен кейiн
нотариустың атына депозит шартымен салынады.
Ескерту. 699-бапқа өзгерту енгізілді - Қазақстан Республикасының 2001.12.06. N 260
Заңымен .
700-бап. Жолаушылардың құқықтары
Көлiк туралы заң актiлерiнде көзделген тәртiп бойынша жолаушының:
1) өзiмен бiрге балаларды тегiн немесе өзге де жеңiлдiктi жағдайларда алып
жүруге;
2) белгiленген нормалардың шегiнде өзiмен бiрге қол жүгiн ақысыз алып жүруге;
3) теңдеме жүкті тариф бойынша ақы төлеп, тасымалдауға тапсыруға құқығы бар.
701-бап. Тасымалдау жөнiндегi мiндеттемелердiң бұзылғаны
үшiн жауапкершiлiк
1. Тасымалдау жөнiндегi мiндеттемелер орындалмаған немесе тиiстi дәрежеде
орындалмаған жағдайда, тараптар осы Кодексте, көлiк туралы заң актiлерiнде, өзге заң
актiлерiнде, сондай-ақ тараптардың келiсiмiнде белгiленгендей жауапты болады.
2. Көлiк ұйымдарының жолаушылармен және жүк жөнелтушiлермен (жүк алушылармен) заң
актiлерiнде белгiленген жауапкершiлiктi шектеу немесе жою туралы келiсiмдерi, жүктi
тасымалдау кезiнде мұндай келiсiмдер жасау мүмкiндiгi көлiк туралы заң актiлерiнде
көзделгеннен басқа жағдайларда, жарамсыз болады.
702-бап. Тасымалдаушының көлiктi бермегенi үшiн және
жөнелтушiнiң берiлген көлiк құралдарын
пайдаланбағаны үшiн жауапкершiлiгi
1. Тасымалдаушы қабылданған өтiнiмге (тапсырысқа) немесе өзге шартқа сәйкес жүктi
тасымалдау үшiн көлiктi бермегенi үшiн, ал жөнелтушi жүктi ұсынбағандығы не өзге
себептер бойынша берiлген көлiк құралдарын пайдаланбағаны үшiн көлiк
туралы заң актiлерiнде, сондай-ақ тараптардың келiсiмiнде белгiленгендей жауапты болады.
2. Тасымалдаушы және жүктi жөнелтушi көлiк құралдары берiлмеген немесе уақтылы
берiлмеген не көлiк құралдары пайдаланылмаған жағдайда, егер ол:
1) дүлей күштің;
2) көлiк туралы заң актiлерiнде көзделген тәртiппен белгiленген белгiлi бiр
бағыттарда жүктердi тасымалдауды тоқтатудың немесе шектеудiң;
3) заң актілерiнде көзделген өзге де жағдайлардың салдарынан болса, жауаптылықтан
босатылады.
703-бап. Тасымалдаушының тiкелей аралас қатынас
кезiндегi жауапкершiлiгi
Тасымалдаушылар тiкелей аралас қатынаста жүктiң жоғалғаны, бүлiнгенi,
зақымданғаны, кем шыққаны үшiн жүктi жөнелтушiнiң (жүк алушының) алдында ортақтасып
жауап бередi.
Кешiктiргенi үшiн, егер кешiктiру тасымалдаушылардың кiнәсiнен болмағанын
дәлелдемесе, соңғы тасымалдаушы жауапты болады.
704-бап. Тасымалдаушының жолаушыны жөнелтудi кiдiрткенi
үшiн жауапкершiлiгi
1. Жолаушыны тасымалдайтын көлiк құралын жөнелтудi кiдiрткенi немесе мұндай көлiк
құралының баратын жерiне кешiгiп барғаны үшiн (қалалық және қала маңы қатынастарындағы
тасымалдауды қоспағанда) тасымалдаушы, егер кiдiрту немесе кешiгу дүлей күштiң
салдарынан орын алғанын дәлелдемесе, жолаушыға көлiк туралы
тиiстi заң актiлерiнде белгiленген мөлшерде айыппұл төлейдi.
2. Жолаушы көлiк құралы жөнелтiлуiнiң кiдiруi себебiнен тасымалдаудан бас тартқан
жағдайда, тасымалдаушы жолаушыға кіре ақысын толық көлемiнде қайтаруға, сондай-ақ
жолаушыға осындай кiдiртуге байланысты ол шеккен залалдың орнын толтыруға мiндеттi.
705-бап. Жүктiң немесе теңдеме жүктiң жоғалғаны, кем
шыққаны және зақымданғаны (бүлiнгенi) үшiн
тасымалдаушының жауапкершiлiгi
1. Тасымалдаушы жүктi немесе теңдеме жүктi тасымалдауға қабылдап алған кезден
бастап және алушыға, ол жүктi алуға уәкiлеттi адамға немесе теңдеме жүктi алуға
уәкiлеттi адамға бергенге дейiн олардың сақталуын қамтамасыз етедi.
2. Егер тасымалдаушы жүктiң немесе теңдеме жүктiң жоғалуы, кем шығуы немесе
зақымдануы (бүлiнуi) өзiнiң кiнәсiнен болмағандығын дәлелдемесе, ол жүктiң немесе
теңдеме жүктiң жоғалғаны үшiн жауап бередi.
3. Жүктi немесе теңдеме жүктi тасымалдау кезiнде келтiрiлген зиянды тасымалдаушы:
1) жүк немесе теңдеме жүк жоғалған немесе кем шыққан жағдайда - жоғалған немесе
кем шыққан жүктiң немесе теңдеме жүктiң құны мөлшерiнде;
2) жүк немесе теңдеме жүк зақымданған (бүлiнген) жағдайда - оның құнының
төмендеген сомасының мөлшерiнде, ал зақымданған жүктi немесе теңдеме жүктi қалпына
келтіру мүмкiн болмаған кезде - оның құны мөлшерiнде;
3) тасымалдауға құны жарияланып тапсырылған жүк немесе теңдеме жүк жоғалған
жағдайда - жүктiң немесе қол жүгiнің жарияланған құны мөлшерiнде өтейдi.
Жүктiң немесе теңдеме жүктiң құны оның сатушының шотында көрсетiлген немесе
шартта көзделген бағасының негiзiнде, ал шот болмаған немесе шартта баға көрсетiлмеген
кезде, салыстырмалы мән-жайлар кезiнде әдетте осыған ұқсас тауарлар үшiн алынатын бағаны
негiзге ала отырып белгiленедi.
4. Тасымалдаушы жүктiң немесе теңдеме жүктiң жоғалуынан, кем шығуынан немесе
зақымдануынан (бүлiнуiнен) келтiрiлген белгiленген зиянның орнын толтыра отырып
жөнелтушiге (алушыға), егер бұл ақы жүк құнына кiрмейтiн болса, жоғалған, кем шыққан,
бүлiнген немесе зақымданған жүктi немесе теңдеме жүктi тасымалдау үшiн алынған кiре
ақысын қайтарады.
5. Жүктiң немесе теңдеме жүктiң сақталмау себептерi туралы тасымалдаушы бiржақты
тәртiппен жасаған құжаттар, (коммерциялық акт, жалпы фирманың актiсi және т.б.) дау
туған жағдайда, жүктi немесе теңдеме жүктi тасымалдаушының, жөнелтушiнiң не алушының
жауапкершiлiгi үшiн негiз бола алатын мән-жайларды куәландыратын басқа құжаттармен бiрге
соттың бағалауына жатады.
706-бап. Жүктердi тасымалдау жөнiндегi талаптар мен
талап қоюлар
1. Тасымалдаушыға жүктi тасымалдаудан туындайтын талап қоюға дейiн оған көлiк
туралы заң актiлерiнде көзделген тәртiпте талаптар қойылуы мiндеттi.
2. Жүк тасымалдаудан туындайтын талаптар бойынша талап қою мерзiмi бiр жыл деп
белгiленедi.
3. Осы баптың ережелерi жолаушыны және теңдеме жүктi тасымалдаудан туындайтын
талаптарға қолданылмайды.
707-бап. Жолаушының өмiрi мен денсаулығына зиян
келтiргенi үшiн тасымалдаушының жауапкершiлiгi
Жолаушының өміріне немесе денсаулығына зиян келтірілуі салдарынан туындайтын
мiндеттемелер бойынша тасымалдаушының жауапкершiлiгi, егер заң актiлерiнде немесе шартта
тасымалдаушының жоғары жауапкершiлiгi көзделмесе, осы Кодекстiң 47-тарауындағы ережелер
бойынша белгiленедi.
35-тарау. Көлік экспедициясы
708-бап. Көлiк экспедициясы шарты
1. Көлiк экспедициясы шарты бойынша бiр тарап (экспедитор) сыйақы үшiн және басқа
тараптың (клиенттің - жүк жөнелтушінің, жүк алушының немесе экспедитор қызметтеріне
мүдделі өзге тұлғаның) есебiнен жүктi тасымалдауға байланысты экспедиция шартында
белгiленген қызмет көрсетулердi орындауға немесе орындауды ұйымдастыруға, оның iшiнде
клиенттiң атынан немесе өз атынан жүктi тасымалдау шартын (шарттарын) жасасуға
мiндеттенедi.
Көлiк экспедициясы шартында қосымша қызметтер көрсету ретiнде экспорт немесе
импорт үшiн талап етiлетiн құжаттарды алу, кедендiк және өзге шарттылықтарды орындау,
жүктiң саны мен жай-күйiн тексеру, оны тиеу мен түсiру, клиентке жүктелетiн баждарды,
алымдар мен басқа да шығындарды төлеу, жүктi сақтау, оны баратын жерiнде алу, сондай-ақ
өзге де операцияларды орындау мен қызмет көрсетулер сияқты жүктi жеткiзу үшiн қажеттi
операцияларды жүзеге асыру көзделуi мүмкiн.
Клиенттің келiсiмiмен экспедитор клиенттің мүддесiн, тарифтер деңгейiн және
жеткізу мерзiмдерiн ескере отырып, клиенттің жүгiн көлiктiң қай түрiмен тасымалдауды өзi
белгiлей алады.
2. Осы тарауда реттелмеген бөлiгiнде экспедиция шартына қатысты қатынастарға, егер
шарт талаптары бойынша экспедитор клиенттiң атынан iс-әрекет жасаса, осы Кодекстiң 41-
тарауының ережелерi қолданылады, егер ол өз атынан iс-әрекет жасаса, осы Кодекстiң 43-
тарауының ережелерi қолданылады.
Ескерту. 708-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 2011.03.25 N 421-IV (алғашқы ресми
жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.
709-бап. Шарттың нысаны
1. Көлік экспедициясы шарты жазбаша түрде жасалады.
2. Клиент экспедиторға, егер ол оның мiндеттерiн атқаруға қажет болса, сенiмхат
беруге тиіс.
Ескерту. 709-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 2011.03.25 N 421-IV (алғашқы ресми
жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.
710-бап. Экспедиторға берiлетiн құжаттар мен
басқа да ақпарат
1. Клиент экспедиторға жүктiң қасиеттерi, оны тасымалдау ережелерi туралы
құжаттарды, сондай-ақ экспедитордың шартта көзделген мiндеттердi орындауына қажеттi өзге
де ақпаратты беруге мiндеттi.
2. Экспедитор клиентке алған ақпараттың анықталған кемшіліктері туралы
хабарлауға, ал ақпарат толық болмаған жағдайда, клиенттен қажеттi қосымша деректердi
сұрауға мiндеттi.
3. Клиент қажеттi ақпаратты бермеген жағдайда, экспедитор осындай ақпарат
берiлгенге дейiн өзiнiң тиiстi мiндеттерiн атқаруға кiрiспеуге құқылы.
4. Осы баптың 1-тармағында көрсетiлген ақпаратты беру жөнiндегi мiндеттердi
бұзуына байланысты экспедиторға келтiрген залалдары үшiн клиент жауапты болады.
Ескерту. 710-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 2011.03.25 N 421-IV (алғашқы ресми
жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.
711-бап. Экспедитордың мiндеттерiн үшiншi
тұлғаның атқаруы
1. Егер экспедиция шартынан экспедитордың өз мiндеттерiн жеке өзiнiң атқаруы
мiндетi туындамаса, экспедитор өз мiндеттерiн орындауға басқа тұлғаларды тартуға құқылы.
2. Мiндеттеменiң орындалуын үшiншi тұлғаға жүктеу экспедиторды шарттың орындалуы
үшiн клиенттiң алдындағы жауаптылықтан босатпайды.
712-бап. Ұстап қалу құқығы
Экспедитор жүктi тек оның экспедициялық қызмет көрсетулерi үшiн алуы тиiс
сыйақының төленбеуiне байланысты ғана ұстап қалуға құқылы.
713-бап. Көлiк экспедициясы шарты бойынша экспедитордың
жауапкершiлiгi
1. Экспедиция шарты жөнiндегi мiндеттердi орындамағаны немесе тиiстi дәрежеде
орындамағаны үшiн экспедитор осы Кодекстiң 20-тарауындағы ережелерге сәйкес белгiленген
негiздер мен мөлшер бойынша жауапты болады.
2. Егер экспедитор мiндеттi бұзу тасымалдау шарттарының тиiстi дәрежеде
орындалмауынан пайда болғанын дәлелдесе, экспедитордың клиент алдындағы жауаптылығы да
экспедитордың алдында тиiстi тасымалдаушы жауап беретiн ережелермен белгiленедi.
Ескерту. 713-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 2011.03.25 N 421-IV (алғашқы ресми
жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.
714-бап. Көлiк экспедициясы шартын орындаудан
бiржақты бас тарту
1. Клиент немесе экспедитор, бұл туралы басқа тарапқа қисынды мерзiмде ескерте
отырып, көлiк экспедициясы шартын орындаудан бас тартуға құқылы.
2. Шартты орындаудан бiржақты бас тарту кезiнде бас тартуды мәлiмдеген тарап
екiншi тарапқа шарттың бұзылуынан келтiрiлген залалды өтейдi.
Ескерту. 714-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 2011.03.25 N 421-IV (алғашқы ресми
жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.
36-тарау. Заем
715-бап. Заем шарты
1. Заем шарты бойынша бiр тарап (заем берушi) басқа тараптың (заемшының) меншiгiне
(шаруашылық жүргiзуiне, оралымды басқаруына) ақша немесе тектiк белгiлерiмен айқындалған
заттарды бередi, ал осы Кодексте немесе шартта көзделген жағдайларда оларды беруге
мiндеттенедi, ал заемшы заем берушіге дәл осындай ақша сомасын немесе осы тектегi және
сападағы заттардың тең мөлшерiн уақытында қайтаруға мiндеттенедi.
2. Орындалуы ақша немесе тектiк белгiсiмен айқындалған заттарды беруге байланысты
шарттарда заем, егер заң актiлерiнде өзгеше белгiленбесе және тиiстi мiндеттемелердiң
мәнiне қайшы келмейтiн болса, аванс, алдын ала ақы төлеу, тауарларға (жұмысқа және
қызмет көрсетулерге) мерзiмiн ұзартып және бөлiп-бөлiп төлеу түрiнде беру көзделуi
мүмкiн.
3. Заңды тұлғалар мен азаматтарға кәсiпкерлiк қызмет ретiнде азаматтардан заем
түрінде ақша тартуға тыйым салынады және мұндай шарттар олар жасалған кезден бастап
жарамсыз деп танылады.
Бұл тыйым салу заемшылар депозиттер қабылдауға уәкiлеттi мемлекеттiк органның
лицензиясы бар банктер болған жағдайларда, сондай-ақ шығарылуы заңдарда белгiленген
тәртiппен тіркелген бағалы қағаздарға ақшаны айырбасқа қабылдау жағдайларында
қолданылмайды.
Ескерту. 715-бапқа өзгерту енгізілді Қазақстан Республикасының 2003 жылғы 10
шілдедегі № 483 (2004 жылғы 1 қаңтардан бастап күшіне енеді) Заңымен.
716-бап. Заем шартының нысаны
1. Заем шарты осы Кодекстiң 151-152-баптарының ережелерiне сәйкес нысанда жасалуға
тиiс.
2. Заем шарты заемшының облигациясы, қолхаты немесе оған заем берушiнiң белгiлi
бiр соманы немесе заттардың белгiлi бiр мөлшерiн бергендiгiн куәландыратын өзге де құжат
болған жағдайда да тиiстi жазбаша нысанда жасалды деп танылады.
717-бап. Заем шартын жасасу
Заем шарты, егер осы Кодексте немесе тараптардың келiсiмiнде өзгеше көзделмесе,
ақша немесе заттар берiлген кезден бастап жасалды деп есептеледi.
Шартта ақшаны немесе заттарды бөлшектеп (бөлiп-бөлiп) беру көзделген жағдайларда,
егер шартта өзгеше көзделмесе, олардың бiрiншi бөлiгi берiлген кезден бастап шарт
жасалды деп есептеледi.
718-бап. Қарыз шарты бойынша сыйақы
1. Егер Қазақстан Республикасының заңнамалық актiлерiнде немесе шартта өзгеше
көзделмесе, қарыз нысанасын пайдаланғаны үшiн қарыз алушы шартта айқындалған мөлшерде
қарыз берушiге сыйақы төлейдi.
2. Банктердің, банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдардың,
микроқаржы ұйымдарының және кредиттік серіктестіктердің қарыз алушыларының құқықтарын
қорғау қарыз беруге және оған қызмет көрсетуге байланысты қарыз беруші алатын сыйақыны,
комиссиялардың барлық түрлерін және өзге де төлемдерді қамтитын және Қазақстан
Республикасының заңнамасында айқындалған тәртіппен есептелетін жылдық тиімді сыйақы
мөлшерлемесінің шекті мөлшерін белгілеу арқылы қамтамасыз етіледі.
Жылдық тиімді сыйақы мөлшерлемесінің шекті мөлшері Қазақстан Республикасы Ұлттық
Банкінің нормативтік құқықтық актісімен айқындалады.
3. Егер қарыз шарты бойынша қарыз алушыға заттар берiлсе, сыйақы төлеу оның көлемi
мен нысаны (ақшалай немесе заттай) шартта көзделген жағдайда жүргiзiледi.
4. Сыйақы төлеудiң тәртiбi мен мерзiмдерi қарыз шартында белгiленедi.
Егер сыйақы төлеу тәртiбi мен мерзiмдерi шартта белгiленбесе, ол ай сайын
төленедi.
5. Егер қарыз алушы қарыз нысанасын мерзiмiнде қайтармаса, сыйақы қарыз нысанасын
пайдаланған бүкiл кезеңге төленедi.
Ескерту. 718-бап жаңа редакцияда - ҚР 2011.02.10 N 406-IV (алғашқы ресми
жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі), өзгеріс
енгізілді - ҚР 2012.07.05 N 30-V (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн
өткен соң қолданысқа енгізіледі), 2012.11.26 N 57-V (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін
күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.
719-бап. Заем нысанасын беру
1. Заем нысанасы шартта көзделген мерзiмде, мөлшерде және жағдайда берiледi.
Егер шартта өзгеше көзделмесе, заем нысанасы оны заемшыға берген немесе оның
банктегi шотына тиiстi ақша қаражаты есептелген кезден бастап берiлген деп есептеледi.
2. Егер заң актiлерiнде немесе шартта өзгеше белгiленбесе, заемшы заем берудiң
шартта белгiленген мерзiмiне дейін заем берушiнi бұл туралы хабардар ете отырып, заем
алудан толық немесе iшiнара бас тартуға құқылы.
3. Тектiк белгiлерiмен айқындалатын заттарды заемға берген кезде олардың саны,
түр-түрi, жинақтылығы, сапасы, ыдысы және (немесе) буып-түйiлуi туралы шарттарды
орындау, егер шартта өзгеше көзделмесе, тауарларды сатып алу-сату шарттары туралы (осы
Кодекстiң 406-492-баптары) ережелерге сәйкес жүзеге асырылуға тиiс.
720-бап. Нысаналы заем
1. Егер шартта өзгеше көзделмесе, заем нысанасыз болады және заемшы алынған заем
нысанасын өз қалауы бойынша пайдаланады.
2. Шарт заемшының заем нысанасын белгiлi бiр мақсатқа пайдалануы шартымен
(нысаналы заем) жасалған жағдайда, заем берушiнiң заемның нысаналы пайдаланылуын
бақылауды жүзеге асыруға құқығы бар, ал заемшы заем берушiнiң осындай бақылауды жүзеге
асыру мүмкiндiгiн қамтамасыз етуге мiндеттi.
3. Заемшы заем нысанасын нысаналы пайдалану жөнiндегi мiндеттердi, сондай-ақ осы
баптың 2-тармағында көзделген мiндеттердi орындамаған жағдайда заем берушi заем
нысанасының берiлмеген бөлiгiне қатысты шартты орындаудан бас тартуға және заемшыдан
заем нысанасын және ол бойынша сыйақыны мерзiмiнен бұрын қайтаруды талап етуге құқылы.
721-бап. Заемшының мiндеттемелерiн орындауын
қамтамасыз ету
1. Заем нысанасын қайтару және сыйақы төлеу жөнiндегi мiндеттемелердi орындау осы
Кодексте көзделген әдiстермен қамтамасыз етiлуi мүмкiн. Бұл жағдайда заемшы, егер заң
актiлерiнде немесе шартта өзгеше белгiленбесе, заем берушiге заемның қамтамасыз етiлуiн
бақылауға мүмкiндiк беруге мiндеттi.
2. Заемшы заем нысанасын қайтаруды және сыйақы төлеуді
қамтамасыз ету жөнiндегi мiндеттердi орындамаған кезде, сондай-ақ заем берушi жауап
бермейтiн мән-жайлар бойынша қамтамасыз етудi жоғалтқан немесе оның шарттарын
нашарлатқан жағдайда заем берушi заем нысанасының тиiсiнше ұсынылмаған бөлiгiне қатысты
шартты орындаудан бас тартуға және заемшыдан заем нысанасын және ол бойынша сыйақыны
мерзiмiнен бұрын қайтаруды талап етуге құқылы.
722-бап. Заем нысанасын қайтару
1. Заемшы шартта көзделген тәртiппен және мерзiмде заем нысанасын қайтаруға
мiндеттi.
Егер шартта өзгеше көзделмесе, заем нысанасы оны заем берушiге берген немесе оның
банктегi шотына тиiстi ақша есептелген кезде қайтарылды деп есептеледi.
Егер заем нысанасын қайтару мерзiмi шартта белгiленбесе, оны заемшы ол туралы
заем берушi талап еткен күннен бастап отыз күн iшiнде қайтаруы тиiс.
Сыйақы төлеу туралы шартсыз берiлген заем нысанасы мерзiмiнен бұрын қайтарылуы
мүмкiн. Сыйақы төлеу шартымен берiлген заем нысанасы заем берушінің келісімімен не, егер
ол шартта көзделсе, мерзімінен бұрын қайтарылуы мүмкін.
Егер шартта өзгеше белгiленбесе, заем бойынша сыйақы кез келген уақытта
мерзiмiнен бұрын төленуi мүмкiн.
2. Заем берушiнiң келiсiмiмен заемшының мiндеттемелерi: ақша заемы шарты бойынша
- борыш есебiне тектiк белгiлерiмен айқындалған заттарды қабылдаумен; заттар заемы шарты
бойынша - борыштың есебiне ақша қабылдаумен орындалуы мүмкiн. Аталған заттардың құны
тараптардың келiсiмiмен айқындалады.
3. Егер шартта заемды бөлшектеп (бөлiп-бөлiп) қайтару көзделсе, заемшы заем
нысанасының кезектi бөлiгiн қайтару үшiн белгiленген мерзiмдi бұзған жағдайда заем
берушi заем нысанасының қалған барлық бөлiгiнiң тиесiлi сыйақымен бiрге мерзiмiнен бұрын
қайтаруды талап етуге, сондай-ақ кепілге салынған мүлікке өндіріп алуды қолдану арқылы
өздерінің талаптарын қанағаттандыруға (осы Кодекстің 321-бабы 2-тармағының 4)
тармақшасы) құқылы.
4. Егер шартта заем бойынша сыйақыны заем нысанасының өзiн қайтару мерзiмдерiнен
бұрын төлеу көзделсе, сыйақыны төлеу үшiн белгiленген мерзiм бұзылған жағдайда заем
берушi заемшыдан заем нысанасын тиесiлi сыйақымен бiрге мерзiмiнен бұрын қайтаруды талап
етуге, сондай-ақ кепілге салынған мүлікке өндіріп алуды қолдану арқылы өздерінің
талаптарын қанағаттандыруға (осы Кодекстің 321-бабы 2-тармағының 4) тармақшасы) құқылы.
Ескерту. 722-бапқа өзгерістер енгізілді - ҚР 17.07.2015 № 333-V (алғашқы ресми
жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.
723-бап. Заем нысанасын мерзiмiнен бұрын қайтару туралы
талапты қанағаттандыру мерзімі
Заем берушi 720-баптың З-тармағында, 721-баптың 2-тармағында, 722-баптың 3 және 4-
тармақтарында көзделген негiздер бойынша заем нысанасын мерзiмiнен бұрын қайтару туралы
талаптар қойған кезде заем нысанасын қайтарудың және ол бойынша сыйақыны төлеудiң жаңа
мерзiмi осы Кодекстiң 722-бабының 1-тармағында белгiленген ереже бойынша есептеледi.
724-бап. Заем шартын даулау
1. Заемшы заем берушiден өзiнiң заем нысанасын (ақшаны немесе заттарды) iс
жүзiнде алмағандығын немесе шартта көрсетiлгеннен аз мөлшерде немесе аз санда алынғанын
дәлелдей отырып, заем шартын даулауға құқылы.
2. Заем шарты жазбаша түрде жасалуға тиiс жағдайларда (осы Кодекстiң 716-бабы),
шарт алдаудың, күш қолданудың, қорқытудың, тараптар өкiлдерiнiң қаскүнемдiк келiсiмiнiң
немесе ауыр мән-жайлар тоғысуының ықпалымен жасалған жағдайларды қоспағанда (осы
Кодекстiң 159-бабының 9 және 10-тармақтары), оны куәгерлiк көрсетулер арқылы даулауға
жол берiлмейдi.
725-бап. Заем шартында мiндеттеменi жаңалау
1. Сатып алу-сату, мүлiктi жалға алу немесе өзге негiздегi мәмiлелерден пайда
болған кез келген мiндеттеме тараптардың келiсiмi бойынша заем шартымен ресiмделуi
мүмкiн.
2. Мiндеттеменi заем шартына ресiмдеу жаңалау туралы талаптарды (осы Кодекстiң
372-бабы) сақтай отырып жүзеге асырылады және заем шарты үшiн көзделген (осы Кодекстiң
716-бабы) нысанда жасалады.
726-бап. Мемлекеттiк заем шарты
1. Мемлекеттiк заем шарты бойынша заемшы - мемлекет, ал заем беруші - азамат
немесе заңды тұлға болады.
2. Мемлекеттiк заемдар ерiктi болып табылады.
3. Мемлекеттiк заем шарты заем берушiнiң шығарылған мемлекеттiк облигацияларды,
сондай-ақ заем берушiнiң заемшыдан одан қарызға берілген ақшаны немесе заем талаптарына
байланысты өзге де мүліктік баламаны, белгiленген сыйақыны немесе өзге де мүлiктiк
құқықтарды осы заемды айналымға шығару шарттарында көзделген мерзiмде алу құқығын
куәландыратын басқа да мемлекеттiк бағалы қағаздарды (құжаттық немесе құжаттық емес) алу
жолымен жасалады.
4. Мемлекеттiк заем шартынан туындайтын өз мiндеттемелерi бойынша, заемшы тиiстi
қазынаның мүлкiмен жауап бередi.
5. Қазақстан Республикасының мемлекеттiк заем қатынастарына қатысу
ерекшелiктерi заң актiлерiмен белгiленуi мүмкiн.
727-бап. Банк заемы шарты
1. Банк заемы шарты бойынша заем берушi заемшыға төлемділік, мерзімділік,
қайтарымдылық шарттарымен қарызға ақша беруге мiндеттенедi.
1-1. Ислам банкі заем беруші болып табылатын банк заемы шарты бойынша ақша заемы
мерзімділік және қайтарымдылық талаптары бойынша және ақшаны пайдаланғаны үшін сыйақы
алынбай жүзеге асырылады. V095687
2. Банк заемы шартына осы Кодекстiң 728-бабында көзделген ерекшелiктерiмен қоса
заем шартына қатысты ережелер қолданылады.
Ескерту. 727-бапқа өзгерту енгізілді - Қазақстан Республикасының 2005.12.23. N 107
(қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз), 2009.02.12. N 133-IV (қолданысқа
енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз) Заңдарымен.
728-бап. Банктік қарыз шартының және микрокредит беру
туралы шарттың ерекшелiктерi
Банктік қарыз шартының және микрокредит беру туралы шарттың мынадай ерекшелiктерi
бар:
1) банктік қарыз шарты бойынша банк немесе уәкiлеттi мемлекеттік органның банктік
қарыз операцияларына лицензиясы бар өзге де заңды тұлға қарыз берушi ретінде әрекет
етеді;
2) микрокредит беру туралы шарт бойынша микроқаржы ұйымы қарыз беруші ретінде
әрекет етеді;
3) алдағы уақытта берiлуi мүмкiн ақша банктік қарыз шартының, микрокредит беру
туралы шарттың нысанасы болып табылады. Соңғы жағдайда, егер осы шарттарда өзгеше
көзделмесе, банктік қарыз шарты, микрокредит беру туралы шарт олар жасалған кезiнен
бастап (осы Кодекстiң 393-бабының 1-тармағы) күшiне енген болып есептеледi;
4) банктік қарыз шарты, микрокредит беру туралы шарт жазбаша нысанда жасалуға
тиіс. Жазбаша нысанды сақтамау банктік қарыз шартының, микрокредит беру туралы шарттың
жарамсыздығына алып келеді;
5) егер Қазақстан Республикасының заңнамалық актілерінде өзгеше көзделмесе,
банктік қарыз шартында, микрокредит беру туралы шартта банктің немесе уәкілетті
мемлекеттік органның банктік қарыз операцияларына лицензиясы бар өзге де заңды тұлғаның,
микроқаржы ұйымының шарт талаптарын біржақты өзгерту құқығын көздейтін талап
қамтылмайды;
6) Қазақстан Республикасының банк заңнамасында не Қазақстан Республикасының
микроқаржы ұйымдары туралы заңнамасында көзделген жағдайларды қоспағанда, банктік қарыз
шартына, микрокредит беру туралы шартқа осы Кодекстің 722-бабы 2-тармағының ережелері
қолданылмайды;
7) қарыз алушы қарыз, микрокредит нысанасының кезекті бөлігін қайтару және
(немесе) сыйақы төлеу үшін белгіленген мерзімді күнтізбелік қырық күннен асырып бұзған
кезде, банктік қарыз шартына, микрокредит беру туралы шартқа осы Кодекстің 722-бабы 3
және 4-тармақтарының ережелері қолданылады.
Банктерге осы банк эмитенті болып табылатын акциялармен қамтамасыз етілген
қарыздар не осы акцияларды иеленуге арналған қарыздар беруге тыйым салынады.
Ескерту. 728-бап жаңа редакцияда - ҚР 24.11.2015 № 422-V Заңымен (01.01.2016
бастап қолданысқа енгізіледі).
37-тарау. Ақшалай талапты беріп қаржыландыру (факторинг)
729-бап. Ақшалай талапты берiп қаржыландыру
(факторинг) шарты
1. Ақшалай талапты берiп қаржыландыру шарты бойынша бiр тарап (қаржы агентi)
ақшаны басқа тараптың (клиенттiң) билiгiне бередi немесе беруге мiндеттенедi, ал клиент
қаржы агентiне клиенттiң (кредит берушiнiң) осы үшiншi тұлғамен (борышқормен)
қатынастарынан туындайтын өзiнiң ақшалай талабын қаржы агентiне бередi немесе беруге
мiндеттенедi.
Борышқорға ақшалай талабын клиент қаржы агентіне сонымен бірге клиенттің қаржы
агенті алдындағы міндеттемелерін атқаруын қамтамасыз ету мақсатында да беруi мүмкiн.
2. Ақшалай талапты беріп қаржыландыру шарты бойынша қаржы агентінің
мiндеттемелерi клиент үшiн бухгалтерлiк есеп жүргiзудi және берудiң нысанасы болып
табылатын ақшалай талаптарға (ақшалай талаптар бойынша шоттар ашу) қатысты құжаттар
ұсынуды, сондай-ақ клиентке осы талаптарға байланысты өзге де қаржылық қызмет көрсетуді
қамтуы мүмкiн.
3. Осы Кодекспен белгiленген (осы Кодекстiң 339-347-баптары) талаптарды беру
туралы жалпы ережелер, егер осы тарауда өзгеше көзделмесе, ақшалай талапты берiп
қаржыландыруға қолданылады.
730-бап. Ақшалай талапты берiп қаржыландыру
туралы шарттың нысаны
Ақшалай талапты берiп қаржыландыру шарты осы Кодекстiң 346-бабында белгіленген
талаптарды сақтай отырып жазбаша түрде жасалуға тиiс.
731-бап. Қаржыландыруды алу мақсатындағы
берiлген ақшалай талап
1. Төлем мерзiмi келген ақшалай талап (қойылып келген талап) та, болашақта
туындайтын ақша алу (келешектегi талап) құқығы да қаржы беру нысанасы болуы мүмкiн.
Беру нысанасы болып табылатын ақша талабы клиенттiң қаржы агентiмен жасасқан
шартында қолданылып келген ақшалай талапты шарт жасалған кезде, ал келешектегi талапты -
ол туындаған кезден кешiктiрмей бiрыңғайландыруға мүмкiндiк беретiндей болып белгiленуге
тиiс.
2. Қолданылып келген ақшалай талап шарт жасалған кезден бастап, егер онда өзгеше
көзделмесе, қаржы агентiне ауысты деп есептеледi.
Келешектегi ақшалай талапты беру кезiнде шартта көзделген талапты берудiң
нысанасы болып табылатын ақшаны борышкерден алу құқығының өзi пайда болғаннан кейiн
қаржы агентiне ауысты деп есептеледi.
Егер ақшалай талапты беру белгiлi бiр оқиғамен байланысты болса, ол осы оқиға
басталғаннан кейiн күшiне енедi. Мұндай жағдайда ақшалай талапты берудi қосымша ресiмдеу
талап етiлмейдi.
732-бап. Клиенттiң қаржы агентiнiң алдындағы
жауапкершiлiгi
1. Егер шартта өзгеше көзделмесе, беру нысанасы болып табылатын ақшалай талаптың
жарамсыздығы үшiн қаржы агентiнiң алдында клиент жауапты болады.
2. Егер клиент ақшалай талапты беру құқығына ие болса және осы талапты беру
кезiнде борышқордың ол талапты орындамауға құқығы болатын мән-жайлар оған белгiсiз
болса, беру нысанасы болып табылатын ақшалай талап жарамды деп танылады.
3. Егер клиент пен қаржы агентiнiң арасындағы шартта өзгеше көзделмесе, клиент
қаржы агентi оны орындауды ұсынған жағдайда беру нысанасы болып табылатын талапты
борышқордың орындамағаны немесе тиiстi түрде орындамағаны үшiн жауап бермейдi.
733-бап. Талапты беруге тыйым салудың жарамсыздығы
Қаржы агентiне ақшалай талапты беру, тiптi клиент пен оның борышқоры арасында оған
тыйым салу немесе оны шектеу туралы келiсiм болғанда да жарамды болып табылады.
734-бап. Ақшалай талапты кейiн беру
Егер ақшалай талапты берiп қаржыландыру шартында өзгеше көзделмесе, қаржы
агентiнiң ақшалай талапты кейiн беруiне жол берiлмейдi.
Шартта ақшалай талапты кейiн беруге жол берiлген жағдайларда оған тиiсiнше осы
тараудың ережелерi қолданылады.
735-бап. Борышқордың қаржы агентiне ақшалай талапты
орындауы
1. Борышқор қаржы агентiне ол клиенттен немесе қаржы агентiнен ақшалай талаптың
аталған қаржы агентiне берiлгендiгi туралы жазбаша хабарлама алған жағдайда төлем
жүргiзуге мiндеттi.
Хабарламада орындалуға жататын ақшалай талап нақты белгiленуге және төлем
жүргiзiлуi тиiс қаржы агентi көрсетiлуi керек.
2. Борышқордың өтiнiшi бойынша қаржы агентi қисынды мерзiмде борышқорға ақшалай
талаптың қаржы агентiне шындығында берiлгенiне дәлелдеме ұсынуға мiндеттi. Егер қаржы
агентi бұл мiндеттi орындамаса, борышқор клиенттiң алдындағы өзінің міндеттемелерiн
орындау үшiн оған аталған талап бойынша төлем жүргiзуге құқылы.
3. Борышқордың қаржы агентi алдында ақшалай талапты орындауы осы баптың
ережелерiне сәйкес борышқорды клиенттiң алдындағы тиiстi мiндеттемелерiнен босатады.
736-бап. Қаржы агентiнiң борышқордан алынған сомаларға
құқықтары
1. Егер ақшалай талапты берiп қаржыландыру шарты бойынша клиенттi қаржыландыру
одан осы талапты қаржы агентiнiң сатып алуы жолымен жүзеге асырылса, соңғысы борышқордан
талапты орындау үшiн алатын барлық сомаға құқықты иемденедi, ал клиент өзi алған сома
қаржы агентi клиентке төлеген сомадан аз болғаны үшiн қаржы агентi алдында жауап
бермейдi.
2. Егер қаржы агентiне ақшалай талапты беру клиенттiң агент алдындағы өзiнiң
мiндеттемесiн орындауды қамтамасыз ету әдiсi ретiнде жүзеге асырылса және талапты берiп
қаржыландыру шартында өзгеше көзделмесе, қаржы агентi клиентке есеп табыс етуге және
оған талапты берiп қамтамасыз етілген клиент мiндеттемелерi сомасынан асатын соманы
беруге мiндеттi. Егер қаржы агентi борышқордан алған ақша клиенттiң қаржы агентiне
талапты берумен қамтамасыз етiлген мiндеттемелерi сомасынан аз болып шықса, клиент
мiндеттемелердiң қалған бөлiктерi бойынша жауапты болады.
737-бап. Борышқордың қарсы талаптары
Қаржы агентi борышқорға төлем жүргiзудi талап еткен жағдайда, борышқор осы
Кодекстiң 370-бабына сәйкес талаптың қаржы агентiне берiлгенi туралы жазбаша хабарламаны
өзi алған уақытта борышқорда болған, клиентпен арадағы шартқа негiзделген өзінің ақшалай
талаптарын есепке алуға ұсынуға құқылы.
Егер клиент борышқор алдында мiндеттемелерi бар екенi туралы оған хабарламаса,
қаржы агентi есепке алудан бас тартуға құқылы.
738-бап. Қаржы агентi алған сомаларды борышқорға қайтару
1. Клиент борышқормен жасалған шарт бойынша өзiнiң мiндеттемелерiн бұзған
жағдайда, соңғысы агентке ауысқан талаптар бойынша өзi төлеген сомаларды, егер
борышқордың осындай соманы тiкелей клиенттен алуға құқығы болса, қайтаруды қаржы
агентiнен талап етуге құқығы жоқ.
2. Талапты берудiң нәтижесiнде қаржы агентiне төленген соманы тiкелей клиенттен
алуға құқығы бар борышқордың қаржы агентiнен бұл сомаларды қайтаруды, егер соңғысының
клиент алдындағы талаптың берiлуi бойынша оны қаржыландыруды жүзеге асырудағы
мiндеттерiн орындамағаны не борышқордың алдындағы талаптың берiлуiне байланысты
қаржыландыруға жататын мiндеттеменi клиенттiң орындамағанын бiле тұра қаржыландыруды
жүргiзгенi дәлелденсе, дегенмен де талап етуге құқылы.
738-1-бап. Жобалық қаржыландыру және секьюритилендiру
кезiнде ақшалай талап етуді беру
Жобалық қаржыландыру және секьюритилендiру кезiнде ақшалай талап етудің берілуіне
орай қаржыландыру ерекшелiктерi Қазақстан Республикасының жобалық қаржыландыру және
секьюритилендiру туралы заңнамалық актiсiнде белгiленедi. Егер Қазақстан Республикасының
жобалық қаржыландыру және секьюритилендiру туралы заңнамалық актiсiнде өзгеше
белгiленбесе, осы тараудың ережелерi жобалық қаржыландыру және секьюритилендiру
мәмiлелерiне қолданылады.
Ескерту. 738-1-бап жаңа редакцияда - ҚР 2012.01.12 N 539-IV (алғашқы ресми
жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.
38-тарау. Банктік қызмет көрсету
Параграф 1. Жалпы ережелер
739-бап. Банктiк қызмет көрсету шарты
1. Банктiк қызмет көрсету шарты бойынша бiр тарап (банк) екiншi тараптың
(клиенттiң) тапсырмасы бойынша банктiк қызмет көрсетуге, ал клиент, егер шартта өзгеше
көзделмесе, осы көрсетiлген қызметке ақы төлеуге мiндеттенедi.
2. Банктiк қызмет көрсету шарты:
1) банктiк шот шарты;
2) ақша аудару шарты;
3) банк салымы шарты;
4) заңдарда немесе тараптардың келiсiмiнде көзделген өзге де шарт түрлері болып
бөлінеді.
2-1. Банкпен банк шоты шартын және (немесе) банк салымы шартын жасасқан кезде банк
шоттары ашылады.
3. Банк клиенттiң өз ақшасына кедергiсiз билік ету құқығына кепiлдiк бере отырып,
банк шотындағы ақшаны пайдалана алады.
Ескерту. 739-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 2012.07.05 N 30-V (алғашқы ресми
жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.
740-бап. Банктегі ақшаға билік етуді шектеу
1. Заңды тұлғалардың (уәкілетті мемлекеттік орган лицензиядан айырған және
(немесе) мәжбүрлеп тарату процесінде тұрған банктерді, сақтандыру (қайта сақтандыру)
ұйымдарын, ерікті жинақтаушы зейнетақы қорларын қоспағанда) және азаматтардың
банктердегі ақшаcына тек қана соттар, тергеу және анықтау органдары мен әділет органдары
өздерінің іс жүргізуіндегі қылмыстық және азаматтық істер және атқарушылық іс жүргізу
істері бойынша Қазақстан Республикасының қылмыстық-процестік және азаматтық іс жүргізу
заңнамасында және Қазақстан Республикасының атқарушылық іс жүргізу және сот
орындаушыларының мәртебесі туралы заңнамасында белгіленген тәртіппен және негіздер
бойынша тыйым салуы мүмкін.
2. Заңды тұлғалар мен азаматтардың банктердегі ақшасына тыйым салу мерзімі тиісті
істерді жүргізу үшін Қазақстан Республикасының қылмыстық іс жүргізу және азаматтық іс
жүргізу заңнамасында белгіленген мерзімдерден аспауға тиіс.
3. Тергеу және анықтау органдарының клиенттің ақшасына тыйым салу туралы
шешімдеріне Қазақстан Республикасының заңнамалық актілерінде белгіленген тәртіппен сотқа
шағым жасалуы мүмкін.
4. Клиенттің банк шоттары бойынша шығыс операцияларын тоқтата тұру Қазақстан
Республикасының заңнамалық актілерінде белгіленген тәртіппен және жағдайларда
жүргізіледі.
5. Клиенттің банк шоттары бойынша шығыс операцияларын тоқтата тұру құқығына ие
уәкілетті мемлекеттік органдардың өкімі уәкілетті мемлекеттік органдардың немесе
лауазымды адамдардың тыйым салу туралы шешімі негізінде тыйым салынған ақша сомасына
қолданылмайды.
6. Клиенттің банк шоттарындағы ақшасына тыйым салу құқығына ие уәкілетті
мемлекеттік органдардың немесе лауазымды адамдардың банк уәкілетті мемлекеттік
органдардың шығыс операцияларын тоқтата тұру туралы өкімін орындауға қабылдағаннан кейін
ұсынылған шешімдері, осы баптың 7-тармағында белгіленген жағдайларды қоспағанда, осындай
өкімнің күші жойылғаннан кейін орындалуға жатады.
7. Талап қоюды қамтамасыз ету немесе атқару құжаттарын орындау мақсатында
клиенттің банк шоттарындағы ақшасына салынған тыйымдар осы Кодекстің 742-бабы 2-
тармағының 4) тармақшасында көзделген талаптарды қанағаттандыру мақсатында тыйым салу
жағдайларын қоспағанда, бірінші кезектегі тәртіппен орындалады.
Бұл ретте банктің бұрын қабылданған уәкілетті мемлекеттік органдардың немесе
лауазымды адамдардың тыйым салу туралы шешімдерін және клиенттің банк шоттары бойынша
шығыс операцияларын тоқтата тұру құқығына ие уәкілетті мемлекеттік органдардың өкімдерін
орындауы талап қоюды қамтамасыз ету немесе атқару құжаттарын орындау мақсатында тыйым
салынатын ақша сомасы шегінде тоқтатыла тұрады.
Талап қоюды қамтамасыз ету немесе атқару құжаттарын орындау мақсатында клиенттің
банк шоттарындағы ақшасына біреуден көп тыйым салу кезінде олар банктің оларды қабылдау
кезектілігі тәртібімен орындалуға жатады.
Уәкілетті мемлекеттік органдардың немесе лауазымды адамдардың тыйым салу туралы
өзге де шешімдері және клиенттің банк шоттары бойынша шығыс операцияларын тоқтата тұру
құқығына ие уәкілетті мемлекеттік органдардың өкімдері талап қоюды қамтамасыз ету немесе
атқару құжаттарын орындау мақсатында салынған тыйым алып тасталғаннан кейін немесе оның
күші жойылғаннан кейін банктің оларды қабылдау кезектілігі тәртібімен орындалады.
Ескерту. 740-бап жаңа редакцияда - ҚР 2009.07.11. N 185-IV (қолданысқа енгізілу
тәртібін 2-баптан қараңыз), өзгерістер енгізілді - 2011.02.10 N 406-IV (алғашқы ресми
жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі), 21.06.2013 N
106-V (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа
енгізіледі); 15.01.2014 № 164-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он
күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 29.09.2014 N 239-V (алғашқы ресми жарияланған
күнінен кейiн күнтiзбелiк он күн өткен соң қолданысқа енгiзiледi) Заңдарымен.
741-бап. Клиенттің келісімінсіз ақшаны алып қою
Заңды тұлғалар мен азаматтардың банктердегi және банк операцияларының жекелеген
түрлерiн жүзеге асыратын өзге де ұйымдардағы ақшаларын олардың келiсiмiнсiз алып қою тек
қана заңды күшiне енген сот актiсi негiзiнде, сондай-ақ Қазақстан Республикасының Салық
кодексінде, кеден одағының және (немесе) Қазақстан Республикасының кеден заңнамасында
және Қазақстан Республикасының зейнетақымен қамсыздандыру туралы және мiндеттi
әлеуметтiк сақтандыру туралы заңнамалық актiлерiнде көзделген жағдайларда жүргiзiлуi
мүмкiн.
Мүлікті жария ету субъектілерінің банктердегі, Ұлттық пошта операторындағы ақшасын
жария еткені үшін алымды олардың келісімінсіз алып қою «Қазақстан Республикасының
азаматтарына, оралмандарға және Қазақстан Республикасында тұруға ықтиярхаты бар
адамдарға олардың мүлікті жария етуіне байланысты рақымшылық жасау туралы» Қазақстан
Республикасының Заңында көзделген жағдайда да жүзеге асырылады.
Ескерту. 741-бап жаңа редакцияда - ҚР 2006.06.22 N 147 Заңымен, өзгерістер
енгізілді - ҚР 2010.06.30 N 297-IV (2010.07.01 бастап қолданысқа енгізіледі); 30.06.2014
№ 214-V (01.09.2014 бастап қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.
742-бап. Клиенттiң ақшасын алу кезектiлiгi
1. Клиенттiң банктегi ақшасы клиентке қойылған барлық талапты қанағаттандыру үшiн
жеткiлiктi болған жағдайда, егер заң актiлерiнде өзгеше көзделмесе, ақшаны алу клиенттiң
немесе өзге тұлғалардың өкiмдерi түсу ретiне қарай (күнтiзбелiк кезектiлiк) жүзеге
асырылады.
2. Клиенттiң банктегi ақшасы клиентке қойылған кезектi талапты қанағаттандыру үшiн
жеткiлiксiз болған жағдайда банк сомасы аталған талапты қанағаттандыруға жеткiлiктi,
клиенттің пайдасына түсетiн ақшаны жинақтайды. Клиентке бiрнеше талап қойылған жағдайда,
Қазақстан Республикасының заң актiлерiнде көзделген жағдайларды қоспағанда, банк
клиенттiң ақшасын мынадай кезектiлiк бойынша алуды жүргiзедi:
1) бiрiншi кезекте адам өмiрi мен денсаулығына келтiрiлген зиянды өтеу туралы
талаптарды, сондай-ақ алименттердi өтеу жөнiндегi талаптарды қанағаттандыруды көздейтiн
атқарушы құжаттар бойынша ақша алу жүзеге асырылады;
РҚАО-ның ескертпесі!
2) тармақшаға өзгеріс енгізу көзделген - ҚР 16.11.2015 № 406-V Заңымен (01.01.2017
бастап қолданысқа енгізіледі).
РҚАО-ның ескертпесі!
2) тармақшаға өзгеріс енгізу көзделген - ҚР 02.08.2015 № 342-V Заңымен (01.01.2018
бастап қолданысқа енгізіледі).
2) екiншi кезекте еңбек шарты бойынша жұмыс iстейтiн адамдармен жұмыстан шығу
жәрдемақыларын төлеу және еңбегіне ақы төлеу, авторлық шарт бойынша сыйақылар төлеу,
клиенттiң мiндеттi зейнетақы жарналарын, міндетті кәсіптік зейнетақы жарналарын бірыңғай
жинақтаушы зейнетақы қорына және әлеуметтiк аударымдарды Мемлекеттік әлеуметтiк
сақтандыру қорына аудару жөніндегі мiндеттемелерi бойынша есеп айырысу үшiн ақша алып
қоюды көздейтiн атқару құжаттары бойынша ақша алып қою жүргiзiледi;
3) үшiншi кезекте клиенттiң бюджет алдындағы мiндеттемелерi бойынша ақша алу
жүргiзiледі;
4) төртiншi кезекте басқа да ақшалай талаптарын қанағаттандыру көзделген атқарушы
құжаттар бойынша ақша алу жүргiзiледi;
5) бесiншi кезекте клиентке қойылған басқа да талаптарды қанағаттандыру үшін
күнтiзбелiк кезектiлiк тәртiбiмен ақша алу жүргiзiледi.
Бiр кезекке жататын талаптар бойынша банктен ақша алу тиiстi құжаттардың түскен
уақыты бойынша кезектiлiкпен жүргiзiледi.
3. Клиент болып табылатын заңды тұлға тараған кезде кредит берушiлердiң талабын
қанағаттандыру осы Кодекстiң 51-бабында
көзделген кезектiлiкпен жүргiзiледi.
Ескерту. 742-бапқа өзгерту енгізілді - Қазақстан Республикасының 2000.03.29. N 42
, 2003.03.13. N 394 , 2003.07.09. N 482 , 2004.04.08. N 542 (2005 жылғы 1 қаңтардан
бастап күшіне енеді), 2007.05.15. N 253, 21.06.2013 N 106-V (алғашқы ресми
жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.
743-бап. Банк операцияларының жекелеген түрлерiн жүзеге
асыратын ұйымдардың банктiк қызмет көрсетуi
Банктiк қызмет көрсетудiң жекелеген түрлерiн банктiк қызметтiң жекелеген түрлерiн
жүзеге асыратын ұйымдар көрсетуге құқылы.
Мұндай ұйымдардың банктік қызметтің жекелеген түрлерін көрсетуi осы Кодекспен және
Қазақстан Республикасының заңнамалық актілерiмен белгіленген тәртiп бойынша жүзеге
асырылады.
Ескерту. 743-бапқа өзгерту енгізілді - Қазақстан Республикасының 2005.12.23. N 107
(қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз) Заңымен.
744-бап. Банктiк қызмет көрсетуге ақы төлеу
Клиент банктiк қызмет көрсету шарты бойынша өзiне банк көрсеткен қызметтерге
шартта көзделген ережелер мен тәртiп бойынша ақы төлейдi.
745-бап. Банк құпиясы
Банк құпиясын жария етпеуге банк кепiлдiк бередi.
Банк құпиясын құрайтын мәлiметтер тiзбесi және оны беру негiздерi банк қызметiн
реттейтiн заң актiлерiмен белгiленедi.
746-бап. Клиенттерге банктiк қызмет көрсету шарттарын
бұзғаны үшiн жауапкершiлiк
Банктер және банк операцияларының жекелеген түрлерiн жүзеге асыратын ұйымдар
клиенттерге банктiк қызмет көрсетуге байланысты бұзушылықтар жасағаны үшiн Қазақстан
Республикасының банк қызметiн реттейтiн заң актiлерiнде және банктiк қызмет көрсету
шарттарында белгiленген шекте жауап бередi.
Ескерту. 746-бап жаңа редакцияда - Қазақстан Республикасының 2000.03.29. N 42
Заңымен .
Параграф 2. Банктiк шот
747-бап. Банктiк шот шарты
1. Банктiк шот шарты бойынша бiр тарап (банк) екiншi тараптың (клиенттiң)
пайдасына түсетiн ақшаны қабылдауға, клиенттiң клиентке немесе үшiншi тұлғаларға ақшаның
тиiстi сомаларын аудару (беру) туралы өкiмдерiн орындауға және банктiк шот шартында
көзделген басқа да қызметтердi көрсетуге мiндеттенедi.
Банктiк шот шарты бойынша клиентке немесе ол көрсеткен адамға клиенттiң банктегi
ақшасына есеп жүргiзу мақсатында тараптар келiскен шарттар бойынша клиенттiң бiр
ыңғайландырылған дербес коды берiледi. Клиенттiң бiр iзге түсiрiлген дербес кодын беру,
жою, банктiң клиент ақшасына есеп жүргiзу тәртiбi банктiк заңдармен белгiленедi.
2. Заңды тұлғалар мен азаматтар қызмет көрсету банктерiн өз бетiнше таңдайды және
олар банктiк шот шартын бiр банкпен де, бiрнеше банкпен де жасауға құқылы.
3. Егер заң актілерінде немесе тараптар келісімінде өзгеше белгіленбесе, банктік
шот шарты мерзімсіз болып табылады.
Ескерту. 747-бапқа өзгерту енгізілді - Қазақстан Республикасының 1999.11.29. N 486
Заңымен .
748-бап. Банктік шот шартының нысаны
1. Банктiк шот шарты жазбаша түрде жасалуға тиiс.
2. Банктiк шот шартының жазбаша түрiн сақтау осы шарттың жарамсыздығына әкеп
соғады.
749-бап. Клиенттiң ақшасына билiк ету
1. Банк клиенттiң банктегi ақшасын алып қоюды егер заң актiлерiнде немесе банктiк
шот шартында өзгеше көзделмесе, клиент өкiмiнiң негiзiнде жүзеге асырады.
Егер заңдарда немесе банктiк шот шартында өзгеше көзделмесе, банк клиенттiң
ақшаны пайдалану бағытын белгiлеу мен бақылауға және оның өз қалауынша ақшаға билiк ету
құқығына заңдарда көзделмеген шек қоюға құқығы жоқ.
2. Егер ақшаны азамат салған болса, банктегi ақшаға билiк ету құқығын не
азаматтың өзi, не ол осы құқықты сенiп берген адам пайдаланады.
Егер ақшаны заңды тұлға салған болса, банктегi ақшаға билiк ету құқығын осы заңды
тұлғаның басшысы және (немесе) ол уәкiлдiк берген өзге адамдар пайдаланады.
3. Банктегi ақшаға клиент атынан билiк етудi жүзеге асыратын адамдардың құқықтары
клиент банкке заңдарда және шартта көзделген құжаттар ұсыну арқылы расталады.
4. Банктiк шот шартында банктегi ақшаға билiк етудiң тәртiбi белгiленуге тиiс.
Мұндай тәртiпке қойылатын талаптар банктiк заңдармен белгiленедi.
750-бап. Банктiк шот шарты бойынша банк орындайтын
операциялар
1. Банктiк шот шартына сәйкес банк:
1) клиент талап еткен кезде ақшаның болуын қамтамасыз етуге;
2) клиенттiң пайдасына түскен ақшаны қабылдауға;
3) клиенттiң үшiншi тұлғалардың пайдасына ақша аудару туралы өкiмiн орындауға;
4) үшiншi тұлғалардың, егер бұл Қазақстан Республикасының заңнамалық актілерінде
және (немесе) банктiк шот шартында көзделсе, клиенттiң ақшасын алып қою туралы өкiмдерiн
орындауға;
5) банктiк шот шартында белгiленген тәртiп бойынша клиенттен қолма-қол ақша алуды
және оған берудi жүзеге асыруға;
6) клиенттiң талап етуi бойынша клиенттiң банктегi ақша сомасы және жүргiзiлген
операциялар туралы ақпаратты шартта көзделген тәртiппен беруге;
7) клиентке шартта, заңдарда және банктiк тәжiрибеде қолданылатын іскерлік
айналым дағдыларында көзделген өзге де банктік қызмет көрсетуге мiндеттi.
2. Банк клиенттiң пайдасына келiп түскен ақшаны қабылдауға, сондай-ақ клиенттiң
ақшасын алып қоюды немесе оның ақшасын берудi, егер заң актiлерiнде және соларға сәйкес
Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкi шығарған нормативтiк құқықтық актiлерде өзге
мерзiмдер көзделмесе, оның бір ізге түсірілген дербес коды бойынша тиісті нұсқаумен
банкке келiп түскен күннен кейiнгi келесi күннен кешiктiрмей, сондай операцияларды
көрсете отырып жүргiзуге мiндеттi.
Ескерту. 750-бапқа өзгерту енгізілді - ҚР-ның 2009.07.11. N 185-IV (қолданысқа
енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз) Заңымен.
751-бап. Ақшаны пайдаланғаны үшін сыйақы
Банктегi ақшаны пайдаланғаны үшiн банк шартта белгiленетiн мөлшер мен тәртiп
бойынша сыйақы төлейдi.
Ескерту. 751-бапқа өзгерту енгізілді - Қазақстан Республикасының 1999.11.29. N 486
Заңымен .
752-бап. Банктiк шот шартын бұзу
1. Банктiк шот шарты, егер заңдарда немесе шартта өзгеше көзделмесе, клиенттiң
өтiнiшi бойынша кез келген уақытта бұзылады.
2. Банктік шот шартын бұзу клиенттің бірыңғайландырылған дербес кодын жою үшiн
негiз болып табылады.
3. Банкте қалған ақша клиентке берiледi не оның нұсқауы бойынша үшiншi
тұлғалардың пайдасына аударылады (алып қойылады).
753-бап. Банктердiң банктiк шоттары
Осы тараудың ережелерi, егер заң актiлерiнде немесе оларға сәйкес қабылданған
Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің нормативтiк құқықтық актiлерiнде өзгеше
көзделмесе, банктердiң банктiк шоттарына қолданылады.
Параграф 3. Ақша аудару
754-бап. Ақша аудару туралы шарт
1. Ақша аудару туралы шарт бойынша бiр тарап (банк) екiншi тараптың (клиенттiң)
тапсырмасы бойынша клиентке бiрыңғайландырылған дербес код бермей-ақ үшiншi тұлғаға ақша
аударуға мiндеттенедi.
2. Банктiң клиентке бiрыңғайландырылған дербес код бермей-ақ ақша аудару тәртiбi
банк қызметiн реттейтiн заң актiлерiмен белгiленедi.
755-бап. Ақша аудару туралы шарттар жасасу
Егер банк қызметін реттейтін заң актілерінде өзгеше көзделмесе, егер банк
клиенттiң тапсырмасын клиент оған осындай банктiк қызмет көрсету туралы ұсыныс жасаған
кезде орындауға қабылдаған жағдайда, банктік шот ашпай-ақ ақша аудару туралы шарт
жасалған болып есептеледi.
Параграф 4. Банк салымы 756-бап. Банк салымы шарты
Банк салымы шарты бойынша бiр тарап (банк) екiншi тараптан (салымшыдан) ақша
(салым) алуға, олар бойынша банктік салым шартында көзделген мөлшерде және тәртiппен
сыйақы төлеуге және салымның осы түрi үшiн заң актiлерiнде және шартта көзделген
жағдайлар мен тәртiп бойынша салымды қайтаруға мiндеттенедi.
Салымдар түрiнiң әрқайсысы бойынша банктер клиенттiң ақшасын есепке алу
мақсатында оған бiрыңғайландырылған дербес код бередi. Бiрыңғайландырылған дербес кодты
беру, жою, клиенттiң ақшасына есеп жүргiзу тәртiбi Қазақстан Республикасының банк
заңдарында белгiленедi.
Банк салымдарының ерекшеліктері Қазақстан Республикасының банк қызметін
реттейтін заңнамалық актілерінде белгіленуі мүмкін.
Ескерту. 756-бапқа өзгерту енгізілді - Қазақстан Республикасының 2003.07.09. N 482
, 2009.02.12. N 133-IV (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз) Заңдарымен.
757-бап. Банк салымдарының түрлерi
1. Салымдарды қайтару талаптарына қарай олар мынадай түрлерге бөлiнедi:
1) талап етiлмелi салым;
2) мерзiмдi салым;
3) шартты салым.
2. Талап етiлмелi салым салымшының бiрiншi талап етуi бойынша толық немесе
iшiнара қайтарылуға тиiс.
Мерзiмдi салым белгiлi бiр мерзiмге салынады.
Шартты салым банк салымы шартында белгiленген мән-жайлар
болғанға дейiн салынады.
3. Мерзiмдi салымды салымшы белгiленген мерзiм өткенге дейiн, ал шартты салымды
банктiк салым шартында белгiленген мән-жайлар басталғанға дейiн талап еткен жағдайда
салым бойынша сыйақы, егер банк салымы шартында өзгеше көзделмесе, талап етiлмелi салым
бойынша белгiленген мөлшерде төленедi.
758-бап. Банк салымы шартының нысаны
1. Банк салымы шарты жазбаша түрде және заң актiлерiнде, Қазақстан Республикасы
Ұлттық Банкiнiң нормативтiк құқықтық актiлерінде және банктiк тәжiрибеде қолданылып
жүрген іскерлік айналым дағдыларында белгіленген талаптарға сай жасалуға тиіс.
2. Салымшының талап етуi бойынша салымның жасалғанын куәландыратын құжат не оның
атына, не белгiлi бiр үшiншi тұлғаның атына ресiмделуi мүмкiн.
3. Банк салымының жазбаша нысанын сақтамау осы құқықтың жарамсыздығына әкеп
соғады.
Ескерту. 758-бапқа өзгерту енгізілді - Қазақстан Республикасының 2007.01.12. N 225
Заңымен.
759-бап. Банк салымы шартының қолданылу мерзiмi
1. Банк салымы шарты салым сомасы банкке келiп түскен күннен бастап жасалған болып
саналады.
2. Талап етiлмелi банк салымы шарты мерзiмсiз болып табылады.
3. Салымшы мерзiмдi салымның сомасын оның мерзiмi өткеннен кейiн, сондай-ақ
шартты салымның сомасын банк салымы шартты салымның қайтарылуын байланыстыратын мән-
жайлар пайда болғаннан кейiн талап етпесе, егер шартта өзгеше көзделмесе, банк салымы
шарты талап етiлмелi салым шарттарымен ұзартылған болып саналады.
760-бап. Банк салымы шарты бойынша сыйақы
1. Банк салымшыға банк салымы шартында белгiленетiн мөлшерде салым сомасына сыйақы
төлейдi.
2. Егер банк салымы шартында өзгеше көзделмесе, банктiң салым бойынша сыйақының
мөлшерiн бiржақты тәртiппен өзгертуге құқығы жоқ.
Ескерту. 760-бапқа өзгерту енгізілді - Қазақстан Республикасының 1999.11.29 N 486,
2011.02.10 N 406-IV (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң
қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.
761-бап. Банк салымы шарты бойынша
сыйақы төлеудiң тәртiбi
1. Банк салымы шарты бойынша банк сыйақыны банк салымы шартында белгiленген
тәртiппен және мөлшерде төлейдi.
2. Егер банк салымы шартында өзгеше көзделмесе, банк салымы бойынша сыйақы
салымшыға оның талап етуi бойынша әр тоқсан аяқталғаннан кейiн салым сомасынан бөлек
төленедi, ал бұл мерзiмде талап етiлмеген сыйақының сомасы салымның сыйақы төленетiн
сомасын арттырады.
Салымды қайтару кезiнде салымшыға сол кездегі оған тиесілі барлық сыйақы
төленедi.
3. Талап етiлмелi салым бойынша салымшы салым бойынша өзiне тиесiлi сыйақыны
салым сомасынан бөлек алуға құқылы.
Мерзiмдi салым бойынша да салымшы салым бойынша өзiне тиесiлi сыйақыны оның
мерзiмi аяқталғанға дейiн салым сомасынан бөлек алуға құқылы, бiрақ бұл ретте, банк
салымы туралы шартта өзгеше көзделмесе, сыйақының мөлшері банк талап етілмелі салым үшiн
қолданатын мөлшерге сәйкес қайта есептелiнедi. Салым мерзiмiнiң аяқталуы бойынша салымшы
өзiне тиесілі сыйақыны ол салымды талап ете ме немесе етпей ме оған қарамастан, толық
мөлшерде алуға құқылы (осы Кодекстiң 759-бабының 3-тармағы).
Шартты салым бойынша салымшының оған тиесiлi сыйақыны салымның сомасынан бөлек
алуы банк салымы шартында белгiленген тәртiппен жүргiзiледi.
4. Сыйақы салымды қайтару үшiн көзделмеген мерзiмдерде және нысанда төленедi (осы
Кодекстiң 765-бабы).
5. Салымды толық қайтару кезiнде салымшыға сол кездегi өзiне тиесiлi барлық
сыйақы төленедi.
762-бап. Салымдарды енгiзу
1. Егер банк салымы шартында өзгеше көзделмесе, салымшылар салымдарды қолма-қол
ақшамен де, қолма-қол ақшасыз аудару арқылы да енгiзедi.
2. Талап етiлмелi салым кезiнде салымшы ақшаны кез келген сомада және кез келген
кезеңде жекелеген жарналармен енгiзе алады. Бұл ретте жаңа түскен сомалар бойынша сыйақы
есептеу, сыйақының банкке ақша түскен күнi қолданылған мөлшерiне қарай жүргiзiледi.
Мерзiмдi салымдар, сондай-ақ шартты салымдар кезiнде, егер банк салымы шартында
өзгеше көзделмесе, салымшы ақшаны бiр жолғы жарна түрiнде енгiзедi.
763-бап. Үшiншi тұлғалардың салымға ақша енгiзуi
Банкке үшiншi тұлғалардан салымшының атына оның бiрыңғайландырылған дербес коды
туралы қажеттi деректер көрсетiле отырып түскен ақша салымға енгiзiледi.
764-бап. Үшiншi тұлғалардың пайдасына салымдар
1. Банкке салым белгiлi бiр үшiншi тұлғаның атына енгiзiлуi мүмкiн.
Пайдасына салым енгiзiлетiн азаматтың атын (осы Кодекстiң 15-бабы) немесе заңды
тұлғаның атауын (осы Кодекстiң 38-бабы) көрсету тиiстi банк салымы шартының елеулi
талабы болып табылады.
Шарт жасасу қарсаңында қайтыс болған азаматтың не сол кезде болмаған заңды
тұлғаның пайдасына банк салымы шарты жарамсыз болады.
2. Үшiншi тұлға салымшының құқығынан жазбаша түрде бас тартқан жағдайда банк
салымы шартын жасаған тұлға салымға өзi енгiзген ақшаға қатысты салымшының құқықтарын
пайдалана алады.
3. Үшiншi тұлғаның пайдасына шартты салым енгiзген жағдайда, ол банк салымы
шартында көзделген талаптарды сақтаған кезде ғана оларға билiк етуге құқылы. Бұл
талаптар басталғанға дейiн үшiншi тұлға салымға тек салым енгiзген тұлғаның жазбаша
рұқсаты бойынша ғана билiк ете алады.
Салым бойынша талап, банк салымы шартында жазбаша түрде жазылуға, заң актiлерiне
қайшы келмеуге және салымды берудi қиындататын түсiнiксiздiгi болмауға тиiс.
Шартты салымды алу үшiн үшiншi тұлға банкке белгiленген талаптарды орындағандығын
растайтын құжаттар табыс етедi.
Үшiншi тұлғаның пайдасына шартты салым енгiзген тұлғаның:
үшiншi тұлға осы талаптың орындалғанын растайтын құжат ұсынбаған жағдайда, өзi
белгiлеген талаптарды өзгертуге; үшiншi тұлға салым енгiзу кезiнде көрсетiлген талапты
орындамаған не ол банк салымы шартында көзделген талапты орындағанға дейін қайтыс болған
жағдайда салымға билік етуге құқығы бар.
4. Yшiншi тұлғаның пайдасына шарт туралы ережелер (осы Кодекстiң 391-бабы), егер
ол осы баптың ережелерiне қайшы келмесе, үшiншi тұлғаның пайдасына банк салымы шартына
қолданылады.
765-бап. Банк салымдарын қайтару
1. Банк салымды немесе оның бiр бөлiгiн салымшының алғашқы талап етуi бойынша:
1) талап етiлмелi салымдар бойынша - салымшы талаптарының келiп түсуi бойынша;
2) мерзiмдi салымдар бойынша - банк салымы шартында көзделген мерзiмнiң басталуы
бойынша;
3) шартты салымдар бойынша - банк салымы шарты басталуымен салымның қайтарылуын
байланыстыратын мән-жайлар болған кезде беруге мiндеттi.
2. Салымшының мерзiмдi салымды мерзiмiнен бұрын қайтарып алуға құқығы бар.
Бұл ретте банк салымды немесе оның бiр бөлiгiн салымшының талабы келiп түскен
кезден бастап бес күннен кешiктiрмей беруге мiндеттi.
3. Шартты салымдар бойынша салымшының банк салымы шарты салымның қайтарылуын
байланыстыратын мән-жайлар басталғанға дейiн салымды қайтарып алуға құқығы бар. Бұл
ретте банк салымды немесе оның бiр бөлiгiн осы баптың 2-тармағында көзделген мерзiмде
беруге мiндеттi.
4. Салымшының мерзiмдi салымды мерзiмiнен бұрын алу құқығынан бас тартуы туралы
банк салымы шартының, сондай-ақ шартты салымның ережелерi көзделген талаптар басталғанға
дейiн жарамсыз болып табылады.
5. Шетел валютасымен енгiзiлген салым, егер заң актiлерiнде, банк салымы шартында
немесе тараптардың қосымша келiсiмiнде өзгеше көзделмесе, нақ сондай валютамен
қайтарылуға тиiс.
6. Банк салымшының салымды немесе оның бiр бөлiгiн қайтару туралы талабын осы
баптың 2-3-тармақтарында көзделген мерзiмде орындамаған жағдайда сыйақыны төлеу банк
салымы шартында көзделген талаптарда жалғастырылады.
6-1. Осы баптың ережелерi кепiл нысанасы болып табылатын салымдарға қолданылмайды.
7. «Қылмыстық жолмен алынған кірістерді заңдастыруға (жылыстатуға) және
терроризмді қаржыландыруға қарсы іс-қимыл туралы» Қазақстан Республикасының Заңында
көзделген негіздер бойынша және тәртіппен банк салымын беру тоқтатыла тұруы мүмкін.
Ескерту. 765-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 2000.03.29 N 42, 2009.08.28 N 192-IV
(2010.03.08 бастап қолданысқа енгізіледі), 2011.03.25 N 421-IV (алғашқы ресми
жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі), 2012.06.21 N
19-V (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа
енгізіледі); 2014.06.10 № 206-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он
күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.
766-бап. Банк салымын қайтаруды қамтамасыз ету
Банк өзі алған салымдарды қайтаруды қамтамасыз ету үшін пайдалануға мiндеттi
амалдар мен әдiстер заң актiлерiмен, Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкiнiң нормативтiк
құқықтық актiлерiмен және банк салымы шартымен белгiленедi.
767-бап. Банк салымы бойынша жасалған операциялар үшiн
банк көрсеткен қызметтерге ақы төлеу
Салымшы банк салымдары бойынша жасалған операциялар жөнiндегi банк көрсеткен
қызметтерге шартта көзделген тәртiппен ақы төлейдi.
39-тарау. Сақтау
Параграф 1. Сақтау туралы жалпы ережелер 768-бап. Сақтау шарты
1. Сақтау шарты бойынша бiр тарап (сақтаушы) оған екiншi тараптың (жүк берушiнiң)
берген затын сақтауға және бұл затты сақталған күйiнде қайтаруға мiндеттенедi.
2. Сақтау шарты зат сақталуға берiлген кезден бастап жасалған деп танылады.
3. Қозғалмайтын мүлiктi күзетуге осы тараудың күшi қолданылмайды.
769-бап. Затты сақтауға қабылдау туралы шарт
1. Сақтауды кәсiпкерлiк қызмет ретiнде жүзеге асыратын сақтаушы шарт бойынша өзiне
жүк берушiнiң затын сақтауға қабылдау және жүк берушiнiң берген затын осы тараудың
ережелерiне сәйкес сақтау мiндеттемесiн өз мойнына алуы мүмкiн.
2. Шарт бойынша өзiне затты сақтауға қабылдау мiндеттемесiн алған сақтаушының бұл
заттың өзiне сақтауға берiлуiн талап етуге құқығы жоқ. Алайда шартта көзделген мерзiмде
затты сақтауға бермеген жүк берушi, егер заң актiлерiнде немесе шартта өзгеше
көзделмесе, сақталмай қалуға байланысты келтiрiлген залалдар үшiн сақтаушының алдында
жауапты болады.
3. Егер жүк берушi сақтаушының қызметiнен бас тартқандығы туралы қисынды мерзiмде
мәлiмдеген болса, ол затты сақтауға бермегенi үшiн жауапкершiлiктен босатылады.
4. Егер шартта өзгеше көзделмесе, шартта келiсiлген мерзiмде зат сақталуға
өткізілмеген, ал бұл мерзiм шарт жасалған күннен бастап отыз тәулiк өткенге дейiн
белгiленбеген жағдайларда сақтаушы затты сақтауға қабылдау мiндетiнен босатылады.
770-бап. Затты сақтауға қабылдау мiндетi
Өзiнiң кәсiпкерлiк қызметiне қарай сақтауды жүзеге асыратын сақтаушының, егер заң
актiлерiнде өзгеше белгiленбесе, техникалық мүмкіндік бола тұра затты сақтауға
қабылдаудан бас тартуға құқығы жоқ. Мұндай жағдайларда сақтау шарттары жария деп
танылады (осы Кодекстің 387-бабы).
771-бап. Заттарды иесіздендіріп сақтау
1. Иесiздендiрiп сақтау кезiнде сақтауға алынған заттар басқа жүк берушiлердiң сол
тектес және сапасы сондай заттарымен араласып кетуi мүмкiн. Жүк берушiге заттар сол
тектес және сапасы сондай тең немесе тараптардың келiсiлген мөлшерiнде қайтарылады.
2. Заттарды иесiздендiрiп сақтау кезiнде, егер заң актiлерiнде немесе тараптардың
келiсiмiнде белгiленсе, заттар осы тектес және сапасы сондай заттардан оқшау ұсталуға
тиіс.
772-бап. Сақтау шартының нысаны
1. Сақтаушының нөмiрлер, жетондар және басқа да заңды деп танылған белгiлер беруi
арқылы заттарды қысқа мерзiмге сақтауға сақтау камераларына және вокзалдардың,
әуежайлардың, мекемелердiң, кәсiпорындардың, театрлардың, мұражайлардың, стадиондардың,
асханалардың және т.б. киiм iлгiштерiне өткiзулердi қоспағанда, сақтау шарты жазбаша
түрде жасалуға тиiс.
2. Егер сақтауға алынған заттар сақтаушы жүк берушiге сақтау қолхатын, түбіртек,
куәлік, сақтаушы қол қойған өзге де құжаттар беру жолымен куәландырылған болса, шарттың
жазбаша нысаны сақталған болып есептеледi.
3. Тұрмыстық қызмет көрсету түрiндегi сақтау шарты ауызша нысанда жасалуы мүмкiн.
4. Сақтауға алынған зат пен сақтаушы қайтарған заттың бірдейлігі туралы дау туған
жағдайда куәгерлік айғақтарға жол берiледi.
5. Заттарды төтенше жағдайлар (өрт, су тасқыны және басқалар) кезiнде сақтауға
өткiзу, шарттың жазбаша нысаны болмаған жағдайда сақтауға өткiзiлген заттардың құнына
қарамастан куәгерлiк айғақтар бойынша дәлелденуi мүмкiн.
773-бап. Сақтау мерзiмi
1. Егер зат талап етiлмелi сақтауға немесе мерзiмi көрсетiлмей өткiзiлген болса,
сақтаушы осындай жағдайлардағы заттың әдеттегi сақталу мерзiмi өткен соң жүк берушiнiң
заттарды қайтып алуын талап етуге құқылы, бiрақ жүк берушiге затты қабылдап алуға
жететiндей қисынды мерзiм беруге мiндеттi.
2. Жүк берушi шарт бойынша сақтаудың өзге мерзiмi көзделгенде де кез келген
уақытта сақтаушыдан затты талап етуге құқылы. Алайда бұл жағдайда жүк берушi, егер
шартта өзгеше көзделмесе, сақтаушыға мiндеттеменiң мерзiмiнен бұрын тоқтатылуынан туған
залалдарды өтеуге мiндеттi.
774-бап. Сақтаушыға сыйақы беру және оның
шығындарын өтеу
1. Сақтау шарты бойынша сақтаушыға берiлетiн сыйақы мөлшерi тараптардың
келiсiмiмен белгiленедi. Заң актiлерiнде белгiленген жағдайларда сыйақының мөлшерi
таксалар, ставкалар, тарифтер бойынша айқындалуы мүмкiн.
2. Тараптардың келiсуiмен немесе заң актiлерiмен сақтаудың тегiн түрi
шарттастырылуы мүмкiн. Тегiн сақтау кезiнде жүк берушi сақтаушыға заттарды сақтау үшiн
қажеттi, нақты жұмсалған шығындарды өтеуге мiндеттi.
3. Егер заңдарда немесе тараптардың келiсiмiнде өзгеше көзделмеген болса,
сақтаушыға сақтағаны үшiн сыйақы сақтау аяқталған соң, ал егер кезең бойынша төлеу
көзделген болса - әрбiр кезеңнiң аяқталуы бойынша төленуге тиiс. Егер сақтау, шартта
белгiленген сақтау мерзiмiнен бұрын тоқтаса, сақтаушыға сыйақының соған мөлшерлес бөлiгi
төленуi тиiс.
4. Егер шартта көзделген мерзiм өткеннен кейін сақтауда тұрған затты жүк беруші
қайтарып алмаған болса, ол сақтаушыға затты бұдан әрi сақтағаны үшiн сол бұрынғы
мөлшерде сыйақы төлеуге мiндеттi.
5. Егер шартта өзгеше көзделмесе, сақтау бойынша шығындар сыйақының сомасына
енгiзiледi. Төтенше шығындар сыйақының сомасына немесе шартта көзделген шығындардың
құрамына кірмейдi деп ұйғарылады.
775-бап. Сақтаушының заттардың сақталуын қамтамасыз ету
жөнiндегi міндеттерi
1. Сақтаушы өзiне берiлген заттардың сақталуын қамтамасыз ету үшiн шартта
көзделген, сондай-ақ басқа да қажеттi барлық шараларды қолдануға мiндеттi.
2. Егер сақтау тегiн жүзеге асырылатын болса, сақтаушы сақтауға алынған затқа өз
заты сияқты қамқорлық жасауға мiндеттi.
3. Зат оның табиғи бұзылуы немесе табиғи кемуi ескерiле отырып сақтауға
қабылданған күйiнде қайтарылуға тиiс.
4. Шартта көзделген, сондай-ақ, егер затты пайдалану оның сақталуын қамтамасыз
етуi үшiн қажет болған жағдайларды қоспағанда, сақтаушының затты пайдалануға құқығы жоқ.
5. Сақтаушы затты қайтарумен қатар, егер шартта өзгеше көзделмеген болса, оны
сақтау уақытында алынған нәтижелер мен кiрiстердi де беруге құқылы.
776-бап. Сақтау жағдайларын өзгерту
1. Затты сақтаудың сақтау шартында көзделген жағдайларын өзгерту қажет болған
кезде сақтаушы бұл туралы жүк берушiге дереу хабарлауға және оның жауабын күтуге
мiндеттi.
2. Заттың жоғалу және бүлiну қаупi туған жағдайда сақтаушы жүк берушiнiң жауабын
күтпестен, сақтаудың шартта көзделген әдiсi мен орнын өзгертуге мiндеттi (осы баптың 1-
тармағы).
3. Егер зат сақталу кезiнде бүлiнуге ұшыраса немесе оның сақталуын қамтамасыз
етуге мүмкiндiк бермейтiн және жүк беруші тарапынан шаралар қолдануды күтуге болмайтын
басқа жағдайлар туындағанда, сақтаушы сақтау және сату бойынша өз шығындарын өтей
отырып, затты немесе оның бiр бөлiгiн сатуға құқылы.
777-бап. Затты үшiншi тұлғаға сақтауға беру
1. Егер заң актiлерiнде немесе шартта өзгеше көзделмеген болса, сақтаушының жүк
берушiнiң келiсiмiнсiз, егер бұл орайда жүк берушiнiң мүдделерiндегi қажеттiлiк тумаса
және сақтаушы оның келiсуiн алу мүмкiндiгiнен айырылса, затты үшiншi тұлғаға беруге
құқығы жоқ. Заттың үшiншi тұлғаға берiлгендiгi туралы сақтаушы дереу жүк берушiге
хабарлауға мiндеттi.
2. Сақтаушы затты сақтауға берген үшiншi тұлғаның iс-әрекетi үшiн жауап бередi.
778-бап. Сақтаушының заттың сақталмағандығы
үшiн жауапкершiлiгi
Сақтаушы сақтауға алған заттың жоғалғаны, кем шыққаны немесе бүлiнгенi үшiн жауап
бередi. Егер ол заттың жоғалуы, кем шыққаны немесе бүлiнуi өзiнiң кiнәсiнен болмағанын
дәлелдесе, жауаптылықтан босатылады.
779-бап. Сақтаушы-кәсiпкердiң жауапкершiлiгi
1. Сақтауды өзiнiң кәсiпкерлiк қызметiне орай жүзеге асыратын тұлға, тек заттың
жоғалуы, кем шығуы немесе бүлiнуi дүлей күштiң салдарынан не заттың өзiне тән
ерекшелiгiнен, не жүк берушiнiң қасақана пиғылынан немесе өрескел абайсыздығынан болған
жағдайларда ғана заттың сақталмағаны үшiн жауаптылықтан босатылады.
2. Егер шартта көзделген сақтау мерзiмi немесе осы Кодекстiң 773-бабында
белгiленген тәртiппен сақтаушы көрсеткен мерзiм өткен соң жүк берушi затты қайтарып
алмаған болса, оның тарапынан қасақана пиғыл немесе өрескел абайсыздық болғанда ғана
сақтаушы бұл заттың жоғалғаны, кем шыққаны немесе бүлiнгенi үшiн жауап бередi.
780-бап. Сақтаушының жауаптылық мөлшерi
1. Заттардың жоғалуынан, кем шығуынан немесе бүлiнуiнен жүк берушiге келтiрiлген
шығындарды, егер заң актiлерiнде немесе шартта өзгеше көзделмесе, осы Кодекстiң 350-
бабына сәйкес сақтаушы өтейдi.
2. Егер шартта немесе сақтаушы берген өзге де жазбаша құжатта көрсетiлгендей
сақтауға өткiзу кезiнде затқа баға беру жүргiзiлген болса, сақтаушының жауаптылығы баға
сомасының негiзiнде айқындалады.
3. Тегiн сақтау кезiнде жүк берушiге заттың жоғалуынан, кем шығуынан немесе
бүлiнуiнен келтiрiлген залалдар:
1) затты жоғалтқаны және оның кем шыққаны үшiн - жоғалған немесе кем шыққан
заттың құны мөлшерiнде;
2) заттың бүлiнгенi үшiн - оның құны төмендеген соманың мөлшерiнде өтеледi.
4. Егер сақтаушы жауап беретін заттың бүлінуі салдарынан, зат сапасының
соншалықты өзгергендiгiнен оны бастапқы мақсат бойынша пайдалану мүмкін болмайтын
жағдайда, егер заң актiлерiнде немесе шартта өзгеше көзделмесе, жүк берушi одан бас
тартуға және сақтаушыдан бұл заттың құнын өтеуді, сондай-ақ басқа да залалдардың орнын
толтыруды талап етуге құқылы.
781-бап. Затты алу мерзiмдерiн бұзудың зардабы
1. Жүк берушi осы Кодекстiң 773-бабында көзделген мерзiм аяқталғаннан кейiн
сақтауға берiлген затты қайтарып алуға мiндеттi.
2. Жүк берушi өз затын алудан жалтарған жағдайда сақтаушы кемiнде бiр ай бұрын
ескерткеннен кейiн, егер заңдарда немесе шартта өзгеше көзделмесе, Қазақстан
Республикасының Азаматтық iс жүргiзу кодексiнде көзделген тәртiппен затты сатуды талап
етуге құқылы.
3. Затты сатудан түскен сомалар сақтаушыға тиесiлi сома шегерiлiп тастап жүк
берушiге берiледi.
782-бап. Сақтаушыға келтiрiлетiн залалдардың
орнын толтыру
Егер сақтаушы заттың сақтауға қабылдағанда бұл ерекшелiктер туралы бiлмесе және
бiлуi тиiс болмаса, жүк берушi сақтаушыға затты өз ерекшелiктерiнен туындаған
залалдардың орнын толтыруға мiндеттi.
783-бап. Сақтау туралы жалпы ережелердi оның жекелеген
түрлерiне қолдану
Егер осы Кодекстiң 784-802-баптарында көзделген сақтаудың жекелеген түрлерi туралы
ережелерде және (немесе) басқа да заң актiлерiнде өзгеше белгiленбеген болса, сақтау
туралы жалпы ережелер оның жекелеген түрлерiне қолданылады.
Параграф 2. Сақтаудың жекелеген түрлерi
784-бап. Ломбардта сақтау
1. Затты ломбардта сақтау шарты ломбардтың атаулы сақтау түбiртегiн беруiмен
ресiмделедi.
2. Ломбардқа сақтауға өткізілетін зат тараптардың келісуі бойынша, осы тектес
және сапасы сондай затқа, оны сақтауға қабылдау кезі мен жеріндегі саудада әдетте
белгіленетін бағаларға сәйкес бағалануға тиiс.
3. Ломбард сақтауға қабылдаған затты оның осы баптың 2-тармағына сәйкес
жүргiзiлген толық бағасының сомасына қарай жүк берушiнiң пайдасына сақтандыруға
мiндеттi.
785-бап. Ломбардтан талап етiлмеген зат
1. Жүк берушi затты қайтарып алудан жалтарған жағдайда ломбард оны үш ай бойына
сақтауға мiндеттi. Бұл мерзiм өткен соң ломбард талап етiлмеген затты осы Кодекстiң 781-
бабының 2-тармағында белгiленген тәртiппен сатуы мүмкiн.
2. Затты сатудан түскен сомадан сақтағаны үшiн ақы және ломбардқа тиесiлi өзге де
төлемдер өтеледi. Қалған соманы ломбард сақтау түбiртегінiң иесiне оны көрсетуі бойынша
қайтарады.
786-бап. Құндылықтарды банкте сақтау
1. Банк бағалы қағаздарды, қымбат металдарды, тастарды және өзге де құндылықтарды,
сондай-ақ құжаттарды сақтауға қабылдай алады.
2. Құндылықтарды банкте сақтау шарты банктiң жүк берушiге атаулы сақтау құжатын
беруiмен ресiмделедi, оны көрсету банктiң жүк берушiге немесе оның өкiлiне сақтаудағы
құндылықтарды беруi үшiн негiз болып табылады.
3. Жеке банк сейфiн (сейфтiң ұясын, сақтауға арналған бөлек үй-жайды) пайдалану
арқылы құндылықтарды сақтау шарты банктiң құндылықтарды сақтауға қабылдау жөнiнде iс-
әрекет жасауы және жүк берушiге сейфтiң кiлтiн, жүк берушiнiң сәйкестендiрме
карточкаларын, көрсетушiнiң сейфтi ашу мен одан құндылықтарды алу құқығын куәландыратын
өзге де белгi немесе құжат беруi жолымен жасалады.
4. Егер шартта өзгеше көзделмесе, жүк берушi кез келген уақытта сейфтен
құндылықтарды алуға, оларды қайта қоюға, сақтаулы жатқан құжаттармен жұмыс iстеуге
құқылы. Банктiң бұл орайда жүк берушiнiң құндылықтарды алғандығын және қайтарғандығын
есепке алуға құқығы бар.
5. Жүк берушi сейфтегi құндылықтардың бiр бөлiгiн, оның ішінде уақытша алған
жағдайда банк құндылықтардың қалған бөлігінің сақталуына жауапты болады.
6. Осы бапта белгiленген құндылықтарды банк сейфiнде сақтау ережелерi банк өз
сейфін (сейфтің ұясын, сақтауға арналған бөлек үй-жайды) мүліктік жалдау талабымен басқа
тұлғаға пайдалануға берген жағдайда қолданылмайды.
787-бап. Көлiк ұйымдарының сақтау камераларында сақтау
1. Көлiк ұйымдарының қарамағындағы сақтау камералары жол жүру құжаттарының болуына
қарамастан жолаушылардың және өзге де азаматтардың заттарын сақтауға қабылдауға
мiндеттi. Көлiк ұйымдарының сақтау камераларында сақтау шарты жария шарт деп танылады
(осы Кодекстiң 387-бабы).
2. Заттардың сақтау камерасына (автоматты камерадан басқа) қабылдануын растап жүк
берушiге түбiртек немесе нөмiрлi жетон берiледi. Түбiртек немесе жетон жоғалған жағдайда
сақтау камерасына өткiзiлген заттар жүк берушiге бұл заттардың оған тиесiлi екендiгiне
дәлелдер көрсетуi бойынша берiледi.
3. Сақтау камерасына өткiзiлген заттардың жоғалуынан, кем шығуынан немесе
бүлiнуiнен жүк берушi шеккен залалдардың сомасы, егер заттарды сақтауға өткiзу кезiнде
оған бағалау жүргiзiлген болса не егер тараптар өтелуге тиiстi залалдардың сомасына
қатысты келiсiмге келген болса, жүк берушiге тәулiктiк мерзiмде төленедi.
4. Заттар сақтау камерасына арнайы ережелерде немесе тараптардың келiсiмiнде
белгiленген шектердегi мерзiмге өткiзiледi. Көрсетiлген мерзiмде талап етiлмеген
заттарды сақтау камерасы тағы да үш ай бойына сақтауға мiндеттi. Бұл мерзiм өткен соң
талап етiлмеген заттар сатылуы, ал сатудан түскен сомалар осы Кодекстiң 781-бабына
сәйкес бөлiнуi мүмкiн.
788-бап. Ұйымдардың киiмiлгiштерiнде сақтау
1. Егер затты сақтауға өткiзу кезiнде сақтағаны үшiн сыйақы беру айтылмаған болса,
ұйымдардың киiмiлгiштерiнде сақтау тегiн болады деп ұйғарылады.
2. Сақтаушы заттың киiмiлгiште сақтауға қабылданғанын растап, жүк берушiге заттың
сақтауға қабылданғандығын растайтын нөмiрлi жетон немесе басқа да таңба бередi.
3. Киiмiлгiшке өткiзiлген зат жетонды көрсеткен адамға берiледi. Бұл ретте
сақтаушы жетонды көрсетушiнiң затты алуға өкiлеттiгiн тексеруге мiндеттi емес. Алайда
сақтаушы жетонның оны көрсеткен адамға тиесiлi екендiгiне күмән келтiрсе, затты жетон
көрсетушiге қайтаруды тоқтата тұруға құқылы.
4. Сақтаушы жүк берушi жетонды жоғалтып алғанда да киiмiлгiштен затты беруге
құқылы, бiрақ оның киiмiлгiшке зат өткiзгендiгi фактiсi немесе оның жүк берушiнiкi
екендiгi күмән тудырмауы немесе жүк өткiзушi оны дәлелдеуi керек.
789-бап. Қонақүйде сақтау
1. Қонақүй сақтаушы ретiнде, онда тұратын адамның қонақүйге енгізген ақшасын, өзге
де валюталық құндылықтары мен бағалы қағаздарын қоспағанда, жоғалу мен бүлiну дүлей
күштiң, заттың өз ерекшелiктерi салдарынан не тұратын адамның өзiнiң, оның қасында
жүргендердiң немесе оған келушiлердiң кiнәсiнен болған жағдайлардан басқа кезде, бұл
туралы ерекше келiсiм жасамай-ақ, заттың жоғалғаны немесе бүлiнгенi үшiн жауап береді.
2. Қонақүй ақшаның, өзге де валюталық құндылықтар мен бағалы қағаздардың
жоғалғаны үшiн олар сақтауға қабылданған жағдайда ғана жауап бередi.
3. Қонақүйде тұратын адам өз затының жоғалғанын немесе бүлiнгенiн байқаған бойда
бұл туралы дереу қонақүй әкiмшiлiгiне мәлiмдеуге мiндеттi. Бұлай жасамаған жағдайда
қонақүй заттың сақталмағаны үшiн жауапкершiлiктен босатылады.
4. Қонақүй мұндай жауапкершiлiктi өзiне алмайтындығы туралы хабарлама бергенмен,
онда тұратындардың заттарын сақтау жөнiндегi жауапкершiлiктен босатылмайды.
5. Осы баптың ережелерi мейманханаларға, демалыс үйлерiне, санаторийлерге,
жатақханаларға және осы сияқты ұйымдарға, сондай-ақ ұйымға келушi азаматтардың сыртқы
киiмдерiн, бас киімдерiн және өзге де заттарын сақтау үшiн арнайы орын бөлінген
ұйымдарға қатыста да қолданылады.
790-бап. Даулы заттарды сақтау (секвестр)
1. Секвестр туралы шарт бойынша затқа деген құқық жөнiнде араларында дау туған екi
немесе бiрнеше адам даулы затты даудың шешiлуi бойынша соттың шешiмi не дауласып жүрген
барлық адамның келiсуi (шарттық секвестр) бойынша бұл зат кiмге берiлсе, соған қайтаруды
мiндетiне алатын үшiншi адамға бередi.
2. Даулы зат соттың шешiмi бойынша секвестр тәртiбiмен сақтауға берiлуi мүмкiн
(сот секвестрi).
Сот секвестрi бойынша сақтаушы сот тағайындаған адам да, дауласушы жақтардың
өзара келiсуi бойынша белгiленген адам да болуы мүмкiн. Екi жағдайда да, егер заң
актiлерiнде өзгеше көзделмесе, сақтаушының келiсiмi талап етiледi.
3. Секвестр тәртiбiмен сақтауға қозғалатын да, қозғалмайтын да заттар берiлуi
мүмкiн.
Параграф 3. Тауар қоймасында сақтау
791-бап. Тауар қоймасы
Тауарлар сақтауды жүзеге асыратын және кәсiпкерлiк қызмет ретiнде сақтауға
байланысты қызметтер көрсететiн коммерциялық ұйымдар тауар қоймасы деп танылады.
792-бап. Ортақ пайдаланылатын тауар қоймасы
1. Егер заң актiлерiне сәйкес шектеулi адамдар тобынан тауарлар қабылдайтын
қоймалар қатарына жатқызылмаған болса, тауар қоймасы ортақ пайдаланылатын қойма деп
танылады.
2. Ортақ пайдаланылатын тауар қоймасымен жасалатын қоймада сақтау шарты жария
шарт деп танылады (осы Кодекстiң 387-бабы).
793-бап. Тауар қоймасының мiндеттерi
1. Тауар қоймасы стандарттарда, техникалық талаптарда, технологиялық
нұсқаулықтарда, сақтау жөнiндегi нұсқаулықтарда, тауарлардың жекелеген түрлерiн сақтау
ережелерiнде, қойма үшiн мiндеттi өзге де арнаулы нормативтiк құжаттарда белгiленген
сақтау талаптарын (режимiн) сақтауға мiндеттi.
2. Тауар қоймасы сақтауға қабылдау кезiнде өз есебінен тауарларға тексеру
жүргiзуге мiндеттi.
3. Тауар қоймасы, тауар иесiне тауарларды немесе олардың үлгiлерiн тексеру, егер
сақтау иесiздендiре отырып жүзеге асырылатын болса, байқап көру және тауарлардың
сақталуын қамтамасыз ету үшiн қажеттi шаралар қабылдауға мүмкiндiк беруге мiндеттi.
4. Тауарлардың сақталуын қамтамасыз ету үшiн сақтау жағдайын дереу өзгерту қажет
болған жағдайда тауар қоймасы талап етiлген шұғыл шараларды өз бетiнше қабылдауға
құқылы. Ол тауар иесiне қабылданған шаралар туралы хабарлауға мiндеттi.
5. Тауардың бүлiнуi байқалған жағдайда қойма дереу акт жасауға және тауар иесiн
оның тауар қоймасына мәлiмдеген мекен-жайы бойынша хабардар етуге мiндеттi.
794-бап. Тауар иесiнiң тауар қоймасына қоятын талаптары
Егер шартта өзгеше көзделмесе, тауар иесi қоймадан тауар алу кезiнде дұрыс
сақталмаудың салдарынан тауардың жоғалғаны, кем шыққаны немесе бүлiнгенi туралы, ал
көзге байқалмайтын бүлiнулер туралы - оларды табу үшiн қажет әдеттегi мерзiм iшiнде
тауар қоймасына мәлiмдеуге мiндеттi. Егер тауардың бүлiнгенi және кем шыққаны туралы
тиiстi мерзiмде мәлiмденбеген болса, бұл залалдар оның қасақана пиғылынан немесе өрескел
абайсыздығынан келтiрiлген жағдайларды қоспағанда, тауар қоймасы залалдар үшiн жауапты
болмайды.
795-бап. Тауар қоймасының сақтау жөнiндегi шығындарының
орнын толтыру
Қойманың жүк берушiнiң мүдделерiнде жүзеге асырылған (тауарларды сақтандыру, тиеу-
түсiру жұмыстары, кеден баждарын төлеу және т.б.) қосымша операциялар бойынша, шартта
көзделген немесе заң актiлерiнде көзделген шығындар ставкаларының орнын толтыруға құқығы
бар. Бұл құқық сақталатын тауарды қойманың ұстап қалу құқығымен қамтамасыз етiледi.
796-бап. Тауар қоймасының сақтау шартынан бас тартуы
Егер жүк берушi елеулi зиян келтiруге қауiп төндiретiн тауарлардың қатерлi сипатын
жасырса, тауар қоймасы сақтау шартын орындаудан бас тартуға құқылы.
797-бап. Қойма құжаттары
1. Тауар қоймалары тауарлардың сақтауға қабылданғандығын растап мынадай қойма
құжаттарын:
1) жай қойма куәлiгiн;
2) қос қойма куәлiгiн беруi мүмкiн.
1-1. Қазақстан Республикасының заңнамалық актiлерiнде көзделген жағдайларда тауар
қоймалары тауарлардың иесiздендiрiлiп сақтауға қабылданғанын растайтын қос немесе жай
қойма куәлiгiн беруге мiндеттi.
2. Қос қойма куәлiгi, оның әр бөлiгi және жай қойма куәлiгi бағалы қағаздар болып
табылады.
3. Қос және жай қойма куәлiгi кепiл нысанасы бола алады.
Ескерту. 797-бапқа өзгерту енгізілді - Қазақстан Республикасының 2007.01.12. №
225 Заңымен.
798-бап. Жай қойма куәлiгi
1. Жай қойма куәлiгi ұсынушының атына берiледi.
2. Жай қойма куәлiгiнде осы Кодекстiң 799-бабының 2-тармағының 2), 3), 5)-10)
тармақшаларында көзделген мәлiметтер, сондай-ақ оның ұсынушыға берiлгендiгi көрсетiлуге
тиiс.
799-бап. Қос қойма куәлiгi
1. Қос қойма куәлiгi мазмұны бойынша бiрдей және қажет болған жағдайда бiреуiн
басқасынан айыруға болатын қойма куәлiгiнен және кепiлдiк куәлiктен (варранттан) тұрады.
2. Қос қойма куәлiгiнiң әр бөлiгiнде:
1) қос қойма куәлiгiнiң тиiстi бөлiгiнiң атауы;
2) тауарды сақтауға қабылдаған қойманың атауы мен мекен-жайы;
3) қойма тiзiлiмi бойынша қойма куәлiгiнiң ағымдағы нөмiрi;
4) сақтауға тауар қабылданған ұйымның атауы немесе азаматтың аты-жөнi, сондай-ақ
тауар иесiнiң орналасқан жерi (тұрғылықты жерi);
5) тауардың атауы мен мөлшерi, тауарларға арналған орындардың саны;
6) егер Қазақстан Республикасының заңнамалық актiлерiнде өзгеше белгiленбесе,
қабылданған тауардың сомасы;
7) сақтауға алынған тауардың, егер бұлай белгiленетiн болса, сақталу мерзiмi;
8) сақтауға ақы төлеудiң тарифтерi мен тәртiбі;
9) қойма куәлiгiнiң берiлген күнi;
10) уәкiлеттi адамның қолтаңбасы және тауар қоймасының мөрi
(ол болған кезде) көрсетiлуге тиiс.
Қазақстан Республикасының заңнамалық актiлерiнде қос қойма куәлiгiнiң нысаны мен
мазмұнына қойылатын қосымша талаптар белгiленуi мүмкiн.
Ескерту. 799-бапқа өзгерту енгізілді - ҚР 2007.01.12 № 225; № 269-V (01.01.2015
бастап қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.
800-бап. Қос қойма куәлiгiн ұстаушының тауарға құқықтары
1. Қос қойма куәлiгiн ұстаушының қоймада сақтаулы тауарға толық көлемде билiк
етуге құқығы бар.
2. Кепiл куәлiгiнен бөлiп алынған қойма куәлiгiн ұстаушы тауарға билiк етуге
құқылы, бiрақ оны кепiл куәлiгi бойынша берiлген кредиттi өтегенге дейiн қоймадан ала
алмайды. Қойма куәлiгiн ұстаушы тапсыру жазбаларын (индоссамент) жасау және құжаттың
өзiн беру жолымен, бiрақ тауардың орнын ауыстырмай, қоймаға қойылған тауарға меншiк
құқығын басқаға беруді жүзеге асыра алады.
3. Кепiл куәлiгi бөлiп алынбаған қойма куәлiгiн индоссамент бойынша алған сатып
алушы кепiлден бос қойма тауарының иесiне айналады. Кепiл куәлiгiнсiз қойма куәлiгін алу
кезiнде тауарға меншiк құқығы кепiл құқығымен жүктемеленген болып ұйғарылады. Кепiл
талаптары туралы (тауарға кепiлдiк құқығын белгiлеудiң сомасы мен мерзiмi туралы)
мәлiметтердi, мүдделi тұлғалар айқын көре алатын қойма тiзiлiмiнен алуға болады.
4. Кепiл куәлiгiн ұстаушының осы куәлiк бойынша берiлген қарыздың және сол
бойынша сыйақының мөлшерiнде тауарға кепiл құқығы болады. Тауарға кепiл құқығын белгілеу
кезiнде бұл туралы қойма куәлiгiне белгi жасалады.
5. Сатып алушы немесе сатушы кепiлмен қамтамасыз ететiн тиiстi соманы кепiл
ұстаушыға (кредиторға) немесе тауар қоймасына енгiзе отырып, тауарды кепiлден босата
алады, оны тауар қоймасы кепiл куәлiгiн заңды ұстаушыға беруге мiндеттi.
6. Кепiл куәлiгiн ұстаушы оның кепiлмен қамтамасыз етiлген талаптарын мерзiмiнде
қанағаттандырмаған жағдайда заң актiлерiмен белгiленген тәртiппен оған кепiл куәлiгi
бойынша берiлген тауарды сатуға және кепiл берушiнiң басқа да кредит берушiлерi
алдындағы өз талаптарын артықшылықпен жабуға құқылы. Сатудан түскен сома жетпеген
жағдайда кепiл куәлiгiн ұстаушы оның алынбаған бөлiгiн кепiл куәлiгiмен қамтамасыз
етілген талаптарға ақы төлеу жөнінде бірге жауапты болатын барлық индоссанттардан
өндiрiп алуы мүмкiн.
Ескерту. 800-бапқа өзгерту енгізілді - Қазақстан Республикасының 2007.01.12. N 225
Заңымен.
801-бап. Қойма және кепiл куәлiктерiн беру
Қойма куәлiгi мен кепiл куәлiгi беру жазбасы (индоссаменттер) бойынша бiрге немесе
бөлек берiлуi мүмкiн.
802-бап. Қос қойма куәлiгi бойынша тауар беру
1. Тауар қоймасы қойма және кепiл куәлiктерiн (қос қойма куәлiгiн) ұстаушыға қоса
алғандағы осы екi куәлiктiң орнына тауар бередi.
Кепiл куәлiгi жоқ, бiрақ ол бойынша қарыз сомасын енгiзген қойма куәлiгiн
ұстаушыға тек тауар қойма куәлiгiне айырбастап және кепiл куәлiк бойынша барлық қарыз
сомасының жарнасы талабымен берiледi.
2. Қойма және кепiл куәлiктерiн ұстаушы тауарды бөлiп-бөлiп берудi талап етуге
құқылы. Бұл орайда бастапқы куәлiктердiң орнына оған қоймада қалған тауарларға жаңа
куәлiктер берiледi.
3. Осы баптың талаптарына қарамастан кепiл куәлiгi жоқ және ол бойынша қарыз
сомасын енгiзбеген қойма куәлiгiн ұстаушыға тауар берген тауар қоймасы кепiл куәлiгiн
ұстаушының алдында ол бойынша барлық есептелетiн соманың төленуi үшiн жауапты болады.
40-тарау. Сақтандыру
803-бап. Сақтандыру шарты
1. Сақтандыру шарты бойынша бiр тарап (сақтанушы) сақтандыру сыйлықақысын төлеуге
мiндеттенедi, ал екiншi тарап (сақтандырушы) сақтандыру жағдайы басталған кезде
сақтанушыға немесе шартта белгiленген сома (сақтандыру сомасы) шегiнде өзiнiң пайдасына
шарт жасалған өзге тұлғаға (пайда алушыға) сақтандыру төлемiн төлеуге мiндеттенедi.
Қазақстан Республикасының заңнамалық актілерінде сақтандыру шартында көзделген
тәртіппен және жағдайларда өзге де төлемдерді жүзеге асыру жағдайлары көзделуі мүмкін.
2. Сақтандыру сақтандыру шарты негiзiнде жүзеге асырылады.
Ескерту. 803-бапқа өзгерту енгізілді - Қазақстан Республикасының 2000.12.18 N 128
, 2006.07.05 N 164, 2010.07.15 № 338-IV (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-б. қараңыз)
Заңдарымен.
804-бап. Осы Кодекспен реттелетiн сақтандыру қатынастары
Сақтандырушылар мен сақтанушылар арасындағы қатынастар, сондай-ақ олардың
сақтандыру шартын жасау және оны орындау процесi кезiнде туындайтын сақтандырылғандармен
және пайда алушылармен қатынастары осы Кодекспен реттеледi.
805-бап. Сақтандыру нысандары
1. Сақтандыру нысандары:
1) мiндеттiлiк дәрежесi бойынша - ерiктi және мiндеттi;
2) сақтандыру объектiсi бойынша - жеке және мүлiктiк;
3) сақтандыру төлемiн жүзеге асыру негiздерi бойынша - жинақтаушы және жинақтаушы
емес болып табылады.
2. Сақтандыру қызметiн лицензиялау мақсатында заң актiлерiнде өзгеше жiктеу
көзделуi мүмкiн.
Ескерту. 805-бап жаңа редакцияда - Қазақстан Республикасының 2000.12.18. N 128
Заңымен .
806-бап. Мiндеттi және ерiктi сақтандыру
1. Міндетті сақтандыру - егер сақтандырудың міндетті түрлерін реттейтін заңнамалық
актілерде өзгеше белгіленбесе, талаптары тараптардың келісімімен
айқындалатын, заңнамалық актілердің талаптарына орай жүзеге асырылатын сақтандыру.
2. Алып тасталды - Қазақстан Республикасының 2007.05.07. N 244 Заңымен .
3. Өз өмiрiн немесе денсаулығын сақтандыру мiндетiн азаматқа заң актiлерiмен де,
шартпен де жүктеуге болмайды.
Мiндеттi сақтандыру сақтанушының есебiнен жүзеге асырылады.
4. Мiндеттi сақтандыру кезiнде сақтанушы, егер сақтандырудың осы түрін реттейтін
заңнамалық актілерде өзгеше белгіленбесе, тараптардың келісімімен айқындалған талаптар
бойынша сақтандырушымен шарт жасауға мiндеттi.
5. Мiндеттi сақтандыру шарты сақтандырудың осы түрiн жүзеге асыруға лицензиясы бар
сақтандырушымен ғана жасалады. Сақтандырудың міндетті түрін реттейтін заңнамалық
актілерде тәртібі мен талаптары белгіленген міндетті сақтандыру шартын жасасу, егер осы
заңнамалық актілерде өзгеше көзделмесе, жоғарыда аталған сақтандырушы үшін міндетті
болып табылады.
6. Ерiктi сақтандыру - тараптардың еркiн бiлдiруiне орай жүзеге асырылатын
сақтандыру.
Ерiктi сақтандырудың түрлерi, шарттары мен тәртiбi тараптардың келiсiмi бойынша
белгiленедi.
Ескерту. 806-бапқа өзгерту енгізілді - Қазақстан Республикасының 2007.05.07. N 244
(қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз) Заңымен.
807-бап. Сақтандыру объектiсi
1. Азаматтардың және заңды тұлғалардың, соның ішінде:
1) азаматтардың белгілі бір жасқа дейін немесе сақтандыру шартында белгіленген
мерзімге дейін өмір сүруіне, өліміне, азаматтардың өмірінде белгілі бір оқиғалардың
басталуына;
2) жазатайым жағдайлардың және өзге де оқиғалардың, аурулардың салдарынан
азаматтардың өмірі мен денсаулығына зиян келтірілуіне;
3) мүлікті иеленуiне, пайдалануына және оған билiк етуiне;
4) басқа тұлғаларға, соның ішінде шартты (міндеттемелерді) бұзу салдарынан
келтірілген зиянды өтеу міндетіне байланысты кез келген мүліктік мүдделері мүліктік және
жеке сақтандыру объектілері бола алады.
Сақтандырудың мiндеттi түрлерi бойынша сақтандыру объектiсi заң актiлерiмен
айқындалады.
2. Сақтанушының құқыққа қайшы мүліктік мүдделерi сақтандыруға жатпайды.
3. Осы баптың 2-тармағында көзделген мүліктік мүдделер объектiсi болатын
сақтандыру шарттары жарамсыз болып табылады.
Ескерту. 807-бапқа өзгертулер енгізілді - Қазақстан Республикасының 2006 жылғы 20
ақпандағы N 128 (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз), 2007.05.07. N 244
(қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз) Заңдарымен.
808-бап. Мiндеттi сақтандыру туралы ережелердiң
бұзылу зардабы
1. Заң актiлерiне сәйкес пайдасына мiндеттi сақтандыру жүзеге асырылуы тиiс болған
адам, егер оның сақтандырылмағандығы белгiлi болса, осы мiндет жүктелген тұлғадан оны
сот тәртiбiмен талап етуге құқылы.
2. Егер сақтандыру мiндетi жүктелген тұлға оны жүзеге асырмаса немесе сақтандыру
шартын заң актiлерiнде көзделгенмен салыстырғанда сақтандырылғандардың жағдайын
нашарлататындай жағдайда жасаған болса, бұл тұлға сақтандыру жағдайы басталған кезде
дұрыс сақтандыру кезiнде сақтандыру төлемi қандай талаптарда жүзеге асырылатын болса,
сақтандырылғандардың алдында сондай талаптарда жауапты болады.
3. Заң актiлерiмен сақтанушы болу мiндетi жүктелген тұлға осы Кодекстiң 806-
бабының 5-тармағына сәйкес сақтандыруды жүзеге асыруға мiндеттi, алайда одан жалтаратын
сақтандырушыны заң актiлерiнде көзделген талаптарда сақтандыру шартын жасауға мәжбүр
етудi сот тәртiбiмен талап етуге құқылы.
4. Сақтанушы ретiнде оны жүзеге асыруға мiндеттi тұлғалардың, сондай-ақ
сақтандырушы ретiнде iс-қимыл жасауға мiндеттi сақтандыру ұйымының сақтандырудан
жалтаруы заң актiлерiнде көзделген жауаптылыққа әкеп соқтырады.
Ескерту. 808-бапқа өзгерту енгізілді - Қазақстан Республикасының 2000.12.18. N 128
Заңымен .
809-бап. Жеке және мүлiктiк сақтандыру
1. Азаматтың өмiрiн, денсаулығын, еңбекке қабiлеттiлiгiн және жеке басына
байланысты өзге де мүліктік мүдделерiн сақтандыру жеке сақтандыруға жатады.
Жеке сақтандыру шарты бойынша сақтанушының өзi, сондай-ақ шартта аталған басқа
(сақтандырылған) адам сақтандырылған болуы мүмкiн.
2. Мүлiктi және оған байланысты мүліктік мүдделердi сақтандыру мүлiктiк
сақтандыруға жатады.
3. Мүлiктi сақтандыру кезiнде мүлiктiң жоғалуы (жойылуы) тәуекелi, жетiспеуi
немесе бүлiнуi және осы Кодекстiң 115-бабында көзделген өзге де мүлiктiк игiлiктер мен
құқықтар сақтандырылады.
4. Сақтанушының немесе пайда алушының мүлiктердi сақтандыруға мүддесi болмаған
жағдайда жасалған мүлiктiк сақтандыру шарты жарамсыз болады.
5. Азаматтық-құқықтық жауаптылықты сақтандыру кезiнде, үшiншi бiр адамдардың
өмiрiне, денсаулығына немесе мүлкiне зиян келтiрудiң салдарынан туындайтын мiндеттемелер
бойынша жауапты болу, сондай-ақ шарттардан туындайтын мiндеттемелер бойынша жауапты болу
тәуекелiн сақтандырады.
Ескерту. 809-бапқа өзгертулер енгізілді - Қазақстан Республикасының 2006.02.20. N
128 Заңымен (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз).
809-1-бап. Жинақтаушы сақтандыру
1. Сақтандыру жағдайы туған кезде, соның ішінде сақтандыру шартында белгіленген
кезең не олардың қайсысының бұрын туындауына байланысты сақтандыру шартында көзделген
өзге оқиға аяқталғанда сақтандыру төлемін жүзеге асыруды көздейтін сақтандыру жинақтаушы
сақтандыру болып табылады.
2. Туындауының ықтималдық және кездейсоқ белгілері бар Сақтандыру жағдайы туған
кезде ғана сақтандыру төлемiн жүзеге асыруды көздейтiн сақтандыру жинақтаушы емес
сақтандыру болып табылады.
3. Аннуитеттік сақтандыру шарты - сақтандырушыны шартта белгiленген мерзiм iшiнде
пайда алушының пайдасына мерзiмдi төлемдер түрiнде сақтандыру төлемiн жүзеге асыруға
мiндеттi ететiн сақтандыру шарты.
4. Жинақтаушы сақтандыру шарттары тек қана жеке сақтандыру бойынша жасалуы
мүмкiн.
5. Аннуитеттік сақтандыру шарты жинақтаушы сақтандыру шарттарына жатады.
Ескерту. 809-1 баппен толықтырылды - Қазақстан Республикасының 2000.12.18. N 128
Заңымен , өзгерту енгізілді - 2006.02.20. N 128 Заңымен (қолданысқа енгізілу тәртібін
2-баптан қараңыз).
810-812. <*>
Ескерту. 810-812-баптар алып тасталынды - Қазақстан Республикасының 2006.02.20. N
128 Заңымен (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз).
813-бап. Сақтанушы
1. Сақтанушы - сақтандырушымен сақтандыру шартын жасасқан тұлға.
2. Заңды тұлғалар мен азаматтар сақтанушылар бола алады.
3. Сақтанушы сақтандырудың ерiктi де, мiндеттi де нысандары бойынша
сақтандырушыны таңдап алуға ерiктi.
Ескерту. 813-бапқа өзгерту енгізілді - Қазақстан Республикасының 2000.12.18. N 128
Заңымен .
814-бап. Сақтандырушы
Сақтандырушы - сақтандыруды жүзеге асыратын, яғни сақтандыру жағдайы пайда болған
кезде сақтанушыға немесе пайдасына шарт жасалған өзге тұлғаға (пайда алушыға) шартта
айқындалған соманың (сақтандыру сомасының) шегiнде сақтандыру төлемін жүргізуге мiндеттi
тұлға.
Сақтандыру ұйымы ретiнде тiркелген және сақтандыру қызметiн жүзеге асыру
құқығына лицензиясы бар заңды тұлға не Қазақстан Республикасының өзара сақтандыру
туралы заңнамалық актiсiне сәйкес өзара сақтандыру қоғамы ғана сақтандырушы бола алады.
Ескерту. 814-бапқа өзгерту енгізілді - Қазақстан Республикасының 2000.12.18. N 128
, 2006.07.05. N 164 Заңдарымен.
815-бап. Сақтандырылған адам
1. Сақтандырылған адам - өзіне қатысты сақтандыру жүзеге асырылатын тұлға.
Егер шартта өзгеше көзделмесе, сақтанушы бiр мезгiлде сақтандырылған адам болып
табылады.
2. Заңнамалық актілермен сақтанушыға үшiншi тұлғаны сақтандыруды жүзеге асыру
мiндетi жүктелуi мүмкiн. Өз еркiмен сақтандыру кезiнде сақтанушы үшiншi тұлғаны
сақтандыру шартында сақтандырылған адам ретінде айқындай алады. Бұл жағдайларда
сақтандырылған адамның жеке басы және соған байланысты оның мүдделері (сақтандырылған
адамды жеке сақтандыру) не сақтандырылған адамның мүлкі және мүліктік мүдделері
(сақтандырылған адамның мүліктік сақтандырылуы) сақтандыру объектiсi болады.
Мүлiктi сақтандыру кезiнде сақтанушы болып табылмайтын сақтандырылған адам бұл
мүлiктiң сақталуына мүдделi болуға тиiс.
3. Егер шарттың талаптары бойынша сақтанушы болып табылмайтын сақтандырылған
адамға белгiлi бiр мiндеттер жүктелген болса, сақтанушы осы шартты жасасуға
сақтандырылған адамның келісімін алуы тиіс.
Мiндеттi сақтандыру кезiнде, сондай-ақ топтастырылып иесіздендірілген сақтандыру
кезінде, шарт жасасу үшін оның өзі сақтандырылған адам ретiнде көрiнетiн үшiншi адамның
келiсiмi талап етiлмейдi.
Өз еркiмен сақтандыру кезiнде адамдардың оның жеке басын немесе мүлкiн сақтандыру
жөнiндегi қарсылығы шарт жасасудың мүмкiн еместiгiне, ал егер ол жасалып қойған болса -
шарттың бұзылуына әкеп соғады.
4. Сақтанушыға үшiншi тұлғаны сақтандыру мiндетi жүктелген жағдайда, аталған
тұлға сақтанушыдан бұл мiндеттiң орындалуы туралы есеп талап етуге, ал заң актiлерiнде
көзделген жағдайларда - оның сақтандырылған адам болып табылатындығын дәлелдейтiн
құжатты алуға құқылы.
Сақтанушы үшiншi адамды сақтандыру жөнiндегi өз мiндетiн орындамаған немесе дұрыс
орындамаған жағдайда, соңғысы осы Кодекстiң 808-бабының 1 және 2-тармақтарында көзделген
шараларды қолдануға құқылы.
5. Кәмелетке толмаған азамат сақтандырылған болып табылатын жағдайда оның
құқықтары осы Кодекстiң 22-24-баптарында көзделген тәртiппен iске асырылады.
6. Сақтандырылған адамның пайдасына шарт жасасу, сақтанушыны осы шарт бойынша
мiндеттердi орындаудан босатпайды.
Үшiншi адамды сақтандыру сақтанушының есебiнен жүзеге асырылады.
7. Сақтандырылған адам шартқа сәйкес өзiне тиесiлi сақтандыру төлемiн алудан бас
тартқан жағдайда сақтандыру төлемiн алу құқығы сақтанушыға көшедi.
8. Сақтанушы болып табылмайтын, оған қатысты мұндай жағдайды көздемейтiн жеке
басты сақтандыру шарты жасалған сақтандырылған адам қайтыс болған жағдайда, егер заң
актiлерiнде немесе шартта сақтандырылған адамды ауыстыру көзделмесе, бұл шарт
тоқтатылуға жатады.
Егер сақтандырылған адамның қайтыс болуы сақтандыру шартында көзделген сақтандыру
жағдайы болса, бұл шарт онда көзделген талаптармен орындалады.
Сақтанушы болып табылмайтын, оған қатысты мүлiктiк сақтандыру шарты жасалған
сақтандырылған адам қайтыс болған жағдайда, сақтандырылған адамның құқықтары мен
мiндеттерi сақтанушының келiсуiмен, егер заң актiлерiнде немесе шартта өзгеше
көзделмесе, сол мүлiктiң және сақтандырылған адамның мүлiктiк құқықтарының мұрагерлерiне
ауысады.
Егер сақтанушы қайтыс болған сақтандырылған адамды ауыстыруға келiспесе не
мұрагерлер оның сақтандыру шартынан туындайтын құқықтары мен мiндеттерiн қабылдауға
келiспесе, бұл шарт тоқтатылуға жатады.
9. Үшiншi адамның (сақтандырылған адамның) пайдасына жасалған сақтандыру шартына
осы Кодекстiң 391-бабының осы бап ережелерiне қайшы келмейтiн бөлiгiндегi ережелерi
қолданылады.
Ескерту. 815-бапқа өзгерту енгізілді - Қазақстан Республикасының 2000.12.18. N 128
, 2007.05.07. N 244 (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз) Заңдарымен.
816-бап. Пайда алушы
1. Пайда алушы - сақтандыру шартына немесе мiндеттi сақтандыру туралы заң
актiлерiне сәйкес сақтандыру төлемiн алушы болып табылатын тұлға.
Заңды тұлға да, азамат та пайда алушы бола алады.
Пайда алушы жеке де, мүлiктiк те сақтандыру бойынша тағайындала алады.
Сақтандырудың мiндеттi түрi бойынша пайда алушы сақтандырудың осы түрiн реттейтiн
заң актiлерiмен айқындалады, ерiктi түрi бойынша оны сақтанушы тағайындайды.
2. Егер мiндеттi сақтандыру туралы заң актiлерiнде немесе өз еркiмен сақтандыру
туралы шартта өзгеше көзделмесе, сақтанушы пайда алушы болып табылады.
Егер сақтанушы сақтандырылған адам болып табылмаса, пайда алушы сақтандырылған
адам болуы тиіс не ол сақтандырылған адамның жазбаша келiсiмi бойынша тағайындалады.
Егер пайда алушы сақтандыру шартында көрсетiлмесе, ол сақтандырылған адам деп
ұйғарылады.
3. Алып тасталды - ҚР 20.02.2006 № 128 Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен
кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).
4. Алып тасталды - ҚР 18.12.2000 № 128 Заңымен (жарияланған күнiнен бастап
қолданысқа енгiзiледi).
5. Сақтандырылған адам бір мезгілде пайда алушы болып табылатын жағдайда
соңғысына осы Кодекстiң 815-бабында көзделген ережелер қолданылады.
6. Сақтандырылған адам болып саналмайтын пайда алушы қайтыс болған жағдайда не ол
пайда алушының құқықтарынан бас тартса, соңғысының құқығы сақтанушыға ауысады.
Сақтандырылған болып табылатын пайда алушы қайтыс болған жағдайда осы Кодекстiң
815-бабының 8-тармағында көзделген зардап туындайды.
7. Егер сақтандырылған адамның қайтыс болуы, сақтандыру шартында көзделген жағдай
болып табылса, онда бұл сақтандырылған адам сақтанушы болмаған күнде де, болған күнде
де, бірақ шартта пайда алушы көрсетiлмесе, сақтандырылған адамның мұрагерлерi пайда
алушылар деп танылады.
8. Сақтандыру жағдайы басталған кезде пайда алушы тікелей сақтандырушыға
сақтандыру шартында көзделген сақтандыру төлемiн төлеу туралы талап қоюға құқылы.
9. Пайда алушының пайдасына шарт жасасу сақтанушыны осы шарт бойынша мiндеттердi
орындаудан босатпайды.
Ескерту. 816-бапқа өзгертулер енгізілді - Қазақстан Республикасының 2000.12.18. N
128 Заңымен , 2006.02.20. N 128 Заңымен (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан
қараңыз).
817-бап. Сақтандыру жағдайы
1. Сақтандыру жағдайы - басталған бойда сақтандыру шарты сақтандыру төлемін жүзеге
асыруды көздейтiн оқиға.
2. Мiндеттi сақтандыру бойынша сақтандыру жағдайының түрлерi мiндеттi сақтандыру
туралы заң актiлерiмен, ал өз еркiмен сақтандыру бойынша - тараптардың келiсiмiмен
белгiленедi.
3. Жинақтаушы сақтандыру шарты бойынша көзделуi мүмкiн оқиғаларды қоспағанда,
сақтандыру жағдайы ретiнде қарастырылатын оқиға, оның басталуының ықтимал және кездейсоқ
белгiлерiне ие болуы тиiс.
4. Сақтандыру жағдайының басталғандығын, сондай-ақ ол келтiрген зияндарды
дәлелдеу сақтанушының (пайда алушының, сақтандырылушының) мiндетiне жатады.
Ескерту. 817-бапқа өзгерту енгізілді - Қазақстан Республикасының 2000.12.18 N 128,
2010.07.15 № 338-IV (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-б. қараңыз) Заңдарымен.
818-бап. Сақтандыру сыйлықақылары
1. Сақтандыру сыйлықақысы - сақтандырушы сақтанушыға (пайда алушыға) сақтандыру
шартында көзделген мөлшерде сақтандыру төлемiн жүргiзу мiндеттемесiн қабылдағаны үшiн
сақтанушы сақтандырушыға төлеуге мiндеттi ақша сомасы.
Осы Кодекстің 845-1-бабының 3-тармағында көзделген жағдайды қоспағанда,
сақтандырушының сақтанушыдан алған сақтандыру сыйлықақылары оған меншік құқығымен
тиесілі болады.
2. Сақтандыру сыйлықақыларының мөлшерi шартпен белгiленедi. Сақтандырудың
мiндеттi түрлерi кезiнде олар заңнамалық актілермен белгіленеді.
Сақтандыру сыйлықақыларын төлеудiң тәртiбi мен мерзiмдерi шартпен белгiленедi.
Сақтандырудың мiндеттi түрлерi бойынша олар заңдармен белгiленуi мүмкiн.
3. Тараптар сақтандыру шарты бойынша төленуге жататын сақтандыру сыйлықақыларының
мөлшерiн айқындау кезiнде, сақтандыру объектiсi мен сақтандыру тәуекелiнiң сипатын
ескере отырып, сақтандыру сомасы өлшемiнен өндiрiлетiн сақтандыру сыйлықақысының
ставкасын белгiлейтiн сақтандырушы әзiрлеген сақтандыру тарифiн қолдана алады.
4. Шартта сақтандыру сыйлықақысын мерзiмдiк сақтандыру жарналары түрiнде бөлiп-
бөлiп төлеу көзделуi мүмкiн.
5. Егер сақтандыру шартында сақтандыру сыйлықақысын бөлiп-бөлiп төлеу көзделген
болса, шартты мерзiмiнен бұрын бұзуды қоса алғанда, шартта кезекті сақтандыру жарналарын
белгіленген уақытта төлемеудiң зардабы айқындалуы мүмкiн.
6. Егер сақтандыру жағдайы енгiзу мерзiмi өтiп кеткен белгiлi бiр сақтандыру
жарнасын төлеуден бұрын басталған болса, сақтандырушы сақтандыру төлемiнің мөлшерiн
айқындау кезiнде мерзiмi өтiп кеткен сақтандыру жарнасының сомасын есепке алуға құқылы.
Ескерту. 818-бапқа өзгерістер енгізілді - ҚР 2000.12.18. N 128 , 2006.02.20. N 128
(қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз), 2007.05.07. N 244 (қолданысқа енгізілу
тәртібін 2-баптан қараңыз); 27.04.2015 № 311-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін
күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.
819-бап. Сақтандыру сомасы
1. Сақтандыру сомасы - сақтандыру объектiлерi сақтандырылған адам және сақтандыру
жағдайы басталған кездегі сақтандырушы жауаптылығының шектi көлемiн бiлдiретiн ақша
сомасы.
2. Сақтандыру сомасының мөлшерi шартпен белгiленедi. Сақтандырудың мiндеттi
түрлерi кезiнде олар заң актiлерiнде белгiленген мөлшерден кем болмауы керек.
3. Мүлiктi сақтандыру кезiнде сақтандыру сомасы шарт жасалған кездегi оның нақты
құнынан (сақтандыру құнынан) артық бола алмайды.
4. Тараптар, оны сақтанушы қасақана жаңылыстырғанын сақтандырушы дәлелдеген
жағдайларды қоспағанда, сақтандыру шартында белгiленген мүлiк құнына талас тудыра
алмайды. Егер сақтандыру шартында белгiленген сақтандыру сомасы сақтандыру құнынан артық
болса, онда ол сақтандыру сомасының шарт жасалған кезiндегi сақтандыру құнынан артылған
бөлiгiнде жарамсыз болып табылады.
5. алып тасталды - 2006.02.20. N 128 Заңымен .
Ескерту. 819-бапқа өзгертулер енгізілді - Қазақстан Республикасының 2000.12.18. N
128 Заңымен , 2006.02.20. N 128 Заңымен (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан
қараңыз).
820-бап. Сақтандыру төлемi
1. Сақтандыру төлемi - сақтандырушы сақтанушыға (пайда алушыға) сақтандыру жағдайы
туған кезде не жинақтаушы сақтандыру шартында белгiленген мерзiм туған кезде сақтандыру
сомасы шегiнде төлейтiн ақша сомасы.
Аннуитеттік сақтандыру шарттары бойынша сақтандыру төлемдерін қоспағанда,
сақтандыру төлемі біржолғы төлеммен жүзеге асырылады.
2. Сақтандыру төлемiнiң мөлшерiн анықтау тәртiбi шартта белгiленедi.
Сақтандырудың мiндеттi түрлерi кезiнде сақтандыру төлемiнiң мөлшерiн анықтау тәртiбi
Қазақстан Республикасының заң актiлерiнде белгiленедi.
3. Сақтандыру төлемiн жүзеге асырудың тәртiбi мен мерзiмдерi шартпен белгiленедi.
Сақтандырудың міндетті түрлері бойынша олар заң актілерімен белгіленуі мүмкін.
4. Мүлiктi және азаматтық-құқықтық жауаптылықты сақтандыру бойынша сақтандыру
төлемi сақтандыру жағдайының басталуы нәтижесінде сақтанушыға (сақтандырылған адамға)
келтiрiлген нақты зиянның мөлшерiнен аспауы керек.
5. Жеке сақтандыру бойынша сақтандыру төлемi сақтанушыға (сақтандырылған адамға)
әлеуметтiк қамсыздандыру бойынша, сақтандырудың басқа шарттары бойынша оған тиесілi
сомаларға қарамастан және зиянның орнын толтыру тәртiбiмен жүзеге асырылады.
6. Мүлiктiк сақтандыру шартының талаптарымен сақтандыру өтемiнiң сомасы шегiнде
сақтандыру өтемiн зиянның заттай нысандағы өтемiмен ауыстыру көзделуi мүмкiн.
7. Сақтандыру төлемін жүзеге асыру кезiнде сақтандырушы өзiне сақтанушыдан
тиесiлi болатын сақтандыру сыйлықақыларына не сақтандыру жарналарына есеп жүргiзуге
құқылы.
8. Егер шартта немесе мiндеттi сақтандыру туралы заң актiлерiнде жауаптылықтың
бұдан жоғары мөлшерi көзделмесе, сақтандыру төлемiн уақытында жүзеге асырмағаны үшiн
сақтандырушы осы Кодекстiң 353-бабына сәйкес жауап бередi.
Ескерту. 820-бапқа өзгерту енгізілді - Қазақстан Республикасының 2000.12.18. N 128
Заңымен , 2006.02.20. N 128 Заңымен (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз).
821-бап. Қос сақтандыру
1. Қос (көпше) сақтандыру - белгiлi бiр объектiнi бiрнеше сақтандырушыда
әрқайсысымен дербес шарт бойынша сақтандыру.
2. Мүлiктi қос сақтандыру кезiнде әрбiр сақтандырушы сақтанушының алдында онымен
жасалған шарттың шегiнде жауапты болады, алайда сақтанушының барлық сақтандырушылардан
алған сақтандыру төлемдерiнiң жалпы сомасы нақты зияннан аспауы тиiс.
Бұл ретте сақтанушы кез келген сақтандырушыдан онымен жасалған шартта көзделген
сақтандыру сомасының көлемiнде сақтандыру төлемiн алуға құқылы. Егер алынған сақтандыру
төлемi нақты зиянды жаппайтын болса, сақтанушы жетпеген соманы басқа сақтандырушыдан
алуға құқылы.
Келтiрiлген зиянды басқа сақтандырушылар өтегендiктен сақтандыру төлемiнен толық
немесе iшiнара босатылған сақтандырушы сақтанушыға шыққан шығындарды шегере отырып,
сақтандыру сыйлықақыларының тиiстi бөлiгiн қайтаруға мiндеттi.
3. Жеке өзiн қос (көпше) сақтандыру кезiнде әрбiр сақтандырушы өзiнiң сақтанушы
алдындағы сақтандыру мiндеттемелерiн, оларды басқа сақтандырушылардың орындағандарына
қарамастан, өз бетiнше атқарады.
Ескерту. 821-бапқа өзгерту енгізілді - Қазақстан Республикасының 2000.12.18. N 128
Заңымен .
822-бап. Топтық сақтандыру
1. Топтық сақтандыру кезiнде бiр сақтандыру шартымен бiр мезгiлде өздерi пайда
алушы болып табылатын бiрнеше сақтандырылған адамдар қамтылады.
2. Топтық сақтандыру адамдардың белгiлi бiр санаттарын қамтитын жеке де, мүлiктiк
те, дербестендiрiлген де, иесiздендiрiлген де болуы мүмкiн.
Иесiздендiрiлген сақтандыру кезiнде сақтандырылған адамдар тобы сақтандыру
шартында бұл оның әрбiр сақтандырылған адамға қатысты зардабын және оған тиесілі
сақтандыру төлемiнің төлеу мөлшерiн дараландыру үшiн қажеттi шамада нақтылануға тиiс.
3. Жұмыс берушiлердiң өз қызметкерлерiн ұжымдық сақтандыруы тек жеке сақтандыру
түрiнде ғана болуы мүмкiн.
Ескерту. 822-бапқа өзгерту енгізілді - Қазақстан Республикасының 2000.12.18. N 128
Заңымен .
823-бап. Ортақ сақтандыру
1. Сақтандыру объектiсi бiрнеше сақтандырушы (ортақ сақтандыру) бірлескен бір шарт
бойынша сақтандырылуы мүмкін. Бұл орайда шартта әрбiр сақтандырушының келiсiлген
үлестердегi құқықтары мен мiндеттерiн айқындайтын талаптары болуы тиiс.
Егер мұндай шартта әрбiр сақтандырушының құқықтары мен мiндеттерi айқындалмаған
болса, олар сақтандыру төлемiн жүзеге асыру үшiн сақтанушының (пайда алушының) алдында
ортақтасып жауап бередi.
2. Iрi немесе аса iрi тәуекелдердi бiрлесiп сақтандыру үшiн ортақ
сақтандырушылар бiрлескен қызмет туралы шарт негiзiнде жай серiктестiктер (сақтандыру
пұлдары) құра алады.
3. Ортақ сақтандырушылар арасында тиiстi келiсiм болған жағдайда, олардың бiреуi
сақтанушының алдында тек өз үлесiмен ғана жауапты болып қала отырып, онымен өзара
қатынаста барлық ортақ сақтандырушылардан өкіл болуы мүмкін.
Ескерту. 823-бапқа өзгерту енгізілді - Қазақстан Республикасының 2000.12.18. N 128
Заңымен .
824-бап. Қайта сақтандыру
1. Сақтандырушы сақтанушы алдындағы өз мiндеттерiнiң бәрiн немесе оның бiр бөлiгiн
орындау тәуекелiн жабуды басқа сақтандырушыда (қайта сақтандырушыда) қайта сақтандыру
жолымен қамтамасыз етуге құқылы.
2. Қайта сақтандырушымен қайта сақтандыру (қайта сақтанушы) шартын жасасқан
сақтандырушы онымен жасаған сақтандыру шартына сәйкес сақтанушының алдында толық көлемде
жауапты болып қалады.
3. Қайта сақтандыру талаптары Қазақстан Республикасының заңнамалық актiлерiнде
және қайта сақтанушы мен қайта сақтандырушы арасындағы қайта сақтандыру шартында
айқындалады.
Қайта сақтандыру шарты осы Кодексте сақтандыру шартына қойылатын талаптарға сай
болуға тиiс. Исламдық қайта сақтандыру шарты осы Кодексте исламдық сақтандыру шартына
қойылатын талаптарға сай болуға тиiс. Бұл ретте, негiзгi сақтандыру шарты (исламдық
сақтандыру шарты) бойынша сақтандырушы қайта сақтандыру шартында (исламдық қайта
сақтандыру шартында) сақтанушы болып есептеледі.
4. Қайта сақтандыруды ұйымдастыру үшiн қайта сақтандырушылар бiрлескен қызмет
туралы шарттың негiзiнде жай серiктестiкке (қайта сақтандыру пулдары) бiрiге алады.
5. Екi немесе бiрнеше қайта сақтандыру шарттарын біртіндеп жасауға жол берiледi.
Ескерту. 824-бапқа өзгерістер енгізілді - ҚР 10.07.2003 жылғы N 483 (01.01.2004
бастап күшіне енеді), 2006.02.20. N 128 Заңымен (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан
қараңыз); 27.04.2015 № 311-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн
өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.
825-бап. Сақтандыру шартының нысаны
1. Сақтандыру шарты жазбаша нысанда:
1) тараптардың сақтандыру шартын жасасуы;
2) сақтанушыны бiр жақты тәртiпте (бiрiгу шарты) сақтандырушы әзiрлеген үлгiлiк
шарттарға (сақтандыру ережелерiне) қосу және сақтандырушының сақтанушыға сақтандыру
полисiн беруi.
3) алынып тасталды
4) алынып тасталды
2. Мiндеттi сақтандыру бойынша жазбаша шарттың нысаны Қазақстан
Республикасының мiндеттi сақтандыру туралы заң актiлерiнде айқындалады, ал ерiктi
сақтандыру бойынша - сақтандырушы айқындайды не тараптардың келiсiмiмен айқындалады.
3. Сақтандыру шартының жазбаша нысанын сақтамау оның жарамсыздығына әкеп
соқтырады.
Ескерту. 825-бапқа өзгертулер енгізілді - Қазақстан Республикасының 2000.12.18. N
128 , 2003.07.01. N 445 , 2003 жылғы 10 шілдедегі N 483 (2004 жылғы 1 қаңтардан бастап
күшіне енеді), 2006.02.20. N 128 (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз)
Заңдарымен.
825-1-бап. Сақтандыру ережелерi
1. Сақтандырушы сақтандыру ережелерін сақтандырудың әрбір түрі бойынша әзірлейді
және олар осы баптың талаптарына сәйкес келуге тиіс.
2. Сақтандыру ережелерiнде:
1) сақтандыру объектiлерiнiң тiзбесi;
2) сақтандыру сомасын анықтау тәртiбi;
3) сақтандыру жағдайларының тізбесі;;
4) сақтандыру жағдайларынан алып тастау және сақтандыруды шектеу;
5) сақтандыру шартының қолданылу мерзiмi мен орны;
6) сақтандыру шартын жасасу тәртiбi;
7) тараптардың құқықтары мен мiндеттерi;
8) сақтанушының сақтандыру жағдайы туған кездегi iс-әрекетi;
9) сақтандыру жағдайының туғандығын және шығын мөлшерiн растайтын құжаттар
тiзбесi;
10) сақтандыру төлемiн жүзеге асырудың тәртiбi мен шарттары;
10-1) сақтанушыға немесе сақтандырылушыға сақтандыру төлемiн жүзеге асыруға
қажетті жетіспейтін құжаттар туралы хабарлау мерзімі;
11) сақтандыру төлемi немесе сақтандыру төлемiн жасаудан бас тарту туралы шешiмдi
қабылдаудың мерзiмi;
12) сақтандыру шартын тоқтату талаптары;
13) дауларды шешу тәртiбi;
14) алынып тасталды;
15) қосымша талаптар болуға тиіс.
3. алынып тасталды.
4. Сақтанушы мен сақтандырушы арасындағы келiсiм бойынша сақтандыру ережелерiнiң
негiзiнде сақтандыру шартын жасасу кезiнде анықталатын қосымша талаптарды көздейтiн
сақтандыру шарттары жасалуы мүмкiн.
5. Алынып тасталды - ҚР 2009.12.30 № 234-IV (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-б.
қараңыз) Заңымен.
Ескерту. Кодекс 825-1-баппен толықтырылды - ҚР 2000.12.18 N 128, өзгертулер
енгізілді - 2003.07.10 N 483 (2004 жылғы 1 қаңтардан бастап күшіне енеді), 2006.02.20 N
128 (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз), 2009.12.30 № 234-IV (қолданысқа
енгізілу тәртібін 2-б. қараңыз), 2010.07.15 № 338-IV (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-б.
қараңыз) Заңдарымен.
826-бап. Сақтандыру шартының мазмұны
1. Сақтандыру шартында мыналар болуы тиiс:
1) сақтандырушының атауы, орналасқан жері және банктік реквизиттерi;
2) сақтанушының (егер ол жеке адам болса) тегi, аты, әкесiнiң аты (егер бар
болса) және тұрған жерi немесе (егер ол заңды тұлға болса) оның атауы, орналасқан жерi
және банктiк реквизиттерi;
3) сақтандыру объектiсiн көрсету;
4) сақтандыру жағдайын көрсету;
5) сақтандыру сомасының мөлшері (аннуитеттік сақтандыру шарттарын қоспағанда)
және сақтандыру төлемiн жүзеге асырудың тәртiбi мен мерзiмдерi;
6) сақтандыру сыйлықақысының мөлшерi, оларды төлеудiң тәртiбi мен мерзiмдерi;
6-1) сақтандырушының исламдық сақтандыру қорын басқарғаны үшін сыйақы мөлшері, оны
төлеу шарттары мен тәртібі (исламдық сақтандыру шарты жасалған кезде);
7) шарттың жасалу күнi және қолданылу мерзiмi;
8) егер олар сақтандыру қатынасына қатысушылар болса, сақтандырылған адам мен
пайда алушы туралы көрсету;
9) шарттың (сақтандыру полисiнiң) номерi, сериясы;
10) шарттың талаптарына өзгерiстер енгiзу жағдайлары мен тәртiбi;
11) сатып алу сомасын (жинақтаушы сақтандыру үшiн) төлеудiң шарты және оның
мөлшерi;
11-1) сақтанушыны немесе сақтандырылушыны сақтандыру төлемiн жүзеге асыруға
қажетті жетіспейтін құжаттар туралы хабардар ету мерзімдері;
12) күші жойылды - ҚР 2012.01.12 N 538-IV (2013.01.01 бастап қолданысқа
енгізіледі) Заңымен;
13) күші жойылды - ҚР 2012.01.12 N 538-IV (2013.01.01 бастап қолданысқа
енгізіледі) Заңымен;
14) сақтандыру сомасының, сақтандыру төлемi мен сақтандыру сыйақысының валюта
түрi.
15) сақтанушының сәйкестендіру нөмірін, резиденттік белгісін және экономика
секторын көрсету;
16) егер сақтандырылушы (пайда алушы) сақтандыру шарты бойынша сақтанушы болмаса,
сақтандырылушы (пайда алушы) сақтандыру шартында көрсетілген жағдайда, оның
сәйкестендіру нөмірін, резиденттік белгісін және экономикасының секторын көрсету.
2. Тараптардың келiсiмi бойынша шартқа өзге де талаптар енгiзiлуi мүмкiн.
2-1. Франшиза - сақтандырушыны сақтандыру талаптарында көзделген, белгілі бір
мөлшерден аспайтын залалды өтеуден босату.
Франшиза шартты (шегерілмейтін) және шартсыз (шегерілетін) болады.
Шартты франшиза кезінде сақтандырушы франшизаның белгіленген мөлшерінен аспайтын
залалды өтеуден босатылады, бірақ егер оның мөлшері осы сомадан көп болса, залалды толық
өтеуге тиіс.
Шартсыз франшиза кезінде залал барлық жағдайларда белгіленген сома шегеріле
отырып өтеледі.
Франшиза сақтандыру сомасына қатысты процент бойынша не абсолютті мөлшерде
белгіленеді.
3. Егер сақтандыру шартында заң актiлерiнде көзделгендермен салыстырғанда
сақтанушының жағдайын нашарлататындай талаптар болса, осы заң актiсiмен белгiленген
ережелер қолданылады.
4. Егер қайта сақтандыру шартында өзгеше көзделмесе, қайта сақтандырушының қайта
сақтандыру шарты бойынша жауаптылық кезеңi сақтандырушының сақтандыру шарты бойынша
мiндеттемесi қайта сақтандыруға берiлген сақтандыру шарты бойынша жауаптылық кезеңiне
сәйкес келуге тиiс.
5. Сақтандыру шартында көрсетілуге тиіс талаптардың толық еместігі үшiн
сақтандырушы жауапты болады.
Ескерту. 826-бапқа өзгерістер енгізілді - ҚР 2000.12.18 N 128, 2006.02.20 N 128
(қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз), 2007.01.12 N 225, 2009.12.30 № 234-IV
(қолданысқа енгізілу тәртібін 2-б. қараңыз), 2010.07.15 № 338-IV (қолданысқа енгізілу
тәртібін 2-б. қараңыз), 2012.01.12 N 538-IV (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-б. қараңыз);
27.04.2015 № 311-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң
қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.
826-1-бап. Жинақтаушы сақтандыру шарты бойынша сақтандыру
сыйлықақысын төлеудiң мерзiмiн ұзарту
1. Сақтандыру жарнасын (алғашқысын қоспағанда) жинақтаушы сақтандыру шартында
белгіленген мерзімде алмаған сақтандырушы сақтанушыны сақтандыру жарнасын төлеу
қажеттiгi туралы хабардар етуге мiндеттi.
2. Хабарламада:
1) сақтандыру жарнасын төлейтiн кезең (сақтандыру сыйлықақысының мерзiмiн ұзарту
кезеңi);
2) сақтандыру жарнасын төлеу мерзiмiн өткiзiп алғаны үшiн өсiмпұлдың мөлшерi;
3) сақтандырушының сақтандыру сыйлықақысының мерзiмiн ұзарту кезеңi iшiнде
сақтандыру жарнасы төленбеген жағдайда шарттың қолданылуын бiржақты тәртiппен тоқтату
құқығы болуға тиiс.
3. Сақтандыру сыйлықақысының мерзiмiн ұзарту кезеңi 30 күнтiзбелiк күннен кем
болмауға тиiс.
4. Жинақтаушы сақтандыру шарты бойынша сақтандыру сыйлықақысының мерзiмiн ұзарту
кезеңiнде сақтандыру жағдайы басталған кезде сақтандырушы берешек сомасын ұстай отырып,
сақтандыру төлемiн жүзеге асыруға мiндеттi.
5. Сақтандыру жарнасын төлеу қажеттiгi туралы хабарлама сақтанушыға оның
жiберiлгенiн растауға мүмкiндiк беретiн тәсiлмен жiберiледi.
Ескерту. 826-1-баппен толықтырылды - Қазақстан Республикасының 2000.12.18. N 128 ,
өзгерту енгізілді - 2006.02.20. N 128 (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз),
2010.07.15 № 338-IV (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-б. қараңыз) Заңдарымен.
826-2-бап. Жинақтаушы сақтандыру шартының
қолданылуын қалпына келтiру
1. Егер жинақтаушы сақтандыру шартының қолданылуы сақтанушының сақтандыру жарнасын
төлемеуi негiзiнде тоқтатыла тұрса немесе тоқтатылса, сақтанушы:
1) алынып тасталды ;
2) мерзiмi өтiп кеткен сақтандыру жарналарын;
3) сақтандыру жарналарын осы Кодекстiң 353-бабында көзделген мөлшерде төлеудiң
мерзiмiн өткiзiп алғаны үшiн өсiмпұлды төлеген кезде сақтандырушы шарттың қолданылуын
қалпына келтiруге мiндеттi.
2. Сақтанушы шарттың қолданылуы тоқтатылған немесе шарт тараптарының өз
мiндеттемелерiн орындауын тоқтата тұрған күннен бастап бiр жыл iшiнде жинақтаушы
сақтандыру шартының қолданылуын қалпына келтiруге құқылы.
3. Сақтандырушы жинақтаушы сақтандыру шартының қолданылуын қалпына келтiрген
кезде сақтандырылған адамның денсаулық жағдайына медициналық сараптама жүргiзуге құқылы.
Сақтандырылған адамның денсаулық жағдайы нашарлаған жағдайда сақтандырушы
сақтандыру төлемiнiң және (немесе) сақтандыру сыйлықақысының мөлшерiн қайта есептеуге
құқылы. Сақтанушы шарттың қолданылуын жаңа талаптармен қалпына келтiруден бас тартқан
жағдайда шартты қалпына келтiруге болмайды.
4. Егер жинақтаушы сақтандыру шартының қолданылуы мерзімінен бұрын тоқтатылса
және сақтандырушы сатып алу сомасын төлеген болса, сақтандырушы мұндай шарттың
қолданылуын қалпына келтіруден бас тартуға құқылы.
Ескерту. 826-2-баппен толықтырылды - Қазақстан Республикасының 2000.12.18. N 128 ,
өзгерту енгізілді - 2006.02.20. N 128 (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз)
Заңдарымен.
826-3-бап. Бас полистi ресiмдеу жолымен шарт бойынша
сақтандыру
1. Сақтанушының сақтандырушымен келiсiмi бойынша бiртектi мүлiктiң (тауарлардың,
жүктердiң және т.с.с.) әр түрлi топтамаларын ұқсас жағдайларда белгiлi бiр мерзiм iшiнде
жүйелi сақтандыру сақтандырудың бiр шарты - бас полис негiзiнде, оны сақтанушыға беру
жолымен жүзеге асырылуы мүмкiн.
2. Сақтанушы осы баптың 1-тармағында аталған шарттың күшi қолданылатын мүлiктiң
әрбiр топтамасына қатысты мұндай шартта көзделген мәлiметтердi сақтандырушыға ол
көздеген мерзiмде хабарлауға, ал егер ол көзделмесе, оны алғаннан кейiн дереу хабарлауға
мiндеттi. Сақтанушы, тiптi, мұндай мәлiметтердi алған кезде сақтандырушы өтеуге тиiстi
шығынның болу мүмкiндiгi iске аспай қалса да, бұл мiндеттен босатылмайды.
3. Сақтанушының талап етуiмен сақтандырушы осы баптың 1-тармағында аталған
шарттың күшi қолданылатын мүлiктiң жекелеген топтамалары бойынша сақтандыру полистерiн
беруге мiндеттi.
Сақтандыру полисiнiң мазмұны бас полиске сәйкес келмеген жағдайда сақтандыру
полисiне басымдық берiледi.
Ескерту. 826-3-баппен толықтырылды - Қазақстан Республикасының 2000.12.18. N 128
Заңымен .
827-бап. Сақтандыру шартының қолданылуы
1. Сақтандыру шарты сақтанушы сақтандыру сыйлықақысын төлеген кезден бастап, ал
оны бөлiп-бөлiп төлеу кезiнде, егер шартта немесе мiндеттi сақтандыру туралы заң
актiлерiнде өзгеше көзделмесе, бiрiншi сақтандыру жарнасы төленген кезден бастап күшiне
енедi және тараптар үшiн мiндеттi болады.
2. Сақтандыру шарты, егер шартта немесе мiндеттi сақтандыру туралы заң
актiлерiнде өзгеше көзделмесе, алғашқы басталған сақтандыру жағдайы бойынша сақтандыру
төлемі жүзеге асырылған кезден бастап қолданылуын тоқтатады.
3. Сақтандырып қорғаудың қолданылу мерзiмi, егер шартта немесе мiндеттi
сақтандыру туралы заң актiлерiнде өзгеше көзделмесе, шарттың қолданылу мерзiмiне дәл
келедi.
Ескерту. 827-бапқа өзгерту енгізілді - Қазақстан Республикасының 2000.12.18. N 128
Заңымен .
828-бап. Сақтандырушының мiндеттерi
1. Сақтандырушы:
1) сақтандыру жағдайы басталған кезде сақтандыру шартында немесе заң актiлерiнде
белгiленген мөлшерде, тәртiппен және мерзiмдерде сақтандыру төлемiн жүргiзуге;
1-1) егер сақтандыру шарты сақтанушыға сақтандырудың ерікті түрлері бойынша
сақтандыру полисін бере отырып қосылу шарты нысанында жасалған болса, сақтанушыны
сақтандыру ережелерімен таныстыруға және ережелердің көшірмесін беруге;
2) сақтанушыға (сақтандырылған адам) сақтандыру жағдайы кезiнде олардың
залалдарды азайту үшiн жұмсаған шығындарын өтеуге;
3) сақтандыру құпиясын қамтамасыз етуге;
4) сақтанушы (сақтандырылушы) немесе жәбiрленушi (пайда алушы) не олардың өкілі
сақтандыру төлемін жүзеге асыру үшін қажетті барлық құжаттарды бермеген жағдайда, оларды
сақтандыру шартында белгіленген мерзімде жетіспейтін құжаттар туралы хабардар етуге
міндетті.
2. Сақтандыру және сақтандыру қызметi туралы заң актiлерiнде, сондай-ақ сақтандыру
шартында сақтандырушының басқа да мiндеттерi көзделуi мүмкiн.
Ескерту. 828-бапқа өзгерту енгізілді - ҚР 2000.12.18 N 128, 2009.12.30 № 234-IV
(қолданысқа енгізілу тәртібін 2-б. қараңыз), 2010.07.15 № 338-IV (қолданысқа енгізілу
тәртібін 2-б. қараңыз) Заңдарымен.
829-бап. Сақтандыру жағдайынан туындайтын залалдарды
азайтуға бағытталған шығындардың орнын толтыру
1. Мүлiктiк сақтандыру шартында көзделген сақтандыру жағдайы басталған кезде,
болуы мүмкiн залалдарды болдырмау немесе азайту үшiн сақтанушы (сақтандырылған адам)
қалыптасқан жағдайларда қисынды және қолдан келетiн шаралар, оның iшiнде сақтандырылған
мүлікті құтқару және сақтау шараларын қолдануға мiндеттi.
Сақтанушы (сақтандырылған адам) осындай шаралар қолдана отырып, егер олар
сақтанушыға (сақтандырылған адамға)хабарланған болса, сақтандырушының нұсқауларын
ұстануға тиiс.
2. Залалдарды болдырмау немесе азайту мақсатында сақтанушы (сақтандырылған адам)
шеккен шығындар, егер мұндай шығындар қажет болса немесе сақтандырушының нұсқауларын
орындау үшiн жүргiзiлген жағдайда, тиiстi шаралар тiптi сәтсiз болса да, сақтандырушының
өтеуiне жатады.
Мұндай шығындар нақты мөлшерде өтеледi, алайда сақтандыру төлемiнiң және шығындар
өтемiнiң жалпы сомасы сақтандыру шартында көзделген сақтандыру сомасынан аспауы тиiс.
Егер шығындар сақтанушының (сақтандырылған адамның) сақтандырушы нұсқауларын орындауы
нәтижесiнде туындаған болса, олар сақтандыру сомасына қатыссыз толық мөлшерде өтеледi.
3. Болуы мүмкiн залалдарды азайту үшiн сақтанушының (сақтандырылған адамның)
қисынды және қолдан келетiн шараларды қасақана қолданбауы салдарынан туындаған залалдар
бөлiгiнде сақтандырушы сақтандыру төлемiн жүзеге асырудан босатылады.
Ескерту. 829-бапқа өзгерту енгізілді - Қазақстан Республикасының 2000.12.18. N 128
, 2003.07.01. N 445 Заңдарымен.
830-бап. Сақтандыру құпиясы
1. Сақтандыру құпиясына сақтандыру сомасының, сатып алу сомасының мөлшерлерi
туралы және төленген сақтандыру сыйлықақылары, сақтандыру (қайта сақтандыру) шартының
сақтанушының, сақтандырылған адамның немесе пайда алушының жеке басына қатысты өзге де
талаптары туралы мәлiметтер жатады. Таратылу процесiндегi сақтандыру (қайта сақтандыру)
ұйымы жасаған сақтандыру (қайта сақтандыру) шарты туралы мәлiметтер сақтандыру құпиясына
жатпайды.
1-1. Сақтандыру ісі және сақтандыру қызметі туралы заңнамалық актілерде
сақтандыру құпиясын құрайтын мәліметтерді жария етудің өзге де талаптары мен тәртібі
көзделуі мүмкін.
2. Сақтандыру рыногының кәсiби қатысушыларының, сақтандыру агентiнiң өз кәсiби
қызметiнiң нәтижесiнде алған сақтандыру құпиясын құрайтын мәлiметтердi, кәсiби
сақтандыру рыногының басқа қатысушысына не сақтандыру агентiне қайта сақтандыру
шарттарын жасасуға немесе қосарлас сақтандыру жөнiндегi қатынастарға байланысты ақпарат
беру жағдайларын, сондай-ақ осы баптың 4, 5 және 6-тармақтарында көзделген жағдайларды
қоспағанда, жария етуге құқығы жоқ.
3. Өздерiнiң қызметтік мiндеттерiн жүзеге асыруына байланысты сақтандыру құпиясын
құрайтын мәлiметтерге қолжетімділік алған лауазымды адамдар, сақтандыру (қайта
сақтандыру) ұйымының, Қазақстан Республикасының резиденттері-сақтандыру холдингтерінің,
сақтандыру брокерлерінің, сақтандыру агенттерінің қызметкерлері, сақтандыру агенттері
және өзге де адамдар оларды жария еткені үшiн Қазақстан Республикасының заңдарында
көзделген жауаптылықта болады.
4. Сақтандыру құпиясын үшiншi адамға сақтанушының (сақтандырылған адамның, пайда
алушының) жазбаша келiсiмi негiзiнде ашуға болады.
5. Сақтандыру құпиясы бар мәлiметтер:
1) сақтанушының (пайда алушының) өкiлiне - нотариатта куәландырылған сенiмхат
негiзiнде;
2) анықтау және алдын ала тергеу органына - оның өндiрiсiндегi қылмыстық iстер
бойынша;
3) сотқа - сот ұйғарымы немесе қаулысы негiзiнде оның өндiрiсiндегi iстер
бойынша;
4) прокурорға - оның құзыретi шегiнде өзiнiң қарауындағы материалдар бойынша
тексеру жүргiзу туралы қаулы негiзiнде;
4-1) қаржы мониторингі жөніндегі уәкілетті органға - «Қылмыстық жолмен алынған
кірістерді заңдастыруға (жылыстатуға) және терроризмді қаржыландыруға қарсы іс-қимыл
туралы» Қазақстан Республикасының Заңында көзделген мақсатта және тәртіппен;
4-2) «Қазақстан Республикасында зейнетақымен қамсыздандыру туралы» Қазақстан
Республикасының Заңы 59-бабының 4-тармағында көзделген мақсаттарда «Азаматтарға арналған
үкімет» мемлекеттік корпорациясына;
РҚАО-ның ескертпесі!
5-тармақты 4-3) тармақшамен толықтыру көзделген - ҚР 18.11.2015 № 412-V Заңымен
(01.01.2017 бастап қолданысқа енгізіледі).
5) уәкiлеттi мемлекеттiк органға - сақтандыру қызметiн қадағалауды жүзеге асыруға
байланысты мәселелер бойынша;
5-1) Қазақстан Республикасының резиденті-сақтандыру холдингіне – сақтандыру
тобының пруденциялық нормативтерін есептеу, сондай-ақ сақтандыру тобының тәуекелдерін
басқару және ішкі бақылау жүйесін қалыптастыру мақсаттары үшін;
6) Қазақстан Республикасының сақтандыру ісі және сақтандыру қызметі туралы заң
актілеріне сәйкес өзге де тұлғаларға беріледі.
6. Сақтандыру құпиясы бар мәлiметтер сақтанушы, сақтандырылған адам, пайда алушы
қайтыс болған соң:
1) мұрагерлерге;
2) соттарға және нотариустарға - соттың ұйғарымы, қаулысы немесе нотариустың мөрi
басылған жазбаша сауалы негiзiнде олардың өндiрiсiндегi мұрагерлiк iстер бойынша
берiледi. Нотариустың жазбаша сауалына сақтанушының қайтыс болғаны туралы куәлiктiң
көшiрмесi қоса тiркелуге тиiс;
3) шетелдiк консулдық мекемелерге - олардың өндiрiсiндегi мұрагерлiк iстер
бойынша берiледi.
7. Сақтандыру қызметiн жүзеге асырудың жалпы шарттары, ұсынылатын сақтандыру
қызметтерiнiң тiзбесi, сақтандыру тарифтерi, сақтандыру мерзiмдерi, сондай-ақ сақтандыру
(қайта сақтандыру) шартының өзге де негiзгi талаптары ашық ақпарат болып табылады және
сақтандыру құпиясы мен коммерциялық құпияның нысанасы бола алмайды.
8. Сақтандырушы сақтандыру құпиясы бар мәлiметтердi жария еткен жағдайда
сақтанушы (сақтандырылған адам, пайда алушы) келтiрiлген шығынды өтеудi, ал тиiстi
жағдайларда - моральдық нұқсанның орнын толтыруды талап етуге құқылы.
Ескерту. 830-бап жаңа редакцияда - ҚР 2000.12.18 N 128, өзгерістер енгізілді -
2003.0710 N 483 (01.01.2004 бастап күшіне енеді), 2004.02.27 N 527 (01.01.2004 бастап
күшіне енеді), 2006.02.20 N 128 (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз),
2009.08.28 N 192-IV (2010.03.08 бастап қолданысқа енгізіледі), 2010.07.15 № 338-IV
(қолданысқа енгізілу тәртібін 2-б. қараңыз), 2012.06.21 N 19-V (алғашқы ресми
жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 2014.06.10 №
206-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа
енгізіледі); 17.11.2015 № 408-V (01.03.2016 бастап қолданысқа енгізіледі); 24.11.2015 №
422-V (01.01.2016 бастап қолданысқа енгізіледі); 06.04.2016 № 483-V (алғашқы ресми
жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі)
Заңдарымен.
831-бап. Сақтанушының мiндеттерi
1. Сақтанушы:
1) сақтандыру шарты белгiлеген мөлшерде, тәртiппен және мерзiмдерде сақтандыру
сыйлықақыларын төлеуге;
2) сақтандыру тәуекелiнiң жай-күйі туралы сақтандырушыны хабардар етуге;
3) сақтандырушыға сақтандыру жағдайының басталғандығы туралы хабарлауға;
4) сақтандыру жағдайынан туатын залалдарды азайту үшiн шаралар қолдануға (осы
Кодекстiң 829-бабының 1-тармағы);
5) сақтандыру жағдайының басталғандығы үшiн жауапты адамнан талап ету құқығының
сақтандырушыға өтуiн қамтамасыз етуге мiндеттi (осы Кодекстiң 840-бабы).
2. Сақтандыру шартында сақтанушының басқа да мiндеттерi көзделуі мүмкін.
Ескерту. 831-бапқа өзгерту енгізілді - Қазақстан Республикасының 2000.12.18. N 128
Заңымен .
832-бап. Шарт жасасу кезiнде сақтанушы беретiн
мәлiметтер
1. Шарт жасасу кезінде сақтанушы сақтандырушыға сақтандыру жағдайының басталу
ықтималдығын және оның басталуынан (сақтандыру тәуекелінен) туындауы мүмкін залалдардың
мөлшерiн айқындау үшiн елеулi мәнi бар сақтанушының өзiне белгiлi жағдайларды, егер бұл
жағдайлар сақтандырушыға белгiсiз болса және белгiсiз болуға тиiстi болса, хабарлауға
мiндеттi.
Қалай болғанда да сақтандырушы әзірлеген сақтандыру ережелерiнде немесе шарт
жасасу кезеңiнде сақтанушыға жiберiлген сақтандырушының жазбаша сауалына нақты айтылған
мән-жайлар елеулi деп танылады.
2. Егер сақтандыру шарты сақтандырушының қандай да бiр сұрақтарына сақтанушының
берген жауаптарынсыз жасалған болса, соңғысы сақтанушының тиісті жағдайларды
хабарламағандығын негiзге ала отырып, кейiннен шарттың бұзылуын немесе оны жарамсыз деп
тануды талап ете алмайды.
3. Егер шарт жасалып болған соң сақтанушының сақтандырушыға осы баптың 1-
тармағында көрсетiлген жағдайлар туралы көрiнеу жалған мәлiметтер бергендiгi анықталған
болса, сақтандырушы шартты жарамсыз деп тануды және осы Кодекстiң 844-бабының 1-
тармағының екiншi және үшiншi бөлiктерiнде көзделген салдарды қолдануды талап етуге
құқылы.
Егер сақтанушы жасырып қалған мән-жай жоққа шығып қалған болса, сақтандырушы
шартты жарамсыз деп тануды талап ете алмайды.
Ескерту. 832-бапқа өзгерту енгізілді - Қазақстан Республикасының 2000.12.18. N 128
Заңымен .
833-бап. Сақтандыру тәуекелiн және келтiрiлген зиянды
бағалау
1. Мүлікті сақтандыру шартын жасасқан кезде сақтандырушы сақтандырылатын мүлiктi
қарап тексеруге және бағалауға, ал қажет болған кезде оның шынайы құнын анықтау
мақсатында сараптама тағайындауға құқылы.
Сақтандырылатын мүлiкке және келтiрілген зиянға сақтандырушы жүзеге асыратын
бағалау сақтандырудың құрамдас бөлiгi болып табылады және қосымша лицензиялауды талап
етпейдi.
2. Жеке сақтандыру шартын жасау кезiнде сақтандырушы оның нақты денсаулық
жағдайына баға беру үшiн сақтандырылатын адамға тексеру жүргiзуге құқылы.
3. Сақтандырушының сақтандыру тәуекелiне осы баптың негiзiнде берген бағасы
өзгеше дәлелдеуге құқығы бар сақтанушы үшiн мiндеттi емес.
4. Сақтандыру жағдайының басталуы нәтижесiнде келтiрiлген зиянның мөлшерiн
сақтанушының немесе оның өкiлiнiң өтiнiшi бойынша сақтандырушы айқындайды. Қажет болған
жағдайда келтiрiлген зиянның мөлшерiн бағалауды бағалаушы (тәуелсiз сарапшы) жүргiзедi.
Келтiрiлген зиянды бағалау нәтижелерiмен келiспеген жағдайда тараптар өзгеше дәлелдеуге
құқылы.
5. Сақтандырудың міндетті түрлері кезінде сақтандыру жағдайының басталуы
нәтижесінде келтірілген зиянның мөлшеріне бағалау жүргізудің тәртібі мен шарттары
Қазақстан Республикасының заңнамалық актілерімен айқындалады.
Ескерту. 833-бапқа өзгерту енгізілді - Қазақстан Республикасының 2003.07.01. N 445
, 2007.05.07. N 244 (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз) Заңдарымен.
834-бап. Шарттың қолданылуы кезеңiнде сақтандыру
тәуекелiнiң ұлғаю салдары
1. Мүлiктiк сақтандыру шартының қолданылуы кезеңiнде сақтанушы (сақтандырылған
адам) шарт жасау кезінде сақтандырушыға хабарланған мән-жайлардағы өзiне белгiлі болған
елеулi өзгерiстер туралы, егер бұл өзгерiстер сақтандыру тәуекелiн арттыруға елеулі
ықпал жасайтындай болса, сақтандырушыға дереу хабарлауға мiндеттi.
Қалай болғанда да сақтандыру шартында айтылған өзгерiстер елеулi деп танылады.
2. Сақтандыру тәуекелiн арттыруға әкеп соғатын мән-жайлар туралы хабардар етілген
сақтандырушы, шарттың талаптарын өзгертудi немесе тәуекелдiң артуымен мөлшерлес қосымша
сақтандыру сыйлықақысын төлеудi талап етуге құқылы.
Егер сақтанушы немесе сақтандырылған адам сақтандыру шартының талаптарын
өзгертуге және сақтандырудың қосымша сыйлықақысын төлеуге қарсылық білдірсе,
сақтандырушы осы Кодекстің 24-тарауында көзделген ережелерге сәйкес шартты бұзуды талап
етуге құқылы.
3. Сақтанушы немесе сақтандырылған адам осы баптың 1-тармағында көзделген
мiндеттердi орындамаған жағдайда сақтандырушы шартты бұзуды және шартты бұзудан болған
залалдардың орнын толтыруды талап етуге құқылы.
4. Егер сақтандыру тәуекелiн арттыруға әкеп соғатын мән-жайлар жоққа шығып қалған
болса, сақтандырушының шартты бұзуды талап етуге құқығы жоқ.
5. Жеке сақтандыру кезiнде, осы баптың 2 және 3-тармақтарында көрсетiлген шарттың
қолданылуы кезеңiнде сақтандыру тәуекелiн өзгертудiң салдары, егер олар шартта тiкелей
көзделген болса, басталуы мүмкiн.
Ескерту. 834-бапқа өзгерту енгізілді - Қазақстан Республикасының 2000.12.18. N 128
Заңымен .
835-бап. Сақтандыру жағдайының басталғаны туралы
сақтандырушыны хабардар ету
1. Сақтанушы сақтандыру жағдайының басталғаны туралы өзiне мәлiм болған соң оның
басталғандығы жөнiнде сақтандырушыға немесе оның өкiлiне дереу хабарлауға мiндеттi. Егер
шартта немесе Қазақстан Республикасының мiндеттi сақтандыру туралы заң актiсiнде
хабардар ету мерзiмi және (немесе) тәсiлi көзделсе, ол келiсiлген мерзiмде және шартта
немесе Қазақстан Pecпубликасының заң актiсiнде көрсетiлген тәсiлмен жасалуға тиiс.
Егер сақтанушы сақтандырылған адам болып табылмаса, мұндай мiндет сақтандырылған
адамға жүктеледi.
Егер жеке сақтандыру кезiнде сақтандырылған адамның қайтыс болуы сақтандыру
жағдайы болып табылса, сақтандыру жағдайы туралы сақтандырушыға хабарлау мiндетi
сақтанушыға, ал егер оның өзi бiр мезгiлде сақтандырылған адам болса - пайда алушыға
жүктеледi. Бұл ретте сақтандырушыға хабарлаудың шартта белгiленген мерзiмi отыз күннен
кем болмауы тиiс.
2. Пайда алушының барлық жағдайларда, мұны сақтанушының немесе сақтандырылған
адамның жасаған-жасамағанына қарамастан, сақтандырушыға сақтандыру жағдайының басталғаны
туралы хабарлауға құқығы бар.
3. Егер сақтандыру жағдайының басталғаны туралы сақтандырушының дер кезiнде
бiлгендiгi дәлелденбесе не бұл жөнiндегi мәлiметтердiң сақтандырушыда болмауы оның
сақтандыру төлемi мiндеттерiне ықпал етпейтiн болса, сақтандыру жағдайының басталғандығы
туралы сақтандырушыға хабар бермеу оған сақтандыру төлемiн жүзеге асырудан бас тарту
құқығын бередi.
Ескерту. 835-бапқа өзгерту енгізілді - Қазақстан Республикасының 2000.12.18. N 128
, 2003.07.01. N 445 Заңдарымен.
836-бап. Сақтанушыны ауыстыру
1. Мүлiктi сақтандыру шартын жасасқан сақтанушы қайтыс болған жағдайда
сақтанушының құқықтары мен мiндеттерi мұрагерлiк тәртiбiмен осы мүлiктi қабылдаған
адамға ауысады. Меншiк құқықтары (немесе өзге де заттық құқықтары) ауысуының басқа
жағдайларында сақтанушының құқықтары мен мiндеттерi, егер шартта немесе заң актiлерiнде
өзгеше белгiленбесе, сақтандырушының келiсуiмен жаңа меншiк иесiне (немесе өзге де
заттық құқықтардың иесiне) ауысады.
2. Жеке сақтандыру шартын сақтандырылған адамның пайдасына жасаған сақтанушы
қайтыс болған жағдайда, осы шартта айқындалған құқықтар мен мiндеттер оның келiсімiмен
сақтандырылған адамға ауысады. Сақтандыру шарты бойынша міндеттерді сақтандырылған
адамның орындауы мүмкін болмаған жағдайда, оның құқықтары мен міндеттері заң актілеріне
сәйкес оның құқықтарын және заңды мүдделерiн қорғау жөнiндегi мiндеттердi жүзеге асырушы
тұлғаларға ауысуы мүмкiн.
3. Заңды тұлға болып табылатын сақтанушыны қайта ұйымдастырған кезде, сақтандыру
шарты қолданылу кезеңiндегi оның осы шарт бойынша құқықтары мен мiндеттерi
сақтандырушының келiсуiмен, осы Кодексте айқындалған тәртiппен тиiстi құқықтық
мирасқорға ауысады.
837-бап. Сақтандырылған адамды ауыстыру
1. Зиян келтiргенi үшiн жауаптылықты сақтандыру шарты бойынша (осы Кодекстiң 811-
бабы) сақтанушының емес, өзге тұлғаның жауаптылығы сақтандырылған жағдайда, сақтанушы
шартта өзгеше көзделмегендiктен, бұл туралы сақтандырушыға жазбаша хабарлап, сақтандыру
жағдайы басталғанға дейін кез келген уақытта бұл тұлғаны басқасымен ауыстыруға құқылы.
2. Жеке сақтандыру, сондай-ақ мүлiктiк сақтандыру шартында аталған сақтанушы
болып табылмайтын сақтандырылған адам тек өзінің (топтастырылған жеке сақтандыруды
қоспағанда,)және сақтандырушының келісімі бойынша ғана басқа тұлғамен ауыстырылуы
мүмкiн.
3. Егер үшiншi тұлғаны сақтандыру мiндеттi сақтандыру туралы заң актiлерiнiң
талаптарынан туындайтын болса, сақтандырылған адамды ауыстыру заң актілерінде
көрсетілген тәртiппен және соларға негiзделген шартпен жүзеге асырылады.
Ескерту. 837-бапқа өзгерту енгізілді - Қазақстан Республикасының 2000.12.18. N 128
Заңымен .
838-бап. Пайда алушыны ауыстыру
1. Сақтанушы сақтандыру жағдайы басталғанға дейiн сақтандырылған адам болып
табылмайтын, сақтандыру шартында аталған пайда алушыны, бұл жөнiнде сақтандырушыны
жазбаша хабардар етіп, басқа адаммен ауыстыруға құқылы.
2. Пайда алушыны оның сақтанушымен жасаған келiсiмiнен туындайтын белгiлi бiр
мiндеттердi сақтандыру шарты бойынша орындағаннан немесе сақтандырушыға сақтандыру
төлемiн жүзеге асыру жөнiндегi талап қойғаннан кейін басқа адаммен ауыстыруға болмайды.
3. Сақтандырылған адам болып табылатын пайда алушыны ауыстыру осы Кодекстің 837-
бабында көзделген тәртiппен жүргiзiледi.
Ескерту. 838-бапқа өзгерту енгізілді - Қазақстан Республикасының 2000.12.18. N 128
Заңымен .
839-бап. Сақтандырушыны сақтандыру төлемiн
жүзеге асырудан босатудың негiздерi
1. Сақтандырушы, егер сақтандыру жағдайы:
1) сақтанушының, сақтандырылған адамның және (немесе) пайда алушының, қажетті
қорғану және аса қажетті жағдайда жасалған іс-әрекеттерді қоспағанда, сақтандыру
жағдайын тудыруға бағытталған не оның басталуына ықпал ететін қасақана жасалған іс-
әрекетінің;
2) сақтанушының, сақтандырылған адамның және (немесе) пайда алушының Қазақстан
Республикасының заңнамалық актілерінде белгіленген тәртіппен сақтандыру жағдайымен
себептік байланыстағы қасақана қылмыстық немесе әкімшілік құқық бұзушылықтар деп
танылған әрекеттерінің салдарынан болса, сақтанушыға сақтандыру төлемінен толық немесе
ішінара бас тартуға құқылы.
Егер сақтандыру жағдайы жауаптылықта сақтандыру объектiсi болып табылатын
тұлғаның кiнәсiнен болса, онда сақтандырушы азаматтық-құқықтық жауаптылықты сақтандыру
шарты бойынша сақтандыру төлемiн жүзеге асырудан босатылмайды.
Сақтандырушы сақтандырылған адам қайтыс болған жағдайда, егер өлiм өзiн-өзi
өлтiрудiң салдарынан болса және осы уақытқа дейiн сақтандыру шарты кемiнде екi жыл
қолданылып келсе, жеке сақтандыру шарты бойынша төленуге тиiс сақтандыру төлемiн жүзеге
асырудан босатылмайды.
2. Өз еркiмен сақтандыру шартында және мiндеттi сақтандыру туралы заң актiлерiнде
өзгеше көзделмегендiктен, егер сақтандыру жағдайы:
1) ядролық жарылыстың, радиацияның немесе радиоактивтiк зақымданудың әсерi;
2) әскери қимылдардың;
3) азамат соғысының, алуан түрлі халық толқуларының, жаппай тәртiп
бұзушылықтардың немесе ереуiлдердiң салдарынан басталған болса, сақтандырушы сақтандыру
төлемiн жүзеге асырудан босатылады.
3. Мүлiктiк сақтандыру шартында өзгеше көзделмегендiктен, сақтандырушы алып қою,
тәркілеу, реквизициялау, тұтқындау немесе мемлекеттiк органдардың өкiмiмен
сақтандырылған мүліктерді жою салдарынан болған залалдар үшін сақтандыру төлемiн жүзеге
асырудан босатылады.
4. Сақтандырушының сақтандыру төлемiн жүзеге асырудан бас тартуы үшiн мыналар да:
1) сақтанушының сақтандырушыға, сақтандыру объектiсi, сақтандыру тәуекелi,
сақтандыру жағдайы және оның зардаптары туралы көрінеу жалған мәлiметтер хабарлауы;
2) сақтанушының сақтандыру жағдайынан болған залалдарды азайту жөнiндегi
шараларды қасақана қолданбауы (осы Кодекстiң 829-бабы);
3) сақтанушының залалдар келтiруге кiнәлi тұлғадан мүлiктiк сақтандыру бойынша
залалдарға тиiстi өтем алуы;
4) сақтанушының сақтандыру жағдайы басталуының мән-жайын тексеруде және одан
келген залалдардың мөлшерiн белгiлеуде сақтандырушыға кедергi жасауы;
5) сақтандыру жағдайының басталғандығы туралы сақтандырушыға хабарламау (осы
Кодекстiң 835-бабы);
6) сақтанушының сақтандыру жағдайының басталғандығы үшін жауапты адамға талап қою
құқықтарынан бас тартуы, сондай-ақ сақтандырушыға талап ету құқығын өткiзу үшiн қажеттi
құжаттарды беруден бас тартуы (осы Кодекстiң 840-бабы). Егер сақтандыру өтемi ендiгi
төленiп қойған болса, сақтандырушы оның толық немесе iшiнара қайтарылуын талап етуге
құқылы;
7) заң актiлерiнде көзделген басқа да жағдайлар негiз болуы мүмкiн.
5. Сақтандырушыны сақтанушының алдындағы сақтандыру жауаптылығынан оның осы бапта
көзделген заңсыз iс-қимылдарының себептерi бойынша босату, сақтандырушыны сонымен бiр
мезгiлде сақтандырылған адамға немесе пайда алушыға сақтандыру төлемiн жүзеге асырудан
да босатады.
6. Сақтандыру шартының талаптары бойынша, егер бұл заң актiлерiне қайшы келмейтiн
болса, сақтандыру төлемінен бас тартудың басқа да негiздерi көзделуi мүмкiн.
7. Сақтандыру төлемінен бас тарту туралы шешiмдi сақтандырушы қабылдайды және ол
бас тартудың дәлелдi негiздерiмен жазбаша нысанда сақтанушыға хабарланады.
8. Сақтандырушының сақтандыру төлемiн жүргізуден бас тартуына сақтанушы сотқа
шағымдануы мүмкін.
Ескерту. 839-бапқа өзгертулер енгізілді - ҚР 2000.12.18 N 128, 2006.02.20 N 128
(қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз), 03.07.2014 № 227-V (01.01.2015 бастап
қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.
840-бап. Сақтанушының залалдарды өтеу құқықтарының
сақтандырушыға ауысуы (суброгация)
1. Егер мүлiктiк сақтандыру шартында өзгеше көзделмесе, сақтандыру төлемiн жүзеге
асырған сақтандырушыға, сол төленген соманың шегiнде, сақтандыру нәтижесiнде өтелген
залалдар үшiн жауапты адамға қоятын сақтанушының (сақтандырылған адамның) талап қою
құқықтары ауысады. Алайда қасақана залал келтiрген адамға қойылған талап қою
құқықтарының сақтандырушыға ауысуын жоққа шығаратын шарт талабы жарамсыз болады.
2. Сақтандырушыға ауысқан талап қою құқығы сақтанушы (сақтандырылған адам) мен
залалдар үшiн жауапты адамның арасындағы қатынасты реттейтiн ережелерді сақтай отырып
жүзеге асырылады.
3. Сақтанушы (сақтандырылған адам) сақтандыру төлемiн алған кезде сақтандырушыға
барлық құжаттар мен айғақтарды беруге және оған талап қою құқықтарын жүзеге асыру үшiн
қажеттi барлық мәлiметтердi хабарлауға мiндеттi.
4. Егер сақтанушы (сақтандырылған адам) сақтандырушы төлеген шығындар үшiн жауап
беретiн адамға талап қою құқықтарынан бас тартса немесе сақтанушының (сақтандырылған
адамның) кiнәсiнен бұл құқықты жүзеге асыру мүмкiн болмаса, сақтандырушы сақтандыру
төлемiн толық немесе тиiсiнше оның бiр бөлiгiн жүзеге асырудан босатылады және артық
төлеген соманы қайтаруды талап етуге құқылы.
Ескерту. 840-бапқа өзгерту енгізілді - Қазақстан Республикасының 2000.12.18. N 128
Заңымен .
841-бап. Сақтандыру шартын мерзiмiнен бұрын тоқтату
1. Осы Кодексте көзделген мiндеттемелердi тоқтатудың жалпы негiздерiнен басқа,
сақтандыру шарты мынадай жағдайларда:
1) сақтандыру объектiсi өмiр сүруiн тоқтатқан;
2) сақтанушы болып табылмайтын сақтандырылған адам қайтыс болғанда, ол
ауыстырылмаған (осы Кодекстiң 815-бабының 8-тармағы);
3) сақтанушы мүлiктiк сақтандыру объектiсiн өз иелiгiнен шығарған, егер
сақтандырушы сақтанушыны ауыстыруға қарсылық білдірсе, ал шартта немесе міндетті
сақтандыру туралы заң актiлерiнде өзгеше көзделмеген осы Кодекстiң 836-бабының 1-
тармағы);
4) өзiнiң кәсiпкерлiк тәуекелiн немесе осы қызметке байланысты азаматтық-құқықтық
жауаптылығын сақтандырған сақтанушы белгiленген тәртiппен кәсiпкерлiк қызметiн
тоқтатқан;
5) сақтандыру жағдайының басталу мүмкiндiгi жойылған және сақтандыру жағдайынан
басқа жағдайлар бойынша сақтандыру тәуекелiнiң болуы тоқтатылған;
6) «Сақтандыру қызметі туралы» Қазақстан Республикасының Заңында көзделген
жағдайларды қоспағанда, соттың сақтандырушыны мәжбүрлеп тарату туралы шешімі заңды
күшіне енгізілген;
7) (алынып тасталды - ҚР 2010.07.15 № 338-IV (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-б.
қараңыз) Заңымен);
8) сақтандырушы Қазақстан Республикасының заңнамалық актілерінде көзделген
тәртіппен беретін сақтандыру полисіне енгізілген талаптар мен мәліметтер өзгертілген;
9) «Сақтандыру қызметі туралы» Қазақстан Республикасының Заңында көзделген
жағдайларда мерзімінен бұрын тоқтатылады.
Аталған жағдайларда шартты тоқтату үшiн негiз ретiнде көзделген мән-жайлар
туындаған кезден бастап шарт тоқтатылған болып есептеледi, бұл туралы мүдделi тарап
дереу екiншiсiн хабардар етуге тиiс.
1-1. Егер жинақтаушы сақтандыру шарты бойынша сақтанушы шарт жасасқан күннен
бастап он төртінен отызына дейінгі кезеңде оны біржақты тәртіппен бұзса, онда
сақтандырушы жинақтаушы сақтандыру шартын жасасқан кезде сақтандыру сыйлықақысының
сомасынан алынған жиырма проценттен аспайтын, сақтандырушы көтерген шығыстар шегеріле
отырып, алынған сақтандыру сыйлықақысының сомасын сақтанушыға қайтаруға міндетті.
2. Сақтанушы сақтандыру шартын кез келген уақытта бұзуға құқылы.
Ескерту. 841-бапқа өзгертулер енгізілді - ҚР 2003.07.10 N 483, 2006.02.20 N 128
(қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз), 2009.12.30 № 234-IV (қолданысқа
енгізілу тәртібін 2-б. қараңыз), 2010.07.15 № 338-IV (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-б.
қараңыз) Заңдарымен.
842-бап. Сақтандыру шартын мерзімінен бұрын тоқтатудың
салдары
1. Жинақтаушы емес сақтандыру шарты осы Кодекстiң 841-бабының 1-тармағында
көзделген жағдайлар бойынша мерзiмiнен бұрын тоқтатылған кезде сақтандырушының
сақтандыру сыйлықақысының осы сақтандыру қолданылған уақытқа барабар бөлiгiне құқығы
бap. Сақтандырушыны тарату кезiнде сақтандыру сыйлықақыларын (жарналарын) қайтару
Қазақстан Республикасының сақтандыру ісі және сақтандыру қызметi туралы заңнамасында
белгiленген кредиторлардың талаптарын қанағаттандыру кезектілігіне сәйкес жүзеге
асырылады.
Жинақтаушы сақтандыру шарты осы Кодекстің 841-бабының 1-тармағының 6)
тармақшасында және осы баптың 3-тармағында көзделген жағдайларда мерзімінен бұрын
тоқтатылған кезде сатып алу сомасы шартта белгіленген мөлшерде ғана және Қазақстан
Республикасының сақтандыру және сақтандыру қызметі туралы заңнамасында белгіленген
кредиторлардың талаптарын қанағаттандыру кезектілігіне сәйкес қайтарылуға тиіс.
2. Сақтанушы шарттан бас тартқан кезде (осы Кодекстiң 841-бабының 2-тармағы), егер
бұл осы Кодекстiң 841-бабының 1 және 1-1-тармақтарында көрсетілген мән-жайлармен
байланысты болмаса, егер шартта өзгеше көзделмесе, сақтандырушыға төленген сақтандыру
сыйлықақысы не сақтандыру жарналары қайтарылуға жатпайды.
3. Сақтандыру шартының мерзiмiнен бұрын тоқтатылуы шарт талаптарының
сақтандырушының кiнәсiне байланысты орындалмауынан болған жағдайда, сақтандырушы
сақтанушының төлеген сақтандыру сыйлықақысын не сақтандыру жарналарын оған толық
қайтаруға мiндеттi.
Ескерту. 842-бап жаңа редакцияда - ҚР 2010.07.15 № 338-IV (қолданысқа енгізілу
тәртібін 2-б. қараңыз) Заңымен.
843-бап. Сақтандыру шартының жарамсыздығы
1. Мәмiлелер жарамсыздығының осы Кодексте көзделген жалпы негiздемесiнен басқа,
сақтандыру шарты мына жағдайларда, егер:
1) шарт жасасу кезiнде сақтандыру объектiсi болмаса;
2) құқыққа қарсы мүліктік мүдделер сақтандыру объектiсi ретiнде әрекет етсе (807-
баптың 2-тармағы);
3) соттың заңды күшіне енген тиісті шешімінің негізінде тәркіленуге жататын мүлік
не қылмыстық жолмен табылған немесе қылмыстық құқық бұзушылықтың нысанасы болып
табылатын мүлік сақтандыру объектісі болып табылса;
4) басталу мүмкiндiгі мен кездейсоқтық белгiлерi жоқ (осы Кодекстiң 817-бабының
3-тармағы) және шарттың қолданылуы шегiнде амалсыз әрi нақты болуға тиiс оқиға
сақтандыру жағдайы ретiнде көзделсе, бұл туралы тараптар немесе, кем дегенде, сақтанушы
алдын ала білген болса;
5) сақтанушы шарт жасасу кезiнде заңсыз пайда табуды алдын ала мақсат еткен
болса, оның iшiнде сақтандыру жағдайы басталған соң шарт жасалса;
6)-7) алып тасталды;
8) сақтандырылған адамның келiсiмi мiндеттi болып табылатын жағдайларда, оның
келiсiмi болмаса;
9) шарттың жазбаша нысаны сақталмаса (осы Кодекстің 825-бабының 3-тармағы),
жарамсыз деп танылады.
2. Міндетті сақтандыру туралы заң актілерінде сақтандырудың жекелеген түрлерiне
қатысты шартты жарамсыз деп танудың басқа да негiздерiн қолдану көзделуi мүмкiн.
Ескерту. 843-бапқа өзгерту енгізілді - ҚР 2006.02.20 N 128 (қолданысқа енгізілу
тәртібін 2-баптан қараңыз), 03.07.2014 № 227-V (01.01.2015 бастап қолданысқа енгізіледі)
Заңдарымен.
844-бап. Сақтандыру шартын жарамсыз деп танудың салдары
1. Сақтандыру шарты жарамсыз деп танылған жағдайда сақтандырушы сақтанушыға одан
алған сақтандыру сыйлықақыларын не сақтандыру жарналарын қайтаруға, ал сақтанушы (пайда
алушы) сақтандырушыға одан алған сақтандыру төлемiн қайтаруға мiндеттi.
Егер шарт сақтанушының заңсыз iс-әрекеттерiнiң салдарынан туындаған негіздер
бойынша жарамсыз деп танылса, ол туралы сақтандырушы шарт жасалған кезде, оны орындау
процесiнде де бiлмесе және бiлуге тиiстi болмаса, сақтандырушы шыққан шығындарды шегере
отырып, сақтанушыға шарттың аяқталмаған мерзiмi үшiн сақтандыру сақтандыру
сыйлықақыларын не сақтандыру жарналарын қайтарады, ал егер сақтандыру төлемi жүргiзiлген
жағдайда оның төленген соманы қайтаруды талап етуге құқығы бар.
Сақтандырушыға сақтандыру төлемiнен бас тартуда негiз беретiн себептер бойынша
сақтандыру шарты жарамсыз деп танылған жағдайда (осы Кодекстiң 839-бабы) нақ сондай
салдар туындайды.
2. Егер сақтандыру шарты қылмыстық мақсатқа жетуге бағытталған болса, осы
Кодекстiң 157-бабының 4-6-тармақтарында көзделген салдар туындайды.
Ескерту. 844-бапқа өзгерту енгізілді - Қазақстан Республикасының 2000.12.18. N 128
Заңымен .
845-бап. Өзара сақтандыру
1. Азаматтар мен заңды тұлғалар қажеттi қаражатты өзара сақтандыру қоғамдарына
бiрiктiру жолымен өзара негiзде осы Кодекстің 807-бабының 1-тармағында аталған өзінің
мүліктік мүдделерін сақтандыра алады.
2. Өзара сақтандыру қоғамдары өз мүшелерінің мүлiктiк мүдделерiн сақтандыруды
жүзеге асырады және коммерциялық емес ұйымдар болып табылады.
Өзара сақтандыруды жүзеге асырудың, өзара сақтандыру қоғамдарының құқықтық
жағдайының ерекшелiктерi мен олардың қызметiнiң шарттары осы Кодекске және өзара
сақтандыру туралы заң актiлерiне сәйкес айқындалады.
3. Өзара сақтандыру қоғамдары өз мүшелерiнiң мүлiктiк мүдделерiн сақтандыруды
мүшелiк және сақтандыру шарттары негiзiнде жүзеге асырады.
4. Өзара сақтандыру жолымен мiндеттi сақтандыруды жүзеге асыруға өзара сақтандыру
туралы заң актiлерiнде көзделген жағдайларда жол берiледi.
5. алып тасталды
Ескерту. 845-бапқа өзгерту енгізілді - Қазақстан Республикасының 2006.02.20. N 128
(қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз), 2006.07.05. N 164 Заңдарымен.
845-1-бап. Исламдық сақтандыру
1. Қазақстан Республикасының сақтандыру ісі және сақтандыру қызметі туралы
заңнамасында белгіленген ерекшеліктер ескеріле отырып жасалған сақтандыру шарты (осы
Кодекстің 803-бабы) исламдық сақтандыру шарты болып табылады.
2. Сақтандырушы исламдық сақтандыру шарты бойынша сақтанушы төлеген сақтандыру
сыйлықақысын, сондай-ақ сақтандыру сыйлықақыларын инвестициялау нәтижесінде алынған
кірістерді сақтандырушы исламдық сақтандыру шарттары бойынша сақтанушыларға (пайда
алушыларға) сақтандыру төлемдерін жүзеге асыру үшін қалыптастыратын исламдық сақтандыру
қорына аударуға тиіс.
3. Сақтандырушы исламдық сақтандыру шарты бойынша алған сақтандыру сыйлықақылары,
сондай-ақ исламдық сақтандыру қорын құрайтын өзге де мүлік сақтандырушыға меншік
құқығымен тиесілі болмайды.
4. Сақтандырушы исламдық сақтандыру шарты бойынша Қазақстан Республикасының
сақтандыру ісі және сақтандыру қызметі туралы заңнамасында белгіленген талаптарға және
жасалған исламдық сақтандыру шартына сәйкес исламдық сақтандыру қорының қаражаты
есебінен исламдық сақтандыру қорын басқарғаны үшін сыйақы алуға құқылы.
5. Исламдық сақтандыруды жүзеге асырудың, исламдық сақтандыру қорын
қалыптастырудың, есепке алудың, пайдаланудың және бөлудің, исламдық сақтандыруды жүзеге
асыратын сақтандырушылардың құқықтық жағдайының ерекшеліктері және олардың қызмет ету
шарттары осы Кодекс пен Қазақстан Республикасының сақтандыру ісі және сақтандыру қызметі
туралы заңнамалық актілеріне сәйкес айқындалады.
Ескерту. 40-тарау 845-1-баппен толықтырылды - ҚР 27.04.2015 № 311-V Заңымен
(алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа
енгізіледі).
41-тарау. Тапсырма
846-бап. Тапсырма шарты
1. Тапсырма шарты бойынша бiр тарап (сенiм бiлдiрiлген өкiл) екiншi тараптың
(сенiм бiлдiрушiнiң) атынан және соның есебiнен белгiлi бiр заңды iс-әрекет жасауға
мiндеттенедi. Сенім білдірілген өкiл жасаған мәмiле бойынша құқықтар мен мiндеттер
тiкелей сенiм бiлдiрушiде пайда болады.
2. Тапсырма шарты жазбаша нысанда жасалады.
847-бап. Тапсырманы сенiм бiлдiрушiнiң нұсқауларына
сәйкес орындау
1. Сенiм бiлдiрiлген өкiл өзiне берiлген тапсырманы сенiм бiлдiрушiнiң
нұсқауларына сәйкес орындауға мiндеттi. Сенiм бiлдiрушiнiң нұсқаулары нақтылы, заңды
және жүзеге асырыла алатын болуы тиiс.
2. Егер iстiң мән-жайы бойынша ол сенiм бiлдiрушiнiң мүдделерi үшiн қажет болса
және сенiм бiлдiрiлген өкіл сенiм бiлдiрушiден алдын ала сұрай алмаса не өзiнiң сауалына
дер кезiнде жауап алмаса, сенiм бiлдiрiлген өкiл сенiм бiлдiрушiнiң нұсқауларынан бас
тартуға құқылы. Бұл жағдайда сенiм бiлдiрiлген өкiл, хабарлау мүмкiн болысымен жол
берiлген ауытқулар туралы сенiм бiлдiрушiнi хабардар етуге мiндеттi.
3. Тараптардың келiсуiмен коммерциялық өкiл осы баптың 2-тармағында көзделген
мiндеттердi орындаудан босатылуы мүмкiн.
848-бап. Сенiм бiлдiрiлген өкiлдiң мiндеттерi
Сенiм бiлдiрiлген өкiл:
1) өзiне берiлген тапсырманы өзi орындауға;
2) сенiм бiлдiрушiге оның талап етуi бойынша тапсырманың орындалу барысы туралы
барлық мәлiметтердi хабарлауға;
3) сенiм бiлдiрушiге жасалған мәмiле бойынша алынғандардың бәрiн дереу берiп
отыруға;
4) тапсырманы орындаған соң қолдану мерзiмi аяқталмаған сенiмхатты кешiктiрмей
сенiм бiлдiрушiге қайтаруға және егер ол тапсырманың сипаты бойынша талап етiлетiн
болса, ақтайтын құжаттарды қоса отырып есеп беруге;
5) Қазақстан Республикасының заңнамалық актілерінде көзделген өзге де міндеттерді
орындауға мiндеттi.
Ескерту. 848-бапқа өзгерту енгізілді - ҚР 2010.07.15 № 338-IV (қолданысқа енгізілу
тәртібін 2-б. қараңыз) Заңымен.
849-бап. Сенiм бiлдiрушiнiң мiндеттерi
1. Сенім бiлдiрушi, егер шартта өзгеше көзделмесе:
1) сенiм бiлдiрiлген өкiлдi тапсырманы орындау үшiн қажеттi қаражатпен қамтамасыз
етуге;
2) сенiм бiлдiрiлген өкiлдiң тапсырманы орындау үшiн қажет болған шығындарының
орнын толтыруға мiндеттi.
2. Сенiм бiлдiрушi шартқа сәйкес сенiм бiлдiрiлген өкiл орындағанының барлығын
кешiктiрмей қабылдауға мiндеттi.
3. Сенiм бiлдiрушi тапсырманың орындалуы бойынша сенiм бiлдiрiлген өкiлге осы
Кодекстiң 850-бабының ережелерiне сәйкес сыйақы төлеуге мiндеттi.
4. Қазақстан Республикасының заңнамалық актілерінде сенiм бiлдiрушiнің өзге де
міндеттері көзделуі мүмкін.
Ескерту. 849-бапқа өзгерту енгізілді - ҚР 2010.07.15 № 338-IV (қолданысқа енгізілу
тәртібін 2-б. қараңыз) Заңымен.
850-бап. Тапсырма шартындағы сыйақы
1. Егер заң актiлерiнде немесе шартта көзделген болса, сенiм бiлдiрушi сенiм
бiлдiрiлген өкiлге сыйақы төлеуге мiндеттi.
Егер тапсырма шарты тараптардың екеуiнiң немесе олардың бiрiнiң кәсiпкерлiк
қызметтi жүзеге асыруына байланысты болса, шартта өзгеше көзделмесе, сенiм бiлдiргiшi
сенiм бiлдiрiлген өкiлге сыйақы төлеуге мiндеттi.
2. Егер шартта немесе заң актiлерiнде шартты орындаудың өтелуi көрсетiлсе, бiрақ
сыйақының мөлшерi көрсетiлмесе, онда ол осыған ұқсас қызметтер үшін әдетте қабылданған
баға ескеріле отырып айқындалады.
3. Сенiм бiлдiрiлген өкiл барлық талап етiлген iс-әрекеттердi тиiстi түрде
атқарғанын, бiрақ тапсырма оның кiнәсiнсiз орындалмай қалғанын дәлелдеген кезде сыйақы
төленуге тиiс.
851-бап. Сенiм ауысуы
1. Сенiм бiлдiрiлген өкiл, егер бұл шартта көзделген болса не сенiм бiлдiрiлген
өкiл осыған сенiм бiлдiрушiнiң мүдделерiн қорғау мақсатындағы мән-жайлармен мәжбүр
болса, тапсырманы орындауды басқа адамға (орынбасарға) беруге құқылы.
2. Орындау сенiмiн басқа адамға ауыстырған бойда сенiм бiлдiрiлген өкiл бұл
туралы сенiм бiлдiрушiге дереу хабарлауға тиiс. Сенiм бiлдiрушi, шартта мұндай орынбасар
атап көрсетiлетiн жағдайларды қоспағанда, сенiм бiлдiрiлген өкiл таңдаған орынбасардан
бас тартуға құқылы.
3. Егер сенiм бiлдiрiлген өкiлдiң орынбасары шартта атап айтылған болса, сенiм
бiлдiрiлген өкiл өзiнiң орынбасары жүргiзген iс үшiн жауап бермейдi.
4. Егер орынбасардың iс жүргiзуi шартта көзделсе, бiрақ онда орынбасардың аты
атап көрсетiлмесе, сенiм бiлдiрiлген өкiл өзiнiң орынбасарының кiнәлi iс-әрекетi үшiн
жауап бермейдi.
5. Егер орынбасардың iс жүргiзуi шартта көзделмесе, сенiм бiлдiрiлген өкiл өз
орынбасарының кез келген iс-әрекетi үшiн жауап
береді.
852-бап. Тапсырма шартын тоқтату
1. Тапсырма шарты міндеттердi тоқтатудың жалпы негiздерiмен қатар:
1) сенiм бiлдiрушiнiң тапсырманы ауыстыруы;
2) сенiм бiлдiрiлген өкiлдiң бас тартуы;
3) сенiм бiлдiрушiнiң немесе сенiм бiлдiрiлген өкiлдiң қайтыс болуы, олардың
бiреуiн әрекетке қабiлетсiз, әрекетке қабiлетi шектеулi немесе хабарсыз кеттi деп
танудың салдарынан тоқтатылады.
2. Егер сенiм бiлдiрiлген өкiл тапсырма шартының тоқталғаны туралы бiлмесе және
бiлуге тиiс болмаса, онда сенiм бiлдiрушiнiң нұсқауы бойынша жасалған оның iс-әрекетi
сенiм бiлдiрушiнi (оның құқықтық мирасқорын) үшiншi тұлғаға және сенiм бiлдiрiлген
өкiлге қатысты мiндеттейдi.
3. Сенiм бiлдiрiлген өкiлмен жасалған шарттан бас тартқан, кәсiптер ретiнде iс-
әрекет жасайтын тарап, егер шартта бұдан да ұзақ мерзiм көзделмесе, екiншi тарапқа
шарттың тоқтатылғаны туралы бiр ай көлемiнде хабарлауы тиiс.
853-бап. Тапсырма шартын тоқтатудың зардабы
1. Егер тапсырма шарты сенiм бiлдiрiлген өкiл тапсырманы толық орындағанға дейiн
тоқтатылған болса, сенiм бiлдiрушi сенiм бiлдiрiлген өкiлдiң тапсырманы орындау кезiнде
шыққан шығынын төлеуге, сенiм бiлдiрiлген өкiлге сыйақы тиесiлi болған жағдайда, оның
орындаған жұмысының көлемiне мөлшерлес сыйақы төлеуге мiндеттi. Сенiм бiлдiрiлген өкiл
тапсырманы оның тоқтатылғаны туралы бiлген соң немесе бiлуi тиiс болғанда орындаған
болса, бұл ереже қолданылмайды.
2. Сенiм бiлдiрушiнiң тапсырманы өзгертуi, кәсiпкер ретiнде iс-әрекет жасайтын
сенiм бiлдiрiлген өкiлмен шарт тоқтатылған жағдайларды қоспағанда, сенiм бiлдiрiлген
өкiлге шарттың тоқтатылуымен келтiрiлген залалдардың өтелуi үшiн негiз болып табылмайды.
3. Сенiм бiлдiрiлген өкiлдiң сенiм бiлдiрушiнiң тапсырмасын орындаудан бас
тартуы, сенiм бiлдiрiлген өкiлдiң сенiм бiлдiрушi өз мүдделерiн өзгеше қамтамасыз ету
мүмкiндiгiнен айрылған кезде бас тартуы жағдайларын, сондай-ақ кәсiпкер ретiнде қызмет
жасайтын сенiм бiлдiрiлген өкiлдiң шартты тоқтатуы жағдайларын қоспағанда, шарттың
тоқтатылуынан сенiм бiлдiрушiге келтiрiлген залалдардың орнын толтыру үшiн негiз болып
табылмайды.
854-бап. Тапсырма шартындағы құқықтық мирасқорлық
1. Сенiм бiлдiрiлген өкiл қайтыс болған жағдайда оның мұрагерлерi немесе
мұрагерлiк мүлiктiң сақталуын қамтамасыз ету жүктелген өзге де тұлғалар сенiм
бiлдiрушiге тапсырма шартының тоқтатылғандығы туралы хабарлауға және сенiм бiлдiрушiнiң
мүлкiн қорғау үшiн қажеттi шаралар қолдануға, атап айтқанда, сенiм бiлдiрушiнiң
заттарын, сондай-ақ құжаттарын сақтауға және бұдан соң оларды өзiне беруге мiндеттi.
Сенiм бiлдiрiлген өкiл болып саналатын заңды тұлғаның таратушысына да нақ осындай
мiндет жүктеледi.
2. Өкiл ретiнде iс-әрекет ететiн заңды тұлғаны қайта құру кезiнде, сенiм
бiлдiрушi бұл туралы осы Кодекстiң 48-бабына сәйкес дереу хабардар етiлуге тиiс. Аталған
жағдайда мұндай заңды ұйымның құқықтары мен мiндеттерi, егер сенiм бiлдiрушi өзiнiң
шарттан бас тартқандығы туралы қисынды мерзімде хабарламаса, оның құқықтық мирасқорына
ауысады.
42-тарау. Басқаның мүддесіне тапсырмасыз
іс-әрекет жасау 855-бап. Басқаның мүддесiне iс-әрекет жасау талаптары
1. Мүдделi тұлғаның тапсырмасынсыз, өзге де нұсқауынсыз немесе алдын ала уәде
берiлген келiсiмiнсiз оның жеке басына немесе мүлкiне зиян келтiрiлуiн болдырмау, оның
мiндеттемесiн орындау немесе оның өзге де заңға қарсы емес мүдделерi (басқаның мүддесi
үшiн iс-әрекет жасау) мақсатындағы iс-әрекеттер iстiң мән-жайлары бойынша қажеттi
қамқорлықпен және сақтықпен, мүдделi тұлғаның айқын олжасына немесе пайдасына және iс
жүзiндегi немесе ықтимал ниеттерiне сүйенiп жасалуы тиiс.
2. Осы тарауда көзделген ережелер осындай iс-әрекеттер олардың қызмет
мақсаттарының бiрi болып табылатын мемлекеттiк органдар басқаның мүддесiне жасайтын iс-
әрекеттерге қолданылмайды.
856-бап. Мүдделi тұлғаға оның мүддесiне жасалған
iс-әрекеттер туралы хабарлау
1. Басқаның мүддесiне iс-әрекеттер жасайтын тұлға алғашқы мүмкiндiк туған жағдайда
мүдделi тұлғаға бұл туралы хабарлауға және, егер күту тек мүдделi тұлғаға айтарлықтай
зиян келтiрiлмейтiн болса, қисынды мерзiмнiң iшiнде жасалған iс-әрекеттердi
мақұлдайтындығы туралы немесе мақұлдамайтындығы туралы шешiмдi күтуге мiндеттi.
2. Егер бұл iс-әрекеттер оның қатысуымен жасалса, мүдделi азаматқа оның мүддесiне
жасалған iс-әрекеттер туралы арнайы хабарлау талап етiлмейдi.
857-бап. Мүдделi тұлғаның өз мүддесiне жасалған
iс-әрекеттердi мақұлдауының салдары
Егер оның тапсыруынсыз өзiнiң мүддесiне iс-әрекеттер жасалған тұлға осы iс-
әрекеттердi мақұлдаса, тiптi мақұлдау ауызша түрде жасалса да, тараптардың қатынасында
бұдан әрi жасалатын iс-әрекеттердiң сипатына сәйкес тапсырма шарты немесе өзге де шарт
туралы ережелер қолданылады.
858-бап. Мүдделi тұлғаның өз мүддесi үшiн жасалған
iс-әрекеттердi мақұлдамауының салдары
1. Іс-әрекеттер жасаған тұлға оларды мүдделi тұлғаның мақұлдамағандығы белгiлi
болған соң жасаған бөтен мүдделердегі iс-әрекеттер осы iс-әрекеттер жасаған тұлғаға
қатысты да, үшiншi бiр тұлғаға қатысты да соңғысына мiндеттер жүктемейдi.
2. Қатерге ұшыраған адамның өмiрiне төнген қауiптi жою мақсатындағы iс-қимылға
осы адамның еркiне қарсы, ал бiреудi асырау жөнiндегi мiндеттердi орындауға - осындай
мiндетi бар тұлғаның еркiне қарсы жол берiледi.
859-бап. Басқаның мүддесiне iс-әрекет жасаған адамға
залалдарын өтеу
1. Осы тарауда көзделген ережелерге сәйкес басқаның мүддесiне іс-әрекет жасаған
тұлғаға келтiрiлген қажеттi шығындар мен өзге де нақты зиянды, осы Кодекстiң 858-бабының
1-тармағында көрсетiлген iс-әрекеттерден туындаған шығындарды қоспағанда, мүдделi адам
өтеуге тиiс.
Басқаның мүддесiне жасалған iс-әрекеттер болжанған нәтижеге жеткiзбеген жағдайда
да қажеттi шығындар мен өзге де нақты зиянды өтеу құқығы сақталады. Алайда басқа
тұлғаның мүлкiне залал келтiрудi болдырмау жағдайында өтеу мөлшерi мүлiктiң құнынан
аспауы тиiс.
2. Басқаның мүддесiне iс-әрекеттер жасаған тұлғаға мүдделi тұлғаның мақұлдауын
алған соң жасаған iс-әрекеттерге байланысты келтiрiлген шығындары мен өзге де залалдар
(осы Кодекстiң 857-бабы) тиiстi түрдегi шарт туралы ережелер бойынша өтеледi.
860-бап. Басқаның мүддесiне жасалған iс-әрекеттер
үшiн сыйақы
Егер мұндай құқық заң актiлерiнде, мүдделi тұлғамен жасалған келісімде немесе
іскерлік айналым дағдысында көзделсе, басқаның мүддесiне жасалған iс-әрекеттерi мүдделi
тұлға үшiн оң нәтижеге жеткiзген тұлға сыйақы алуға құқылы.
861-бап. Басқаның мүддесiне мәмiле жасау салдары
Басқаның мүддесiне жасалған мәмiле бойынша мiндеттер, ол осы мәмiленi мақұлдаған
жағдайда және басқа тарап мұндай ауысуға қарсы болмаса не мәміле жасаған кезде мәміле
басқаның мүддесіне жасалғандығын бiлген болса немесе бiлуi тиiс болса, мүддесiне мәмiле
жасалған адамға ауысады.
Мәмiле бойынша мiндеттер мүддесiне осы мәмiле жасалған адамға ауысқан кезде,
соңғысына осы мәмiле бойынша құқықтар да берiлуге тиiс.
862-бап. Басқаның мүддесiне iс-әрекеттер жасаудың
салдарынан негiзсiз баю
Егер басқа адамның мүдделерiн қамтамасыз етуге тiкелей бағытталмаған іс-әрекеттер,
оның ішінде оны жасаған адам өз мүддесіне іс-әрекет жасағанын қате болжаған жағдайда да,
басқа адамның негiзсiз баюына әкеп соқса, осы Кодекстiң 48-тарауында көзделген ережелер
қолданылады.
863-бап. Басқаның мүддесiне жасалған iс-әрекеттермен
келтiрiлген зиянды өтеу
Басқаның мүддесiне жасалған iс-әрекеттермен келтiрiлген зиянды мүдделi адамға
немесе үшiншi бiр адамдарға өтеу жөнiндегi қатынастар осы Кодекстiң 47-тарауында
көзделген ережелермен реттеледi.
864-бап. Басқаның мүддесiне iс-әрекеттер жасаған
адамның есеп беруi
Басқаның мүддесiне iс-әрекеттер жасаған адам мүддесiне iс-әрекеттер жасалған
адамға, түскен кiрiстер мен жасалған шығындарды және өзге де залалдарды көрсетiп есеп
беруге мiндеттi.
43-тарау. Комиссия
865-бап. Комиссия шарты
1. Комиссия шарты бойынша бiр тарап (комиссионер) екiншi тараптың (комитент)
тапсыруы бойынша сыйақы үшiн комитент есебiнен өз атынан бiр немесе бiрнеше мәмiле
жасауға мiндеттенедi.
2. Комиссия шарты жазбаша нысанда жасалуы тиiс.
866-бап. Комиссиялық сыйақы
Комитент комиссионерге сыйақы төлеуге, ал осы тараудың 868-бабының 2-тармағында
көзделген жағдайда шартта белгiленген мөлшерде қосымша сыйақы төлеуге де мiндеттi. Егер
шартта бұл мөлшер көзделмесе және оның талаптарының негiзiнде оны белгiлеу мүмкiн
болмаса, сыйақының мөлшерi осы Кодекстiң 385-бабының 3-тармағына сәйкес белгiленедi.
Егер комиссия шарты комитентке байланысты себептермен орындалмаса, комиссионер
комиссиялық сыйақы алу, сондай-ақ шыққан шығындарының орнын толтыру құқығын сақтап
қалады.
867-бап. Комиссионердiң үшiншi тұлғамен мәмiле жасау
жөнiндегi құқықтары мен мiндеттерi
1. Комитенттiң мәмiледе аты аталса немесе үшiншi тұлғамен мәмiле бойынша тiкелей
қатынастарға кiрсе де, комиссионердiң үшiншi тұлғамен жасаған мәмiлесi бойынша
комиссионер құқықтар иеленедi және мiндеттi болады.
2. Комитенттiң талабы бойынша комиссионер мәмiле жасалған үшiншi тұлғаны
құқықтарды бергенi туралы ескерте отырып, осындай мәмiле бойынша оған құқықтар беруге
мiндеттi. Соңғысының комиссионерге осы мәмiледен туындайтын өз талаптарының негiзiнде
комитент талаптарына қарсылық бiлдiруге құқығы жоқ.
868-бап. Комиссиялық тапсырманы орындау
1. Комиссионер үшiншi адаммен жасаған мәмiледен туындайтын барлық мiндеттерiн
орындауға және барлық құқықтарды жүзеге асыруға тиiс.
2. Комиссионер өзiне алған тапсырманы комитенттiң нұсқауларына сәйкес орындауға,
ал шартта мұндай нұсқаулар болмаған кезде - іскерлік айналымының дағдыларына немесе
әдетте комитент үшiн неғұрлым тиiмдi жағдайларда қойылатын өзге де талаптарға сәйкес
орындауға мiндеттi. Егер комиссионер мәмiленi комитент көрсеткеннен гөрi тиiмдi
жағдайлар бойынша жасаған болса, түскен олжа, шартта өзгеше көзделмесе, тараптарға тең
бөлiнедi.
3. Комиссионер комитент есебiнен жасаған мәмiленi үшiншi тұлғаның орындамағаны
үшiн, осы тұлғаны таңдауда комиссионер тиісті сақтық көрсетпеген не мәміленің орындалу
кепілдігін өз мойнына алған (делькредере) жағдайларды қоспағанда, комитент алдында жауап
бермейдi.
4. Комиссионермен жасалған мәмілені үшінші тұлға бұзған жағдайда комиссионер бұл
туралы дереу комитентке хабарлауға және қажеттi дәлелдердi жинау мен қамтамасыз етуге
мiндеттi.
5. Комиссионермен жасалған мәмiленi үшiншi тұлғаның бұзғандығы туралы
хабарландырылған комитенттiң осындай мәмiле бойынша комиссионердiң ол адамға қойған
талаптарын өзiне берудi талап етуге құқығы бар.
869-бап. Қосалқы комиссия
1. Комиссионер қосалқы комиссионердiң iс-әрекетi үшiн комитент алдында жауапты
бола отырып, егер шартта өзгеше көзделмесе, басқа тұлғамен қосалқы комиссия шартын
жасасуға құқылы.
Қосалқы комиссия шарты бойынша комиссионер, осы Кодекстiң 867-бабының 2-
тармағында көзделген құқықтарды қоспағанда, қосалқы комиссионерге қатысты комитенттiң
құқықтары мен мiндеттерiн иеленедi.
Заң қандай да бiр мәмiлелердi тек уәкiлдiк берiлген адамдармен ғана жасауға жол
беретiн жағдайларда қосалқы комиссия шарты тек осындай тұлғамен жасалуы мүмкiн.
2. Комиссия шарты тоқтағанға дейiн, егер комитент комиссионермен жасаған шартта
өзгеше көзделмесе, комитенттiң қосалқы комиссионермен тiкелей қатынас жасауға құқығы
жоқ.
870-бап. Комитенттiң нұсқауларынан ауытқу
1. Комиссионердiң осы Кодекстiң 847-бабының 2-тармағында көзделген жағдайларда
комитенттiң нұсқауларынан ауытқуға құқығы бар.
2. Мүлiктi комитентпен келiскен бағадан төмен сатқан комиссионер, егер ол мүлiктi
келiсiлген бағамен сатуға мүмкiндiк болмағанын және неғұрлым төмен бағамен сату бұдан да
көп залалдан сақтағанын, сондай-ақ оның нұсқауларынан ауытқуға комитенттiң алдын ала
келiсiмiн алуға мүмкiндiгi болмағанын дәлелдей алмаса, комитентке айырманы өтеуге
мiндеттi.
3. Егер комиссионер мүлікті комитентпен келісілгеннен жоғары бағамен сатып алса,
мұндай затты қабылдағысы келмейтiн комитент үшiншi тұлғамен мәмiле жасалғандығы туралы
хабар алған бойда бұл жөнiнде комиссионерге кешiктiрмей мәлiмдеуге мiндеттi. Олай
болмаған жағдайда комитент сатып алынған затты қабылдады деп танылады.
Егер комиссионер баға айырмасын өз есебiне алатынын хабарласа, комитенттің өзі
үшін жасалған мәміледен бас тартуға құқығы жоқ.
871-бап. Комиссияның нысанасы болып табылатын
мүлiкке құқық
1. Комиссионерге комитенттен келiп түскен не комиссионер комитенттiң есебiнен
сатып алған мүлiк комитенттiң меншiгi болып табылады.
2. Комиссионер жасасқан мәмiле бойынша комитентке не үшiншi тұлғаға берiлуге тиiс
мүлiктi комиссионер комиссия шарты бойынша өзiне тиесiлi сома төленгенге дейiн ұстап
қалуға құқылы.
872-бап. Комиссионердiң өзiне тиесiлi соманы
ұстап қалуы
Комиссионер комитенттiң есебiнен түскен барлық соманың iшiнен комиссияның шарты
бойынша өзiне тиесiлi соманы ұстап қалуға құқылы.
873-бап. Комиссионердiң комитент мүлкiнiң жоғалғаны, кем
шыққаны немесе бүлiнгенi үшiн жауапкершiлiгi
1. Комиссионер өзiндегi комитент мүлкiнiң жоғалуына, кем шығуына немесе бүлiнуiне
ұшыратқан әрбiр қателiгi үшiн комитент алдында жауап бередi.
2. Егер комиссионердiң комитент жiберген мүлікті не комитентке арнап
комиссионерге келiп түскен мүлiктi қабылдауы кезiнде бұл мүлiктi сырттай қараған кезде
бүлiну немесе өзге де ақаулар байқалған болса, сондай-ақ комиссионердегi комитенттiң
мүлкiне бiреулер зиян келтiрген жағдайда, комиссионер комитенттiң құқығын қорғау
шараларын қолдануға, қажеттi айғақтар жинауға және осылар туралы комитентке дереу
хабарлауға мiндеттi. Аталған шарттар орындалған жағдайда комиссионер комитенттiң шеккен
залалдары үшiн жауап бермейдi.
3. Комиссионер өз қарауында тұрған комитенттiң мүлкiн сақтандырмаған болса, бұл
үшiн комитент оған мүлiктi сақтандыруды тапсырған немесе мүлiктi сақтандыру заң бойынша
мiндеттi болған жағдайларда ғана жауап бередi.
874-бап. Өзiне мәмiле жасау
1. Егер комитент өзгеше талап қоймаса, комиссия шартын комиссионер оның өзi сатып
алуға тиiс тауарды сатушы ретiнде өзi ұсыну немесе өзi сатуға тиiс тауарды сатып алушы
ретiнде өзi қабылдау арқылы жүзеге асыруы мүмкiн.
2. Сатушы ретiнде өз бетiнше тауар ұсынған немесе оны сатып алушы ретiнде
қабылдаған комиссионердiң жай комиссиялық ақы алуға құқығы бар және комиссиялық
мәмiлелерден туындайтын шығындардың орнын толтыру жөнiнде шот ұсына алады.
875-бап. Комитенттiң комиссия шарты бойынша
орындалғанды қабылдауы
Комитент:
1) комиссионерден шарт бойынша барлық орындалғанды қабылдауға;
2) өзi үшiн комиссионер сатып алған мүлiктi қарауға және осы мүлiкте байқалған
кемшiлiктер туралы оған дереу хабарлауға;
3) комиссионердi комиссиялық тапсырманы орындау жөнiнде үшiншi тұлға алдында
қабылдаған мiндеттемелерден босатуға мiндеттi.
876-бап. Комиссиялық тапсырманы орындау жөнiндегi
шығындардың орнын толтыру
1. Комитент комиссиялық сыйақы, ал тиiстi жағдайларда делькредере үшiн қосымша
сыйақы төлеуден басқа, тапсырманы орындау барысында комиссионер жұмсаған сомалардың
орнын толтыруға мiндеттi.
2. Егер заң актiлерiнде немесе шартта өзгеше белгiленбесе, комиссионердiң
өзiндегi комитент мүлiктерiн сақтау жөнiндегi шығындардың орнын толтыруға құқығы жоқ.
877-бап. Комитенттiң тапсырманың күшiн жоюы
Комитент комиссионерге берген тапсырманың кез келген уақытта күшiн жоюға құқылы.
Бұл орайда комиссионердiң тапсырманың күшiн жоюдан шеккен залалдары жалпы негiздерде
өтеледi.
Тапсырманың күшi жойылған жағдайда комитент тапсырманың күшi жойылған кезден
бастап бiр айдың iшiнде, егер шартта өзге мерзiм белгiленбесе, комиссионердегi мүлiкке
билiк етуге мiндеттi. Егер комитент бұл мiндеттi орындамаса, комиссионер не мүлiктi
сақтау үшiн өткiзуге, не оны комитент үшiн неғұрлым тиiмдi бағамен сатуға құқылы.
878-бап. Комиссионердiң тапсырманы орындаудан бас тартуы
1. Егер шартта өзгеше көзделмесе, комитенттiң өз мiндеттерiн бұзуы тапсырманы
комитенттің нұсқауларына сәйкес орындаудың мүмкiн болмауына әкеп соғатын немесе
атқарудың мүмкiн болмауы комиссионер жауап бермейтін өзге де жағдайлардың салдарынан
туындаған жағдайларды қоспағанда, комиссионердің өзiне алған тапсырманы орындаудан бас
тартуға құқығы жоқ.
Комиссионер өзiнiң бас тартуы туралы комитентке жазбаша хабарлауға және өзіндегі
комитент мүлкінің сақталуына шаралар қолдануға мiндеттi.
Комиссионердiң тапсырманы орындаудан бас тартқандығы туралы хабардар етiлген
комитент, егер шартта өзге мерзiм белгiленбесе, бас тартуды алған күннен бастап бiр
айдың iшiнде комиссионердегi мүлiкке билiк етуге мiндеттi. Егер ол бұл мiндеттi
орындамаса, комиссионер мүлiктi сақтауға өткiзуге не комитент үшiн мүмкiндiгiнше тиiмдi
бағамен сатуға құқылы.
2. Комитенттiң өз мiндеттерiн бұзуы салдарынан тапсырманы орындаудан бас тартқан
комиссионердiң комиссиялық сыйақыға, сондай-ақ шыққан шығындардың орнын толтыруға құқығы
сақталады.
879-бап. Комиссия шартын тоқтату
1. Комитент комиссия шартында көзделген барлық тапсырмалардың күшiн жойған
жағдайда, шарт тоқталады.
2. Комиссия шарты жалпы негiздермен қатар:
1) комиссионердiң шартты орындаудан бас тартуының;
2) комиссионердiң қайтыс болуы, оны әрекетке қабiлетсiз, әрекетке қабiлетi
шектеулi, хабар-ошарсыз кеткен немесе дәрменсiз (банкрот) деп танудың салдарынан
тоқтатылады.
880-бап. Комитенттiң мерзiмi көрсетiлмей жасалған
шарттан бас тартуы
Комитенттiң мерзiмi көрсетiлмей жасалған комиссия шартынан, егер шартта
хабарлаудың бұдан да ұзақ мерзiмi көзделмесе, бас тарту туралы комиссионерге бiр айдан
кешiктiрмей хабарлап, кез келген уақытта бас тартуға құқығы бар.
Бұл жағдайда комитент комиссионерге шарт тоқтатылғанға дейін ол жасаған мәмiлелер
үшiн сыйақы төлеуге, сондай-ақ комиссионерге шарт тоқтатылғанға дейін ол шеккен
шығындардың орнын толтыруға мiндеттi.
881-бап. Комиссионердiң мерзiмi көрсетiлмей жасалған
шарттан бас тартуы
1. Комиссионердiң мерзiмi көрсетiлмей жасалған комиссия шартынан, егер шартта
хабарлаудың бұдан да ұзақ мерзiмi көзделмесе, бас тарту туралы комитентке бiр айдан
кешiктiрмей хабарлап, кез келген уақытта бас тартуға құқығы бар.
Бұл жағдайда комиссионер өзiндегi комитент мүлкiнiң сақталуына шаралар қолдануға
міндетті. Комитент шарт тоқтатылған кезге дейiн комиссионердегi мүлiкке билiк етуге
мiндеттi. Егер ол бұл мiндеттi орындамаса, комиссионердiң не мүлiктi сақтауға өткiзуге,
не комитент үшiн неғұрлым тиiмдi бағамен сатуға құқығы бар.
2. Шарттан бас тартқан комиссионердiң комиссиялық сыйақы алуға және шарт
тоқтатылған кезде өзiне тиесiлi шығындардың өтемiн алуға құқығы бар.
882-бап. Комиссия шартындағы құқықтық мирасқорлық
1. Заңды тұлға-комиссионер қайта ұйымдастырылған жағдайда, егер қайта
ұйымдастырудың болғаны туралы хабарлама алған күннен бастап бiр айдың iшiнде комитент
шартты бұзғаны туралы хабарламаса, оның құқықтары мен мiндеттерi құқықтық мирасқорларына
ауысады.
2. Комитент-азамат қайтыс болған, ол әрекетке қабiлетсiз, әрекетке қабiлетi
шектеулi, хабар-ошарсыз кеткен деп танылған жағдайда, сондай-ақ заңды тұлға-комитент
таратылған жағдайда комиссионер комитенттiң мұрагерлерiнен немесе өкiлдерiнен тиiстi
нұсқаулар келiп түскенше өзiне берiлген тапсырманы орындауды жалғастыруға мiндеттi.
44-тарау. Мүлікті сенімгерлікпен басқару
883-бап. Мүлiктi сенiмгерлiкпен басқару ұғымы және оның
пайда болу негiздерi
1. Мүлiктi сенiмгерлiкпен басқаруды белгiлеу кезiнде сенiмгер басқарушы, егер
шартта немесе заң актiлерiнде өзгеше көзделмесе, өзiнiң иеленуiне, пайдалануына және
билiк етуiне берiлген мүлiктi пайда алушының мүддесі үшін өз атынан басқаруды жүзеге
асыруға мiндеттенедi.
2. Мүлiктi сенiмгерлiкпен басқару:
1) мәмiле (атап айтқанда, шарт бойынша, өсиеттi орындаушы (сенімгерлікпен
басқарушы) тағайындалған өсиет бойынша);
2) сот актiсi (банкроттық немесе оңалту рәсiмдерiнде банкроттықты немесе оңалтуды
басқарушы тағайындалған, әрекетке қабiлетсiз, хабарсыз кеткен немесе қайтыс болды деп
жарияланған азаматтың мүлкiне қорғаншылық белгiленген кезде және Қазақстан
Республикасының заңнамалық актілерінде көзделген басқа да жағдайларда);
3) әкімшілік акт (кәмелетке толмаған, қайтыс болған адамның мүлкiне қорғаншылық
белгiлеген; кәсiпкер мемлекеттiк қызметке кiрген кезде
және заң актiлерiнде көзделген басқа жағдайларда) негiзiнде пайда болады (белгiленедi).
3. Банк қызметін жүзеге асыру кезінде мүлікті сенімгерлікпен басқару ерекшеліктері
Қазақстан Республикасының банк қызметін реттейтін заңнамалық актілерінде белгіленеді.
4. Мемлекеттiк мүлiктi сенiмгерлiк басқару ерекшелiктерi Қазақстан Республикасының
мемлекеттiк мүлiк, мемлекеттік-жекешелік әріптестік, концессиялар туралы заңнамалық
актiлерiнде және Қазақстан Республикасының өзге де заңнамалық актiлерiнде белгiленедi.
Ескерту. 883-бапқа өзгерістер енгізілді - ҚР 2007.01.12 N 225 , 2009.02.12 N 133-
IV (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз), 2011.03.01 N 414-IV (алғашқы ресми
жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі); 04.07.2013 № 131-V (алғашқы ресми
жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 07.03.2014 N
177-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа
енгізіледі); 31.10.2015 № 380-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он
күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.
884-бап. Мүлiктi сенiмгерлiкпен басқару субъектiлерi
1. Меншiк иесi, сондай-ақ өзге де заттық құқық субъектiсi немесе мүлiктi
сенiмгерлiкпен басқаруға беруге уәкiлеттi құзыреттi орган құрылтайшы бола алады.
2. Егер заң актiлерiнде өзгеше көзделмесе, кез келген адам сенiмгер басқарушы
бола алады.
Сенiмгер басқарушы тек оның келiсiмiмен тағайындалуы мүмкiн.
3. Сенiмгер басқарушы болып табылмайтын кез келген адам, сондай-ақ мемлекет
немесе әкiмшiлiк-аумақтық бөлiнiс пайда алушы (мүддесi үшiн мүлiктi басқару жүзеге
асырылатын тұлға) бола алады.
4. Егер заң актiлерiнде немесе мүлiктi сенiмгерлiкпен басқару шартында өзгеше
көзделмесе, мүлiктi сенiмгерлiкпен басқару құрылтайшысы пайда алушы болып табылады.
885-бап. Мүлiктi сенiмгерлiкпен басқару объектiлерi
1. Егер заң актiлерiнде өзгеше көзделмесе, ақшаны, бағалы қағаздарды және мүлiктiк
құқықтарды қоса алғанда, кез келген мүлiк сенiмгерлiкпен басқару объектiсi бола алады.
2. Сенiп тапсырылған мүлiктi сенiмгер басқарушы өзiне меншiк (шаруашылық жүргiзу,
оралымды басқару) құқығымен тиесiлi мүлiктен бөлек есепке алуға тиiс.
3. Өзiне жүктелген мiндеттердi жүзеге асыру процесiнде сенiм бiлдiрiлген
басқарушы сатып алған және (немесе) алған мүлiк сенiп берiлген мүлiк құрамына
енгiзiледi.
4. Осы Кодекстiң 1081-бабында көзделген, сондай-ақ осы тұлғаның банкроттығы
жағдайларын қоспағанда, құрылтайшының сенiмгерлiкпен басқаруға берген мүлкiне оның
борыштары бойынша өндiрiп алуға жол берiлмейдi.
5. Кепiлге салынған мүлiктi сенiмгерлiкпен басқаруға беру кепiл ұстаушыны осы
мүлiктi өндiрiп алу құқығынан айырмайды.
Ескерту. 885-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 07.03.2014 N 177-V Заңымен (алғашқы
ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).
886-бап. Мүлiктi сенiмгерлiкпен басқару шарты
1. Мүлiктi сенiмгерлiкпен басқару шарты бойынша бiр тарап (сенiмгерлiкпен басқару
құрылтайшысы) екiншi тарапқа (сенiмгер басқарушыға) мүлiктi сенiмгерлiкпен басқаруға
бередi, ал екiншi тарап құрылтайшы атаған тұлғаның (пайда алушының) мүдделерi үшiн осы
мүлiктi басқаруды жүзеге асыруға мiндеттенедi.
Егер Қазақстан Республикасының заң актiлерiнде немесе көрсетiлген шартта өзгеше
белгiленбесе, мүлiктi сенiмгерлiкпен басқару шартының қолданылу кезеңiнде сенiмгерлiкпен
басқару құрылтайшысы сенiмгерлiкпен басқарылатын мүлiкке қатысты қандай да болсын iс-
әрекеттердi жүзеге асыруға құқылы емес.
2. Сенiмгерлiкпен басқару шартында:
1) мүлiктi сенiмгерлiкпен басқару шартының нысанасы және мерзiмi;
2) сенiмгерлiкпен басқаруға берiлетiн мүлiктiң құрамы;
3) пайда алушы туралы нұсқау;
4) сенiмгер басқарушының есеп беру мерзiмдерi мен нысаны;
5) мүлiктi сенiмгерлiкпен басқару шарты тоқтатылған жағдайда сенiп тапсырылған
мүліктi алатын адамды көрсету көзделуге тиiс.
Шарттардың жекелеген түрлерi үшiн заң актiлерiнде өзге де елеулi талаптар
көзделуi мүмкін.
Шартта басқа талаптар да, оның iшiнде басқарушыға берiлетiн сыйақының мөлшерi мен
нысандары көзделуi мүмкiн.
Шартта үшiншi тұлғалардың сенiмгерлiкпен басқаруға берiлген мүлiкке құқығы
көрсетiлуге тиiс.
3. Егер заң актiлерiнен немесе пайда болған қатынастар мәнiнен өзгеше туындамаса,
мүлiктi сенiмгерлiкпен басқару шарты туралы нормалар мүлiктi сенімгерлiкпен басқаруды
белгiлеудiң өзге де негiздерi бойынша пайда болатын қатынастарға қолданылады.
Ескерту. 886-бапқа өзгерту енгізілді - Қазақстан Республикасының 2003.05.16. N 416
Заңымен .
887-бап. Мүлiктi сенiмгерлiкпен басқару шартының нысаны
1. Мүлiктi сенiмгерлiкпен басқару шарты жазбаша нысанда жасалады.
2. Қозғалмайтын мүлiктi сенiмгерлiкпен басқару шарты, қозғалмайтын мүлiктi
иелiктен айыру туралы шарт үшiн көзделген нысан мен тәртiп бойынша жасалады.
Ескерту. 887-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 2011.03.25 N 421-IV (алғашқы ресми
жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.
888-бап. Сенiмгер басқарушының құқықтары
мен мiндеттерi
1. Сенiмгер басқарушының мүлiктi дұрыс басқару мақсатында сеніп тапсырылған
мүлікпен меншік иесі жасай алатын кез келген iс-әрекеттi жүргiзуге құқығы бар.
Сенiп берілген мүлікке сенімгер басқарушының құқығы заң актiлерiмен, шартпен
немесе мүлiктi сенiмгерлiкпен басқару пайда болғанда негiзге алынған өзге де актiмен
шектелуi мүмкiн.
Сенiмгер басқарушы қозғалмайтын мүлiктi иелiктен айыру мен кепiлге салуды
сенiмгерлiкпен басқаруды белгiлеу туралы актiде ол тiкелей көрсетiлген жағдайда ғана
жасауға құқылы.
2. Сенiмгер басқарушының мүлiктi сенiмгерлiкпен басқару кезiнде өзi жасаған
қажеттi шығындарды құрылтайшының (пайда алушының) есебiнен, не сенiп тапсырылған
мүлiктiң есебiнен, не сенiп тапсырылған мүлiктi пайдаланудан түскен кiрiстiң есебiнен
өтетiп алуға құқығы бар.
Егер мүліктi сенiмгерлiкпен басқаруды белгiлеу туралы актiде көзделсе, сенiмгер
басқарушының сыйақы алуға құқығы бар.
3. Сенiмгер басқарушының басқа бiреудiң заңсыз иеленуiнен өзiне сенiп тапсырылған
мүлiктi қайтарып алуға, сондай-ақ оның басқару құқығын бұзушылықты жоюды, бұл құқық
бұзушылық иеленудi бұзумен байланысты болмаса да, талап етуге құқығы бар.
4. Сенiмгер басқарушы құрылтайшыға және пайда алушыға, мүлiктi сенiмгерлiкпен
басқару шартында белгiленген мерзiм мен тәртiп бойынша өз қызметi туралы есеп бередi.
Құрылтайшының және (немесе) пайда алушының талап етуi бойынша сенiмгер басқарушының
қызметi туралы есеп өзге жағдайда да дереу берiлуге тиiс.
5. Сенiмгер басқарушының өзi үшiн белгiленген шектеулердi бұза отырып жасаған
мәмiлесi, егер мұндай мәмiлеге қатысушы үшiншi тұлға ондай шектеулердi бiлмесе және
бiлуге тиiс болмаса, жарамды деп танылады. Бұл жағдайда сенiмгер басқарушы құрылтайшы
алдында шартқа және заң актiлерiне сәйкес жауап бередi.
Сенiмгер басқарушы өзiне берiлген құқықты асыра пайдаланып немесе өзi үшiн
белгiленген шектеулерді бұзып жасаған мәмiле бойынша мiндеттеменi сенiмгер басқарушы өз
мүлкi есебiнен мойнына алады.
889-бап. Сенiмгер басқарушының бастамасымен
сенiмнiң ауысуы
1. Сенiмгер басқарушы мүлiктi сенiмгерлiкпен басқаруды жеке өзi жүзеге асырады.
2. Сенiмгер басқарушы өзiне сенiп берiлген мүлiктi басқару үшiн қажеттi iс-әрекет
жасауды, егер ол бұған мүлiктi сенiмгерлiкпен басқаруды құру туралы актi арқылы
уәкiлеттi болса не бұған пайда алушының мүдделерiн қамтамасыз етуге байланысты мән-
жайлар себептi мәжбүр болса және бұл орайда құрылтайшының нұсқауларын сұрауға мүмкiндiгi
болмаса, басқа адамға тапсыра алады. Бұл орайда сенiмгер басқарушы өзi таңдап алған
сенiм бiлдiрiлушiнiң iс-әрекеті үшiн өзi жасағандай жауап бередi.
Сенiмгер басқарушы сенiмнiң ауысуы туралы дереу құрылтайшыға хабарлауға мiндеттi.
Егер заң актiлерiнде өзгеше көзделмесе, бұл жағдайда құрылтайшы сенiмгер басқарушыға
бұрын жасалған шығындарын өтеп, ал егер сенiмгерлiкпен басқару кәсiпкерлiк қызмет болса,
шеккен залалдарын да өтеп, мүлiктi сенiмгерлiкпен басқаруды тоқтату туралы мәлiмдеуге
құқылы.
Ескерту. 889-бапқа өзгерту енгізілді - ҚР 2011.03.01 N 414-IV (алғашқы ресми
жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі) Заңымен.
890-бап. Сенiмгер басқарушының жауапкершiлiгi
1. Мүлiктi тиiсiнше басқармаған жағдайда құрылтайшы немесе пайда алушы сотқа
сенiмгерлiкпен басқаруды тоқтату және залалдарды өтеу туралы талап қоя алады. Бұл орайда
мiндеттердi тиiсiнше орындау үшiн өзiне қатысты барлық шараларды қолданғанын дәлелдей
алмаса, сенiмгер басқарушы мiндеттерiн тиiсiнше орындамағаны үшiн, кiнәлi деп саналады.
2. Сенiмгер басқарушы үшiншi тұлғалардың алдында мүлiктi басқаруда тиiсiнше iс-
әрекеттер жасамауы салдарынан келтiрiлген залалы үшiн өз мүлкiмен субсидиарлы жауапты
болады.
891-бап. Мүлiктi сенiмгерлiкпен басқару шартының
тоқтатылуы
1. Мүлiктi сенiмгерлiкпен басқару шарты мiндеттемелердi тоқтатудың жалпы
негiздерiмен қатар:
1) сенiмгер басқарушы-азамат қайтыс болғанда, оны өлдi деп жарияланғанда, оны
әрекетке қабiлетсiз немесе әрекетке қабiлетi шектеулi, хабар-ошарсыз кеткен деп
танығанда; заңды тұлға-сенiмгер басқарушы таратылғанда;
2) сенiм бiлдiрiлген мүлiктi басқаруды жеке жүзеге асыру сенiмгерлiкпен басқарушы
үшiн мүмкiн болмауына байланысты сенiмгер басқарушы немесе құрылтайшы бас тартқанда;
3) сенiмгер басқарушыға залалдар және шартта көзделсе, сыйақы төленген жағдайда
құрылтайшы шартты орындаудан бас тартқанда;
4) егер шартта көзделсе, кепiл ауыртпалығымен берiлген мүлiктi сыйақы бере отырып
басқаруға беру туралы сенiмгер басқарушыға хабарланбаған жағдайға орай ол бас тартқанда
тоқтатылады.
2. Сенiп тапсырылған мүлiкке меншiк құқығының ауысуы мүлiктi сенiмгерлiкпен
басқаруды тоқтатпайды.
3. Сенiмгерлiкпен басқару шарты тоқтатылған кезде сенiп тапсырылған мүлiк шартта
көрсетiлген тұлғаға сенiмгерлiкпен басқаруға берiледi.
4. Құрылтайшы банкрот болған кезде мүлiктi сенiмгерлiкпен басқару тоқтатылады және
сенiп тапсырылған мүлiк мүліктік массаға берiледi.
Құрылтайшы-жеке тұлға қайтыс болған жағдайда сенiп тапсырылған мүлiк мұрагерлiк
массаға келiп түседi.
5. Егер заң актiлерiнде немесе шартта өзге мерзiм көзделмесе, тараптардың бiрiнiң
бастамашылығы бойынша шарт тоқтатылған кезде екiншi тарап (осы баптың 1-тармағының 2)
және 4) тармақшаларында көзделген жағдайларды қоспағанда) кемiнде үш ай бұрын хабардар
етiлуi тиiс.
6. Бағалы қағаздарды сенiмгерлiкпен басқаруды тоқтату тәртібі мен шарттары
Қазақстан Республикасының бағалы қағаздар рыногы туралы заңнамасында белгіленеді.
Ескерту. 891-бапқа өзгерістер енгізілді - ҚР 2011.12.28 N 524-IV (алғашқы ресми
жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 07.03.2014 N
177-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа
енгізіледі) Заңдарымен.
892-бап. Акцияларды және өзге де бағалы қағаздарды
сенiмгерлiкпен басқару
1. Сенiмгер басқарушының сенiмгерлiкпен басқаруға берiлген және (немесе) сенiп
тапсырылған мүлiктiң есебiнен не сенiп тапсырылған мүлiктi пайдаланудан түскен кiрiстiң
есебiнен сатып алынған акциялармен және өзге де бағалы қағаздармен операциялар жасауды
жүзеге асыруға құқығы бар.
2. Эмиссиялық бағалы қағаздарды сенiмгерлiкпен басқарушы туралы мәлiметтер бағалы
қағаздар рыногының кәсiби қатысушысы Қазақстан Республикасының заңдарында белгiленген
тәртiппен ашқан сенiмгерлiкпен басқару құрылтайшысының шоты бойынша көрсетiлуге жатады.
3. Егер мүлiктi сенiмгерлiкпен басқаруды құру туралы актiде өзгеше көзделмесе,
сенiмдер басқарушы өзiне сенiп тапсырылған акцияларды (акцияны) басқару кезiнде:
1) акционерлік қоғамды басқаруға қатысады;
2) акцияларға тиесілі дивидендтер алады және оларды пайда алушыға бередi;
3) акционерлiк қоғам таратылған жағдайда акцияға тиесiлi мүлiктi алады және оны
шартқа сәйкес пайда алушыға немесе құрылтайшыға бередi;
4) акцияларды иелiктен айыруды және кепiлдiктi қоса алғанда, олармен өзге де
операцияларды жүзеге асырады.
4. Бағалы қағаздарды сенiмгерлiкпен басқарудың ерекшелiгi Қазақстан
Республикасының заңдарымен белгiленедi.
Ескерту. 892-бапқа өзгерту енгізілді - Қазақстан Республикасының 2003.05.16. N 416
Заңымен.
893-бап. Инвестициялық қорлардың активтерiн
сенiмгерлiкпен басқару
Инвестициялық қорлардың активтерiн сенiмгерлiкпен басқару ерекшелiктерi Қазақстан
Республикасының инвестициялық қорлар туралы заң актiсiмен белгiленген шарттарда және
тәртiппен жүзеге асырылады.
Ескерту. 893-бап жаңа редакцияда - Қазақстан Республикасының 2004.07.07. N 577
Заңымен.
894-бап. Кәсіпорынды мүлiктiк кешен ретiнде
сенiмгерлiкпен басқару
Кәсіпорынды мүліктік кешен ретінде сенімгерлікпен басқару, егер заң актiлерiнде
өзгеше көзделмесе, мүлiктi сенiмгерлiкпен басқаруды құру туралы актiде көзделген шарттар
мен тәртiпте жүзеге асырылады.
895-бап. Мемлекеттiк қызметшiнiң мүлкін
сенiмгерлiкпен басқару
Мемлекеттiк қызметшiнiң кәсiпкерлiк қызмет үшiн пайдаланылатын
мүлкi заң актiлерiнде көзделген жағдайлар мен тәртiп бойынша сенiмгерлiкпен басқаруға
берiлуге тиiс.
45-тарау. Кешенді кәсіпкерлік лицензия
(франчайзинг)
896-бап. Кешендi кәсiпкерлiк лицензия шартының ұғымы
1. Кешендi кәсiпкерлiк лицензия шарты бойынша бiр тарап (кешендi лицензиар) екiншi
тарапқа (кешендi лицензиатқа) сыйақыға айрықша құқықтар кешенiн (лицензиялық кешен),
соның iшiнде лицензиардың фирмалық атауын және қорғалатын коммерциялық ақпаратты
пайдалану құқығын, сондай-ақ лицензиаттың кәсiпкерлiк қызметiнде пайдалану үшiн шартта
көзделген айрықша құқықтардың басқа да объектiлерiн (тауар белгiсiн, қызмет көрсету
белгiсiн, патент және т.б.) беруге мiндеттенедi.
2. Кешендi кәсiпкерлiк лицензия шарты белгiлi бір көлемде лицензиялық кешендi,
лицензиардың iскерлiк беделi мен коммерциялық тәжiрибесiн (атап айтқанда, пайдаланудың
мейлiнше аз және (немесе) мейлiнше кең көлемiн белгiлей отырып), белгiлi бiр қызмет
аясына (лицензиардан алынған немесе пайдаланушы өндiрген тауарларды сату, өзге де
коммерциялық қызметтердi жүзеге асыру, жұмыстар орындау, қызметтер көрсету) қолданатын
аумақты көрсетiп немесе көрсетпей пайдалануды көздейдi.
3. Кешендi кәсiпкерлiк лицензия шартын кәсiпкерлiк қызметтiң жекелеген
салаларында қолдану жөнiндегi шектеу заң актiлерiмен белгiленедi.
897-бап. Кешендi кәсiпкерлiк лицензия шартының нысаны
Кешендi кәсiпкерлiк лицензия шарты жазбаша нысанда жасалуы тиiс.
897-1-бап. Кешенді кәсіпкерлік лицензия шартын тіркеу
1. Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес тіркелген өнертабыстарға, пайдалы
модельдерге, өнеркәсіптік үлгілерге, селекциялық жетістіктерге, тауар белгілеріне,
қызмет көрсету белгілеріне, интегралдық микросхемалар топологияларына айрықша құқықтар
кешенін беру туралы талаптарды қамтитын кешенді кәсіпкерлік лицензия шарты патенттік
органда (ұйымда) тіркелуге жатады.
2. Осы баптың 1-тармағында көрсетілген шартты тіркеу тәртібіне лицензиялық шартты
тіркеу туралы ережелер қолданылады.
Ескерту. 45-тарау 897-1-баппен толықтырылды - ҚР 07.04.2015 № 300-V Заңымен
(алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа
енгізіледі).
898-бап. Лицензиардың мiндеттерi
Лицензиар шартта көзделген мерзiмдер мен көлемде лицензиатқа техникалық және
коммерциялық құжаттаманы беруге және лицензиатқа шарт бойынша берiлген құқықтарды iске
асыру үшiн оған қажеттi өзге де ақпаратты ұсынуға, сондай-ақ лицензиатты мұндай
құқықтарды жүзеге асыруға байланысты мәселелер бойынша оқытуға және оған консультация
беруге мiндеттi.
Шартта лицензиардың басқа да мiндеттерi көзделуi мүмкiн.
899-бап. Лицензиаттың мiндеттерi
Егер шартта өзгеше көзделмесе, лицензиат:
1) шартта көзделген қызметтi iске асыру кезiнде шартта көрсетiлген лицензиардың
лицензиялық кешенiн шартта көрсетiлген түрде пайдалануға;
2) лицензиарды өзiнiң өндiрiстiк аумағына жiберуге, оған қажеттi құжаттаманы
беруге және оған берiлген айрықша құқықтардың дұрыс пайдаланылуына бақылау жасауды
жүзеге асыру үшiн қажеттi ақпаратты алуға көмек көрсетуге;
3) лицензиардың пайдалануға берiлген айрықша құқықтардың сипатына, пайдалану
әдiсi мен шарттарына қатысты барлық нұсқаулықтары мен нұсқауларын сақтауға;
4) лицензиардың өндiрiс құпиясын және одан алынған коммерциялық жасырын ақпаратты
жария етпеуге;
5) сатып алушыларды (тапсырыс берушiлердi) олар үшiн мейлiнше айқын әдiспен
фирмалық атауын, тауар белгiсiн, қызмет белгiсiн немесе даралаудың өзгедей құралын
кешенді кәсіпкерлік лицензиясы шарты негiзiнде пайдаланатындығы туралы хабардар етуге
мiндеттi.
900-бап. Шектеу шарттары
1. Кешендi кәсiпкерлiк лицензия шартында шектеу (эксклюзивтiк) талаптары, атап
айтқанда:
1) лицензиардың лицензиатқа бекiтiлген аумақта қолдану үшiн басқа ұқсас кешендi
кәсiпкерлiк лицензияларды бермеуi не осы аумақта тiкелей дербес қызметтi жүргiзуден
тартыну мiндеттемесi;
2) лицензиаттың кешендi кәсiпкерлiк лицензияны пайдалану аумағында лицензиат
лицензиарға тиесiлi айрықша құқықтарды пайдалана отырып жүзеге асыратын кәсiпкерлiк
қызметке қатысты лицензиармен бәсекеге түспеу мiндеттемесi;
3) лицензиардың бәсекелестерiнен (әлеуеттi бәсекелестерiнен) басқа да кешенді
кәсiпкерлiк лицензияларды алудан лицензиаттың бас тартуы;
4) шарт бойынша берiлген айрықша құқықтарды жүзеге асыру кезiнде пайдаланылатын
үй-жайдың орналасқан жерiн, сондай-ақ оның сырты мен iшiн безендiрудi лицензиаттың
лицензиармен келiсу мiндеттемесi көзделуi мүмкiн.
2. Кешендi кәсiпкерлiк лицензия шартының шектеу талаптары мынадай жағдайда:
1) лицензиардың лицензиат сататын тауардың бағасын немесе лицензиат орындайтын
(көрсететiн) жұмыстардың (қызметтердiң) бағасын анықтауға, не аталған бағаның жоғарғы
немесе төменгi шегiн белгiлеуге құқығы болғанда;
2) лицензиаттың белгiлi бiр санаттағы сатып алушыларға (тапсырыс берушiлерге)
ғана не шартта белгiленген аумақта ғана орналасқан жерi бар (тұратын орны) ерекше сатып
алушыларға (тапсырыс берушiлерге) тауарлар сатуға, жұмыстар орындауға немесе қызметтер
көрсетуге құқығы болғанда жарамсыз деп табылады.
901-бап. Лицензиардың лицензиатқа қойылатын талаптар
бойынша жауапкершiлiгi
Лицензиар кешендi кәсiпкерлiк лицензиялар шарты бойынша сататын (орындайтын,
көрсететiн) тауарлардың (жұмыстардың, қызметтердің) сапасының сәйкессіздігіне байланысты
лицензиатқа қойылған талаптар бойынша субсидиарлы жауапты болады.
902-бап. Кешендi кәсiпкерлiк қосалқы лицензия
1. Кешендi кәсiпкерлiк лицензия шартында лицензиатқа берiлген барлық немесе
жекелеген айрықша құқықтарды басқа тұлғаларға пайдалануға рұқсат ету құқығы лицензиармен
келісілген немесе шартта белгiленген жағдайларда көзделуі мүмкiн.
2. Кешендi кәсiпкерлiк лицензия шартында белгiлi бiр уақыт кезеңi iшiнде
пайдалану аумағы көрсетiлiп немесе көрсетiлмей, лицензиаттың белгiлi бiр мөлшерде
қосалқы лицензия беру мiндетi қамтылуы мүмкiн.
3. Егер кешендi кәсiпкерлiк қосалқы лицензия шартының ерекшелiктерiнен өзгеше
туындамаса, кешендi кәсiпкерлiк қосалқы лицензия шарттарына лицензиардың лицензиатпен
негiзгi шартының ережелерi қолданылады.
903-бап. Кешендi кәсiпкерлiк қосалқы лицензияның
лицензиардың лицензиатпен негiзгi шартына
тәуелдiлiгi
1. Кешендi кәсiпкерлiк қосалқы лицензия шартын, лицензиардың лицензиатпен негiзгi
шартынан неғұрлым ұзақ мерзiмге жасауға болмайды.
2. Кешенді кәсіпкерлік лицензия шартының тоқтатылуы осыған сәйкес жасалған барлық
кешендi кәсiпкерлiк қосалқы лицензия шартын тоқтатады.
3. Егер заң актiлерiнде көзделген негiздер бойынша лицензиатпен лицензиардың
негiзгi шарты жарамсыз деп табылса, осыған сәйкес жасалған кешендi кәсiпкерлiк қосалқы
лицензия шарттары да жарамсыз деп табылады.
904-бап. Лицензиар, лицензиат және қосалқы лицензиат
қатынастарының ерекшелiктерi
1. Егер кешендi кәсiпкерлiк лицензия шартында өзгеше көзделмесе, ол мерзiмiнен
бұрын тоқтатылған кезде, кешендi кәсiпкерлiк қосалқы лицензия шарты бойынша лицензиаттың
құқықтары мен мiндеттерi лицензиарға ауысады.
2. Егер кешендi кәсiпкерлiк лицензия шартында өзгеше көзделмесе, қосалқы
лицензиаттардың iс-әрекетiмен лицензиарға келтiрiлген зиян үшiн лицензиат субсидиарлық
жауапты болады.
905-бап. Фирмалық атау өзгерген кезде шарттың
күшін сақтауы
Лицензиар өзiнiң фирмалық атауын өзгерткен жағдайда кешендi кәсiпкерлiк лицензия
шарты сақталады, егер лицензиат шартты бұзуды және залалды өтеудi талап етпесе,
лицензиардың жаңа фирмалық атауына қатысты қолданыла бередi. Шарттың қолданылуы
сақталған жағдайда лицензиат лицензиарға тиесiлi сыйақыны мөлшерiне қарай азайтуды талап
етуге құқылы.
906-бап. Пайдалануға берiлген бiр немесе бiрнеше
айрықша құқықтардың өзгеруi кезiнде шарт
күшiнiң сақталуы
Пайдалануға берiлген бiр немесе бiрнеше айрықша құқықтарды лицензиар өзгерткен
жағдайда, егер лицензиат шартты бұзуды және залалдарды өтеудi талап етпесе, кешендi
кәсiпкерлiк лицензия шарты сақталады және лицензиардың жаңа айрықша құқықтарына қатысты
қолданылады. Лицензиат шарттың күшi сақталған жағдайда лицензиарға тиесiлi сыйақы
мөлшерiне қарай азайтуды талап етуге құқылы.
907-бап. Пайдалануға берiлген айрықша құқықтың
тоқтатылу салдары
Егер кешендi кәсiпкерлiк лицензия шартының қолданылу мерзiмiнде шарт бойынша
пайдалануға берiлген кешенге кiретiн қандай да болсын айрықша құқықтардың қолданылу
мерзiмi өтсе не мұндай құқық өзгеше негiз бойынша тоқтатылса, тоқтатылған құқыққа
қатысты ережелердi қоспағанда, шарт сақталады, ал егер шартта өзгеше көзделмесе,
лицензиат лицензиарға тиiстi сыйақыны мөлшерiне қарай азайтуды талап етуге құқылы.
908-бап. Кешендi кәсiпкерлiк лицензия шартының
тоқтатылуы
1. Мерзiмi көрсетiлiп жасалған кешендi кәсiпкерлiк лицензия шарты осы Кодекстiң
ережелерiне сәйкес бұзылуы мүмкiн.
2. Шартта тараптар мерзiмсiз кешендi кәсiпкерлiк лицензия шартынан, егер шартта
хабарлаудың неғұрлым ұзақ мерзiмi көзделмесе, ол туралы басқа тарапты алты ай бұрын
хабардар ете отырып, бас тартуға құқылы.
909-бап. Кешендi кәсiпкерлiк лицензия шартындағы
құқықтық мирасқорлық
1. Лицензия кешенiне кiретiн қандай да болсын жекелеген айрықша құқықтың басқа
тұлғаға ауысуы шартты өзгертуге немесе бұзуға негiз болып табылмайды. Жаңа құқық
иеленушi басқаға ауысқан айрықша құқыққа қатысты құқықтар мен міндеттер бөлiгiнде шартқа
кiредi.
2. Лицензиар-азамат қайтыс болған жағдайда кешендi кәсiпкерлiк лицензия шарты
бойынша оның құқықтары мен мiндеттерi соңғысы тiркелген немесе мұрагерлiк ашылған күннен
бастап алты айдың iшiнде кәсiпкер ретiнде тiркелетiн жағдайда мұрагерге ауысады. Өзге
жағдайда шарт тоқтатылады.
Мұрагер тиiстi құқықтар мен мiндеттердi қабылдағанға дейiнгi немесе мұрагердi
кәсiпкер ретiнде тiркегенге дейiнгi кезеңде лицензия кешенiн басқаруды белгiлi тәртiппен
нотариус тағайындаған сенімгер басқарушы жүзеге асырады.
46-тарау. Конкурстық міндеттемелер
910-бап. Конкурстық мiндеттеменiң мазмұны
1. Осы тарау сыйақы беруге көпшiлiк алдында уәде беруден туындайтын конкурстық
мiндеттемелердi және тендер, аукцион әрі
саудаластықтың Қазақстан Республикасының заң актілерімен белгіленген өзге де нысандары
негізінде туындайтын мiндеттемелердi реттейдi.
Конкурстық мiндеттемелер Қазақстан Республикасының өзге заң актiлерiмен де
регламенттелуi мүмкiн.
2. Конкурстық мiндеттемеде оның бастамашысы конкурстың өзi айқындаған нысанасы
мен бастапқы шарттарының негiзiнде тұлғалардың белгiсiз немесе белгiлi бiр адамдар
тобына оған қатысуға ұсыныс жасайды және конкурстың жеңiмпазына белгiленген сыйақы
төлеуге және (немесе) онымен конкурстық мiндеттемелердiң мазмұнына сәйкес шарт жасасуға
мiндеттенедi.
3. Конкурсқа қатысуға ұсынысты конкурстың бастамашысы тiкелей немесе конкурстың
делдал-ұйымдастырушысы арқылы жасауы мүмкiн.
Делдалдың құқықтары мен мiндеттерi оның конкурстың бастамашысымен жасасқан
шартымен айқындалады.
4. Конкурс бастамашысының конкурсқа қатысуға шақырған ұсынысы баспасөзде және
өзге де бұқаралық ақпарат құралдарында барлық тiлек бiлдiрушiлерге хабарлау жолымен
жолданғанда - ашық немесе конкурсқа қатысуға шақырған ұсыныс конкурс бастамашысының
таңдауы бойынша тұлғалардың белгiлi бiр тобына жолданғанда - жабық болуы мүмкiн.
5. Конкурстың бастамашысы конкурсқа қатысуға тiлек бiлдiрушi тұлғаларға алдын ала
iрiктеу жүргiзгенде ашық конкурс оған қатысушылардың бiлiктiлiгiмен байланыстырылуы
мүмкiн.
Ескерту. 910-бапқа өзгерту енгізілді - Қазақстан Республикасы 2002.05.21. N 323
Заңымен .
911-бап. Сыйақыға жария уәде беру
1. Жұмысты жақсы орындағаны немесе өзге де нәтижелерге жеткенi үшiн ақшалай немесе
өзгеше нысанда сыйақы төлеу туралы жария хабарлаған кез келген тұлға конкурс шарттарына
сәйкес оның жеңiмпазы болып танылған кез келген тұлғаның алдында өз мiндеттемесiн
орындауы тиiс.
2. Сыйақыға жария уәде беру тапсырманың мәнiн, нәтижелердi ұсынудың өлшемдерi мен
тәртiбiн, сыйақының мөлшерi мен нысанын, сондай-ақ нәтижелердi жариялаудың тәртiбi мен
мерзiмдерiн көздейтiн шарттарды мiндеттi түрде қамтуға тиiс.
3. Сыйақы төлеу туралы шешiм мен оны төлеудiң өзi уәдеде белгiленген мерзiмдерде
қабылдануға және iске асырылуға тиiс.
4. Егер конкурс ғылым, әдебиет немесе өнер туындысын жасауға арналып хабарланса,
сыйақыға жария уәде беруде өзгеше белгiленбесе, жария уәде берген тұлға туындыны
жасаушымен оған қаламақы төлей отырып, оны пайдалануға шарт жасасуға басым құқық алады.
5. Сыйақы туралы жария уәде берген тұлға, егер конкурс шарттарында өзгеше
көзделмесе, сыйақы тағайындалмаған жұмыстарды олардың жасаушыларына қайтарып беруге
міндетті.
912-бап. Сыйақыға жария уәде берудiң күшiн жою
1. Сыйақы төлеу туралы жария хабарлаған тұлға, бас тартуға жол берiлмейтiндiгi
хабарландырудың өзiнде көзделген немесе содан туындайтын немесе сыйақыға уәде берiлген
iс-әрекеттердi жасау үшiн белгiлi бiр мерзiм берiлген немесе бас тарту туралы
хабарланған кезде соған үн қосқан адамдардың ең болмағанда бiреуі мiндеттемеде
көрсетiлген iс-әрекеттердi орындап қойған жағдайлардан басқасында, берiлген уәдеден сол
нысанда бас тартуға құқылы.
2. Сыйақыға жария уәде берудiң күшiн жою сыйақы туралы хабарлаған тұлғаны үн
қосқан адамның хабарландыруда көзделген iс-әрекеттердi жасауға байланысты шеккен
шығындарын өтеуден босатпайды. Барлық жағдайларда өтеудiң мөлшерi хабарландыруда аталған
сыйақыдан аспауға тиiс.
913-бап. Лотереялар, тотализаторлар және өзге де
ойындар өткiзу ерекшелiктерi
1. Мемлекеттiң немесе уәкiлеттi мемлекеттiк органнан тотализаторлар мен тәуекелге
негiзделген басқа да ойындар өткiзуге лицензия алған адамның, ал лотереялар үшін лотерея
операторының және осындай ойындарға қатысушылардың арасындағы қатынастар шартқа
негiзделген.
Лотерея операторы мен лотереяға қатысушы арасындағы шарт лотереяға қатысушы
лотерея билетінiң, түбiртектің немесе өзге құжаттың құнын төлеген және лотерея билетін,
түбiртекті немесе өзге құжатты берген кезден бастап жасалған болып танылады.
2. Лотерея, тотализатор немесе өзге де ойындарды өткiзу шарттарына сәйкес ұтқан
адам болып танылатын адамдарға ойындардың бастамашысы (ұйымдастырушысы), ал лотереялар
үшін лотерея операторы ұтыс төлеуге тиiс.
Ойындардың бастамашысы (ұйымдастырушысы) мерзiмінде, мөлшерде, нысанда (ақшалай
немесе заттай) ұтыс төлеуді ойындарды өткiзу талаптарына сәйкес, ал егер бұл талаптарда
мерзiм көрсетiлмесе ойындардың нәтижелерi шығарылған кезден бастап он күннен кешiктiрмей
жүзеге асырады.
Лотерея операторының ұтысты төлеуі заңда белгіленген мерзiмдерде, лотерея өткiзу
талаптарында айқындалатын мөлшерде, нысанда (ақшалай немесе заттай) жүзеге асырылады.
3. Ойындардың бастамашысы (ұйымдастырушысы), лотерея операторы осы баптың 2-
тармағында аталған мiндеттерiн орындамаған жағдайда, лотереяда, тотализаторда немесе
өзге ойындарда ұтып алған қатысушы өзіне ұтысты төлеудi, сондай-ақ келтiрiлген
залалдарды өтеудi талап етуге құқылы.
Ескерту. 913-бап жаңа редакцияда - ҚР 09.04.2016 № 496-V Заңымен (алғашқы ресми
жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).
914-бап. Ойындар мен бәс тiгудi өткiзуге және оларға
қатысуға байланысты талаптар
Азаматтар мен заңды тұлғалардың тәуекелге негiзделген ойындар немесе бәс тiгу
(құмар ойындар мен бәстер) ұйымдастыруға, өткiзуге немесе оларға қатысуға байланысты
талаптары, ойын бизнесін ұйымдастырушы құмар ойындарын және (немесе) бәс тігуді
өткізудің шарттарын сақтаған кезде, осы Кодекстiң 913-бабында аталған қатынастардан
туындайтын талаптарды қоспағанда, сот қорғауына жатпайды.
Ескерту. 914-бапқа өзгерту енгізілді - ҚР-ның 2009.05.04. N 157-IV (қолданысқа
енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз) Заңымен.
915-бап. Тендер
1. Тендер нысанындағы саудаластық кезiнде оның бастамашысы (ұйымдастырушы) өзi
ұсынған бастапқы шарттардың негізiнде тендер бастамашысы үшiн шарттың ең жақсы
талаптарын ұсынған тендер қатысушысымен шарт жасасуға (сатушы, сатып алушы, тапсырысшы,
мердiгер, жалға берушi, жалға алушы және т.б. ретiнде) мiндеттенедi.
2. Тендерге қатысушылар, тендер шарттарында белгiленген мерзiмнiң шегiнде, тендер
бастамашысына немесе оның ұйымдастырушысына тендермен ұйғарылған барлық құжаттаманы қоса
бере отырып, өз ұсыныстарын жазбаша түрде жiбередi. Тендердiң шарттарында ұсыныстарды
желiмделген конверттермен және девиздермен жiберу көзделуi мүмкiн.
Ұсыныстарды беру мерзiмдерiн бұзу, егер оның бастамашысы мерзiмiн өткiзiп алған
тұлғаның тендерге қатысуға жiберiлгенi туралы жазбаша түрде хабарламаса, мерзiмiн
өткiзiп алған тұлғаны тендерге қатысушылардың қатарынан шығаруға әкеп соғады.
3. Тендерге қатысушылардың арасынан оның жеңiмпазын таңдауды тендер бастамашысы
немесе ол құрған тендер комиссиясы жабық немесе тендердiң шарттары бойынша ашық
тәртiппен жүргiзедi.
4. Егер тендерге қатысушылар екеуден аз болса немесе тендерге қатысушылардың
ұсыныстарын оның бастамашысы тендердiң талаптарын қанағаттандырмайды деп таныса, оның
бастамашысы тендердi өткiзiлмеген деп тануы мүмкiн.
5. Тендердiң жеңiмпазы мен оның бастамашысы тиiстi шарт жасасады. Тендердiң
бастамашысы жеңiмпазбен тиiстi шарт жасасудан бас тартқан жағдайда тендердiң жеңiмпазы
оған келтiрiлген залалдарды өтетiп алуға құқылы.
6. Тендердiң шарттарында тендерге әрбiр қатысушының тендер қорытындылары
шығарылғаннан кейiн қатысушыларға қайтарылатын кепiлдiк жарна енгiзiлуi көзделуi мүмкiн.
Егер тендерге қатысушы тендердiң мерзiмi өткенге дейiн өз ұсынысынан бас тартса немесе
оны өзгертсе, кепiлдiк жарна қайтарылмайды.
Жеңiмпаз тендер жеңiмпазының ұсыныстарына жауап беретiн жағдайларда тендер
бастамашысымен тиісті шарт жасасудан бас тартса, кепiлдiк жарна жеңімпазға
қайтарылмайды.
Ескерту. 915-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 2011.03.25 N 421-IV (алғашқы ресми
жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.
916-бап. Аукцион
1. Аукцион нысанындағы саудаластық кезiнде сатушы аукционның затын ол үшiн
неғұрлым жоғары баға ұсынатын аукционға қатысушыға сатуға мiндеттенедi.
2. Аукцион сатушы жариялаған бағаны арттыру немесе кемiту талаптарымен өткiзiлуi
мүмкiн.
3. Бағаны төмендетумен өткiзiлетiн аукцион шарттарында заттың сатылуы мүмкiн
болатын ең төмен баға көзделуi мүмкiн.
4. Азаматтық айналымнан шығарылмаған кез келген қозғалатын немесе қозғалмайтын
мүлiк, оның iшiнде интеллектуалдық меншiк объектiлерi, импорттық, экспорттық және өзге
де квоталар мен лицензияларды қоса алғанда, шарттар мен мүлiктiк құқықтар аукционның
нысанасы болуы мүмкiн.
5. Аукционға қатысу туралы ұсыныстар аукцион заты, оның өтетiн орны мен уақыты
туралы мәлiметтердi қамтуға тиiс.
6. Аукционға қатысуға тiлек бiлдiрген тұлғалар, егер оны өткiзудiң шарттарында
өзгеше белгiленбесе, аукцион басталғанға дейiн аукционға қатысуға өтiнiш беруге және
кепiлдiк жарнаның белгiленген сомасын енгiзуге тиiс.
7. Егер аукционға кемiнде екi қатысушы (сатып алушы) қатысса, ол өте алады.
8. Егер аукционның затын оған қатысушылардың бiрде-бiрiнiң сатып алғысы келмесе,
бастапқы баға төмендетiлуi немесе аукционның заты осы аукционнан алып тасталуы мүмкiн.
9. Егер аукцион шарттарында өзгеше белгiленбесе, ең жоғары баға ұсынған аукционға
қатысушымен оған аукционның затын сату туралы шарт жасалады.
10. Егер сатып алушы осы баптың 9-тармағында көзделген шартты жасасудан бас
тартса, ол аукционға қатысушылардың қатарынан шығарылады, оған кепiлдiк жарна
қайтарылмайды, ал сатып алушы сатып алудан бас тартқан аукционның заты қайтадан
саудаластыққа қойылуы мүмкiн.
11. Аукционға қатысқан, бiрақ онда ештеңе сатып алмаған тұлғаларға кепiлдiк
жарнаның сомасы қайтарылады.
Аукционның қандай да болсын затын сатып алған тұлғаға кепiлдiк жарнасының сомасы
төленген сатып алу бағасының есебiне есептеледi.
Ескерту. 916-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 2011.03.25 N 421-IV (алғашқы ресми
жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.
47-тарау. Зиян келтірудің салдарынан туындайтын
міндеттемелер
Параграф 1. Жалпы ережелер
917-бап. Зиян келтiргенi үшiн жауаптылықтың
жалпы негiздерi
1. Азаматтар мен заңды тұлғалардың мүлiктiк немесе мүлiктiк емес игiлiктерi мен
құқықтарына заңсыз iс-әрекеттермен (әрекетсiздiкпен) келтiрiлген (мүлiктiк және (немесе)
мүлiктiк емес) зиянды, оны келтiрген тұлға толық көлемiнде өтеуге тиiс.
Заң актiлерiнде зиянды өтеу мiндетi зиян келтiрушi болып табылмайтын тұлғаға
жүктелуi, сондай-ақ өтеудiң неғұрлым жоғары мөлшерi белгiленуi мүмкiн.
2. Зиян келтiрушi, осы Кодексте көзделген жағдайларды қоспағанда, егер зиян
өзiнiң кiнәсiнен келтiрiлмегендiгiн дәлелдесе, оны өтеуден босатылады.
3. Заңды iс-әрекеттермен келтiрiлген зиян осы Кодексте және өзге
де заң актiлерiнде көзделген жағдайларда өтелуге тиiс.
918-бап. Зиян келтiрудің алдын алу
1. Болашақта зиян келтiру қаупi мұндай қауiптi тудыратын iс-әрекеттерге тыйым салу
туралы талап қоюға негiз бола алады.
2. Егер келтiрiлген зиян оны келтiрудi жалғастыратын немесе жаңадан зиян келтiру
қаупiн туғызатын кәсiпорынды, ғимаратты пайдаланудың не өзге де өндiрiстiк қызметтiң
салдарынан болса, сот зиянды өтеуден басқа, жауапкерге тиiстi қызметiн тоқтатуды
мiндеттеуге құқылы.
Егер тиiстi қызметтiң тоқтатылуы қоғамдық мүдделерге қайшы келсе, сот оны тоқтату
туралы талаптан бас тарта алады. Мұндай қызметтi тоқтатудан бас тарту жәбiрленушiлердi
осы қызметтен келтiрiлген зиянды өтеттiру құқығынан айырмайды.
919-бап. Қажеттi қорғану жағдайында зиян келтiру
Қажеттi қорғану жағдайында келтiрiлген зиян, егер бұл ретте оның шегiнен асып
кетпесе, өтеуге жатпайды.
920-бап. Аса қажеттi жағдайда зиян келтiру
Аса қажеттi жағдайда, яғни зиян келтiрушiнiң өзiне немесе басқа тұлғаларға қатер
туғызатын қауiптi жою үшiн келтiрiлген зиян, егер бұл қауiптi осы жағдайларда өзге
құралдармен жою мүмкiн болмаса, оны зиян келтiрген тұлға өтеуге тиiс.
Мұндай зиян келтiрiлген мән-жайларды ескере отырып, сот оны өтеу мiндетiн зиян
келтiрушi мүддесiне iс-әрекет жасаған үшiншi бiр тұлғаға немесе үлестiк тәртiппен осы
үшiншi тұлға мен зиян келтiрушiге жүктеуi, сондай-ақ осы үшiншi тұлғаны да, зиян
келтiрушiнi де зиянды өтеуден толық немесе iшiнара босатуы мүмкiн.
921-бап. Заңды тұлғаның немесе азаматтың өз қызметкерi
келтiрген зиян үшiн жауапкершiлiгi
1. Заңды тұлға немесе азамат өзiнiң қызметкерi еңбек (қызметтiк, лауазымдық)
мiндеттерiн атқару кезiнде келтiрген зиянды өтейдi.
2. Зиян келтiруi салдарынан туындайтын мiндеттемелер туралы осы Кодекстiң
ережелерiне қатысты қызметкерлер деп жұмысты еңбек шартының негiзiнде, сондай-ақ
азаматтық-құқықтық шарттың негiзiнде орындаған, егер бұл ретте жұмыстардың кауіпсіз
жүргізілуіне жауапты тиiстi заңды тұлғаның немесе азаматтың тапсырмасымен және
бақылауымен iс-әрекет жасаған немесе iс-әрекет жасауға тиiстi болған азаматтар танылады.
Шаруашылық серiктестiктер, акционерлiк қоғамдар мен өндiрiстiк кооперативтер
өздерiнiң қатысушылары (мүшелерi) серiктестiктiң, акционерлiк қоғамның немесе
кооперативтiң кәсiпкерлiк, өндiрiстiк немесе өзге де қызметiн жүзеге асыруы кезiнде
соңғылары келтiрген зиянды өтейдi.
Ескерту. 921-бапқа өзгерту енгізілді - Қазақстан Республикасының 2007.05.15. N 253
Заңымен.
922-бап. Мемлекеттiк органдар, жергiлiктi өзiн-өзi
басқару органдары, сондай-ақ олардың
лауазымды адамдары келтiрген зиян үшiн
жауапкершiлiк
1. Мемлекеттiк органдардың заң актiлерiне сәйкес келмейтiн актілерді шығаруының
салдарынан келтiрiлген зиян актiнi шығарған органдар мен лауазымды адамдардың кiнәсiне
қарамастан, сот шешiмi негiзiнде өтелуге тиiс. Зиян мемлекеттiк қазына есебiнен өтеледi.
Қаржы органдары не арнайы тапсырма бойынша басқа органдар мен азаматтар қазына өкiлдерi
болады.
2. Жергiлiктi өзiн-өзi басқару органдары өз органдары мен лауазымды адамдары
келтiрген зиян үшiн сот тәртiбiмен жауап бередi.
3. Мемлекеттiк органдар лауазымды адамдарының әкiмшiлiк басқару саласындағы
заңсыз iс-әрекетiнен (әрекетсiздiгiнен) келтiрiлген зиян осы органдардың иелiгiндегi
ақшаның есебiнен (осы Кодекстiң 917-бабы) жалпы негiздерде өтеледi. Олар жеткiлiксiз
болған кезде зиян мемлекеттiк қазынаның есебiнен субсидиарлық жолмен өтеледi.
923-бап. Анықтау, алдын ала тергеу, прокуратура және
сот органдарының заңсыз iс-әрекеттерiмен
келтiрiлген зиян үшін жауапкершiлiк
1. Заңсыз соттау, заңсыз қылмыстық жауапқа тарту, бұлтартпау шарасы ретiнде заңсыз
қамауға алу, үйде қамауда ұстау, ешқайда кетпеуi туралы қолхат алуды заңсыз қолдану,
қамау немесе еңбекпен түзеу түрiндегi әкiмшiлiк жазаны заңсыз қолдану, психиатриялық
емдеу мекемесiне немесе басқа емдеу мекемесiне заңсыз орналастыру салдарынан азаматқа
келтiрiлген зиянды анықтау, алдын ала тергеу, прокуратура және сот органдары лауазымды
адамдарының кiнәсiне қарамастан, заң актiлерiнде белгiленген тәртiппен толық көлемде
мемлекет өтейдi.
2. Анықтау, алдын ала тергеу, прокуратура органдарының өзге де заңсыз iс-
әрекетiнiң салдарынан азаматқа немесе заңды тұлғаға келтiрiлген зиян осы Кодекстiң 922-
бабында көзделген негiздер мен тәртiп бойынша өтеледi.
3. Судьялардың және басқа сот қызметкерлерiнiң заңсыз iс-әрекетiмен
(әрекетсiздiгiмен) сот төрелiгiн жүзеге асыру кезiнде келтiрiлген зиян, осы баптың 1-
тармағында көзделгеннен басқа ретте, осы Кодекстiң 922-бабының 3-тармағында белгiленген
негiздер мен тәртiп бойынша өтеледi.
924-бап. Өзiнiң жауаптылығын сақтандырған
тұлғаның зиянды өтеуi
Ерiктi немесе мiндеттi түрде сақтандыру тәртібімен өзінің жауаптылығын
сақтандырған заңды тұлға немесе азамат, келтiрiлген зиянды толық өтеу үшiн сақтандыру
сомасы жеткіліксіз болған жағдайда сақтандыру сомасы мен залалдың нақты мөлшерiнiң
арасындағы айырманы өтейдi.
925-бап. Он төрт жасқа дейiнгi кәмелетке толмағандар
келтiрген зиян үшiн жауапкершiлiк
1. Жасы он төртке жетпеген кәмелетке толмағандар (жас балалар) келтiрген зиян
үшiн, егер зиян өздерiнiң кiнәсiнен болмағанын дәлелдемесе, оның заңды өкілдері жауап
бередi.
2. Егер қорғаншылыққа мұқтаж жас бала тиiстi тәрбиелеу, емдеу мекемесiнде,
халықты әлеуметтiк қорғау мекемесiнде немесе заңға орай өзiнiң қорғаншысы болып
табылатын осы сияқты басқа мекемеде болса, егер зиян өзiнiң кiнәсiнен болмағанын
дәлелдемесе, жас бала келтiрген зиянды сол мекеме өтеуге мiндеттi.
3. Егер жас бала оқу орнының, тәрбиелеу, емдеу немесе оны қадағалауды жүзеге
асыруға мiндеттi өзге мекеменiң, сондай-ақ шарттың негiзiнде қадағалауды жүзеге асыруға
міндеттi адамның бақылауында болған уақытта зиян келтiрсе, зиян олардың қадағалауды
жүзеге асырудағы кiнәсiнен болмағанын дәлелдемесе, келтiрiлген зиян үшiн осы мекемелер
мен адамдар, жауап бередi.
4. Заңды өкілдердің, оқу орындарының, тәрбиелеу, емдеу және өзге де мекемелердiң
зиянды өтеу жөнiндегi мiндетi жас баланың кәмелетке толуымен немесе оның зиянды өтеу
үшiн жеткiлiктi мүлiк алуымен тоқтатылмайды.
Егер заңды өкілдері қайтыс болса немесе олардың, сондай-ақ осы баптың 3-тармағында
аталған басқа да азаматтардың жәбiрленушiнiң өмiрi мен денсаулығына келтiрiлген зиянды
өтеу үшiн жеткiлiктi қаражаты болмаса, ал толық әрекет қабiлеттiлiгi болған зиян
келтiрушiнiң өзiнде мұндай қаражат болса, сот жәбiрленушi мен зиян келтiрушiнiң мүлiктiк
жағдайын, сондай-ақ басқа да мән-жайларды ескере отырып, зиянды зиян келтiрушiнiң өзiнiң
мүлкi есебiнен толық немесе iшiнара өтеу туралы шешiм қабылдауға құқылы.
Ескерту. 925-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 2011.03.25 N 421-IV (алғашқы ресми
жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.
926-бап. Он төрт жастан он сегiз жасқа дейiнгi
кәмелетке толмағандар келтiрген зиян
үшiн жауапкершiлiк
1. Он төрт жастан он сегiз жасқа дейiнгi кәмелетке толмағандар өздерi келтiрген
зиян үшiн жалпы негiздер бойынша дербес жауап бередi.
2. Он төрт жастан он сегiз жасқа дейiнгi кәмелетке толмағандардың зиянды өтеу
үшiн жеткiлiкті мүлкі немесе өзге кiрiс көздерi болмаған жағдайда, егер олар зиянның өз
кiнәсiнен болмағанын дәлелдемесе, зиянды толық немесе оның жетпей тұрған бөлiгiн заңды
өкілдері өтеуге тиiс.
Егер он төрт жастан он сегiз жасқа дейiнгi қамқоршылыққа мұқтаж кәмелетке
толмаған адам тиiстi тәрбиелеу, емдеу мекемесiнде, халықты әлеуметтiк қорғау мекемесiнде
немесе заңға орай оның қамқоршысы болып табылатын сол сияқты басқа да мекемеде болса,
зиян өздерiнiң кiнәсiнен болмағанын дәлелдемесе, зиянды толық немесе оның жетiспей
тұрған бөлiгiн сол мекемелер өтеуге мiндеттi.
3. Заңды өкілдердің және тиiстi мекеменiң зиянды өтеу жөнiндегi мiндетi зиян
келтiрушiнiң кәмелетке толуы бойынша немесе онда кәмелетке толғанға дейiн зиянды өтеуге
жеткiлiктi мүлiк немесе кiрiс көздерi пайда болса не ол кәмелетке толғанға дейiн әрекет
қабiлеттiлiгiне ие болса тоқтатылады (осы Кодекстiң 17-бабының 2-тармағы, 22-1-бабы).
Ескерту. 926-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 2007.01.12 N 225 , 2011.03.25 N 421-IV
(алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі)
Заңымен.
927-бап. Ата-ана құқықтарынан айырылған ата-аналардың
кәмелетке толмағандар келтiрген зиян үшiн
жауапкершiлiгi
Ата-ана құқықтарынан айырылған ата-анаға, егер баланың зиян келтiруге әкеп
соқтырған мiнез-құлқы ата-ананың баланы тәрбиелеу жөнiндегi мiндеттерiн дұрыс жүзеге
асырмауының салдары болып табылады деп анықталса, сот ата-анаға ата-ана құқықтарынан
айырылғаннан кейiн үш жыл бойы оның кәмелетке толмаған балалары келтiрген зиян үшiн
жауаптылық жүктеуi мүмкiн.
928-бап. Әрекетке қабiлетсiз деп танылған азамат
келтiрген зиян үшiн жауапкершiлiк
1. Әрекетке қабiлетсiз деп танылған азамат келтiрген зиянды (осы Кодекстiң 26-
бабы), егер олар зиян өздерiнiң кiнәсiнен болмағанын дәлелдемесе, оның қорғаншысы немесе
оны қадағалауды жүзеге асыруға мiндеттi ұйым өтейдi.
2. Қорғаншының немесе ұйымның әрекетке қабiлетсiз деп танылған азамат келтiрген
зиянды өтеу жөнiндегi мiндетi оның әрекетке қабiлеттiлiгi қалпына келген жағдайда да
тоқтатылмайды.
3. Егер қорғаншы қайтыс болса не оның зиянды өтеу үшiн жеткiлiктi қаражаты
болмаса, ал зиян келтiрушiнiң өзiнде мұндай қаражат болса, сот жәбiрленушi мен зиян
келтiрушiнiң мүлiктiк жағдайын, сондай-ақ басқа да мән-жайларды, атап айтқанда, зиян
келтiрушiнiң әрекетке қабiлеттiлiгiнiң қалпына келуiн ескере отырып, жәбiрленушiнiң
өмiрi мен денсаулығына келтiрiлген зиянды сол зиян келтiрушiнiң мүлкi есебiнен толық
немесе iшiнара өтеу туралы шешiм қабылдауға құқылы.
929-бап. Әрекетке қабiлеттiлiгi шектеулi деп танылған
азамат келтiрген зиян үшiн жауапкершiлiк
Әрекетке қабiлеттiлiгi шектеулi деп танылған азаматтың спирттi iшiмдiктердi немесе
есiрткi заттарды жөнсiз пайдалануы салдарынан келтiрген зиянды (осы Кодекстiң 27-бабы)
зиян келтiрушiнiң өзi жалпы негiздерде өтейдi.
930-бап. Өз iс-әрекетiнiң мәнiн түсiнуге қабiлетсiз
азамат келтiрген зиян үшiн жауапкершiлiк
1. Өз iс-әрекетiнiң мәнiн түсiне алмаған немесе өзiне-өзi ие бола алмайтын
жағдайда зиян келтiрген әрекетке қабiлеттi азамат, сондай-ақ он төрт жастан он сегiз
жасқа дейiнгi кәмелетке толмағандар өздерi келтiрген зиян үшiн жауап бермейдi.
Егер жәбiрленушiнiң өмiрiне немесе денсаулығына зиян келтiрiлсе, сот жәбiрленушi
мен зиян келтiрушiнiң мүлiктiк жағдайын, сондай-ақ басқа да мән-жайларды ескере отырып,
зиянды өтеу жөнiндегi мiндеттi зиян келтiрушiге толық немесе iшiнара жүктей алады.
2. Егер спирттi iшiмдiктердi, есiрткi заттарды пайдаланып немесе өзге әдiспен
өзiн осындай жағдайға келтiрсе, зиян келтiрушi жауаптылықтан босатылмайды.
3. Егер зиянды жүйке ауруы және ақыл-ойының кемiстiгi салдарынан өз iс-әрекетiнiң
мәнiн түсiне алмайтын немесе өзiне-өзi ие бола алмайтын адам келтiрсе, сот зиянды өтеу
мiндетiн осы адаммен бiрге тұратын еңбекке қабiлеттiлерге: зиян келтiрушiнiң осындай
жағдайын бiлген, бiрақ оны әрекетке қабiлетсiз деп тану және оған қорғаншылық жасау
туралы мәселе қоймаған жұбайына, ата-анасына, кәмелетке толған балаларына жүктеуi
мүмкiн.
931-бап. Айналасындағыларға жоғары қауiп туғызатын
қызмет (жоғары қауiптiлiк көздерi) арқылы
келтiрiлген зиян үшiн жауапкершiлiк
1. Қызметi айналасындағылар үшiн жоғары қауiптiлiкпен байланысты заңды тұлғалар
мен азаматтар (көлiк ұйымдары, өнеркәсiп орындары, құрылыстар, көлiк құралдарының иелерi
және т.б.), егер зиян дүлей күштердiң немесе жәбiрленушiнiң терiс пиғылының салдарынан
пайда болғанын дәлелдемесе, жоғары қауiптiлiк көздерi келтiрген зиянды өтеуге мiндеттi.
Зиянды өтеу мiндетi меншiк құқығымен, шаруашылық жүргiзу құқығымен немесе жедел
басқару құқығымен немесе кез келген басқа да заңды негiзбен (мүлiктiк жалдау шарты,
көлiк құралын басқару құқығына берiлген сенiмхат, көздердi беру туралы құзіреттi
органның өкiмi арқылы және т.б.) жоғары қауiптiлiк көзiн иеленушi заңды тұлғаға немесе
азаматқа жүктеледi.
2. Жоғары қауiптiлiк көздерiнiң иелерi қауiптiлiк көздерiнiң өзара iс-қимылының
(көлiк құралдарының соқтығысуы және т.б.) салдарынан үшiншi тұлғаларға келтiрiлген зиян
үшiн осы баптың 1-тармағында көзделген негiздер бойынша ортақ жауапты болады.
Жоғары қауiптiлiк көздерiнiң өзара iс-қимылы салдарынан олардың иелерiне
келтiрiлген зиян жалпы негiздерде өтеледi. Бұл орайда:
1) бiр тараптың кiнәсiнен келтiрiлген зиянды осы тарап толық көлемiнде өтейдi;
2) екi немесе бiрнеше тараптың кiнәсiнен келтiрiлген зиян олардың әрқайсысының
кiнәсiнiң дәрежесiне сай өтеледi.
Тараптардың әрқайсысының кiнәсiнiң дәрежесiн белгiлеу мүмкiн болмаған кезде
жауаптылық олардың арасында тең бөлiнедi.
Зиян келтiруде тараптардың кiнәсi болмаған кезде олардың бiрде-бiреуiнiң зиянды
өтеудi талап етуге құқығы жоқ. Тараптардың әрқайсысы мұндай жағдайда өзi шеккен шығындар
тәуекелiн көтередi.
3. Жоғары қауiптiлiк көзiнiң иесi, егер қауiптiлiк көзi басқа тұлғалардың заңға
қарсы iс-әрекеттерi салдарынан иеленушiнiң иелiгiнен шыққанын дәлелдесе, осы көз
келтiрген зиян үшiн жауап бермейдi. Мұндай жағдайларда жоғары қауiптiлiк көзi келтiрген
зиян үшiн ондай көздi заңға қайшы иеленушiлер жауап бередi. Жоғары қауiптiлiк көзiн оның
иелiгiнен заңға қайшы алуда иеленушiнiң кiнәсi болған жағдайда жауаптылық иеленушiге де,
жоғары қауiптiлiк көзiн иеленген тұлғаларға да жүктелуi мүмкiн.
932-бап. Бiрлесiп келтiрiлген зиян үшiн жауапкершiлiк
Бiрлесiп зиян келтiрген тұлғалар жәбiрленушiнiң алдында ортақтасып жауап бередi.
Сот жәбiрленушiнiң арызы бойынша және оның мүдделерi үшiн бiрлесiп зиян келтiрген
тұлғаларға үлестiк жауаптылық жүктеуге құқылы. P00016S
933-бап. Зиян келтiрген тұлғаға керi талап қою құқығы
1. Басқа адамның (еңбек (қызмет, лауазымдық) мiндеттерiн атқару кезiнде
қызметкердiң, көлiк құралын жүргізушi адамның және т.б.) келтiрген зиянды өтеушiнiң,
егер заң актiлерiнде өзгеше мөлшер белгiленбесе, төленген төлем мөлшерiнде осы адамға
керi талап қоюға (регресс) құқығы бар.
2. Бiрлесiп келтiрiлген зиянды өтеген зиян келтiрушi, осы зиян келтiрушi
кiнәсiнiң дәрежесiне сәйкес мөлшерде жәбiрленушiге төленген үлестi зиян келтiрушiлердiң
әрқайсысынан талап етуге құқылы. Кiнәнiң дәрежесiн айқындау мүмкiн болмаған жағдайда
үлестер тең деп танылады.
3. Анықтау, алдын ала тергеу, прокуратура және сот органдарының лауазымды
адамдары келтiрген зиянды өтеген мемлекеттiң (осы Кодекстiң 923-бабының 1-тармағы)
мұндай адамдардың кiнәсi соттың заңды күшiне енген үкiмiмен белгiленсе, осы адамдарға
керi талап қоюға құқығы бар.
4. Осы Кодекстiң 925-928-баптарында аталған негiздер бойынша зиянды өтеген
адамдардың зиян келтiрген адамға керi талап қоюға (регресске) құқығы жоқ.
934-бап. Мүлiктiк зиянды өтеу әдiстерi
Зиянды өтеу туралы талапты қанағаттандыра отырып, сот iстiң мән-жайына сәйкес зиян
үшiн жауапты адамды келтiрген зиянды толық өтеуге немесе оны заттай өтеуге (тегi мен
сапасы нақ сондай зат беруге, бүлiнген затты жөндеуге және т.б.) мiндеттейдi.
935-бап. Жәбiрленушiнiң кiнәсi мен зиян келтiрген
адамның мүлiктiк жағдайын есепке алу
1. Жәбiрленушiнiң терiс пиғылы салдарынан пайда болған зиян өтеуге жатпайды.
2. Егер жәбiрленушiнiң өзiнiң өрескел абайсыздығы зиянның пайда болуына немесе
ұлғаюына себеп болса, жәбiрленушi мен зиян келтiрушi кiнәсiнiң дәрежесiне қарай өтеу
мөлшерi азайтылуға тиiс.
3. Жәбiрленушi өрескел абайсыздық жасап, зиян келтiрушiнiң кiнәсi болмаған
жағдайда, оның жауапкершiлiгi кiнәсiне қарамастан туындаған кезде, егер заң актiлерiнде
өзгеше көзделмесе, өтеу мөлшерi азайтылуға тиiс немесе зиянды өтеуден бас тартылуы
мүмкiн. Азаматтың өмiрi мен денсаулығына зиян келтiрiлген жағдайда зиянды өтеуден толық
бас тартуға жол берiлмейдi.
4. Жәбiрленушiнiң кiнәсi қосымша шығындарды өтеу кезiнде (осы Кодекстiң 937-
бабы), азаматтың қайтыс болуы салдарынан залал шеккен адамдарға зиянды өтеу кезiнде (осы
Кодекстiң 940-бабы), сондай-ақ жерлеуге жұмсалған шығындарды өтеу кезiнде (осы Кодекстiң
946-бабы) ескерiлмейдi.
5. Қасақана жасалған әрекеттермен зиян келтiрiлген реттердi қоспағанда, сот
азаматтың мүліктік жағдайын ескере отырып, ол келтірілген зиянды өтеу мөлшерін азайта
алады.
Параграф 2. Азаматтың өмiрi мен денсаулығына келтiрiлген
зиянды өтеу
936-бап. Азаматтың шарттық және өзге де мiндеттемелердi
орындау кезiнде өмiрi мен денсаулығына
келтiрiлген зиянды өтеу
Азаматтың шарттық мiндеттемелердi, еңбек (қызмет) мiндеттерiн, әскери қызмет
мiндеттерiн орындауы кезiнде өмiрi мен денсаулығына келтiрiлген зиян, егер заң
актiлерiнде немесе шартта көтерiңкi жауаптылық көзделмесе, осы тараудың ережелерi
бойынша өтеледi.
937-бап. Денсаулықты зақымдау арқылы келтiрiлген
зиянды өтеудiң көлемi мен сипаты
1. Азаматқа жарақат немесе денсаулығына өзге де зақым келтірілген кезде
жәбірленуші жоғалтқан, онда болған не анық иелене алатын табыс (кіріс), сондай-ақ
денсаулыққа зақым келтіруден туындаған шығыстар (емделуге, қосымша тамақтануға, дәрілер
сатып алуға, протез салғызуға, басқа адамның күтім жасауына, санаторий-курорттық
емделуге, арнайы көлік құралдарын сатып алуға, басқа кәсіпке даярлауға және басқалар),
егер жәбірленуші көмек пен күтімнің осындай түрлеріне мұқтаж және оларды тегін алмайды
деп танылса, өтелуге жатады.
Денсаулықтың зақымдануынан туындаған шығыстарды (емделуге, қосымша тамақтануға,
дәрілер сатып алуға, протез салғызуға, басқа адамның күтім жасауына, санаторий-курорттық
емделуге, арнайы көлік құралдарын сатып алуға, басқа кәсіпке даярлауға және басқалар),
қызметкердің денсаулығына зиян келтірген жұмыс беруші Қазақстан Республикасының Еңбек
кодексінде белгіленген шектерде өтейді.
2. Жоғалтқан табысты (кiрiстi) анықтау кезiнде жарақаттануына немесе денсаулығына
өзгедей зақым келтiрiлуiне байланысты жәбiрленушiге тағайындалған мүгедектiк бойынша
жәрдемақы, денсаулығына зиян келтiргенге дейiн де, одан кейiн де тағайындалған басқа да
жәрдемақы түрлерi, сондай-ақ зейнетақы төлемдерi өтеу есебiне қосылмайды. Зиянды өтеу
есебiне жәбiрленушiнiң денсаулығы зақымданғаннан кейiн алатын табыс та есептелмейдi.
3. Осы бапқа сәйкес жәбiрленушiге тиесiлi өтемнiң көлемi мен мөлшерi заң
актiлерiмен немесе шартпен көбейтiлуi мүмкiн.
Ескерту. 937-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 27.04.2015 № 311-V Заңымен (алғашқы
ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).
938-бап. Денсаулықтың зақымдануы салдарынан жоғалтылған
табысты (кiрiстi) анықтау
1. Өтеуге жататын жоғалтылған табыстың (кiрiстiң) мөлшерi жарақаттануына немесе
денсаулығының өзгедей зақымдануына дейiнгi не жәбiрленушiнiң кәсiби еңбекке қабiлетiн,
ал ол болмаған кезде - жалпы еңбекке қабiлетiн жоғалтуы дәрежелерiне сәйкес, еңбекке
жарамдылығынан айырылу басталғанға дейiнгi орташа айлық табысының (кiрiсiнiң)
проценттерiмен анықталады.
2. Жоғалтылған табыстың (кiрiстiң) құрамына негiзгi жұмыс орны бойынша да, сондай-
ақ қоса атқаратын жұмысы бойынша да еңбек және азаматтық-құқықтық шарттар бойынша
еңбекке ақы төлеудiң жеке табыс салығы салынатын барлық түрлерi кiргізіледi. Бiржолғы
сипаттағы төлемдер (пайдаланылмаған демалыс үшiн өтемақылар, жұмыстан босатылған кездегi
жұмыстан шығу жәрдемақысы және басқалары) есептелмейдi. Уақытша еңбекке жарамсыздық және
жүктілік пен босануға байланысты демалыс кезеңi үшiн төленген жәрдемақы есепке алынады.
Кәсiпкерлiк қызметтен алынатын кiрiстер, сондай-ақ авторлық қаламақы жоғалтылған
табыстың құрамына кiргізіледi, бұл ретте кәсiпкерлiк қызметтен алынатын кiрiстер
мемлекеттік кіріс органы деректерiнiң негiзiнде кіргiзiледi.
Табыстың (кiрiстiң) барлық түрлерi салықтар ұсталғанға дейiн есептелген сомаларда
ескерiледi.
3. Орташа айлық табыс (кiрiс) денсаулыққа зақым келтiрудiң не еңбек қабiлетiн
жоғалту басталардың алдындағы жұмыстың он екi айындағы табыстың (кiрiстiң) жалпы сомасын
он екiге бөлу жолымен есептеледi. Зиян келтiрiлген кезде жәбiрленушi он екi айдан аз
уақыт жұмыс iстеген жағдайда орташа айлық табыс (кiрiс) денсаулыққа зақым келтiрудiң
алдындағы нақты жұмыс iстелген айларда тапқан табыстың (кiрiстiң) жалпы сомасын осы
айлардың санына бөлу жолымен есептеледi.
Жәбiрленушi толық жұмыс iстемеген айлар оның қалауы бойынша толық жұмыс iстеген
айлардың алдындағы айлармен ауыстырылады не оларды ауыстыру мүмкiн болмаған жағдайда
есептен шығарып тасталады.
4. Жәбiрленушi зиян келтiрiлген кезде жұмыс iстемеген жағдайда оның қалауы
бойынша жұмыстан босатылғанға дейiнгi табысы не осы жердегi оның бiлiктiлiгiндегi
қызметкер сыйақысының жай мөлшерi ескерiледi, бiрақ ол заң актiлерiмен белгiленген бiр
айлық есептiк көрсеткiштiң он еселенген мөлшерiнен кем болмауға тиiс.
5. Егер жәбiрленушiнiң табысында (кiрiсiнде) оған жарақат келтiрiлгенге немесе
денсаулығының өзгедей зақымдануына дейiн оның мүлiктiк жағдайын жақсартатын тұрақты
өзгерiстер болса (атқаратын қызметi бойынша жалақысы арттырылса, бiршама жоғары ақы
төленетiн жұмысқа ауыстырылса, оқу орнын бiтiргеннен кейiн жұмысқа тұрса және
жәбiрленушiнiң еңбегiне ақы төлеудiң өзгертiлуiнiң тұрақтылығы немесе өзгеру мүмкiндiгi
дәлелденген басқа жағдайларда), оның орташа айлық табысын (кiрiсiн) белгiлеу кезiнде ол
алған немесе тиiстi өзгертуден кейiн алуы тиiс болған табыс (кiрiс) қана ескерiледi.
6. Алып тасталды - ҚР 27.04.2015 № 311-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін
күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.
Ескерту. 938-бапқа өзгерістер енгізілді - ҚР 2001.12.24 N 276, 2011.03.30 N 424-IV
(алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа
енгізіледі); 07.11.2014 № 248-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейiн күнтiзбелiк он
күн өткен соң қолданысқа енгiзiледi); 27.04.2015 № 311-V (алғашқы ресми жарияланған
күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.
939-бап. Кәмелетке толмаған адамның денсаулығы
зақымданған кезде зиянды өтеу
1. Жасы он төртке жетпеген және табысы жоқ кәмелетке толмаған адам (жас бала)
жарақат алған немесе денсаулығы өзгедей зақымданған жағдайда зиян үшiн жауапты адамдар
денсаулықтың зақымдануына байланысты шығындарды өтеуге мiндеттi.
2. Жәбiрленушiнiң он төрт жасқа толғаннан кейiн, сондай-ақ табысы (кiрiсi) жоқ он
төрттен он сегiз жасқа дейiнгi кәмелетке толмағанға зиян келтiрiлген жағдайда зиян үшiн
жауапты адамдар денсаулығының зақымдануынан туындаған шығындардан басқа, еңбекке ақы
төлеудiң заң актiлерiмен белгiленген он еселенген айлық есептiк көрсеткiштi негiзге ала
отырып, оның еңбек қабiлетiн жоғалтуына және еңбек қабiлетiнiң төмендеуiне байланысты
зиянды да жәбiрленушiге өтеуге мiндеттi.
Егер денсаулығы зақымданған кезде кәмелетке толмаған адамның табысы болса, зиян
осы табыстың мөлшерi негiзiнде, бiрақ еңбекке ақы төлеудiң заң актiлерiмен белгiленген
кемiнде он еселенген айлық есептiк көрсеткiш мөлшерiнде өтеледi.
Еңбек қызметi басталғаннан кейiн жәбiрленушi өзi алатын табысты негiзге ала
отырып, бiрақ кемiнде өзi атқаратын қызмет бойынша белгiленген сыйақының немесе өзiнiң
жұмыс орны бойынша сол бiлiктiлiктегi қызметкер табысының мөлшерiнде зиян өтемiнiң
көбейтiлуiн талап етуге құқылы.
Ескерту. 939-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 2011.03.25 N 421-IV (алғашқы ресми
жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.
940-бап. Азаматтың қайтыс болуы салдарынан залал шеккен
адамдарға зиянды өтеу
1. Азамат қайтыс болған жағдайда қайтыс болған адамның асырауындағы немесе ол
қайтыс болған күнге дейiн одан жәрдем ақша алуға құқылы болған еңбекке жарамсыз
адамдардың, қайтыс болған адамның ол қайтыс болғаннан кейiн туған баласының, сондай-ақ
ата-анасының бiреуі, зайыбы не еңбекке қабiлеттiлiгiне қарамастан жұмыс iстемейтiн және
қайтыс болған адамның асырауында болған балаларын, немерелерiн, жасы он төртке толмаған
не аталған жасқа толса да, медицина органдарының қорытындысы бойынша денсаулық жағдайына
байланысты басқа адамның күтуiне мұқтаж аға-iнiлерi мен апа-қарындастарын (жас
балаларды) күтумен айналысатын, отбасының басқа да мүшесiнiң зиянды өтетiп алуға құқығы
бар.
2. Қайтыс болған адамның асырауында болған және ол қайтыс болғаннан кейiн бес
жылдың iшiнде еңбекке жарамсыз болып қалған адамдардың да зиянды өтетiп алуға құқығы
бар.
Ата-аналарының бiреуi, зайыбы не жұмыс iстемейтiн және қайтыс болған адамның осы
баптың 1-тармағында көрсетiлген балаларын, немерелерiн, аға-iнiлерi мен апа-
қарындастарын күтумен айналысатын және күтудi жүзеге асыру кезеңiнде еңбекке жарамсыз
болып қалған отбасының басқа мүшесi осы адамдарды күту аяқталғаннан кейiн зиянды өтетiп
алу құқығын сақтап қалады.
3. Зиян: кәмелетке толмағандарға - он сегiз жасқа толғанға дейiн, он сегiздегi
және одан да ересек жастағы оқушыларға - күндiз оқыту нысанындағы оқу орындарындағы оқуы
аяқталғанға дейiн, бiрақ әрi кеткенде жиырма үш жасқа дейiн; елу сегiз жастан асқан
әйелдер мен алпыс үш жастан асқан ер адамдарға - өмiр бойы; мүгедектерге - мүгедектiк
мерзiмiне; ата-аналарының бiреуiне, жұбайына не қайтыс болған адамның асырауында болған
балаларын, немерелерiн, аға-iнiлерi мен апа-сiңлiлерiн, қарындастарын күтумен
айналысатын отбасының басқа мүшесiне - олар он төрт жасқа толғанға дейiн не денсаулық
жағдайы өзгергенге дейiн өтеледi.
Ескерту. 940-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 2011.03.25 N 421-IV (алғашқы ресми
жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.
941-бап. Азамат қайтыс болған жағдайда келтiрiлген
зиянды өтеу мөлшерi
1. Азаматтың қайтыс болуына байланысты зиянды өтетуге құқығы бар адамдарға зиян
оның көзi тiрi кезiнде өзiнiң асырауына алған немесе алуға құқылы қайтыс болған адамның
табысының (кiрiсiнiң) осы Кодекстiң 938-бабының ережелерi бойынша есептелген үлесi
мөлшерiнде өтеледi. Осы адамдарға зиянды өтеудi белгiлеген кезде қайтыс болған адамның
кiрiстерiнiң құрамына оның табысымен қатар көзi тiрi кезiнде алып жүрген зейнетақысы,
ғұмырлық жәрдем ақшасы мен осы сияқты басқа да төлемдер қосылады.
2. Зиянды өтеудiң мөлшерiн анықтаған кезде адамдарға асыраушының қайтыс болуына
байланысты тағайындалған жәрдемақылар, асыраушы қайтыс болғанға дейiн де, одан кейiн де
тағайындалған басқа да жәрдемақы түрлерi, сондай-ақ табыс, стипендия, зейнетақы
төлемдерi ескерiлмейдi.
3. Асыраушының қайтыс болуына байланысты зиянды өтетуге құқығы бар адамдардың
әрқайсысына белгiленген өтемнiң мөлшерi, баланың асыраушы қайтыс болғаннан кейiн туылуы;
қайтыс болған асыраушының балаларын, немерелерiн, аға-iнiлерi мен апа-қарындастарын
күтумен айналысатын адамдарға өтемнiң тағайындалуы (тоқтатылуы) жағдайларын қоспағанда
бұдан әрi қайта есептеуге жатпайды.
Өтемнiң көлемi мен мөлшерi заң актiсiмен немесе шартпен көбейiтiлуi мүмкiн.
942-бап. Зиянды өтеу мөлшерiн өзгерту
1. Еңбек қабiлетiн iшiнара жоғалтқан жәбiрленушi, егер оның еңбек қабiлетi оған
өтем тағайындалған кезде өзiнде болған еңбек қабiлетiне қарағанда денсаулығына зақым
келтiрiлуiне байланысты төмендеп кетсе, зиянды өтеу мiндетi жүктелген адамнан өтем
мөлшерiн тиiсiнше көбейтудi кез келген уақытта талап етуге құқылы.
2. Жәбiрленушi денсаулығының зақымдануына байланысты зиянды өтеу мiндетi
жүктелген адамдар, егер жәбiрленушiнiң еңбек қабiлетi зиян үшiн өтем тағайындаған кезде
өзiнде болған еңбек қабiлетiне қарағанда артып кетсе, өтем мөлшерiн тиiсiнше төмендетудi
талап етуге құқылы.
3. Егер зиянды өтеу мiндетi жүктелген азаматтың мүлiктiк жағдайы жақсарса, ал
өтемнiң мөлшерi осы Кодекстiң 935-бабының 5-тармағына сәйкес төмендесе, жәбiрленуші
зиянды өтеу мөлшерiн көбейтудi талап етуге құқылы.
4. Зиян келтiрiлген азаматтың талабы бойынша, егер зиянды өтеушiнiң мүлiктiк
жағдайы зиянды өтеу тағайындалған кездегiмен салыстырғанда мүгедектiгіне не зейнет
жасына толуына байланысты нашарласа, сот зиянды өтеу мөлшерiн төмендетуi мүмкiн (осы
Кодекстiң 935-бабының 5-тармағы).
943-бап. Күнкөрiс құнының артуына байланысты зиянды
өтеуді ұлғайту
Азаматтарға денсаулығының зақымдануына немесе жәбiрленушiнің қайтыс болуына
байланысты төленетiн зиянды өтеу сомалары инфляцияның болжамды деңгейінің орташа мәніне
пропорционалды түрде жыл сайын ұлғайтылады.
Ескерту. 943-бап жаңа редакцияда - ҚР 27.04.2015 № 311-V Заңымен (алғашқы ресми
жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).
944-бап. Зиянды өтеу жөнiндегi төлемдер
1. Жәбiрленушiнiң еңбекке қабiлеттілігiнiң төмендеуiне немесе қайтыс болуына
байланысты зиянды өтеу ай сайынғы төлемдермен жүргiзiледi.
Жәбірленушінің еңбек (қызметтік) міндеттерін атқару кезінде жоғалтылған табысы
бөлігінде зиянды өтеу еңбекке қабілеттілігінен айырылу дәрежесін белгілеу мерзіміне,
бірақ оның Қазақстан Республикасының зейнетақымен қамсыздандыру туралы заңнамасында
белгіленген зейнеткерлік жасқа жетуінен аспайтын мерзімге жүзеге асырылады.
Бұл ретте, жоғалтылған табыс (кіріс) бөлігінде зиянды өтеу сомасынан «Қазақстан
Республикасында зейнетақымен қамсыздандыру туралы» Қазақстан Республикасының Заңында
белгіленген мөлшерде және тәртіппен міндетті зейнетақы жарналары ұсталады және бірыңғай
жинақтаушы зейнетақы қорына аударылады.
Дәлелдi себептер болған кезде сот зиян келтiрушiнiң мүмкiндiктерiн ескере отырып,
өтеттіруге құқығы бар азаматтың талап етуі бойынша оған тиесiлi төлемдердi бiржолғы,
бiрақ үш жылдан аспайтындай етіп тағайындауы мүмкiн.
2. Қосымша шығындарды өндiрiп алу медициналық сараптама қорытындысының негiзiнде
белгiленген мерзiмдердiң шегiнде алдағы уақытқа, сондай-ақ қызмет көрсету мен мүлiктiң
құнына алдын ала ақы төлеу қажет болған жағдайда (жолдама сатып алу, жол ақысын төлеу,
арнайы көлiк құралдарына ақы төлеу және т.б.) жүргiзiлуi мүмкін.
3. Жәбiрленушi заң актiлерiне сәйкес мiндеттеменi тоқтатуды немесе мерзiмiнен
бұрын орындауды талап етуге құқығы болған жағдайларда, мұндай талап тиiстi мерзiмдiк
төлемдердi капиталдандыру жолымен қанағаттандырылады.
Ескерту. 944-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 27.04.2015 № 311-V (алғашқы ресми
жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі);
02.08.2015 № 342-V 01.01.2016 бастап қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.
945-бап. Заңды тұлға тоқтатылған ретте зиянды өтеу
1. Өмiр мен денсаулыққа келтiрiлген зиян үшiн белгiленген тәртiппен жауапты болып
танылған заңды тұлға қайта ұйымдастырылған жағдайда тиiстi төлемдердi төлеу жөнiндегi
мiндетiн оның құқықтық мирасқоры алады. Оған зиянды өтеу жөнiнде талаптар қойылады.
2. Өмір мен денсаулыққа келтiрiлген зиян үшiн белгіленген тәртiппен жауапты болып
танылған заңды тұлға таратылған жағдайда тиiстi төлемдер заң немесе өзге де нормативтiк
құқықтық актiлермен белгiленген ережелер бойынша оларды жәбiрленушiге төлеу үшiн
капиталдандырылуы тиіс.
3. Таратылатын заңды тұлғада мүлiктiң болмауы немесе жеткiлiксiз болуы себептi
төлемдердi капиталдандыруды жүргiзу мүмкiн болмаған жағдайларда тағайындалған сомаларды
жәбiрленушiге заң актiлерiнде белгiленген тәртiппен мемлекет төлейдi.
4. Қызметкерлердің өмірі мен денсаулығына келтірілген зиянды банкроттық салдарынан
таратылған заңды тұлғалардың өтеуі жөніндегі төлемдерді капиталдандыру кезеңі
аяқталғаннан кейін Қазақстан Республикасының азаматына Қазақстан Республикасының Үкіметі
белгілеген тәртіппен ай сайынғы төлемдер түрінде әлеуметтік көмек жүзеге асырылады,
олардың мөлшерлері инфляцияның болжамды деңгейінің орташа мәніне пропорционалды түрде
жыл сайын ұлғайтылады.
Ескерту. 945-бапқа өзгерістер енгізілді - ҚР 2011.03.30 N 424-IV (2011.01.01
бастап қолданысқа енгізіледі); 27.04.2015 № 311-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен
кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.
946-бап. Жерлеуге жұмсалған шығындарды өтеу
Жәбiрленушiнiң қайтыс болуына байланысты зиян үшiн жауапты адамдар жерлеуге
қажеттi шығындарды осы шығындарды көтерген адамға өтеуге мiндеттi.
Осы шығындарды көтерген азаматтардың жерлеуге арнап алған жәрдемақысы зиянды өтеу
есебiне қосылмайды.
Параграф 3. Тауарлардың, жұмыстардың, қызмет көрсетулердiң жеткiлiксiздiгi
салдарынан келтiрiлген зиянды өтеу
947-бап. Тауарлардың, жұмыстардың, қызмет көрсетулердiң
жеткiлiксiздiгi салдарынан келтiрiлген зиянды
өтеу негiздерi
Тауарлардың (жұмыстардың, қызмет көрсетулердiң) конструкциялық, рецептуралық
немесе өзгедей жеткiлiксiздiгi салдарынан, сондай-ақ тауар (жұмыс, қызмет көрсету)
туралы анық емес немесе жеткiлiксiз ақпараттың салдарынан азаматтың өмiрiне,
денсаулығына немесе мүлкiне не заңды тұлғаның мүлкiне келтiрiлген зиян, олардың кiнәсiне
және жәбiрленушiнiң олармен шарттық қатынастарда болғандығына немесе болмағандығына
қарамастан, сатушының немесе дайындаушының (орындаушының) өтеуiне жатады. Осы ереже тек
тауарды (жұмысты, қызмет көрсетудi) тұтынушылық мақсаттарда сатып алған жағдайларда ғана
қолданылады.
948-бап. Тауарлардың, жұмыстардың, қызмет көрсетулердiң
кемшiлiгi салдарынан келтiрiлген зиян үшiн
жауапты тұлғалар
1. Тауардың кемшiлiгi салдарынан келтірілген зиянды жәбiрленушiнiң таңдауы бойынша
тауарды сатушы немесе дайындаушы өтеуге тиiс.
2. Жұмыстың немесе қызмет көрсетулердiң кемшiлiгi салдарынан келтiрiлген зиянды
орындаушы өтеуге тиiс.
3. Тауардың (жұмыстың, қызмет көрсетудiң) қасиеттерi мен оларды пайдалану
ережелерi туралы толық немесе анық ақпарат бермеудiң салдарынан келтiрiлген зиян осы
баптың 1, 2-тармақтарының ережелерiне сәйкес өтелуге тиiс.
949-бап. Тауарлардың, жұмыстардың, қызмет көрсетулердiң
кемшiлiгi салдарынан келтiрiлген зиянды
өтеу мерзiмдерi
1. Тауардың (жұмыстың, қызмет көрсетудiң) кемшiлiгiнен туындаған зиян, егер ол
тауардың (жұмыстың, қызмет көрсетудiң) жарамдылығының (қызметтiң) белгiленген мерзiмдерi
iшiнде келтiрiлсе өтелуге, ал жарамдылық (қызмет) мерзiмi белгiленбесе - тауарды (жұмыс,
қызмет көрсету) өндiрiлген күннен бастап он жыл iшiнде өтелуге тиiс.
2. Зиян:
1) егер заң актiлерiнiң талаптары бұзыла отырып жарамдылық (қызмет) мерзiмi
белгiленбесе;
2) егер сатып алушы (тұтынушы) жарамдылық (қызмет) мерзiмi өткеннен кейiн қажеттi
iс-әрекеттер туралы және аталған iс-әрекеттердi орындамаған жағдайда мүмкiн болатын
зардаптар туралы ескертiлмесе, осы баптың 1-тармағында аталған мерзiмдер шегiнен тыс
өтелуге тиiс.
950-бап. Тауарлардың, жұмыстардың, қызмет көрсетулердiң
кемшiлiктерi салдарынан келтiрiлген зиян үшiн
жауапкершiлiктен босату негiздерi
Тауар сатушы немесе дайындаушы, жұмысты немесе қызмет көрсетудi орындаушы, егер
зиян дүлей күштiң немесе тұтынушының тауарды (жұмыстың, қызмет көрсетудiң нәтижелерiн)
пайдалану немесе оларды сақтау ережелерiн бұзуы салдарынан пайда болғанын дәлелдеген
жағдайларда ғана жауапкершiлiктен босатылады.
Параграф 4. Моральдық зиянды өтеу 951-бап. Моральдық зиянды өтеу
1. Моральдық зиян - жеке тұлғалардың өзiндiк мүлiктiк емес игiлiктерi мен
құқықтарының бұзылуы, кемсiтiлуi немесе олардан айырылуы, соның iшiнде жәбiрленушiнiң
өзiне қарсы құқық бұзушылықтың жасалуы салдарынан басынан кешірген (төзімін тауысқан,
уайымға салған) жан азабы немесе тән азабы (қорлау, ызаландыру, қысым жасау, ашуландыру,
ұялту, түңілту, тән қиналуы, залал шегу, қолайсыз жағдайда қалу және т.б.).
2. Моральдық зиянды осы баптың 3-тармағында көзделген жағдайлардан басқа
реттерде, зиян келтiрушiнiң кiнәсi болған кезде зиян келтiрушi өтейдi.
3. Зиян келтірушінің кінәсіне қарамастан моральдық зиян мына жағдайларда, егер:
1) зиян азаматтың өмiрi мен денсаулығына жоғары қауiптілiк көзi арқылы
келтiрiлсе;
2) зиян азаматқа оның заңсыз сотталуының, заңсыз қылмыстық жауапқа тартылуының,
бұлтартпау шарасы ретiнде заңсыз қамауға алуды, үйде қамауда ұстауды немесе ешқайда
кетпеуi туралы қолхат алуды қолданудың, қамауда ұстау, психиатриялық емдеу мекемесiне
немесе басқа емдеу мекемесiне орналастыру түрiнде әкiмшiлiк жазаны заңсыз қолданудың
салдарынан келтiрiлсе;
3) зиян ар-ожданына, қадiр-қасиетi мен iскерлiк беделiне нұқсан келтiретiн
мәлiметтер тарату арқылы келтiрiлсе;
4) заң актiлерiнде көзделген өзге де жағдайларда өтеледi.
4. Заң актiлерiнде көзделген жағдайларды қоспағанда, азаматтың мүлiктiк құқықтарын
бұзатын әрекеттер (әрекетсiздiк) арқылы келтiрiлген моральдық зиян өтелуге жатпайды.
Ескерту. 951-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 2011.03.25 N 421-IV (алғашқы ресми
жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.
952-бап. Моральдық зиянды өтеу мөлшерi
1. Моральдық зиян ақшалай нысанда өтеледi.
2. Моральдық зиянның мөлшерiн анықтаған кезде жәбiрленушiнiң iзгiлiк қасиетiне
келтiрiлген адамгершiлiк залалдың ауырлығын субъективтi түрде бағалау да, сондай-ақ
жәбiрленушiнiң жан азабы мен тән азабының дәрежесiн дәлелдейтiн объективтi деректер де:
қол сұғу объектiсi болған игiлiктiң (өмiр, денсаулық, ар-ождан, қадiр-қасиет, бостандық,
тұрғын үйге ешкiмнiң тимеуi және т.б.) өмірлiк маңыздылығы; құқық бұзушылық
зардаптарының ауырлығы (жақын туыстарын өлтiру, мүгедектiкке әкеп соққан дене жарақатын
салу, бас бостандығынан айыру, жұмыстан немесе тұрғын үйден айыру және т.б.); ұятқа
қалдыратын жалған мәлiметтер тарату сипаты мен аясы; жәбiрленушiнiң өмiр сүру жағдайлары
(қызмет, отбасы, тұрмыс, материалдық, денсаулық жағдайы, жасы және басқалары), өзге де
назар аударуға тұратын мән-жайлар ескерiледi.
3. Моральдық зиян өтелуге тиiс мүлiктiк зиянға қарамастан өтеледi.
48-тарау. Негізсіз баю салдарынан туындайтын міндеттемелер
953-бап. Негiзсiз байлықты қайтару мiндетi
1. Заңдармен немесе мәмiлемен белгiленген негiздерсiз мүлiктi басқа тұлғаның
(жәбiрленушiнiң) есебiнен иеленiп алған немесе жинаған тұлға (сатып алушы), осы
Кодекстің 960-бабында көзделген жағдайлардан басқа ретте, негiзсiз иеленiп алынған
немесе жинақталған мүлiктi (негiзсiз баю) алдыңғысына қайтаруға мiндеттi.
2. Егер мүлiк иеленiп алынған немесе жинақталған негiз кейіннен жоққа шыққанда
да, осы баптың 1-тармағында белгiленген мiндет туындайды.
3. Осы тараудың ережелерi негiзсiз баю мүлiктi иеленушiнiң, жәбiрленушiнiң өзiнiң
немесе үшiншi тұлғалардың пиғылының нәтижесi не оқиғаның салдары болып табылғанына
қарамастан қолданылады.
954-бап. Негiзсiз байлықты қайтару туралы талаптардың
азаматтық құқықтарды қорғау туралы басқа
талаптармен арақатынасы
Осы Кодексте, басқа да заң актiлерiнде өзгеше белгiленбесе және тиiстi қарым-
қатынастар мәнiнен өзгеше туындамаса, осы тараудың ережелерi:
1) жарамсыз мәмiле бойынша орындалғандарды қайтару туралы;
2) меншiк иесiнiң мүлiктi бөгде бiреудiң заңсыз иеленуiнен сұратып алуы туралы;
3) мiндеттемедегi бiр тараптың екiншiсiне осы мiндеттемеге байланысты
орындалғандарды қайтару туралы;
4) зиянды, оның iшінде байыған тұлғаның терiс пиғылынан келтiрiлген өтем туралы
талаптарға да қолданылуға тиiс.
955-бап. Негiзсiз байлықты заттай қайтару
1. Мүлiктi иеленушiнiң негiзсiз байлығын құрайтын мүлiк жәбiрленушiге заттай
қайтарылуға тиiс.
2. Мүлiктi иеленушi баюының негiзсiздiгi туралы ол бiлгеннен немесе бiлуге тиiстi
болғаннан кейiн болған, оның iшiнде негiзсiз иеленiлген немесе жинақталған қандай болса
да мүлiктiң кездейсоқ кем шыққаны немесе бүлiнгенi үшiн жәбiрленушiнiң алдында жауап
бередi. Бұған дейiн ол тек жасырын ниетi мен өрескел абайсыздығы үшiн ғана жауап бередi.
956-бап. Негізсіз байлықтың құнын өтеу
1. Негiзсiз алынған немесе жинақталған мүлiктi заттай қайтарып беру мүмкін
болмаған жағдайда мүлікті иеленуші жәбiрленушiге осы мүлiктiң оны алған кездегi нақты
құнын өтеуi, сондай-ақ егер мүлiктi иеленушi оның құнын баюдың негiзсiздiгi туралы
бiлгеннен кейiн дереу өтемесе, мүлiк құнының кейiнгi өзгеруi арқылы келтiрiлген
шығындарды өтеуге тиiс.
2. Басқаның мүлкiн не басқаның қызмет көрсетулерiн негiзсiз уақытша пайдаланған
(оны иелену ниетiнсiз) адам жәбiрленушiге пайдалану тоқтатылған кездегi және оның болған
жерiндегi бағамен осындай пайдалану салдарынан жинақтағанын өтеуге тиiс.
957-бап. Құқықты басқа тұлғаға негiзсiз берудiң зардабы
Талаптарын беру арқылы немесе өзiне өзге де түрде тиесiлi құқығын жоқ немесе
жарамсыз мiндеттеме негiзiнде басқа тұлғаға берген тұлға өзiнiң бұрынғы жағдайын қалпына
келтiрудi, оның iшiнде берiлген құқықты куәландыратын құжаттардың өзiне қайтарылуын
талап етуге құқылы.
958-бап. Жәбiрленушiге алынбаған табыстарды өтеу
1. Мүлiктi негiзсiз алған немесе жинақтаған тұлға мұндай баюдың негiзсiздiгi
туралы бiлген немесе бiлуге тиiстi болған уақыттан бастап осы мүлiктен өзi алған немесе
алуға тиiстi болған барлық кiрiстердi жәбiрленушiге қайтаруға немесе өтеуге мiндеттi.
2. Негiзсiз ақшалай баюдың сомасына ақшаны иемденушiге ақша алудың немесе
жинақтаудың негiзсiздiгi туралы бiлген немесе бiлуге тиiстi болған уақыттан бастап бөгде
ақшаны пайдаланғаны үшiн тұрақсыздық айыбы есептелуге тиіс.
959-бап. Қайтарылуға жататын мүлікке шыққан
шығындарды өтеу
Негiзсiз алынған немесе жинақталған мүлiктi қайтарған (осы Кодекстiң 955-бабы)
немесе оның құнын өтеген кезде (осы Кодекстiң 956-бабы) мүлiктi иемденушi өзi алған
пайданы есептей отырып, кiрiстi қайтаруға өзi мiндеттi болған (осы Кодекстiң 958-бабы)
уақыттан бастап мүлiктi ұстауға және сақтауға қажеттi шығындарды өтеудi жәбiрленушiден
талап етуге құқылы. Шығындарды өтеу құқығы мүлiктi иемденушi қайтарылуға жататын мүлікті
қасақана ұстаған жағдайларда жойылады.
960-бап. Қайтарылуға жатпайтын негiзсiз байлық
Негiзсiз байлық ретiнде:
1) егер мiндеттемеде өзгеше көзделмесе, мiндеттеменi орындау үшiн оны орындау
мерзiмi басталғанға дейiн берiлген мүлiк;
2) талап ету мерзiмi өткеннен кейiн мiндеттеменi орындау үшiн берiлген мүлiк;
3) азаматқа оның тарапынан терiс пиғыл болмаған жағдайда күнкөрiске арналған
қаражат ретiнде (жалақы, авторлық сыйақы, өмiрiне немесе денсаулығына келтiрiлген зиянды
өтеу, зейнетақы, алименттер және т.б.) берілген және иемденушi пайдаланған ақша сомасы
және өзге де мүлiк;
4) егер иемденушi мүлiктiң қайтарылуын талап еткен тұлғаның мiндеттеменiң жоқтығы
туралы бiлгендiгiн не мүлiктi қайырымдылық мақсатында бергенiн дәлелдесе, болмаған
мiндеттеменi атқару үшiн берiлген ақша сомасы мен өзге мүлiк қайтарылуға жатпайды.
5 бөлiм
Интеллектуалдық меншік құқығы
49-тарау. Жалпы ережелер 961-бап. Интеллектуалдық меншiк құқығының объектiлерi
1. Интеллектуалдық меншiк құқығының объектiлерiне:
1) интеллектуалдық шығармашылық қызметтiң нәтижелерi;
2) азаматтық айналымға қатысушыларды, тауарларды, жұмыстарды немесе қызмет
көрсетулердi дараландыру құралдары жатады.
2. Интеллектуалдық шығармашылық қызметтiң нәтижелерiне:
1) ғылым, әдебиет және өнер туындылары;
2) эфирлiк және кәбiлдiк хабар тарату ұйымдарының орындаушылығы, қойылымдары,
фонограммалары мен хабарлары;
3) өнертабыс, пайдалы үлгiлер, өндiрiстiк үлгiлер;
4) селекциялық жетiстiктер;
5) интегралдық микросызба топологиялары;
6) ашылмаған ақпарат, оның iшiнде өндiрiс құпиялары (ноу-хау);
7) осы Кодексте немесе өзге де заң актiлерiнде көзделген
реттерде интеллектуалдық шығармашылық қызметтiң басқа да нәтижелерi жатады.
3. Азаматтық айналымға қатысушыларды,тауарларды, жұмыстарды немесе қызмет
көрсетулердi дараландыру құралдарына:
1) фирмалық атаулар;
2) тауарлық белгiлер (қызмет көрсету белгiлерi);
3) тауарлар шығарылатын жерлердің атаулары (шығатын жерін көрсету);
4) осы Кодексте және заң актiлерiнде көзделген реттерде азаматтық айналымға
қатысушылардың, тауарлар мен қызмет көрсетулердiң басқа да дараландыру құралдары жатады.
Ескерту. 961-бапқа өзгерту енгізілді - Қазақстан Республикасының 2005.11.22. N 90
(қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз) Заңымен.
962-бап. Интеллектуалдық меншiк объектiлерiне құқықтың
пайда болу негiздерi
Интеллектуалдық меншiк объектiлерiне құқық оларды құру фактiсiнiң күшiмен не осы
Кодексте немесе өзге де заң актiлерiнде көзделген жағдайлар мен тәртiп бойынша уәкiлеттi
мемлекеттiк органның құқықтық қорғауды беруi нәтижесiнен туындайды.
963-бап. Интеллектуалдық меншiк объектiлерiне жеке
мүлiктiк емес және мүлiктiк құқықтар
1. Интеллектуалдық шығармашылық қызмет нәтижелерінің авторлары осы нәтижелерге
қатысты жеке мүлiктiк емес және мүлiктiк құқықтарға ие болады.
Жеке мүлiктiк емес құқықтар, оның мүлiктiк құқығына қарамастан, авторға тиесiлi
болады және оның мүлiктiк құқығы басқа тұлғаның интеллектуалдық шығармашылық қызметiнiң
нәтижелерiне ауысқан жағдайда өзiнде сақталып қалады.
2. Азаматтық айналымға қатысушыларды, тауарларды немесе қызмет көрсетулердi
дараландыру құралдарына (бұдан әрi - дараландыру құралдары) арналған құқық иелерi осы
құралдарға қатысты мүлiктiк құқықтарға ие болады.
3. Интеллектуалдық шығармашылық қызмет нәтижесiнiң авторы болып танылу құқығы
(авторлық құқық) жеке мүлiктiк емес құқық болып табылады және оған шығармашылық
еңбегiмен интеллектуалдық шығармашылық қызметтiң нәтижесiн жасаған адам ғана ие бола
алады.
Авторлық құқықты иелiктен айыруға және басқа адамға беруге болмайды.
Егер нәтиже екi немесе одан да көп адамның бiрлескен авторлығымен жасалса, олар
тең авторлар болып танылады. Тұтастай алғанда туындының тең авторлары болып танылатын
адамдар тобы интеллектуалдық меншiктiң жекелеген объектiлерiне қатысты заң актiлерiмен
шектелуi мүмкiн.
964-бап. Интеллектуалдық меншiк объектiлерiне
айрықша құқықтар
1. Интеллектуалдық шығармашылық меншiк объектiсiн оның иесiнiң өз қалауы бойынша
кез келген әдiспен пайдалануға мүлiктiк құқығы интеллектуалдық шығармашылық қызметтiң
нәтижесiне немесе дараландыру құралына айрықша құқық болып танылады.
Айрықша құқықтар объектiсiн басқа тұлғалардың пайдалануына құқық иеленушінің
келісімімен не Қазақстан Республикасының заңдарында көзделген өзге де жағдайларда жол
берiледi.
2. Интеллектуалдық меншiк объектiсiне айрықша құқықты иеленуші, егер ол осы
Кодекстің және өзге де заң актілерінің ережелеріне қайшы келмесе, осы құқықты басқа
адамға толық немесе iшiнара беруге, интеллектуалдық меншiк объектiсiн пайдалануға рұқсат
етуге және оны өзгедей түрде пайдалануға құқылы.
3. Айрықша құқықтарды шектеуге, осы құқықтарды жарамсыз деп тануға және оларды
тоқтатуға (жоюға) осы Кодексте және өзге де заң актiлерiнде белгiленген жағдайларда,
шектер мен тәртiп бойынша жол берiледi.
Ескерту. 964-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 07.04.2015 № 300-V Заңымен (алғашқы
ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).
965-бап. Айрықша құқықтардың басқа адамға ауысуы
1. Егер осы Кодексте немесе өзге де заң актiлерiнде өзгеше көзделмесе,
интеллектуалдық меншiк объектісіне айрықша құқықтарды олардың құқық иелерi шарт бойынша
толық немесе iшiнара басқа адамға беруi мүмкiн, сондай-ақ мұрагерлiк бойынша әмбебап
құқықтық мирасқорлық тәртiбiмен және заңды тұлғаның - құқық иесiнiң қайта ұйымдастырылуы
нәтижесiнде ауысады.
Айрықша құқықтардың берiлуi авторлық құқық пен өзге мүлiктiк емес құқықтардың
жүзеге асуын шектемеуге тиiс. Мұндай құқықтарды беру немесе шектеу туралы шарттың
талаптары жарамсыз болады.
2. Басқа адамға оның қолданылуы кезеңiнде шектеулi уақытқа айрықша құқық беруді
көздейтін шартқа лицензиялық шарт туралы ережелер қолданылады (осы Кодекстiң 966-бабы).
966-бап. Лицензиялық шарт
1. Лицензиялық шарт бойынша интеллектуалдық шығармашылық қызметтiң нәтижесiне
немесе дараландыру құралына айрықша құқықты иеленушi тарап (лицензиар) екiншi тарапқа
(лицензиатқа) интеллектуалдық меншiктiң тиiстi объектiсiн белгiлi бiр әдiспен уақытша
пайдалану құқығын бередi.
Лицензиялық шарт ақылы болып саналады.
2. Лицензиялық шартта лицензиатқа:
1) интеллектуалдық меншiк объектiсiн лицензиардың оны пайдалану мүмкiндiгi мен
лицензияны басқа адамға беру құқығын сақтай отырып пайдалану құқығын (жай, ерекше емес
лицензия);
2) интеллектуалдық меншiк объектiсiн лицензиардың оны пайдалану мүмкіндігін
сақтай отырып, бірақ лицензияны басқа адамдарға беру құқығынсыз пайдалану құқығын
(айрықша лицензия);
3) интеллектуалдық меншік объектісін пайдаланудың заң актiлерiне қайшы келмейтiн
басқа да жағдайларын беру көзделуi мүмкін.
Егер лицензиялық шартта өзгеше көзделмесе, лицензия жай (ерекше емес) деп
ұйғарылады.
3. Лицензиаттың интеллектуалдық меншiк объектiсiн пайдалану құқығын басқа адамға
беруi туралы шарт қосалқы лицензиялық шарт болып танылады. Лицензиат қосалқы лицензиялық
шартты тек лицензиялық шартта көзделген жағдайларда ғана жасауға құқылы.
Лицензиардың алдында қосалқы лицензиаттың iс-әрекетi үшiн, егер шартта өзгеше
көзделмесе, лицензиат жауапты болады.
967-бап. Интеллектуалдық шығармашылық қызметтiң
нәтижелерiн жасау және пайдалану туралы шарт
1. Автор шарт бойынша туындыны, өнертабысты немесе интеллектуалдық шығармашылық
қызметтiң өзге де нәтижесiн жасау және өзінің жұмыс берушісі болып табылмайтын
тапсырысшыға оны пайдаланудың айрықша құқығын беруге өзiне мiндеттеме алуы мүмкiн.
2. Осы баптың 1-тармағында көзделген шарт интеллектуалдық шығармашылық қызметтiң
жасалуға тиiстi нәтижесiнiң сипатын, сондай ақ оның пайдаланудың мақсаттарын не
әдістерін белгілеуге тиiс.
3. Шарттың белгiлi бiр түрдегi не белгiлi бiр саладағы интеллектуалдық
шығармашылық қызметтiң нәтижелерiн жасауға автордың құқығын шектейтiн талаптары жарамсыз
болады.
968-бап. Айрықша құқық және меншiк құқығы
Интеллектуалдық шығармашылық қызметтiң нәтижесiне немесе дараландыру құралына,
мұндай нәтиже немесе дараландыру құралы көрсетiлген материалдық объектiге меншiк
құқығына қарамастан, айрықша құқық қолданылады.
969-бап. Айрықша құқықтардың қолданылу мерзiмi
1. Интеллектуалдық меншiк объектiсiне айрықша құқық осы Кодексте немесе өзге
де заң актiлерiнде көзделген мерзiм iшiнде қолданылады.
Заң актiлерiнде мұндай мерзiмдi ұзартудың мүмкiндiгi көзделуі мүмкін.
2. Интеллектуалдық шығармашылық қызметтің нәтижелеріне жеке мүліктік емес құқық
мерзімсіз қолданылады.
3. Заң актiлерiнде көзделген жағдайларда айрықша құқықтың қолданылуы оны белгiлi
бiр уақыт iшiнде қолданбаудың салдарынан тоқтатылуы мүмкiн.
970-бап. Айрықша құқықтарды қорғау әдiстерi
1. Айрықша құқықтарды қорғау осы Кодекстiң 9-бабында көзделген әдiстермен жүзеге
асырылады. Айрықша құқықтарды қорғау:
1) пайдалану арқылы айрықша құқықты бұзған материалдық объектiлердi және осындай
бұзушылық нәтижесiнде жасалған материалдық объектiлердi алып қою;
2) жiберiлген кемшiлiктер туралы, оған бұзылған құқықтың кiмге қатысты екендiгi
туралы мәлiметтердi қоса отырып, мiндеттi жариялау жолымен;
3) заң актiлерiнде көзделген өзге әдiстермен де жүзеге асырылуы мүмкiн.
2. Интеллектуалдық шығармашылық қызметтiң нәтижелерi мен дараландыру құралдарын
пайдалану туралы шарттар бұзылған жағдайда мiндеттемелердi бұзғаны үшiн жауапкершілiк
туралы жалпы ережелер қолданылады (осы Кодекстiң 20-тарауы).
50-тарау. Авторлық құқық
971-бап. Авторлық құқықпен қорғалатын туындылар
(авторлық құқық объектiлерi)
1. Авторлық құқық шығармашылық қызмет нәтижесi болып табылатын ғылым, әдебиет және
өнер туындыларына олардың бағытына, мазмұны мен маңызына, сондай-ақ оларды білдіру әдісі
мен нысанына қарамастан қолданылады.
2. Авторлық құқық халыққа таратылған (жарияланған, жарыққа шыққан, басып
шығарылған, көпшiлiк алдында орындалған, көпшiлiкке көрсетiлген), сондай-ақ халыққа
таратылмаған туындыларға қандай да бiр объективтi нысанда:
1) жазбаша (қолжазба, машинаға басылған, нота жазбасы және т.б.);
2) ауызша (көпшiлiк алдында айту, көпшiлiк алдында орындау және т.б.);
3) дыбыс немесе бейне жазу (механикалық, цифрлық, магнитті, оптикалық және т.б.);
4) бейнелеу (сурет, эскиз, картина, жоспар, сызба, кино, теле, бейне немесе фото
кадр және т.б.);
5) көлемдiк-кеңiстiктi (мүсiндеме, модель, макет, құрылыс және т.б.);
6) өзге де нысандарда қолданылады.
3. Осы баптың 1-тармағында аталған белгiлерi бар және дербес пайдаланылуы мүмкiн
туындының бiр бөлiгi (оның атауын, кейiпкерлердiң атауларын қоса) авторлық құқық
объектiсi болып табылады.
4. Авторлық құқық идеялардың, тұжырымдамалардың, принциптердiң, әдiстердiң,
жүйелердiң, процестердiң, жаңалықтардың, фактiлердiң жеке өздерiне қолданылмайды.
Ескерту. 971-бапқа өзгерту енгізілді - Қазақстан Республикасының 2005.11.22. N 90
(қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз) Заңымен.
972-бап. Авторлық құқық объектiлерiнiң түрлерi
1. Авторлық құқық объектiлерi мыналар болып табылады:
1) әдеби туындылар;
2) драмалық және музыкалық-драмалық туындылар;
3) сценарийлiк туындылар;
4) хореография және пантомима туындылары;
5) мәтiндi немесе мәтiнсiз музыкалық туындылар;
6) аудио-бейне туындылар, радио туындылар;
7) кескiндеме, мүсiн, графика туындылары мен басқа да бейнелеу өнерiнiң
туындылары;
8) қолданбалы өнер туындылары;
9) сәулет, қала құрылысы, дизайн және бау-саябақ өнерi туындылары;
10) фотосурет туындылары және фотосуретке ұқсас әдiстермен алынған туындылар;
11) географияға, топографияға және басқа ғылымдарға қатысты карталар, жоспарлар,
эскиздер, безендiрмелер мен үш өлшемдi туындылар;
12) ЭЕМ-ге арналған бағдарламалар;
13) өзге де туындылар.
2. ЭЕМ-ге арналған бағдарламаларды қорғау кез келген тiлде және кез келген
нысанда көрсетiле алатын, оларға негiзгi мәтiнді және объектiлiк кодты қоса алғанда, ЭЕМ
(оның iшiнде операциялық жүйелер) бағдарламаларының барлық түрлерiне қолданылады.
3. Авторлық құқық объектiлерiне, сондай-ақ:
1) туынды шығармалар (аудармалар, өңдеулер, аннотациялар, рефераттар,
түйiндеулер, шолулар, инсценировкалар, музыкалық аранжировкалар және ғылым, әдебиет пен
өнер туындыларының басқа да қайта өңделiмдерi);
2) жинақтар (энциклопедиялар, антологиялар, деректер базалары) және басқа да
iрiктелу және (немесе) материалдардың орналасуы бойынша шығармашылық еңбек нәтижесі
болып саналатын құрастырылған туындылар жатады.
Туынды және құрастырылған шығармалар оларға негiз болған немесе олар қамтыған
шығармалардың авторлық құқық объектiлерi болу-болмауына қарамастан авторлық құқықпен
қорғалады.
Ескерту. 972-бапқа өзгерістер енгізілді - ҚР 2005.11.22. N 90 (қолданысқа енгізілу
тәртібін 2-баптан қараңыз); 07.04.2015 № 300-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін
күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.
973-бап. Авторлық қатынастарды құқықтық реттеу
Авторлық қатынастар осы Кодекспен және авторлық құқық пен сабақтас құқықтар туралы
өзге де заң актiлерiмен , ал оларда көзделген жағдайларда өзге де заң актiлерiмен
реттеледi.
974-бап. Авторлық құқық объектiлерi болып
табылмайтын туындылар
Мыналар авторлық құқық объектiлерi болып табылмайды:
1) ресми құжаттар (заңдар, сот шешiмдерi, заң шығару, әкiмшiлiк, сот және
дипломатиялық сипаттағы өзге де мәтiндер), сондай-ақ олардың ресми аудармалары;
2) мемлекеттiк рәмiздер мен белгiлер (жалаулар, елтаңбалар, ордендер, ақша
белгiлерi және өзге де мемлекеттiк рәмiздер мен белгiлер);
3) халық шығармашылығының туындылары;
4) ақпараттық сипаттағы оқиғалар мен фактiлер туралы хабарлар. P07011S
975-бап. Ресми құжаттардың, мемлекеттiк рәмiздер мен
белгiлердiң жобаларына құқық
1. Ресми құжаттардың, мемлекеттiк рәмiздер мен белгiлердiң жобаларына авторлық
құқыққа жобаларды жасаған адам (жасаушы) ие болады.
Ресми құжаттардың, рәмiздер мен белгiлердiң жобаларын жасаушылар, егер оны
жасауға тапсырма берушi оған тыйым салмаса, ондай жобаларды жариялауға құқылы. Жобаны
жариялаған жағдайда оны жасаушылар өз есiмiн көрсетуге құқылы.
2. Жобаны, жасаушының келiсiмiнсiз, егер бұл жобаны автор жарияласа немесе тиiстi
органға жiберсе, оны ресми құжат дайындау үшiн құзыреттi органның пайдалануы мүмкiн.
Ресми құжаттарды, мемлекеттiк рәмiздердi немесе белгiлердi жобаның негiзiнде
дайындаған кезде оған ресми құжатты, мемлекеттiк рәмiздi немесе белгiнi дайындауды
жүзеге асырушы орган өз қалауы бойынша толықтырулар мен өзгерiстер енгiзуi мүмкiн.
3. Құзыреттi орган жобаны қабылдағаннан кейiн ол әзiрлеушiнiң есiмi көрсетiлмей-
ақ және авторлық сыйақы төленбестен пайдаланылуы мүмкiн.
Ескерту. 975-бапқа өзгерту енгізілді - Қазақстан Республикасының 2005.11.22. N 90
(қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз) Заңымен.
976-бап. Авторлық құқықты қорғау белгiсi
1. Айрықша авторлық құқық иесi өз құқықтары туралы мәлiмдеу үшiн туындының әрбiр
данасына салынған және үш элементтен:
1) қоршауға алынған латынша "С" әрпiнен;
2) айрықша авторлық құқықтар иесiнiң есiмiнен (атауынан);
3) туындының бiрiншi жарияланған жылынан тұратын авторлық құқықты қорғау белгісін
пайдалануы мүмкін.
2. Егер өзге дәлел болмаса, қорғау белгiсiнде көрсетiлген адам айрықша авторлық
құқықтың иесi болып саналады.
977-бап. Автордың жеке мүлiктiк емес құқықтары
1. Туынды авторының мынадай жеке мүлiктiк емес құқықтары болады:
1) туынды авторы ретiнде танылу және оны пайдалану кезiнде осы туындыға басқа
адамдардың авторлығын тануды болғызбайтын нақ осындай тануды талап ету құқығы (авторлық
құқық);
2) туындыны өз атынан, бүркеншiк атпен немесе жасырын атпен пайдалану құқығы
(авторлық атқа құқық);
3) өз туындысына өзгерiстер мен толықтырулар енгiзуге және оның атауын қоса
алғанда, туынды жарық көргенде, көпшiлiк алдында орындалғанда немесе өзге түрде
пайдаланылғанда автордың келiсiмiнсiз кiмнiң болса да өзгерiстер мен толықтырулар
енгiзуiнен туындыны қорғау құқығы (туындыға қол сұқпаушылық құқығы).
Автордың келiсiмiнсiз оның туындысын шығарғанда безендiрулер, алғысөздер,
соңғысөздер, түсiнiктемелер немесе қандай да болсын түсiндiрмелер беруге тыйым салынады.
Автор қайтыс болғаннан кейiн оның туындысын қол сұғушылықтан қорғауды өсиетте
көрсетiлген адам, ал мұндай нұсқау болмаған жағдайда - автордың мұрагерлерi, сондай-ақ
заң актілеріне сәйкес авторлық құқықтарды қорғау жүктелген тұлғалар жүзеге асырады.
4) қызметтік міндеттерін немесе жұмыс берушінің қызметтік тапсырмасын орындау
тәртібімен жасалған, туындыларды қоспағанда, туындыға белгiсiз адамдар тобының қол
жеткiзуiне жол ашу құқығы (халыққа жария ету құқығы).
2. Автор туындыны халыққа тарату туралы бұрын қабылдаған шешiмiнен бас тартуға
құқылы (керi қайтарып алу құқығы), бұл жағдайда жоғалтылған пайдасын қоса алғанда,
пайдаланушыға осындай шешiм арқылы келтiрiлген залал өтелуi керек. Егер туынды халыққа
жария болып кетсе, автор оны керi қайтарып алатыны туралы көпшiлiкке хабарлауға
мiндеттi. Бұл орайда ол туындының бұрын әзiрленген даналарын өз есебiнен айналыстан алып
тастауға құқылы.
Осы тармақтың ережелерi қызметтiк туындыларға қолданылмайды.
3. Автордың бiреумен келiсiмi немесе автордың жеке мүлiктiк емес құқықтарын жүзеге
асырудан бас тартуы туралы арызы жарамсыз болады.
Ескерту. 977-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 2012.01.12 N 537-IV (алғашқы ресми
жарияланғанынан кейiн күнтiзбелiк он күн өткен соң қолданысқа енгiзiледi) Заңымен.
978-бап. Автордың мүлiктiк құқықтары
1. Авторға туындыны кез келген нысанда және кез келген әдiспен пайдалануға айрықша
құқықтар берiледi.
2. Автордың туындыны пайдалануға айрықша құқықтары мынадай әрекеттердi жүзеге
асыру, жүзеге асыруға рұқсат беру немесе тыйым салу құқығын білдіреді:
1) туындыны қайта жаңғыртуына (қайта жаңғырту құқығы);
2) туындының түпнұсқасын немесе даналарын кез келген әдiспен таратуына: сатуына,
айырбастауына, прокатқа (жалға) беруiне, өзге де операциялар, оның ішінде ашық
ақпараттық-коммуникациялық желіде операциялар жасауына (тарату құқығы);
3) туындыны көпшiлiк алдында көрсетуiне (көпшiлiкке көрсету құқығы);
4) туындыны көпшiлiк алдында орындауына (көпшiлiк алдында атқару құқығы);
5) жалпыға бiрдей мәлiмдеу үшiн эфирге немесе кабель арқылы хабарлауды қоса
алғанда туындыны көпшiлiкке хабарлауына (көпшiлiкке хабарлау құқығы);
6) туындыны эфирге беруiне (радио және теледидар арқылы тарату), оның iшiнде
туындыны кабель немесе спутниктiк байланыс арқылы таратуына (эфирге хабарлау құқығы);
7) туындыны аударуына (аудару құқығы);
8) туындыны қайтадан жасауына, аранжировкалауына немесе басқаша түрде өңдеуiне
(өңдеу құқығы);
9) қала құрылысы, сәулет, безендiру жобасын iс жүзiне асыруына;
10) заңнамалық актiлерге қайшы келмейтiн өзге де әрекеттерді жүзеге асыруына.
3. Алып тасталды - ҚР 07.04.2015 № 300-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін
күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.
4. Егер заңды түрде жарияланған туындының даналары оларды сату арқылы азаматтық
айналымға енгiзiлсе, онда Қазақстан Республикасының заң актiлерiнде көзделген
жағдайларды қоспағанда, оларды одан әрi таратуға автордың келiсiмiнсiз және авторлық
сыйақы төленбестен жол берiледі.
5. Туынды кiрiс келтiру мақсатымен сатылғандығына не оны сату бұған
бағытталмағандығына қарамастан, пайдаланылған деп саналады.
6. Туындының (өнертабыстардың, өзге де техникалық, экономикалық, ұйымдастырушылық
және т.б. шешiмдердiң) мазмұнын құрайтын ережелердi iс жүзiнде қолдану туындыны авторлық
құқық мағынасында пайдалану болмайды.
Ескерту. 978-бапқа өзгерістер енгізілді - ҚР 2005.11.22. N 90 (қолданысқа енгізілу
тәртібін 2-баптан қараңыз), 2012.01.12 N 537-IV (алғашқы ресми жарияланғанынан кейiн
күнтiзбелiк он күн өткен соң қолданысқа енгiзiледi); 07.04.2015 № 300-V (алғашқы ресми
жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі)
Заңдарымен.
979-бап. Туындыны сақтауға беру
1. Туындылардың қолжазбаларын, материалдық негiздегi басқа туындыларды, оның
ішінде машинкаға басылғандарын сақтауға беру, егер осылайша сақтауға беру әркiмнiң
кiруiне ашық қоймада (депозитарийде) жүргiзiлсе және депозитариймен жасалған шарт
бойынша кез келген адамның туынды данасын алуына жол берiлсе, туындыны пайдалану деп
танылады.
2. Туындыны сақтауға беру құқық иесiнiң депозитариймен туындыны пайдалану
талаптарын белгiлейтiн шарты негiзiнде жүзеге асырылады. Мұндай шарт және депозитарийдiң
пайдаланушымен шарты жария болып табылады (осы Кодекстiң 387-бабы).
980-бап. Қазақстан Республикасының аумағында авторлық
құқықтың қолданылуы
1. Қазақстан Республикасының аумағында алғаш рет жарияланған немесе жарияланбаған,
бiрақ түпнұсқасы қандай болса да объективтi нысанда оның аумағында болған туындыға
авторлық құқық Қазақстан Республикасының аумағында қолданылады. Бұл жағдайда автор және
(немесе) оның мұрагерлерi, сондай-ақ автордың басқа да құқықтық мирасқорлары өздерiнiң
азаматтығына қарамастан авторлық құқық иесi болып танылады.
2. Туындысы шет мемлекет аумағында алғаш рет жарияланған немесе қандай болса да
объективті нысанда болған Қазақстан Республикасы азаматтарының да, сондай-ақ олардың
құқықтық мирасқорларының да авторлық құқығы танылады.
3. Халықаралық шарттарға сәйкес авторлық құқықты қорғау құқық иесіне берiлген
жағдайда туындының шет мемлекет аумағында жариялану фактiсi тиiстi халықаралық
шарттардың ережелерiне сай анықталады.
4. Қазақстан Республикасының аумағында туындыны қорғау мақсатында туындының
авторы туынды алғаш рет аумағында қорғауға алынған мемлекеттiң заңы бойынша анықталады.
981-бап. Авторлық құқықтың қолданыла бастауы
Туындыға авторлық құқық оның жариялануына қарамастан туындыға үшiншi тұлғалардың
қабылдауына қолайлы объективтi нысан берiлген кезден бастап қолданыла бастайды. Ауызша
туындыға авторлық құқық оны үшiншi тұлғаға хабарлаған кезден бастап қолданылады.
Егер туынды осы Кодекстiң 980-бабының қолдануына келмейтiн болса, мұндай туындыға
авторлық құқық, егер ол Қазақстан Республикасында жүзеге асырылса, туынды алғаш рет
жарияланған кезден бастап қорғалады.
982-бап. Авторлық құқықтың қолданылу мерзiмi
1. Авторлық құқық автордың бүкiл өмiрi бойына және ол қайтыс болғаннан кейiн,
автор қайтыс болғаннан кейiнгі келесi жылдың бiрiншi қаңтарынан есептегенде, жетпiс жыл
бойы күшiнде болады.
2. Бiрлесiп шығарылған туындыға авторлық құқық серiктес авторлардың бүкiл өмiрi
бойына және басқа да серiктес авторлардың ең соңғысы қайтыс болғаннан кейін жетпiс жыл
бойы күшінде болады.
3. Бүркеншiк атпен немесе жасырын атпен алғаш рет жарыққа шыққан туындыға
авторлық құқық туынды жарыққа шыққаннан кейiнгi жылдың бiрiншi қаңтарынан есептегенде
жетпiс жыл бойы күшiнде болады.
Егер көрсетiлген мерзім iшiнде жасырын немесе бүркеншiк ат ашылса, осы баптың 1-
тармағында белгiленген мерзiм қолданылады.
4. Осы баптың 1-тармағында көрсетiлген мерзiм iшiнде авторлық құқық автордың
мұрагерлерiне тиесiлi болады және мұрагерлiк бойынша ауысады, автормен, оның
мұрагерлерiмен және одан кейiнгi құқықтық мирасқорларымен шарт бойынша құқық алған
құқықтық мирасқорларына тиесiлi болады.
5. Автор қайтыс болғаннан кейін отыз жылдың ішінде алғаш рет жарыққа шыққан
туындыға авторлық құқық туынды жарыққа шыққаннан кейiнгi жылдың бiрiншi қаңтарынан
есептегенде ол жарыққа шыққаннан кейiнгi жетпіс жыл бойы күшiнде болады.
6. Авторлық, автордың есiмi және туындыға қол сұқпаушылық мерзiмсiз қорғалады.
Ескерту. 982-бапқа өзгерту енгізілді - Қазақстан Республикасының 2005.11.22. N 90
(қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз) Заңымен.
983-бап. Туындының қоғам игiлiгiне ауысуы
1. Туындыға авторлық құқықтың қолданылу мерзiмi бiткеннен кейiн ол қоғамның
игiлiгiне айналады.
2. Қоғамның игiлiгi болып табылатын туындыларды кез келген тұлға авторлық сыйақы
төлеместен еркiн пайдалана алады. Бұл орайда авторлық құқық, автор есiмiне құқық және
туындыға қол сұқпаушылық құқығы сақталуға тиiс.
Ескерту. 983-бапқа өзгерту енгізілді - Қазақстан Республикасының 2005.11.22. N 90
(қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз) Заңымен.
984-бап. Авторлық құқықтарды басқару
1. Құқық иеленушi өзiне тиiстi құқықтарды өз қалауы бойынша жеке жүзеге асыруға
құқылы. Өзге адамдар авторлық құқықтарды тек құқық иеленушiнiң келiсiмi бойынша және,
өкiлдiктi заңды өкiл жүзеге асыратын осы Кодекстiң 977-бабында көзделген құқықтарды
қоспағанда, оларға берiлген өкiлеттiк шегiнде ғана басқара алады.
2. Авторлық және сабақтас құқықтарды иеленушiлер заң актiлерiнде белгiленген
тәртiппен авторлық және сабақтас құқықтарды басқару жүктелетiн ұйымдар құра алады.
51-тарау. Сабақтас құқықтар 985-бап. Сабақтас құқықтардың объектiлерi
Сабақтас құқықтар қойылымдарға, орындаушылыққа, фонограммаларға, эфирлiк және
кабельдiк хабар таратушы ұйымдардың хабарларына, олардың мақсатына, мазмұны мен
маңызына, сондай-ақ олардың көрсетiлу әдiстерi мен нысандарына қарамастан қолданылады.
986-бап. Сабақтас құқықтардың субъектiлерi
1. Орындаушылар, фонограмма жасаушылар мен эфирлік және кабельдік хабар тарату
ұйымдары сабақтас құқық субъектiлерi болып табылады.
2. Фонограмма жасаушы, эфирлiк және кабельдiк хабар тарату ұйымдары осы тарауда
көзделген құқықтарды фонограмма жазылған не эфирге немесе кабель арқылы берiлетiн
туындының орындаушысымен және оның авторымен жасалған шарт бойынша алынған құқықтар
шегінде жүзеге асырады.
3. Орындалатын туынды авторларының құқықтары сақталған кезде, орындаушы осы
тарауда көзделген және Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес құқықтарды жүзеге
асырады.
4. Сабақтас құқықтардың пайда болуы және жүзеге асырылуы үшiн туындыны тiркеу
немесе қандай да бiр басқа формалды талаптарды сақтау талап етiлмейдi.
5. Фонограмма шығарушы және (немесе) орындаушы өз құқықтары туралы жариялау үшiн
орындау жазбасының, фонограмманың әрбiр данасында және (немесе) ол сақталатын әрбiр
қорапта орналасатын және үш элементтен:
1) қоршауға алынған латынша "Р" әрпiнен;
2) айрықша сабақтас құқықтар иесiнiң есiмiнен (атауынан);
3) орындау жазбасының, фонограмманың бiрiншi жарияланған жылынан тұратын сабақтас
құқықтарды қорғау белгісін пайдалануға құқылы.
6. Егер өзгеше дәлелденбесе, фонограммада және (немесе) оның қорабында есiмi
немесе атауы көрсетiлген жеке немесе заңды тұлға фонограмма шығарушы болып танылады.
Ескерту. 986-бапқа өзгерістер енгізілді - ҚР 2005.11.22. N 90 (қолданысқа енгізілу
тәртібін 2-баптан қараңыз); 07.04.2015 № 300-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін
күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.
987-бап. Сабақтас құқықтардың қолданылуы
1. Қазақстан Республикасының аумағында алғаш рет орын алған орындаушының орындауға
құқығы Қазақстан Республикасының аумағында қолданылады. Бұл жағдайда орындаушының және
оның мұрагерлерiнiң, сондай-ақ азаматтығына қарамастан орындаушының өзге де құқықтық
мирасқорларының құқықтары танылады.
Орындау алғаш рет шет мемлекеттiң аумағында жүзеге асырылған жағдайда да
орындаушының, сондай-ақ оның құқықтық мирасқорларының құқығы танылады.
2. Егер фонограмма жазбасы алғаш рет Қазақстан Республикасында көпшiлiк алдында
қайта жаңғыртылса немесе оның даналары көпшілікке таратылса, бұл фонограмма шығарушының
құқықтары Қазақстан Республикасының аумағында қолданылады.
Қазақстан Республикасы азаматтарының немесе Қазақстан Республикасының аумағында
тұрғылықты жерi немесе тұратын орны бар заңды тұлғалардың да фонограмма шығару құқықтары
танылады.
3. Егер ұйымның Қазақстан Республикасының аумағында ресми орналасқан жері болса
және хабарларды Қазақстан Республикасы аумағында орналасқан таратқыштар көмегiмен жүзеге
асырса, оның эфирлiк немесе кабельдiк хабар таратуды ұйымдастыру құқығы танылады.
4. Өзге де шетелдiк орындаушылардың, фонограммалар шығарушылардың, эфирлiк немесе
кәбiлдiк хабар тарату ұйымдарының құқықтары Қазақстан Республикасының аумағында
Қазақстан Республикасы бекiткен халықаралық шарттарға сәйкес қорғалады.
Ескерту. 987-бапқа өзгерту енгізілді - Қазақстан Республикасының 2005.11.22. N 90
(қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз) Заңымен.
988-бап. Сабақтас құқықтар субъектiлерiнiң құқықтарын
реттеу
Орындаушының, фонограмма шығарушының, эфирлiк және кабельдiк хабар тарату
ұйымдарының айрықша және өзге де құқықтарының көлемi мен мазмұнын, сондай-ақ аталған
субъектiлердiң айрықша құқықтарын шектеу жағдайлары мен шектерi және оларды бұзғаны үшiн
жауапкершiлiк заң актiлерiмен реттеледi.
Ескерту. 988-бапқа өзгерту енгізілді - Қазақстан Республикасының 2005.11.22. N 90
(қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз) Заңымен.
989-бап. Сабақтас құқықтардың қолданылу мерзiмi
1. Орындаушыға қатысты сабақтас құқықтар алғаш рет орындалғаннан кейiн немесе
қойылғаннан кейiн жетпiс жыл бойы күшiнде болады. Орындаушының өз аты-жөнiне және
орындауды немесе қойылымды бұрмалаудан қорғауға құқықтары мерзiмсiз қорғалады.
2. Фонограмма шығарушыға қатысты сабақтас құқықтар фонограмма алғаш рет
жарияланғаннан кейiн жетпiс жыл бойы не, фонограмма бұл мерзiм iшiнде жарияланбаса, ол
алғаш рет жазылғаннан кейiн жетпiс жыл бойы күшiнде болады.
3. Эфирлiк хабар тарату ұйымына қатысты сабақтас құқықтар мұндай ұйым эфирге
алғаш рет хабар берудi жүзеге асырғаннан кейiн жетпiс жыл бойы күшiнде болады.
4. Кабельдік хабар тарату ұйымына қатысты сабақтас құқықтар мұндай ұйым кабель
бойынша алғаш рет хабар берудi жүзеге асырғаннан кейiн жетпiс жыл бойы күшiнде болады.
5. Осы баптың 1-4-тармақтарында көзделген мерзiмдердi есептеу мерзiмi өтуiнiң
басталуына негiз болатын заңды факт орын алған жылдан кейiнгi жылдың бiрiншi қаңтарынан
басталады.
Ескерту. 989-бапқа өзгерту енгізілді - Қазақстан Республикасының 2005.11.22. N 90
(қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз) Заңымен.
990-бап. Шетелдiк азаматтар немесе шетелдiк заңды
тұлғалар болып табылатын орындаушылардың,
фонограммалар шығарушылардың, эфирлiк және
кабельдік хабар тарату ұйымдарының құқықтары
Шетелдiк азаматтар немесе шетелдiк заңды тұлғалар болып табылатын орындаушылардың,
фонограммалар шығарушылардың, эфирлiк және кабельдiк хабар тарату ұйымдарының құқықтары,
егер олар өздерiнiң алғашқы қойылымын, орындауын, жазбасын немесе эфирге хабар таратуын
Қазақстан Республикасының аумағынан тыс жерде жүзеге асырса, оның аумағында Қазақстан
Республикасы ратификациялаған халықаралық шарттарға сәйкес қолданылады.
Ескерту. 990-бапқа өзгерту енгізілді - Қазақстан Республикасының 2005.11.22. N 90
(қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз) Заңымен.
52-тарау. Өнертабысқа, пайдалы модельге,
өнеркәсіптік үлгіге құқық 991-бап. Өнертабысты, пайдалы модельді, өнеркәсіптік
үлгіні құқықтық қорғау талаптары
1. Өнертабысқа, пайдалы модельге және өнеркәсiптiк үлгiге құқықтар патентпен
қорғалады.
2. Жаңа, өнертапқыштық деңгейi бар және өнеркәсiпте қолдануға болатын техникалық
шешiм құқықтық қорғау берiлетiн өнертабыс болып танылады.
3. Жаңа және өнеркәсiпте қолдануға болатын техникалық шешім құқықтық қорғау
берiлетiн пайдалы модель болып танылады.
4. Бұйымның сыртқы түрiн белгiлейтiн, жаңа, түпнұсқалық болатын көркемдiк-
конструкторлық шешім құқықтық қорғау берілетін өнеркәсіптік үлгі болып танылады.
5. Патент алу құқығы туындайтын өнертабысқа, пайдалы модельге, өнеркәсiптiк
үлгiге қойылатын талаптар, мемлекеттiк уәкiлеттi органның (бұдан әрi - патенттiк
органның (ұйымның) оны беру тәртiбi заңнамалық актiде белгiленедi.
6. Патентке қабiлетi жоқ техникалық шешiмдердiң, бұйымдардың көркемдiк-
конструкторлық шешiмдерiнiң тiзбесi заң актiлерiмен белгiленедi.
Ескерту. 991-бапқа өзгерістер енгізілді - ҚР 2007.03.02 N 237, 2012.01.12 N 537-IV
(алғашқы ресми жарияланғанынан кейiн күнтiзбелiк он күн өткен соң қолданысқа
енгiзiледi); 07.04.2015 № 300-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он
күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.
992-бап. Өнертабысты, пайдалы модельдi, өнеркәсiптiк
үлгiнi пайдалану құқығы
1. Патент иесiнiң өнiмдi қорғалған шешiмдердi қолдану арқылы өндiру, патентпен
қорғалған технологиялық процестердi өз өндiрiсiнде қолдану, қорғалған шешiмi бар
бұйымдарды сату немесе сатуға ұсыну, тиiстi бұйымдарды импорттау құқықтарын қоса
алғанда, патентпен қорғалған өнертабысты, пайдалы модельдi, өнеркәсiптiк үлгiнi өз
қалауы бойынша пайдалануға айрықша құқығы болады.
2. Осы Кодекске немесе басқа заң актiлерiне сәйкес патент иеленушінің құқықтарын
бұзу болып табылмайтын пайдалану жағдайларын қоспағанда, басқа адамдардың өнертабысты,
пайдалы модельдi, өнеркәсiптiк үлгiнi патент иесiнiң рұқсатынсыз пайдалануға құқығы жоқ.
3. Патенттелген өнертабысты, пайдалы модельдi немесе өнеркәсiптiк үлгiнi қолданып
жасалған бұйымдарды рұқсатсыз жасау, қолдану, импорттау, сатуға ұсыну, сату, азаматтық
айналымға өзгедей енгiзу немесе осы мақсатпен сақтау, сондай-ақ өнертабысқа патентпен
қорғалатын әдiстi қолдану немесе тiкелей өнертабысқа берiлген патентпен қорғалатын әдiс
арқылы дайындалған бұйымды азаматтық айналымға енгiзу не осы мақсатпен сақтау патент
иесiнiң айрықша құқығын бұзу болып танылады.
Өзгеше дәлелденбейiнше бұйым патенттелген әдiспен жасалған болып саналады.
Ескерту. 992-бапқа өзгерістер енгізілді - ҚР 2007.03.02. N 237; 07.04.2015 № 300-V
(алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа
енгізіледі) Заңдарымен.
993-бап. Патентке берiлетiн құқыққа билiк ету
Ескерту. 993-баптың тақырыбына өзгеріс енгізілді - ҚР 07.04.2015 № 300-V Заңымен
(алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа
енгізіледі).
Патентті алуға құқық, өтiнiмдi тiркеуден туындайтын құқықтар, патенттi иеленуге
құқық және патенттен туындайтын құқықтар басқа тұлғаға толығымен немесе iшiнара берiлуi
мүмкiн.
Ескерту. 993-бапқа өзгерістер енгізілді - ҚР 2007.03.02. N 237; 07.04.2015 № 300-V
(алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа
енгізіледі) Заңдарымен.
994-бап. Авторлық құқық
1. Өнертабыстың, пайдалы модельдiң, өнеркәсiптiк үлгiнiң авторына авторлық құқық
тиесілі болады.
2. Авторлық құқық және өнертабысқа, пайдалы модельге, өнеркәсiптiк үлгiге басқа
да жеке құқықтар қорғау құжатына негiзделген құқықтардың туындаған кезiнен бастап пайда
болады.
3. Өнертабыс, пайдалы модель, өнеркәсiптiк үлгi авторына заң актiлерi арнайы
құқықтарды, әлеуметтiк сипаттағы жеңiлдiктер мен артықшылықтарды бекiтiп бере алады.
4. Өтiнiмде автор ретiнде көрсетiлген тұлға өзгеше дәлелденгенше автор болып
есептеледi. Дәлелдемелер ретiнде құқық пайда болғанға дейiн орын алған фактiлер мен мән-
жайлар ғана тартылуы мүмкiн.
Ескерту. 994-бапқа өзгерістер енгізілді - ҚР 2007.03.02. N 237; 07.04.2015 № 300-V
(алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа
енгізіледі) Заңдарымен.
995-бап. Өнертабыстың, пайдалы модельдiң, өнеркәсiптiк
үлгiнiң тең авторлары
1. Өнертабыстың, пайдалы модельдiң, өнеркәсiптiк үлгiнiң тең авторларының өзара
қатынасы олардың арасындағы келiсiммен белгiленедi.
2. Өнертабысты, пайдалы модельдi, өнеркәсiптiк үлгiнi жасауға шығармашылық емес
жәрдем (техникалық, ұйымдастырушылық немесе өзге де көмек, құқықтарды ресiмдеуге
жәрдемдесу және т.б.) тең авторлыққа әкеп соқпайды.
996-бап. Қызметтік өнертабыстар, пайдалы модельдер,
өнеркәсіптік үлгілер
Қызметкер өзiнiң қызметтiк мiндеттерiн немесе жұмыс берушiнiң нақты тапсырмасын
орындаған кезде жасаған өнертабысқа, пайдалы модельге, өнеркәсiптiк үлгiге (қызметтік
өнертабыстарға, пайдалы модельдерге, өнеркәсіптік үлгілерге) патентке берiлетiн құқық,
егер олардың арасындағы шартта өзгеше көзделмесе, жұмыс берушiге тиесілі болады.
Ескерту. 996-бап жаңа редакцияда - ҚР 07.04.2015 № 300-V Заңымен (алғашқы ресми
жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).
997-бап. Автордың қызметтiк өнертабыс, пайдалы модель,
өнеркәсiптiк үлгi үшiн сыйақы алуға құқығы
Авторға қызметтiк өнертабыс, пайдалы модель, өнеркәсiптiк үлгi үшiн сыйақы төлеу
мөлшерi, шарттары және тәртiбi автор мен жұмыс берушi арасындағы келiсiмде айқындалады.
Егер автор мен жұмыс берушiнiң қызметтiк өнертабысты, пайдалы модельдi немесе
өнеркәсiптiк үлгiнi жасаудағы үлесiн мөлшерлеу мүмкiн болмаса, авторға сыйақы төлеу
мөлшері, шарттары және тәртібі Қазақстан Республикасының заңнамалық актілерінде
айқындалады.
Ескерту. 997-бап жаңа редакцияда - ҚР 31.10.2015 № 382-V Заңымен (алғашқы ресми
жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).
998-бап. Патенттің Қазақстан Республикасының аумағында
қолданылуы
Ескерту. 998-баптың тақырыбына өзгеріс енгізілді - ҚР 07.04.2015 № 300-V Заңымен
(алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа
енгізіледі).
1. Қазақстан Республикасының аумағында уәкiлеттi орган берген өнертабысқа, пайдалы
модельге және өнеркәсiптiк үлгiге патенттер қолданылады.
2. Шет мемлекет немесе халықаралық ұйым берген патенттер, Қазақстан
Республикасының аумағында Қазақстан Республикасының халықаралық шарттарында көзделген
жағдайларда қолданылады.
3. Егер белгiленген тәртiпте мәлiмденген шешiм тиiсiнше өнертабыстарға, пайдалы
модельдерге немесе өнеркәсiптiк үлгiлерге Қазақстан Республикасының заңнамалық
актiлерiнде қойылатын талаптарға сай келсе, шетелдіктер мен шетелдiк заңды тұлғалар
немесе олардың құқықтық мирасқорлары Қазақстан Республикасында өнертабысқа, пайдалы
модельге және өнеркәсiптiк үлгіге патент алуға құқылы.
Ескерту. 998-бапқа өзгерістер енгізілді - ҚР 2007.03.02. N 237; 07.04.2015 № 300-V
(алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа
енгізіледі) Заңдарымен.
999-бап. Патенттiң қолданылу мерзiмi
1. Патент патенттiк органға (ұйымға) өтiнiм берілген күннен бастап қолданылады
және Қазақстан Республикасының заңдарында белгiленген талаптар сақталған кезде:
1) өнертабысқа патент – жиырма жыл бойы күшiн сақтайды.
Қолданылуы үшін Қазақстан Республикасының рұқсаттар және хабарламалар
туралы заңнамасында белгіленген тәртіппен рұқсаттар алу талап етілетін дәрілік затқа,
пестицидке (улы химикатқа) жататын өнертабысқа қатысты айрықша құқықтың және осы құқықты
куәландыратын патенттің қолданылу мерзімі патент иеленушінің өтінішхаты бойынша, бірақ
бес жылдан аспайтындай етіп ұзартылуы мүмкін.
Көрсетілген мерзім бес жыл шегеріле отырып, өнертабысқа патент беруге өтінім
берілген күннен бастап өнертабысты қолдануға алғашқы рұқсат алынған күнге дейін өткен
уақытқа ұзартылады;
2) пайдалы модельге патент – бес жыл бойы күшiн сақтайды. Патенттің қолданылу
мерзімін патенттік орган (ұйым) патент иеленушiнiң өтiнiшхаты бойынша, бірақ үш жылдан
аспайтындай етіп ұзартуы мүмкiн;
3) өнеркәсiптiк үлгiге патент – он бес жыл бойы күшiн сақтайды. Патенттің
қолданылу мерзімін патенттік орган (ұйым) патент иеленушiнiң өтiнiшхаты бойынша, бірақ
бес жылдан аспайтындай етіп ұзартуы мүмкiн.
2. Өнертабысты, пайдалы модельдi, өнеркәсiптiк үлгiнi қорғау патенттік органға
(ұйымға) өтiнiм берілген күннен бастап қолданылады. Құқықтарды қорғау патент берiлгеннен
кейiн жүзеге асырылуы мүмкiн. Патент беруден бас тартылған жағдайда, қорғауға алынбаған
деп есептеледі.
3. Өнертабыстың, пайдалы модельдiң, өнеркәсiптiк үлгiнiң басымдығы Қазақстан
Республикасының заңдарында көзделген тәртiппен айқындалады.
4. Айрықша құқықтың қолданылу мерзімі өткеннен кейін, сондай-ақ қолданылуы
мерзімінен бұрын тоқтатылған жағдайда, өнертабыс, пайдалы модель немесе өнеркәсіптік
үлгі қоғамдық игілікке өтеді.
5. Қоғамдық игілікке өткен өнертабысты, пайдалы модельді немесе өнеркәсіптік
үлгіні кез келген адам ешкімнің келісімінсіз немесе рұқсатынсыз және пайдаланғаны үшін
сыйақы төлемінсіз еркін пайдалана алады.
Ескерту. 999-бап жаңа редакцияда - ҚР 07.04.2015 № 300-V Заңымен (алғашқы ресми
жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).
1000-бап. Патенттік құқықтарды беру туралы шарт
Патенттi басқаға беру туралы шарт жазбаша нысанда жасалуға тиіс және патенттiк
органда (ұйымда) тiркелуге жатады. Жазбаша нысанның немесе тiркеу туралы талаптың
сақталмауы шарттың жарамсыздығына әкеп соғады.
Ескерту. 1000-бап жаңа редакцияда - ҚР 07.04.2015 № 300-V Заңымен (алғашқы ресми
жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).
1001-бап. Өнертабысты, пайдалы модельдi, өнеркәсiптiк
үлгiнi пайдалануға лицензиялық шарт
1. Өнертабысты, пайдалы модельдi, өнеркәсiптiк үлгiнi пайдалануға лицензиялық шарт
пен қосалқы лицензиялық шарт жазбаша нысанда жасалады және патенттiк органында
(ұйымында) тiркелуге тиiс. Жазбаша нысанның немесе тiркеу туралы талаптың сақталмауы
шарттың жарамсыздығына әкеп соғады. .V106234
2. Лицензиялық шарттың мазмұны осы Кодекстiң 966-бабында жазылған талаптарға
сәйкес келуге тиiс.
1002-бап. Ашық лицензия
1. Патент иесi кез келген тұлғаға өнертабысты, пайдалы модельдi, өнеркәсiптiк
үлгiнi пайдалануға лицензия (ашық лицензия) алу құқығын беру туралы патенттiк органына
(ұйымына) өтiнiш бере алады.
2. Ашық лицензияны пайдалануға ниет бiлдiрген тұлға патент иесiмен төлем туралы
шарт жасасуға мiндеттi. Мұндай шарттың талаптары туралы дауларды сот шешедi.
Ашық лицензияға құқық беру туралы патент иесiнiң өтiнiшi қайтарып алуға жатпайды.
1003-бап. Патентті бұзғаны үшін жауаптылық
Ескерту. 1003-баптың тақырыбына өзгеріс енгізілді - ҚР 07.04.2015 № 300-V Заңымен
(алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа
енгізіледі).
Патент иеленушінің талабы бойынша патентті бұзу тоқтатылуы тиiс, ал оны бұзушы
патент иеленушіге өзi келтiрген залалдарды өтеуге мiндеттi (осы Кодекстiң 9-бабы).
Патент иеленуші келтiрiлген залалдың орнына тәртiп бұзушыдан өнертабысты, пайдалы
модельдi, өнеркәсiптiк үлгiнi заңсыз пайдалану салдарынан алынған кiрiстi өндiрiп алуға
құқылы.
Ескерту. 1003-бапқа өзгерістер енгізілді - ҚР 2007.03.02. N 237; 07.04.2015 № 300-
V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа
енгізіледі) Заңдарымен.
1004-бап. Оған дейiн пайдалану құқығы
1. Өнертабыстың, пайдалы модельдiң, өнеркәсiптiк үлгiнiң басымдық алған күнiне
дейiн Қазақстан Республикасының аумағында автордан тәуелсіз жасалған соған ұқсас шешімді
адал ниетпен пайдаланған немесе осыған қажеттi дайындықтар жасаған кез келген тұлға
пайдалану көлемiн кеңейтпестен оны әрi қарай тегiн пайдалану құқығын сақтайды.
2. Өнертабысты, пайдалы модельдi, өнеркәсiптiк үлгiнi басымдық алған күнiнен
кейiн, бiрақ өнертабысқа, пайдалы модельге, өнеркәсiптік үлгiге патент беру туралы
мәлiметтер ресми жарияланған күнге дейiн адал ниетпен пайдалана бастаған тұлға патент
иеленушінің талап етуi бойынша одан әрi пайдалануды тоқтатуға мiндеттi. Алайда мұндай
тұлға патент иесiне өзiнiң осындай пайдалануы нәтижесiнде келтiрiлген залалды өтеуге
мiндеттi емес.
Ескерту. 1004-бапқа өзгерістер енгізілді - ҚР 2007.03.02. N 237; 07.04.2015 № 300-
V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа
енгізіледі) Заңдарымен.
1005-бап. Патент иесiнiң құқықтарын шектеу
Патент иесiнiң құқықтарын шектеу негiзi, патенттi тоқтату (жою) талаптары, оны
жарамсыз деп тану, оның қолданылуын тоқтату, лицензияларды мәжбүрлеп беру және
патенттердi мәжбүрлеп иелiктен алу заң актiлерiмен белгiленедi.
53-тарау. Селекциялық жетістіктерге құқық
1006-бап. Өсiмдiктердiң жаңа сорттарына және
жануарлардың жаңа тұқымдарына құқықты
қорғаудың талаптары
1. Өсiмдiктердiң жаңа сорттарына және жануарлардың жаңа тұқымдарына құқық
(селекциялық жетiстiктер) патент берiлген жағдайда қорғалады. Патент арқылы патент
иесiнiң селекциялық жетiстiктердi, оның басымдығын пайдалануына және селекционердiң
авторлығына айрықша құқықты куәландырады.
Өсімдік шаруашылығында жасанды жолмен немесе сұрыптау жолымен алынған және оны
қолда бар өсiмдiктер сорттарынан ерекшелендiретiн бiр немесе бiрнеше шаруашылық
белгiлерi бар өсiмдiк сорты селекциялық жетiстiк деп танылады.
Мал шаруашылығында адам жасап шығарған және оны осы түрдегi жануарлардың өзге
тұқымдарынан айыруға мүмкiндiк беретiн генеологиялық құрылымы мен қасиетi бар және бiр
тұқым ретiнде көбейту үшiн сан жағынан жеткiлiктi тұқым, яғни шығу тегi ортақ
жануарлардың саны көп тұтас тобы селекциялық жетiстiк деп танылады.
2. Селекциялық жетiстiктердi құқықтық қорғау талаптары, өсімдік сорттарына және
жануарлар тұқымдарына патентті ресімдеу мен беру тәртiбi заң актiлерiмен белгiленедi.
3. Осы тараудың ережелерінде және селекциялық жетістіктерді қорғау туралы заңдарда
өзгеше көзделмесе, селекциялық жетiстiктерге құқықтар мен осы құқықтарды қорғауға
байланысты қатынастарға тиiсiнше осы Кодекстiң 992-998, 1000-1004-баптарының ережелерi
қолданылады.
Ескерту. 1006-бапқа өзгерту енгізілді - Қазақстан Республикасының 2005.11.22. N 90
(қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз) Заңымен.
1007-бап. Автордың селекциялық жетiстiк атауын айқындау
құқығы
1. Селекциялық жетiстiктiң авторы оның заңдарда белгiленген талаптарға сай келуге
тиісті атауын айқындауға құқылы.
2. Қорғалатын селекциялық жетiстiктердi өндiру, ұдайы өндіру, сатуға ұсыну, сату
және өткізудің өзге де түрлері кезінде олар үшін тіркелген атауларды қолдану мiндеттi.
Өндiрiлген және (немесе) сатылатын тұқымдарға, асыл тұқымды материалға тiркелгеннен
өзгеше атау беруге жол берiлмейдi.
3. Тiркелген селекциялық жетiстiктiң атауын оған қатысы жоқ өсiрiлген және
(немесе) сатылатын тұқымдар мен асыл тұқымды материалға беру патент иесi мен
селекционердiң құқықтарын бұзу болып табылады.
1008-бап. Селекциялық жетiстiк авторының сыйақы
алуға құқығы
1. Патент иесi болып табылмайтын селекциялық жетiстiктiң авторы патенттiң
қолданылу мерзiмi iшiнде патент иесiнен селекциялық жетiстiктi пайдаланғаны үшiн сыйақы
алуға құқылы.
2. Селекциялық жетiстiк авторына сыйақы төлеудiң мөлшерi мен талаптары оның өзi
мен патент иесi арасында жасалған шартта белгiленедi. Бұл орайда сыйақының мөлшерi
лицензияларды сатудан түскен түсiмдi қоса алғанда, патент иесi селекция жетiстiктерiн
пайдаланғаны үшiн алатын жыл сайынғы түсiмдер сомасының кемiнде бес процентi болуға
тиiс.
Сыйақы авторға, егер автордың патент иесiмен шартында өзгеше көзделмесе,
селекциялық жетiстiк пайдаланылған әрбiр жыл аяқталғаннан кейін алты ай ішінде төленеді.
1009-бап. Патент иесiнiң селекциялық жетiстiкке құқығы
Селекциялық жетiстiк патентi иесiнiң осы жетiстiктi селекциялық жетiстiктердi
қорғау туралы заң актiлерiнде белгiленген шекте пайдалануға айрықша құқығы болады.
1010-бап. Патент иесiнiң мiндеттерi
Селекциялық жетiстiк патентiнiң иесi:
1) өндiрiсте пайдалануға жiберiлген сортты, тұқымды айналымға енгiзуге;
2) өсiмдiктiң тиiстi сортын немесе жануарлардың тиiстi тұқымын патенттi қолдану
мерзiмi iшiнде сорттың немесе тұқымның сараптама органы белгiлеген ресми сипаттамасында
көрсетiлген белгiлерi сақталатындай етiп ұстауға мiндеттi.
1011-бап. Селекциялық жетiстiкке патенттiң
қолданылу мерзiмi
Селекциялық жетiстiкке патенттiң қолданылуы патенттiк органға (ұйымға) өтiнiм
берiлген күннен басталады және жиырма бес жыл бойына жалғасады.
Селекциялық жетiстiктердiң жекелеген түрлерi үшiн патенттi қолданудың неғұрлым
ұзағырақ мерзiмi, сондай-ақ оларды патенттiк органның (ұйымның) ұзарту мүмкiндiгi
селекциялық жетiстiктер туралы заң актiлерiмен белгiленуi мүмкiн.
1012-бап. Селекциялық жетiстiктердi пайдалануға жіберу
Құқықтық қорғау берiлген (патентi бар) селекциялық жетiстiктер пайдалануға
жіберiледi.
Ескерту. 1012-бап жаңа редакцияда - ҚР 27.11.2015 № 424-V Заңымен (алғашқы ресми
жарияланған күнінен кейін алты ай өткен соң қолданысқа енгізіледі).
54-тарау. Интегралды микротәсімдер топологиясына құқықтар
1013-бап. Интегралды микротәсiмдер топологиясына
құқықтарды қорғау талаптары
1. Осы тарауда және өзге де заң актiлерiнде көзделген құқықтық қорғау интегралды
микротәсiмдердiң түпнұсқа топологиясына ғана қолданылады.
Автордың шығармашылық қызметi нәтижесiнде жасалып, материалдық көздерде
көрсетiлген интегралды микротәсiмдер мен олардың арасындағы байланыстардың элементтерi
жиынтығының кеңiстiктiк-геометриялық орналасуы интегралды микротәсiмнiң түпнұсқалық
топологиясы деп танылады.
2. Осы бөлiмнiң баптарымен берiлген құқықтық қорғау топологияда iске асуы мүмкiн
идеяларға, әдiстерге, жүйелерге, технологияға немесе кодтандырылған ақпаратқа
қолданылмайды.
3. Интегралды микротәсiмдер топологиясы құқығына және осы құқықтарды қорғауға
байланысты қатынастарға тиiсiнше осы Кодекстiң 994-997-баптарының ережелерi қолданылады.
1014-бап. Интегралды микротәсiмдер топологиясына
айрықша құқық
1. Интегралды микротәсiмдер топологиясы авторының немесе өзге де құқық иесiнiң бұл
топологияны өз қалауы бойынша, атап айтқанда, мұндай топологияны басқа тұлғалардың
тиісті рұқсатсыз пайдалануына тыйым салу құқығын қоса алғанда, мұндай топологиясы бар
интегралды микротәсiм дайындау жолымен пайдаланудың айрықша құқығы болады.
2. Топологияның бiрнеше авторына немесе өзге де құқық иелерiне тиесiлi құқықтарды
пайдалану тәртiбi олардың арасындағы шартпен белгiленедi.
3. Автордың рұқсатынсыз мынадай әрекеттердi жасау:
1) интегралды микротәсiмге енгiзу арқылы немесе өзге де түрде, оның түпнұсқа
болып табылмайтын бөлiгiн қоспағанда, топологияны тұтас немесе оның бөлiктерiн көшiрiп
алу;
2) топологияны немесе осы топология бар интегралды микротәсiмдi қолдану, әкелу,
сатуға ұсыну, сату және өзге де айналымға енгiзу айрықша құқықты бұзу болып табылады.
4. Топологияға құқық иесiнiң айрықша құқығын бұзу болып табылмайтын әрекеттердiң
тiзбесi заң актiлерiнде белгiленедi.
1015-бап. Топологияларды тiркеу
1. Интегралды микротәсiм топологиясының авторы немесе өзге де құқық иесi уәкiлеттi
мемлекеттiк органға өтiнiм беру жолымен топологияны тiркетуге құқылы.
2. Тiркеуге өтiнiм беру, егер топология қолданылған болса, оны алғаш рет
қолданған күннен бастап екi жылдан аспайтын мерзiмде жүзеге асырылуы мүмкiн.
3. Топологияны, сондай-ақ оларға құқықты толық немесе iшiнара беру туралы
шарттарды тiркеу тәртiбi заң актiлерiмен белгiленедi.
1016-бап. Топологияны қолдануға айрықша құқықтың
қолданылу мерзiмi
1. Топологияны пайдалануға айрықша құқық топология тiркелген күннен бастап он жыл
бойы күшiнде болады.
Егер топологияны тiркеу жүргiзiлмесе, аталған он жыл мерзiм осы топологияның
немесе осы топология бар интегралды тәсiмнің дүние жүзiнiң кез келген елiнде алғаш рет
пайдаланылғаны құжат арқылы расталған күннен бастап есептеледi.
2. Түпнұсқамен бiрдей, басқа автор өз бетiмен жасаған топологияның пайда болуы
осы баптың 1-тармағында аталған айрықша құқық мерзiмiн үзбейдi және тоқтатпайды.
55-тарау. Ашылмаған ақпаратты заңсыз пайдаланудан қорғау
құқығы
1017-бап. Ашылмаған ақпаратты құқықтық қорғау талаптары
1. Техникалық, ұйымдық немесе коммерциялық ақпаратты, оның iшiнде үшiншi
тұлғаларға белгiсiз (ашылмаған ақпарат) өндiрiстiк құпияларды (ноу-хау) заңды түрде
иеленетiн тұлғаның, егер осы Кодекстiң 126-бабының 1-тармағында белгiленген талаптар
сақталса, осы ақпаратты заңсыз пайдаланудан қорғауға құқығы бар.
2. Ашылмаған ақпаратты заңсыз пайдаланудан қорғау құқығы осы ақпаратқа қатысты
қандай да болсын шарттылықты орындауға (оны тiркеу, куәлiк алу және т. б.) қарамастан
туындайды.
3. Ашылмаған ақпаратты қорғау туралы ережелер, заң актiлерiне сәйкес қызметтiк
немесе коммерциялық құпия бола алмайтын мәлiметтерге (заңды тұлғалар туралы мәлiметтер,
мүлiкке құқықтар және олармен мәмiлелер туралы мәлiметтер; статистикалық нысанда
ұсынылуға жататын мәлiметтер және басқалары) қатысты қолданылмайды.
4. Ашылмаған ақпаратты қорғау құқығы осы Кодекстiң 126-бабының 1-тармағында
көзделген талаптар сақталған жағдайда қолданыла бередi.
Ескерту. 1017-бапқа өзгерту енгізілді - ҚР 2010.03.19 № 258-IV Заңымен.
1018-бап. Ашылмаған ақпаратты заңсыз пайдаланғаны үшiн
жауапкершiлiк
1. Ашылмаған ақпаратты заңсыз негiзде алған немесе таратқан не оны пайдаланушы
тұлға осы ақпаратқа заңды түрде иелік етушiге оны заңсыз пайдаланудан келтiрiлген
залалдарды өтеуге мiндеттi.
2. Егер ашылмаған ақпаратты заңсыз пайдаланушы тұлға оны таратуға құқығы жоқ
тұлғадан алса, ол туралы ақпаратты алушы бiлмесе және бiлуге тиiс болмаса (адал ниеттi
алушы), ашылмаған ақпараттың заңды иесi адал ниеттi алушы оны пайдалану заңсыз екенiн
бiлгеннен кейiн одан ашылмаған ақпаратты пайдаланудан келтiрiлген залалдардың орнын
толтыруды талап етуге құқылы.
3. Ашылмаған ақпаратқа заңды иелiк етушi тұлға оны кiм заңсыз пайдаланса, содан
оның пайдаланылуын дереу тоқтатуды талап етуге құқылы. Алайда сот ашылмаған ақпаратты
адал ниеттi алушының оны пайдалануға жұмсаған қаражатын ескере отырып, оны айрықша тегiн
лицензия талаптарымен одан әрi пайдалануға рұқсат беруi мүмкiн.
4. Ашылмаған ақпараттың мазмұнын құрайтын мәлiметтердi өз бетiнше және заңды
түрде алған тұлға бұл мәлiметтердi тиiстi ашылмаған ақпарат иесінің құқықтарына
қарамастан пайдалануға құқылы және мұндай пайдалану үшiн оның алдында жауап бермейдi.
1019-бап. Ашылмаған ақпаратты заңсыз пайдаланудан
қорғауға құқықтың ауысуы
1. Ашылмаған ақпаратқа иелiк етушi тұлға осы ақпараттың мазмұнын құрайтын
мәлiметтердiң бәрiн немесе оның бiр бөлiгiн лицензиялық шарт бойынша басқа тұлғаға бере
алады (осы Кодекстiң 966-бабы).
2. Лицензиат шарт бойынша алынған ақпарат құпиясын қорғауға тиiстi шараларды
қолдануға мiндеттi және лицензиар сияқты оны үшiншi тұлғалардың заңсыз пайдалануынан
қорғауға да сондай құқығы болады. Егер шартта өзгеше көзделмесе, лицензиялық шарт
тоқталғаннан кейiн де, егер тиiстi мәлiметтер ашылмаған ақпарат болып қала беретiн
болса, ақпараттың құпиялылығын сақтау мiндетi лицензиатқа жүктеледi.
56-тарау. Азаматтық айналымға, тауарларға және қызмет
көрсетулерге қатысушыларды дараландыру құралдары
Параграф 1. Фирмалық атау
1020-бап. Фирмалық атауға құқық
1. Заңды тұлғаның ресми бланкiлерде, баспа басылымдарында, жарнамада, маңдайша
жазуларда, анықтамалықтарда, шоттарда, интернет-ресурстарда, тауарлар мен олардың
қорабында және заңды тұлғаны даралауға қажеттi өзге де жағдайларда фирмалық атауды (осы
Кодекстiң 38-бабы) пайдалануға айрықша құқығы бар.
2. Заңды тұлғаның фирмалық атауы оның жарғысы бекiтілген кезде айқындалады. Заңды
тұлға белгiлi бiр фирмалық атаумен Бизнес-сәйкестендiру нөмiрлерiнiң ұлттық тiзiлiмiне
енгiзiледi.
3. Тiркелiп қойған заңды тұлғаның фирмалық атауына ұқсас фирмалық атауды
пайдалануға болмайды, өйткенi мұның өзi тиiстi заңды тұлғалардың ұқсап кетуiне, сондай-
ақ олар шығаратын тауарлар немесе көрсететiн қызметтер жөнiнде жаңылыстыруға әкеп соғуы
мүмкiн.
4. Егер бiр заңды тұлғаның фирмалық атауы кәсiпкерлiк қызметті жүзеге асыратын
басқа заңды тұлғаның немесе жеке тұлғаның тауар таңбасына (қызмет көрсету таңбасына)
ұқсас немесе онымен араласып кету дәрежесiне дейiн бiрдей және осындай ұқсастық пен
бiрдейлiктiң нәтижесiнде тұтынушыларды жаңылыстыруы мүмкiн болса, онда айрықша құқығы
ерте пайда болған дараландыру құралы (фирмалық атау, тауар таңбасы, қызмет көрсету
таңбасы) басымдыққа ие болады. Осындай дараландыру құралының иеленушісi Қазақстан
Республикасының заңнамасында белгіленген тәртiппен біртектес тауарларға немесе
көрсетілетін қызметтерге арналған тауар таңбасына (қызмет көрсету таңбасына) құқықтық
қорғау берудi жарамсыз деп тануды немесе фирмалық атауды пайдалануға тыйым салуды талап
етуге құқылы.
Ескерту. 1020-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 2012.01.12 N 537-IV (алғашқы ресми
жарияланғанынан кейiн күнтiзбелiк он күн өткен соң қолданысқа енгiзiледi), 2012.12.24 N
60-V (алғашқы ресми жарияланғанынан кейiн күнтiзбелiк он күн өткен соң қолданысқа
енгiзiледi) Заңдарымен.
1021-бап. Заңды тұлғаның фирмалық атауын тауар
белгiсінде пайдалану
Заңды тұлғаның фирмалық атауы оған тиесілі тауар белгісінде пайдаланылуы мүмкiн.
1022-бап. Фирмалық атауға құқықтың қолданылуы
1. Қазақстан Республикасының аумағында заңды тұлғаны белгiлеу ретiнде Қазақстан
Республикасында тiркелген фирмалық атауға айрықша құқық қолданылады.
Шет мемлекетте тiркелген немесе кеңiнен танымал фирмалық атауға Қазақстан
Республикасының аумағындағы айрықша құқық заң актiлерiнде көзделген жағдайларда
қолданылады.
2. Заңды тұлғаның таратылуына және оның фирмалық атауының өзгертiлуiне байланысты
фирмалық атауға құқықтың қолданылуы тоқтатылады.
1023-бап. Фирмалық атауды иелiктен алу құқығы
1. Заңды тұлға қайта ұйымдастырылған және кәсiпорын тұтасымен иелiктен алынған
жағдайларды қоспағанда, заңды тұлғаның фирмалық атауын құқық иелiгiнен алуға және
ауыстыруға жол берiлмейдi.
2. Фирмалық атауға құқықтың иесi басқа тұлғаға шартта келісілген әдістермен өз
атауын пайдалануға рұқсат етуі (лицензия беруі) мүмкiн. Бұл орайда лицензиялық шартта
тұтынушыны жаңылыстыруға жол бермейтiн шаралар көзделуге тиiс.
Параграф 2. Тауар белгiсi
1024-бап. Тауар белгiсiн құқықтық қорғау талаптары
1. Тауар белгiсiн құқықтық қорғау оны тiркеудiң негiзiнде не Қазақстан
Республикасы қатысушысы болып табылатын халықаралық шарттардың негiзiнде тiркеусiз
берiледi.
Тiркелген не халықаралық шартқа орай тiркеусiз қорғалатын сөзбен жазылған,
бейнеленген, көлемдiк белгiлер немесе бiр тұлғаның тауарларын немесе көрсететiн
қызметтерiн екiншi тұлғаның бiртектес тауарлары мен қызметтерiнен ерекшелеу үшiн
қолданылатын басқа да белгiлер тауар белгiсi (қызмет көрсету белгiсi) деп танылады.
Егер кәсiпкерлiк қызметті жүзеге асыратын бiр заңды тұлғаның немесе жеке тұлғаның
тауар таңбасы (қызмет көрсету таңбасы) басқа заңды тұлғаның фирмалық атауына ұқсас
немесе онымен араласып кету дәрежесiне дейiн бiрдей және осындай ұқсастық пен
бiрдейлiктiң нәтижесiнде тұтынушыларды жаңылыстыруы мүмкiн болса, онда осы Кодекстiң
1020-бабының 4-тармағында көзделген ережелер қолданылады.
2. Тауар белгiсi ретiнде тiркеуге жол берiлмейтiн белгiлер, тауар белгiлерiн
тiркеу, олардың қолданылуын тоқтату және тiркелуі жарамсыз деп тану тәртiбi, сондай-ақ
тiркелмеген тауар белгiлерiн құқықтық қорғауға жол берiлуi мүмкiн болатын жағдайлар
тауар белгiлерi туралы заң актiлерiмен белгiленедi.
3. Тауар белгiсiне құқық куәлiкпен куәландырылады.
Ескерту. 1024-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 2012.01.12 N 537-IV (алғашқы ресми
жарияланғанынан кейiн күнтiзбелiк он күн өткен соң қолданысқа енгiзiледi) Заңымен.
1025-бап. Тауар белгiсiн пайдалану құқығы
1. Тауар белгiсiне құқық иесiнiң өзiне тиесiлi белгiлердi қолдануға және билiк
етуге айрықша құқығы бар.
2. Тауар белгiсiн кез келген айналымға енгiзу: дайындау, қолдану, әкелу, сақтау,
сатуға ұсыну, тауар белгiсiн немесе осы белгiмен белгіленген тауарды сату, маңдайшадағы
жазуда, жарнамада, баспа өнімдерінде немесе өзге де іскерлік құжаттамада пайдалану -
тауар белгiсiн пайдалану болып саналады.
3. Тауар белгілері және тауар белгілерімен белгіленген тауарлар жарнамасының
ерекшеліктері Қазақстан Республикасының заңдарымен айқындалады.
Ескерту. 1025-бапқа өзгерту енгізілді - Қазақстан Республикасының 2007.06.19. N
264 Заңымен.
1026-бап. Қазақстан Республикасының аумағында тауар
белгiсiн құқықтық қорғау
Қазақстан Республикасының аумағында Қазақстан Республикасының патенттiк органы
(ұйымы) немесе Қазақстан Республикасының бекiтiлген халықаралық шартына орай халықаралық
ұйым тiркеген тауар белгiсiне құқықтық қорғау берiледi.
1027-бап. Тауар белгiсiне құқықтың қолданылу мерзiмi
1. Тауар белгiсiнiң басымдығы, егер тауар белгiлерi туралы заң актiлерiнде өзгеше
көзделмесе, патенттiк органға (ұйымға) өтiнiм түскен күн бойынша белгiленедi.
2. Тауар белгiсiне құқық өтiнiм тiркелген кезден бастап он жыл бойы күшiнде
болады.
Тауар белгiсiне құқық иесiнiң тауар белгiсi қолданылуының соңғы жылы ішінде
патенттік органға (ұйымға) берген арызы бойынша тауар белгiсiнiң қолданылу мерзiмiн он
жылға ұзартудың тiркелуi мүмкiн. Ұзарту шектеусiз сан мәрте жүргiзiлуi мүмкiн.
1028-бап. Тауар белгісін пайдаланбаудың салдары
Тауар белгiсiн дәлелсiз себептермен үш жыл бойы үздiксiз пайдаланбаған жағдайда
кез келген мүдделi тұлғаның талап етуi бойынша оның тiркелу күшiнiң жойылуы мүмкiн.
Тауар белгiсiн пайдалануға лицензиялық шарт жасасу оны пайдалану болып есептеледi.
Ескерту. 1028-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 2012.01.12 N 537-IV (алғашқы ресми
жарияланғанынан кейiн күнтiзбелiк он күн өткен соң қолданысқа енгiзiледi) Заңымен.
1029-бап. Тауар белгісiне құқықтың ауысуы
1. Құқық иесi куәлiкте көрсетiлген барлық тауарлар мен қызмет көрсетулер
сыныптарына не олардың бiр бөлiктерiне қатысты тауар белгiсiне құқығын шарт бойынша
басқа тұлғаға беруi мүмкiн.
2. Егер тауар белгiсiне құқық тауарға немесе оны дайындаушыға қатысты
жаңылыстыруға себепкер болса, ол белгiге құқықты беруге жол берiлмейдi.
3. Тауар белгiсiне құқықтың ауысуы, соның iшiнде оның шарт бойынша немесе
құқықтық мирасқорлық тәртiбiмен берiлуi патенттiк органда (ұйымда) тiркелуге тиiс.
1030-бап. Тауар белгiсiн пайдалануға рұқсат беру
1. Құқық иесi куәлiкте көрсетiлген тауарлар мен қызмет көрсетулердiң барлық
сыныптарына не олардың бөлiктерiне қатысты тауар белгiсiн пайдалану құқығын лицензиялық
шарт бойынша басқа тұлғаға беруi мүмкiн (осы Кодекстiң 966-бабы).
2. Лицензиатқа тауар белгiсiн пайдалануға рұқсат ететiн лицензиялық шартта,
лицензиат тауарларының немесе көрсететiн қызметiнiң сапасы лицензиар тауарларының немесе
көрсететiн қызметтерiнiң сапасынан төмен болмайтындығы және лицензиардың осы шарттың
орындалуын бақылауды жүзеге асыруға құқығы бар екендiгi туралы талапты қамтуға тиіс.
3. Тауар белгiсiне құқықтың қолданылуы тоқтатылған жағдайда лицензиялық шарттың
қолданылуы тоқтатылады.
4. Тауар белгiсiне құқықтың басқа тұлғаға ауысуы лицензиялық шарттың тоқтатылуына
әкеп соқпайды.
1031-бап. Тауар белгiсiне құқық беру туралы шарттар мен
лицензиялық шарттардың нысаны және оларды
тiркеу
Тауар белгiсiне құқық беру туралы шарт немесе лицензиялық шарт жазбаша нысанда
жасалып, патенттік органға (ұйымға) тiркелуге тиiс.
Жазбаша нысан мен тiркеу туралы талапты сақтамау шарттың жарамсыздығына әкеп
соғады.
1032-бап. Тауар белгiсiне құқықты бұзғаны
үшiн жауапкершiлiк
Тауар белгiсiн не оған араласу дәрежесiне дейiнгi ұқсас белгілеудi заңсыз
пайдаланушы тұлға тәртiп бұзуды тоқтатуға және тауар белгiсiнiң иесiне келтiрiлген
залалдарды өтеуге мiндеттi (осы Кодекстiң 9-бабы).
Тауар белгiсiн құқыққа сыйымсыз пайдаланушы тұлға:
1) құқық иеленушінің өзі салған тауар белгісі бар түпнұсқа тауарларды қоспағанда,
заңсыз пайдаланылатын тауар белгісі, тауар шығарылған жердің атауы немесе олармен
айырғысыз дәрежеге дейiн ұқсас белгiлеме орналастырылған тауарды, тауар қаптамасын жоюға
мiндеттi. Осындай тауарларды айналымға енгізу қоғамдық мүдделер үшін қажет болған
жағдайларда, – тауардан және оның қаптамасынан заңсыз пайдаланылатын тауар белгісінің
бейнелерін, тауар шығарылған жердің атауын немесе олармен айырғысыз дәрежеге дейiн ұқсас
белгiлемені жоюға;
2) жұмыстар орындаумен немесе қызметтер көрсетумен бірге жүретін материалдардан,
оның ішінде құжаттамадан, жарнамадан, маңдайша жазулардан тауар белгісін немесе онымен
айырғысыз дәрежеге дейiн ұқсас белгiлемені алып тастауға міндетті.
Ескерту. 1032-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 27.10.2015 № 365-V Заңымен (алғашқы
ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).
Параграф 3. Тауар шығарылатын жердiң атауы
1033-бап. Тауар шығарылатын жердiң атауын құқықтық
қорғау талабы
1. Тауар шығарылатын жердiң атауына, заң актiлерiнде көзделген жағдайларды
қоспағанда, оны тiркеудiң негiзiнде құқықтық қорғау берiледi.
Айрықша қасиет ерекшелiгiмен немесе негiзiнен географиялық объектiге тән табиғи
жағдайлармен немесе өзге де факторлармен не табиғи жағдайлардың және сол факторлардың
ұштасуымен айқындалатын тауарды белгiлеу үшiн пайдаланылатын елдiң, елдi мекеннiң,
жердiң немесе басқа да географиялық объектiнiң атауы тауардың шыққан жерiнiң атауы
(шыққан жерiн көрсету) деп танылады.
Тауар шығарылатын жердiң атауы географиялық объектiнiң тарихи атауы болуы мүмкiн.
2. Географиялық объектiнi бiлдiретiн немесе оның атауын беретін, бірақ Қазақстан
республикасында тауар әзірленген жерге байланыссыз белгiлi бiр тауар түрiнiң белгiсi
ретiнде жаппай қолдануға енiп кеткен белгi осы параграфтың ережелерiне сәйкес тауар
шығарылатын жердiң атауы деп танылмайды және ол құқықтық қорғау мақсаты үшiн тiркелуге
жатқызылмайды. Алайда бұл мұндай атауды адал пайдаланбаудан құқықтары бұзылған тұлғаны
оларды заң актілерінде көзделген өзге де әдістермен, соның iшiнде терiс пиғылды бәсеке
туралы ережелердiң негiзiнде қорғау мүмкiндiгiнен айырмайды.
3. Тауар шығарылатын жердiң атауын тiркеудi патенттiк орган (ұйым) жүзеге
асырады.
Тiркеудiң негiзiнде тауар шығарылатын жердiң атауын пайдалану құқығы туралы
куәлiк берiледi.
Тiркеудiң және куәлiк берудiң, оларды жарамсыз деп танудың және тiркеу мен
куәлiктiң қолданылуын тоқтатудың тәртiбi мен талаптары тауар белгiлерi, қызмет көрсету
белгiлерi және тауар шығарылатын жердiң атауы туралы заң актiлерiмен белгiленедi.
1034-бап. Тауар шығарылатын жердiң атауын
пайдалану құқығы
1. Тауар шығарылатын жердің атауын пайдалану құқығын иеленушi тұлға осы атауды
тауарға, оның қорабына, жарнамада, анықтамалықтарда, шоттарда орналастыруға және осы
тауарды азаматтық айналымға енгiзуге байланысты оны өзге де түрде пайдалануға құқылы.
2. Осы Кодекстiң 1033-бабының 1-тармағында аталған талаптарға сай келетiн тауарды
белгiлеу үшiн тауар шығарылатын жердiң атауын бiрнеше тұлға бiрлесiп те, бiр-бiрiне
тәуелсiз де тiркетуi мүмкiн. Тауар шығарылатын жердiң атауын пайдалану құқығы мұндай
тұлғалардың әрқайсысында болады.
3. Тауар шығарылатын жердiң тiркелген атауына бара-бар немесе ұқсас географиялық
белгiлеудi ол алғаш тiркелген күнге дейiн кемiнде алты ай бұрын адал ниетпен пайдаланған
тұлға патенттiк орган (ұйым) белгiлеген мерзiм iшiнде, бiрақ аталған тiркеу күнiнен
бастап санағанда кемiнде жетi жыл бойы одан әрi пайдалану құқығын сақтайды.
4. Тауар шығарылатын жердiң атауын пайдалану құқығын иелiктен алуға, оны беру
туралы өзге де мәмiлелерге және оны лицензия негізінде пайдалануға беруге жол
берілмейді.
1035-бап. Тауар шығарылатын жердiң атауын құқықтық
қорғаудың қолданылу аясы
1. Қазақстан Республикасында республика аумағында орналасқан тауарлар шығарылатын
жердің атауларына құқықтық қорғау берiледi.
2. Басқа мемлекеттегi тауар шығарылатын жердiң атауын құқықтық қорғау, егер осы
атау тауар шығарылатын елде, сондай-ақ Қазақстан Республикасында тіркелген болса, осы
Кодекске сәйкес Қазақстан Республикасына берiледi.
1036-бап. Тауар шығарылатын жердiң атауын пайдалану
құқығына куәлiктiң қолданылу мерзiмi
Тауар шығарылатын жердiң атауын пайдалану құқығына куәлiк патенттiк органға
(ұйымға) өтiнiм түскен күннен бастап есептегенде он жыл бойы қолданылады.
Куәлiктiң қолданылу мерзiмi оның иесiнiң куәлiк қолданылуының соңғы жылы iшiнде
берген өтiнiшi бойынша атауды пайдалануға құқық беретiн талаптардың сақталуы жағдайында
он жылға ұзартылуы мүмкiн. Ұзартылу шектеусiз сан мәрте жүргiзiлуi мүмкiн.
1037-бап. Тауар шығарылатын жердiң атауын заңсыз
пайдалану үшiн жауапкершiлiк
1. Тауар шығарылатын жердiң атауын пайдалануға құқығын иеленушi тұлға, сондай-ақ
тұтынушылардың құқықтарын қорғау жөніндегі ұйымдар бұл атауды заңсыз пайдаланушыдан оны
пайдалануды тоқтатуды, тауардан, оның қорабынан, бланкiлерден және басқа да құжаттамадан
заңсыз пайдаланылған атауды немесе олармен араласу дәрежесiне дейiн ұқсас белгiнi алып
тастауды, атаудың немесе олармен араласу дәрежесiне дейiн ұқсас белгiнiң дайындалған
бейнелерiн жоюды, ал егер бұл мүмкiн болмаса, тауарды және (немесе) оның қораптарын
алып тастау мен жоюды талап ете алады.
2. Тауар шығарылатын жердiң атауын пайдалану құқығын иеленушi тұлға осы құқықты
бұзушыдан келтiрiлген залалдарды өтеудi талап етуге құқылы (осы Кодекстiң 9-бабы).
6 бөлiм
Мұрагерлік құқық
57-тарау. Мұрагерлік туралы жалпы ережелер
1038-бап. Мұрагерлiк
1. Мұрагерлік - қайтыс болған азамат (мұра қалдырушы) мүлкiнiң басқа адамға
(адамдарға) - мұрагерге (мұрагерлерге) ауысуы.
2. Қайтыс болған азаматтың мұрасы басқа адамдарға әмбебап құқық мирасқорлығы
талаптарымен, егер осы бөлiмнiң ережелерiнен өзгеше туындамаса, бiрыңғай тұтас нәрсе
ретiнде және бiр-ақ мезгiлде ауысады.
3. Мұрагерлiк осы Кодекспен, ал тiкелей өзi белгiлеген жағдайларда өзге де заң
актiлерiмен реттеледi.
1039-бап. Мұрагерлiктiң негiздерi
1. Мұрагерлiк өсиет және (немесе) заң бойынша жүзеге асырылады.
2. Өсиет қалдырылмаған не бүкiл мұраның тағдыры айқындалмаған кезде, сондай-ақ
осы Кодексте белгiленген өзге де жағдайларда мұрагерлiк заң бойынша орын алады.
1040-бап. Мұраның құрамы
1. Мұраның құрамына мұра қалдырушыға тиесiлi мүлiк, сондай-ақ оның қайтыс болуына
байланысты қолданылуы тоқтамайтын құқықтары мен мiндеттерi кiредi.
2. Мұра қалдырушының жеке басына тығыз байланысты мына құқықтар мен мiндеттер:
1) егер заң актiлерiнде немесе шартта өзгеше белгiленбесе, заңды тұлғалар болып
табылатын ұйымдарға мүше болу құқығы;
2) өмiрiне немесе денсаулығына келтiрiлген зиянды өтеу құқығы;
3) алименттiк мiндеттемелерден туындайтын құқықтар мен мiндеттер;
4) зейнетақы төлемдеріне, жәрдемақылар мен Қазақстан Республикасының
еңбек заңнамасының және Қазақстан Республикасының әлеуметтік қамсыздандыру
саласындағы заңдарының негізінде басқа да төлемдер алу құқығы;
5) заңнамалық актілерде белгіленген жағдайларды қоспағанда, мүлiктiк құқықтармен
байланысы жоқ жеке мүлiктiк емес құқықтар мұраның құрамына кiрмейдi.
3. Мұра қалдырушыға тиесілі болған жеке мүліктік емес құқықтар мен басқа да
материалдық емес игiлiктердi мұрагерлердiң жүзеге асыруы және қорғауы мүмкiн.
Ескерту. 1040-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 2007.05.15 N 253, 2011.12.28 N 524-IV
(алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі)
Заңдарымен.
1041-бап. Ортақ бiрлескен меншiк болып табылатын мүлiкке
мұрагерлiк
1. Ортақ бiрлескен меншiкке қатысушының қайтыс болуы оның меншiктегi үлесiн
айқындау және ортақ мүлiктi бөлу не осы Кодекстiң 218-бабында белгiленген тәртiппен одан
қайтыс болған қатысушының үлесiн бөлiп шығару үшiн негiз болып табылады. Бұл жағдайда
мұра қайтыс болған қатысушының ортақ мүлiктегi үлесiне, ал мүлiктi заттай бөлу мүмкiн
болмаған кезде - үлестiң құнына қатысты ашылады.
2. Ортақ бiрлескен меншiкке қатысушы ол қайтыс болғаннан кейiн осы баптың 1-
тармағына сәйкес айқындалатын ортақ мүлiктегi өз үлесiне өсиет қалдыруға құқылы.
1042-бап. Мұраның ашылуы
1. Мұра азаматтың қайтыс болуы немесе оны қайтыс болды деп жариялау салдарынан
ашылады.
2. Мұра қалдырушының қайтыс болған күнi, ал оны қайтыс болған деп жариялаған
кезде, егер сот шешімінде басқа күн көрсетiлмесе, азаматты қайтыс болды деп жариялау
туралы сот шешiмi күшiне енген күн мұраның ашылу уақыты болып табылады.
3. Егер бiрiнен кейiн бiрi мұрагер болуға құқылы адамдар бiр күнде қайтыс болса,
олар бiр мезгiлде қайтыс болған деп танылады және олардың әрқайсысынан кейін мұрагерлік
ашылады да олардың әрқайсысының мұрагерлері мұрагерлiкке шақырылады.
1043-бап. Мұраның ашылу орны
Мұра қалдырушының соңғы тұрған жерi, ал егер ол белгiсiз болса - мүлiктiң немесе
оның негiзгi бөлiгiнiң орналасқан жерi мұраның ашылу орны болып табылады.
1044-бап. Мұрагерлер
1. Мұра ашылған кезде тiрi жүрген, сондай-ақ мұра қалдырушының тiрi кезiнде iште
қалған және мұра ашылғаннан кейiн тiрi туған азаматтар өсиет және заң бойынша мұрагер
бола алады.
2. Мұра ашылғанға дейiн құрылған және мұраның ашылу уақытында болған заңды
тұлғалар, сондай-ақ мемлекет өсиет бойынша мұрагерлер болуы мүмкiн.
1045-бап. Мұрадан лайықсыз мұрагерлердi шеттету
1. Мұра қалдырушыны немесе мүмкiн болатын мұрагерлердiң бiреуiн қасақана өлтiрген
немесе олардың өмiрiне қастандық жасаған адамдардың өсиет бойынша да, заң бойынша да
мұра алуға құқығы жоқ. Бұған өсиет қалдырушы оның өмiрiне қастандық жасалғаннан кейiн
өздерiне қатысты өсиет қалдырған адамдар кiрмейдi.
2. Мұра қалдырушының соңғы еркiн жүзеге асыруға қасақана кедергi жасаған және сол
арқылы олардың өздерiн немесе оларға жақын адамдарды мұрагерлiкке шақыруға не мұраның
оларға тиесілі үлесін көбейтуге ықпал жасаған адамдардың өсиет бойынша да, заң бойынша
да мұра алуға құқығы жоқ.
3. Балаларына ата-аналық құқықтарынан айырылған және мұра ашылған кезде бұл
құқықтарын қалпына келтiрмеген ата-аналардың балаларынан қалған мұраны, сондай-ақ мұра
қалдырушыны күту жөнiнде өздерiне заң күшiмен жүктелген мiндеттердi орындаудан жалтарған
ата-аналардың (асырап алушылардың) және кәмелетке толған (асырап алынған) балалардың заң
бойынша мұраны алуға құқығы жоқ.
4. Лайықсыз мұрагерлердi мұрагерлiктен шеттетуге негiз болатын мән-жайларды сот
белгiлейдi.
4-1. Осы баптың негiзiнде мұрагерлiкке құқығы жоқ немесе мұрагерлiктен
шеттетiлген адам (лайықсыз мұрагер) мұраның құрамынан негiзсiз алған барлық мүлiктi
қайтаруға мiндеттi.
Мұрагерлiк мүлiктi қайтару мүмкiн болмаған кезде лайықсыз мұрагер оның нарықтық
құнын өтеуге мiндетi.
5. Осы баптың ережелерi өсиеттiк бас тартуға да қолданылады (осы Кодекстiң 1057-
бабы).
Лайықсыз бас тартушы үшiн белгiлi бiр жұмысты орындау немесе оған белгiлi бiр
қызмет көрсету өсиеттiк бас тартудың нысаны болған жағдайда, ол өсиеттiк бас тартуды
орындаған мұрагерге атқарған жұмыстың немесе оған көрсетiлген қызметтiң құнын өтеуге
мiндеттi.
6. Осы баптың ережелерi барлық мұрагерлерге, соның iшiнде міндеттi үлеске құқығы
бар мұрагерлерге де қолданылады.
Ескерту. 1045-бапқа өзгерту енгізілді - Қазақстан Республикасының 2007.01.12. N
225 Заңымен.
58-тарау. Өсиет бойынша мұрагерлік 1046-бап. Жалпы ережелер
1. Азаматтың ол қайтыс болған жағдайда өзiне тиесiлi мүлiкке билiк ету жөнiнде өз
ықтиярын бiлдiруi өсиет болып танылады.
1-1. Өсиеттi оны жасаған кезде толық әрекет қабiлеттiлiгi бар азамат жасайды.
2. Азамат өзінің барлық мүлкiн немесе оның бiр бөлігін заң бойынша мұрагерлер
тобына кiретiн де, кiрмейтiн де бiр не бiрнеше адамға, сондай-ақ заңды тұлғаларға және
мемлекетке өсиет етiп қалдыра алады.
3. Өсиеттi өзi жасауға тиiс. Өкiл арқылы өсиет жасауға жол берiлмейдi.
4. Өсиет қалдырушы себебiн түсiндiрместен заң бойынша мұрагерлердiң бiреуiн,
бiрнешеуiн немесе барлығын мұрадан айыруға құқылы. Егер өсиеттен өзгеше туындамаса, заң
бойынша мұрагердi мұрадан айыру оның ұсынылу құқығы бойынша мұрагерлiк етушi ұрпақтарына
қолданылмайды.
5. Мұра қалдырушы өзiнiң кез келген мүлкi, оның iшiнде болашақта сатып алуы
мүмкiн мүлкi туралы да өкiм бар өсиет жасауға құқылы.
Өсиет қалдырушы мұрагерлердiң мұрадағы үлесiн кез келген түрде белгiлеуi мүмкiн,
әртүрлi мүлiкке қатысты бiр немесе бiрнеше өсиет жасай отырып, өз мүлкiне немесе оның
қандай да бiр бөлiгiне билiк ете алады.
6. Мұра қалдырушы жасалған өсиеттiң оны жасағаннан кейiн кез келген уақытта күшiн
жоюға және өзгертуге ерiктi және күшiн жоюдың немесе өзгертудiң себебiн көрсетуге
мiндеттi емес.
7. Мұра қалдырушының өсиетте өзi мұрагер етiп тағайындаған адамдарға, олар қайтыс
болған жағдайда өз кезегiнде өсиет еткен мүлiктi белгiлi бiр түрде билiк ету мiндетiн
жүктеуге құқығы жоқ.
Ескерту. 1046-бапқа өзгерту енгізілді - Қазақстан Республикасының 2007.01.12. N
225 Заңымен.
1047-бап. Талап қойылған өсиет
1. Өсиет қалдырушы мұрагер мiнез-құлқының сипатына қатысты мұра алуды белгiлi бiр
талаппен байланыстыруға құқылы.
2. Мұрагер тағайындау немесе мұра алу құқығынан айыру туралы өкiмге енгiзiлген
заңға қарсы талаптар жарамсыз болады.
3. Өсиетке енгiзiлген мұрагердiң денсаулық жағдайы бойынша немесе өзге де
объективтi себептерге байланысты мұрагер үшiн орындалмайтын талаптар мұрагердiң талап
қоюы бойынша жарамсыз деп танылуы мүмкiн.
1048-бап. Мұрагерлердi қосымша тағайындау
1. Өсиет қалдырушы өсиетте көрсетiлген мұрагер мұра ашылғанға дейiн қайтыс болған,
оны қабылдамаған не одан бас тартқан немесе осы Кодекстiң 1045-бабындағы тәртiппен
лайықсыз мұрагер ретiнде мұрагерлiктен шеттетiлген жағдайда, сондай-ақ мұрагер мұра
қалдырушының заңды талаптарын өсиет бойынша орындамаған жағдайда, басқа мұрагер
тағайындай алады (мұрагердi қосымша тағайындау).
2. Осы Кодекстiң 1044-бабына сәйкес мұрагер бола алатын кез келген адам қосымша
тағайындалған мұрагер болуы мүмкiн.
3. Өсиет бойынша мұрагердiң қосымша тағайындалған мұрагерге пайдасы тимейтiн бас
тартуына жол берiлмейдi.
1049-бап. Мүлiктiң өсиет етiлмей қалған бөлiгiне
мұрагерлiк
1. Мүлiктiң өсиет етiлмей қалған бөлiгi осы Кодекстiң 1061-1064-баптарындағы
тәртiппен мұрагерлiкке шақырылған мұрагерлер арасында заң бойынша бөлiнедi.
2. Бұл мұрагерлердiң қатарына заң бойынша мүлiктiң басқа бөлiгi өсиет арқылы
қалдырылған мұрагерлер де кiредi.
Ескерту. 1049-бапқа өзгерту енгізілді - Қазақстан Республикасының 2007.01.12. N
225 Заңымен.
1050-бап. Өсиеттiң нысаны туралы жалпы ережелер
1. Өсиет оның жасалған жерi мен уақыты көрсетiле отырып, жазбаша нысанда жасалып,
нотариатта куәландырылуға тиiс.
2. Мыналар:
1) нотариатта куәландырылған өсиеттер;
2) нотариатта куәландырылғандарға теңестірiлетін өсиеттер тиiсiнше ресiмделген
болып танылады.
3. Өсиетке өсиет қалдырушының өзi қол қоюы қажет.
Егер өсиет қалдырушы дене кемiстiктерiне, науқастығына немесе сауатсыздығына
байланысты өсиетке өзi қол қоя алмаса, оның өтiнiшi бойынша оған нотариустың немесе
өсиеттi куәландырушы басқа адамның қатысуымен өсиет қалдырушының өсиетке өзi қол қоя
алмауының себебiн көрсете отырып, басқа азаматтың қол қоюы мүмкiн.
4. Осы Кодекстiң ережелерiне сәйкес өсиеттi жазу, оған қол қою немесе куәландыру
кезiнде куәлар қатысуға тиiс болған жағдайларда:
1) нотариус немесе өсиеттi куәландыратын өзге адам;
2) пайдасына өсиет жазылған немесе өсиет қалдырудан бас тартылған адам, оның
зайыбы, оның балалары, ата-аналары, немерелерi мен шөберелерi, сондай-ақ өсиет
қалдырушының заң бойынша мұрагерлерi;
3) толық әрекетке қабiлеттiлiгiн иеленбейтiн азаматтар;
4) сауатсыз және өсиеттi оқуға қабiлетсiз басқа да адамдар;
5) жалған жауап бергенi үшiн соттылығы бар адамдар куә бола алмайды, сондай-ақ
өсиет қалдырушының орнына өсиетке қол қоя алмайды.
1051-бап. Нотариатта куәландырылған өсиет
1. Нотариатта куәландырылған өсиеттi өсиет қалдырушы жазуы керек не өсиет
қалдырушының айтуымен куәның қатысуы арқылы нотариус жазуға тиiс. Өсиет қалдырушының
айтуымен өсиет жазылған кезде нотариус жалпы жұрт қабылдаған техникалық құралдарды (жазу
машинкасы, дербес компьютер және т.б.) пайдалануы мүмкiн.
2. Өсиет қалдырушының айтуы бойынша нотариус жазған өсиеттi өсиетке қол
қойылғанға дейiн нотариус пен куәның қатысуы арқылы өсиет қалдырушы толық оқып шығуға
тиіс.
Егер өсиет қалдырушы дене кемiстiктерiне, науқастығына немесе сауатсыздығына
байланысты өсиеттi өзi оқи алмайтын болса, ол үшiн оның мәтiнiн нотариустың қатысуымен
куә оқып бередi, ол туралы өсиет қалдырушының өсиеттi өзi оқи алмауының себептерi
көрсетiлiп, өсиетте тиiстi жазба жасалады.
3. Егер нотариат куәландырған өсиет куәның қатысуымен жасалса, өсиетте куәның
тегi, аты және тұрақты тұратын жерi көрсетiлуге тиiс. Осындай мәлiметтер өсиетке өсиет
қалдырушының орнына қол қойған адамға қатысты да енгiзілуi тиiс.
4. Өсиет қалдырушының тiлегi бойынша нотариус өсиеттiң мазмұнымен таныспай-ақ оны
куәландырады (құпия өсиет).
Құпия өсиет, оның жарамсыз болып қалу қаупiмен, өсиет қалдырушының өз қолымен
жазылуға және қолы қойылуға, екi куәның және нотариустың қатысуымен куәлар қол қоятын
конвертке салынып, желiмденуге тиiс. Куәлар қол қойған конверт куәлардың және
нотариустың қатысуымен, нотариус куәландырып қол қоятын басқа конвертке салынып
желiмденедi.
5. Нотариус жоқ елдi мекендерде тұратын адамдардың өсиетiн заң актiлерiнде
нотариат әрекеттерiн жасауға уәкiлдiк берiлген лауазымды адамдар куәландырады.
1052-бап. Нотариатта куәландырылғандарға теңестiрiлетiн
өсиеттер
1. Нотариатта куәландырылған өсиеттерге:
1) ауруханаларда, санаторийлерде, өзге де емдеу-алдын алу мекемелерiнде емделiп
жатқан, сондай-ақ қарттар мен мүгедектерге арналған үйлерде тұратын азаматтардың осы
ауруханалардың, санаторийлердiң, өзге де емдеу-алдын алу мекемелерiнiң бас дәрiгерлерi
және кезекшi дәрiгерлерi, сондай-ақ қарттар мен мүгедектерге арналған үйлердiң
директорлары, бас дәрiгерлерi куәландырған өсиеттерi;
2) госпитальдарда, санаторийлерде және басқа да әскери-емдеу мекемелерiнде
емделiп жатқан әскери қызметшiлер мен басқа адамдардың осы госпитальдардың,
санаторийлердiң және басқа да әскери-емдеу мекемелерiнiң бастықтары, олардың медицина
бөлiмi жөнiндегi орынбасарлары, аға және кезекшi дәрiгерлерi куәландырған өсиеттерi;
3) жүзу кезiнде Қазақстан Республикасының жалауымен теңiз кемелерiнде немесе iшкi
жүзу кемелерiнде жүрген азаматтардың осы кемелердiң капитандары куәландырған өсиеттерi;
4) барлау және басқа да экспедицияда жүрген азаматтардың осы экспедициялардың
бастықтары куәландырған өсиеттерi;
5) нотариустары және нотариат әрекеттерiн жасауға уәкiлдiк берiлген лауазымды
адамдары жоқ әскери бөлiмдердiң, құрамалардың, мекемелердiң, әскери-оқу орындарының
орналасқан мекендерiндегi әскери қызметшiлердiң өсиеттерi, сондай-ақ осы бөлiмдерде
жұмыс iстейтiн жай адамдардың, олардың отбасы мүшелерiнiң және әскери қызметшiлердiң
отбасы мүшелерiнiң де әскери бөлiмдердiң, құрамалардың, мекемелер мен оқу орындарының
командирлерi (бастықтары) куәландырған өсиеттерi;
6) бас бостандығынан айыру орындарындағы адамдардың бас бостандығынан айыру
орындарының бастықтары куәландырған өсиеттерi теңестiрiледi.
2. Өсиет қалдырушы, осы баптың 1-тармағында көзделген өсиеттерге, өсиетке өзi де
қол қоятын куәның қатысуымен қол қоюға тиiс.
Осы баптың 1-тармағында келтiрiлген лауазымды адамдар куәландырылған өсиеттiң бiр
данасын нотариат туралы заңдарға сәйкес нотариустың сақтауына беруге мiндеттi.
Өсиеттiң нотариатта куәландырылуы туралы талаптарды қоспағанда, мұндай
өсиеттердiң өзгелерiне тиiсiнше осы Кодекстiң 1051-бабының ережелерi қолданылады.
1053-бап. Өсиеттiң күшiн жою және оны өзгерту
1. Өсиет қалдырушы өзi жасаған өсиеттiң кез келген уақытта күшiн жоюға немесе оны
өзгертуге құқылы.
2. Өсиеттiң күшi:
1) нотариат кеңсесiне бұрын өзi жасаған өсиеттiң толық күшiн жою туралы өтiнiш
беру;
2) жаңа өсиет жасау жолымен жойылуы мүмкiн.
3. Өсиет:
1) нотариат кеңсесiне бұрын өзi жасаған өсиеттiң белгiлi бiр бөлiгiн өзгерту
туралы өтiнiш беру;
2) бұрын жасалған өсиетті бөлiктерi бойынша өзгертетiн жаңа өсиет жасау жолымен
өзгертiлуi мүмкiн.
4. Бұрын жасалып, кейiнгi өсиет арқылы толық немесе iшiнара күшi жойылған өсиет,
егер өсиет қалдырушы өз кезегiнде соңғысының күшiн жойса немесе өзгертсе, қалпына
келтiрiлмейдi.
1054-бап. Өсиеттiң құпиясы
Нотариустың, өсиеттi куәландыратын басқа адамның, куәлардың, сондай-ақ өсиет
қалдырушының орнына өсиетке қол қоятын азаматтың мұра ашылғанға дейін өсиеттің
мазмұнына, оның жасалуына, күшi жойылуына немесе өзгертiлуiне қатысты мәліметтерді жария
етуге құқығы жоқ.
1055-бап. Өсиетке түсiнiк беру
Нотариус, өсиеттi орындаушы немесе сот өсиетке түсiнiк берген кезде ондағы сөздер
мен тiркестердiң дәлме-дәл мәнi назарға алынады. Өсиеттiң қандай да болсын ережесiнiң
дәлме-дәл мағынасы түсiнiксiз болған кезде ол осы ереженi басқа ережелермен және
өсиеттiң тұтас мағынасымен салыстыру арқылы анықталады.
1056-бап. Өсиеттiң жарамсыздығы
1. Тиiстi нысанда жасалмаған өсиет жарамсыз болады. Өсиеттiң жарамсыздығы осы
Кодекстiң 4-тарауының мәмiлелердiң жарамсыздығы туралы ережелерiне де негiзделедi.
2. Өсиеттi жасаудың, оған қол қоюдың және оны куәландырудың осы Кодекспен
белгiленген тәртiбiнiң бұзылуы салдарынан өсиеттi жарамсыз деп танудан мүлiктiк зардап
шеккен адамның талабы бойынша өсиет жарамсыз деп танылуы мүмкiн.
Eгep сот мұра қалдырушының өз еркiн бiлдiруiн түсiнуге әсер етпейдi деп
белгiлесе, өсиеттi жасау, қол қою немесе оны растау кезiнде жiберiлген емле қателерi
және техникалық сипаттағы басқа да елеусiз қателер өсиеттi жарамсыз деуге негiз бола
алмайды.
3. Өсиеттегi жекелеген өкiмдердiң жарамсыздығы өсиеттiң қалған бөлiгiнiң
жарамдылығын қозғамайды.
4. Өсиет жарамсыз деп танылған жағдайда, осы өсиет бойынша мұрадан айрылған
мұрагер, осы Кодекстiң 1060-бабында белгiленген тәртiппен заң бойынша мұра алу құқығына
ие болады.
Ескерту. 1056-бапқа өзгерту енгізілді - Қазақстан Республикасының 2007.01.12. N
225 Заңымен.
1057-бап. Өсиеттiк бас тарту (легат)
1. Өсиет қалдырушы өсиет бойынша мұрагерге мұра есебiнен өсиеттiк бас тартуды
орындауды талап ету құқығын алатын бiр немесе бiрнеше адамның (бас тартылушылардың)
пайдасына қандай да болсын мiндеттеменi (өсиеттiк бас тарту) орындауды жүктеуге құқылы.
Заң бойынша мұрагерлер қатарына кiретiн адамдар да, кiрмейтiн адамдар да бас
тартылушылар (легатарийлер) болуы мүмкін.
2. Өсиеттiк бас тартудың нысанасы мұраның, иеленудiң құрамына кiретiн заттарды
бас тартылушының меншiгiне, пайдалануына немесе өзге заттық құқықта беру және оған мұра
құрамына кiрмейтiн мүлiктi беру, ол үшiн белгiлi бiр жұмысты орындау, оған белгiлi
қызмет көрсету және т.б. болуы мүмкiн.
3. Өсиет қалдырушы өсиеттiк бас тартуды жүктеген мұрагер, оны тек оған ауысқан
мұраның шын мәнiндегi құны шегiнде және мұра қалдырушы қарыздарының өзiне артылған
бөлiктерiн шығарып тастап орындауға тиiс.
Егер өсиеттiк бас тарту жүктелген мұрагердiң мұрадағы мiндеттi үлеске құқығы
болса, оның бас тартуды орындау мiндетi өзіне ауысқан мұраның оның міндетті үлесінің
құнынан асатын құнымен шектеледi.
Егер өсиеттiк бас тарту барлық немесе бiрнеше мұрагерге жүктелсе, өсиетте өзгеше
көзделмесе, ол мұрагерлердiң әрқайсысына мұрадағы үлесiне мөлшерлес салмақ салады.
4. Тұрғын үй немесе өзге де тұрғын үй-жай ауысатын мұрагерге өсиет қалдырушы
тұрғын үй-жайды немесе оның белгiлi бiр бөлiгiн басқа адамға өмiр бойы пайдалануға беру
мiндеттемесiн жүктеуге құқылы. Тұрғын үй-жайға меншiк құқығы кейiннен ауысқан жағдайда
өмiр бойы пайдалану құқығы күшiн сақтайды.
Өмiр бойы пайдалану құқығы иелiктен айырылмайды, берiлмейдi және бас тартылушының
мұрагерлерiне ауыспайды.
Бас тартылушыға берiлген өмiр бойы пайдалану құқығы, егер өсиетте өзгеше
көрсетiлмесе, оның отбасы мүшелерiнiң тұруына негiз болмайды.
5. Өсиеттiк бас тарту жүктелген мұрагер қайтыс болған жағдайда немесе ол мұраны
қабылдамаған жағдайда өсиеттiк бас тартуды орындау оның үлесiн алған басқа мұрагерге, не
мүлiк иесiз қалса, мемлекетке ауысады.
Өсиеттiк бас тарту мұра ашылғанға дейiн немесе ашылғаннан кейiн бас тартылушы
қайтыс болған жағдайда, бiрақ өсиет бойынша мұрагер оны қабылдап үлгерген кезге дейiн
орындалмайды.
6. Бас тартылушы мұра қалдырушының борыштары үшiн жауап бермейдi.
1058-бап. Жүктеу
1. Өсиет қалдырушы өсиет бойынша мұрагерге қандай да болсын әрекет жасау немесе
кредит берушi ретiнде осы мiндеттi атқаруды талап ету құқығын ешкiмге ұсынбастан одан
тартыну мiндетiн жүктей алады. Жалпыға пайдалы мақсатты жүзеге асыру үшін осындай мiндет
мұра қалдырушы жүктеудi атқаруға мүлiктiң бiр бөлiгiн бөлiп шығарған кезде өсиеттi
орындаушыға жүктелуi мүмкiн.
2. Мүлiктiк сипаты бар әрекеттер мәні болып табылатын жүктеуге, тиiсiнше осы
Кодекстiң 1057-бабының қағидалары қолданылады.
3. Егер осы Кодексте көзделген мән-жайлар бойынша мұраның жүктеудi орындау мiндетi
мойнында болған мұрагерге есептелетiн немесе оған тиесiлi үлесi басқа мұрагерлерге
ауысса, жүктеудi орындау міндеті тоқтатылады.
Ескерту. 1058-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 2012.04.27 N 15-V (алғашқы ресми
жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.
1059-бап. Өсиеттiң орындалуы
1. Өсиет қалдырушы өсиеттi орындауды мұрагер болып табылмайтын, өсиетте өзi
көрсеткен адамға (өсиеттi орындаушыға, өсиет жүктелген өкiлге) тапсыра алады. Бұл
адамның өсиеттi орындаушы болуға келiсiмi оның не өсиеттiң өзiне өз қолымен жазған
жазбада не өсиетке қоса берiлген өтiнiште көрсетiлуге тиiс.
Егер өсиетте оның орындаушысы көрсетiлмесе, мұрагерлер өзара келiсiм бойынша
өсиеттi орындауды мұрагерлердiң бiрiне не басқа адамға тапсыруға құқылы. Мұндай
келiсiмге қол жетпеген жағдайда бiр немесе бiрнеше мұрагердiң талап етуiмен өсиеттi
орындаушыны сот тағайындауы мүмкiн.
Өсиеттi орындаушы өсиет бойынша мұрагерлердi бұл жөнiнде күнi бұрын хабардар
етiп, өзiне өсиет қалдырушы жүктеген мiндеттердi атқарудан кез келген уақытта бас
тартуға құқылы. Өсиеттi орындаушы өз мiндеттерiнен мұрагерлердiң арызымен соттың шешiмi
бойынша да босатылуы мүмкiн.
2. Өсиеттi орындаушы:
1) мұраны қорғауды және оны басқаруды жүзеге асыруға;
2) мұраның өз пайдасына ашылуы туралы барлық мұрагерлер мен бас тартылушыларды
хабардар ету үшiн мүмкiн болған барлық шараларды қолдануға;
3) мұра қалдырушыға тиесiлi ақша сомасын алуға;
4) мұра қалдырушының еркi мен заң актiлерiне сәйкес мұрагерлерге өздерiне тиесiлi
мүлiктi беруге;
5) мұрагерлердiң оларға жүктелген өсиеттiк бас тартуды орындауын қамтамасыз етуге
(осы Кодекстiң 1057-бабы);
6) өсиеттiк жүктеудi атқаруға не өсиет бойынша мұрагерлерден өсиеттiк жүктеудi
атқаруды талап етуге (осы Кодекстiң 1058-бабы);
7) мұраны борыштардан тазартуға тиiс.
3. Өсиеттi орындаушы өз атынан сот iстерiне және мұраны басқару мен өсиеттi
орындауға байланысты басқа iстерге араласуға құқылы, сондай-ақ мұндай iстерге қатысуға
тартылуы мүмкiн.
4. Өсиеттi орындаушы мұраны борыштардан тазарту, мұра қалдырушыға тиесiлi
сомаларды өндiрiп алу және барлық мұрагерлердiң мұраны иеленуге кiрiсуi үшiн қажеттi
қисынды мерзiм iшiнде өз қызметiн жүзеге асырады.
5. Өсиеттi орындаушының мұраны басқару мен өсиеттi орындау жөнiндегi қажеттi
шығындарды мұраның есебiнен өтеуге құқығы бар. Өсиетте өсиеттi орындаушыға мұраның
есебiнен сыйақы төлеу көзделуi мүмкiн.
6. Өсиет орындалғаннан кейiн өсиеттi орындаушы мұрагерлерге олардың талап етуi
бойынша есеп беруге мiндеттi.
59-тарау. Заңды мұрагерлік
1060-бап. Жалпы ережелер
1. Заң бойынша мұрагерлер осы Кодекстiң 1061-1064-баптарында көзделген кезек
тәртiбiмен мұрагерлiкке шақырылады.
2. Заң бойынша мұрагерлiк кезiнде, бiр жағынан, асырап алынған және оның
ұрпақтары және екiншi жағынан, асырап алушы мен оның туыстары қандас туыстарға
теңестiрiледi.
Асырап алынғандар мен олардың ұрпақтары асырап алынушының туған ата-анасы, оның
басқа да қандас туыстары қайтыс болғаннан кейiн заң бойынша мұрагер болмайды.
Асырап алынушылардың ата-анасы мен оның басқа да қандас туыстары асырап алынушы
және оның ұрпақтары қайтыс болғаннан кейiн заң бойынша мұрагер болмайды.
3. Заң бойынша мұрагерлердiң әрбiр келесi кезегi алдыңғы кезектегi мұрагерлер
болмаған, оларды мұрадан шеттеткен, олар мұраны қабылдамаған не одан бас тартқан
жағдайда, осы кодекстiң 1074-бабының 5-тармағында аталған жағдайларды қоспағанда,
мұрагерлiк құқығын алады.
4. Осы Кодекстiң заң бойынша мұрагерлердi мұрагерлiкке шақырудың кезектiлiгi
туралы және олардың мұрадағы үлестерiнiң мөлшерi туралы ережелерi мүдделi мұрагерлердiң
мұра ашылғаннан кейiн жасалып, нотариат куәландырған келiсiмiмен өзгертiлуi мүмкін.
Мұндай келiсiм оған қатыспайтын мұрагерлердiң, сондай-ақ мiндеттi үлеске құқығы бар
мұрагерлердiң құқықтарын қозғамауы тиiс.
Ескерту. 1060-бапқа өзгерту енгізілді - Қазақстан Республикасының 2007.01.12. N
225 Заңымен.
1061-бап. Заң бойынша мұрагерлердiң бiрiншi кезегi
1. Заң бойынша мұрагер болу құқығын бiрiншi кезекте мұра қалдырушының балалары,
оның iшiнде ол қайтыс болғаннан кейiн тiрi туған балалары, сондай-ақ мұра қалдырушының
жұбайы (зайыбы) мен ата-анасы тең үлеспен алады.
2. Мұра қалдырушының немерелерi мен олардың ұрпақтары ұсыну құқығы бойынша мұра
алады.
Ескерту. 1061-бап жаңа редакцияда - Қазақстан Республикасының 2007.01.12. N 225
Заңымен.
1062-бап. Заң бойынша мұрагерлердiң екiншi кезегі
1. Егер бiрiншi кезектегi мұрагерлер болмаса, заң бойынша мұрагер болу құқығын
екiншi кезекте мұра қалдырушының бiр әке, бiр шешеден туған және әкесi немесе шешесi
бөлек аға-iнiлерi мен апа-қарындастары (сiңлiлерi), сондай-ақ оның әкесi жағынан да,
анасы жағынан да атасы мен әжесi - тең үлеспен алады.
2. Мұра қалдырушының бiр әке, бiр шешеден туған және әкесi немесе шешесi бөлек
аға-iнiлерi мен апа-қарындастарының (сiңлiлерiнiң) балалары (мұра қалдырушының немере
iнi-қарындастары, жиендерi) мұраны ұсыну құқығы бойынша алады.
Ескерту. 1062-бап жаңа редакцияда - Қазақстан Республикасының 2007.01.12. N 225
Заңымен.
1063-бап. Заң бойынша мұрагерлердiң үшiншi кезегi
1. Егер бiрiншi және екiншi кезектегi мұрагерлер болмаса, заң бойынша мұрагер болу
құқығын үшiншi кезекте мұра қалдырушының әкесiмен бiрге туған ағалары мен апалары,
нағашы ағалары мен нағашы апалары тең үлеспен алады.
2. Мұра қалдырушының немере аға-iнiлерi, апа-қарындастары (сiңлiлерi) мұраны
ұсыну құқығы бойынша алады.
Ескерту. 1063-бап жаңа редакцияда - Қазақстан Республикасының 2007.01.12. N 225
Заңымен.
1064-бап. Кейiнгi кезектегi мұрагерлер
1. Егер бiрiншi, екiншi және үшiншi кезектегi мұрагерлер болмаса, заң
бойынша мұрагерлiк құқығын мұра қалдырушының алдыңғы кезектердегi мұрагерлерiне
жатпайтын, үшiншi, төртiншi және бесiншi туыстық дәрежесiндегi туыстары алады.
Туыстық дәрежесi туыстарды бiр-бiрiнен сатылап алшақтататын туу санымен
айқындалады. Мұра қалдырушының өзiнiң дүниеге келуi бұл қатарға жатпайды.
2. Осы баптың 1-тармағына сәйкес мұрагерлiкке:
төртiншi кезектегi мұрагерлер ретiнде үшiншi туыстық дәрежесiндегi туыстар - мұра
қалдырушының арғы аталары мен әжелерi;
бесiншi кезектегi мұрагерлер ретiнде төртiншi туыстық дәрежесiндегi туыстар -
мұра қалдырушының туған немере iнi-қарындастарының, жиендерiнiң балалары (шөбере iнi-
қарындастары, жиеншарлары) және оның аталары мен әжелерiнiң туған аға-iнiлерi мен апа-
қарындастары (сiңлiлерi);
алтыншы кезектегi мұрагерлер ретiнде бесiншi туыстық дәрежесiндегi туыстар - мұра
қалдырушының шөбере iнi-қарындастарының, жиеншарларының балалары, оның немере аға-
iнiлерi мен апа-қарындастарының (сiңлiлерiнiң) балалары және оның екi атадан қосылатын
аталары мен әжелерiнiң балалары шақырылады.
3. Егер алдыңғы кезектердегi мұрагерлер болмаса, заң бойынша жетiншi кезектегi
мұрагерлер ретiнде мұра қалдырушымен кемiнде он жыл бiр отбасында тұрған мұра
қалдырушының өгей әкесiне не өгей шешесiне ерiп келген аға-iнiлерi мен апа-қарындастары
(сiңлiлерi), өгей ұлдары, өгей қыздары, өгей әкесi және өгей шешесi шақырылады.
Ескерту. 1064-бап жаңа редакцияда - Қазақстан Республикасының 2007.01.12. N 225
Заңымен.
1065-бап. <*>
Ескерту. 1065-бап алып тасталды - Қазақстан Республикасының 2007.01.12. N 225
Заңымен.
1066-бап. <*>
Ескерту. 1066-бап алып тасталды - Қазақстан Республикасының 2007.01.12. N 225
Заңымен.
1067-бап. Ұсыну құқығы бойынша мұрагерлiк
1. Мұра ашылғанға дейiн немесе мұра қалдырушымен бiр мезгiлде қайтыс болған заңды
мұрагердiң үлесi осы Кодекстiң 1061-бабының 2-тармағында, 1062-бабының 2-тармағында және
1063-бабының 2-тармағында көзделген жағдайларда ұсыну құқығы бойынша оның тиiстi
ұрпақтарына өтедi және олардың арасында тең бөлiнедi.
2. Мұра ашылғанға дейiн немесе мұра қалдырушымен бiр мезгiлде қайтыс болған және
осы Кодекстiң 1045-бабына сәйкес мұра алу құқығын иелене алмайтын мұрагердiң ұрпақтары
ұсыну құқығы бойынша мұрагер болмайды.
Ескерту. 1067-бап жаңа редакцияда - Қазақстан Республикасының 2007.01.12. N 225
Заңымен.
1068-бап. Мұра қалдырушының асырауындағы еңбекке
жарамсыз адамдар
1. Егер мұра қалдырушымен бiрге тұрғандығына немесе тұрмағандығына қарамастан,
мұра қалдырушы қайтыс болғанға дейiн кемiнде бiр жыл оның асырауында болса, осы
Кодекстiң 1062, 1063, 1064-баптарында көрсетiлген, заң бойынша мұрагерлерге жататын,
мұраның ашылу күнiне дейiн еңбекке жарамсыз болған, бiрақ мұрагерлiкке шақырылатын
кезектегi мұрагерлердiң тобына кiрмейтiн азаматтар заң бойынша осы кезектегi
мұрагерлермен бiрге және тең мұра алады.
2. Заң бойынша осы Кодекстiң 1062, 1063, 1064-баптарында көрсетiлген мұрагерлер
тобына кiрмейтiн, бiрақ мұраның ашылу күнiне дейiн еңбекке жарамсыз болып табылған және
мұра қалдырушы қайтыс болғанға дейiн кемiнде бiр жыл оның асырауында болған және онымен
бiрге тұрған мұрагерлер мұрагер болуға шақырылатын кезектегi мұрагерлермен бiрге және
тең мұра алады.
Заң бойынша басқа мұрагер болмаған кезде осы баптың 2-тармағында көрсетiлген мұра
қалдырушының асырауындағы еңбекке жарамсыз адамдар сегiзiншi кезектегi мұрагерлер
ретiнде өз бетiнше мұра алады.
Ескерту. 1068-бап жаңа редакцияда - Қазақстан Республикасының 2007.01.12. N 225
Заңымен.
1069-бап. Мұрадағы мiндеттi үлеске құқық
1. Мұра қалдырушының кәмелетке толмаған немесе еңбекке жарамсыз балалары, сондай-
ақ оның еңбекке жарамсыз жұбайы мен ата-анасы, өсиеттiң мазмұнына қарамастан, заң
бойынша мұрагерлiк кезiнде олардың әрқайсысына тиесiлi болатын үлестiң (мiндеттi үлес)
кемінде жартысын мұраға алады.
2. Мұндай үлеске құқығы бар мұрагер өсиет бойынша және (немесе) заң бойынша
мұрадан алатынның барлығы, оның iшiнде әдеттегi үй жабдықтары мен үй-iшi тұрмысында
ұсталатын заттардан тұратын мүлiктiң құны және мұндай мұрагердiң пайдасына белгiленген
өсиеттiк бас тартудың құны, мiндеттi үлеске есептеледi.
3. Мұрадағы мiндеттi үлеске құқығы бар мұрагер үшiн өсиетте белгіленген кез
келген шектеулер мен жүктеулер өзіне ауысатын мұраның мiндеттi үлесiнен асатын бөлігіне
қатысты ғана жарамды болады.
1070-бап. Мұра алу кезiндегi ерлi-зайыптылардың
құқықтары
1. Ерлi-зайыптыларға өсиетке немесе заңға орай тиесiлi мұрагерлiк құқықтың мұра
қалдырушымен некеде тұру жағдайына байланысты оның басқа да мүліктік құқықтарына, оның
ішінде мүліктің некеде тұрғанда бірге тапқан бөлігіне меншiк құқығына қатысы жоқ.
2. Егер мұра қалдырушымен неке мұра ашылғанға дейiн iс жүзінде тоқтатылғандығы
және ерлі-зайыптылардың мұра ашылғанға дейін кемінде бес жыл бөлек тұрғандығы
дәлелденсе, сот шешiмiмен ерлi-зайыптылар заң бойынша мұрагерлiктен шеттетiлуi мүмкiн.
1071-бап. Мұраны қорғау және заң бойынша мұрагерлiк
кезiнде оны басқару
1. Мүлiктiң бiр бөлiгi өсиет бойынша мұраға қалдырылған жағдайда мұра қалдырушы
тағайындаған өсиеттi орындаушы мұраның заң бойынша мұрагерлiк тәртiбiмен ауысатын
бөлiгiн де қоса алғанда, барлық мұраны қорғауды және оны басқаруды жүзеге асырады.
Егер заң бойынша мұрагерлер мұраның заң бойынша мұрагерлiк тәртiбiмен ауысатын
бөлiгiне қатысты көрсетiлген мiндеттердi атқару үшiн мұраны сенiмгерлiкпен басқарушыны
тағайындауды талап етпесе, тұтас алғанда бүкiл мұраны қорғау және оны басқару жөнiндегi
мiндеттердi осы Кодекстiң 1059-бабына сәйкес өсиет бойынша мұрагерлер немесе сот
тағайындаған өсиеттi орындаушы жүзеге асырады.
2. Мұраны сенiмгерлiкпен басқарушыны заң бойынша бiр немесе бiрнеше мұрагердiң
өтiнiшiмен мұраның ашылған жерi бойынша нотариус тағайындайды. Мұраны басқарушыны
тағайындаумен немесе оны таңдаумен келiспеген заң бойынша мұрагер сотта мұраны
сенiмгерлiкпен басқарушының тағайындалуына дау айтуға құқылы.
3. Егер заң бойынша мұрагерлер болмаса не белгiсiз болса, республикалық маңызы
бар қалалардың, астананың, аудандардың, облыстық маңызы бар қалалардың жергілікті
атқарушы органдары мұраны сенiмгерлiкпен басқарушыны тағайындау туралы нотариусқа
жүгiнуге тиiс. Заң бойынша мұрагерлер келген жағдайда, олардың талап етуi бойынша мұраны
сенiмгерлiкпен басқарушы мұраның есебiнен оған қажеттi шығындар өтелiп, қисынды сыйақы
төлене отырып керi шақырып алынуы мүмкiн.
4. Мұраны сенімгерлiкпен басқарушы заңды мұрагерліктiң ерекшелiктерiнен өзгеше
туындамағандықтан, өсиеттi орындаушыға қатысты осы Кодекстiң 1059-бабында көзделген
өкiлеттiктi жүзеге асырады.
5. Мұраны сенiмгерлiкпен басқарушының мұра есебiнен мұраны қорғау және оны
басқару жөнiндегi қажеттi шығындарды өтеттiруге, ал егер оның мұрагерлермен келiсiмiнде
өзгеше көзделмесе, сыйақы алуға да құқығы бар.
Ескерту. 1071-бапқа өзгерту енгізілді - ҚР 2004.12.20 N 13 (2005.01.01 бастап
қолданысқа енгізіледі), 2011.03.01 N 414-IV (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап
қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.
60-тарау. Мұра алу
1072-бап. Мұраны қабылдау
1. Мұрагер мұраны алу үшін оны қабылдауға тиіс.
2. Мұрагердiң мұраның бiр бөлiгiн қабылдағаны өзiне тиесiлi барлық мұраны
қабылдағанын бiлдiредi.
Мұрагердi бiр мезгiлде бiрнеше негiздер бойынша мұра алуға шақырған кезде мұрагер
осы негiздердiң бiрi бойынша, оның бiрнешеуi бойынша немесе барлық негiздер бойынша
өзiне тиесiлi мұраны қабылдай алады.
Мұраны шартпен немесе ескертпелермен қабылдауға жол берiлмейдi.
3. Мұраны бiр немесе бiрнеше мұрагердiң қабылдағаны мұраны қалған мұрагерлердiң
қабылдағанын бiлдiрмейдi.
4. Қабылданған мұра, оны iс жүзiнде қабылдаған уақытқа қарамастан, сондай-ақ
мұрагердiң мұраға қалдырған мүлiкке құқығы мемлекеттiк тiркелуге тиiстi болғанда, мұндай
құқықтың мемлекеттiк тiркелген кезiне қарамастан, мұраның ашылған күнiнен бастап
мұрагерге тиесiлi деп танылады.
Ескерту. 1072-бап жаңа редакцияда - ҚР 2007.01.12 N 225 Заңымен, өзгеріс енгізілді
- ҚР 2011.03.25 N 421-IV (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен
соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.
1072-1-бап. Мұра қабылдау тәсiлдерi
1. Мұраны қабылдау мұра ашылған жердегi нотариусқа немесе заңға сәйкес мұра алу
құқығы туралы куәлiктi беруге уәкiлеттi лауазымды адамға мұрагердiң мұраны қабылдау
туралы өтiнiшiн не мұрагердiң мұраға құқық туралы куәлiк беру туралы өтiнiшiн беру
арқылы жүзеге асырылады.
Егер мұрагердiң өтiнiшiн нотариусқа басқа адам берсе немесе ол почта арқылы
жiберiлсе, өтiнiштегi мұрагердiң қолын нотариус, нотариат әрекеттерiн жасауға уәкiлеттi
лауазымды адам (ocы Кодекстiң 1051-бабының 5-тармағы) немесе осы Кодекстiң 167-бабының
3-тармағына сәйкес сенiмхатты куәландыруға уәкiлеттi адам куәландыруға тиiс.
Егер сенiмхатта мұраны алуға өкiлеттiк арнайы көзделсе, мұраны өкiл арқылы
қабылдау мүмкiн болады. Заңды өкiлдiң мұраны қабылдауы үшiн сенiмхат талап етiлмейдi.
2. Егер мұрагер мұрагерлiктi iс жүзiнде қабылдағанын куәландыратын iс-әрекеттер
жасаған болса, атап айтқанда, мұрагер:
мұраға алынған мүлiктi иеленуге немесе басқаруға кiрiссе;
мұраға алынған мүлiктi сақтау, оны қол сұғудан немесе үшiншi тұлғалардың
талаптарынан қорғау жөнiнде шаралар қабылдаса;
мұраға алынған мүлiктi ұстау шығыстарын өз есебiнен жүргiзсе;
өз есебiнен мұра қалдырушының қарыздарын төлеген немесе мұра қалдырушыға тиесiлi
ақшаны үшiншi тұлғалардан алған болса, өзгеше дәлелденгенге дейiн мұрагер мұраны
қабылдады деп танылады.
Ескерту. 1072-1-баппен толықтырылды - Қазақстан Республикасының 2007.01.12. N 225
Заңымен.
1072-2-бап. Мұраны қабылдау мерзiмi
1. Мұраның ашылу күнiнен бастап алты ай iшiнде мұра қабылдануы мүмкін.
Мұра азаматтың болжамды қайтыс болған немесе ол қайтыс болды деп жарияланған күнi
ашылған жағдайда (осы Кодекстiң 1042-бабының 2-тармағы) - мұра қалдырушы қайтыс болған
күннен бастап алты айдың iшiнде, ал ол қайтыс болды деп жарияланған кезде, егер соттың
шешiмiнде өзге күн көрсетiлмесе, азаматты қайтыс болды деп жариялау туралы сот шешiмi
заңды күшiне енген күннен бастап мұра қабылдануы мүмкiн.
2. Егер мұрагерлiк құқығы басқа адамдар үшiн мұрагердiң мұрадан бас тартуы, басқа
мұрагердiң мұраны қабылдамауы немесе мұрагердi осы Кодекстiң 1045-бабында белгiленген
негiздер бойынша мұрадан шеттету салдарынан туындаса, мұндай адамдар оларда мұраға құқық
туындаған күннен бастап алты айдың iшiнде мұраны қабылдай алады.
Ескерту. 1072-2-баппен толықтырылды - Қазақстан Республикасының 2007.01.12. N 225
Заңымен.
1072-3-бап. Белгiленген мерзiмнiң аяқталуына қарай
мұраны қабылдау
Егер мұрагер мұраны қабылдау үшiн белгiленген мерзiмдi (осы Кодекстiң 1072-2-бабы)
дәлелдi себептер бойынша өткiзiп алған болса және мұраны қабылдау үшiн белгiленген
мерзiмдi өткiзiп алған мұрагер бұл мерзiмдi өткiзу себептерi жойылғаннан кейiн алты
айдың iшiнде сотқа жүгiнген жағдайда осы мерзiмдi өткiзiп алған мұрагердiң өтiнiшi
бойынша сот бұл мерзiмдi қалпына келтiре алады және мұрагер мұраны қабылдады деп тани
алады.
Мұрагер мұраны қабылдады деп танылған кезде сот барлық мұрагерлердiң мұрагерлiк
мүлiктегi үлестерiн анықтайды және қажет болған жағдайда жаңа мұрагердiң мұрадан өзiне
тиесiлi үлесiн алу құқығын қорғау жөнiнде шаралар белгiлейдi. Бұған дейiн берiлген
мұраға құқық туралы куәлiктердi сот жарамсыз деп таниды.
Ескерту. 1072-3-баппен толықтырылды - Қазақстан Республикасының 2007.01.12. N 225
Заңымен.
1072-4-бап. Мұраны қабылдау құқығының ауысуы (мұрагерлiк
трансмиссия)
Егер заң бойынша немесе өсиет бойынша мұрагер мұраны осы Кодекстiң 1072-2-бабында
белгiленген мерзiмде қабылдап үлгермей, мұра ашылғаннан кейiн қайтыс болса, онда мұраның
оған тиесiлi үлесiн қабылдау құқығы оның мұрагерлерiне ауысады.
Қайтыс болған мұрагердiң осы құқығын оның мұрагерлерi мұраны қабылдауға арналған
мерзiмнiң қалған бөлiгi iшiнде жалпы негiздерде жүзеге асыра алады.
Егер мерзiмнiң қалған бөлiгi үш айдан аз болса, ол үш айға дейiн ұзартылады.
Мұраны қабылдау үшiн белгiленген мерзiм аяқталғаннан кейiн, егер сот қайтыс
болған мұрагердiң мұрагерлерiнiң осы мерзiмдi өткiзiп алу себептерiн дәлелдi деп тапса,
онда сот оларды осы Кодекстiң 1072-3-бабына сәйкес мұраны қабылдады деп тануы мүмкiн.
Мұрагердiң осы Кодекстiң 1069-бабына сәйкес мiндеттi үлес ретiнде мұраның бiр
бөлiгiн қабылдау құқығы оның мұрагерлерiне ауыспайды.
Ескерту. 1072-4-баппен толықтырылды - Қазақстан Республикасының 2007.01.12. N 225
Заңымен.
1073-бап. Мұраға құқық туралы куәлiк беру
1. Мұра ашылған жер бойынша нотариус мұрагердiң өтiнiшiмен оған мұрагерлiкке құқық
туралы куәлiк беруге мiндеттi.
2. Мұрагерлiкке құқық туралы куәлiк мұра ашылған күннен бастап алты ай өткеннен
кейiн берiледi.
Өсиет бойынша да, заң бойынша да мұрагерлiк кезiнде, егер нотариуста куәлiк
берiлуiн сұраған адамдардан басқа тиiстi мүлiкке не бүкiл мұраға қатысты басқа
мұрагерлер туралы анық деректер болмаса, куәлiк аталған мерзiм өткенге дейiн де берiлуi
мүмкiн.
1074-бап. Мұрадан бас тарту құқығы
1. Мұрагер мұра ашылған күннен бастап алты айдың ішінде мұрадан бас тартуға
құқылы. Дәлелдi себептер болған жағдайда бұл мерзімді сот ұзартуы мүмкін, алайда бұл екі
айдан аспауға тиіс.
2. Мұрадан бас тарту мұрагердiң мұраның ашылған жерi бойынша нотариусқа арыз
беруiмен жасалады.
Егер сенiмхатта бас тартуға өкілеттік арнайы көзделсе, мұрадан өкiл арқылы бас
тартуға болады.
3. Мұрадан бас тартуды кейiннен күшiн жоюға немесе қайтарып алуға болмайды.
4. Мұрагер өзiне сол үшiн берiлген мерзiм өткеннен кейiн мұрадан бас тарту
құқығын жоғалтады. Егер ол мұраға қалдырған мүлiктi iс жүзiнде иеленуге кiрiссе не оған
билiк етсе, не оның осы мүлiкке құқықтарын куәландыратын құжаттарды алуға өтiнiш жасаса,
ол бұл құқықты аталған мерзiм өткенге дейiн де жоғалтады.
5. Мұрагер мұрадан бас тартқан кезде өзiнiң өсиет бойынша немесе кез келген
кезектегi заң бойынша мұрагердiң қатарындағы басқа адамдардың пайдасына, оның iшiнде
ұсыну құқығы бойынша мұра алуға шақырылған адамдардың пайдасына бас тартатындығын
көрсетуге құқылы.
Өсиет қалдырушы мұрадан айырған мұрагерлердiң пайдасына мұрадан бас тартуға жол
берiлмейдi.
6. Егер мұрагер өсиет бойынша да, заң бойынша да мұрагерлiкке шақырылса, ол осы
негiздемелердiң бiреуi бойынша немесе екi негiздеме бойынша өзiне тиесiлi мұрадан бас
тартуға құқылы.
7. Мұрагер мұраның басқа бөлiгi мұраға қалдырылуына қарамастан, үстелу құқығы
бойынша өзiне тиесiлi мұрадан бас тартуға құқылы (осы Кодекстiң 1079-бабы).
8. Осы бапта көзделген жағдайларды қоспағанда, мұраның бiр бөлігінен бас тартуға,
мұрадан Ескерту жасап немесе шарт қойып бас тартуға жол берiлмейдi.
Ескерту. 1074-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 2007.01.12 N 225 , 2011.03.25 N 421-IV
(алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі)
Заңдарымен.
1075-бап. Өсиеттiк бас тартуды алудан бас тарту құқығы
1. Бас тартылушы өсиеттiк бас тартудан бас тартуға құқылы. ішiнара бас тартуға,
Ескерту жасап, шарт қойып немесе басқа адамның пайдасына бас тартуға жол берiлмейдi.
2. Осы бапта көзделген құқық бiр мезгiлде мұрагер болып табылатын бас
тартылушының мұрадан бас тарту құқығына байланысты емес.
3. Егер бас тартылушы осы бапта көзделген құқықты пайдаланса, өсиеттiк бас тарту
жүктелген мұрагер оны орындау мiндетiнен босатылады.
1076-бап. Мұраны бөлу
1. Мұраны қабылдаған кез келген заң бойынша мұрагер мұраны бөлудi талап етуге
құқылы.
Мұраны бөлу мұрагерлердiң келiсiмi бойынша оларға тиесiлi үлестерге сәйкес, ал
келiсiмге қол жетпеген кезде - сот тәртiбiмен жүргiзiледi.
Егер мұраның құрамына мұраға қалдырушының құқықтары тіркелмеген және тіркелмесе
туындаған деп есептелмейтін мүлік кірсе, мұрагерлер арасында мүлікті бөлу мұраға
қалдырушының құқықтары заңнамада белгіленген тәртіппен тіркелгеннен кейін жүргізіледі.
2. Осы баптың ережелерi барлық мұра немесе оның бiр бөлiгi мұрагерлерге нақты
мүлiк көрсетiлмеген үлеспен өсиет етiлген жағдайда, мұрагерлердiң арасында мұраны өсиет
бойынша бөлуге қолданылады.
Ескерту. 1076-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 2011.03.25 N 421-IV (алғашқы ресми
жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.
1077-бап. Болмаған мұрагерлердiң құқықтары
1. Егер мұрагерлердiң арасында тұратын жерi белгiсiз адамдар болса, қалған
мұрагерлер, өсиеттi орындаушы (мұраны басқарушы) және нотариус олардың тұратын жерiн
анықтауға және оларды мұрагерлiкке шақыруға қисынды шаралар қолдануға мiндеттi.
2. Егер тұратын жерi анықталған, мұрагерлiкке шақырылып, болмай қалған мұрагер
осы Кодекстiң 1074-бабында көзделген мерзiм iшiнде мұрагерлiктен бас тартпаса, қалған
мұрагерлер өздерiнiң мұраны бөлiсудi жүргiзу ниетi туралы хабардар етуге мiндеттi.
Егер осының алдындағы бөлiкте көзделген хабардар ету кезiнен бастап үш айдың
iшiнде болмай қалған мұрагер мұраны бөлу туралы келiсiмге қатысу тiлегi туралы қалған
мұрагерлердi хабардар етпесе, қалған мұрагерлер болмаған мұрагерге тиесiлi үлестi бөлек
шығарып, өзара келiсiм бойынша бөлiстi жүргiзуге құқылы.
3. Егер мұра ашылған күннен бастап бiр жылдың iшiнде болмаған мұрагердiң тұратын
жерi анықталмаса және оның мұрадан бас тартқандығы туралы мәлiметтер болмаса, қалған
мұрагерлер бөлiстi осы баптың 2-тармағы екiншi бөлiгiнiң ережелерi бойынша жүргiзуге
құқылы.
4. Iште қалған, бiрақ әлi тумаған мұрагер болған кезде мұраны бөлу тек мұндай
мұрагер туғаннан кейiн ғана жүргiзiлуi мүмкiн.
Егер iште қалған мұрагер тiрi туса, қалған мұрагерлер оған тиесiлi мұралық үлестi
бөлiп шығару арқылы ғана мұра бөлудi жүргiзуге құқылы. Жаңа туған баланың мүдделерiн
қорғау үшiн бөлiске қатысуға қорғаншылық және қамқоршылық органның өкiлi шақырылуы
мүмкiн.
1078-бап. Жекелеген мұрагерлердiң мұраға кiретiн
мүлiкке басым құқығы
1. Мұра ашылғанға дейiнгi бiр жыл iшiнде мұра қалдырушымен бiрге тұрған мұрагерлер
тұрғын үйдi, сондай-ақ үй жабдықтары мен үй-iшi тұрмысы заттарын мұраға алуға басым
құқыққа ие болады.
2. Мұра қалдырушымен бiрге мүлiкке ортақ меншiк құқығы бар мұрагерлер ортақ
меншiкте болған мүлiктi мұраға алуға басым құқыққа ие болады.
3. Осы баптың 1 және 2-тармақтарында аталған басым құқықты жүзеге асырған кезде
бөлiске қатысатын басқа да мұрагерлердiң мүлiктiк мүдделерi сақталуға тиіс. Егер
өздерiне тиесiлi үлестердi беру үшiн мұраны құрайтын мүлiк жеткiлiксiз болса, басым
құқықты жүзеге асыратын мұрагер оларға тиiсiнше ақшалай немесе мүлiктiк өтемақы беруге
тиiс.
1079-бап. Мұралық үлестердiң үстелуi
1. Мұрагер мұрадан бас тартқан не ол осы Кодексте аталған мән-жайлар бойынша шығып
қалған жағдайда мұраның мұндай мұрагерге есептелуге тиiс бөлiгi мұрагерлiкке шақырылған
заң бойынша мұрагерлерге түседi және олардың арасында өздерiнiң мұралық үлестерiне бара-
бар бөлiнедi.
Егер мұра қалдырушы барлық мүлiктi өзi тағайындаған мұрагерлерге өсиет етсе,
мұрадан бас тартқан немесе шығып қалған мұрагерге тиесiлi мұра бөлiгi өсиет бойынша
қалған мұрагерлерге түседi және өсиетте өзгеше көзделмегендiктен, олардың арасында
өздерiнiң мұралық үлестерiне бара-бар бөлiнедi.
2. Осы баптың 1-тармағындағы ережелер:
1) егер бас тартқан немесе шығып қалған мұрагердің орнына мұрагер қосымша
тағайындалса;
2) мұрагер белгiлi бiр тұлғаның пайдасына мұрадан бас тартқан кезде;
3) заң бойынша мұрагерлiк кезiнде мұрагердiң бас тартуы немесе шығып қалуы келесi
кезектегi мұрагерлердi мұрагерлiкке шақыруға әкеп соққан жағдайларда қолданылмайды.
1080-бап. Мұраның есебiнен төлеуге жататын шығындар
Мұра қалдырушының қайтыс болар алдындағы науқасы туғызған қажеттi шығындарды, мұра
қалдырушыны жерлеуге арналған шығындарды, мұраны қорғауға, басқаруға, өсиеттi орындауға,
сондай-ақ өсиеттi орындаушыға немесе мұраны сенiмгерлiкпен басқарушыға сыйақы төлеуге
байланысты шығындарды өтеу туралы талаптар ол мұрагерлер арасында бөлiнгенге дейiн мұра
есебiнен қанағаттандырылуға тиiс. Бұл талаптар барлық басқа, оның iшiнде кепiлмен
қамтамасыз етiлген талаптардың алдында мұраның құнынан басымдықпен қанағаттандырылуға
тиiс.
1081-бап. Мұра қалдырушының борыштарын кредит
берушiлердiң өндiрiп алуы
Мұра қалдырушының кредит берушiлерi өздерiнiң мұра қалдырушының мiндеттемелерiнен
туындайтын талаптарын өсиеттi орындаушыға (мұраны сенімгерлікпен басқарушыға) немесе
әрбір мұрагерге ауысқан мүлiк құнының шегiнде ортақ борышқорлар ретiнде жауап беретiн
мұрагерлерге қоюға құқылы.
1082-бап. Шаруа немесе фермер қожалығындағы мұрагерлiк
Шаруа немесе фермер қожалығының мүшесi қайтыс болған жағдайда мұра жалпы ережелер
бойынша ашылады. Мұрагердiң осы мүлiкке жалпы меншiктегi оның үлесiне мөлшерлес ақшалай
өтемақы алуға құқығы бар.
Ескерту. 1082-бапқа өзгерту енгізілді - Қазақстан Республикасының 2007.01.12. N
225 Заңымен.
1083-бап. Иесiз қалған мүлік
Ескерту. 1083-баптың тақырыбына өзгеріс енгізілді - ҚР 2011.03.01 N 414-IV Заңымен
(алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі).
1. Егер өсиет бойынша да заң бойынша да, мұрагерлер болмаса не мұрагерлердiң
ешқайсысының мұра алуға құқығы болмаса (осы Кодекстiң 1045-бабы), не олардың бәрi
мұрадан бас тартса (осы Кодекстiң 1074-бабы), мұра иесiз қалған мүлік деп танылады.
2. Иесiз қалған мүлік мұраның ашылған жерi бойынша коммуналдық меншiкке ауысады.
Коммуналдық меншiкке түскен иесiз қалған мүлiктi есепке алу, сақтау, бағалау,
одан әрi пайдалану және сату жөнiндегi жұмыстарды ұйымдастыруды коммуналдық меншiктi
басқаруға уәкiлеттi орган жүзеге асырады.
Коммуналдық меншiкке түскен иесiз қалған мүлiктi есепке алу, сақтау, бағалау, одан
әрi пайдалану және сату тәртiбiн Қазақстан Республикасының Үкiметi белгiлейдi.
3. Мұра ашылған күннен бастап бiр жыл өткеннен кейiн мұра ашылған жер бойынша
республикалық маңызы бар қалалардың, астананың, аудандардың, облыстық маңызы бар
қалалардың жергілікті атқарушы органдарының өтініші негiзiнде сот мұраны иесiз қалған
мүлік деп таниды. Егер мұраны қорғауға және оны басқаруға байланысты шығындар оның
құнынан асып түссе, мұра аталған мерзiм өткенге дейiн иесiз қалған мүлiк деп танылуы
мүмкiн.
4. Иесiз қалған мүлiктi қорғау және оны басқару осы Кодекстiң 1071-бабына сәйкес
жүзеге асырылады.
5. Осы Кодекстің 1080 және 1081-баптарында көзделген қағидалар иесіз қалған
мүлікке де қолданылады.
Ескерту. 1083-бапқа өзгерту енгізілді - ҚР 2001.12.24 N 276, 2004.12.20 N 13
(2005.01.01 бастап қолданысқа енгізіледі), 2006.06.22 N 147, 2011.03.01 N 414-IV
(алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.
7 бөлім
Халықаралық жеке құқық
61-тарау. Жалпы ережелер 1084-бап. Шетелдiк элемент шиеленiстiрген
азаматтық-құқықтық қатынастарға
қолданылуға тиiстi құқықты анықтау
1. Шетелдiк азаматтардың немесе шетелдiк заңды тұлғалардың қатысуымен не өзге де
шетелдік элемент шиеленістірген азаматтық-құқықтық қатынастарға қолданылуға тиiстi құқық
осы Кодекстiң, өзге де заң актiлерiнiң, Қазақстан Республикасы бекiткен халықаралық
шарттардың және танылған халықаралық ғұрыптардың негiзiнде анықталады.
2. Егер осы баптың 1-тармағына сәйкес қолданылуға тиiстi құқықты анықтау мүмкiн
болмаса, шетелдiк элемент шиеленiстiрген азаматтық-құқықтық қатынастармен неғұрлым тығыз
байланысты құқық қолданылады.
3. Осы бөлiмнiң сот қолдануға тиiстi құқықты анықтау туралы ережелерiн тиiсiнше
қолданылуға тиiстi құқық туралы мәселенi шешуге өкілеттік берілген басқа органдар да
қолданады.
1085-бап. Заң ұғымдарын саралау (құқықтық саралау)
1. Сот заң ұғымдарын саралауды (құқықтық саралау), егер заң актiлерiнде өзгеше
көзделмесе, оларға сот елiнiң құқығына сәйкес түсiнiк беруге негiздейдi.
2. Егер заң ұғымдары сот елiнiң құқығына белгiсiз болса немесе басқа атаумен
немесе басқа мазмұнмен белгiлi болса және сот елiнің құқығы бойынша түсiндiру арқылы
анықтау мүмкiн болмаса, заңдылық ұғымдарды саралау (құқықтық саралау) кезінде шет
мемлекеттiң құқығы да қолданылуы мүмкiн.
1086-бап. Шетел құқығы нормаларының мазмұнын анықтау
1. Шетел құқығын қолданған кезде сот оның нормаларының мазмұнын олардың ресми
түсіндірілуіне, қолданылу практикасына және тиiстi шет мемлекеттегi доктринаға сәйкес
анықтайды.
2. Шетел құқығы нормаларының мазмұнын анықтау мақсатында сот жәрдем және түсiнiк
алу үшiн Қазақстан Республикасының Әдiлет министрлiгiне және Қазақстан Республикасының
өзге де құзыреттi органдары мен мекемелерiне, соның iшiнде шетелдерде орналасқандарына
белгiленген тәртiппен жүгiнуi не сарапшылар тартуы мүмкiн.
3. Iске қатысушы тұлғалар өз талаптарын немесе қарсылықтарын негiздеуде сiлтеме
жасаған шетел құқығы нормаларының мазмұнын растайтын құжаттар табыс етуге және осы
нормалардың мазмұнын анықтауда сотқа өзге де түрде жәрдемдесуге құқылы.
4. Егер осы бапқа сәйкес қолданылған шараларға қарамастан, шетелдiк құқық
нормаларының мазмұны орынды мерзiмдерде анықталмаса, Қазақстан Республикасының құқығы
қолданылады.
1087-бап. Керi сiлтеме жасау және үшiншi елдiң
құқығына сiлтеме жасау
1. Осы бөлiмнiң ережелерiне сәйкес кез келген шетел құқығына сiлтеме жасау, осы
бапта көзделген жағдайларды қоспағанда, тиiстi елдiң коллизиялық емес, материалдық
құқығына сiлтеме жасау ретiнде қарастырылуға тиiс.
2. Қазақстан Республикасының құқығына керi сiлтеме жасау және үшiншi елдiң
құқығына сiлтеме жасау осы Кодекстiң 1094-бабына, 1095-бабының 2, 3, 5-тармақтарына,
1097-бабына сәйкес шетел құқығы қолданылған жағдайларда қолданылады.
1088-бап. Заңды айналып өтудiң салдары
Қатынастарға қатысушылардың осы Кодекспен реттелетiн, осы бөлiмнiң қолданылуға
тиiстi құқық туралы ережелерiн айналып өтiп тиiстi қатынастарды өзге құқыққа жатқызуға
бағытталған келiсiмдерi мен өзге де iс-әрекеттерi жарамсыз болады. Бұл жағдайда осы
бөлiмге сәйкес қолданылуға тиiстi құқық қолданылады.
1089-бап. Өзара түсiнiстiк
1. Шетел құқығын өзара түсiнiстiк негiзiнде қолдану Қазақстан Республикасының заң
актiлерiнде көзделген жағдайларды қоспағанда, тиiстi шет мемлекеттегi ұқсас қатынастарға
Қазақстан Республикасының құқығын қолдануға болатын-болмайтындығына қарамастан, сот
шетел құқығын қолданады.
2. Егер шетел құқығын қолдану өзара түсiнiстiкке байланысты болса, өзгеше
дәлелденбегендiктен, ол бар деп ұйғарылады.
1090-бап. Жария тәртiп туралы ескерту
1. Шетел құқығы оны қолдану Қазақстан Республикасы құқықтық тәртiбiнiң негiздерiне
(Қазақстан Республикасының жария тәртiбiне) қайшы келерлiк жағдайларда қолданылмайды.
Бұл жағдайларда Қазақстан Республикасының құқығы қолданылады.
2. Шетел құқығын қолданудан бас тартуды тиiстi шет мемлекеттiң саяси немесе
экономикалық жүйесiнiң Қазақстан Республикасының саяси немесе экономикалық жүйесiнен
айырмашылығына ғана негiздеуге болмайды.
1091-бап. Императивтiк нормаларды қолдану
1. Норманың өзiнде көрсетiлуi салдарынан немесе азаматтық айналымға қатысушылардың
құқықтарын және заңмен қорғалатын мүдделерiн қамтамасыз ету үшiн олардың ерекше маңызы
болуына байланысты, қолданылуға тиісті құқыққа қарамастан, Қазақстан Республикасы
заңдарының тиiстi қатынастарды реттейтiн императивтiк нормаларының қолданылуына бұл
бөлiм ережелерiнiң қатысы болмайды.
2. Осы бөлiмнiң ережелерiне сәйкес, қандай да болсын бiр елдiң құқығын қолданған
кезде сот, егер сол басқа елдiң құқығына сәйкес мұндай нормалар, қолданылуға тиісті
құқыққа қарамастан, тиiстi қатынастарды реттеуге тиiс болса, басқа ел құқықтарының
қатынаспен тығыз байланысы бар императивтiк нормаларын қолдана алады. Бұл орайда сот
мұндай нормалардың мақсаты мен сипатын, сондай-ақ оларды қолданудың салдарын назарға
алуға тиіс.
1092-бап. Көп құқықтық жүйелерi бар елдiң құқығын
қолдану
Бiрнеше аумақтық немесе құқықтық жүйелер қолданылатын елдiң құқығы қолданылуға
тиiс болған жағдайларда, осы елдiң құқығына сәйкес құқықтық жүйе қолданылады.
1093-бап. Реторсиялар
Қазақстан Республикасының азаматтары мен заңды тұлғаларының құқықтарына арнайы
шектеулерi бар мемлекеттердiң азаматтары мен заңды тұлғаларының құқықтарына қатысты
Қазақстан Республикасы қарсы шектеулер (реторсиялар) белгiлеуi мүмкiн.
62-тарау. Коллизиялық нормалар
Параграф 1. Тұлғалар
1094-бап. Жеке тұлғаның жеке заңы
1. Жеке тұлға азаматы болып табылатын елдiң құқығы оның жеке заңы болып саналады.
Адамның екi немесе одан көп азаматтығы болған жағдайда адам неғұрлым тығыз байланысты
елдiң құқығы оның жеке заңы болып саналады.
2. Азаматтығы жоқ адам тұрақты тұратын елдiң құқығы, ол адамның жеке заңы болып
саналады.
3. Баспана берген елдiң құқығы босқынның жеке заңы болып саналады.
1095-бап. Жеке адамның құқық қабiлеттiлiгi мен
әрекетке қабiлеттiлiгi
1. Жеке тұлғаның азаматтық құқық қабiлеттiлiгi оның жеке заңында анықталады. Бұл
ретте шетел азаматтары мен азаматтығы жоқ адамдар Қазақстан Республикасында азаматтық
құқық қабiлеттiлiгiн, Қазақстан Республикасының заңнамалық актiлерiнде немесе Қазақстан
Республикасы ратификациялаған халықаралық шарттарда белгiленген жағдайларды қоспағанда,
Қазақстан Республикасының азаматтарымен тең пайдаланады.
2. Жеке адамның әрекетке қабiлеттiлiгi оның жеке заңымен анықталады.
3. Жеке адамның мәмiлелер мен зиян келтiру салдарынан пайда болатын
мiндеттемелерге қатысты азаматтық әрекетке қабiлеттiлiгi мәмiле жасалған немесе зиян
келтiруден туындайтын мiндеттемелер пайда болған жердегi елдiң құқығы бойынша
анықталады.
4. Жеке адамның жеке кәсiпкер болуға және соған байланысты құқықтары мен
мiндеттерiнiң болуға қабiлетi жеке адам жеке кәсiпкер ретiнде тiркелген елдiң құқығы
бойынша анықталады. Тiркелген елi болмаған жағдайда жеке кәсiпкерлiк қызметтi жүзеге
асыратын негiзгi орнындағы елдiң құқығы қолданылады.
5. Жеке адамды әрекетке қабiлетсiз немесе қабiлетi шектеулi деп тану сот елiнiң
құқығына бағынады.
Ескерту. 1095-бапқа өзгерту енгізілді - Қазақстан Республикасының 2007.01.12. N
225 Заңымен.
1096-бап. Жеке адамды хабар-ошарсыз кеттi деп тану
және оны қайтыс болды деп жариялау
Жеке адамды хабар-ошарсыз кеттi деп тану және оны қайтыс болды деп жариялау сот
елiнiң құқығына бағынады.
1097-бап. Жеке адамның есімі
Жеке адамның есiм алу, оны пайдалану және қорғау құқығы, егер осы Кодекстiң 15-
бабының 5 және 7-тармақтарында, 1103 және 1120-баптарында көзделген ережелерден өзгеше
туындамаса, оның жеке заңымен белгiленедi.
1098-бап. Қазақстан Республикасы азаматтарының азаматтық
хал актiлерiн Қазақстан Республикасынан тыс
жерлерде тiркеу
Қазақстан Республикасынан тыс жерлерде тұратын Қазақстан Республикасы
азаматтарының азаматтық хал актiлерiн тiркеу Қазақстан Республикасының консулдық
мекемелерінде жүзеге асырылады. Бұл орайда Қазақстан Республикасының заң
актiлерi қолданылады.
1099-бап. Шет мемлекет органдары азаматтық хал актiлерiн
куәландыруға берген құжаттарды тану
Шет мемлекеттердiң құзыреттi органдары тиістi мемлекеттердің заңы бойынша
Қазақстан Республикасының азаматтарына, шетелдік азаматтар мен азаматтығы жоқ адамдарға
қатысты Қазақстан Республикасынан тыс жерлерде жасаған азаматтың хал актiлерiн
куәландыруға берген құжаттар жария етілген жағдайда Қазақстан Республикасында жарамды
деп танылады.
1100-бап. Заңды тұлғаның заңы
Заңды тұлға құрылған елдің құқығы осы заңды тұлғаның заңы болып саналады.
1101-бап. Заңды тұлғаның құқық қабiлеттiлігi
1. Заңды тұлғаның азаматтық құқық қабiлеттiлiгi осы заңды тұлғаның заңымен
анықталады.
2. Шетелдiк заңды тұлға өз органының немесе өкiлiнiң мәмiле жасауға өкiлеттiгiн
шетелдiк заңды тұлғаның органы немесе өкiлi мәмiле жасаған елдiң құқығына белгiсiз
шектеуге сiлтеме жасай алмайды.
3. Шетел құқығы бойынша заңды тұлға болып табылмайтын шетел ұйымдарының азаматтық
құқық қабiлеттiлiгi ұйым құрылған елдiң құқығы бойынша анықталады.
Мұндай ұйымдардың қызметiне, егер Қазақстан Республикасының құқығын қолдануға
болса, осы Кодекстiң ережелерi қолданылады, егер Қазақстан Республикасының заңдарынан
немесе мiндеттеменiң мәнiнен өзгеше туындамайтын болса, олар коммерциялық ұйымдар болып
табылатын заңды тұлғалардың қызметiн реттейдi.
1102-бап. Мемлекеттiң шетелдiк элементi бар
азаматтық-құқықтық қатынастарға қатысуы
1. Мемлекет қатысатын шетелдiк элементi бар азаматтық-құқықтық қатынастарға, егер
Қазақстан Республикасының заңнамалық актiлерiнде өзгеше көзделмесе, осы бөлiмнiң
ережелерi жалпы негiздерде қолданылады.
2. Қазақстан Республикасы шетелдiк элементi бар азаматтық-құқықтық қатынастарда,
егер:
Қазақстан Республикасының халықаралық шартында;
Қазақстан Республикасының халықаралық шарты болып табылмайтын жазбаша келiсiмде;
сотта мәлімдеме жасау немесе нақты iс қарау шеңберiнде жазбаша хабардар ету арқылы
өзгеше белгiленбесе, соттық иммунитеттi, талап қоюды қамтамасыз етуден иммунитеттi және
сот актiсiн мәжбүрлеп орындатудан иммунитеттi қоса алғанда, басқа мемлекет соттарының
юрисдикциясынан өзiне және өзiнiң меншiгiне қатысты юрисдикциялық иммунитеттi
пайдаланады.
Ескерту. 1102-бап жаңа редакцияда - ҚР 2010.02.05 249-IV Заңымен.
Параграф 2. Жеке мүлiктiк емес құқықтар
1103-бап. Жеке мүлiктiк емес құқықтарды қорғау
Жеке мүлiктiк емес құқықтарға мұндай құқықтарды қорғау туралы талап ету үшін негіз
болған іс-әрекет немесе өзге де мән-жайлар орын алған елдiң құқығы қолданылады.
Параграф 3. Мәмiлелер, өкiлдiк, талап мерзiмi
1104-бап. Мәмiленiң нысаны
1. Мәмiленiң нысаны ол жасалған жердiң құқығына бағынады. Алайда шетелде жасалған
мәмiленi, егер Қазақстан Республикасы құқығының талаптары сақталса, нысанның сақталмауы
салдарынан жарамсыз деп тануға болмайды.
2. Қатысушыларының кем дегенде бiреуi Қазақстан Республикасының заңды тұлғасы
немесе Қазақстан Республикасының азаматы болып табылатын сыртқы экономикалық мәміле
мәміленің жасалған жеріне қарамастан, жазбаша нысанда жасалады.
3. Қозғалмайтын мүлiкке қатысты мәмiленiң нысаны - осы мүлік орналасқан жердегі
елдің құқығына, ал Қазақстан Республикасында мемлекеттiк тiзілімге енгiзiлген
қозғалмайтын мүлiкке қатысты болса, Қазақстан Республикасының құқығына бағынады.
1105-бап. Сенiмхат
Сенiмхаттың нысаны мен қолданылу мерзiмi осы сенiмхат берiлген елдiң құқығы
бойынша анықталады. Алайда сенiмхат Қазақстан Республикасы құқықтарының талаптарын
қанағаттандырса, оны нысаны сақталмауының салдарынан жарамсыз деп тануға болмайды.
1106-бап. Талап мерзiмi
1. Талап мерзiмi тиiстi қатынастарды реттеу үшiн қолданылатын елдің құқығы бойынша
анықталады.
2. Талап мерзiмi қолданылмайтын талаптар, егер тиiстi қатынасқа қатысушылардың
кем дегенде біреуі Қазақстан Республикасының азаматы немесе Қазақстан Республикасының
заңды тұлғасы болса, Қазақстан Республикасының құқығы бойынша анықталады.
Параграф 4. Заттық құқықтар
1107-бап. Заттық құқықтарға қолданылатын құқық туралы
жалпы ережелер
1. Егер Қазақстан Республикасының заң актілерiнде өзгеше көзделмесе, меншiк құқығы
мен басқа да қозғалмайтын және қозғалатын мүлiкке заттық құқықтар осы мүлік орналасқан
елдің құқығы бойынша анықталады.
2. Мүлiктiң қозғалмайтын немесе қозғалатын заттарға жататындығы, сондай-ақ
мүлiктiң өзге де заңдық саралануы осы мүлiк орналасқан елдiң құқығы бойынша анықталады.
1108-бап. Заттық құқықтардың пайда болуы және тоқтатылуы
1. Мүлiкке заттық құқықтардың пайда болуы және тоқтатылуы, егер Қазақстан
Республикасының заң актiлерiнде өзгеше көзделмесе, заттық құқықтың пайда болуы не
тоқтатылуы үшiн негiз болған iс-әрекет немесе өзге де мән-жайлар орын алған кезде сол
мүлiк болған елдiң құқығы бойынша анықталады.
2. Егер тараптардың келiсiмiнде өзгеше көзделмесе, мәмiленiң нысанасы болып
табылатын мүлiкке заттық құқықтардың пайда болуы және тоқтатылуы, елдiң осы мәмiле
бағындырылған құқығы бойынша анықталады.
3. Алыну мерзiмiнiң ескiруi салдарынан мүлiкке меншiк құқығының пайда болуы
аяқталған алу мерзiмiнiң ескiрген кезiнде болған елдiң құқығымен анықталады.
1109-бап. Мемлекеттiк тiзiлiмге енгiзiлуге тиiстi көлiк
құралдары мен өзге де мүлiкке заттық құқықтар
Мемлекеттiк тiркелуге тиiстi көлiк құралдары мен өзге де мүлiкке заттық құқық осы
көлiк құралдары немесе мүлiк мемлекеттiк тiзiлiмге енгiзiлген елдiң құқығы бойынша
анықталады.
1110-бап. Жолдағы қозғалатын мүлiкке заттық құқықтар
Мәмiле бойынша жолда келе жатқан қозғалатын мүлiкке меншiк құқығы және басқа да
заттық құқықтар, егер тараптардың келiсiмiнде өзгеше белгiленбесе, осы мүлiк жөнелтiлген
елдiң құқығы бойынша анықталады.
1111-бап. Заттық құқықтарды қорғау
1. Меншiк құқығы мен өзге де заттық құқықтарды қорғауға арыз берушінің таңдауы
бойынша мүлік тұрған елдің құқығы немесе сот елiнiң құқығы қолданылады.
2. Қозғалмайтын мүлiкке меншiк құқығы мен өзге де заттық құқықтарды қорғауға осы
мүлiк тұрған елдiң құқығы қолданылады. Қазақстан Республикасының мемлекеттiк тiзiлiмiне
енгізілген мүлікке қатысты Қазақстан республикасының құқығы қолданылады.
Параграф 5. Шарттық мiндеттемелер
1112-бап. Шарт тараптарының келiсiмiмен құқық таңдау
1. Егер Қазақстан Республикасының заң актiлерiнде өзгеше көзделмесе, шарт
тараптардың келiсiмiмен таңдалған елдiң құқығымен реттеледi.
2. Тараптардың қолданылуға тиiстi құқықты таңдау туралы келiсiмi айқын
көрсетiлуге немесе шарттың және оларды жинақтап қарайтын iстiң мән-жайларының
ережелерiнен тiкелей туындауға тиiс.
3. Шарттың тараптары тұтас алғанда шарт үшiн де, оның жекелеген бөлiктерi үшiн де
қолданылатын құқықты таңдай алады.
4. Шарттың тараптары қолданылатын құқықты кез келген уақытта, шарт жасасу кезiнде
де, одан кейiн де таңдап алуы мүмкiн. Тараптар шартқа қолданылатын құқықты өзгерту
туралы да кез келген уақытта уағдаласа алады.
1113-бап. Тараптардың келiсiмi болмаған кезде шартқа
қолданылатын құқық
1. Шарт тараптарының қолдануға тиiстi құқық туралы келiсiмi болмаған кезде ол
шартқа:
1) сатып алу-сату шартында - сатушы;
2) сыйға тарту шартында - сыйға тартушы;
3) мүлiктiк жалдау (жалға алу) шартында - жалға беруші немесе жалдауға берушi;
4) мүлiктi тегiн пайдалану шартында - несие берушi;
5) мердiгерлiк шартында - мердiгер;
6) тасымалдау шартында - тасымалдаушы;
7) көлiк экспедициясы шартында - экспедитор;
8) қарыз немесе өзге де кредит шартында - кредит берушi;
9) тапсырма шартында - сенiм бiлдiрiлген адам;
10) комиссияның шартында - комиссионер;
11) сақтау шартында - сақтаушы;
12) сақтандыру шартында - сақтандырушы;
13) тапсырма беру шартында - тапсырма берушi;
14) кепiлге салу шартында - кепiлге салушы;
15) айрықша құқықтарды пайдалану туралы лицензиялық шартта - лицензиар болып
табылатын тараптар құрылған, тұратын жерi немесе негiзгi қызмет орны бар елдiң құқығы
қолданылады.
2. Нысанасы қозғалмайтын зат болып табылатын шарт бойынша, сондай-ақ мүлiктi
сенiмгерлiкпен басқару туралы шарт бойынша құқықтар мен мiндеттемелерге сол мүлiк тұрған
елдiң құқығы, ал Қазақстан Республикасында мемлекеттiк тiзiлiмге енгiзiлген мүлiкке
қатысты - Қазақстан Республикасының құқығы қолданылады.
3. Шарт тараптарының қолданылуға тиiстi құқық туралы келiсiмi болмаған жағдайда
осы баптың 1-тармағындағы ережелерге қарамастан:
1) бiрлескен қызмет және құрылыс мердiгерлiгi туралы шартқа мұндай қызмет жүзеге
асырылатын немесе шартта көзделген нәтижелер жасалатын елдiң құқығы;
2) конкурстық сауда-саттықтың (тендердiң, аукционның) қорытындылары бойынша
немесе биржада жасалған шартқа - конкурстық сауда-саттық өткiзiлген немесе биржа
орналасқан елдiң құқығы қолданылады.
4. Осы баптың 1-3-тармақтарында атап келтiрiлген шарттарға, тараптардың
қолданылуға тиiстi құқық туралы келiсiмi болмаған кезде, мұндай шарттың мазмұны үшiн
шешушi маңызы бар, орындауды жүзеге асыратын тараптар құрылған, тұрғылықты жерi немесе
негiзгi қызмет орны болған елдiң құқығы қолданылады. Шарттың мазмұны үшiн шешушi маңызы
бар орындауды анықтау мүмкiн болмаған жағдайда шарт мейлiнше тығыз байланысты елдiң
құқығы қолданылады.
5. Шарт бойынша орындауды қабылдауға қатысты, тараптар өзгеше келiспегендiктен,
осындай қабылдау өткiзетiн орынның құқығы ескерiледi.
6. Егер шартта халықаралық айналымда қабылданған сауда терминдерi пайдаланылса,
шартта өзге нұсқаулар болмаған жағдайда оларды iскерлiк айналымның тиiстi сауда
терминдерiне қатысты қолданылып жүрген ғұрыптар жөнiндегi қатынастарына қолдануға
тараптар келiскен деп есептеледi.
1114-бап. Шетелдiң қатысуымен заңды тұлға құру туралы
шартқа қолданылатын құқық
1. Шетелдiң қатысуымен заңды тұлға құру туралы шартқа осы заңды тұлға құрылатын
немесе құрылған елдiң құқығы қолданылады.
2. Осы баппен реттелетiн қатынастар өзiне заңды тұлғаны құру және тоқтату, оған
қатысу үлесiн беру жөнiндегi қатынастарды және заңды тұлғаның қатысушылары арасындағы
олардың (соның iшiнде кейiнгi келiсiмдермен белгiленетiн) байланысты өзара құқықтары мен
міндеттерiне басқа да қатынастарды қамтиды.
3. Осы баптың ережелерi шетел қатысатын заңды тұлға қатысушыларының өзара
құқықтары мен мiндеттерi басқа құрылтай құжаттарымен белгiленген жағдайда да
қолданылады.
1115-бап. Қолданылатын құқықтың күшiнде болатын саласы
1. Шартқа осы параграф ережелерiне орай қолданылатын құқық, атап айтқанда:
1) шартқа түсіндіруді;
2) тараптардың құқықтары мен мiндеттерiн;
3) шарттың орындалуын;
4) шартты орындамаудың немесе тиiсiнше орындамаудың салдарын;
5) шарттың тоқтатылуын;
6) шарт жарамсыздығының негiздерi мен салдарын;
7) шартқа байланысты талаптарды беру мен қарыз аударуды қамтиды.
2. Орындаудың әдiстерi мен рәсiмдерiне, сондай-ақ тиiсiнше орындалмаған жағдайда
қолданылуға тиіс шараларға қатысты қолданылатын құқықтан басқа орындалу жүргiзiлетiн
елдiң құқығы да назарға алынады.
Параграф 6. Шарттан тыс мiндеттемелер
1116-бап. Бiр жақты мәмiлелерден туындайтын
мiндеттемелер
Бiр жақты мәмiлелерден туындайтын мiндеттемелерге (марапаттауға жария уәде ету,
бөтен адамның мүддесiне тапсырмасыз қызмет iстеу және басқалар) мәмiлелер жасалған
жердiң құқығы қолданылады. Бiр жақты мәмiле жасау орны Қазақстан Республикасының құқығы
бойынша анықталады.
1117-бап. Зиян келтiру салдарынан туындайтын
мiндеттемелер
1. Зиян келтiру салдарынан туындайтын мiндеттемелер жөнiндегi құқықтар мен
мiндеттер, зиянды өтеу туралы талап ету үшiн негiз болған iс-әрекет немесе өзге де мән-
жай орын алған елдiң құқығы бойынша анықталады.
2. Шетелде зиян келтiру салдарынан туындайтын мiндеттемелер жөнiндегi құқықтар
мен мiндеттер, егер тараптар сол бiр мемлекеттiң азаматтары немесе заңды тұлғалары
болса, сол мемлекеттiң құқығы бойынша анықталады.
3. Егер iс-әрекет немесе зиянды өтеу туралы талап етуге негiз болған өзге де мән-
жай Қазақстан Республикасының заң актілері бойынша заңсыз болмаса, шетел құқығы
қолданылмайды.
1118-бап. Тұтынушыға келтiрiлген зиян үшiн жауапкершiлiк
Тұтынушының тауар сатып алуға немесе қызмет көрсетуге байланысты туындаған зиянды
өтеу туралы талабына, тұтынушының таңдауы бойынша:
1) тұтынушы тұратын тұрғылықты жердегi елдiң құқығы;
2) өндiрушiнiң немесе қызмет көрсетушi тұлғаның тұрғылықты жерiндегi немесе
орналасқан жерiндегi елдiң құқығы;
3) тұтынушы тауарды сатып алған немесе оған қызмет көрсетiлген елдiң құқығы
қолданылады.
1119-бап. Негiзсiз баю
1. Негiзсiз баюдың салдарынан туындайтын мiндеттемелерге баю орын алған елдiң
құқығы қолданылады.
2. Егер негiзсiз баю мүлiк сатып алынған немесе сақталған негiздiң болмауы
салдарынан туындаса, қолданылатын құқық осы негiз бағындырылған елдiң құқығы бойынша
анықталады.
3. Негізсіз баю ұғымы Қазақстан Республикасының құқығы бойынша анықталады.
Параграф 7. Интеллектуалдық меншiк
1120-бап. Интеллектуалдық меншiкке құқықтар
1. Интеллектуалдық меншiкке құқықтарға осы құқықтарды қорғау сұралатын елдiң
құқығы қолданылады.
2. Интеллектуалдық меншiкке құқық өз нысанасы болатын шарттар осы бөлiмнiң
шарттық мiндеттемелер туралы ережелерiне сәйкес анықталатын құқықпен реттеледi.
Параграф 8. Мұрагерлiк құқық
1121-бап. Мұрагерлiк бойынша қатынастар
Мұрагерлік бойынша қатынастар, егер мұра қалдырушы өсиетінде өзi азаматы болып
табылатын елдiң құқығын таңдамаған болса, осы Кодекстiң 1122 және 1123-баптарында өзгеше
көзделмегендiктен, мұра қалдырушының соңғы тұрақты тұрғылықты жерi болған елдiң құқығы
бойынша анықталады.
1122-бап. Адамдардың өсиет жасауға және оның күшiн жоюға
қабілеттілігі, өсиеттің және оның күшін жою
актiсiнiң нысаны
Адамның өсиет жасауға және оның күшiн жоюға қабiлеттiлiгi, сондай-ақ өсиеттiң және
оның күшiн жою актiсiнiң нысаны, егер мұра қалдырушы өсиетiнде өзi азаматы болып
табылатын елдiң құқығын таңдамаса, мұра қалдырушының акт жасаған кезде тұрақты
тұрғылықты жерi болған елдiң құқығы бойынша анықталады. Алайда өсиет немесе оның күшiн
жою, егер соңғысы акт жасалған жердiң талаптарын немесе Қазақстан Республикасы құқығының
талаптарын қанағаттандырса, нысанды сақтамауы салдарынан жарамсыз деп таныла алмайды.
1123-бап. Қозғалмайтын мүлiктi және мемлекеттiк
тiзiлiмге енгiзiлуге тиiстi мүлiктi
мұраға қалдыру
Қозғалмайтын мүлікті мұраға қалдыру осы мүлік тұрған жердегi елдiң құқығы бойынша,
ал Қазақстан Республикасында мемлекеттiк тiзiлiмге енгiзiлген мүлiк - Қазақстан
Республикасының құқығы бойынша анықталады. Адамдардың өсиет жасауға немесе оның күшiн
жоюға қабiлеттiлiгi, сондай-ақ соңғысының нысаны, егер аталған мүлiк өсиет етiп
қалдырылса, нақ сол құқықпен анықталады.
Параграф 9. Қорғаншылық және қамқоршылық 1124-бап. Қорғаншылық және қамқоршылық
1. Кәмелетке толмағандарға, әрекетке қабiлетсiз немесе әрекетке қабiлетi шектеулi
кәмелетке толған адамдарға қорғаншылық пен қамқоршылық белгiленедi және олардың күшi
өзiне қатысты қорғаншылық пен қамқоршылық белгiленетiн немесе алып тасталатын адамның
жеке заңы бойынша жойылады.
2. Қорғаншының (қамқоршының) қорғаншылықты қамқоршылықты) қабылдау мiндетi
қорғаншы (қамқоршы) болып тағайындалатын адамның жеке заңы бойынша белгіленеді.
3. Қорғаншы (қамқоршы) мен қорғаншылықтағы (қамқоршылықтағы) адамның арасындағы
құқықтық қатынастар мекемесі қорғаншыны (қамқоршыны) тағайындаған елдің құқығы бойынша
белгіленеді. Алайда қорғаншылықтағы (қамқоршылықтағы) осы адам Қазақстан Республикасында
тұратын болса, егер осы адам үшін бұл неғұрлым қолайлы болса, Қазақстан Республикасының
құқығы қолданылады.
4. Қазақстан Республикасының шегінен тыс тұратын Қазақстан Республикасы
азаматтарына белгіленген қорғаншылық (қамқоршылық), егер Қазақстан Республикасының
тиісті консулдық мекемесінің қорғаншылық (қамқоршылық) белгілеуге қарсы немесе оны
тануға қарсы заңға негізделген қарсылықтары болмаса, Қазақстан Республикасында жарамды
деп танылады.
Қазақстан Республикасының
Президенті
© 2012. Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінің "Республикалық құқықтық ақпарат орталығы" ШЖҚ
РМК
Гражданский кодекс Республики Казахстан (Особенная часть)
Кодекс Республики Казахстан от 1 июля 1999 года № 409
ОГЛАВЛЕНИЕ
Сноска. В тексте после слова "Раздел" цифры "IV - VII" заменены соответственно
цифрами "4 - 7" Законом РК от 20.12.2004 № 13 (вводится в действие с 01.01.2005).
Раздел 4
Отдельные виды обязательств
Глава 25. Купля-продажа
Параграф 1. Общие положения о купле-продаже Статья 406. Договор купли-продажи
1. По договору купли-продажи одна сторона (продавец) обязуется передать имущество
(товар) в собственность, хозяйственное ведение или оперативное управление другой стороне
(покупателю), а покупатель обязуется принять это имущество (товар) и уплатить за него
определенную денежную сумму (цену).
2. К купле-продаже ценных бумаг и валютных ценностей применяются положения,
предусмотренные настоящим параграфом, если законодательными актами не установлены
специальные правила их купли-продажи.
2-1. Особенности купли-продажи товаров исламским банком при осуществлении им
банковской деятельности устанавливаются законодательными актами Республики Казахстан,
регулирующими банковскую деятельность.
3. В случаях, предусмотренных настоящим
Кодексом или иными законодательными актами, особенности купли-
продажи отдельных видов товаров определяются законодательными и иными нормативными право
выми актами.
4. Положения, предусмотренные настоящим параграфом, применяются к продаже
имущественных прав, если иное не вытекает из содержания или характера этих прав.
5. К отдельным видам договоров купли-продажи (розничной купле-продаже, поставке
товаров, энергоснабжению, контрактации, продаже предприятия) положения, предусмотренные
настоящим параграфом, применяются, если иное не предусмотрено правилами настоящего
Кодекса о договорах этих видов.
6. При продаже имущества в порядке, установленном для исполнения судебных решений,
в качестве продавца выступает судебный исполнитель.
Сноска. Статья 406 с изменениями, внесенными законами РК от 12.02.2009 № 133-IV
(порядок введения в действие см. ст. 2); от 02.04.2010 № 262-IV (вводится в действие с
21.10.2010).
Статья 407. Условие договора о товаре
1. Товаром по договору купли-продажи может быть любая вещь с соблюдением
правил статьи 116 настоящего Кодекса.
2. Договор может быть заключен на куплю-продажу товара, имеющегося в наличии у
продавца в момент заключения договора, а также товара, который будет создан или
приобретен продавцом в будущем, если иное не установлено законодательными актами или не
вытекает из характера товара.
3. Условие о товаре считается согласованным, если договор позволяет определить
наименование и количество товаров (существенные условия).
Статья 408. Обязанности продавца по передаче товара
1. Продавец обязан передать покупателю товар, предусмотренный договором.
2. Если иное не предусмотрено договором, продавец обязан одновременно с передачей
товара передать покупателю его принадлежности, а также относящиеся к нему документы
(документы, удостоверяющие комплектность, безопасность, качество товара, порядок
эксплуатации и т.п.), предусмотренные нормативными правовыми актами или договором.
Статья 409. Срок исполнения обязанности передать товар
1. Срок исполнения продавцом обязанности передать товар покупателю определяется
договором, а если договор не позволяет определить срок - в соответствии с правилами,
предусмотренными статьей 277 настоящего Кодекса.
2. Договор купли-продажи признается заключенным с условием его исполнения к
строго определенному сроку, если из договора ясно вытекает, что при нарушении срока
покупатель утрачивает интерес к исполнению договора.
Продавец не вправе исполнять такой договор до наступления или после истечения
определенного в нем срока без согласия покупателя.
Законодательными актами или договором могут быть установлены случаи исполнения
договора купли-продажи по частям (промежуточные сроки исполнения договора).
Статья 410. Момент исполнения обязанности продавца
передать товар
1. Если иное не предусмотрено договором купли-продажи, обязанность продавца
передать товар покупателю считается исполненной в момент:
1) вручения товара покупателю или указанному им лицу, если договором
предусмотрена обязанность продавца по доставке товара;
2) предоставления товара в распоряжение покупателя, если товар должен быть
передан покупателю или указанному им лицу в месте нахождения товара.
Товар считается предоставленным в распоряжение покупателя, когда к сроку,
предусмотренному договором, товар готов к передаче в надлежащем месте и покупатель в
соответствии с условиями договора осведомлен о готовности товара к передаче. Товар не
признается готовым к передаче, если он не идентифицирован для целей договора путем
маркировки или иным образом.
2. В случаях, когда из договора купли-продажи не вытекает обязанность продавца по
доставке товара или передаче товара в месте его нахождения покупателю, обязанность
продавца передать товар покупателю считается исполненной в момент сдачи товара
перевозчику или организации связи для доставки покупателю, если договором не
предусмотрено иное.
Статья 411. Переход риска случайной гибели товара
1. Если иное не предусмотрено договором купли-продажи, риск случайной гибели или
случайного повреждения товара переходит на покупателя с момента, когда в соответствии
с законодательными актами или договором продавец считается исполнившим свою обязанность
по передаче товара покупателю.
2. Риск случайной гибели или случайного повреждения товара, проданного во время
его нахождения в пути, переходит на покупателя с момента заключения договора купли-
продажи, если иное не предусмотрено договором или обычаями делового оборота.
Условие договора о том, что риск случайной гибели или случайного повреждения
товара переходит на покупателя с момента сдачи товара первому перевозчику, по требованию
покупателя может быть признано судом недействительным, если в момент заключения договора
продавец знал или должен был знать, что товар утрачен или поврежден, и не сообщил об
этом покупателю.
Статья 412. Обязанность продавца по сохранению
проданного товара
Когда право собственности, право хозяйственного ведения или оперативного
управления переходит к покупателю ранее передачи товара, продавец обязан до передачи
сохранять товар, не допуская его ухудшения.
Необходимые для этого издержки покупатель обязан возместить продавцу, если иное
не предусмотрено соглашением сторон.
Статья 413. Обязанность продавца передать товар
свободным от прав третьих лиц
1. Продавец обязан передать покупателю товар свободным от любых прав третьих лиц,
за исключением случая, когда покупатель согласился принять товар, обремененный правами
третьих лиц.
Неисполнение продавцом этой обязанности дает покупателю право требовать
уменьшения цены товара либо расторжения договора и возмещения убытков, если не будет
доказано, что покупатель знал или должен был знать о правах третьих лиц на этот товар.
2. Правила, предусмотренные пунктом 1 настоящей статьи, соответственно
применяются и в том случае, когда в отношении товара к моменту его передачи покупателю
имелись притязания третьих лиц, о которых продавцу было известно, если эти притязания
впоследствии признаны в установленном порядке правомерными.
Статья 414. Ответственность продавца в случае изъятия
товара у покупателя
1. При изъятии товара у покупателя третьими лицами по основаниям, возникшим до
исполнения договора, продавец обязан возместить покупателю понесенные им убытки, если не
докажет, что покупатель знал или должен был знать о наличии этих оснований.
2. Соглашение сторон об освобождении продавца от ответственности или ограничении
ответственности в случае истребования приобретенного товара у покупателя третьими лицами
недействительно.
Статья 415. Обязанности покупателя и продавца в случае
предъявления иска об изъятии товара
1. Если третье лицо по основанию, возникшему до исполнения договора, предъявит к
покупателю иск об изъятии товара, покупатель обязан привлечь продавца к участию в деле,
а продавец обязан вступить в это дело на стороне покупателя.
2. Непривлечение покупателем продавца к участию в деле освобождает продавца от
ответственности перед покупателем, если продавец докажет, что, приняв участие в деле, он
мог бы предотвратить изъятие проданного товара у покупателя.
3. Продавец, привлеченный покупателем к участию в деле, но не принявший в нем
участия, лишается права доказывать неправильность ведения дела покупателем.
Статья 416. Последствия неисполнения обязанности
передать товар
1. Если продавец отказывается передать покупателю проданный товар, покупатель
вправе отказаться от исполнения договора купли-продажи.
2. При отказе продавца передать индивидуально определенную вещь, покупатель вправе
предъявить продавцу требования, предусмотренные статьей 355 настоящего Кодекса.
Статья 417. Последствия неисполнения обязанности
передать принадлежности и документы,
относящиеся к товару
1. Если продавец не передает или отказывается передать покупателю относящиеся к
товару принадлежности или документы, которые он должен передать (пункт 2 статьи 408
настоящего Кодекса), покупатель вправе назначить ему разумный срок для их передачи.
2. В случае, когда принадлежности или документы, относящиеся к товару, не
переданы продавцом в указанный срок, покупатель вправе отказаться от принятия товара,
если иное не предусмотрено договором.
Статья 418. Количество товара
Количество товара, подлежащего передаче покупателю, предусматривается договором в
соответствующих единицах измерения или в денежном выражении. Условие о количестве
товаров может быть согласовано путем установления в договоре порядка его определения.
Статья 419. Последствия нарушения условия договора
о количестве товара
1. Если продавец передал в нарушение условий договора покупателю меньшее
количество товара, чем определено договором, покупатель вправе, если иное не
предусмотрено договором, либо потребовать передачи недостающего количества товара, либо
отказаться от переданного товара и его оплаты, а если он оплачен, - потребовать возврата
уплаченной за него денежной суммы.
2. В случае, когда продавец передал покупателю товар в количестве, превышающем
указанное в договоре, покупатель обязан известить об этом продавца в порядке,
предусмотренном пунктом 1 статьи 436 настоящего Кодекса. Если в разумный срок после
получения сообщения покупателя продавец не распорядится соответствующим товаром,
покупатель вправе, поскольку иное не предусмотрено договором, принять весь товар.
3. В случае принятия покупателем товара в количестве, превышающем указанное в
договоре, соответствующий товар оплачивается по цене, определенной для товара, принятого
в соответствии с договором, если иная цена не определена соглашением сторон.
Статья 420. Ассортимент товаров
Если по договору купли-продажи передаче подлежат товары в определенном соотношении
по видам, моделям, размерам, цветам и иным признакам (ассортимент), продавец обязан
передать покупателю товары в ассортименте, согласованном сторонами.
Статья 421. Последствия нарушения условия договора
об ассортименте товаров
1. При передаче продавцом предусмотренных договором товаров в ассортименте, не
соответствующем договору, покупатель вправе отказаться от их принятия и оплаты, а если
они уже оплачены, потребовать возврата уплаченной денежной суммы.
2. Если продавец передал покупателю наряду с товарами, ассортимент которых
соответствует договору, товары с нарушением условий договора об ассортименте, покупатель
вправе по своему выбору:
1) принять товары, соответствующие условиям договора об ассортименте, и
отказаться от остальных товаров;
2) отказаться от всех переданных товаров;
3) потребовать замены товаров, не соответствующих условиям договора об
ассортименте, товарами в ассортименте, предусмотренном договором;
4) принять все переданные товары.
3. При отказе от товаров, ассортимент которых не соответствует условиям договора,
или предъявлении требования о замене товаров, не соответствующих условиям договора об
ассортименте, покупатель вправе также отказаться от оплаты этих товаров, а если они уже
оплачены, потребовать возврата уплаченной суммы.
4. Товары, не соответствующие условиям договора об ассортименте, считаются
принятыми, если покупатель в пятнадцатидневный срок после их получения не сообщит
продавцу о своем отказе от товаров.
5. Если покупатель не отказался от товаров, ассортимент которых не соответствует
договору, он обязан их оплатить по цене, согласованной с продавцом. В случае, когда
продавцом не приняты необходимые меры к согласованию цены в пятнадцатидневный срок,
покупатель оплачивает товары по цене, которая в момент заключения договора при сравнимых
обстоятельствах обычно взималась за аналогичные товары.
6. Правила настоящей статьи применяются, если иное не предусмотрено договором
купли-продажи.
Статья 422. Качество товара
1. Продавец обязан передать покупателю товар, качество которого соответствует
договору.
2. При отсутствии в договоре условий о качестве товара продавец обязан передать
покупателю товар, пригодный для целей, для которых товар такого рода обычно
используется.
Если продавец при заключении договора был поставлен покупателем в известность о
конкретных целях приобретения товара, продавец обязан передать покупателю товар,
пригодный для использования в соответствии с этими целями.
3. При продаже товара по образцу и (или) по описанию продавец обязан передать
покупателю товар, который соответствует образцу и (или) описанию.
4. Если в соответствии
с установленным законодательными актами порядком предусмотрены обязательные требования к
качеству продаваемого товара, то продавец, осуществляющий предпринимательскую
деятельность, обязан передать покупателю товар, соответствующий
этим обязательным требованиям.
По соглашению между продавцом и покупателем может быть передан товар,
соответствующий повышенным требованиям к качеству по сравнению с обязательными
требованиями, установленными в порядке, предусмотренном законодательными актами.
5. Товар, который продавец обязан передать покупателю, должен соответствовать
требованиям, предусмотренным настоящей статьей, в момент его передачи покупателю, если
иной момент определения соответствия товара этим требованиям не предусмотрен договором,
и в пределах разумного срока должен быть пригодным для целей, для которых товар такого
рода обычно используется.
Статья 423. Срок годности товара
1. Законодательством, обязательными требованиями национальных стандартов или
другими обязательными правилами могут быть определены период времени, по истечении
которого товар считается непригодным для использования по назначению (срок годности), а
также случаи, когда срок годности товара указывается на товаре.
2. Товары, на которые установлен срок годности, продавец обязан передать
покупателю с таким расчетом, чтобы они могли быть использованы по назначению до
истечения срока годности.
Сноска. Статья 423 с изменениями, внесенными Законом РК от 10.07.2012 № 31-V
(вводится в действие по истечении десяти календарных дней после его первого официального
опубликования).
Статья 424. Исчисление срока годности товара
Срок годности товара определяется периодом времени, исчисляемым со дня его
изготовления, в течение которого товар пригоден к использованию, либо датой, до
наступления которой товар годен к использованию.
Статья 425. Гарантия качества товара
1. В случае, когда договором предусмотрено предоставление продавцом гарантии
качества товара, продавец обязан передать покупателю товар, который должен
соответствовать требованиям, предусмотренным статьей 422 настоящего Кодекса, в течение
определенного периода времени, установленного договором (гарантийного срока).
2. Гарантия качества товара распространяется и на все составляющие его части
(комплектующие изделия), если иное не предусмотрено договором.
Статья 426. Порядок исчисления гарантийного срока
1. Гарантийный срок начинает исчисляться с момента передачи товара покупателю
(статья 410 настоящего Кодекса), если иное не предусмотрено договором.
2. Если покупатель лишен возможности использовать товар, в отношении которого
договором установлен гарантийный срок, по обстоятельствам, зависящим от продавца,
гарантийный срок не течет до устранения соответствующих обстоятельств продавцом.
Если иное не предусмотрено договором, гарантийный срок продлевается на время, в
течение которого товар не мог использоваться из-за обнаруженных в нем недостатков, при
условии извещения продавца о недостатках товара в порядке, установленном статьей 436
настоящего Кодекса.
3. Если иное не предусмотрено договором, гарантийный срок на комплектующее
изделие считается равным гарантийному сроку на основное изделие и начинает течь
одновременно с гарантийным сроком на основное изделие.
4. При замене товара (комплектующего изделия) гарантийный срок начинает течь
заново, если иное не предусмотрено договором.
Статья 427. Проверка качества товара
1. Если законодательством или договором предусмотрена проверка качества товара,
она должна осуществляться в соответствии с установленными в них требованиями.
В случаях, когда национальными стандартами, иными нормативными документами по
стандартизации установлены обязательные требования к проверке качества товаров, проверка
качества должна осуществляться в соответствии с содержащимися в них указаниями.
2. Если в порядке, установленном пунктом 1 настоящей статьи, условия проверки
качества товара не предусмотрены, то проверка качества товара должна производиться в
соответствии с обычаями делового оборота или иными обычно применяемыми условиями
проверки товара, подлежащего передаче по договору.
3. Если законодательными актами, обязательными требованиями национальных
стандартов, иных нормативных документов по стандартизации или договором предусмотрена
обязанность продавца проверить качество товара, передаваемого покупателю (испытание,
анализ, осмотр и т.п.), продавец должен представить покупателю по его
требованию доказательства осуществления проверки качества товара.
Сноска. Статья 427 с изменениями, внесенными Законом РК от 10.07.2012 № 31-V
(вводится в действие по истечении десяти календарных дней после его первого официального
опубликования).
Статья 428. Последствия передачи товара ненадлежащего
качества
1. Если недостатки товара не были оговорены продавцом, покупатель, которому
передан товар ненадлежащего качества, вправе по своему выбору потребовать от продавца:
1) соразмерного уменьшения покупной цены;
2) безвозмездного устранения недостатков товара в разумный срок;
3) возмещения своих расходов на устранение недостатков товара;
4) замены товара ненадлежащего качества на товар, соответствующий договору;
5) отказа от исполнения договора и возврата уплаченной за товар денежной суммы.
Условия договора об отказе покупателя от прав, предусмотренных настоящим пунктом,
являются недействительными.
2. В случае ненадлежащего качества части товаров, входящей в комплект (статья 432
настоящего Кодекса), покупатель вправе в отношении этой части товаров осуществить права,
предусмотренные в пункте 1 настоящей статьи.
3. В случае, когда продавец товара ненадлежащего качества не является его
изготовителем, требования о замене или о безвозмездном устранении недостатков товара
могут быть предъявлены по выбору покупателя к продавцу либо к изготовителю.
4. Правила, предусмотренные настоящей статьей, применяются, если настоящим
Кодексом или другими законодательными актами не установлено иное.
Статья 429. Недостатки товара, за которые отвечает
продавец
1. Продавец отвечает за недостатки товара, если покупатель докажет, что они
возникли до его передачи покупателю или по причинам, возникшим до этого момента.
Продавец отвечает за недостатки проданного товара и тогда, когда он не знал о
них. Соглашение об освобождении продавца от ответственности или об ее ограничении
недействительно.
2. В отношении товара, на который продавцом предоставлена гарантия качества,
продавец отвечает за недостатки товара, если не докажет, что недостатки в товаре
возникли после их передачи покупателю вследствие нарушения покупателем правил
пользования товаром или его хранения либо действий третьих лиц или непреодолимой силы.
Статья 430. Сроки обнаружения недостатков в
переданном товаре
1. Если иное не предусмотрено законодательными актами или договором, покупатель
вправе предъявить требования, связанные с недостатками товара, при условии, что они
обнаружены в сроки, установленные настоящей статьей.
2. Если на товар не установлен гарантийный срок или срок годности, требования,
связанные с недостатками товара, могут быть предъявлены покупателем при условии, что
недостатки в проданном товаре были обнаружены в разумный срок, но в пределах двух лет со
дня передачи товара покупателю, если более длительные сроки не установлены
законодательными актами или договором. Срок для выявления недостатков товара,
подлежащего перевозке или отправке по почте, исчисляется со дня получения товара в месте
его назначения.
3. Если на товар установлен гарантийный срок, покупатель вправе предъявить
требования, связанные с недостатками товара, при обнаружении недостатков товара в
течение гарантийного срока.
В случае, когда на комплектующие изделия в договоре установлен гарантийный срок
меньшей продолжительности, чем на основное изделие, покупатель вправе предъявить
требования о недостатках комплектующего изделия при их обнаружении в течение
гарантийного срока на основное изделие.
Если на комплектующее изделие в договоре установлен гарантийный срок большей
продолжительности, чем гарантийный срок на основное изделие, покупатель вправе
предъявить требования о недостатках товара, если недостатки в комплектующем изделии
обнаружены в течение гарантийного срока на него, независимо от истечения гарантийного
срока на основное изделие.
4. В отношении товара, на который установлен срок годности, покупатель вправе
предъявить требования о недостатках товара, если они обнаружены в течение срока годности
товара.
5. В случаях, когда предусмотренный договором гарантийный срок составляет менее
двух лет и недостатки товара обнаружены покупателем по истечении гарантийного срока, но
в пределах двух лет со дня передачи товара покупателю, продавец несет ответственность,
если покупатель докажет, что недостатки товара возникли до передачи товара покупателю
или по причинам, возникшим до этого момента.
Статья 431. Комплектность товара
1. Продавец обязан передать покупателю товар, соответствующий условиям договора о
комплектности.
2. В случае, когда договором не определена комплектность товара, продавец обязан
передать покупателю товар, комплектность которого определяется обычаями делового оборота
или иными обычно предъявляемыми требованиями.
Статья 432. Комплект товаров
1. Если договором предусмотрена обязанность продавца передать покупателю
определенный набор товаров в комплекте (комплект товаров), обязательство считается
исполненным с момента передачи всех товаров, включенных в комплект.
2. Если иное не предусмотрено договором и не вытекает из существа обязательства,
продавец обязан передать покупателю все товары, входящие в комплект, одновременно.
Статья 433. Последствия передачи некомплектных товаров
1. В случае передачи некомплектного товара (статья 431 настоящего Кодекса)
покупатель вправе по своему выбору потребовать от продавца:
1) соразмерного уменьшения покупной цены;
2) доукомплектования товаров в разумный срок;
3) замены некомплектного товара на комплектный;
4) отказа от исполнения договора и возврата уплаченной за товар денежной суммы.
2. Последствия, предусмотренные пунктом 1 настоящей статьи, применяются и в
случае нарушения продавцом обязанности передать покупателю комплект товаров (статья 432
настоящего Кодекса), если иное не предусмотрено законодательством либо договором или не
вытекает из существа обязательства.
Статья 434. Тара и упаковка товара
1. Если иное не предусмотрено договором и не вытекает из существа обязательства
или характера товаров, продавец обязан передать покупателю товар в таре и (или)
упаковке.
2. Если договором не определены требования к таре и упаковке, то товар должен
быть затарен и (или) упакован обычным для такого товара способом, а при отсутствии
такового - способом, обеспечивающим сохранность товаров такого рода при обычных условиях
хранения и транспортирования.
3. Если в установленном законодательством порядке предусмотрены обязательные
требования к таре и (или) упаковке, то продавец, осуществляющий предпринимательскую
деятельность, обязан передать покупателю товар в таре и (или) упаковке, отвечающих таким
обязательным требованиям.
Статья 435. Последствия передачи товара без тары и
(или) упаковки либо в ненадлежащей таре и
(или) упаковке
1. В случае, когда подлежащий затариванию и (или) упаковке товар передается
покупателю без тары и (или) упаковки либо в ненадлежащей таре и (или) упаковке,
покупатель вправе потребовать от продавца затарить и (или) упаковать товар либо заменить
ненадлежащую тару и (или) упаковку, если иное не вытекает из договора, существа
обязательства или характера товара.
2. Вместо предъявления продавцу требований, указанных в пункте 1 настоящей статьи,
покупатель вправе предъявить к нему иные требования, вытекающие из передачи товара
ненадлежащего качества (статья 428 настоящего Кодекса).
Статья 436. Извещение продавца о ненадлежащем
исполнении договора
1. Покупатель обязан известить продавца о нарушении условий договора о количестве,
ассортименте, качестве, комплектности, таре и (или) упаковке товара в срок,
предусмотренный законодательными актами, иными нормативными правовыми актами или
договором, а если срок не установлен, - в разумный срок после того, как нарушение
соответствующего условия договора должно было быть обнаружено, исходя из характера и
назначения товаров.
2. В случае невыполнения покупателем обязанности, предусмотренной пунктом 1
настоящей статьи, продавец вправе полностью или частично отказаться от удовлетворения
соответствующих требований покупателя, если докажет, что такое несвоевременное извещение
повлекло невозможность удовлетворить требования покупателя или влечет для продавца
несоразмерные расходы по сравнению с теми, которые он понес бы, если бы своевременно был
извещен о нарушении условий договора.
3. Если продавец знал или должен был знать о том, что переданные покупателю
товары не соответствуют условиям договора, он не вправе ссылаться на неисполнение
покупателем обязанности, предусмотренной пунктом 1 настоящей статьи.
Статья 437. Обязанность покупателя принять товар
1. Покупатель обязан принять товар, переданный ему продавцом, за исключением
случаев, когда в соответствии с правилами настоящей главы он вправе потребовать замены
товара или отказаться от исполнения договора.
2. Если иное не предусмотрено законодательными актами или договором, покупатель
обязан совершить действия, которые в соответствии с обычно предъявляемыми требованиями
необходимы с его стороны для обеспечения передачи и получения соответствующего товара.
3. В случаях, когда покупатель, в нарушение законодательных актов или договора,
не принимает или отказывается принять товар, продавец вправе потребовать от покупателя
принятия товара или отказаться от исполнения договора.
Статья 438. Цена товара
1. Покупатель обязан оплатить товар по цене, предусмотренной договором, либо, если
она договором не предусмотрена и не может быть определена, исходя из его условий, по
цене, определяемой в соответствии с правилами статьи 385 настоящего Кодекса, а также
совершить за свой счет действия, которые, согласно законодательным актам, договору или
обычно предъявляемым требованиям, необходимы для осуществления платежа.
2. Когда цена установлена в зависимости от веса товара, она определяется по весу
нетто, если иное не предусмотрено договором.
3. Если договор предусматривает, что цена на товар подлежит изменению в
зависимости от показателей, обусловливающих цену товара (себестоимость, затраты и т.п.),
но не определен способ пересмотра цены, цена определяется, исходя из соотношения
показателей на момент заключения договора и на момент исполнения обязанности по передаче
товара. При просрочке продавцом исполнения обязанности по передаче товара цена
определяется, исходя из соотношения показателей на момент заключения договора и на день
передачи товара, предусмотренный договором, а если такой день договором не предусмотрен,
- на день, определенный в соответствии со статьей 277 настоящего Кодекса.
Правила, предусмотренные настоящим пунктом, применяются, если иное не установлено
настоящим Кодексом, другими законодательными актами либо не вытекает из существа
обязательства.
Статья 439. Оплата товара
1. Если из условий договора и законодательных актов не вытекает обязанность
уплатить цену в определенный срок, покупатель обязан уплатить ее без промедления, после
передачи ему товара или товарораспорядительных документов на этот товар.
2. Если договором не предусмотрена рассрочка в оплате переданного товара,
покупатель обязан уплатить продавцу сумму в размере полной цены переданного товара.
3. Если покупатель не оплачивает переданный в соответствии с договором товар,
продавец вправе потребовать оплаты товара и уплаты неустойки за пользование чужими
деньгами (статья 353 настоящего Кодекса).
4. Если покупатель, в нарушение договора, отказывается принять и оплатить товар,
продавец вправе по своему выбору потребовать оплаты товара либо отказаться от исполнения
договора.
5. В случаях, когда продавец в соответствии с договором обязан передать
покупателю, кроме неоплаченных, и другие товары, он вправе приостановить передачу этих
товаров до полной оплаты всех ранее переданных товаров, если иное не предусмотрено
законодательными актами или договором.
Статья 440. Предварительная оплата товара
1. В случаях, когда договором предусмотрена обязанность покупателя уплатить цену
полностью или частично до передачи продавцом товара (предварительная оплата), покупатель
должен произвести оплату в срок, предусмотренный договором, а если срок договором не
предусмотрен, - в срок, определенный в соответствии со статьей 277 настоящего Кодекса.
2. В случае неисполнения покупателем предусмотренной договором обязанности по
предварительной оплате товара, применяются правила, предусмотренные статьей 284
настоящего Кодекса.
3. В случаях, когда продавец, получивший сумму предварительной оплаты, не
исполняет свои обязанности по передаче товара в установленный срок (статья 409
настоящего Кодекса), покупатель вправе потребовать передачи оплаченного товара или
возврата суммы предварительной оплаты за товар, не переданный продавцом.
4. В случае, когда продавец не исполняет обязанности по передаче предварительно
оплаченного товара и иное не предусмотрено договором купли-продажи, на сумму
предварительной оплаты подлежит уплате неустойка в соответствии со статьей 353
настоящего Кодекса со дня, когда по договору передача товара должна была быть
произведена, до дня передачи товара покупателю или возврата ему предварительно
уплаченной им суммы. Договором может быть предусмотрена обязанность продавца уплачивать
неустойку на сумму предварительной оплаты со дня получения этой суммы.
Статья 441. Оплата товара, проданного в кредит
1. В случаях, когда договором предусмотрена оплата товара через определенное время
после его передачи покупателю (продажа товара в кредит), покупатель должен произвести
оплату в срок, предусмотренный договором, а если срок договором не предусмотрен, - в
срок, определенный в соответствии со статьей 277 настоящего Кодекса.
2. В случае неисполнения продавцом обязанности по передаче товара применяются
правила, предусмотренные статьей 284 настоящего Кодекса.
3. В случаях, когда покупатель, получивший товар, не исполняет обязанности по его
оплате в установленный договором срок, продавец вправе потребовать оплаты переданного
товара или возврата неоплаченных товаров.
В случаях, когда покупатель не исполняет обязанности по оплате переданного товара
в установленный договором срок и иное не предусмотрено настоящим Кодексом и договором,
подлежит уплате неустойка на просроченную сумму в соответствии со статьей 353 настоящего
Кодекса со дня, когда товар должен был быть оплачен, до дня оплаты товара покупателем.
4. Договором может быть предусмотрена обязанность покупателя уплачивать неустойку
на сумму, соответствующую цене товара, начиная со дня передачи товара продавцом.
5. Продажа товара в кредит производится по цене, действующей на день продажи.
Последующее изменение цены на проданный в кредит товар не влечет за собой перерасчета,
если иное не предусмотрено законодательными актами или договором.
Статья 442. Рассрочка платежа при продаже товара в
кредит
1. Договором о продаже товара в кредит может быть предусмотрена рассрочка платежа.
Договор о продаже товара в кредит с условием о рассрочке платежа считается
заключенным, если в нем, наряду с другими существенными условиями договора купли-
продажи, указаны цена, порядок, сроки и размеры платежей.
2. Когда покупатель не производит в установленный договором срок очередной платеж
за проданный в рассрочку товар, продавец, если иное не предусмотрено договором, вправе
отказаться от исполнения договора и потребовать возврата проданного товара, за
исключением случаев, когда сумма платежей, полученных от покупателя, превышает половину
цены товара.
Статья 443. Страхование товара
1. Договором купли-продажи может быть предусмотрена обязанность продавца или
покупателя страховать товар, если иное не установлено законодательными актами.
2. В случаях, когда сторона, обязанная страховать товар, не осуществляет
страхования в соответствии с условиями договора, другая сторона вправе застраховать
товар и потребовать от обязанной стороны возмещения расходов на страхование либо
отказаться от исполнения договора.
Статья 444. Сохранение права собственности на товар
за продавцом
1. В случаях, когда договором предусмотрено, что право собственности на переданный
покупателю товар сохраняется за продавцом до оплаты товара или наступления иных
обстоятельств, покупатель не вправе до перехода к нему права собственности отчуждать
товар или распоряжаться им иным образом, если иное не
предусмотрено законодательными актами или договором либо не вытекает из назначения и
свойств товара.
2. В случаях, когда в срок, предусмотренный договором, переданный товар не будет
оплачен или не наступят иные обстоятельства, при которых право собственности переходит к
покупателю, продавец вправе потребовать от покупателя возврата ему товара, если иное не
предусмотрено договором.
Параграф 2. Розничная купля-продажа
Статья 445. Договор розничной купли-продажи
По договору розничной купли-продажи продавец, осуществляющий предпринимательскую
деятельность по продаже товаров, обязуется передать покупателю товары, обычно
предназначаемые для личного, семейного, домашнего или иного использования, не связанного
с предпринимательской деятельностью.
Договор розничной купли-продажи является публичным (статья 387 настоящего
Кодекса).
Статья 446. Форма договора розничной купли-продажи
Договор розничной купли-продажи считается заключенным в надлежащей форме с момента
выдачи продавцом покупателю кассового или товарного чека или иного документа,
подтверждающего оплату товара, если иное не установлено законодательными актами или
договором розничной купли-продажи, в том числе условиями формуляров или иных стандартных
форм, к которым присоединяется покупатель (статья 389 настоящего Кодекса). Отсутствие у
покупателя указанных документов не лишает его возможности ссылаться на свидетельские
показания в подтверждение заключения договора и его условий.
Статья 447. Публичная оферта товара
1. Выставление товаров, демонстрация их образцов или представление сведений о
продаваемых товарах (описаний, каталогов, фотоснимков и т.п.) в месте их продажи
признается публичной офертой, независимо от того, указаны ли цена и другие существенные
условия договора купли-продажи, за исключением случаев, когда продавец явно определил,
что соответствующие товары не предназначены для продажи.
2. Предложение товара, указанное в его рекламе, каталогах, а также других
описаниях товара, обращенных к неопределенному кругу лиц не в месте продажи товара, и не
содержащих существенных условий договора купли-продажи, не признается публичной офертой.
Статья 448. Представление покупателю информации
о товаре
1. Продавец обязан представить покупателю необходимую и достоверную информацию о
товаре, предлагаемом к продаже. Эта информация должна
соответствовать требованиям, установленным законодательными актами и обычно
предъявляемым в розничной торговле требованиям к содержанию и способам представления
такой информации.
2. Покупатель вправе до заключения договора осмотреть товар, потребовать
проведения в его присутствии проверки свойств или демонстрации использования товара,
если это не исключено ввиду характера товара и не противоречит правилам, принятым в
розничной торговле.
3. Продавец, не предоставивший покупателю возможность получения соответствующей
информации о товаре, несет ответственность и за те недостатки товара, возникшие после
его передачи покупателю, в отношении которых покупатель докажет, что они возникли в
связи с отсутствием у него информации.
Статья 449. Договор с условием о принятии покупателем
товара в определенный срок
1. Сторонами может быть заключен договор с условием о принятии покупателем товара
в определенный договором срок, в течение которого товар не может быть продан другому
покупателю.
2. Если иное не предусмотрено договором, неявка покупателя или несовершение иных
необходимых действий для принятия товара в определенный договором срок могут
рассматриваться продавцом в качестве отказа покупателя от исполнения договора.
3. Дополнительные расходы продавца по обеспечению передачи товара покупателю в
определенный договором срок включаются в цену товара, если иное не предусмотрено
законодательными актами или договором.
Статья 450. Продажа товаров по образцам
1. Договор розничной купли-продажи может быть заключен на основании ознакомления
покупателя с образцом товара (его описанием, каталогом товаров и т.п.), предложенным
продавцом.
2. Если иное не предусмотрено законодательными актами или договором, договор
считается исполненным с момента доставки товара в место, указанное в договоре, а если
место передачи товара договором не определено, - с момента доставки товара покупателю по
месту жительства гражданина или месту нахождения юридического лица.
3. Покупатель до передачи товара вправе отказаться от исполнения договора, при
условии возмещения продавцу разумных расходов, связанных с совершением действий по
исполнению договора.
Статья 451. Продажа товара с использованием автоматов
1. В случаях, когда продажа товара производится с использованием автоматов,
владелец автоматов обязан довести до покупателей информацию о товаре (наименование,
количество, цена за единицу товара и др.), продавце товара путем помещения на автомате
или предоставлении покупателям иным способом сведений о наименовании (фирменном
наименовании) продавца, месте его нахождения, режиме работы, а также о действиях,
которые необходимо совершить покупателю для получения товара.
2. Договор считается заключенным с момента совершения покупателем действий,
необходимых для получения товара.
3. Если покупателю не предоставляется оплаченный товар, продавец обязан
обеспечить немедленное предоставление покупателю товара или возврат уплаченной
покупателем за этот товар денежной суммы.
Статья 452. Договор с условием о доставке товара
покупателю
1. В случаях, когда договор заключен с условием о доставке товара покупателю,
продавец обязан в установленный договором срок доставить товар в место, указанное
покупателем.
2. Договор считается исполненным продавцом с момента вручения товара покупателю,
а при его отсутствии - любому лицу, предъявившему квитанцию или иной документ,
свидетельствующий о заключении договора или об оформлении доставки товара, если иное не
предусмотрено законодательными актами, договором или не вытекает из существа
обязательства.
Статья 453. Цена и оплата товара
1. Покупатель обязан оплатить товар по цене, объявленной продавцом в момент
заключения договора, если иное не предусмотрено законодательными актами или не вытекает
из существа обязательства.
2. В случаях, когда договором предусмотрена предварительная оплата товара (статья
440 настоящего Кодекса), неоплата покупателем товара в установленный договором срок
признается отказом покупателя от исполнения договора, если иное не предусмотрено
соглашением сторон.
3. К договорам розничной купли-продажи товаров в кредит, в том числе с условием
оплаты покупателем товаров в рассрочку, не подлежат применению правила, предусмотренные
частью второй пункта 3 статьи 441 настоящего Кодекса.
4. Покупатель вправе полностью оплатить товар в любое время, в пределах
установленного договором периода рассрочки оплаты товара.
Статья 454. Обмен товара надлежащего качества
1. Покупатель вправе в течение четырнадцати дней с момента передачи ему
непродовольственного товара, если более длительный срок не объявлен продавцом, обменять
купленный товар в месте покупки или иных местах, объявленных продавцом, на аналогичный
товар другого размера, формы, габарита, фасона, расцветки, комплектации и т.п.,
произведя, в случае разницы в цене, необходимый перерасчет с продавцом.
2. При отсутствии необходимого для обмена товара у продавца покупатель вправе
возвратить приобретенный товар продавцу и получить уплаченную за него денежную сумму.
3. Требование покупателя об обмене либо возврате товара подлежит удовлетворению,
если товар не был в употреблении, сохранены его потребительские свойства и имеются
доказательства приобретения его у данного продавца.
4. Перечень товаров, которые не подлежат обмену или возврату по указанным в
настоящей статье основаниям, определяется в порядке, установленном законодательством.
Статья 455. Права покупателя в случае продажи
ему товара ненадлежащего качества
1. Покупатель, которому продан товар ненадлежащего качества, если его недостатки
не были оговорены продавцом, вправе осуществить действия, предусмотренные в пункте
1 статьи 428 настоящего Кодекса, при этом покупатель по требованию продавца и за его
счет должен возвратить полученный товар ненадлежащего качества.
2. При возврате покупателю уплаченной за товар денежной суммы продавец не вправе
удерживать из нее сумму, на которую понизилась стоимость товара из-за полного или
частичного использования товара, потери им товарного вида и т.п.
Статья 456. Возмещение разницы в цене при замене
товара, уменьшении покупной цены и возврате
товара ненадлежащего качества
1. При замене товара ненадлежащего качества на соответствующий договору товар
надлежащего качества продавец не вправе требовать возмещения разницы между ценой товара,
установленной договором, и ценой товара, существующей в момент замены товара или
вынесения судом решения о замене товара.
2. При замене товара ненадлежащего качества на аналогичный, но иной по размеру,
фасону, сорту и т.п. товар надлежащего качества, возмещению подлежит разница между ценой
заменяемого товара в момент замены и ценой товара, передаваемого взамен товара
ненадлежащего качества.
Если требование покупателя не удовлетворено продавцом, эти цены определяются на
момент вынесения судом решения о замене товара.
3. В случае предъявления требования о соразмерном уменьшении покупной цены на
товар в расчет принимается цена товара на момент предъявления требования об уценке, а
если требование покупателя добровольно не удовлетворено, - на момент вынесения судом
решения о соразмерном уменьшении цены.
4. При возврате товара ненадлежащего качества продавцу покупатель вправе
потребовать возмещения разницы между ценой товара, установленной договором, и ценой
соответствующего товара на момент добровольного удовлетворения требования покупателя, а
если требование добровольно не удовлетворено, - на момент вынесения судом решения.
Статья 457. Ответственность продавца и исполнение
обязательства в натуре
В случае неисполнения продавцом обязательства по договору розничной купли-продажи
возмещение убытков и уплата неустойки не освобождают продавца от исполнения
обязательства в натуре.
Параграф 3. Поставка
Статья 458. Договор поставки
По договору поставки продавец (поставщик), являющийся предпринимателем, обязуется
передать в обусловленный срок или сроки производимые или закупаемые им товары покупателю
для использования в предпринимательской деятельности или в иных целях, не связанных с
личным, семейным, домашним и иным подобным использованием.
Статья 459. Урегулирование разногласий при заключении
договора поставки
1. В случае, когда при заключении договора поставки между сторонами возникли
разногласия по отдельным условиям договора, сторона, предложившая заключить договор и
получившая от другой стороны предложение о согласовании этих условий, должна в течение
тридцати дней со дня получения этого предложения, если иной срок не согласован
сторонами, принять меры по согласованию соответствующих условий договора либо письменно
уведомить другую сторону об отказе от его заключения.
2. Сторона, получившая предложения по соответствующим условиям договора, но не
принявшая мер по согласованию условий договора поставки и не уведомившая другую сторону
об отказе от заключения договора в срок, предусмотренный пунктом 1 настоящей статьи,
обязана возместить убытки, вызванные уклонением от согласования условий договора.
Статья 460. Срок действия договора поставки
1. Договор поставки может быть заключен на один год, на срок более одного года
(долгосрочный договор) или на иной срок, предусмотренный соглашением сторон.
Если в договоре срок его действия не определен и не вытекает из существа
обязательства, договор признается заключенным на один год.
2. Если в долгосрочном договоре количество подлежащего поставке товара или иные
условия договора определены на год или на более продолжительный срок, в договоре должен
быть установлен порядок согласования сторонами соответствующих условий на последующие
периоды до окончания срока действия договора. При отсутствии в договоре порядка
согласования договор признается заключенным соответственно на один год или на срок, на
который согласованы условия договора.
Статья 461. Периоды поставки
1. Если сторонами предусмотрена поставка товаров в течение срока действия договора
отдельными партиями и сроки поставки отдельных партий (периоды поставки) в нем не
определены, то товары должны поставляться равномерными партиями помесячно, если иное не
вытекает из законодательных актов, обычаев делового оборота или существа обязательства.
2. Наряду с определением периодов поставки в договоре может быть установлен
график поставки товаров (декадный, суточный, часовой и т.п.).
3. Досрочная поставка товаров может производиться с согласия покупателя.
4. Товары, поставленные досрочно и принятые покупателем, засчитываются в счет
количества товаров, подлежащих поставке в следующем периоде.
Статья 462. Порядок поставки товаров
1. Поставка товаров осуществляется поставщиком путем отгрузки (передачи) товаров
покупателю по договору или лицу, указанному в договоре в качестве получателя.
2. В случаях, когда договором предусмотрено право покупателя давать поставщику
указания об отгрузке товаров получателям (отгрузочные разнарядки), отгрузка (передача)
товаров осуществляется поставщиком получателям, указанным в отгрузочной разнарядке.
3. Содержание отгрузочной разнарядки и сроки ее направления покупателем
поставщику определяются договором. Если сроки направления отгрузочной разнарядки
договором не предусмотрены, она должна быть направлена поставщику не позднее, чем за
тридцать дней до наступления периода поставки.
4. Непредставление покупателем отгрузочной разнарядки в установленный срок дает
поставщику право отказаться от исполнения договора, если иное не предусмотрено
договором.
Статья 463. Доставка товаров
1. Доставка товаров осуществляется поставщиком путем отгрузки их транспортом,
предусмотренным договором, и на определенных договором условиях.
2. Если в договоре не определено, каким видом транспорта или на каких условиях
осуществляется доставка, право выбора вида транспорта или определения условий доставки
товара принадлежит поставщику, поскольку иное не вытекает из законодательных актов,
обычаев делового оборота или существа обязательства.
Статья 464. Восполнение недопоставки товара
1. Поставщик, допустивший недопоставку товара в отдельном периоде поставки, обязан
восполнить недопоставленное количество товаров в следующем периоде (периодах) в пределах
срока действия договора, если иное не предусмотрено договором.
2. По долгосрочному договору количество товаров, недопоставленное поставщиком в
отдельном периоде поставки, подлежит восполнению в следующем периоде (периодах) в
пределах того года, в котором допущена недопоставка товаров, если иное не предусмотрено
договором.
3. В случае, когда товары отгружаются поставщиком нескольким получателям,
указанным в договоре или в отгрузочной разнарядке покупателя, товары, поставленные
одному получателю сверх количества, предусмотренного в договоре или отгрузочной
разнарядке, не засчитываются в покрытие недопоставки другим получателям и подлежат
восполнению поставщиком, если иное не предусмотрено в договоре.
4. Покупатель вправе, уведомив поставщика, отказаться от принятия товара,
поставка которого просрочена, если в договоре не предусмотрено иное. Товар, поставленный
до получения поставщиком уведомления, покупатель обязан принять и оплатить.
Статья 465. Ассортимент товаров при восполнении
недопоставки
1. Ассортимент товаров, недопоставка которых подлежит восполнению, определяется
соглашением сторон. При отсутствии соглашения поставщик обязан восполнить
недопоставленное количество товара в ассортименте, установленном для периода, в котором
допущена недопоставка.
2. Поставка товаров одного наименования в большем количестве, чем предусмотрено
договором, не засчитывается в покрытие недопоставки товаров другого наименования,
входящих в тот же ассортимент, и подлежит восполнению, кроме случаев, когда поставка
произведена с предварительного письменного согласия покупателя.
Статья 466. Принятие товара покупателем
1. Покупатель (получатель) обязан совершить все необходимые действия,
обеспечивающие принятие товара, поставленного в соответствии с договором поставки.
2. Принятый покупателем (получателем) товар должен быть им осмотрен в срок,
определенный законодательными актами, договором поставки или обычаями делового оборота.
Покупатель (получатель) обязан в этот же срок проверить количество и качество
принятого товара в порядке, установленном законодательными актами, договором или
обычаями делового оборота, и о выявленных несоответствиях или недостатках товара
незамедлительно письменно уведомить поставщика.
3. В случае получения поставленного товара от транспортной организации, покупатель
(получатель) обязан проверить соответствие товара сведениям, указанным в транспортных и
сопроводительных документах, а также принять этот товар от транспортной организации с
соблюдением правил, предусмотренных законодательными и
иными нормативными правовыми актами, регулирующими деятельность транспорта.
Статья 467. Ответственное хранение товара, не принятого
покупателем
1. Когда покупатель (получатель) в соответствии с законодательными актами или
договором поставки отказывается от переданного поставщиком товара, он обязан обеспечить
сохранность этого товара (ответственное хранение) и незамедлительно уведомить
поставщика.
2. Поставщик обязан вывезти товар, принятый покупателем (получателем) на
ответственное хранение, или распорядиться им в разумный срок.
Если поставщик в этот срок не распорядится товаром, покупатель вправе реализовать
товар или возвратить его поставщику.
3. Необходимые расходы, понесенные покупателем (получателем) в связи с принятием
товара на ответственное хранение, реализацией товара или его возвратом продавцу,
подлежат возмещению поставщиком.
При этом вырученная от реализации товара сумма передается поставщику, за вычетом
причитающейся покупателю.
4. В случаях, когда покупатель без установленных законодательными актами или
договором оснований не принимает товар от поставщика или отказывается от его принятия,
поставщик вправе потребовать от покупателя оплаты товара.
Статья 468. Выборка товаров
1. Договором поставки может быть предусмотрено получение товаров покупателем
(получателем) в месте нахождения поставщика (выборка товаров).
2. Если срок выборки не предусмотрен договором, выборка товаров покупателем
(получателем) должна производиться в разумный срок после получения уведомления
поставщика о готовности товаров.
3. Когда договором поставки предусмотрена выборка товаров покупателем
(получателем) в месте нахождения поставщика, покупатель обязан осуществить осмотр
передаваемых товаров в месте их передачи, если иное не предусмотрено законодательными
актами или не вытекает из существа обязательства.
4. Невыборка покупателем (получателем) товаров в установленный договором поставки
срок, а при его отсутствии - в разумный срок после получения уведомления поставщика о
готовности товаров, дает поставщику право отказаться от исполнения договора либо
потребовать от покупателя оплаты товаров.
Статья 469. Расчеты за поставляемые товары
1. Покупатель оплачивает поставляемые товары с соблюдением порядка и формы
расчетов, предусмотренных договором. Если соглашением сторон порядок и форма расчетов не
определены, то расчеты осуществляются платежными поручениями.
2. Если в договоре предусмотрена поставка товара отдельными частями, входящими в
комплект, то оплата товара покупателем производится после отгрузки (выборки) последней
части, входящей в комплект, поскольку иное не установлено договором.
3. Если договором предусмотрено, что оплата товара осуществляется получателем
(плательщиком) и последний неосновательно отказался от оплаты либо не произвел оплату
товара в установленный договором срок, поставщик вправе потребовать оплаты поставленного
товара от покупателя.
Статья 470. Тара и упаковка
1. Если иное не предусмотрено договором, покупатель (получатель) обязан возвратить
поставщику многооборотную тару и средства пакетирования, в которых поступил товар, в
порядке и сроки, установленные законодательными актами.
2. Прочая тара и упаковка подлежат возврату поставщику лишь в случаях,
предусмотренных договором.
Статья 471. Последствия поставки товара ненадлежащего
качества
1. Покупатель (получатель), которому поставлен товар ненадлежащего качества,
вправе предъявить поставщику требования, предусмотренные статьей 428 настоящего Кодекса,
за исключением случаев, когда поставщик, получивший уведомление покупателя о недостатках
поставленного товара, без промедления заменит поставленный товар товаром надлежащего
качества.
2. Покупатель (получатель), осуществляющий продажу поставленного ему товара в
розницу, вправе требовать замены в разумный срок товара ненадлежащего качества,
возвращенного потребителем, если иное не предусмотрено договором поставки.
Статья 472. Последствия поставки некомплектных товаров
1. Покупатель (получатель), которому поставлены товары с нарушением условий
договора поставки, требований законодательных актов либо обычно предъявляемых требований
к комплектности, вправе предъявить поставщику требования, предусмотренные статьей 433
настоящего Кодекса, за исключением случая, когда поставщик, получивший уведомление
покупателя о некомплектности поставленных товаров, без промедления доукомплектует товары
либо заменит их комплектными товарами.
2. Покупатель (получатель), осуществляющий продажу товаров в розницу, вправе
требовать замены в разумный срок некомплектных товаров, возвращенных потребителем,
комплектными, если иное не предусмотрено договором поставки.
Статья 473. Права покупателя в случае недопоставки
товара, невыполнения требований об
устранении недостатков товара или о
доукомплектовании товара
1. Если поставщик не поставил предусмотренное договором количество товара либо не
выполнил требования покупателя о замене товара ненадлежащего качества или о
доукомплектовании товаров в установленный срок, покупатель вправе приобрести
непоставленные товары у других лиц, с отнесением всех необходимых и разумных расходов по
их приобретению на поставщика.
Исчисление расходов покупателя на приобретение товаров у других лиц, в случае их
недопоставки поставщиком или невыполнения требований об устранении недостатков товаров
либо о доукомплектовании товаров, производится по правилам, предусмотренным пунктом
1 статьи 477 настоящего Кодекса.
2. Покупатель (получатель) вправе отказаться от оплаты товаров ненадлежащего
качества и некомплектных товаров, а если такие товары оплачены, - потребовать возврата
уплаченных сумм впредь до устранения недостатков и укомплектования товаров либо их
замены.
Статья 474. Неустойка за недопоставку товара или
просрочку поставки товара
Установленная законодательными актами или договором неустойка за недопоставку или
просрочку поставки товара может взыскиваться со дня, определенного договором, до дня
фактического исполнения обязательства, если иной порядок взыскания неустойки не
установлен законодательными актами или договором.
Статья 475. Погашение однородных обязательств по
нескольким договорам поставки
1. В случаях, когда поставка одноименных товаров осуществляется поставщиком
покупателю одновременно по нескольким договорам поставки и количество поставленных
товаров недостаточно для погашения обязательств поставщика по всем договорам,
поставленные товары должны засчитываться в счет исполнения договора, указанного
поставщиком при осуществлении поставки либо без промедления после поставки.
2. Если покупатель оплатил поставщику одноименные товары, полученные по
нескольким договорам поставки, и суммы оплаты недостаточно для погашения обязательств
покупателя по всем договорам, уплаченная сумма должна засчитываться в счет исполнения
договора, указанного покупателем при осуществлении оплаты товаров либо без промедления
после оплаты.
3. Если поставщик или покупатель не воспользовались правами, предоставленными им
соответственно пунктами 1 и 2 настоящей статьи, исполнение обязательства засчитывается в
погашение обязательств по договору, срок исполнения которого наступил ранее. Если срок
исполнения обязательств по нескольким договорам наступил одновременно, предоставленное
исполнение засчитывается пропорционально в погашение обязательств по всем договорам.
Статья 476. Односторонний отказ от исполнения договора
1. Односторонний отказ от исполнения договора (полностью или частично) или
одностороннее его изменение допускается в случае существенного нарушения договора одной
из сторон (часть вторая пункта 2 статьи 401 настоящего Кодекса).
2. Нарушение договора поставщиком предполагается существенным в случаях:
1) поставки товара ненадлежащего качества с недостатками, которые не могут быть
устранены в приемлемый для покупателя срок;
2) неоднократного нарушения сроков поставки товара.
3. Нарушение договора покупателем предполагается существенным в случаях:
1) неоднократного нарушения сроков оплаты товаров;
2) неоднократной невыборки товаров.
4. Соглашением сторон могут быть предусмотрены иные основания одностороннего
отказа от исполнения договора или одностороннего его изменения.
5. Договор поставки считается расторгнутым или измененным с момента получения
стороной уведомления другой стороны об изменении или одностороннем отказе от исполнения
договора, если иной срок расторжения или изменения договора не предусмотрен в
уведомлении либо не определен соглашением сторон.
Статья 477. Исчисление убытков при расторжении
договора
1. Если в разумный срок после расторжения договора, вследствие нарушения
обязательства продавцом, покупатель купил товар взамен предусмотренного договором у
другого лица по более высокой, но разумной цене, он может предъявить продавцу требование
о возмещении убытков в виде разницы между установленной в договоре ценой и ценой по
совершенной взамен сделке.
2. Если в разумный срок после расторжения договора, вследствие нарушения
обязательства покупателем, продавец продал товар другому лицу по более низкой, чем
предусмотренная договором, но разумной цене, продавец может предъявить покупателю
требование о возмещении убытков в виде разницы между установленной в договоре ценой и
ценой по совершенной взамен сделке.
3. Если после расторжения договора по основаниям, предусмотренным пунктами 1 и 2
настоящей статьи, не совершена сделка взамен расторгнутого договора и на данный товар
имеется текущая цена, сторона может предъявить требование о возмещении убытков в виде
разницы между ценой, установленной в договоре, и текущей ценой на момент расторжения
договора.
Текущей ценой признается цена, обычно взимавшаяся при сравнимых обстоятельствах
за аналогичный товар в месте, где должна быть осуществлена передача товара. Если в этом
месте не существует текущей цены, может быть использована текущая цена, применявшаяся в
другом месте, которая может служить разумной заменой, с учетом разницы в расходах по
транспортировке товара.
4. Удовлетворение требований, предусмотренных пунктами 1-3 настоящей статьи, не
освобождает сторону, не исполнившую обязательства, от возмещения иных убытков,
причиненных другой стороне, на основании пункта 4 статьи 9 настоящего Кодекса.
Параграф 4. Контрактация
Статья 478. Договор контрактации
1. По договору контрактации производитель сельскохозяйственной продукции обязуется
передать выращенную (произведенную) им сельскохозяйственную продукцию заготовителю -
лицу, осуществляющему закупки такой продукции для переработки или продажи.
2. К отношениям по договору контрактации, не урегулированных правилами настоящего
параграфа, применяются правила о договоре поставки (статьи 458-477 настоящего Кодекса).
Статья 479. Обязанности заготовителя
1. Если иное не предусмотрено договором контрактации, заготовитель обязан
принять сельскохозяйственную продукцию у производителя по месту ее нахождения и
обеспечить вывоз.
2. В случае, когда принятие сельскохозяйственной продукции осуществляется в месте
нахождения заготовителя или ином указанном им месте, заготовитель не вправе отказаться
от принятия сельскохозяйственной продукции, соответствующей условиям договора
контрактации и переданной заготовителю в обусловленный договором срок.
Заготовитель обязан обеспечить точное определение качества продукции в
соответствии со стандартами.
3. Договором контрактации может быть предусмотрена обязанность заготовителя,
осуществляющего переработку сельскохозяйственной продукции, возвращать производителю по
его требованию отходы от переработки сельскохозяйственной продукции с оплатой по цене,
определенной договором.
Статья 480. Обязанности производителя
сельскохозяйственной продукции
Производитель сельскохозяйственной продукции обязан передать заготовителю
выращенную (произведенную) сельскохозяйственную продукцию в количестве, качестве и
ассортименте, предусмотренных договором контрактации.
Статья 481. Ответственность производителя
сельскохозяйственной продукции
Производитель сельскохозяйственной продукции, не исполнивший обязательство либо
ненадлежащим образом исполнивший обязательство, несет ответственность при наличии его
вины.
Параграф 5. Энергоснабжение
Статья 482. Договор энергоснабжения
1. По договору энергоснабжения энергоснабжающая организация обязуется подавать
абоненту (потребителю) через присоединенную сеть энергию, а абонент обязуется оплачивать
принятую энергию, а также соблюдать предусмотренный договором режим ее потребления,
обеспечивать безопасность эксплуатации находящихся в его ведении энергетических сетей и
исправность используемых им приборов и оборудования, связанных с потреблением энергии.
2. Договор энергоснабжения является публичным (статья 387 настоящего Кодекса).
3. Условия договора энергоснабжения, обязательные для сторон, определяются в
соответствии с настоящим Кодексом и другими законодательными актами.
Статья 483. Заключение и продление договора
энергоснабжения
1. Договор энергоснабжения заключается с абонентом при наличии у него необходимого
оборудования, присоединенного к сетям энергоснабжающей организации в порядке,
установленном законодательством Республики Казахстан.
2. В случаях, когда абонентом по договору энергоснабжения выступает гражданин,
использующий энергию для бытового потребления, договор считается заключенным с момента
первого фактического подключения абонента в установленном порядке к присоединенной сети.
Если иное не предусмотрено соглашением сторон, такой договор считается
заключенным на неопределенный срок и может быть изменен или расторгнут по основаниям,
предусмотренным статьей 490 настоящего Кодекса.
3. При отсутствии заявления одной из сторон о прекращении или изменении договора
энергоснабжения по окончании срока, он считается продленным на тот же срок и на тех же
условиях, какие были предусмотрены договором. При продлении договора на новый срок его
условия могут быть изменены по соглашению сторон.
4. Если одной из сторон до окончания срока действия договора внесено предложение
о заключении нового договора, отношения сторон регулируются ранее заключенным договором
до заключения нового договора.
Сноска. Статья 483 с изменениями, внесенными Законом РК от 08.01.2003 N 376.
Статья 484. Количество энергии
1. Энергоснабжающая организация обязана подавать абоненту энергию через
присоединенную сеть в количестве, предусмотренном договором, и с соблюдением режима
подачи, согласованного сторонами. Количество поданной энергоснабжающей организацией и
принятой абонентом энергии определяется в соответствии с данными учета о ее фактическом
потреблении.
2. Договором может быть предусмотрено право абонента изменять количество
принимаемой им энергии, определенное договором, при условии возмещения им расходов,
понесенных энергоснабжающей организацией в связи с обеспечением подачи энергии не в
обусловленном договором количестве.
3. В случаях, когда абонентом по договору энергоснабжения выступает гражданин,
использующий энергию для бытового потребления, он вправе использовать энергию в
необходимом ему количестве. Количество поданной энергоснабжающей организацией и принятой
абонентом энергии определяется показателями приборов учета, а при их отсутствии или
временном нарушении - расчетным путем.
Сноска. Статья 484 с изменением, внесенным Законом РК от 06.03.2013 № 81-V
(вводится в действие по истечении десяти календарных дней после его первого официального
опубликования).
Статья 485. Последствия нарушения условия договора о
количестве энергии
Если энергоснабжающей организацией подано через присоединенную сеть абоненту
меньшее количество энергии, чем предусмотрено договором, применяются правила,
предусмотренные статьей 419 настоящего Кодекса, если иное не предусмотрено
законодательными актами, договором или не вытекает из существа обязательства.
Статья 486. Качество энергии
1. Качество подаваемой энергоснабжающей организацией энергии должно
соответствовать требованиям, установленным национальными стандартами и иными
нормативными документами по стандартизации или предусмотренным договором.
2. В случае нарушения энергоснабжающей организацией требований, предъявляемых к
качеству энергии, применяются правила, предусмотренные статьей 491 настоящего Кодекса,
если иное не предусмотрено законодательными актами, договором или не вытекает из
существа обязательства.
Сноска. Статья 486 с изменениями, внесенными Законом РК от 10.07.2012 № 31-V
(вводится в действие по истечении десяти календарных дней после его первого официального
опубликования).
Статья 487. Обязанности абонента по содержанию и
эксплуатации сетей, приборов и оборудования
1. Абонент обязан обеспечивать надлежащее техническое состояние и безопасность
эксплуатируемых энергетических сетей, приборов и оборудования, соблюдать установленный
режим потребления энергии, а также немедленно сообщать энергоснабжающей организации об
авариях, пожарах, неисправностях приборов учета энергии и иных нарушениях, возникающих
при пользовании энергией.
2. В случаях, когда абонентом по договору энергоснабжения выступает гражданин,
использующий энергию для бытового потребления, обязанность обеспечивать надлежащее
техническое состояние и безопасность энергетических сетей, а также приборов учета
потребления энергии возлагается на энергоснабжающую организацию, если иное не
установлено законодательными актами.
3. Требования к техническому состоянию и эксплуатации энергетических сетей,
приборов и оборудования определяются законодательством.
4. Абонент обязан допускать работников энергоснабжающих организаций к приборам
для контроля технического состояния и безопасности эксплуатируемых энергетических сетей,
приборов и оборудования. Порядок осуществления контроля за их соблюдением
определяется законодательством.
Статья 488. Оплата энергии
1. Оплата энергии производится за фактически принятое абонентом количество
энергии, определяемое в соответствии с показателями приборов учета, а при их отсутствии
или временном нарушении - расчетным путем, за исключением случаев использования
автоматизированной системы коммерческого учета энергии.
2. Порядок расчетов за энергию определяется законодательством или соглашением
сторон.
Сноска. Статья 488 с изменением, внесенным Законом РК от 04.07.2012 № 25-V
(вводится в действие по истечении десяти календарных дней после его первого официального
опубликования).
Статья 489. Передача абонентом энергии другому лицу
1. Абонент может передавать энергию, принятую им от энергоснабжающей организации
через присоединенную сеть, другому лицу (субабоненту) только с согласия энергоснабжающей
организации.
2. К договору по передаче абонентом энергии субабоненту применяются правила
настоящего параграфа, если иное не предусмотрено законодательными актами или договором.
3. При передаче энергии субабоненту ответственным перед энергоснабжающей
организацией остается абонент, если иное не установлено законодательными актами.
Статья 490. Изменение и расторжение договора
1. Перерыв в подаче, прекращение или ограничение подачи энергии допускаются по
соглашению сторон, за исключением случая, когда удостоверенное органом государственного
энергетического надзора неудовлетворительное состояние энергетических установок абонента
угрожает аварией или создает угрозу жизни и безопасности граждан. О перерыве в подаче,
прекращении или ограничении подачи энергии энергоснабжающая организация должна
заблаговременно предупредить абонента.
2. Перерыв в подаче, прекращение или ограничение подачи энергии без согласования
с абонентом и без предупреждения его, но с немедленным его уведомлением допускаются в
случае необходимости принять неотложные меры по предотвращению или ликвидации аварии в
системе энергоснабжающей организации.
3. Перерыв в подаче, прекращение или ограничение подачи энергии для производств с
непрерывным циклом не допускается и регулируется законодательством.
4. В случаях, когда абонентом по договору энергоснабжения выступает гражданин,
использующий энергию для бытового потребления, он вправе отказаться от договора в
одностороннем порядке при условии уведомления об этом энергоснабжающую организацию и
полной оплаты использованной энергии.
5. В случаях, когда абонентом по договору энергоснабжения выступает гражданин,
использующий энергию для бытового потребления, энергоснабжающая организация вправе в
одностороннем порядке приостановить исполнение договора в связи с неоплатой абонентом
использованной им энергии при условии предупреждения абонента не позже чем за месяц до
приостановления исполнения договора.
Статья 491. Ответственность по договору
энергоснабжения
1. В случаях неисполнения или ненадлежащего исполнения обязательств по договору
энергоснабжения, энергоснабжающая организация и абонент обязаны возместить причиненный
этим реальный ущерб (пункт 4 статьи 9 настоящего Кодекса).
2. Если в результате регулирования режима потребления энергии, осуществленного на
основании законодательства, допущен перерыв в подаче энергии абоненту, энергоснабжающая
организация несет ответственность за неисполнение или ненадлежащее исполнение договорных
обязательств при наличии ее вины.
Статья 492. Применение правил договора энергоснабжения
к иным отношениям по снабжению через
присоединенную сеть
1. К отношениям по снабжению тепловой энергией через присоединенную сеть
применяются правила настоящего параграфа, если иное не установлено законодательством.
2. К отношениям по снабжению через присоединенную сеть газом, нефтью
и нефтепродукцией, водой и другими товарами применяются правила настоящего параграфа,
если иное не установлено законодательством, договором или не вытекает из существа
обязательства.
Параграф 6. Продажа предприятия
Статья 493. Договор продажи предприятия
1. По договору продажи предприятия продавец обязуется передать в собственность
покупателя предприятие в целом как имущественный комплекс (статья 119 настоящего
Кодекса), за исключением прав и обязанностей, которые продавец не вправе передавать
другим лицам.
2. Права и обязанности по отношению к работникам предприятия переходят от продавца
к покупателю предприятия в порядке, предусмотренном трудовым законодательством
Республики Казахстан.
3. Права на использование фирменного наименования, товарных знаков, знаков
обслуживания и других средств индивидуализации продавца и его продукции, выполняемых им
работ или услуг, а также принадлежащие продавцу на основе лицензии права использования
средств индивидуализации переходят к покупателю, если иное не предусмотрено договором.
4. Права, полученные на основании специального разрешения (лицензии) на занятие
соответствующей деятельностью, не подлежат передаче покупателю предприятия, если иное не
установлено законодательными актами. Включение в состав передаваемого по договору
предприятия обязательств, исполнение которых покупателем невозможно при отсутствии у
него специального разрешения (лицензии), не освобождает продавца от соответствующих
обязательств перед кредиторами. За неисполнение обязательств продавец и покупатель несут
перед кредиторами солидарную ответственность.
5. Особенности продажи государственного предприятия, где предприятие выступает в
качестве единого имущественного комплекса, определяются законодательным актом Республики
Казахстан о государственном имуществе.
Сноска. Статья 493 с изменениями, внесенными законами РК от 15.05.2007 N 253; от
01.03.2011 № 414-IV (вводится в действие со дня его первого официального опубликования).
Статья 494. Форма договора продажи предприятия
Сноска. Заголовок статьи 494 в редакции Закона РК от 25.03.2011 № 421-IV (вводится
в действие по истечении десяти календарных дней после его первого официального
опубликования).
1. Договор продажи предприятия заключается в письменной форме путем составления
одного документа, подписанного сторонами, с обязательным приложением к нему документов,
указанных в пункте 2 статьи 495 настоящего Кодекса.
2. Исключен Законом РК от 25.03.2011 № 421-IV (вводится в действие по истечении
десяти календарных дней после его первого официального опубликования).
Сноска. Статья 494 с изменениями, внесенными Законом РК от 25.03.2011 № 421-IV
(вводится в действие по истечении десяти календарных дней после его первого официального
опубликования).
Статья 495. Установление состава и оценка стоимости
предприятия, подлежащего продаже
1. Состав и стоимость предприятия, подлежащего продаже, определяются соглашением
сторон, если иное не установлено законодательными актами.
2. До подписания договора должны быть составлены и рассмотрены сторонами: акт
инвентаризации, бухгалтерский баланс, аудиторский отчет аудиторской организации о
составе и стоимости предприятия, а также перечень всех долгов (обязательств), включаемых
в состав предприятия, с указанием кредиторов, характера, размера и сроков их
требований.
Имущество, права и обязанности, указанные в названных документах, подлежат
передаче продавцом покупателю, если иное не вытекает из статьи 493 настоящего Кодекса и
не установлено договором.
Сноска. В статью 495 внесены изменения Законом РК от 5 мая 2006 года N
139 (порядок введения в действие см. ст.2 Закона РК N 139).
Статья 496. Права кредиторов при продаже предприятия
1. Кредиторы по обязательствам, включенным в состав продаваемого предприятия,
должны быть письменно уведомлены продавцом о продаже предприятия до его передачи
покупателю.
2. Кредитор, который письменно не сообщил продавцу о своем согласии на перевод
долга, вправе в течение трех месяцев со дня получения уведомления о продаже предприятия
потребовать либо прекращения или досрочного исполнения обязательства и возмещения
продавцом причиненных этим убытков, либо признания договора продажи предприятия
недействительным полностью или в соответствующей части.
3. Кредитор, который не был уведомлен о продаже предприятия в порядке,
предусмотренном пунктом 1 настоящей статьи, может предъявить иск об удовлетворении
требований, предусмотренных пунктом 2 настоящей статьи, в течение года со дня, когда он
узнал или должен был узнать о передаче предприятия продавцом покупателю.
4. После передачи предприятия покупателю продавец и покупатель несут солидарную
ответственность по включенным в состав переданного предприятия долгам, которые были
переведены на покупателя без согласия кредитора.
Статья 497. Передача предприятия
1. Передача предприятия продавцом покупателю осуществляется по передаточному акту,
в котором указываются данные о составе предприятия и об уведомлении кредиторов о продаже
предприятия, а также сведения о выявленных недостатках переданного имущества и перечень
имущества, обязанности по передаче которого невозможны ввиду его утраты.
2. Подготовка предприятия к передаче, включая составление и представление на
подписание передаточного акта, является обязанностью продавца и осуществляется за его
счет, если иное не предусмотрено договором.
3. Предприятие считается переданным покупателю со дня подписания передаточного
акта обеими сторонами.
С этого момента на покупателя переходит риск случайной гибели или случайной порчи
имущества, переданного в составе предприятия.
Статья 498. Переход прав на предприятие
Сноска. Заголовок статьи 498 в редакции Закона РК от 25.03.2011 № 421-IV (вводится
в действие по истечении десяти календарных дней после его первого официального
опубликования).
1. Право на имущество, входящее в состав предприятия, подлежащее государственной
регистрации, переходит к покупателю с момента регистрации. Права на остальное имущество
переходят с момента подписания передаточного акта обеими сторонами.
2. Исключен Законом РК от 25.03.2011 № 421-IV (вводится в действие по истечении
десяти календарных дней после его первого официального опубликования).
3. В случаях, когда договором предусмотрено сохранение за продавцом права
собственности на предприятие, переданное покупателю, до оплаты предприятия или до
наступления иных обстоятельств, покупатель вправе до перехода к нему права собственности
распоряжаться имуществом и правами, входящими в состав переданного предприятия, в той
мере, в какой это необходимо для обеспечения деятельности предприятия как имущественного
комплекса.
Сноска. Статья 498 с изменениями, внесенными Законом РК от 25.03.2011 № 421-IV
(вводится в действие по истечении десяти календарных дней после его первого официального
опубликования).
Статья 499. Последствия передачи и принятия
предприятия с недостатками
1. Последствия передачи продавцом и принятия покупателем по передаточному акту
предприятия, состав которого не соответствует предусмотренному договором, в том числе в
отношении качества переданного имущества, определяются на основании правил,
предусмотренных статьями 413-415, 419, 422, 428, 432 настоящего Кодекса, если иное не
вытекает из договора и не предусмотрено пунктами 2-4 настоящей статьи.
2. В случаях, когда предприятие передано и принято по передаточному акту, в
котором указаны сведения о выявленных недостатках предприятия и утраченном имуществе
(пункт 1 статьи 497 настоящего Кодекса), покупатель вправе требовать соответствующего
уменьшения покупной цены предприятия, если право на предъявление в таких случаях иных
требований не предусмотрено договором.
3. Покупатель вправе требовать уменьшения покупной цены в случае передачи ему в
составе предприятия долгов (обязательств) продавца, которые не были указаны в договоре
или передаточном акте, если продавец не докажет, что покупатель знал о долгах
(обязательствах) во время заключения договора и передачи предприятия.
4. Продавец в случае получения уведомления покупателя о недостатках имущества,
переданного в составе предприятия, или об отсутствии отдельных видов имущества,
подлежащих передаче, должен без промедления заменить имущество ненадлежащего качества
или предоставить покупателю недостающее имущество.
5. Покупатель вправе в судебном порядке требовать расторжения или изменения
договора продажи предприятия и возвращения того, что исполнено сторонами по договору,
если установлено, что предприятие ввиду недостатков, за которые продавец отвечает,
непригодно для целей, названных в договоре продажи, и эти недостатки не устранены
продавцом на условиях, в порядке и сроки, установленные в соответствии с настоящим
Кодексом, законодательными актами или договором, либо устранение недостатков невозможно.
Статья 500. Применение к договору продажи предприятия
правил о последствиях недействительности
сделок и о расторжении и изменении договора
Правила настоящего Кодекса о последствиях недействительности сделок и о
расторжении и изменении договора купли-продажи, предусматривающие возврат или взыскание
в натуре полученного по договору с одной или обеих сторон, применяются к договору
продажи предприятия, если такие последствия существенно не нарушают права и охраняемые
законодательными актами интересы кредиторов продавца и покупателя, других лиц и не
противоречат общественным интересам.
Глава 26. Мена
Статья 501. Договор мены
1. По договору мены каждая из сторон обязуется передать в собственность,
хозяйственное ведение, оперативное управление другой стороны один товар в обмен на
другой.
2. К договору мены применяются соответственно правила о договоре купли-продажи,
поскольку это не противоречит правилам настоящей главы и существу мены. При этом каждая
из сторон признается продавцом товара, который она обязуется передать, и покупателем
товара, который она обязуется принять в обмен.
3. Положения, предусмотренные настоящей главой, применяются к обмену прав (работ,
услуг), если иное не предусмотрено законодательными актами и не вытекает из существа
соответствующих обязательств.
Статья 502. Цены и расходы по договору мены
1. Если из договора не вытекает иное, товары, подлежащие обмену, предполагаются
равноценными, а расходы по их передаче и принятию осуществляются в каждом случае той
стороной, которая несет соответствующие обязанности.
2. В случаях, когда в соответствии с договором обмениваемые товары признаются
неравноценными, сторона, обязанная передать товар, цена которого ниже цены товара,
предоставляемого в обмен, должна оплатить разницу в ценах непосредственно до или после
исполнения ее обязанности передать товар, если иной порядок не предусмотрен договором.
Статья 503. Исполнение взаимных обязательств передать
товар по договору мены
В случаях, когда в соответствии с договором сроки передачи обмениваемых товаров не
совпадают, к исполнению обязательств передать товар стороной, которая должна передать
товар после передачи товара другой стороной, применяются правила об исполнении взаимных
обязательств (статья 284 настоящего Кодекса).
Статья 504. Переход права собственности на обмениваемые
товары
Если законодательными актами или договором не предусмотрено иное, право
собственности на обмениваемые товары переходит к сторонам, выступающим по договору мены
в качестве покупателей, одновременно после исполнения обязательств передать
соответствующие товары каждой из сторон.
Статья 505. Ответственность за изъятие товара,
приобретенного по договору мены
Сторона, у которой третьими лицами изъят товар, приобретенный по договору мены,
вправе при наличии оснований, предусмотренных статьей 414 настоящего Кодекса,
потребовать от другой стороны возврата товара, полученного последней в обмен, а при
невозможности получения товара в натуре - его стоимости.
Глава 27. Дарение
Статья 506. Договор дарения
1. По договору дарения одна сторона (даритель) безвозмездно передает или обязуется
передать другой стороне (одаряемому) вещь в собственность либо имущественное право
(требование) к себе или к третьему лицу, либо освобождает или обязуется освободить ее от
имущественной обязанности перед собой или перед третьим лицом.
При наличии встречной передачи вещи или права либо встречного обязательства
договор не признается дарением. К такому договору применяются правила, предусмотренные
пунктом 2 статьи 160 настоящего Кодекса.
2. Обещание безвозмездно передать кому-либо вещь или имущественное право либо
освободить кого-либо от имущественной обязанности (обещание дарения) признается
договором дарения и связывает обещавшего, если обещание сделано в надлежащей форме
(пункт 2 статьи 508) и содержит ясно выраженное намерение совершить в будущем
безвозмездную передачу вещи или права конкретному лицу либо освободить его от
имущественной обязанности.
Обещание подарить все свое имущество или часть всего своего имущества без
указания на конкретный предмет дарения в виде вещи, права или освобождения от
обязанности недействительно.
3. Договор, предусматривающий передачу дара одаряемому после смерти дарителя,
недействителен.
К такого рода дарению применяются правила настоящего Кодекса о наследовании.
Статья 507. Отказ одаряемого принять дар
1. Одаряемый вправе в любое время до передачи ему дара отказаться от него. В этом
случае договор дарения считается расторгнутым.
2. Если договор дарения заключен в письменной форме, отказ от дара должен быть
совершен также в письменной форме. В случае, когда договор дарения зарегистрирован,
отказ от принятия дара также подлежит государственной регистрации.
3. Если договор дарения был заключен в письменной форме, даритель вправе
требовать от одаряемого возмещения реального ущерба, причиненного отказом принять дар.
Сноска. Статья 507 с изменением, внесенным Законом РК от 25.03.2011 № 421-IV
(вводится в действие по истечении десяти календарных дней после его первого официального
опубликования).
Статья 508. Форма договора дарения
1. Дарение, сопровождаемое передачей дара одаряемому, может быть совершено устно,
за исключением случаев, предусмотренных пунктами 2 и 3 настоящей статьи. Передача дара
осуществляется посредством его вручения, символической передачи (вручение ключей и т.п.)
либо вручения правоустанавливающих документов.
2. Договор дарения движимого имущества должен быть совершен в письменной форме в
случаях, когда:
1) дарителем является юридическое лицо и стоимость дара превышает десять месячных
расчетных показателей, установленных законодательными актами;
2) договор содержит обещание дарения в будущем.
В случаях, предусмотренных в настоящем пункте, договор дарения, совершенный
устно, недействителен.
3. Исключен Законом РК от 25.03.2011 № 421-IV (вводится в действие по истечении
десяти календарных дней после его первого официального опубликования).
Сноска. Статья 508 с изменениями, внесенными Законом РК от 25.03.2011 № 421-IV
(вводится в действие по истечении десяти календарных дней после его первого официального
опубликования).
Статья 509. Запрещение дарения
Не допускается дарение, за исключением обычных подарков, стоимость которых не
превышает размеров десяти месячных расчетных показателей, установленных законодательными
актами:
1) от имени малолетних и граждан, признанных недееспособными, их законными
представителями;
2) работникам лечебных, воспитательных учреждений, учреждений социальной защиты и
других аналогичных учреждений гражданами, находящимися в них на лечении, содержании или
воспитании, супругами и родственниками этих граждан;
3) государственным служащим, а также членам их семей в связи с должностным
положением государственных служащих или в связи с исполнением ими служебных
обязанностей.
Сноска. Статья 509 с изменениями, внесенными Законом РК от 01.03.2011 № 414-IV
(вводится в действие со дня его первого официального опубликования).
Статья 510. Ограничения дарения
1. Юридическое лицо, которому вещь принадлежит на праве хозяйственного ведения или
оперативного управления, вправе подарить ее с согласия собственника,
если законодательными актами не предусмотрено иное. Это ограничение не распространяется
на обычные подарки, стоимость которых не превышает размеров десяти месячных расчетных
показателей, установленных законодательными актами.
2. Дарение имущества, находящегося в общей совместной собственности, допускается
по согласию всех участников совместной собственности с соблюдением правил,
предусмотренных статьей 220 настоящего Кодекса.
3. Дарение принадлежащего дарителю права требования к третьему лицу осуществляется
с соблюдением правил, предусмотренных статьями 339-343, 345, 346 настоящего Кодекса.
4. Дарение посредством исполнения за одаряемого его обязанности перед третьим
лицом осуществляется с соблюдением правил, предусмотренных пунктом 1 статьи 276
настоящего Кодекса.
Дарение посредством перевода дарителем на себя долга одаряемого перед третьим
лицом осуществляется с соблюдением правил, предусмотренных статьей 348 настоящего
Кодекса.
5. Доверенность на совершение дарения представителем, в которой не назван
одаряемый и не указан предмет дарения, недействительна.
Статья 511. Отказ от исполнения договора дарения
1. Даритель вправе отказаться от исполнения договора, содержащего обещание
передать в будущем одаряемому вещь или право либо обещание освободить одаряемого от
имущественной обязанности, если после заключения договора имущественное или семейное
положение либо состояние здоровья дарителя изменилось настолько, что исполнение договора
в новых условиях приведет к существенному снижению уровня его жизни.
2. Даритель вправе отказаться от исполнения договора, содержащего обещание
передать в будущем одаряемому вещь или право либо обещание освободить одаряемого от
имущественной обязанности, по основаниям, дающим ему право отменить дарение (пункт 1
статьи 512 настоящего Кодекса).
3. Отказ дарителя от исполнения договора дарения по основаниям, предусмотренным
пунктами 1 и 2 настоящей статьи, не дает одаряемому права требовать возмещения убытков.
Статья 512. Отмена дарения
1. Даритель вправе отменить дарение, если одаряемый совершил покушение на его
жизнь, жизнь кого-либо из членов его семьи или близких родственников либо умышленно
причинил дарителю телесные повреждения.
В случае умышленного лишения жизни дарителя одаряемым право требовать в суде
отмены дарения принадлежит наследникам дарителя.
2. Даритель вправе потребовать в судебном порядке отмены дарения, если обращение
одаряемого с подаренной вещью, представляющей для дарителя большую неимущественную
ценность, создает угрозу ее безвозвратной утраты.
3. По требованию заинтересованного лица суд может отменить дарение, совершенное
индивидуальным предпринимателем или юридическим лицом в нарушение
положений законодательного акта Республики Казахстан о реабилитации и банкротстве за
счет средств, связанных с его предпринимательской деятельностью, в течение года,
предшествовавшего объявлению такого лица банкротом.
4. В договоре дарения может быть обусловлено право дарителя отменить дарение в
случае, если он переживет одаряемого.
5. В случае отмены дарения одаряемый обязан возвратить подаренную вещь, если она
сохранилась в натуре к моменту отмены дарения.
Сноска. Статья 512 с изменением, внесенным Законом РК от 07.03.2014 № 177-V
(вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого
официального опубликования).
Статья 513. Случаи, в которых отказ от исполнения
договора дарения и отмена дарения
невозможны
Правила об отказе от исполнения договора дарения (статья 511 настоящего Кодекса) и
об отмене дарения (статья 512 настоящего Кодекса) не применяются к подаркам, стоимость
которых не превышает десяти месячных расчетных показателей, установленных
законодательными актами (пункт 1 статьи 510 настоящего Кодекса).
Статья 514. Последствия причинения вреда вследствие
недостатков подаренной вещи
Вред, причиненный жизни, здоровью или имуществу одаряемого гражданина вследствие
недостатков подаренной вещи, подлежит возмещению дарителем в соответствии с правилами,
предусмотренными главой 47 настоящего Кодекса, если доказано, что эти недостатки
возникли до передачи вещи одаряемому и не относятся к числу явных, а даритель, хотя и
знал о них, не предупредил о них одаряемого.
Статья 515. Правопреемство при обещании дарения
1. Права одаряемого, которому по договору дарения обещан дар, не переходят к его
наследникам (правопреемникам), если иное не предусмотрено договором дарения.
2. Обязанности дарителя, обещавшего дарение, переходят к его наследникам
(правопреемникам), если иное не предусмотрено договором дарения.
Статья 516. Пожертвования
1. Пожертвованием признается дарение вещи или права в общеполезных целях.
Пожертвования могут делаться гражданам, лечебным, воспитательным учреждениям,
учреждениям социальной защиты и другим аналогичным учреждениям, благотворительным,
научным и учебным учреждениям, фондам, музеям и другим учреждениям культуры,
общественным и религиозным объединениям, а также государству и другим субъектам
гражданского права, указанным в статьях 111 и 112 настоящего Кодекса.
2. На принятие пожертвования не требуется чьего-либо разрешения или согласия.
3. Пожертвование имущества гражданину должно быть, а юридическим лицам может быть
обусловлено жертвователем использованием этого имущества по определенному назначению.
При отсутствии такого условия пожертвование имущества гражданину считается обычным
дарением, а в остальных случаях пожертвованное имущество используется одаряемым в
соответствии с назначением имущества.
Юридическое лицо, принимающее пожертвование, для использования которого
установлено определенное назначение, должно вести обособленный учет всех операций по
использованию пожертвованного имущества.
4. Если использование пожертвованного имущества в соответствии с указанным
жертвователем назначением становится вследствие изменившихся обстоятельств невозможным,
оно может быть использовано по другому назначению лишь с согласия жертвователя, а в
случае смерти гражданина- жертвователя или ликвидации юридического лица-жертвователя -
по решению суда.
5. Использование пожертвованного имущества не в соответствии с указанным
жертвователем назначением или изменение этого назначения с нарушением правил,
предусмотренных пунктом 4 настоящей статьи, дает право жертвователю, его наследникам или
иному правопреемнику требовать отмены пожертвования.
6. К пожертвованиям не применяются статьи 512 и 515 настоящего Кодекса.
Глава 28. Рента и пожизненное содержание с иждивением
Параграф 1. Общие положения
Статья 517. Договор ренты
1. По договору ренты одна сторона (получатель ренты) передает другой стороне
(плательщику ренты) в собственность имущество, а плательщик ренты обязуется в обмен на
полученное имущество периодически выплачивать получателю ренту в виде определенной
денежной суммы либо предоставления средств на его содержание в иной форме.
2. По договору ренты допускается установление обязанности выплачивать ренту
бессрочно (постоянная рента) или на срок жизни получателя ренты (пожизненная рента).
Пожизненная рента может быть установлена на условиях пожизненного содержания гражданина
с иждивением.
Статья 518. Форма договора ренты
Договор ренты подлежит нотариальному удостоверению.
Сноска. Статья 518 с изменением, внесенным Законом РК от 25.03.2011 № 421-IV
(вводится в действие по истечении десяти календарных дней после его первого официального
опубликования).
Статья 519. Отчуждение имущества под выплату ренты
1. Имущество, которое отчуждается под выплату ренты, может быть передано
получателем ренты в собственность плательщика ренты за плату или бесплатно.
2. В случаях, когда договором ренты предусматривается передача имущества за плату,
к отношениям сторон по передаче и оплате применяются правила о договоре купли-продажи
(глава 25 настоящего Кодекса), а в случаях, когда такое имущество передается бесплатно -
правила о договоре дарения (глава 27 настоящего Кодекса), если иное не установлено
правилами настоящей главы и не противоречит существу договора.
Статья 520. Обременение рентой недвижимого имущества
1. Рента обременяет право на земельный участок, а также предприятие, здание,
сооружение или другое недвижимое имущество, переданное под ее выплату. В случае
отчуждения такого имущества плательщиком ренты его обязательства по договору ренты
переходят на приобретателя имущества.
2. Лицо, передавшее обремененное рентой имущество, указанное в пункте 1 настоящей
статьи, в собственность другого лица, несет субсидиарную ответственность (статья 357
настоящего Кодекса) по требованиям получателя ренты, возникшим в связи с нарушением
договора ренты, если настоящим Кодексом, другим законодательным актом или договором не
предусмотрена солидарная ответственность по этому обязательству.
Статья 521. Обеспечение выплаты ренты
1. При передаче под выплату ренты права на земельный участок или другого
недвижимого имущества получатель ренты в обеспечение обязательства плательщика ренты
приобретает право залога на это имущество.
2. Существенным условием договора, предусматривающего передачу под выплату ренты
денежной суммы или иного движимого имущества, является условие, устанавливающее
обязанность плательщика ренты предоставить обеспечение исполнения его обязательств
(статья 292 настоящего Кодекса) либо застраховать в пользу получателя ренты риск
ответственности за неисполнение либо ненадлежащее исполнение этих обязательств.
3. При невыполнении плательщиком ренты обязанностей, предусмотренных пунктом 2
настоящей статьи, а также в случае утраты обеспечения или ухудшения условий обеспечения
по обстоятельствам, за которые получатель ренты не отвечает, получатель ренты вправе
расторгнуть договор ренты и потребовать возмещения убытков, вызванных расторжением
договора.
Статья 522. Ответственность за просрочку выплаты ренты
За просрочку выплаты ренты плательщик ренты уплачивает получателю ренты неустойку
в размере, предусмотренном статьей 353 настоящего Кодекса, если иной размер неустойки не
установлен договором.
Параграф 2. Постоянная рента Статья 523. Получатель постоянной ренты
1. Получателями постоянной ренты могут быть только граждане и некоммерческие
организации, если это соответствует целям их деятельности.
2. Права получателя ренты по договору постоянной ренты могут передаваться лицам,
указанным в пункте 1 настоящей статьи, путем уступки требования и переходить по
наследству либо в порядке правопреемства при реорганизации юридических лиц, если иное не
предусмотрено законодательными актами или договором.
Статья 524. Форма и размер постоянной ренты
1. Постоянная рента выплачивается в деньгах в размере, устанавливаемом договором.
2. Договором может быть предусмотрена выплата ренты путем предоставления вещей,
выполнения работ или услуг, соответствующих по стоимости денежной сумме ренты.
3. Если иное не предусмотрено договором, размер выплачиваемой ренты изменяется
пропорционально изменению месячного расчетного показателя, установленного
законодательными актами.
Статья 525. Сроки выплаты постоянной ренты
Если иное не предусмотрено договором, постоянная рента выплачивается по окончании
каждого календарного квартала.
Статья 526. Право плательщика на выкуп
постоянной ренты
1. Плательщик постоянной ренты вправе отказаться от дальнейшей выплаты ренты путем
ее выкупа.
2. Такой отказ действителен при условии, что он заявлен в письменной форме
плательщиком ренты не позднее чем за три месяца до прекращения выплаты ренты или за
более длительный срок, предусмотренный договором. При этом обязательство по выплате
ренты не прекращается до получения всей суммы выкупа получателем ренты, если иной
порядок выкупа не предусмотрен договором.
3. Условие договора об отказе плательщика постоянной ренты от права на ее выкуп
недействительно.
Договором может быть предусмотрено, что право выкупа постоянной ренты не может
быть осуществлено при жизни получателя ренты либо в течение иного срока, не превышающего
тридцати лет с момента заключения договора.
Статья 527. Выкуп постоянной ренты по требованию
получателя ренты
Получатель ренты вправе требовать выкупа ренты плательщиком в случаях, когда:
1) плательщик ренты просрочил ее выплату более чем на один год, если иное не
установлено договором;
2) плательщик ренты нарушил свои обязательства по обеспечению выплаты ренты
(статья 521 настоящего Кодекса);
3) плательщик ренты признан неплатежеспособным либо возникли иные обстоятельства,
очевидно свидетельствующие, что рента не будет выплачиваться им в размере и сроки,
установленные договором;
4) недвижимое имущество, переданное под выплату ренты, поступило в общую
собственность или разделено между несколькими лицами;
5) в других случаях, предусмотренных договором.
Статья 528. Выкупная цена постоянной ренты
1. Выкуп постоянной ренты в случаях, предусмотренных статьями 526 и 527 настоящего
Кодекса, производится по цене, установленной договором.
2. При отсутствии условия о выкупной цене в договоре, по которому имущество
передано за плату под выплату ренты, выкуп осуществляется по цене, соответствующей
годовой сумме рентных платежей.
3. При отсутствии условия о выкупной цене в договоре, по которому имущество
передано бесплатно под выплату ренты, в выкупную цену наряду с годовой суммой рентных
платежей включается цена переданного имущества.
Статья 529. Риск случайной гибели или случайного
повреждения имущества, переданного
под выплату постоянной ренты
1. Риск случайной гибели или случайного повреждения имущества, переданного
бесплатно под выплату постоянной ренты, несет плательщик ренты.
2. При случайной гибели или случайной порче имущества, переданного за плату под
выплату постоянной ренты, плательщик вправе требовать соответственно прекращения
обязательства по выплате ренты либо изменения условий ее выплаты.
Параграф 3. Пожизненная рента Статья 530. Получатели пожизненной ренты
1. Пожизненная рента может быть установлена на период жизни гражданина,
передающего имущество под выплату ренты, либо на период жизни другого указанного им
гражданина.
2. Допускается установление пожизненной ренты в пользу нескольких граждан, доли
которых в праве на получение ренты предполагаются равными, если иное не установлено
договором.
В случае смерти одного из получателей ренты его доля в праве на получение ренты
переходит к пережившим его получателям ренты, если договором не предусмотрено иное, а в
случае смерти последнего получателя ренты обязательство выплаты ренты прекращается.
3. Договор, устанавливающий пожизненную ренту в пользу гражданина, который умер к
моменту заключения договора, недействителен.
Статья 531. Размер пожизненной ренты
1. Пожизненная рента определяется в договоре как денежная сумма, периодически
выплачиваемая получателю ренты в течение его жизни. В случаях, когда
сторонами заключен договор о пожизненном содержании с иждивением, в договоре должна быть
определена денежная оценка такого содержания.
2. Если иное не предусмотрено договором пожизненной ренты, размер выплачиваемой
ренты в расчете на месяц должен быть не менее минимальной заработной платы,
установленной законодательными актами.
Статья 532. Сроки выплаты пожизненной ренты
Если иное не предусмотрено договором, пожизненная рента выплачивается по окончании
каждого календарного месяца.
Статья 533. Расторжение договора пожизненной ренты
по требованию получателя ренты
1. В случае существенного нарушения условий договора плательщиком получатель ренты
вправе требовать от плательщика ренты выкупа ренты на условиях, предусмотренных статьей
528 настоящего Кодекса, либо расторжения договора.
2. Если под выплату пожизненной ренты отчуждены бесплатно квартира, жилой дом или
иное имущество, получатель ренты вправе при существенном нарушении условий договора
плательщиком ренты потребовать возврата этого имущества с зачетом его стоимости в счет
выкупной цены ренты.
Статья 534. Риск случайной гибели имущества,
переданного под выплату ренты
Случайная гибель или случайная порча имущества, переданного под выплату
пожизненной ренты, не освобождает плательщика ренты от обязательства выплачивать ее на
условиях, предусмотренных договором.
Параграф 4. Пожизненное содержание с иждивением Статья 535. Договор пожизненного содержания
с иждивением
1. По договору пожизненного содержания с иждивением получатель ренты - гражданин
передает принадлежащее ему недвижимое имущество в собственность плательщика ренты,
который обязуется осуществлять пожизненное содержание с иждивением этого гражданина и
(или) указанного им третьего лица.
2. К договору пожизненного содержания с иждивением применяются правила о
пожизненной ренте, если иное не предусмотрено правилами настоящего параграфа.
Статья 536. Обязанность по предоставлению содержания
с иждивением
1. Обязанность плательщика ренты по предоставлению содержания с иждивением может
включать обеспечение потребностей в жилище, в питании и одежде, уходе и необходимой
помощи.
Договором может быть также предусмотрена оплата плательщиком ренты ритуальных
услуг.
2. В договоре должна быть определена стоимость общего объема содержания с
иждивением. При этом общий объем содержания в месяц не может быть менее двух размеров
минимальной заработной платы, установленной законодательными актами.
3. При разрешении возникшего между сторонами спора об объеме содержания, которое
предоставляется или должно предоставляться гражданину, суд должен руководствоваться
принципами добросовестности и разумности.
Статья 537. Замена пожизненного содержания на
периодические платежи
Договором может быть предусмотрена возможность замены предоставления содержания с
иждивением в натуре выплатой периодических платежей в деньгах.
Статья 538. Отчуждение и использование имущества,
переданного для обеспечения пожизненного
содержания
1. Плательщик ренты вправе отчуждать, сдавать в залог или иным способом обременять
недвижимое имущество, переданное ему в обеспечение пожизненного содержания, только при
наличии предварительного согласия получателя ренты.
2. Плательщик ренты обязан принимать необходимые меры для того, чтобы в период
предоставления пожизненного содержания с иждивением использование указанного имущества
не приводило к снижению стоимости этого имущества сверх стоимости его естественного
износа.
Статья 539. Прекращение пожизненного содержания
с иждивением
1. Обязательство пожизненного содержания с иждивением прекращается со смертью
получателя ренты.
2. При существенном нарушении плательщиком ренты своих обязательств получатель
ренты вправе потребовать возврата недвижимого имущества, переданного в обеспечение
пожизненного содержания, либо выплаты ему выкупной цены на условиях,
установленных статьей 528 настоящего Кодекса. При этом плательщик ренты не вправе
требовать компенсации расходов, понесенных в связи с содержанием получателя ренты.
Глава 29. Имущественный наем (аренда)
Параграф 1. Общие положения
Статья 540. Договор имущественного найма
1. По договору имущественного найма (аренды) наймодатель обязуется предоставить
нанимателю имущество за плату во временное владение и пользование.
2. В случаях и порядке, установленных настоящим Кодексом, наниматель вправе
распоряжаться нанятым имуществом.
3. К договорам имущественного найма также относятся договоры лизинга, проката, а
также иные виды договоров, связанные с передачей имущества за плату во временное
пользование.
Статья 541. Объекты имущественного найма
1. В имущественный наем могут быть переданы предприятия и другие имущественные
комплексы, земельные участки, здания, сооружения, оборудование, транспортные средства
и другие вещи, которые не теряют своих натуральных свойств в процессе их использования
(непотребляемые вещи).
2. Объектом имущественного найма может быть также право землепользования, право
недропользования и другие вещные права, если иное не
предусмотрено законодательными актами.
3. Законодательными актами могут быть установлены виды имущества, сдача которых
в имущественный наем не допускается или ограничивается.
4. Законодательными актами Республики Казахстан могут быть установлены
особенности сдачи в имущественный наем жилых помещений, земельных участков, участков
недр и других обособленных природных объектов.
5. Особенности сдачи в имущественный наем государственного имущества
устанавливаются законодательным актом Республики Казахстан о государственном имуществе.
6. Особенности сдачи в имущественный наем государственного имущества на основании
договора государственно-частного партнерства, в том числе договора концессии,
устанавливаются законодательными актами Республики Казахстан о государственно-частном
партнерстве и о концессиях.
Сноска. Статья 541 с изменениями, внесенными законами РК от 01.03.2011 № 414-IV
(вводится в действие со дня его первого официального опубликования); от 04.07.2013 №
131-V (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после его первого
официального опубликования); от 31.10.2015 № 380-V (вводится в действие по истечении
десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).
Статья 542. Условия договора имущественного найма
В договоре имущественного найма должны быть указаны данные, позволяющие установить
имущество, подлежащее передаче нанимателю в качестве объекта имущественного найма.
При отсутствии этих данных в договоре условие об объекте, подлежащем передаче в
имущественный наем, считается несогласованным сторонами, а соответствующий договор -
незаключенным.
Статья 543. Наймодатель
Право сдачи имущества внаем принадлежит его собственнику.
Наймодателями могут быть также лица, уполномоченные законодательными актами или
собственником сдавать имущество внаем.
Статья 544. Форма договора имущественного найма
1. Договор имущественного найма на срок более одного года, а если хотя бы одной из
сторон договора является юридическое лицо, независимо от срока, должен быть заключен в
письменной форме.
2. Исключен Законом РК от 25.03.2011 № 421-IV (вводится в действие по истечении
десяти календарных дней после его первого официального опубликования).
3. Договор имущественного найма между гражданами на срок до одного года
включительно может быть заключен в устной форме.
4. Договор имущественного найма, предусматривающий переход в последующем права
собственности на имущество к нанимателю, заключается в форме, предусмотренной для
договора купли-продажи такого имущества.
Сноска. Статья 544 с изменениями, внесенными Законом РК от 25.03.2011 № 421-IV
(вводится в действие по истечении десяти календарных дней после его первого официального
опубликования).
Статья 545. Срок договора имущественного найма
1. Договор имущественного найма заключается на срок, определенный договором.
2. Если договор имущественного найма заключен без указания срока, он считается
заключенным на неопределенный срок.
Каждая из сторон вправе отказаться от такого договора в любое время, предупредив
об этом другую сторону за три месяца - при найме недвижимого имущества и за один месяц -
при найме иного имущества, если законодательными актами или договором не установлено
иное.
3. Законодательными актами могут устанавливаться максимальные (предельные) сроки
договора для отдельных видов имущественного найма, а также для найма отдельных видов
имущества. В этих случаях, если срок найма в договоре не определен и ни одна из сторон
не отказалась от договора до истечения предельного
срока, установленного законодательными актами, договор по истечении предельного срока
прекращается.
В этом случае договор найма имущества, превышающий установленный законодательными
актами предельный срок, считается заключенным на срок, равный максимальному
(предельному).
Статья 546. Плата по договору имущественного найма
1. Плата за пользование нанятым имуществом уплачивается нанимателем в порядке,
сроки и в форме, установленные договором, если законодательными актами не установлено
иное. В случаях, когда договором они не определены, считается, что установлены порядок,
сроки и форма, обычно применяемые при найме аналогичного имущества при сравнимых
обстоятельствах.
2. Плата устанавливается за все нанятое имущество в целом или отдельно по каждой
из его составных частей в виде:
1) определенных в твердой сумме платежей, вносимых периодически или
единовременно;
2) установленной доли, полученной в результате использования нанятого имущества,
продукции, плодов или доходов;
3) предоставления нанимателем определенных услуг;
4) передачи нанимателем наймодателю обусловленной договором вещи в собственность
или внаем;
5) возложения на нанимателя обусловленных договором затрат по улучшению нанятого
имущества.
Стороны могут предусматривать в договоре сочетание указанных форм платы за
пользование имуществом или иные формы платы.
3. Размеры платы за пользование имуществом могут изменяться не чаще одного раза в
год, если иное не предусмотрено соглашением сторон. Законодательными актами могут быть
предусмотрены иные минимальные сроки для пересмотра размера платы для отдельных видов
имущественного найма, а также для найма отдельных видов имущества.
4. Размеры платы могут быть пересмотрены по требованию одной из сторон в случаях
изменения устанавливаемых централизованно цен и тарифов.
5. Наниматель вправе потребовать соответственного уменьшения платы, если в силу
обстоятельств, за которые он не отвечает, условия пользования, предусмотренные
договором, или состояние имущества существенно ухудшились, если законодательными актами
не предусмотрено иное.
6. Если иное не предусмотрено договором, в случае существенного нарушения
нанимателем сроков внесения платы за пользование имуществом, наймодатель вправе
потребовать от него досрочного внесения платы в установленный наймодателем срок. При
этом наймодатель не вправе требовать досрочного внесения платы более чем за два срока
подряд.
Статья 547. Предоставление имущества нанимателю
1. Наймодатель обязан предоставить нанимателю имущество в состоянии,
соответствующем условиям договора и назначению имущества.
2. Имущество сдается внаем вместе со всеми его принадлежностями и относящимися к
нему документами (документами, удостоверяющими комплектность, безопасность, качество
имущества, порядок эксплуатации и т.п.), если иное не предусмотрено договором.
Если такие принадлежности и документы переданы не были, однако без них наниматель
не может пользоваться имуществом в соответствии с его назначением либо в значительной
степени лишается того, на что был вправе рассчитывать при заключении договора, он может
потребовать предоставления ему наймодателем таких принадлежностей и документов или
расторжения договора.
3. Если наймодатель не предоставил нанимателю сданное внаем имущество в указанный
в договоре срок, а если в договоре такой срок не указан, - в разумный срок, наниматель
вправе истребовать от него это имущество в соответствии со статьей 355 настоящего
Кодекса либо потребовать расторжения договора.
Статья 548. Ответственность наймодателя за недостатки
сданного внаем имущества
1. Наймодатель отвечает за недостатки сданного внаем имущества, полностью или
частично препятствующие пользованию им, даже если во время заключения договора он не
знал об этих недостатках.
При обнаружении таких недостатков наниматель вправе по своему выбору потребовать
от наймодателя:
1) безвозмездно устранить недостатки имущества;
2) соразмерно уменьшить наемную плату;
3) удержать сумму понесенных им расходов по устранению данных недостатков из
платы за пользование имуществом, предварительно уведомив об этом наймодателя;
4) досрочного расторжения договора.
2. Наймодатель, извещенный о требованиях нанимателя или о его намерении устранить
недостатки имущества за счет наймодателя, может без промедления произвести замену
предоставленного внаем имущества с согласия нанимателя другим аналогичным имуществом,
находящимся в надлежащем состоянии либо безвозмездно устранить недостатки имущества.
3. Если удовлетворение требований нанимателя или удержание им расходов по
устранению недостатков из платы за пользование имуществом не покрывает причиненных
нанимателю убытков, он вправе потребовать возмещения непокрытой части убытков.
4. Наймодатель не отвечает за те недостатки сданного внаем имущества, которые
были им оговорены при заключении договора или были заранее известны нанимателю.
Статья 549. Права третьих лиц на сдаваемое внаем
имущество
1. Передача имущества внаем не является основанием для прекращения или изменения
прав третьих лиц на это имущество.
2. При заключении договора наймодатель обязан предупредить нанимателя о всех
правах третьих лиц на сдаваемое внаем имущество (сервитуте, праве залога и т.п.).
Неисполнение этого правила дает нанимателю право требовать уменьшения платы за
пользование имуществом либо расторжения договора.
Статья 550. Пользование нанятым имуществом
Наниматель обязан пользоваться имуществом в соответствии с условиями договора, а
если такие условия в договоре не определены, - в соответствии с назначением имущества.
Статья 551. Пределы распоряжения нанимателем нанятым
имуществом
1. Наниматель вправе с согласия наймодателя сдавать нанятое имущество в поднаем
(субаренду), передавать свои права и обязанности по договору имущественного найма
другому лицу (перенаем), предоставлять нанятое имущество в безвозмездное пользование, а
также отдавать эти права в залог и вносить их в качестве вклада в уставный
капитал хозяйственных товариществ, акционерных обществ или взноса в производственный
кооператив, если иное не установлено законодательными актами. В указанных случаях, за
исключением перенайма, ответственным по договору перед наймодателем остается наниматель.
2. Договор о передаче имущества другим лицам не может быть заключен на срок,
превышающий срок договора найма.
3. К договору поднайма применяются правила о договоре имущественного найма, если
иное не установлено законодательными актами.
Статья 552. Обязанности наймодателя по содержанию
сданного внаем имущества
1. Наймодатель обязан производить за свой счет капитальный ремонт переданного
внаем имущества в согласованные сторонами сроки, если иное не предусмотрено
законодательными актами или договором.
2. Наймодатель обязан производить за свой счет ремонт, вызываемый неотложной
необходимостью, возникшей в силу обстоятельств, за которые наниматель не отвечает, в
разумные сроки, если иное не установлено законодательными актами или договором.
3. Неисполнение наймодателем обязанностей по капитальному ремонту дает нанимателю
право по своему выбору:
1) произвести ремонт самостоятельно и взыскать с наймодателя
стоимость ремонта;
2) зачесть стоимость ремонта в счет платы по договору;
3) потребовать соответствующего уменьшения платы по договору;
4) отказаться от договора.
Статья 553. Обязанности нанимателя по содержанию
нанятого имущества
Наниматель обязан поддерживать имущество в исправном состоянии, производить за
свой счет текущий ремонт и нести расходы по содержанию имущества, если иное не
установлено законодательством или договором.
Статья 554. Право собственности нанимателя на
продукцию, плоды и иные доходы от
нанятого имущества
Продукция, плоды и иные доходы, полученные нанимателем в результате использования
нанятого имущества, являются его собственностью, если иное не предусмотрено
законодательными актами или договором.
Статья 555. Улучшения имущества
1. Отделимые улучшения нанятого имущества, произведенные нанимателем, являются его
собственностью, если иное не предусмотрено договором.
2. В случае, когда наниматель произвел за счет собственных средств и с согласия
наймодателя улучшения, неотделимые без вреда для нанятого имущества, он имеет право
после прекращения договора на возмещение стоимости этих улучшений, поскольку иное не
предусмотрено договором.
3. Стоимость неотделимых улучшений, произведенных нанимателем без согласия
наймодателя, возмещению не подлежит, если иное не предусмотрено законодательными актами
или договором.
Статья 556. Изменение и расторжение договора
имущественного найма по требованию
одной из сторон
1. По требованию одной из сторон договор имущественного найма может быть изменен
или расторгнут досрочно в судебном порядке в случаях, предусмотренных настоящим
Кодексом, иными законодательными актами или договором.
2. По требованию наймодателя договор имущественного найма может быть расторгнут и
имущество возвращено наймодателю в следующих случаях:
1) если наниматель пользуется имуществом с существенным нарушением условий
договора или назначения имущества, несмотря на письменное предупреждение наймодателя о
прекращении таких действий;
2) если наниматель умышленно или по неосторожности существенно ухудшает
имущество;
3) если наниматель более двух раз по истечении установленного договором срока
платежа не вносит плату за пользование имуществом;
4) если наниматель не производит капитального ремонта имущества в установленные
договором найма сроки, а при отсутствии их в договоре - в разумные сроки в тех случаях,
когда в соответствии с законодательными актами или договором обязанность капитального
ремонта лежит на нанимателе.
Наймодатель вправе требовать досрочного расторжения договора только после
предоставления нанимателю возможности исполнения своего обязательства в разумный срок.
3. Договор может быть досрочно расторгнут по требованию нанимателя в следующих
случаях:
1) наймодатель не предоставляет имущество в пользование нанимателю либо создает
препятствия пользованию имуществом в соответствии с условиями договора или назначением
имущества;
2) наймодатель не производит в установленные договором сроки, а при отсутствии их
в договоре - в разумные сроки возложенной на него обязанности капитального ремонта
имущества;
3) переданное нанимателю имущество имеет недостатки, препятствующие его
использованию, которые не были оговорены наймодателем при заключении договора, не были
заранее известны нанимателю и не могли быть обнаружены им во время осмотра имущества или
проверки его исправности при заключении договора;
4) если имущество в силу обстоятельств, за которые наниматель не отвечает,
окажется в состоянии, не пригодном для пользования.
Статья 557. Преимущественное право нанимателя на
заключение договора на новый срок
1. Наниматель, надлежащим образом исполнявший свои обязанности, имеет, если иное
не предусмотрено законодательными актами или договором, по истечении срока договора при
прочих равных условиях преимущественное перед другими лицами право на заключение
договора имущественного найма на новый срок. Наниматель обязан письменно уведомить
наймодателя о желании заключить такой договор в срок, указанный в договоре
имущественного найма, а если в договоре такой срок не указан, то в разумный срок до
окончания действия договора.
2. При заключении договора имущественного найма на новый срок условия договора
могут быть изменены по соглашению сторон.
3. Если наймодатель отказал нанимателю в заключении договора на новый срок, но в
течение года со дня истечения срока договора заключил договор имущественного найма с
другим лицом, наниматель вправе по своему выбору потребовать в суде перевода на себя
прав и обязанностей по заключенному договору и возмещения убытков, причиненных отказом
возобновить с ним договор, либо только возмещения убытков.
Статья 558. Возобновление договора
имущественного найма
Если наниматель продолжает пользоваться имуществом после истечения срока договора
при отсутствии возражений со стороны наймодателя, договор считается возобновленным на
тех же условиях на неопределенный срок. При этом каждая из сторон вправе в любое время
отказаться от договора, предупредив письменно об этом другую сторону не менее чем за три
месяца - при найме недвижимости и за один месяц - при найме иного имущества, если
законодательными актами или договором не предусмотрено иное.
Статья 559. Сохранение договора имущественного найма
в силе при изменении сторон
1. Переход права собственности, права хозяйственного ведения или права
оперативного управления на сданное внаем имущество к другому лицу не является основанием
для изменения или расторжения договора имущественного найма.
2. В случае смерти гражданина, являющегося нанимателем недвижимого имущества, его
права и обязанности по договору найма этого имущества переходят к наследнику, если
законодательными актами или договором не предусмотрено иное.
Наймодатель не вправе отказать такому наследнику во вступлении в договор на
оставшийся срок его действия, за исключением случаев, когда заключение договора было
обусловлено личными качествами нанимателя.
Статья 560. Зависимость договора поднайма от основного
договора имущественного найма
1. Если иное не предусмотрено договором имущественного найма, досрочное
прекращение договора имущественного найма влечет прекращение заключенного в соответствии
с ним договора поднайма.
2. Если договор имущественного найма по основаниям, предусмотренным настоящим
Кодексом, является недействительным, недействительным является и заключенный в
соответствии с ним договор поднайма.
Статья 561. Возврат имущества наймодателю при
прекращении договора
1. После прекращения договора имущественного найма наниматель обязан вернуть
наймодателю имущество в том состоянии, в каком его получил, с учетом нормального износа
или в состоянии, обусловленном договором.
2. Если состояние возвращаемого имущества по окончании договора не соответствует
условиям, предусмотренным в пункте 1 настоящей статьи, наниматель возмещает наймодателю
причиненный ущерб. Если имущество, сданное внаем, выбывает из строя раньше срока службы,
предусмотренного в договоре, то наниматель возмещает наймодателю остаточную стоимость
имущества, если иное не предусмотрено договором.
3. Если наниматель не возвратил нанятое имущество либо возвратил его
несвоевременно, наймодатель вправе потребовать внесения платы за пользование имуществом
за все время просрочки. В случае, когда указанная плата не покрывает причиненных
наймодателю убытков, он может потребовать их возмещения.
4. В случае, когда за несвоевременный возврат нанятого имущества договором
предусмотрена неустойка, убытки могут быть взысканы в полной сумме сверх неустойки, если
иное не предусмотрено договором.
Статья 562. Переход имущества в собственность
нанимателя
1. В договоре имущественного найма может быть предусмотрено, что нанятое
имущество переходит в собственность нанимателя на условиях, определенных соглашением
сторон.
2. Если условие о выкупе нанятого имущества не предусмотрено в договоре, оно
может быть установлено дополнительным соглашением сторон, которые при этом вправе
договориться о зачете ранее выплаченной платы за пользование имуществом в выкупную цену.
3. Законодательными актами могут быть установлены случаи запрещения выкупа
нанятого имущества.
Статья 563. Защита прав нанимателя
Нанимателю обеспечивается защита его права на нанятое имущество наравне с защитой
права собственности.
На наймодателе не лежит ответственность перед нанимателем за нарушения
пользования, которые производят своими насильственными действиями третьи лица, не
имеющие каких-либо прав на нанятое имущество.
Наниматель имеет право предъявлять иски и иным образом защищать принадлежащие ему
права от своего имени.
Статья 564. Особенности отдельных видов имущественного
найма и найма отдельных видов имущества
К отдельным видам договора имущественного найма и договорам найма отдельных видов
имущества (лизинга, аренды предприятий, аренды зданий и сооружений, аренды транспортных
средств, проката) положения, предусмотренные настоящим параграфом, применяются, если
иное не предусмотрено законодательными актами и правилами настоящего Кодекса о них.
Сноска. Статья 564 - с изменениями, внесенными Законом РК от 5 июля 2000 года N
75-II.
Параграф 2. Лизинг
Статья 565. Договор лизинга
1. По договору лизинга лизингодатель обязуется приобрести в собственность
указанное лизингополучателем имущество у продавца и предоставить лизингополучателю это
имущество во временное владение и пользование для предпринимательских целей за плату.
2. Договором лизинга может быть предусмотрено, что выбор продавца и
приобретаемого имущества осуществляется лизингодателем.
3. Законодательными актами Республики Казахстан могут быть
установлены особенности отдельных видов договора лизинга.
Сноска. В статью 565 внесены изменения - Законом РК от 10 марта 2004 г. N 532.
Статья 566. Предмет лизинга
Предметом лизинга могут быть здания, сооружения, машины, оборудование, инвентарь,
транспортные средства, земельные участки и любые другие непотребляемые вещи.
Предметом лизинга может быть движимое имущество, являющееся предметом залога.
Предметом лизинга не могут быть ценные бумаги и природные ресурсы.
Сноска. Статья 566 с изменениями, внесенными Законом РК от 22.04.2015 № 308-V
(вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого
официального опубликования).
Статья 567. Существенные условия договора лизинга
В договоре лизинга помимо условий, указанных в статье 542 настоящего Кодекса,
должны содержаться следующие условия:
1) наименование продавца имущества;
2) условия и срок передачи имущества лизингополучателю;
3) размер и периодичность платежей;
4) срок договора;
5) условия перехода имущества в собственность лизингополучателя, если такой
переход предусмотрен договором;
6) наличие обременений.
Существенные условия договора финансового лизинга устанавливаются Законом
Республики Казахстан «О финансовом лизинге».
Сноска. Статья 567 с изменениями, внесенными законами РК от 22.04.2015 № 308-V
(вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого
официального опубликования); от 27.04.2015 № 311-V (вводится в действие по истечении
десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).
Статья 568. Уведомление продавца о сдаче имущества в
лизинг
Лизингодатель, приобретая имущество для лизингополучателя, должен уведомить
продавца о том, что имущество предназначено для передачи его в лизинг определенному
лицу.
Статья 569. Риск случайной гибели или порчи имущества
Риск случайной гибели или порчи имущества, являющегося предметом
лизинга, переходит к лизингополучателю в момент передачи имущества, если иное не
предусмотрено договором.
Статья 570. Платежи по договору лизинга
Периодические платежи, подлежащие уплате в соответствии с договором лизинга, могут
быть рассчитаны с учетом амортизации всей или существенной части стоимости имущества по
цене на момент заключения договора.
Статья 571. Передача лизингополучателю предмета
договора лизинга
1. Имущество, являющееся предметом договора лизинга, передается продавцом
непосредственно лизингополучателю в месте нахождения последнего, если иное не
предусмотрено договором или не вытекает из существа обязательства.
2. В случае, когда имущество, являющееся предметом договора лизинга, не передано
лизингополучателю в указанный в этом договоре срок, лизингополучатель вправе, если
просрочка допущена по обстоятельствам, за которые отвечает лизингодатель, потребовать
расторжения договора и возмещения убытков.
3. Движимое имущество, являющееся предметом залога, может передаваться по договору
лизинга.
Сноска. Статья 571 с изменениями, внесенными Законом РК от 22.04.2015 № 308-V
(вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого
официального опубликования).
Статья 572. Ответственность продавца
1. Лизингополучатель вправе предъявлять непосредственно продавцу имущества,
являющегося предметом договора лизинга, требования, вытекающие из договора купли-
продажи, заключенного между продавцом и лизингодателем, в частности, в отношении
качества и комплектности имущества, сроков его поставки и в других случаях ненадлежащего
исполнения договора продавцом. При этом лизингополучатель имеет права и несет
обязанности, предусмотренные настоящим Кодексом для покупателя, кроме обязанности
оплатить приобретенное имущество, как если бы он был стороной купли-продажи указанного
имущества.
В отношениях с продавцом лизингополучатель и лизингодатель выступают как
солидарные кредиторы.
2. Если иное не предусмотрено договором лизинга, лизингодатель не отвечает перед
лизингополучателем за выполнение продавцом требований, вытекающих из договора купли-
продажи, кроме случаев, когда право выбора продавца лежит на лизингодателе. В последнем
случае лизингополучатель вправе по своему выбору предъявлять требования, вытекающие из
договора купли-продажи, как непосредственно продавцу имущества, так и к лизингодателю,
которые несут солидарную ответственность.
Параграф 3. Аренда предприятия
Статья 573. Договор аренды предприятия
1. По договору аренды предприятия арендодатель обязуется предоставить арендатору
за плату для осуществления предпринимательской деятельности во временное владение и
пользование предприятие в целом как имущественный комплекс (статья 119 настоящего
Кодекса), в том числе право на фирменное наименование и (или) коммерческое обозначение
правообладателя, на охраняемую коммерческую информацию, а также на другие
предусмотренные договором объекты исключительных прав - товарный знак, знак обслуживания
и т.д. (комплекс исключительных прав), за исключением тех прав и обязанностей, которые
арендодатель не вправе передавать другим лицам.
2. Права арендодателя, полученные им на основании лицензии на занятие
соответствующей деятельностью, не подлежат передаче арендатору, если иное не
установлено законодательными актами. Включение в состав передаваемого по договору
предприятия обязательств, исполнение которых арендатором невозможно при отсутствии у
него такого специального разрешения (лицензии), не освобождает арендодателя от
соответствующих обязательств перед кредиторами.
3. Права и обязанности по отношению к работникам предприятия переходят от
арендодателя к арендатору в порядке, предусмотренном трудовым законодательством
Республики Казахстан.
Сноска. Статья 573 с изменениями, внесенными Законом РК от 15 мая 2007 г. N 253.
Статья 574. Права кредиторов при аренде предприятия
1. О переводе долгов на арендатора арендодатель обязан письменно уведомить своих
кредиторов до заключения договора аренды, которые в случае несогласия с таким переводом
вправе в течение трех месяцев со дня получения уведомления потребовать от арендодателя
прекращения или досрочного исполнения соответствующих обязательств и возмещения убытков.
Если в указанный срок какое-либо из этих требований не предъявлено, кредитор признается
давшим согласие на перевод соответствующего долга на арендатора.
2. Предприятие может быть передано арендатору только после завершения расчетов с
кредиторами, которые потребовали от арендодателя прекращения или досрочного исполнения
обязательств.
3. После передачи предприятия как имущественного комплекса в аренду арендодатель и
арендатор несут солидарную ответственность по включенным в состав переданного
предприятия долгам, которые были переведены на арендатора без согласия кредитора.
Статья 575. Форма договора аренды предприятия
Сноска. Заголовок статьи 575 с изменением, внесенным Законом РК от 25.03.2011 №
421-IV (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после его первого
официального опубликования).
1. Договор аренды предприятия заключается в письменной форме путем составления
единого документа, подписанного сторонами.
2. Несоблюдение формы договора аренды предприятия влечет недействительность
договора.
3. Исключен Законом РК от 25.03.2011 № 421-IV (вводится в действие по истечении
десяти календарных дней после его первого официального опубликования).
Сноска. Статья 575 с изменениями, внесенными Законом РК от 25.03.2011 № 421-IV
(вводится в действие по истечении десяти календарных дней после его первого официального
опубликования).
Статья 576. Передача арендованного предприятия
Передача предприятия арендатору осуществляется по передаточному акту.
Подготовка предприятия к передаче, включая составление и представление на подписание
передаточного акта, является обязанностью арендодателя и осуществляется за его счет,
если иное не предусмотрено договором.
Статья 577. Обязанности арендатора по содержанию
предприятия и оплате расходов по его
эксплуатации
1. Арендатор предприятия обязан в течение всего срока действия договора
поддерживать предприятие в надлежащем техническом состоянии, включая его текущий и
капитальный ремонт, если иное не предусмотрено договором.
2. На арендатора возлагаются расходы, связанные с эксплуатацией арендованного
предприятия, если иное не предусмотрено договором.
Статья 578. Пользование имуществом арендованного
предприятия
Арендатор вправе без согласия арендодателя продавать, обменивать, предоставлять во
временное пользование либо взаймы материальные ценности, входящие в состав имущества
арендованного предприятия, сдавать их в субаренду и передавать свои права и обязанности
по договору аренды в отношении таких ценностей другому лицу, при условии, что это не
влечет уменьшения стоимости предприятия и не нарушает других положений договора аренды,
если иное не предусмотрено законодательными актами или договором.
Статья 579. Внесение арендатором изменений и
улучшений в арендованное предприятие
1. Арендатор вправе без согласия арендодателя вносить изменения в состав
арендованного имущественного комплекса, проводить его реконструкцию, расширение,
техническое перевооружение, увеличивающее его стоимость, если иное не предусмотрено
договором аренды предприятия.
2. Арендатор предприятия имеет право на возмещение ему стоимости неотделимых
улучшений арендованного имущества независимо от разрешения арендодателя на такие
улучшения, если иное не предусмотрено договором аренды предприятия.
3. Арендодатель может быть освобожден судом от обязанности возместить арендатору
стоимость неотделимых улучшений арендованного имущества, если докажет, что издержки
арендатора на эти улучшения повышают стоимость арендованного имущества несоразмерно
улучшению его эксплуатационных свойств или при осуществлении таких улучшений были
нарушены принципы добросовестности и разумности.
Статья 580. Возврат арендованного предприятия
При прекращении договора аренды предприятие в целом как имущественный комплекс
должно быть возвращено арендодателю с соблюдением правил, предусмотренных статьями
573, 574 и 576 настоящего Кодекса. Подготовка предприятия к передаче арендодателю,
включая составление и представление на подписание передаточного акта, является в этом
случае обязанностью арендатора и осуществляется за его счет, если иное не предусмотрено
договором.
Параграф 4. Аренда зданий и сооружений Статья 581. Договор аренды здания или сооружения
1. По договору аренды здания или сооружения арендодатель обязуется передать во
временное владение и пользование арендатору здание или сооружение.
2. Правила настоящего параграфа применяются к аренде предприятий, если иное не
предусмотрено правилами настоящего Кодекса об аренде предприятия.
Статья 582. Форма договора аренды здания или сооружения
Сноска. Заголовок статьи 582 с изменением, внесенным Законом РК от 25.03.2011 №
421-IV (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после его первого
официального опубликования).
1. Договор аренды здания или сооружения заключается в письменной форме путем
составления единого документа, подписанного сторонами.
2. Несоблюдение формы договора аренды здания или сооружения влечет его
недействительность.
3. Исключен Законом РК от 25.03.2011 № 421-IV (вводится в действие по истечении
десяти календарных дней после его первого официального опубликования).
Сноска. Статья 582 с изменениями, внесенными Законом РК от 25.03.2011 № 421-IV
(вводится в действие по истечении десяти календарных дней после его первого официального
опубликования).
Статья 583. Размер арендной платы
1. Договор аренды здания или сооружения должен предусматривать размер арендной
платы. При отсутствии согласованного сторонами в письменной форме условия о размере
арендной платы договор аренды здания или сооружения считается незаключенным. При этом
правила определения цены, предусмотренные пунктом 3 статьи 385 настоящего Кодекса, не
применяются.
2. В случаях, когда плата за аренду здания или сооружения установлена в договоре
на единицу площади здания (сооружения) или иного показателя его размера, арендная плата
определяется, исходя из фактического размера переданного арендатору здания или
сооружения.
Статья 584. Передача здания или сооружения
1. Передача здания или сооружения арендодателем и принятие его арендатором
осуществляется по передаточному акту или иному документу о передаче, подписываемому
сторонами.
2. Уклонение одной из сторон от подписания документа о передаче здания или
сооружения на условиях, предусмотренных договором, рассматривается как отказ
соответственно арендодателя от исполнения обязанности по передаче имущества, а
арендатора - от принятия имущества.
3. При прекращении договора аренды здания или сооружения арендованное здание или
сооружение должно быть возвращено арендодателю с соблюдением правил, предусмотренных
пунктами 1 и 2 настоящей статьи.
Параграф 5. Аренда транспортных средств
Статья 585. Договор аренды транспортного
средства с экипажем
1. По договору аренды (фрахтования на время) транспортного средства с
предоставлением услуг по управлению и технической эксплуатации (договор аренды
транспортного средства с экипажем) арендодатель обязан предоставить арендатору
транспортное средство за плату во временное владение и пользование и оказывать своими
силами услуги по управлению им и по его технической эксплуатации.
2. Правила настоящей главы о преимущественном праве арендатора на заключение
договора аренды на новый срок и о возобновлении договора аренды на неопределенный срок
(статьи 557 и 558 настоящего Кодекса) к договору аренды транспортного средства с
экипажем не применяются.
Сноска. Статья 585 с изменением, внесенным Законом РК от 25.03.2011 № 421-IV
(вводится в действие по истечении десяти календарных дней после его первого официального
опубликования).
Статья 586. Форма договора аренды транспортного
средства с экипажем
Договор аренды транспортного средства с экипажем должен быть заключен в письменной
форме, независимо от его срока.
Статья 587. Обязанность арендодателя по содержанию
транспортного средства
Арендодатель в течение всего срока действия договора обязан поддерживать
надлежащее состояние сданного в аренду транспортного средства, включая осуществление
текущего и капитального ремонта и предоставление необходимых принадлежностей.
Статья 588. Обязанности арендодателя по управлению
и технической эксплуатации транспортного
средства
1. Объем предоставляемых арендатору арендодателем услуг по управлению и
технической эксплуатации транспортного средства должен обеспечивать его нормальную и
безопасную эксплуатацию в соответствии с целями аренды, указанными в договоре. Договором
аренды транспортного средства с экипажем может быть предусмотрен более широкий круг
услуг, предоставляемых арендатору.
2. Состав экипажа транспортного средства и его квалификация должны отвечать
обязательным для сторон правилам и условиям договора, а если обязательными для сторон
правилами такие требования не установлены, - требованиям обычной практики эксплуатации
транспортного средства данного вида и условиям договора.
3. Члены экипажа сохраняют трудовые отношения с арендодателем. Они подчиняются
распоряжениям арендодателя, относящимся к управлению и технической эксплуатации, и
распоряжениям арендатора, касающимся коммерческой эксплуатации транспортного средства.
4. Если договором аренды не предусмотрено иное, расходы по оплате услуг членов
экипажа, а также расходы по их содержанию несет арендодатель.
Статья 589. Обязанность арендатора по оплате расходов,
связанных с коммерческой эксплуатацией
транспортного средства
Если иное не предусмотрено договором аренды транспортного средства с экипажем,
арендатор несет расходы по оплате топлива и других расходуемых в процессе эксплуатации
материалов, по оплате сборов и другие расходы, возникающие в связи с коммерческой
эксплуатацией транспортного средства.
Статья 590. Страхование транспортного средства
Если иное не предусмотрено договором аренды транспортного средства с экипажем,
обязанность страховать транспортное средство и (или) страховать ответственность за
ущерб, который может быть причинен им или в связи с его эксплуатацией, возлагается на
арендодателя в тех случаях, когда такое страхование является обязательным.
Статья 591. Договоры с третьими лицами об
использовании транспортного средства
Арендатор в рамках осуществления коммерческой эксплуатации арендованного
транспортного средства вправе без согласия арендодателя от своего имени заключать с
третьими лицами договоры перевозки и иные договоры, если они не противоречат целям
использования транспортного средства, указанным в договоре аренды, а если такие цели не
установлены, - назначению транспортного средства.
Статья 592. Ответственность за вред, причиненный
транспортному средству
В случае гибели или повреждения арендованного транспортного средства арендатор
обязан возместить арендодателю причиненные убытки, если последний докажет, что гибель
или повреждение транспортного средства произошли по обстоятельствам, за которые
арендатор отвечает в соответствии с законодательными актами или договором.
Статья 593. Ответственность за вред, причиненный
транспортным средством
Ответственность за вред, причиненный третьим лицам арендованным транспортным
средством, его механизмами, устройствами, оборудованием и т.п. несет арендатор в
соответствии с правилами статьи 931 настоящего Кодекса.
Статья 594. Особенности аренды отдельных видов
транспортных средств
Особенности аренды отдельных видов транспортных средств с предоставлением услуг по
управлению и технической эксплуатации, помимо предусмотренных настоящим параграфом,
могут быть установлены законодательными актами.
Сноска. Статья 594 с изменением, внесенным Законом РК от 25.03.2011 № 421-IV
(вводится в действие по истечении десяти календарных дней после его первого официального
опубликования).
Статья 594-1. Договор аренды транспортного средства без
экипажа
1. По договору аренды транспортного средства без экипажа арендодатель
предоставляет арендатору транспортное средство за плату во временное владение и в
пользование без оказания услуг по управлению им и его технической эксплуатации.
2. Правила о возобновлении договора аренды на неопределенный срок и
преимущественном праве арендатора на заключение договора аренды на новый срок (статьи
557 и 558 настоящего Кодекса) к договору аренды транспортного средства без экипажа не
применяются.
Сноска. Кодекс дополнен статьей 594-1 в соответствии с Законом РК от 25.03.2011 №
421-IV (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после его первого
официального опубликования).
Статья 594-2. Форма договора аренды транспортного
средства без экипажа
Договор аренды транспортного средства без экипажа должен быть заключен в
письменной форме независимо от его срока.
Сноска. Кодекс дополнен статьей 594-2 в соответствии с Законом РК от 25.03.2011 №
421-IV (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после его первого
официального опубликования).
Статья 594-3. Обязанность арендатора по содержанию
транспортного средства
Если иное не предусмотрено договором аренды транспортного средства без экипажа,
арендатор в течение всего срока договора аренды транспортного средства без экипажа
обязан поддерживать надлежащее состояние арендованного транспортного средства, включая
осуществление текущего и капитального ремонта.
Сноска. Кодекс дополнен статьей 594-3 в соответствии с Законом РК от 25.03.2011 №
421-IV (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после его первого
официального опубликования).
Статья 594-4. Обязанность арендатора по оплате расходов
на содержание транспортного средства
Если иное не предусмотрено договором аренды транспортного средства без экипажа,
арендатор несет расходы на содержание арендованного транспортного средства, его
страхование, включая страхование своей ответственности, а также расходы, возникающие в
связи с его эксплуатацией.
Сноска. Кодекс дополнен статьей 594-4 в соответствии с Законом РК от 25.03.2011 №
421-IV (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после его первого
официального опубликования).
Статья 594-5. Договоры с третьими лицами об использовании
транспортного средства
Если договором аренды транспортного средства без экипажа не предусмотрено иное,
арендатор вправе без согласия арендодателя сдавать арендованное транспортное средство в
субаренду на условиях договора аренды транспортного средства с экипажем или без экипажа.
Сноска. Кодекс дополнен статьей 594-5 в соответствии с Законом РК от 25.03.2011 №
421-IV (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после его первого
официального опубликования).
Статья 594-6. Ответственность за вред, причиненный
транспортным средством
Ответственность за вред, причиненный третьим лицам транспортным средством, его
механизмами, устройствами, оборудованием, несет арендатор в соответствии с
правилами статьи 931 настоящего Кодекса.
Сноска. Кодекс дополнен статьей 594-6 в соответствии с Законом РК от 25.03.2011 №
421-IV (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после его первого
официального опубликования).
Статья 594-7. Особенности аренды отдельных видов
транспортных средств
Особенности аренды отдельных видов транспортных средств без предоставления услуг
по управлению ими и их технической эксплуатации могут быть
установлены иными законодательными актами.
Сноска. Кодекс дополнен статьей 594-7 в соответствии с Законом РК от 25.03.2011 №
421-IV (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после его первого
официального опубликования).
Параграф 6. Прокат
Статья 595. Договор проката
1. По договору проката наймодатель, осуществляющий сдачу движимого имущества внаем
в качестве постоянной предпринимательской деятельности, обязуется предоставить
нанимателю имущество за плату во временное владение и пользование.
Имущество, предоставленное по договору проката, используется для потребительских
целей, если иное не предусмотрено договором или не вытекает из существа обязательства.
2. Договор проката заключается в письменной форме.
3. Договор проката является публичным (статья 387 настоящего Кодекса).
Статья 596. Срок договора проката
1. Договор проката заключается на срок до одного года.
2. Правила о преимущественном праве нанимателя на возобновление договора
имущественного найма и о возобновлении договора имущественного найма на неопределенный
срок (статьи 557, 558 настоящего Кодекса) к договору проката не применяются.
3. Наниматель вправе отказаться от договора проката в любое время, если иное не
предусмотрено договором.
Статья 597. Предоставление имущества нанимателю
Наймодатель, заключающий договор проката, обязан в присутствии нанимателя
проверить исправность сдаваемого внаем имущества, а также ознакомить нанимателя с
правилами эксплуатации имущества либо выдать ему письменные инструкции о пользовании
этим имуществом.
Статья 598. Устранение недостатков сданного внаем
имущества
При обнаружении нанимателем недостатков сданного внаем имущества, полностью или
частично препятствующих пользованию им, наймодатель обязан в десятидневный срок со дня
заявления нанимателя о недостатках, если более короткий срок не установлен договором,
безвозмездно устранить недостатки имущества на месте либо произвести замену данного
имущества другим аналогичным имуществом, находящимся в надлежащем состоянии.
Если недостатки сданного внаем имущества явились следствием нарушения нанимателем
правил эксплуатации и содержания имущества, наниматель оплачивает наймодателю стоимость
ремонта и транспортировки имущества.
Статья 599. Плата за пользование имуществом
1. Плата за пользование имуществом по договору проката устанавливается в виде
определенных в твердой сумме платежей, вносимых периодически или единовременно.
2. В случае досрочного возврата имущества нанимателем наймодатель возвращает ему
соответствующую часть полученной платы за пользование имуществом, исчисляя ее со дня,
следующего за днем фактического возврата имущества.
3. (исключен)
Сноска. В статью 599 внесены изменения - Законом РК от 29 марта 2000 г. N 42.
Статья 600. Пользование нанятым имуществом
1. Капитальный и текущий ремонт имущества, сданного внаем по договору проката,
является обязанностью наймодателя.
2. Сдача в поднаем имущества, предоставленного нанимателю по договору проката,
передача нанимателем своих прав и обязанностей по договору проката другому лицу,
предоставление этого имущества в безвозмездное пользование, залог прав нанимателя и
внесение их в качестве имущественного вклада в хозяйственные товарищества, акционерные
общества, взноса в производственные кооперативы не допускаются.
Глава 30. Наем жилища Статья 601. Договор найма жилища
1. По договору найма жилища собственник жилища или уполномоченное им лицо
(наймодатель) обязуется предоставить гражданину (нанимателю) и членам его семьи жилище в
пользование за плату.
2. Договор найма жилища должен быть заключен в письменной форме.
Сноска. Статья 601 с изменением, внесенным Законом РК от 25.03.2011 № 421-IV
(вводится в действие по истечении десяти календарных дней после его первого официального
опубликования).
Статья 602. Договор найма жилища в домах
государственного жилищного фонда
1. Договор найма жилища в домах государственного жилищного фонда заключается на
основании решения местного исполнительного органа, государственного учреждения или
государственного предприятия о предоставлении жилища.
2. Условия предоставления жилища, права и обязанности сторон, основания изменения
и расторжения договора найма жилища в домах государственного жилищного
фонда устанавливаются жилищным законодательством.
Сноска. Статья 602 с изменением, внесенным Законом РК от 22.07.2011 № 479-IV
(вводится в действие по истечении десяти календарных дней после его первого официального
опубликования).
Статья 603. Договор найма жилища в домах частного
жилищного фонда
Условия найма жилища в домах частного жилищного фонда определяются соглашением
сторон, если иное не предусмотрено жилищным законодательством.
Глава 31. Безвозмездное пользование имуществом Статья 604. Договор безвозмездного пользования
имуществом
1. По договору безвозмездного пользования имуществом (договору ссуды) одна
сторона (ссудодатель) передает имущество в безвозмездное временное пользование другой
стороне (ссудополучателю), а последняя обязуется вернуть то же имущество в том
состоянии, в каком она его получила, с учетом нормального износа, или в состоянии,
обусловленном договором.
2. К договору безвозмездного пользования имуществом соответственно применяются
правила статьи 541, пункта 1 и части первой пункта 2 статьи 545, статьи 550, статьи 555,
подпунктов 1), 2), 4) пункта 2 статьи 556, статьи 558 настоящего Кодекса.
3. К договору безвозмездного пользования государственным имуществом применяются
положения настоящего Кодекса с особенностями, установленными законодательным актом
Республики Казахстан о государственном имуществе
и иными законодательными актами Республики Казахстан.
Сноска. Статья 604 с изменениями, внесенными Законом РК от 01.03.2011 № 414-IV
(вводится в действие со дня его первого официального опубликования).
Статья 605. Ссудодатель
1. Право передачи имущества в безвозмездное пользование принадлежит его
собственнику и иным лицам, уполномоченным на то законодательными актами или
собственником.
2. Коммерческая организация не вправе передавать имущество в безвозмездное
пользование лицу, являющемуся ее учредителем, участником (акционером), директором,
членом ее органов управления или контроля.
Статья 606. Предоставление имущества в безвозмездное
пользование
1. Ссудодатель обязан предоставить имущество в состоянии, соответствующем
условиям договора безвозмездного пользования и назначению имущества.
2. Имущество предоставляется в безвозмездное пользование со всеми его
принадлежностями и относящимися к нему документами (документами, удостоверяющими
комплектность, безопасность, качество имущества, порядок эксплуатации и т.п.), если иное
не предусмотрено договором.
Если такие принадлежности и документы переданы не были, однако без них имущество
не может быть использовано по назначению либо его использование в значительной степени
утрачивает ценность для ссудополучателя, последний вправе потребовать предоставления ему
таких принадлежностей и документов либо расторжения договора и возмещения понесенного им
реального ущерба.
Статья 607. Ответственность за недостатки имущества,
переданного в безвозмездное пользование
1. Ссудодатель, передавший имущество в безвозмездное пользование, отвечает за
недостатки этого имущества, которые он умышленно или по грубой неосторожности не
оговорил при передаче имущества, если при этом причинен реальный ущерб ссудополучателю.
2. Ссудодатель, извещенный о требованиях ссудополучателя или о его намерении
устранить недостатки имущества за счет ссудодателя, может без промедления произвести
замену неисправной вещи другой аналогичной вещью, находящейся в надлежащем состоянии.
3. Ссудодатель не отвечает за недостатки имущества, которые были им оговорены при
заключении договора или были заранее известны ссудополучателю либо должны были быть
обнаружены ссудополучателем во время осмотра имущества или проверки его исправности при
заключении договора или при передаче вещи.
Статья 608. Права третьих лиц на имущество,
передаваемое в безвозмездное пользование
Передача имущества в безвозмездное пользование не является основанием для
изменения или прекращения прав третьих лиц на это имущество.
При заключении договора безвозмездного пользования ссудодатель обязан
предупредить ссудополучателя о всех правах третьих лиц на это имущество (сервитуте,
праве залога и т.п.). Неисполнение этой обязанности дает ссудополучателю право требовать
расторжения договора и возмещения понесенного им реального ущерба.
Статья 609. Обязанности ссудополучателя по содержанию
имущества
Ссудополучатель обязан поддерживать имущество, полученное в безвозмездное
пользование, в исправном состоянии, включая осуществление текущего и капитального
ремонта, и нести все расходы по его содержанию, если иное
не предусмотрено договором безвозмездного пользования.
Статья 610. Риск случайной гибели или случайного
повреждения имущества
Ссудополучатель несет риск случайной гибели или случайного повреждения полученного
в безвозмездное пользование имущества, если имущество погибло или было испорчено в связи
с тем, что он использовал его не в соответствии с договором безвозмездного пользования
или назначением имущества либо передал его третьему лицу без согласия ссудодателя.
Ссудополучатель несет также риск случайной гибели или случайного повреждения
имущества, если с учетом фактических обстоятельств мог предотвратить его гибель или
порчу, пожертвовав своим имуществом, но предпочел сохранить свое имущество.
Статья 611. Ответственность за вред, причиненный
третьему лицу в результате использования
имущества
Ссудодатель отвечает за вред, причиненный третьему лицу в результате использования
имущества, если не докажет, что вред причинен вследствие умысла или грубой
неосторожности ссудополучателя или лица, у которого это имущество оказалось с согласия
ссудодателя.
Статья 612. Досрочное расторжение договора
1. Ссудодатель вправе потребовать досрочного расторжения договора безвозмездного
пользования в случаях, когда ссудополучатель:
1) использует имущество не в соответствии с договором или назначением имущества;
2) не выполняет обязанностей по поддержанию имущества в исправном состоянии или
его содержанию;
3) существенно ухудшает состояние имущества;
4) без согласия ссудодателя передал имущество третьему лицу.
2. Ссудополучатель вправе требовать досрочного расторжения договора
безвозмездного пользования:
1) при обнаружении недостатков, делающих нормальное использование имущества
невозможным или обременительным, о наличии которых он не знал и не мог знать в момент
заключения договора;
2) если имущество в силу обстоятельств, за которые он не отвечает, окажется в
состоянии, непригодном для использования;
3) если при заключении договора ссудодатель не предупредил его о правах третьих
лиц на передаваемое имущество;
4) при неисполнении ссудодателем обязанности передать имущество либо его
принадлежности и относящиеся к нему документы.
Статья 613. Отказ от договора
1. Каждая из сторон вправе во всякое время отказаться от договора безвозмездного
пользования, заключенного без указания срока, известив об этом другую сторону за один
месяц, если договором не предусмотрен иной срок извещения.
2. Если иное не предусмотрено договором, ссудополучатель вправе во всякое время
отказаться от договора, заключенного с указанием срока, в порядке, предусмотренном
пунктом 1 настоящей статьи.
Статья 614. Изменение сторон в договоре
1. Ссудодатель вправе произвести отчуждение имущества или передать его в
возмездное пользование третьему лицу. При этом к новому собственнику или пользователю
переходят права из ранее заключенного договора безвозмездного пользования, а его права в
отношении имущества обременяются правами ссудополучателя.
2. В случае смерти гражданина-ссудодателя либо реорганизации или ликвидации
юридического лица-ссудодателя права и обязанности ссудодателя по договору безвозмездного
пользования переходят к наследнику (правопреемнику) или к другому лицу, к которому
перешло право собственности на имущество или иное право, на основании которого имущество
было передано в безвозмездное пользование.
В случае реорганизации юридического лица-ссудополучателя его права и обязанности
по договору переходят к юридическому лицу, являющемуся его правопреемником, если иное не
предусмотрено договором.
Статья 615. Прекращение договора
Договор безвозмездного пользования прекращается в случае смерти гражданина-
ссудополучателя или ликвидации юридического лица-ссудополучателя, если иное не
предусмотрено договором.
Глава 32. Подряд
Параграф 1. Общие положения о подряде
Статья 616. Договор подряда
1. По договору подряда одна сторона (подрядчик) обязуется выполнить по заданию
другой стороны (заказчика) определенную работу и сдать ее результат заказчику в
установленный срок, а заказчик обязуется принять результат работы и оплатить его
(уплатить цену работы). Работа выполняется за риск подрядчика, если иное
не предусмотрено законодательными актами или договором.
2. Если иное не предусмотрено договором, подрядчик самостоятельно определяет
способы выполнения задания заказчика.
3. К отдельным видам договора подряда (бытовой подряд, строительный подряд, подряд
на проектные или изыскательские работы, подряд на научно-исследовательские, опытно-
конструкторские и технологические работы) положения, предусмотренные настоящим
параграфом, применяются, если иное не установлено правилами настоящего Кодекса о
договорах этих видов.
4. Отношения по отдельным видам договора подряда могут регулироваться наряду с
настоящим Кодексом также законодательными актами об отдельных видах договоров подряда.
Статья 617. Выполнение работы иждивением подрядчика
1. Если иное не предусмотрено договором, работа выполняется иждивением подрядчика:
из его материалов, его силами и средствами.
2. Подрядчик несет ответственность за ненадлежащее качество предоставленных им
материалов и оборудования, а также за предоставление материалов и оборудования,
обремененных правами третьих лиц.
Статья 618. Риск случайной гибели материалов
Если иное не предусмотрено законодательными актами или договором, риск случайной
гибели или случайного повреждения материалов до наступления срока сдачи подрядчиком
обусловленной договором работы несет сторона, предоставившая материалы.
При просрочке передачи или приемки результата работы риск несет просрочившая
сторона, если иное не установлено законодательными актами или договором.
Статья 619. Генеральный подрядчик и субподрядчик
1. Если из законодательных актов или договора не вытекает иное, подрядчик вправе
привлечь к исполнению договора других лиц (субподрядчиков). В этом случае подрядчик
выступает перед заказчиком в качестве генерального подрядчика, а перед субподрядчиком -
в качестве заказчика.
2. Генеральный подрядчик несет перед субподрядчиком ответственность за
неисполнение или ненадлежащее исполнение обязательства заказчиком, а перед заказчиком -
ответственность за неисполнение или ненадлежащее исполнение обязательства
субподрядчиком.
3. Если иное не предусмотрено законодательными актами или договором, заказчик и
субподрядчик не вправе предъявлять друг другу требований, связанных с нарушением ими
договоров с генеральным подрядчиком.
4. С согласия генерального подрядчика заказчик вправе заключить договор на
выполнение отдельных работ с третьими лицами. В этом случае третье лицо несет
ответственность за неисполнение или ненадлежащее исполнение работы непосредственно перед
заказчиком.
5. Если договор заключен одновременно с двумя или более подрядчиками и предмет
обязательства неделим, то подрядчики признаются по отношению к заказчику солидарными
должниками и соответственно солидарными кредиторами. При делимости предмета
обязательства, а также в других случаях, предусмотренных законодательными актами или
соглашением сторон, каждый из подрядчиков приобретает права и несет обязанности по
отношению к заказчику в пределах своей доли.
Статья 620. Сроки выполнения работы
1. В договоре подряда указываются начальный и конечный сроки выполнения работы. По
согласованию между сторонами в договоре могут быть предусмотрены также сроки завершения
отдельных этапов работы (промежуточные сроки).
Если иное не предусмотрено договором, подрядчик несет ответственность за
нарушение как начального и конечного, так и промежуточных сроков выполнения работы.
2. Указанные в договоре подряда начальный, конечный и промежуточные сроки
выполнения работы могут быть изменены в случаях и в порядке, предусмотренных договором.
Статья 621. Цена работы
1. В договоре подряда указывается цена подлежащей выполнению работы или способы ее
определения. При отсутствии в договоре таких указаний и недостижении согласия сторон
цена устанавливается судом, исходя из обычно применяемых за аналогичные работы цен с
учетом необходимых расходов, понесенных сторонами.
2. Цена работы может быть определена путем составления сметы.
В случаях, когда работа выполняется в соответствии со сметой, составленной
подрядчиком, смета приобретает силу и становится частью договора с момента подтверждения
ее заказчиком.
Цена работы (смета) может быть приблизительной или твердой. При отсутствии других
указаний в договоре цена работы (смета) считается твердой.
3. Если возникла необходимость в проведении дополнительных работ и по этой
причине - в существенном превышении определенной приблизительно цены работы
(приблизительной сметы), подрядчик обязан своевременно предупредить об этом заказчика и
приостановить работу. Заказчик, не согласившийся на превышение цены работы (сметы),
вправе отказаться от договора. В этом случае подрядчик может требовать от заказчика
уплаты ему цены за выполненную часть работы.
4. Подрядчик, своевременно не предупредивший заказчика о необходимости превышения
указанной в договоре цены (сметы), обязан выполнить договор, сохраняя право на оплату
работ по цене, определенной в договоре.
5. Подрядчик не вправе требовать увеличения твердой цены (твердой сметы), а
заказчик - ее уменьшения, в том числе и в случае, когда в момент заключения договора
исключалась возможность предусмотреть полный объем подлежащей выполнению работы или
необходимых для этого расходов.
При существенном возрастании после заключения договора стоимости материалов и
оборудования, которые должны быть предоставлены подрядчиком, а также оказываемых ему
третьими лицами услуг подрядчик имеет право требовать увеличения установленной цены
(сметы), а при отказе заказчика выполнить это требование - расторжения договора.
Статья 622. Экономия подрядчика
1. В случаях, когда фактические расходы подрядчика оказались меньше тех, которые
учитывались при определении цены (составлении сметы), подрядчик сохраняет право на
оплату работ по цене, предусмотренной договором (сметой), если заказчик не докажет, что
полученная подрядчиком экономия отрицательно повлияла на качество выполненной работы.
2. В договоре подряда может быть предусмотрено распределение полученной
подрядчиком экономии между сторонами.
Статья 623. Порядок оплаты работы
1. Если договором подряда не предусмотрена предварительная оплата выполненной
работы или отдельных ее этапов, заказчик обязан уплатить подрядчику обусловленную цену
после окончательной сдачи результата работы при условии, что работа выполнена надлежащим
образом и в согласованный срок либо, с согласия заказчика, - досрочно.
2. Подрядчик вправе требовать выплаты ему аванса либо задатка только в случаях и
в размере, указанных в законодательных актах или договоре.
Статья 624. Право на удержание
1. При неисполнении заказчиком обязанности уплатить установленную цену либо иную
сумму, причитающуюся подрядчику в связи с выполнением договора, подрядчик имеет право на
удержание результата работы, а также принадлежащего заказчику оборудования, переданной
для переработки вещи, остатка неиспользованных материалов и другого оказавшегося у него
имущества заказчика до уплаты заказчиком соответствующих сумм.
2. Договором может быть предусмотрено удержание заказчиком части причитающегося
подрядчику вознаграждения для покрытия расходов по устранению недостатков, обнаруженных
в пределах предусмотренного в статье 630 настоящего Кодекса срока.
Статья 625. Выполнение работы с использованием
материалов заказчика
1. Подрядчик обязан использовать предоставленные заказчиком материалы экономно и
расчетливо, после окончания работы представить заказчику отчет об израсходовании
материалов, а также возвратить остаток их либо, с согласия заказчика, уменьшить цену
работы с учетом стоимости остающегося у подрядчика неиспользованного материала.
2. Подрядчик несет ответственность за ненадлежащее выполнение работы, вызванное
недостатками предоставленных заказчиком материалов, если не докажет, что недостатки не
могли быть им обнаружены при надлежащей приемке этих материалов.
Статья 626. Ответственность подрядчика за
несохранность предоставленного заказчиком
имущества
Подрядчик несет ответственность за несохранность предоставленных заказчиком
материалов, оборудования, переданной для переработки вещи или иного имущества,
оказавшегося во владении подрядчика в связи с исполнением договора подряда.
Статья 627. Права заказчика во время выполнения работ
1. Заказчик вправе во всякое время проверять ход и качество работ, не вмешиваясь в
деятельность подрядчика.
2. Если подрядчик не приступает своевременно к исполнению договора или выполняет
работу настолько медленно, что окончание ее к сроку становится явно невозможным,
заказчик вправе отказаться от договора и потребовать возмещения убытков.
3. Если во время выполнения работы станет очевидным, что она не будет выполнена
надлежащим образом, заказчик вправе назначить подрядчику разумный срок для устранения
недостатков и при неисполнении подрядчиком в назначенный срок этого требования
отказаться от договора либо поручить исправление работы третьему лицу за счет
подрядчика, а также потребовать возмещения убытков.
4. Если иное не предусмотрено договором, заказчик может в любое время до сдачи
ему работы отказаться от договора подряда, уплатив подрядчику за работу, выполненную до
получения уведомления об отказе заказчика от договора. Заказчик также обязан возместить
подрядчику убытки, причиненные прекращением договора, в пределах разницы между частью
цены, выплаченной за выполненную работу, и ценой, определенной за всю работу.
Статья 628. Обстоятельства, о которых подрядчик
обязан предупредить заказчика
1. Подрядчик обязан немедленно предупредить заказчика и до получения от него
указаний приостановить работу при обнаружении:
1) непригодности или недоброкачественности предоставленных заказчиком материалов,
оборудования, технической документации или переданной для обработки вещи;
2) возможных неблагоприятных для заказчика последствий выполнения его указаний о
способе исполнения работы;
3) иных не зависящих от подрядчика обстоятельств, которые грозят годности или
прочности результатов выполняемой работы либо создают невозможность ее завершения в
срок.
2. Подрядчик, не предупредивший заказчика об обстоятельствах, указанных в пункте
1 настоящей статьи, либо продолживший работу, не дожидаясь истечения разумного срока для
ответа на предупреждение или несмотря на своевременное указание заказчика о
приостановлении работ, не вправе при предъявлении к нему или им к заказчику
соответствующих требований ссылаться на указанные обстоятельства.
3. Если заказчик, несмотря на своевременное и обоснованное предупреждение со
стороны подрядчика об обстоятельствах, указанных в пункте 1 настоящей статьи, в разумный
срок не заменит непригодный или недоброкачественный материал, не изменит указаний о
способе выполнения работы или не примет других необходимых мер для устранения
обстоятельств, грозящих годности или прочности работы, подрядчик вправе отказаться от
договора и потребовать возмещения причиненных его прекращением убытков.
Статья 629. Содействие заказчика
1. Заказчик обязан оказывать подрядчику содействие в выполнении работы в объеме и
в порядке, предусмотренных договором подряда.
При неисполнении заказчиком этой обязанности подрядчик вправе требовать
возмещения причиненных убытков, включая дополнительные издержки, вызванные простоем либо
перенесением сроков исполнения работы, либо увеличением цены работы.
2. В случаях, когда исполнение работы по договору подряда стало невозможным
вследствие действий или упущений заказчика, подрядчик сохраняет право на уплату ему
установленной цены с учетом выполненной части работы.
Статья 630. Приемка выполненных работ заказчиком
1. Заказчик обязан в сроки и в порядке, предусмотренные договором подряда, с
участием подрядчика осмотреть и принять результат выполненной работы, а при обнаружении
отступлений от договора, ухудшающих работу, или иных недостатков в работе немедленно
заявить подрядчику об этом.
2. Заказчик, обнаруживший недостатки в работе при ее приемке, вправе ссылаться на
них только в случае, если в акте либо в ином документе, удостоверяющем приемку, были
оговорены эти недостатки либо возможность последующего предъявления требования об их
устранении.
3. Заказчик, принявший результаты работы без проверки, лишается права ссылаться
на недостатки работы, которые могли быть установлены при обычном способе ее приемки
(явные недостатки).
4. Заказчик, обнаруживший после приемки результатов работы отступления в ней от
договора или иные недостатки, которые не могли быть установлены при обычном способе
приемки (скрытые недостатки), в том числе такие, которые были умышленно скрыты
подрядчиком, обязан известить об этом подрядчика в разумный срок по их обнаружении.
5. Предельный срок для извещения подрядчика об обнаруженных заказчиком скрытых
недостатках составляет один год, а в отношении работ, связанных со зданиями и
сооружениями, а также независимо от вида работ - в отношении недостатков, которые были
умышленно скрыты подрядчиком, - три года со дня приемки работ.
Законодательными актами или договором могут быть установлены сроки (гарантийные
сроки) большей продолжительности.
Если в соответствии с договором работа принята заказчиком по частям, срок,
установленный настоящим пунктом, начинается со дня приемки результатов работы в целом.
6. При возникновении между заказчиком и подрядчиком спора по поводу недостатков
выполненной работы или их причин по требованию любой из сторон должна быть назначена
экспертиза. Расходы по проведению экспертизы несет подрядчик, за исключением случаев,
когда экспертизой установлено отсутствие нарушений договора или причинной связи между
действиями подрядчика и обнаруженными недостатками. В этих случаях расходы по экспертизе
несет сторона, потребовавшая ее назначения, а если экспертиза назначена по соглашению
между сторонами, - обе стороны поровну.
7. При уклонении заказчика от принятия результатов выполненной работы подрядчик
вправе по истечении одного месяца со дня, когда, согласно договору, работа должна была
передаваться заказчику, и последующего двукратного предупреждения заказчика, продать
результат работы, а вырученную сумму, за вычетом всех причитающихся подрядчику платежей,
внести в депозит нотариуса на имя заказчика, если иное не предусмотрено договором.
8. Если уклонение заказчика от принятия результатов выполненной работы повлекло
за собой просрочку в сдаче работ, право собственности на изготовленную (переработанную)
вещь признается перешедшим к заказчику в момент, когда состоялась передача.
Статья 631. Расчеты между сторонами в случае
гибели предмета подряда или
невозможности окончания работы
Если предмет подряда до сдачи его случайно погиб или окончание работы стало
невозможно не по вине сторон, подрядчик не вправе требовать вознаграждения за работу.
Если гибель предмета подряда или невозможность окончания работы произошли
вследствие недостатков материала, доставленного заказчиком, или его распоряжений о
способе выполнения работы, либо произошли после наступления просрочки принятия
заказчиком выполненной работы, причем подрядчиком были соблюдены правила статьи 628
настоящего Кодекса, подрядчик сохраняет право на получение вознаграждения за работу.
Статья 632. Качество работы
1. Выполненная подрядчиком работа должна соответствовать условиям договора, а при
их отсутствии или неполноте - требованиям, обычно предъявляемым к работе
соответствующего рода.
2. Если законодательными актами или в установленном ими порядке предусмотрены
обязательные требования к работе, выполняемой по договору подряда, подрядчик,
действующий в качестве предпринимателя, обязан выполнять работу, соблюдая эти
обязательные требования.
Подрядчик может принять на себя по договору обязанность выполнить работу,
отвечающую более высоким требованиям к качеству по сравнению с установленными
обязательными требованиями.
Статья 633. Гарантия качества работы
1. В случае, когда законодательными актами или договором предусмотрено
предоставление подрядчиком заказчику гарантии качества работы, подрядчик обязан передать
заказчику результат работы, который должен соответствовать требованиям статьи 632
настоящего Кодекса в течение всего гарантийного срока.
2. Гарантия качества результата работ, если иное не предусмотрено договором,
распространяется на все элементы, составляющие результат работы.
Статья 634. Порядок исчисления гарантийного срока
Если иное не предусмотрено договором подряда, гарантийный срок начинает течь с
момента, когда результаты выполненной работы были приняты или должны были быть приняты
заказчиком.
Статья 635. Ответственность подрядчика за
ненадлежащее качество работы
1. Если работа выполнена подрядчиком с отступлениями от договора, ухудшившими
работу, или с иными недостатками, которые делают ее непригодной для предусмотренного в
договоре либо - при отсутствии в договоре соответствующего условия - для обычного
использования, заказчик вправе, поскольку иное не установлено законодательными актами
или договором, по своему выбору потребовать от подрядчика:
1) безвозмездного устранения недостатков работы в разумный срок;
2) соразмерного уменьшения установленной за работу цены;
3) возмещения своих расходов на устранение недостатков, когда право заказчика
устранять их предусмотрено в договоре.
2. Подрядчик вправе вместо устранения недостатков работы, за которые он
отвечает, безвозмездно выполнить работу заново с возмещением заказчику причиненных
просрочкой исполнения убытков. В этом случае заказчик обязан возвратить ранее переданные
ему результаты работы подрядчику, если по характеру работы такой возврат возможен.
3. Если отступления в работе от условий договора или иные недостатки работы
являются существенными и неустранимыми либо в установленный заказчиком разумный срок
обнаруженные недостатки не были устранены, заказчик вправе отказаться от договора и
потребовать возмещения причиненных убытков.
4. Договором может быть предусмотрено освобождение подрядчика от ответственности
за определенные недостатки. Указанное условие не действует, если заказчик докажет, что
недостатки возникли вследствие виновных действий или бездействия подрядчика.
5. Подрядчик, предоставивший материалы для выполнения работы, отвечает за их
качество по правилам об ответственности продавца за товары ненадлежащего качества
(подпункты 1)-3) и 5) пункта 1 статьи 428 настоящего Кодекса).
Статья 636. Давность по искам о ненадлежащем
качестве работы
Срок исковой давности для требований, вызванных ненадлежащим качеством работы,
выполненной по договору подряда, начинает течь со дня обнаружения недостатков, о которых
заказчик заявил в пределах срока, предусмотренного статьей 630 настоящего Кодекса.
Статья 637. Обязанность подрядчика передать
информацию заказчику
Подрядчик обязан передать заказчику вместе с результатом работы информацию,
касающуюся эксплуатации или иного использования предмета договора, если это
предусмотрено договором или характер информации таков, что без нее невозможно
использование результатов работы для целей, указанных в договоре.
Статья 638. Конфиденциальность полученной сторонами
информации
Если сторона, благодаря исполнению своего обязательства по договору получила от
другой стороны информацию о новых решениях и технических знаниях, в том числе и не
пользующихся правовой охраной, а также сведения, которые могут рассматриваться как
коммерческая тайна, она не вправе сообщать их третьим лицам без согласия другой стороны.
Порядок и условия пользования такой информацией определяются соглашением сторон.
Статья 639. Возвращение заказчику материалов
и оборудования
В случаях, когда заказчик на основании пункта 4 статьи 627 или пункта 3 статьи 635
настоящего Кодекса отказывается от договора подряда, подрядчик обязан возвратить
предоставленные заказчиком материалы, оборудование, переданную для переработки вещь и
иное имущество либо передать их указанному заказчиком лицу, а если это оказалось
невозможным, - возместить стоимость материалов, оборудования и иного полученного от
заказчика имущества.
Параграф 2. Особенности бытового подряда Статья 640. Договор бытового подряда
По договору бытового подряда подрядчик, осуществляющий предпринимательскую
деятельность, обязуется выполнить по заданию гражданина-заказчика определенную работу,
предназначенную удовлетворить бытовые или другие личные потребности заказчика, а
заказчик обязуется принять результаты работы и оплатить ее.
Договор бытового подряда относится к публичным договорам (статья 387 настоящего
Кодекса).
Статья 641. Гарантии прав заказчика
1. Подрядчик не вправе навязывать заказчику включение в договор бытового подряда
дополнительных возмездных работ или услуг. При нарушении этого требования заказчик
вправе отказаться от оплаты таких работ или услуг.
2. Заказчик вправе в любое время до сдачи ему результатов работы отказаться от
договора бытового подряда, уплатив подрядчику часть установленной цены за работу,
выполненную до получения уведомления об отказе заказчика от договора, и заказчик обязан
возместить подрядчику расходы, произведенные до этого момента. Условия договора,
лишающие заказчика этого права, недействительны.
Статья 642. Форма договора
Если иное не предусмотрено законодательными актами или договором, в том числе
условиями формуляров или иных стандартных форм, к которым присоединяется заказчик
(статья 389 настоящего Кодекса), договор бытового подряда считается заключенным в
надлежащей форме с момента выдачи подрядчиком заказчику квитанции или иного документа,
подтверждающего заключение договора.
Отсутствие у заказчика указанных документов не лишает его права ссылаться на
свидетельские показания в подтверждение факта заключения договора или его условий.
Статья 643. Представление заказчику информации о
результатах работы
При сдаче результата работ заказчику подрядчик обязан сообщить ему о требованиях,
которые необходимо соблюдать для эффективного и безопасного использования изготовленной
или переделанной вещи либо иного результата выполненной работы, а также о возможных для
самого заказчика и других лиц последствиях несоблюдения соответствующих требований.
Статья 644. Представление заказчику информации
о работе
1. Подрядчик обязан до заключения договора бытового подряда представить заказчику
необходимую и достоверную информацию о предлагаемых работах, их видах и особенностях, о
цене и форме оплаты работы, а также сообщить заказчику по его просьбе другие относящиеся
к договору и соответствующей работе сведения. Если по характеру работы это имеет
значение, подрядчик должен указать заказчику конкретное лицо, которое будет ее
выполнять.
2. Заказчик вправе требовать расторжения договора бытового подряда и возмещения
убытков в случаях, когда вследствие неполноты или недостоверности полученной от
подрядчика информации был заключен договор на выполнение работ, не обладающих
свойствами, которые имел в виду заказчик.
Статья 645. Выполнение работы из материала подрядчика
1. Если работа по договору бытового подряда выполняется из материала подрядчика,
материал оплачивается заказчиком при заключении договора полностью или в части,
указанной в договоре, с окончательным расчетом при получении заказчиком результатов
выполненной подрядчиком работы.
В соответствии с договором материал может быть предоставлен подрядчиком в кредит,
в том числе с условием оплаты заказчиком материала в рассрочку.
2. Изменение цены предоставленного подрядчиком материала после заключения
договора не влечет перерасчета.
Статья 646. Выполнение работы из материала заказчика
Если работа по договору бытового подряда выполняется из материала заказчика, в
квитанции или ином документе, выдаваемом подрядчиком заказчику при заключении договора,
должны быть указаны точное наименование, количество, описание и цена материалов,
определяемая по соглашению сторон. Оценка материала в квитанции или ином аналогичном
документе может быть впоследствии оспорена заказчиком в суде путем представления
письменных доказательств.
Статья 647. Цена и оплата работы
Цена работы в договоре бытового подряда определяется соглашением сторон и не может
быть выше указанной в прейскуранте, объявленном подрядчиком. Работа оплачивается
заказчиком после окончательной сдачи ее результатов подрядчиком. По соглашению сторон
работа может быть оплачена заказчиком при заключении договора полностью или путем выдачи
аванса.
Статья 648. Последствия обнаружения недостатков в
выполненной работе
1. Заказчик может осуществить одно из предусмотренных в статье 635 настоящего
Кодекса прав в случае, когда он обнаружил недостатки во время приемки результатов работ
или во время использования предмета подряда - в течение общих сроков, предусмотренных
в статье 630 настоящего Кодекса, а при наличии гарантийных сроков - в течение этих
сроков.
2. Требование о безвозмездном устранении таких недостатков работы, выполненной по
договору бытового подряда, которые могут представлять опасность для жизни или здоровья
самого заказчика и других лиц, может быть предъявлено заказчиком или его правопреемником
в течение трех лет с момента принятия работы, если в установленном законодательными
актами порядке не предусмотрены иные сроки (сроки службы). Такое требование может быть
предъявлено независимо от того, когда обнаружены эти недостатки, в том числе и при
обнаружении их по окончании гарантийного срока.
При невыполнении подрядчиком указанного требования заказчик вправе в течение того
же срока потребовать либо возврата части цены, уплаченной за работу, либо возмещения
расходов, понесенных на устранение недостатков своими силами или с помощью третьих лиц.
Статья 649. Последствия неявки заказчика за получением
результатов выполненной работы
1. В случае неявки заказчика за получением результатов выполненной работы или
иного уклонения заказчика от их приемки подрядчик вправе, письменно предупредив
заказчика, по истечении двух месяцев со дня такого предупреждения продать предмет
подряда за разумную цену, а вырученную сумму, за вычетом всех причитающихся подрядчику
платежей, внести в депозит нотариуса на имя заказчика, в соответствии со статьей 291
настоящего Кодекса.
2. В указанных в пункте 1 настоящей статьи случаях подрядчик может вместо продажи
предмета подряда воспользоваться правом на его удержание (статья 624 настоящего Кодекса)
или взыскать с заказчика причиненные убытки.
Статья 650. Последствия смерти одной из сторон
в договоре
В случаях прекращения договора бытового подряда по основанию смерти одной из
сторон (статья 376 настоящего Кодекса) последствия прекращения договора определяются по
соглашению между правопреемником соответствующей стороны и ее контрагентом, а при
недостижении ими соглашения - судом с учетом размера выполненных работ и их цены,
стоимости истраченного и сохранившегося материала, а также других существенных
обстоятельств.
Параграф 3. Особенности строительного подряда Статья 651. Договор строительного подряда
1. По договору строительного подряда подрядчик обязуется в установленный договором
срок построить по заданию заказчика определенный объект либо выполнить иную строительную
работу, а заказчик обязуется создать подрядчику необходимые условия для выполнения
работы, принять ее результат и уплатить за нее обусловленную цену.
2. Договор строительного подряда заключается на строительство или реконструкцию
предприятия, здания (в том числе жилого дома), сооружения или иного объекта, а также на
выполнение монтажных, пусконаладочных и иных, неразрывно связанных со строящимся
объектом, работ. Правила настоящего параграфа применяются также при капитальном ремонте
зданий и сооружений, если иное не предусмотрено договором.
Если это предусмотрено договором, подрядчик принимает на себя обязанность
обеспечить эксплуатацию объекта после его принятия заказчиком в течение указанного в
договоре срока.
3. При договоре о строительстве "под ключ" подрядчик принимает на себя все
обязанности по строительству и его обеспечению и должен сдать заказчику объект, готовый
к эксплуатации, согласно договорным условиям.
Примечание РЦПИ!
Пункт 4 предусмотрен в редакции Закона РК от 07.04.2016 № 487-V (вводится в
действие по истечении шести месяцев после дня его первого официального опубликования).
4. Собственником незавершенного строительства до его сдачи заказчику и оплаты
работ является подрядчик.
5. В случаях, когда по договору строительного подряда выполняются работы для
удовлетворения бытовых или других личных потребностей гражданина (заказчика), к такому
договору соответственно применяются правила о правах заказчика по договору бытового
подряда.
Статья 652. Распределение риска по договору
строительного подряда
1. При разрушении или повреждении объекта строительства вследствие непреодолимой
силы до истечения установленного договором срока сдачи работ заказчик обязан, если иное
не предусмотрено договором, оплатить стоимость выполненных и (или) восстановительных
работ.
2. Если иное не предусмотрено законодательными актами или договором, риск
случайно наступившей невозможности исполнения работ до их сдачи несет заказчик.
3. Риск случайного удорожания работ несет подрядчик.
4. Договором может быть предусмотрено перенесение на подрядчика всех возможных
строительных рисков (строительство "под ключ").
5. Договором может быть предусмотрено страхование рисков подрядчика. В этом
случае расходы по страхованию включаются в издержки по строительству, учитываемые при
определении вознаграждения за выполненные работы.
Статья 653. Ответственность за безопасность
проводимых работ
Ответственность за безопасность проводимых работ несет подрядчик.
Статья 654. Проектно-сметная документация
1. Подрядчик обязан осуществлять строительство и связанные с ним работы в
соответствии с проектной документацией, определяющей объем и содержание работ и другие
предъявляемые к работам требования, и сметой, определяющей цену работ.
При отсутствии иных указаний в договоре предполагается, что подрядчик обязан
выполнить все работы, указанные в проектной документации и в смете (проектно-сметной
документации).
2. Если иное не предусмотрено договором, проектно-сметная и другая техническая
документация, составленная на иностранном языке, передается подрядчику переведенной на
государственный или русский язык. Единицы измерения должны соответствовать метрической
системе, установленной законодательными актами.
3. Договором строительного подряда должны быть определены состав и
содержание проектно-сметной документации, а также должно быть предусмотрено, какая из
сторон и в какой срок должна предоставить соответствующую документацию.
4. Подрядчик, обнаруживший в ходе строительства не учтенные проектно-сметной
документацией работы и в связи с этим необходимость дополнительных работ и увеличения
сметной стоимости строительства, обязан сообщить об этом заказчику.
При неполучении от заказчика ответа на свое сообщение в течение десяти дней, если
законодательными актами или договором не предусмотрен для этого иной срок, подрядчик
может приостановить соответствующие работы с отнесением убытков, вызванных простоем, на
счет заказчика.
5. Подрядчик, не выполнивший обязанности, установленные пунктом 4 настоящей
статьи, лишается права требовать от заказчика оплаты выполненных им дополнительных работ
и возмещения вызванных этим убытков, если не докажет необходимости немедленных действий
в интересах заказчика, в частности, в связи с тем, что приостановление работы могло
привести к гибели или повреждению строящегося объекта.
6. При согласии заказчика на дополнительные работы и их оплату подрядчик вправе
отказаться от выполнения указанных работ лишь в случаях, когда они не входят в сферу
профессиональной деятельности подрядчика либо не могут быть выполнены подрядчиком по не
зависящим от него причинам.
Статья 655. Внесение изменений в проектно-сметную
документацию
1. Заказчик вправе требовать внесения изменений в проектно- сметную документацию,
не связанных с дополнительными расходами для подрядчика и (или) удлинением сроков
выполнения работ.
2. Изменения проектно-сметной документации, требующие дополнительных расходов для
подрядчика, осуществляются за счет заказчика на основе согласованной сторонами
дополнительной сметы.
3. Подрядчик вправе требовать пересмотра сметы, если по не зависящим от него
причинам стоимость работ превысила смету не менее чем на десять процентов.
4. Подрядчик вправе требовать возмещения разумных расходов, понесенных им в связи
с установлением и устранением дефектов в проектно-сметной документации, кроме случаев,
когда такая документация составлялась по его заказу.
Статья 656. Материальное обеспечение работ
1. Обязанности по обеспечению строительства материалами, включая детали и
конструкции, а также оборудованием несет подрядчик, если договором не предусмотрено, что
материальное обеспечение строительства в целом или в определенной части осуществляет
заказчик.
2. Подрядчик, в обязанность которого входит материальное обеспечение
строительства, несет риск обнаружившейся невозможности использования без ухудшения
качества выполняемых работ, предоставленных подрядчиком материалов (деталей,
конструкций) или оборудования.
3. В случаях обнаружившейся невозможности использования без ухудшения качества
выполняемых работ предоставленных заказчиком материалов (деталей, конструкций) или
оборудования, подрядчик обязан потребовать замены их заказчиком в разумный срок, а при
неисполнении этого требования подрядчик вправе отказаться от договора и потребовать от
заказчика уплаты цены договора пропорционально выполненной части работ, а также
возмещения убытков, не покрытых этой суммой.
Статья 657. Оплата работ
1. Оплата выполненных работ производится заказчиком в размере, предусмотренном
сметой, в сроки и в порядке, установленные законодательными актами или договором. При
отсутствии соответствующих указаний в законодательных актах или договоре оплата
выполненных подрядчиком работ производится в соответствии со статьей 623 настоящего
Кодекса.
2. При строительстве "под ключ" указанная в договоре цена выплачивается, если
иное не предусмотрено соглашением сторон, в полном объеме после приемки объекта
заказчиком.
Статья 658. Предоставление земельного участка
для строительства
Заказчик обязан своевременно предоставить для строительства земельный участок
такой площади и в таком состоянии, какие указаны в договоре. При отсутствии в договоре
таких указаний площадь и состояние земельного участка должны обеспечивать своевременное
начало работ, нормальное их ведение и завершение в срок.
Статья 659. Дополнительные обязанности заказчика в
договоре строительного подряда
Заказчик обязан в случаях и в порядке, предусмотренных договором строительного
подряда, передавать подрядчику в пользование необходимые для осуществления работ здания
и сооружения, обеспечивать транспортировку грузов в адрес подрядчика, временную подводку
сетей энергоснабжения, водо- и паропровода, оказывать другие услуги. Оплата производится
на условиях, предусмотренных договором.
Статья 660. Контроль и надзор заказчика за выполнением
работ по договору
1. Заказчик в договоре строительного подряда вправе осуществлять контроль и надзор
за ходом и качеством выполняемых работ, соблюдением сроков их выполнения (графика),
качеством предоставленных подрядчиком материалов, а также правильностью использования
подрядчиком материалов заказчика, не вмешиваясь при этом в оперативно-хозяйственную
деятельность подрядчика.
2. Заказчик, обнаруживший при осуществлении контроля и надзора за выполнением
работ отступления от условий договора, которые могут ухудшить качество работы, или иные
недостатки в ней, обязан немедленно заявить об этом подрядчику. Заказчик, не сделавший
такого заявления, теряет право в дальнейшем ссылаться на обнаруженные им недостатки.
3. Подрядчик обязан исполнять полученные в ходе строительства указания заказчика,
если такие указания не противоречат условиям договора и не представляют собой
вмешательства в оперативно-хозяйственную деятельность подрядчика.
4. Подрядчик, ненадлежащим образом выполнивший работы, не вправе ссылаться на то,
что заказчик не осуществлял контроль и надзор за их выполнением, кроме случаев, когда
обязанность осуществлять такой контроль и надзор возложена на заказчика законодательными
актами или договором.
Статья 661. Обязанности подрядчика по охране
окружающей среды и безопасности ведения
строительных работ
Подрядчик не вправе использовать в ходе осуществления работ материалы (детали,
конструкции) и оборудование, предоставленные заказчиком, или выполнять его указания,
если это может привести к нарушению обязательных для сторон требований об охране
окружающей среды и безопасности ведения строительных работ.
Статья 662. Обязанности сторон при консервации
строительства
Если по не зависящим от сторон причинам работы по договору строительного подряда
приостановлены и объект строительства законсервирован, заказчик обязан оплатить
подрядчику в полном объеме выполненные до момента консервации работы, а также возместить
расходы, вызванные необходимостью прекращения работ и консервацией строительства.
Статья 663. Сдача и приемка результатов работ
1. Заказчик, получивший сообщение подрядчика о готовности к сдаче работ,
выполненных по договору строительного подряда либо, если это предусмотрено договором, -
этапа работ, обязан немедленно приступить к приемке их результатов.
2. Заказчик организует и осуществляет приемку результатов работ за свой счет, если
иное не предусмотрено договором. В предусмотренных законодательными актами случаях в
приемке результатов работ должны участвовать представители государственных органов и
органов местного самоуправления.
3. Заказчик, предварительно принявший отдельные этапы работ, несет риск их гибели
или повреждения не по вине подрядчика, в том числе и в случаях, когда договором
предусмотрено выполнение работ за риск подрядчика.
4. Сдача результатов работ подрядчиком и приемка их заказчиком оформляются актом,
подписанным обеими сторонами, а в случаях, предусмотренных законодательными актами, -
также представителями государственных органов и органов местного самоуправления. При
отказе одной из сторон от подписания акта в нем делается отметка об этом и акт
подписывается другой стороной.
Односторонний акт сдачи или приемки результатов работ может быть признан судом
действительным лишь в случае, если мотивы отказа от подписания акта признаны судом
необоснованными.
5. В случаях, когда это предусмотрено законодательными актами или договором либо
вытекает из характера работы, выполняемой по договору строительного подряда, приемке ее
результатов должны предшествовать предварительные испытания. В этих случаях приемка
результатов работы может осуществляться только при положительном результате
предварительных испытаний.
6. Заказчик вправе отказаться от приемки результатов работы в случае обнаружения
недостатков, которые исключают возможность использования результатов работы для
указанной в договоре цели и не могут быть устранены подрядчиком, заказчиком или третьим
лицом.
При обнаружении во время приемки иных недостатков о них должно быть указано в
акте, предусмотренном пунктом 4 настоящей статьи.
7. В случаях, предусмотренных законодательными актами, построенные объекты должны
приниматься заказчиком.
В случае принятия в эксплуатацию некачественно построенных объектов заказчик несет
ответственность, установленную законами Республики Казахстан.
Сноска. Статья 663 с изменением, внесенным Законом РК от 29.12.2014 № 269-
V (вводится в действие с 01.01.2015).
Статья 664. Ответственность подрядчика за качество работ
Подрядчик несет ответственность перед заказчиком за допущенные отступления от
требований, предусмотренных договором, проектом и обязательными для сторон строительными
нормами и правилами, а также за недостижение указанных в проектно-сметной документации
показателей объекта строительства, в том числе таких, как производственная мощность
предприятия.
При реконструкции (обновлении, перестройке, реставрации и т.п.) здания или
сооружения на подрядчика возлагается ответственность за снижение или потерю прочности,
устойчивости, надежности здания, сооружения или его части.
Статья 665. Гарантии качества в договоре
строительного подряда
1. Подрядчик, если иное не предусмотрено договором строительного подряда,
гарантирует достижение объектом строительства указанных в проектно-сметной документации
показателей и возможность эксплуатации объекта в соответствии с договором на протяжении
гарантийного срока. Гарантийный срок составляет десять лет со дня принятия объекта
заказчиком, если иной гарантийный срок не предусмотрен законодательными актами или
договором.
2. Подрядчик несет ответственность за недостатки, обнаруженные в пределах
гарантийного срока, если не докажет, что они возникли вследствие нормального износа
объекта или его частей, неправильной его эксплуатации или неправильности инструкций по
его эксплуатации, разработанных самим заказчиком или привлеченными им третьими лицами,
ненадлежащего ремонта объекта, произведенного самим заказчиком или привлеченными им
третьими лицами.
3. Течение гарантийного срока приостанавливается на все время, на протяжении
которого объект не мог эксплуатироваться вследствие недостатков (дефектов или
недоделок), за которые отвечает подрядчик.
4. При обнаружении в течение гарантийного срока недостатков, указанных в пункте
4 статьи 630 настоящего Кодекса, заказчик должен заявить о них подрядчику в разумный
срок по их обнаружении.
5. Договором строительного подряда может быть предусмотрено право заказчика
удержать предусмотренную в договоре часть указанной в смете цены работ до завершения
гарантийного срока.
Статья 666. Устранение недостатков за счет заказчика
1. Договором строительного подряда может быть предусмотрена обязанность подрядчика
устранить по требованию заказчика и за счет заказчика недостатки (дефекты и недоделки),
за которые подрядчик не несет ответственности.
2. Подрядчик вправе отказаться от выполнения указанных в пункте 1 настоящей
статьи работ в случаях, когда они не связаны непосредственно с предметом договора либо
не могут быть выполнены подрядчиком по не зависящим от него причинам.
Параграф 4. Особенности подряда на проектные
и изыскательские работы
Статья 667. Договор подряда на проектные
и изыскательские работы
1. По договору подряда на проектные и изыскательские работы подрядчик
(проектировщик, изыскатель) обязуется по заданию заказчика разработать проектно-сметную
документацию и (или) выполнить изыскательские работы, а заказчик обязуется их принять и
оплатить.
2. Если иное не предусмотрено законодательными актами или договором на проектные
и (или) изыскательские работы, риск случайной невозможности исполнения договора на
проектные и изыскательские работы лежит на заказчике.
Статья 668. Исходные данные для проектных
и изыскательских работ
1. По договору подряда на проектные и изыскательские работы заказчик обязан
передать подрядчику задание на проектирование, а также иные исходные данные, необходимые
для составления проектно-сметной документации. Задание на проектирование по поручению
заказчика может быть подготовлено подрядчиком. В этом случае задание становится
обязательным для сторон с момента его утверждения заказчиком.
2. Подрядчик обязан соблюдать требования, содержащиеся в задании и других
исходных данных для проектирования и выполнения изыскательских работ, и вправе отступить
от них только с согласия заказчика.
Статья 669. Обязанности заказчика
По договору подряда на проектные и изыскательские работы заказчик обязан, если
иное не предусмотрено договором:
1) уплатить подрядчику установленную цену после завершения всех работ или
уплачивать ее частями после завершения отдельных этапов работ;
2) использовать проектно-сметную документацию, полученную от подрядчика, только
на цели, предусмотренные договором, не передавать проектно-сметную документацию третьим
лицам и не разглашать содержащиеся в ней данные без согласия подрядчика;
3) оказывать услуги подрядчику в выполнении проектных и изыскательских работ в
объеме и на условиях, предусмотренных в договоре;
4) участвовать вместе с подрядчиком в согласовании готовой проектно- сметной
документации с компетентными государственными органами и органами местного
самоуправления;
5) возместить подрядчику дополнительные расходы, вызванные изменением исходных
данных для проектирования и изыскательских работ вследствие обстоятельств, не зависящих
от подрядчика;
6) привлечь подрядчика к участию в деле по иску, предъявленному к заказчику
третьим лицом в связи с недостатками составленной проектной документации или выполненных
изыскательских работ.
Статья 670. Обязанности подрядчика
По договору подряда на проектные и изыскательские работы подрядчик обязан:
1) выполнять работы в соответствии с переданными ему при заключении договора
исходными данными на проектирование;
2) согласовывать с заказчиком готовую проектно-сметную документацию, а при
необходимости, вместе с заказчиком, - с компетентными государственными органами и
органами местного самоуправления;
3) если иное не предусмотрено договором, передать заказчику готовую проектно-
сметную документацию и результаты изыскательских работ одновременно;
4) не передавать проектно-сметную документацию третьим лицам без согласия
заказчика.
Статья 671. Гарантии подрядчика
Подрядчик по договору подряда на проектные и изыскательские работы гарантирует
заказчику отсутствие у третьих лиц права воспрепятствовать или ограничивать выполнение
работ на основе подготовленной подрядчиком проектно-сметной документации.
Статья 672. Ответственность подрядчика за недостатки
проектно-сметной документации и
изыскательских работ
1. Подрядчик по договору подряда на проектные и изыскательские работы несет
ответственность за недостатки проектно-сметной документации и изыскательских работ,
включая недостатки, обнаруженные впоследствии в ходе строительства, а также в процессе
эксплуатации объекта, созданного на основе выполненной проектно-сметной документации и
данных изыскательских работ.
2. При обнаружении недостатков в проектно-сметной документации или в
изыскательских работах подрядчик по требованию заказчика обязан безвозмездно переделать
проектно-сметную документацию и соответственно произвести необходимые дополнительные
изыскательские работы, а также возместить заказчику причиненные убытки, если
законодательными актами или договором не установлено иное.
3. Требования, вытекающие из недостатков проектной документации, могут быть
предъявлены лицом, использующим проектную документацию, хотя бы оно не являлось
заказчиком по ее изготовлению.
Параграф 5. Особенности подряда на
научно-исследовательские, опытно-конструкторские и
технологические работы
Статья 673. Договоры на научно-исследовательские,
опытно-конструкторские и технологические
работы
1. По договору на научно-исследовательские работы подрядчик (исполнитель)
обязуется провести обусловленные заданием заказчика научные исследования, а по договору
на опытно-конструкторские и технологические работы - разработать образец нового изделия,
конструкторскую документацию на него, новую технологию или изготовить образец; заказчик
обязуется выдать подрядчику (исполнителю) техническое задание, принять результаты работы
и оплатить их.
2. Договор с подрядчиком (исполнителем) может охватывать как весь цикл
проведения исследования, разработки и изготовления образцов, так и отдельные их
элементы.
Статья 674. Выполнение работ
1. Подрядчик (исполнитель) обязан произвести научные исследования лично. Если иное
не предусмотрено договором, он вправе привлекать к исполнению договора на научно-
исследовательские работы третьих лиц только с согласия заказчика.
2. При выполнении опытно-конструкторских и технологических работ подрядчик
вправе, если иное не предусмотрено договором, привлекать к их исполнению третьих лиц в
качестве субподрядчиков.
Статья 675. Сдача, приемка и оплата работ
Подрядчик (исполнитель) обязан сдать, а заказчик принять и оплатить полностью
завершенные научно-исследовательские, опытно-конструкторские и технологические работы.
Договором могут быть предусмотрены принятие и оплата отдельных этапов работ либо иной
способ оплаты.
Статья 676. Конфиденциальность сведений о договоре
Если иное не предусмотрено договором на научно-исследовательские работы либо на
опытно-конструкторские и технологические работы:
1) как подрядчик (исполнитель), так и заказчик обязаны обеспечить
конфиденциальность сведений, касающихся предмета договора, хода его исполнения и
полученных результатов. Объем сведений, признаваемых конфиденциальными, определяется в
договоре;
2) подрядчик вправе осуществлять патентование результатов работ, полученных по
указанным договорам, только с согласия заказчика.
Статья 677. Права сторон на результаты работ
1. Заказчик по договору на научно-исследовательские работы либо на опытно-
конструкторские и технологические работы имеет
право использовать переданные ему результаты работ в пределах и
на условиях, предусмотренных договором.
2. Если иное не предусмотрено договором, подрядчик (исполнитель) вправе
использовать полученный им результат работ для себя.
3. Договором может быть предусмотрено право подрядчика (исполнителя)
реализовывать результаты работ третьим лицам.
Статья 678. Обязанности заказчика
Заказчик по договору на научно-исследовательские работы либо на опытно-
конструкторские и технологические работы обязан:
1) выдать подрядчику (исполнителю) техническое задание и согласовать с ним
программу (технико-экономические параметры) или тематику работ;
2) передавать подрядчику (исполнителю) необходимую для выполнения работ
информацию;
3) принять результаты выполненных работ и оплатить их (статья 623 настоящего
Кодекса).
Статья 679. Обязанности подрядчика (исполнителя)
1. Подрядчик (исполнитель) по договору на научно-исследовательские работы либо на
опытно-конструкторские и технологические работы обязан:
1) выполнить работы в соответствии с согласованной с заказчиком программой
(технико-экономическими параметрами) или тематикой и передать заказчику результат в
предусмотренный договором срок;
2) соблюдать требования, связанные с правовой охраной интеллектуальной
собственности;
3) своими силами и за свой счет устранять допущенные по его вине недостатки в
технической документации, которые могут повлечь отступления от технико-экономических
параметров, предусмотренных в техническом задании заказчика или в договоре;
4) незамедлительно информировать заказчика об обнаруженной невозможности получить
ожидаемые результаты или нецелесообразности продолжения работы;
5) гарантировать заказчику отсутствие у третьих лиц исключительных прав на
переданные на основании такого договора результаты.
2. Если иное не предусмотрено договорами на научно-исследовательские либо на
опытно-конструкторские и технологические работы, подрядчик (исполнитель) обязан:
1) воздерживаться от публикации без согласия заказчика научно- технических
результатов, полученных при выполнении работ;
2) принимать меры для защиты полученных при выполнении работ способных к правовой
охране результатов и информировать об этом заказчика;
3) предоставить заказчику исключительную лицензию на использование обладающих
правовой защитой научно-технических результатов, примененных в выполненных работах.
Статья 680. Последствия невозможности достижения
результата в договоре на
научно-исследовательские работы
Если в ходе научно-исследовательских работ обнаруживается
невозможность достижения результата вследствие обстоятельств, не зависящих от
подрядчика (исполнителя), заказчик обязан оплатить стоимость работ, проведенных до
выявления невозможности получения предусмотренных договором результатов, но не свыше
соответствующей части цены работ, указанной в договоре.
Статья 681. Последствия невозможности достижения
результата в договоре на
опытно-конструкторские и
технологические работы
Если в ходе выполнения опытно-конструкторских и технологических работ
обнаруживается возникшая не по вине подрядчика невозможность или нецелесообразность
продолжения работ, заказчик обязан оплатить понесенные исполнителем затраты.
Статья 682. Ответственность подрядчика (исполнителя)
за нарушение договора
1. Подрядчик (исполнитель) несет ответственность перед заказчиком за неисполнение
и ненадлежащее исполнение договора на научно-исследовательские работы либо на опытно-
конструкторские и технологические работы, если не докажет, что нарушение договора
произошло не по вине подрядчика (исполнителя).
2. Подрядчик (исполнитель), нарушивший договор, обязан возместить убытки
заказчика в виде реального ущерба, если договором не предусмотрено иное.
Глава 33. Возмездное оказание услуг
Статья 683. Договор возмездного оказания услуг
1. По договору возмездного оказания услуг исполнитель обязуется по заданию
заказчика оказать услуги (совершить определенные действия или осуществить определенную
деятельность), а заказчик обязуется оплатить эти услуги.
2. Правила настоящей главы применяются к договорам оказания
услуг связи, медицинских, ветеринарных, аудиторских, консультационных, информационных
услуг, услуг по обучению, туристическому обслуживанию и иных, за исключением услуг,
оказываемых по договорам, предусмотренным главами 32, 34, 35, 39, 41, 43, 44 настоящего
Кодекса.
Статья 684. Исполнение договора возмездного
оказания услуг
Если иное не предусмотрено договором возмездного оказания услуг, исполнитель
обязан оказать услуги лично.
Статья 685. Оплата услуг
1. Заказчик обязан оплатить оказанные ему услуги в сроки и в порядке, которые
указаны в договоре возмездного оказания услуг.
2. В случае невозможности исполнения, возникшей по вине заказчика, услуги
подлежат оплате в полном объеме, если иное не предусмотрено законодательными актами или
договором возмездного оказания услуг.
3. В случае, когда невозможность исполнения возникла по обстоятельствам, за
которые ни одна из сторон не отвечает, заказчик возмещает исполнителю фактически
понесенные им расходы, если иное не предусмотрено законодательными актами или договором.
Статья 686. Односторонний отказ от исполнения
договора возмездного оказания услуг
1. Заказчик вправе отказаться от исполнения договора возмездного оказания услуг
при условии оплаты исполнителю фактически понесенных им расходов.
2. Исполнитель вправе отказаться от исполнения обязательств по договору
возмездного оказания услуг лишь при условии полного возмещения заказчику убытков,
причиненных расторжением договора, кроме случая, когда это произошло по вине заказчика.
Статья 687. Правовое регулирование договора
возмездного оказания услуг
Общие положения о подряде (статьи 616-639 настоящего Кодекса) и положения о
бытовом подряде (статьи 640-650 настоящего Кодекса) применяются к договору возмездного
оказания услуг, если это не противоречит статьям 683-686 настоящего Кодекса, а также
особенностям предмета договора возмездного оказания услуг.
Глава 34. Перевозка
Статья 688. Общие положения
1. Перевозка грузов, пассажиров и багажа производится на основании договора
перевозки.
2. Общие условия перевозки определяются законодательными актами о транспорте,
иными законодательными актами и изданными в соответствии с ними правилами.
Условия перевозки грузов, пассажиров и багажа отдельными видами транспорта
определяются соглашением сторон, если настоящим Кодексом, законодательными актами
о транспорте, иными законодательными актами и изданными в соответствии с ними правилами
не установлено иное.
Статья 689. Договор перевозки груза
1. По договору перевозки груза одна сторона (перевозчик) обязуется доставить
вверенный ему другой стороной (отправителем) груз в пункт назначения и выдать
уполномоченному на получение груза лицу (получателю), а отправитель обязуется уплатить
за перевозку груза плату, согласно договору или тарифу.
2. Договор перевозки груза оформляется составлением транспортной накладной,
коносамента, товарно-транспортной накладной или иного документа на
груз, предусмотренного законодательными актами о транспорте.
Статья 690. Договор перевозки пассажира
1. По договору перевозки пассажира перевозчик обязуется перевезти пассажира в
пункт назначения, а в случае сдачи пассажиром багажа - также доставить багаж в пункт
назначения и выдать уполномоченному на получение багажа лицу; пассажир обязуется
уплатить плату за проезд, а при сдаче багажа - и за провоз багажа.
2. Договор перевозки пассажира и багажа оформляется соответственно проездным
билетом и багажной квитанцией. Форма проездного билета и багажной
квитанции, устанавливается в порядке, предусмотренном законодательными актами
о транспорте.
Статья 691. Договор фрахтования (чартера)
По договору фрахтования (чартера) одна сторона (фрахтовщик) обязуется предоставить
другой стороне (фрахтователю) за плату всю или часть вместимости одного или нескольких
транспортных средств на один или несколько рейсов для перевозки пассажиров, багажа и
грузов.
Порядок заключения договора фрахтования, а также форма договора и его виды
устанавливаются законодательными актами о транспорте.
Статья 692. Договоры об организации перевозок
Перевозчик и грузоотправитель при необходимости осуществления систематических
перевозок могут заключать длительные договоры об организации перевозок.
По договору об организации перевозок грузов перевозчик обязуется в установленные
сроки принимать, а грузоотправитель - предъявлять к перевозке грузы в обусловленном
объеме.
В договоре об организации перевозок определяются объемы, сроки, качество перевозок
и другие условия предоставления транспортных средств и предъявления грузов для
перевозки, а также иные условия организации перевозки, не
предусмотренные законодательными актами.
Статья 693. Договоры между транспортными
организациями
Между организациями различных видов транспорта могут заключаться договоры об
организации работы по обеспечению перевозок грузов (узловые соглашения, договоры на
централизованный завоз (вывоз) грузов и другие).
Порядок заключения таких договоров определяется законодательными актами о
транспорте.
Статья 694. Смешанные перевозки
Взаимоотношения при перевозке двумя или более видами транспорта (смешанные
перевозки) по единой товарно-транспортной накладной (единому коносаменту), а также
порядок организации этих перевозок определяются договорами между участниками смешанной
перевозки, заключаемыми в соответствии с законодательными актами Республики Казахстан о
транспорте.
Сноска. Статья 694 в редакции Закона РК от 27.10.2015 № 363-V (вводится в действие
по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).
Статья 695. Перевозка транспортом общего
пользования
1. Перевозка, осуществляемая коммерческой организацией, признается перевозкой
транспортом общего пользования, если из законодательных актов, иных нормативных правовых
актов или выданной этой организации лицензии (патента) вытекает, что эта организация
обязана осуществлять перевозки пассажиров, грузов и (или) багажа по обращению любого
гражданина или юридического лица.
2. Договор перевозки транспортом общего пользования является публичным договором
(статья 387 настоящего Кодекса).
Статья 696. Подача транспортных средств, погрузка
(разгрузка) груза
1. Перевозчик обязан подать отправителю груза под погрузку в срок, установленный
принятой заявкой (заказом), договором перевозки, исправные транспортные средства в
состоянии, пригодном для перевозки соответствующего груза.
Отправитель груза вправе отказаться от поданных транспортных средств, непригодных
для перевозки соответствующего груза.
2. Погрузка (разгрузка) груза осуществляется транспортной организацией или
отправителем (получателем) в порядке и сроки, предусмотренные договором, с соблюдением
требований, установленных законодательными актами о транспорте и изданными в
соответствии с ними правилами.
3. Погрузка (разгрузка) груза, осуществляемая силами и средствами отправителя
(получателя) груза, должна производиться в сроки, предусмотренные договором, если такие
сроки не установлены законодательными актами о транспорте и изданными в соответствии с
ними правилами.
Статья 697. Провозная плата
1. За перевозку грузов, пассажиров и багажа взимается плата, установленная
соглашением сторон, если иное не предусмотрено законодательными актами.
2. Плата за перевозку грузов, пассажиров и багажа транспортом общего пользования
определяется на основании тарифов, утверждаемых в
порядке, установленном законодательными актами о транспорте.
3. Работы и услуги, выполняемые по требованию грузовладельцев и не
предусмотренные тарифами, оплачиваются по соглашению сторон.
4. Перевозчик имеет право удерживать переданные ему для перевозки грузы и багаж в
обеспечение причитающейся ему провозной платы и других платежей по перевозке (статья 292
настоящего Кодекса), если иное не установлено законодательством, договором перевозки или
не вытекает из существа обязательства.
Статья 698. Срок доставки груза, пассажира
и (или) багажа
Перевозчик обязан доставить груз, пассажира и (или) багаж в пункт назначения в
срок, определенный законодательными актами о транспорте и установленными в соответствии
с ними правилами перевозки. Если срок доставки груза, пассажира или багажа не установлен
и стороны не предусмотрели этот срок в договоре, доставка должна быть произведена в
разумный срок.
Статья 699. Право по распоряжению грузом
1. Грузоотправитель или владелец распорядительного документа на груз могут
потребовать от перевозчика прекращения перевозки или возвращения груза либо сделать
другое распоряжение. В этом случае перевозчик вправе требовать оплаты за уже
произведенную перевозку, а также возмещения понесенных им расходов в связи со сделанным
распоряжением.
2. Грузоотправитель теряет указанные в предыдущем пункте права в момент передачи
груза грузополучателю после прибытия груза в место назначения.
3. При уклонении грузополучателя от исполнения обязательств по получению груза,
требующего особых условий хранения (скоропортящегося), в отсутствие указаний
грузоотправителя о том, как распорядиться таким грузом, когда хранение его невозможно и
может привести к его порче, перевозчик имеет право реализовать груз.
Сумма, вырученная от реализации груза, вносится на условиях депозита на имя
нотариуса за вычетом суммы, причитающейся перевозчику.
Сноска. В статью 699 внесены изменения - Законом РК от 6 декабря 2001 г. N 260.
Статья 700. Права пассажиров
Пассажир имеет право в порядке, предусмотренном законодательными актами о
транспорте:
1) перевозить с собой детей бесплатно или на иных льготных условиях;
2) провозить с собой бесплатно ручную кладь в пределах установленных норм;
3) сдавать к перевозке багаж за плату по тарифу.
Статья 701. Ответственность за нарушение обязательств
по перевозке
1. В случае неисполнения или ненадлежащего исполнения обязательств по перевозке
стороны несут ответственность, установленную настоящим Кодексом, законодательными актами
о транспорте, иными законодательными актами, а также соглашением сторон.
2. Соглашения транспортных организаций с пассажирами и грузоотправителями
(грузополучателями) об ограничении или устранении установленной законодательными актами
ответственности недействительны, за исключением случаев, когда возможность таких
соглашений при перевозках груза предусмотрена законодательными актами о транспорте.
Статья 702. Ответственность перевозчика за неподачу
транспортных средств и отправителя за
неиспользование поданных транспортных
средств
1. Перевозчик за неподачу транспортных средств для перевозки груза в соответствии
с принятой заявкой (заказом) или иным договором, а отправитель за непредъявление груза
либо неиспользование поданных транспортных средств по иным причинам
несут ответственность, установленную законодательными актами, а также соглашением
сторон.
2. Перевозчик и отправитель груза освобождаются от ответственности в случае
неподачи или несвоевременной подачи транспортных средств либо неиспользования
транспортных средств, если это произошло вследствие:
1) непреодолимой силы;
2) прекращения или ограничения перевозки грузов в определенных направлениях,
установленных в порядке, предусмотренном законодательными актами о транспорте;
3) в иных случаях, предусмотренных законодательными актами.
Статья 703. Ответственность перевозчика при прямом
смешанном сообщении
За утрату, порчу, повреждение, недостачу груза перевозчики в прямом смешанном
сообщении отвечают перед грузоотправителем (грузополучателем) солидарно.
Ответственность за просрочку несет последний перевозчик, если не докажет, что
просрочка произошла не по вине перевозчиков.
Статья 704. Ответственность перевозчика за задержку
отправления пассажира
1. За задержку отправления транспортного средства, перевозящего пассажира, или
опоздание такого транспортного средства в пункт назначения (за исключением перевозок в
городском и пригородном сообщениях) перевозчик уплачивает пассажиру штраф
в размере, установленном законодательными актами о транспорте, если не докажет, что
задержка или опоздание имели место вследствие непреодолимой силы.
2. В случае отказа пассажира от перевозки из-за задержки отправления
транспортного средства перевозчик обязан возвратить пассажиру провозную плату в полном
размере, а также возместить пассажиру понесенные им убытки в связи с такой задержкой.
Статья 705. Ответственность перевозчика за утрату,
недостачу и повреждение (порчу) груза
или багажа
1. Перевозчик обеспечивает сохранность груза или багажа с момента принятия их к
перевозке и до выдачи получателю, уполномоченному им лицу или лицу, уполномоченному на
получение багажа.
2. Перевозчик отвечает за утрату груза или багажа, если не докажет, что утрата,
недостача или повреждение (порча) груза или багажа произошли не по его вине.
3. Ущерб, причиненный при перевозке груза или багажа, возмещается перевозчиком:
1) в случае утраты или недостачи груза или багажа - в размере стоимости
утраченного или недостающего груза или багажа;
2) в случае повреждения (порчи) груза или багажа - в размере суммы, на которую
понизилась его стоимость, а при невозможности восстановления поврежденного груза или
багажа - в размере его стоимости;
3) в случае утраты груза или багажа, сданного к перевозке с объявлением его
ценности, - в размере объявленной стоимости груза или багажа.
Стоимость груза или багажа определяется, исходя из его цены, указанной в счете
продавца или предусмотренной договором, а при отсутствии счета или указания цены в
договоре - исходя из цены, которая при сравнимых обстоятельствах обычно взимается за
аналогичные товары.
4. Перевозчик наряду с возмещением установленного ущерба, вызванного утратой,
недостачей или повреждением (порчей) груза или багажа, возвращает отправителю
(получателю) провозную плату, взысканную за перевозку утраченного, недостающего,
испорченного или поврежденного груза или багажа, если эта плата не входит в стоимость
груза.
5. Документы о причинах несохранности груза или багажа (коммерческий акт, акт
общей формы и т.п.), составленные перевозчиком в одностороннем порядке, подлежат в
случае спора оценке судом наряду с другими документами, удостоверяющими обстоятельства,
которые могут служить основанием для ответственности перевозчика, отправителя либо
получателя груза или багажа.
Статья 706. Претензии и иски по перевозкам грузов
1. До предъявления к перевозчику иска, вытекающего из перевозки груза, обязательно
предъявление ему претензии в порядке, предусмотренном законодательными актами.
2. Срок исковой давности по требованиям, вытекающим из перевозки груза,
устанавливается в один год.
3. Правила настоящей статьи не распространяются на требования, вытекающие из
перевозки пассажира и багажа.
Статья 707. Ответственность перевозчика за причинение
вреда жизни или здоровью пассажира
Ответственность перевозчика по обязательствам, возникающим вследствие причинения
вреда жизни или здоровью пассажира, определяется по правилам главы 47 настоящего
Кодекса, если законодательными актами или договором перевозки не предусмотрена
повышенная ответственность перевозчика.
Глава 35. Транспортная экспедиция
Статья 708. Договор транспортной экспедиции
1. По договору транспортной экспедиции одна сторона (экспедитор) обязуется за
вознаграждение и за счет другой стороны (клиента - отправителя груза, получателя груза
или иного заинтересованного в услугах экспедитора лица) выполнить или организовать
выполнение определенных договором экспедиции услуг, связанных с перевозкой груза, в том
числе заключить от имени клиента или от своего имени договор (договоры) перевозки груза.
В качестве дополнительных услуг договором транспортной экспедиции может быть
предусмотрено осуществление таких необходимых для доставки груза операций, как получение
требующихся для экспорта или импорта документов, выполнение таможенных и иных
формальностей, проверка количества и состояния груза, его погрузка и выгрузка, уплата
пошлин, сборов и других расходов, возлагаемых на клиента, хранение груза, его получение
в пункте назначения, а также выполнение иных операций и услуг.
С согласия клиента, экспедитор может сам определить, каким видом транспорта
перевозить грузы клиента, учитывая при этом интересы клиента, уровень тарифов и сроки
доставки.
2. В части, неурегулированной настоящей главой, к отношениям по договору
экспедиции соответственно применяются положения главы 41 настоящего Кодекса, если
экспедитор по условиям договора действует от имени клиента, и положения главы 43
настоящего Кодекса, - если он действует от своего имени.
Сноска. Статья 708 с изменениями, внесенными Законом РК от 25.03.2011 № 421-IV
(вводится в действие по истечении десяти календарных дней после его первого официального
опубликования).
Статья 709. Форма договора
1. Договор транспортной экспедиции заключается в письменной форме.
2. Клиент должен выдать экспедитору доверенность, если она необходима для
выполнения его обязанностей.
Сноска. Статья 709 с изменением, внесенным Законом РК от 25.03.2011 № 421-IV
(вводится в действие по истечении десяти календарных дней после его первого официального
опубликования).
Статья 710. Документы и другая информация,
предоставляемые экспедитору
1. Клиент обязан предоставить экспедитору документы и другую информацию о
свойствах груза, условиях его перевозки, а также иную информацию, необходимую для
исполнения экспедитором обязанности, предусмотренной договором.
2. Экспедитор обязан сообщить клиенту об обнаруженных недостатках полученной
информации, а в случае неполноты информации запросить у клиента необходимые
дополнительные данные.
3. В случае непредоставления клиентом необходимой информации экспедитор вправе не
приступать к исполнению соответствующих обязанностей до предоставления такой информации.
4. Клиент несет ответственность за убытки, причиненные экспедитору в связи с
нарушением обязанностей по предоставлению информации, указанной в пункте 1 настоящей
статьи.
Сноска. Статья 710 с изменениями, внесенными Законом РК от 25.03.2011 № 421-IV
(вводится в действие по истечении десяти календарных дней после его первого официального
опубликования).
Статья 711. Исполнение обязанностей экспедитора
третьим лицом
1. Если из договора транспортной экспедиции не вытекает обязанность экспедитора
исполнить свои обязанности лично, экспедитор вправе привлечь к исполнению своих
обязанностей других лиц.
2. Возложение исполнения обязательства на третье лицо не освобождает экспедитора
от ответственности перед клиентом за выполнение договора.
Статья 712. Право удержания
Экспедитор вправе удерживать груз только в связи с невыплатой вознаграждения,
которое он должен получить за экспедиционные услуги.
Статья 713. Ответственность экспедитора по договору
транспортной экспедиции
1. За неисполнение или ненадлежащее исполнение обязанностей по договору
транспортной экспедиции экспедитор несет ответственность по основаниям и в размере,
определяемых в соответствии с правилами главы 20 настоящего Кодекса.
2. Если экспедитор докажет, что нарушение обязательства вызвано ненадлежащим
исполнением договоров перевозки, ответственность экспедитора перед клиентом определяется
теми же правилами, по которым перед экспедитором отвечает соответствующий перевозчик.
Сноска. Статья 713 с изменением, внесенным Законом РК от 25.03.2011 № 421-IV
(вводится в действие по истечении десяти календарных дней после его первого официального
опубликования).
Статья 714. Односторонний отказ от исполнения
договора транспортной экспедиции
1. Клиент или экспедитор вправе отказаться от исполнения договора транспортной
экспедиции, предупредив об этом другую сторону в разумный срок.
2. При одностороннем отказе от исполнения договора сторона, заявившая отказ,
возмещает другой стороне убытки, вызванные расторжением договора.
Сноска. Статья 714 с изменением, внесенным Законом РК от 25.03.2011 № 421-IV
(вводится в действие по истечении десяти календарных дней после его первого официального
опубликования).
Глава 36. Заем Статья 715. Договор займа
1. По договору займа одна сторона (займодатель) передает, а в случаях,
предусмотренных настоящим Кодексом или договором, обязуется передать в собственность
(хозяйственное ведение, оперативное управление) другой стороне (заемщику) деньги или
вещи, определенные родовыми признаками, а заемщик обязуется своевременно возвратить
займодателю такую же сумму денег или равное количество вещей того же рода и качества.
2. Договорами, исполнение которых связано с передачей денег или вещей,
определенных родовыми признаками, может предусматриваться предоставление займа, в том
числе в виде аванса, предварительной оплаты, отсрочки и рассрочки оплаты товаров (работ
и услуг), если иное не установлено законодательными актами и не противоречит существу
соответствующих обязательств.
3. Юридическим лицам и гражданам запрещается привлечение денег в виде займа от
граждан в качестве предпринимательской деятельности и такие договоры признаются
недействительными с момента их заключения.
Данный запрет не распространяется на случаи, когда заемщиками являются банки,
имеющие лицензию уполномоченного государственного органа на прием депозитов, а также на
случаи приема денег в обмен на ценные бумаги, выпуск которых зарегистрирован в
установленном законодательством порядке.
Сноска. Статья 715 с изменениями - Законом Республики Казахстан от 10 июля 2003
года N 483 (вводится в действие с 1 января 2004 года).
Статья 716. Форма договора займа
1. Договор займа должен быть заключен в форме, соответствующей правилам статей
151-152 настоящего Кодекса.
2. Договор займа признается заключенным в надлежащей письменной форме также при
наличии облигации, расписки заемщика или иного документа, удостоверяющего передачу
ему займодателем определенной суммы или определенного количества вещей.
Статья 717. Заключение договора займа
Договор займа считается заключенным с момента передачи денег или вещей, если иное
не предусмотрено настоящим Кодексом или соглашением сторон.
В случаях, когда договором предусмотрена передача денег или вещей частями (в
рассрочку), он считается заключенным с момента передачи их первой части, если договором
не предусмотрено иное.
Статья 718. Вознаграждение по договору займа
1. Если иное не предусмотрено законодательными актами Республики Казахстан или
договором, за пользование предметом займа заемщик выплачивает вознаграждение заимодателю
в размерах, определенных договором.
2. Защита прав заемщиков банков, организаций, осуществляющих отдельные виды
банковских операций, микрофинансовых организаций и кредитных товариществ обеспечивается
путем установления предельного размера годовой эффективной ставки вознаграждения,
включающей вознаграждение, все виды комиссий и иные платежи, взимаемые заимодателем в
связи с выдачей и обслуживанием займа, и рассчитываемой в
порядке, определенном законодательством Республики Казахстан.
Предельный размер годовой эффективной ставки вознаграждения
определяется нормативным правовым актом Национального Банка Республики Казахстан.
3. Если по договору займа заемщику передаются вещи, выплата вознаграждения
производится в том случае, когда его размер и форма (денежная или натуральная)
предусмотрены договором.
4. Порядок и сроки выплаты вознаграждения устанавливаются договором займа.
Если порядок и сроки выплаты вознаграждения не установлены договором, то оно
выплачивается ежемесячно.
5. Если заемщик не возвращает в срок предмет займа, вознаграждение выплачивается
за весь период пользования предметом займа.
Сноска. Статья 718 в редакции Закона РК от 10.02.2011 № 406-IV (вводится в
действие по истечении десяти календарных дней после его первого официального
опубликования); с изменениями, внесенными законами РК от 05.07.2012 № 30-V (вводится в
действие по истечении десяти календарных дней после его первого официального
опубликования); от 26.11.2012 № 57-V (вводится в действие по истечении десяти
календарных дней после его первого официального опубликования).
Статья 719. Предоставление предмета займа
1. Предмет займа предоставляется в сроки, в размере и на условиях, предусмотренных
договором.
Если иное не предусмотрено договором, предмет займа считается предоставленным в
момент передачи его заемщику или зачисления соответствующих денег на его банковский
счет.
2. Заемщик вправе отказаться от получения предмета займа полностью или частично,
уведомив об этом займодателя до установленного договором срока его предоставления, если
иное не установлено законодательными актами или договором.
3. При предоставлении в заем вещей, определяемых родовыми признаками, исполнение
условий об их количестве, ассортименте, комплектности, качестве, таре и (или) упаковке
должно осуществляться в соответствии с правилами о договорах купли-продажи товаров
(статьи 406-492 настоящего Кодекса), если договором не предусмотрено иное.
Статья 720. Целевой заем
1. Если иное не предусмотрено договором, заем предполагается бесцелевым, и заемщик
использует полученный предмет займа по своему усмотрению.
2. В случаях, когда договор заключен на условиях использования заемщиком предмета
займа на определенные цели (целевой заем), займодатель имеет право осуществлять контроль
за целевым использованием займа, а заемщик обязан обеспечить возможность осуществления
займодателем такого контроля.
3. При невыполнении заемщиком обязанностей по целевому использованию предмета
займа, а также обязанностей, предусмотренных пунктом 2 настоящей статьи, займодатель
вправе отказаться от исполнения договора соответственно непредоставленной части предмета
займа и потребовать от заемщика досрочного возврата предмета займа и вознаграждения по
нему.
Статья 721. Обеспечение исполнения обязательств
заемщика
1. Исполнение обязательств по возврату предмета займа и выплате вознаграждения
может быть обеспечено способами, предусмотренными настоящим Кодексом. В этом случае
заемщик обязан предоставить займодателю возможность контроля за обеспеченностью займа,
если иное не установлено законодательными актами или договором.
2. При невыполнении заемщиком обязанностей по обеспечению возврата предмета займа
и выплате вознаграждения, а также при утрате обеспечения или ухудшении его условий по
обстоятельствам, за которые займодатель не отвечает, займодатель вправе отказаться от
исполнения договора соответственно непредоставленной части предмета займа и потребовать
от заемщика досрочного возврата предмета займа и вознаграждения по нему.
Статья 722. Возврат предмета займа
1. Заемщик обязан возвратить предмет займа в порядке и сроки, предусмотренные
договором.
Если иное не предусмотрено договором, предмет займа считается возвращенным в
момент передачи его займодателю или зачисления соответствующих денег на его банковский
счет.
Если срок возврата предмета займа договором не установлен, он должен быть
возвращен заемщиком в течение тридцати дней со дня предъявления требования об этом
займодателем.
Предмет займа, предоставленный без условия о выплате вознаграждения, может быть
возвращен досрочно. Предмет займа, предоставленный с условием выплаты вознаграждения,
может быть возвращен досрочно с согласия займодателя либо если это предусмотрено
договором.
Вознаграждение по займу может быть выплачено досрочно в любое время, если иное не
установлено договором.
2. С согласия займодателя, обязательства заемщика могут быть выполнены: по
договору займа денег - принятием в счет долга вещей, определенных родовыми признаками;
по договору займа вещей - принятием в счет долга денег. Стоимость указанных вещей
определяется соглашением сторон.
3. Если договором предусмотрено возвращение предмета займа по частям (в
рассрочку), то при нарушении заемщиком срока, установленного для возврата очередной
части предмета займа, займодатель вправе потребовать досрочного возврата всей оставшейся
части предмета займа вместе с причитающимся вознаграждением, а также удовлетворить свои
требования путем обращения взыскания на заложенное имущество (подпункт 4) пункта 2
статьи 321 настоящего Кодекса).
4. Если договором предусмотрена выплата вознаграждения по займу в сроки,
опережающие сроки возврата самого предмета займа, то при нарушении срока, установленного
для выплаты вознаграждения, займодатель вправе потребовать от заемщика досрочного
возврата предмета займа вместе с причитающимся вознаграждением, а также удовлетворить
свои требования путем обращения взыскания на заложенное имущество (подпункт 4) пункта 2
статьи 321 настоящего Кодекса).
Сноска. Статья 722 с изменениями, внесенными Законом РК от 17.07.2015 № 333-V
(вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого
официального опубликования).
Статья 723. Срок удовлетворения требования о
досрочном возврате предмета займа
При предъявлении займодателем требования о досрочном возврате предмета займа по
основаниям, предусмотренным пунктом 3 статьи 720, пунктом 2 статьи 721, пунктами 3 и 4
статьи 722, новый срок возврата предмета займа и выплаты вознаграждения по нему
исчисляется по правилу, установленному пунктом 1 статьи 722 настоящего Кодекса.
Статья 724. Оспаривание договора займа
1. Заемщик вправе оспаривать договор займа, доказывая, что предмет займа (деньги
или вещи) в действительности не получен им от займодателя или получен в меньшем размере
или количестве, чем указано в договоре.
2. В тех случаях, когда договор займа должен быть совершен в письменной форме
(статья 716 настоящего Кодекса), его оспаривание путем свидетельских показаний не
допускается, за исключением случаев, когда договор был заключен под влиянием обмана,
насилия, угрозы, злонамеренного соглашения представителей сторон или стечения тяжелых
обстоятельств (пункты 9 и 10 статья 159 настоящего Кодекса).
Статья 725. Новация обязательства в договор займа
1. По соглашению сторон всякое обязательство, возникшее из сделок купли-продажи,
аренды имущества или иного основания, может быть оформлено договором займа.
2. Оформление обязательства в договор займа осуществляется с соблюдением
требований о новации (статья 372 настоящего Кодекса) и заключается в форме,
предусмотренной для договора займа (статья 716 настоящего Кодекса).
Статья 726. Договор государственного займа
1. По договору государственного займа заемщиком выступает государство,
займодателем - гражданин или юридическое лицо.
2. Государственные займы являются добровольными.
3. Договор государственного займа заключается путем приобретения займодателем
выпущенных государственных облигаций, а также иных государственных ценных бумаг
(документарных или бездокументарных), удостоверяющих право займодателя на получение от
заемщика предоставленных ему взаймы денег или, в зависимости от условий займа, иного
имущественного эквивалента, установленного вознаграждения либо иных имущественных прав в
сроки, предусмотренные условиями выпуска в обращение данного займа.
4. По своим обязательствам, вытекающим из договора государственного займа,
заемщик отвечает имуществом государственной казны.
5. Особенности участия Республики Казахстан в отношениях государственного займа
могут устанавливаться законодательными актами.
Статья 727. Договор банковского займа
1. По договору банковского займа займодатель обязуется передать взаймы деньги
заемщику на условиях платности, срочности, возвратности.
1-1. По договору банковского займа, по которому заимодателем выступает исламский
банк, заем денег осуществляется на условиях срочности и возвратности и без взимания
вознаграждения за пользование деньгами.
2. К договору банковского займа применяются правила, касающиеся договора займа, с
особенностями, предусмотренными статьей 728 настоящего Кодекса.
Сноска. Статья 727 с изменениями, внесенными Законами РК от 23.12.2005 N
107 (порядок введения в действие см. ст. 2); от 12.02.2009 № 133-IV (порядок введения в
действие см. ст. 2).
Статья 728. Особенности договора банковского займа и договора
о предоставлении микрокредита
Договор банковского займа и договор о предоставлении микрокредита имеют следующие
особенности:
1) по договору банковского займа в качестве заимодателя выступают банк или иное
юридическое лицо, имеющее лицензию уполномоченного государственного органа на банковские
заемные операции;
2) по договору о предоставлении микрокредита в качестве заимодателя выступает
микрофинансовая организация;
3) предметом договора банковского займа, договора о предоставлении микрокредита
являются деньги, которые могут быть предоставлены в будущем. В последнем случае договор
банковского займа, договор о предоставлении микрокредита считаются вступившими в силу с
момента их заключения (пункт 1 статьи 393 настоящего Кодекса), если этими договорами не
предусмотрено иное;
4) договор банковского займа, договор о предоставлении микрокредита должны быть
заключены в письменной форме. Несоблюдение письменной формы влечет недействительность
договора банковского займа, договора о предоставлении микрокредита;
5) договор банковского займа, договор о предоставлении микрокредита не могут
содержать условие, предусматривающее право банка или иного юридического лица, имеющего
лицензию уполномоченного государственного органа на банковские заемные операции,
микрофинансовой организации на одностороннее изменение условий договора, если иное не
предусмотрено законодательными актами Республики Казахстан;
6) к договору банковского займа, договору о предоставлении микрокредита не
применяются положения пункта 2 статьи 722 настоящего Кодекса, за исключением случаев,
предусмотренных банковским законодательством Республики Казахстан либо законодательством
Республики Казахстан о микрофинансовых организациях;
7) положения пунктов 3 и 4 статьи 722 настоящего Кодекса применяются к договору
банковского займа, договору о предоставлении микрокредита при нарушении заемщиком срока,
установленного для возврата очередной части предмета займа, микрокредита и (или) выплаты
вознаграждения, более чем на сорок календарных дней.
Банкам запрещается выдача займов, обеспеченных акциями, эмитентом которых является
данный банк, либо займов на покупку данных акций.
Сноска. Статья 728 в редакции Закона РК от 24.11.2015 № 422-V (вводится в действие
с 01.01.2016).
Глава 37. Финансирование под уступку денежного
требования (факторинг) Статья 729. Договор финансирования под уступку
денежного требования (факторинга)
1. По договору финансирования под уступку денежного требования одна сторона
(финансовый агент) передает или обязуется передать деньги в распоряжение другой стороны
(клиента), а клиент уступает или обязуется уступить финансовому агенту свое денежное
требование к третьему лицу, вытекающее из отношений клиента (кредитора) с этим третьим
лицом (должником).
Денежное требование к должнику может быть уступлено клиентом финансовому агенту
также в целях обеспечения исполнения обязательства клиента перед финансовым агентом.
2. Обязательства финансового агента по договору финансирования под уступку
денежного требования могут включать в себя ведение для клиента бухгалтерского учета и
предъявление документов в отношении денежных требований (выставление счетов по денежным
требованиям), являющихся предметом уступки, а также предоставление клиенту иных
финансовых услуг, связанных с этими требованиями.
3. Общие правила об уступке требования, установленные настоящим Кодексом (статьи
339-347 настоящего Кодекса), применяются к финансированию под уступку денежного
требования, если иное не предусмотрено настоящей главой.
Статья 730. Форма договора о финансировании
под уступку денежного требования
Договор финансирования под уступку денежного требования должен быть заключен в
письменной форме с соблюдением требований, установленных статьей 346 настоящего Кодекса.
Статья 731. Денежное требование, уступаемое в целях
получения финансирования
1. Предметом уступки, под которую предоставляется финансирование, может быть как
денежное требование, срок платежа по которому уже наступил (существующее требование),
так и право на получение денег, которое возникнет в будущем (будущее требование).
Денежное требование, являющееся предметом уступки, должно быть определено в
договоре клиента с финансовым агентом таким образом, который позволяет идентифицировать
существующее денежное требование в момент заключения договора, а будущее требование - не
позднее чем в момент его возникновения.
2. Существующее денежное требование считается перешедшим к финансовому агенту с
момента заключения договора, если этим договором не предусмотрено иное.
При уступке будущего денежного требования оно считается перешедшим к финансовому
агенту после того, как возникло само право на получение с должника денег, которые
являются предметом уступки требования, предусмотренного договором.
Если уступка денежного требования обусловлена определенным событием, она вступает
в силу после наступления этого события. Дополнительного оформления уступки денежного
требования в этих случаях не требуется.
Статья 732. Ответственность клиента перед
финансовым агентом
1. Если договором не предусмотрено иное, клиент несет перед финансовым агентом
ответственность за недействительность денежного требования, являющегося предметом
уступки.
2. Денежное требование, являющееся предметом уступки, признается действительным,
если клиент обладает правом на передачу денежного требования и в момент уступки этого
требования ему неизвестны обстоятельства, вследствие которых должник вправе его не
исполнять.
3. Клиент не отвечает за неисполнение или ненадлежащее исполнение должником
требования, являющегося предметом уступки, в случае предъявления его финансовым агентом
к исполнению, если иное не предусмотрено договором между клиентом и финансовым агентом.
Статья 733. Недействительность запрета уступки
требования
Уступка финансовому агенту денежного требования является действительной, даже если
между клиентом и его должником существует соглашение о ее запрете или ограничении.
Статья 734. Последующая уступка денежного требования
Если договором финансирования под уступку денежного требования не предусмотрено
иное, последующая уступка денежного требования финансовым агентом не допускается.
В случаях, когда последующая уступка денежного требования допускается договором,
к ней соответственно применяются положения настоящей главы.
Статья 735. Исполнение денежного требования должником
финансовому агенту
1. Должник обязан произвести платеж финансовому агенту при условии, что он получил
от клиента либо от финансового агента письменное уведомление об уступке денежного
требования данному финансовому агенту.
В уведомлении должно быть конкретно определено подлежащее исполнению денежное
требование и указан финансовый агент, которому должен быть произведен платеж.
2. По просьбе должника финансовый агент обязан в разумный срок представить
должнику доказательство того, что уступка денежного требования финансовому агенту
действительно имела место. Если финансовый агент не выполнил этой обязанности, должник
вправе произвести по данному требованию платеж клиенту во исполнение своего
обязательства перед последним.
3. Исполнение денежного требования должником финансовому агенту в соответствии с
правилами настоящей статьи освобождает должника от соответствующего обязательства перед
клиентом.
Статья 736. Права финансового агента на суммы,
полученные от должника
1. Если по условиям договора финансирования под уступку денежного требования
финансирование клиента осуществляется путем покупки у него этого требования финансовым
агентом, последний приобретает право на все суммы, которые он получит от должника во
исполнение требования, а клиент не несет ответственности перед финансовым агентом за то,
что полученные им суммы оказались меньше суммы, которую финансовый агент выплатил
клиенту.
2. Если уступка денежного требования финансовому агенту осуществлена как способ
обеспечения исполнения клиентом своего обязательства перед финансовым агентом и
договором финансирования под уступку требования не предусмотрено иное, финансовый агент
обязан предоставить отчет клиенту и передать ему сумму, превышающую сумму обязательства
клиента, обеспеченного уступкой требования. Если деньги, полученные финансовым агентом
от должника, оказались меньше суммы обязательства клиента финансовому агенту,
обеспеченной уступкой требования, клиент несет ответственность по оставшейся части
обязательства.
Статья 737. Встречные требования должника
В случае обращения финансового агента к должнику с требованием произвести платеж
должник вправе в соответствии со статьей 370 настоящего Кодекса предъявить к зачету свои
денежные требования, основанные на договоре с клиентом, которые уже имелись у должника
ко времени, когда им было получено уведомление об уступке требования финансовому агенту.
Финансовый агент вправе отказаться от зачета, если клиент не уведомил его о
наличии обязательств перед должником.
Статья 738. Возврат должнику сумм, полученных
финансовым агентом
1. В случае нарушения клиентом своих обязательств по договору, заключенному с
должником, последний не вправе требовать от финансового агента возврата сумм, им уже
уплаченных по перешедшему к агенту требованию, если должник вправе получить такие суммы
непосредственно с клиента.
2. Должник, имеющий право получить непосредственно с клиента суммы, уплаченные
финансовому агенту в результате уступки
требования, тем не менее вправе требовать возвращения этих сумм финансовым агентом,
если доказано, что последний не исполнил свое обязательство перед клиентом осуществить
его финансирование под уступку требования либо произвел такое финансирование, зная о
нарушении клиентом того обязательства перед должником, к которому относится
финансирование, связанное с уступкой требования.
Статья 738-1. Уступка денежного требования при
проектном финансировании и секьюритизации
Особенности финансирования под уступку денежного требования при проектном
финансировании и секьюритизации устанавливаются законодательным актом Республики
Казахстан о проектном финансировании и секьюритизации. Положения настоящей главы
применяются к сделкам проектного финансировании и секьюритизации, если иное не
установлено законодательным актом Республики Казахстан о проектном финансировании и
секьюритизации.
Сноска. Статья 738-1 в редакции Закона РК от 12.01.2012 № 539-IV (вводится в
действие по истечении 10 календарных дней после его первого официального опубликования).
Глава 38. Банковское обслуживание
Параграф 1. Общие положения
Статья 739. Договор банковского обслуживания
1. По договору банковского обслуживания одна сторона (банк) обязуется по
поручению другой стороны (клиента) оказать банковские услуги, а клиент обязуется
оплатить эти услуги, если иное не предусмотрено договором.
2. Договор банковского обслуживания подразделяется на:
1) договор банковского счета;
2) договор перевода денег;
3) договор банковского вклада;
4) иные виды договоров, предусмотренные законодательством или соглашением сторон.
2-1. При заключении с банком договора банковского счета и (или) договора
банковского вклада открываются банковские счета.
3. Банк может использовать имеющиеся на банковском счете деньги, гарантируя право
клиента беспрепятственно распоряжаться своими деньгами.
Сноска. Статья 739 с изменениями, внесенными Законом РК от 05.07.2012 № 30-V
(вводится в действие по истечении десяти календарных дней после его первого официального
опубликования).
Статья 740. Ограничения распоряжения деньгами,
находящимися в банке
1. На деньги юридических лиц (за исключением банков, страховых (перестраховочных)
организаций, добровольных накопительных пенсионных фондов, лишенных уполномоченным
государственным органом лицензии и (или) находящихся в процессе принудительной
ликвидации) и граждан, находящиеся в банках, может быть наложен арест не иначе как
судами, органами следствия и дознания и органами юстиции по находящимся в их
производстве уголовным и гражданским делам и делам исполнительного производства в
порядке и по основаниям, которые установлены уголовно-процессуальным и гражданско-
процессуальным законодательством Республики Казахстан и законодательством Республики
Казахстан об исполнительном производстве и статусе судебных исполнителей.
2. Срок ареста находящихся в банках денег юридических лиц и граждан не может
превышать сроки, установленные для ведения соответствующих дел уголовно-процессуальным
и гражданско-процессуальным законодательством Республики Казахстан.
3. Решения органов следствия и дознания о наложении ареста на деньги клиента могут
быть обжалованы в суд в установленном законодательными актами Республики Казахстан
порядке.
4. Приостановление расходных операций по банковским счетам клиента производится в
порядке и случаях, установленных законодательными актами Республики Казахстан.
5. Распоряжение уполномоченных государственных органов, обладающих правом
приостановления расходных операций по банковским счетам клиента, не распространяется на
сумму денег, на которую наложен арест на основании решения уполномоченных
государственных органов или должностных лиц о наложении ареста.
6. Решения уполномоченных государственных органов или должностных лиц, обладающих
правом наложения ареста на деньги клиента, находящиеся на его банковских счетах,
предъявленные после принятия банком к исполнению распоряжения уполномоченных
государственных органов о приостановлении расходных операций, подлежат исполнению после
отмены такого распоряжения, за исключением случаев, установленных пунктом 7 настоящей
статьи.
7. Аресты, наложенные на деньги клиента, находящиеся на его банковских счетах, в
целях обеспечения иска или исполнения исполнительных документов исполняются в
первоочередном порядке, за исключением случаев наложения ареста в целях удовлетворения
требований, предусмотренных подпунктом 4) пункта 2 статьи 742 настоящего Кодекса.
При этом исполнение ранее принятых банком решений уполномоченных государственных
органов или должностных лиц о наложении ареста и распоряжений уполномоченных
государственных органов, обладающих правом приостановления расходных операций по
банковским счетам клиента, приостанавливается в пределах суммы денег, на которую
налагается арест в целях обеспечения иска или исполнения исполнительных документов.
При наложении на деньги клиента, находящиеся на его банковских счетах, более
одного ареста в целях обеспечения иска или исполнения исполнительных документов они
подлежат исполнению в порядке очередности принятия их банком.
Иные решения уполномоченных государственных органов или должностных лиц о
наложении ареста и распоряжения уполномоченных государственных органов, обладающих
правом приостановления расходных операций по банковским счетам клиента, исполняются в
порядке очередности принятия их банком после снятия или отмены ареста, наложенного в
целях обеспечения иска или исполнения исполнительных документов.
Сноска. Статья 740 в редакции Закона РК от 11.07.2009 N 185 (вводится в действие с
30.08.2009); с изменениями, внесенными законами РК от 10.02.2011 № 406-IV (вводится в
действие по истечении десяти календарных дней после его первого официального
опубликования); от 21.06.2013 № 106-V (вводится в действие по истечении десяти
календарных дней после его первого официального опубликования); от 15.01.2014 № 164-V
(вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого
официального опубликования); от 29.09.2014 № 239-V (вводится в действие по истечении
десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).
Статья 741. Изъятие денег без согласия клиента
Изъятие находящихся в банках и иных организациях, осуществляющих отдельные виды
банковских операций, денег юридических лиц и граждан без их согласия может быть
произведено только на основании вступившего в законную силу судебного акта, а также в
случаях, предусмотренных Налоговым кодексом Республики Казахстан, таможенным
законодательством таможенного союза и (или) Республики Казахстан
и законодательными актами Республики Казахстан о пенсионном обеспечении и об
обязательном социальном страховании.
Изъятие сбора за легализацию денег субъектов легализации имущества, находящихся в
банках, у Национального оператора почты, без их согласия также осуществляется в случае,
предусмотренном Законом Республики Казахстан «Об амнистии граждан Республики Казахстан,
оралманов и лиц, имеющих вид на жительство в Республике Казахстан, в связи с
легализацией ими имущества».
Сноска. Статью 741 в редакции Закона РК от 22.06.2006 года N 147; с изменениями,
внесенными законами РК от 30.06.2010 № 297-IV (вводится в действие с 01.07.2010); от
30.06.2014 № 214-V (вводится в действие с 01.09.2014).
Статья 742. Очередность изъятия денег клиента
1. При достаточности денег клиента в банке для удовлетворения всех требований,
предъявленных к клиенту, изъятие денег осуществляется в порядке поступления распоряжений
клиента или иных лиц (календарная очередность), если иное не предусмотрено
законодательными актами.
2. При недостаточности денег клиента в банке для удовлетворения очередного
требования, предъявленного к клиенту, банк аккумулирует поступающие в пользу клиента
деньги, сумма которых достаточна для удовлетворения указанного требования, за
исключением случаев, предусмотренных законодательными актами Республики Казахстан. При
предъявлении к клиенту нескольких требований, банк производит изъятие денег клиента в
следующей очередности:
1) в первую очередь осуществляется изъятие денег по исполнительным документам,
предусматривающим удовлетворение требований о возмещении вреда, причиненного жизни и
здоровью, а также требований по взысканию алиментов;
Примечание РЦПИ!
В подпункт 2) предусмотрено изменение Законом РК от 16.11.2015 № 406-V (вводится в
действие с 01.01.2017).
Примечание РЦПИ!
В подпункт 2) предусмотрено изменение Законом РК от 02.08.2015 № 342-V (вводится в
действие с 01.01.2018).
2) во вторую очередь производится изъятие денег по исполнительным документам,
предусматривающим изъятие денег для расчетов по выплате выходных пособий и оплате труда
с лицами, работающими по трудовому договору, выплате вознаграждений по авторскому
договору, обязательствам клиента по перечислению обязательных пенсионных взносов,
обязательных профессиональных пенсионных взносов в единый накопительный пенсионный фонд
и социальных отчислений в Государственный фонд социального страхования;
3) в третью очередь производится изъятие денег по обязательствам клиента перед
бюджетом;
4) в четвертую очередь производится изъятие денег по исполнительным документам,
предусматривающим удовлетворение других денежных требований;
5) в пятую очередь производится изъятие денег для удовлетворения других
требований, предъявленных к клиенту в порядке календарной очередности.
Изъятие денег из банка по требованиям, относящимся к одной очереди, производится
в повременной очередности поступления соответствующих документов.
3. При ликвидации юридического лица, являющегося клиентом, удовлетворение
требований кредиторов производится в очередности, предусмотренной статьей 51 настоящего
Кодекса.
Сноска. Статья 742 с изменениями, внесенными законами РК от 29.03.2000 N 42; от
13.03.2003 N 394; от 09.07.2003 N 482; от 08.04.2004 N 542 (вводится в действие с
01.01.2005); от 15.05.2007 N 253; от 21.06.2013 № 106-V (вводится в действие по
истечении десяти календарных дней после его первого официального опубликования).
Статья 743. Оказание банковских услуг организациями,
осуществляющими отдельные виды банковских
операций
Отдельные виды банковских услуг вправе оказывать организации, осуществляющие
отдельные виды банковских операций.
Оказание отдельных видов банковских услуг такими организациями осуществляется в
порядке, установленном настоящим Кодексом и законодательными актами Республики
Казахстан.
Сноска. В статью 743 внесены изменения - Законом РК от 23 декабря 2005 года N
107 (порядок введения в действие см. ст.2 Закона N 107).
Статья 744. Оплата услуг банка
Клиент оплачивает услуги банка, оказываемые им по договору банковского
обслуживания, на условиях и в порядке, предусмотренных договором.
Статья 745. Банковская тайна
Банк гарантирует неразглашение банковской тайны.
Перечень сведений, составляющих банковскую тайну, и основания ее выдачи
определяются законодательными актами, регулирующими банковскую деятельность.
Статья 746. Ответственность за нарушение условий
банковского обслуживания клиентов
За совершение нарушений, связанных с банковским обслуживанием клиентов, банки и
организации, осуществляющие отдельные виды банковских операций, несут ответственность в
пределах, установленных законодательными актами Республики Казахстан, регулирующими
банковскую деятельность и договорами банковского обслуживания.
Сноска. Статья 746 - в редакции Закона РК от 29 марта 2000 г. N 42.
Параграф 2. Банковский счет
Статья 747. Договор банковского счета
1. По договору банковского счета одна сторона (банк) обязуется принимать деньги,
поступающие в пользу другой стороны (клиента), выполнять распоряжения клиента о переводе
(выдаче) клиенту или третьим лицам соответствующих сумм денег и оказывать другие услуги,
предусмотренные договором банковского счета.
По договору банковского счета клиенту или указанному им лицу для целей учета денег
клиента в банке присваивается индивидуальный идентификационный код клиента на условиях,
согласованных сторонами. Порядок присвоения, аннулирования индивидуального
идентификационного кода клиента, ведения банком учета денег клиента определяется
банковским законодательством.
2. Юридические лица и граждане самостоятельно выбирают банки для обслуживания и
вправе заключать договоры банковского счета как с одним, так и несколькими банками.
3. Договор банковского счета является бессрочным, если иное не установлено
законодательными актами или соглашением сторон.
Сноска. В статью 747 внесены изменения - Законом РК от 29 ноября 1999 г. N 486.
Статья 748. Форма договора банковского счета
1. Договор банковского счета должен быть заключен в письменной форме.
2. Несоблюдение письменной формы договора банковского счета влечет
недействительность этого договора.
Статья 749. Распоряжение деньгами клиента
1. Банк осуществляет изъятие денег клиента, находящихся в банке, на основании
распоряжения клиента, если иное не предусмотрено законодательными актами или договором
банковского счета.
Банк не вправе определять и контролировать направления использования денег
клиентом и устанавливать другие не предусмотренные законодательством ограничения его
права распоряжаться деньгами по своему усмотрению, если иное не предусмотрено
законодательством или договором банковского счета.
2. Если деньги были внесены гражданином, то правом распоряжения деньгами,
находящимися в банке, пользуется либо сам гражданин, либо лицо, которому он доверил это
право.
Если деньги были внесены юридическим лицом, то правом распоряжения деньгами,
находящимися в банке, пользуется руководитель данного юридического лица и (или) иные
уполномоченные им лица.
3. Права лиц, осуществляющих от имени клиента распоряжение деньгами, находящимися
в банке, подтверждаются клиентом путем представления банку документов,
предусмотренных законодательством и договором.
4. Договором банковского счета должен быть установлен порядок распоряжения
деньгами, находящимися в банке. Требования к такому порядку
устанавливаются законодательными актами, регулирующими банковскую деятельность.
Статья 750. Операции, выполняемые банком по договору
банковского счета
1. В соответствии с договором банковского счета банк обязан:
1) обеспечить наличие денег при предъявлении требований клиента;
2) принимать деньги, поступившие в пользу клиента;
3) выполнять распоряжения клиента о переводе денег в пользу третьих лиц;
4) исполнять распоряжения третьих лиц об изъятии денег клиента, если это
предусмотрено законодательными актами Республики Казахстан и (или) договором банковского
счета;
5) осуществлять прием от клиента и выдачу ему наличных денег в порядке,
установленном договором банковского счета;
6) представлять по требованию клиента информацию о сумме денег клиента в банке и
произведенных операциях в порядке, предусмотренном договором;
7) производить иное банковское обслуживание клиента, предусмотренное договором,
законодательством и применяемыми в банковской практике обычаями делового оборота.
2. Банк обязан принимать деньги, поступившие в пользу клиента, а также производить
изъятие или выдачу денег клиента, с отражением таких операций по его индивидуальному
идентификационному коду не позднее дня, следующего за днем поступления в банк
соответствующего указания, если иные сроки не предусмотрены законодательными актами и
изданными в соответствии с ними нормативными правовыми актами Национального Банка
Республики Казахстан.
Сноска. Статья 750 с изменениями, внесенными Законом РК от 11.07.2009 N
185 (вводится в действие с 30.08.2009).
Статья 751. Вознаграждение за пользование деньгами
За пользование деньгами, находящимися в банке, банк уплачивает вознаграждение в
размере и порядке, определяемых договором.
Сноска. В статью 751 внесены изменения - Законом РК от 29 ноября 1999 г. N 486.
Статья 752. Расторжение договора банковского счета
1. Договор банковского счета расторгается по заявлению клиента в любое время, если
иное не предусмотрено законодательством или договором.
2. Расторжение договора банковского счета является основанием для аннулирования
индивидуального идентификационного кода клиента.
3. Деньги, оставшиеся в банке, выдаются клиенту либо по его указанию переводятся
(изымаются) в пользу третьих лиц.
Статья 753. Банковские счета банков
Правила настоящей главы распространяются на банковские счета банков, если иное не
предусмотрено законодательными актами или принятыми в соответствии с ними нормативными
правовыми актами Национального Банка Республики Казахстан.
Параграф 3. Перевод денег
Статья 754. Договор о переводе денег
1. По договору о переводе денег одна сторона (банк) обязуется по поручению другой
стороны (клиента) перевести третьему лицу деньги без присвоения клиенту индивидуального
идентификационного кода.
2. Порядок перевода денег банком без присвоения клиенту индивидуального
идентификационного кода устанавливается законодательными актами, регулирующими
банковскую деятельность.
Статья 755. Заключение договоров о переводе денег
Договор о переводе денег без открытия банковского счета считается заключенным,
если банк принимает к исполнению поручение клиента в момент обращения клиента с
предложением об оказании ему такой банковской услуги, если иное не
предусмотрено законодательными актами, регулирующими банковскую деятельность.
Параграф 4. Банковский вклад
Статья 756. Договор банковского вклада
По договору банковского вклада одна сторона (банк) обязуется принять от другой
стороны (вкладчика) деньги (вклад), выплачивать по ним вознаграждение в размере и
порядке, предусмотренных договором банковского вклада, и возвратить вклад на условиях и
в порядке, предусмотренных для вклада данного вида законодательными актами и договором.
По каждому из видов вкладов банки в целях учета денег клиента
присваивают ему индивидуальный идентификационный код. Порядок присвоения, аннулирования
индивидуального идентификационного кода, ведения банком учета денег клиента определяется
банковским законодательством Республики Казахстан.
Особенности банковских вкладов могут
устанавливаться законодательными актами Республики Казахстан, регулирующими банковскую
деятельность.
Сноска. Статья 756 с изменениями, внесенными Законами РК от 09.07.2003 N 482; от
12.02.2009 № 133-IV (порядок введения в действие см. ст. 2).
Статья 757. Виды банковских вкладов
1. В зависимости от условий возврата вкладов они подразделяются на следующие виды:
1) вклад до востребования;
2) срочный вклад;
3) условный вклад.
2. Вклад до востребования подлежит возврату полностью или частично по первому
требованию вкладчика.
Срочный вклад вносится на определенный срок.
Условный вклад вносится до наступления определенных договором банковского вклада
обстоятельств.
3. В случаях, когда срочный вклад затребован вкладчиком до истечения
установленного срока, а условный вклад - до наступления определенных договором
банковского вклада обстоятельств, вознаграждение по вкладу выплачивается в размере,
установленном по вкладу до востребования, если иное не предусмотрено договором
банковского вклада.
Статья 758. Форма договора банковского вклада
1. Договор банковского вклада должен быть заключен в письменной форме, отвечающей
требованиям, установленным законодательными актами, нормативными правовыми актами
Национального Банка Республики Казахстан и применяемыми в банковской практике обычаями
делового оборота.
2. По требованию вкладчика документ, удостоверяющий сделанный вклад, может быть
оформлен либо на его имя, либо на имя определенного третьего лица.
3. Несоблюдение письменной формы договора банковского вклада влечет
недействительность этого договора.
Сноска. Статья 758 с изменениями, внесенными Законом РК от 12 января 2007 года N
225 (вводится в действие со дня его официального опубликования).
Статья 759. Срок действия договора банковского вклада
1. Договор банковского вклада считается заключенным со дня поступления суммы
вклада в банк.
2. Договор банковского вклада до востребования является бессрочным.
3. В случае, когда вкладчик не истребует сумму срочного вклада после истечения
его срока, а также сумму условного вклада после наступления тех обстоятельств, с
которыми договор банковского вклада связывает возврат вклада, договор банковского вклада
считается продленным на условиях вклада до востребования, если иное не предусмотрено
договором.
Статья 760. Вознаграждение по договору банковского
вклада
1. Банк выплачивает вкладчику вознаграждение на сумму вклада в размере,
определяемом договором банковского вклада.
2. Банк не вправе изменять размер вознаграждения по вкладам в одностороннем
порядке, за исключением случаев продления срока вклада, предусмотренных договором
банковского вклада.
Сноска. Статья 760 с изменениями, внесенными законами РК от 29.11.1999 N 486; от
10.02.2011 № 406-IV (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после его
первого официального опубликования).
Статья 761. Порядок выплаты вознаграждения по
договору банковского вклада
1. Вознаграждение по договору банковского вклада выплачивается банком в порядке и
размере, установленных договором банковского вклада.
2. Если иное не предусмотрено договором банковского вклада, вознаграждение по
банковскому вкладу выплачивается вкладчику по его требованию по истечении каждого
квартала отдельно от суммы вклада, а сумма невостребованного в этот срок вознаграждения
увеличивает сумму вклада, за которую выплачивается вознаграждение.
При возврате вклада вкладчику выплачивается все причитающееся ему к этому моменту
вознаграждение.
3. По вкладам до востребования вкладчик вправе получить причитающееся ему
вознаграждение по вкладу отдельно от суммы вклада.
По срочным вкладам вкладчик также вправе получить причитающееся ему вознаграждение
по вкладу отдельно от суммы вклада до истечения его срока, но при этом, если иное не
предусмотрено договором банковского вклада, размер вознаграждения пересчитывается
применительно к тому размеру, который применяется банком для вкладов до востребования.
По истечении срока вклада вкладчик вправе получить причитающееся ему вознаграждение в
полном размере, независимо от того, истребует он вклад или нет (пункт 3 статьи 759
настоящего Кодекса).
По условным вкладам получение вкладчиком причитающегося ему вознаграждения
отдельно от суммы вклада производится в порядке, установленном договором банковского
вклада.
4. Вознаграждение выплачивается в сроки и в форме,предусмотренные для возврата
вклада (статья 765 настоящего Кодекса).
5. При полном возврате вклада вкладчику выплачивается все причитающееся ему к
этому моменту вознаграждение.
Статья 762. Внесение вкладов
1. Если иное не предусмотрено договором банковского вклада, вкладчики вносят
вклады как наличными деньгами, так и путем безналичных переводов.
2. При вкладе до востребования деньги могут вноситься вкладчиком отдельными
взносами в любых суммах и в любой периодичности. При этом расчет вознаграждения по вновь
поступающим суммам производится применительно к тому размеру вознаграждения, который
применялся банком в день поступления денег.
При срочных вкладах, а также условных вкладах деньги вносятся вкладчиком в виде
разового взноса, если иное не предусмотрено договором банковского вклада.
Статья 763. Внесение третьими лицами денег во вклад
Во вклад вносятся деньги, поступившие в банк на имя вкладчика от третьих лиц с
указанием необходимых данных о его индивидуальном идентификационном коде.
Статья 764. Вклады в пользу третьих лиц
1. Вклад может быть внесен в банк на имя определенного третьего лица.
Указание имени гражданина (статья 15 настоящего Кодекса) или наименования
юридического лица (статья 38 настоящего Кодекса), в пользу которого вносится вклад,
является существенным условием соответствующего договора банковского вклада.
Договор банковского вклада в пользу гражданина, умершего к моменту заключения
договора, либо несуществующего на этот момент юридического лица недействителен.
2. В случае письменного отказа третьего лица от прав вкладчика лицо, заключившее
договор банковского вклада, может воспользоваться правами вкладчика в отношении
внесенных им во вклад денег.
3. При внесении в пользу третьего лица условного вклада, оно вправе распоряжаться
им только при соблюдении предусмотренных договором банковского вклада условий. До
наступления этих условий третье лицо может распоряжаться вкладом лишь по письменному
разрешению лица, внесшего вклад.
Условие по вкладу должно быть письменно зафиксировано в договоре банковского
вклада, не противоречить законодательным актам и не иметь неясностей, затрудняющих
выдачу вклада.
Для получения условного вклада третье лицо представляет банку документы,
подтверждающие выполнение установленного условия.
Лицо, внесшее условный вклад в пользу третьего лица, имеет право: изменить
установленное им условие в том случае, если третьим лицом не представлен документ,
подтверждающий выполнение этого условия; распорядиться вкладом в случае невыполнения
третьим лицом условия, указанного при внесении вклада, либо его смерти до выполнения
условия, предусмотренного договором банковского вклада.
4. Правила о договоре в пользу третьего лица (статья 391 настоящего Кодекса)
применяются к договору банковского вклада в пользу третьего лица, если это не
противоречит правилам настоящей статьи.
Статья 765. Возврат банковских вкладов
1. Банк обязан выдать вклад или его часть по первому требованию вкладчика:
1) по вкладам до востребования - по поступлении требований вкладчика;
2) по срочным вкладам - по наступлении срока, предусмотренного договором
банковского вклада;
3) по условным вкладам - при наличии обстоятельств, с наступлением которых
договор банковского вклада связывает возврат вклада.
2. Вкладчик имеет право на досрочный возврат срочного вклада.
При этом банк обязан выдать вклад или его часть не позднее пяти дней с момента
поступления требования вкладчика.
3. По условным вкладам вкладчик имеет право на возврат вклада до наступления
обстоятельств, с которыми договор банковского вклада связывает возврат вклада. При этом
банк обязан выдать вклад или его часть в сроки, предусмотренные пунктом 2 настоящей
статьи.
4. Положение договора банковского вклада об отказе вкладчика от права досрочного
получения срочного вклада, а также условного вклада до наступления предусмотренных
условий является недействительным.
5. Вклад, внесенный в иностранной валюте, должен быть возвращен в этой же валюте,
если иное не предусмотрено законодательными актами, договором банковского вклада или
дополнительным соглашением сторон.
6. В случае невыполнения банком требования вкладчика о возврате вклада или его
части в сроки, предусмотренные пунктами 2, 3 настоящей статьи, выплата вознаграждения
продолжается на условиях, предусмотренных договором банковского вклада.
6-1. Правила настоящей статьи не распространяются на вклады, являющиеся предметом
залога.
7. Выдача банковского вклада может быть приостановлена по основаниям и в порядке,
предусмотренным Законом Республики Казахстан "О противодействии легализации (отмыванию)
доходов, полученных преступным путем, и финансированию терроризма".
Сноска. Статья 765 с изменениями, внесенными законами РК от 29.03.2000 N 42; от
28.08.2009 N 192-IV (вводится в действие с 08.03.2010); от 25.03.2011 № 421-IV (вводится
в действие по истечении десяти календарных дней после его первого официального
опубликования); от 21.06.2012 № 19-V (вводится в действие по истечении десяти
календарных дней после его первого официального опубликования); от 10.06.2014 № 206-V
(вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого
официального опубликования).
Статья 766. Обеспечение возврата банковского вклада
Средства и способы, которые банк обязан использовать для обеспечения возврата
полученных им вкладов, определяются законодательными актами, нормативными правовыми
актами Национального Банка Республики Казахстан и договором банковского вклада.
Статья 767. Оплата услуг банка за совершение
операций по банковскому вкладу
Вкладчик оплачивает услуги банка по совершению операций по банковскому вкладу в
порядке, предусмотренном договором.
Глава 39. Хранение
Параграф 1. Общие положения о хранении Статья 768. Договор хранения
1. По договору хранения одна сторона (хранитель) обязуется хранить вещь,
переданную ей другой стороной (поклажедателем), и возвратить эту вещь в сохранности.
2. Договор хранения признается заключенным с момента передачи вещи на хранение.
3. На охрану недвижимого имущества действие настоящей главы не распространяется.
Статья 769. Договор о принятии вещи на хранение
1. Хранитель, осуществляющий хранение в качестве предпринимательской деятельности,
может взять на себя по договору обязательство принимать на хранение вещи поклажедателя и
хранить переданные поклажедателем вещи в соответствии с положениями настоящей главы.
2. Хранитель, взявший на себя по договору обязательство принять вещь на хранение,
не вправе требовать передачи ему этой вещи на хранение. Однако поклажедатель, не
передавший вещь на хранение в предусмотренный договором срок, несет ответственность
перед хранителем за убытки, причиненные в связи с несостоявшимся хранением, если иное не
предусмотрено законодательными актами или договором.
3. Поклажедатель освобождается от ответственности за непередачу вещи на хранение,
если он заявит об отказе от услуг хранителя в разумный срок.
4. Если иное не предусмотрено договором, хранитель освобождается от обязанности
принять вещь на хранение в случаях, когда в обусловленный договором срок вещь не будет
передана на хранение, а когда этот срок не определен - по истечении тридцати суток со
дня заключения договора.
Статья 770. Обязанность принять вещь на хранение
Хранитель, осуществляющий хранение в силу своей предпринимательской деятельности,
не вправе отказать в принятии вещи на хранение при наличии технических возможностей,
если иное не установлено законодательными актами. В таких случаях договоры хранения
признаются публичными (статья 387 настоящего Кодекса).
Статья 771. Хранение вещей с обезличением
1. При хранении вещей с обезличением принятые на хранение вещи могут смешиваться с
вещами того же рода и качества других поклажедателей. Поклажедателю возвращается равное
или обусловленное сторонами количество вещей того же рода и качества.
2. При хранении вещей с обезличением вещи должны быть обособлены от вещей такого
же рода и качества, если это установлено законодательными актами либо соглашением
сторон.
Статья 772. Форма договора хранения
1. Договор хранения должен быть заключен в письменной форме, за исключением сдачи
вещей на краткосрочное хранение в камеры хранения и гардеробы вокзалов, аэропортов,
учреждений, предприятий, театров, музеев, стадионов, столовых и т.п. с выдачей
хранителем номеров, жетонов и других легитимационных знаков.
2. Письменная форма договора считается соблюденной, если принятие вещей на
хранение удостоверено хранителем путем выдачи поклажедателю сохранной расписки,
квитанции, свидетельства, иного документа, подписанного хранителем.
3. Договор хранения в виде бытовой услуги может заключаться в устной форме.
4. В случае спора о тождестве вещи, принятой на хранение, и вещи, возвращаемой
хранителем, допускаются свидетельские показания.
5. Сдача вещи на хранение при чрезвычайных обстоятельствах (пожаре, наводнении и
других) при отсутствии письменной формы договора может доказываться свидетельскими
показаниями, вне зависимости от стоимости сданной на хранение вещи.
Статья 773. Срок хранения
1. Если вещь сдана на хранение до востребования или без указания срока, хранитель
вправе по истечении обычного при данных обстоятельствах срока хранения вещи потребовать
принятия поклажедателем вещи обратно, но обязан предоставить поклажедателю разумный
срок, достаточный для принятия вещи.
2. Поклажедатель вправе в любое время потребовать вещь от хранителя, даже если по
договору был предусмотрен иной срок хранения. Однако в этом случае поклажедатель обязан
возместить хранителю убытки, вызванные досрочным прекращением обязательства, если
договором не предусмотрено иное.
Статья 774. Вознаграждение и возмещение расходов
хранителю
1. Размер вознаграждения хранителю по договору хранения определяется соглашением
сторон. В установленных законодательными актами случаях размер вознаграждения может
определяться таксами, ставками, тарифами.
2. Соглашением сторон или законодательными актами может быть обусловлена
безвозмездность хранения. При безвозмездном хранении поклажедатель обязан возместить
хранителю необходимые, фактически произведенные расходы для сохранения вещи.
3. Если иное не предусмотрено законодательными актами или соглашением сторон,
вознаграждение за хранение должно быть выплачено хранителю по окончании хранения, а если
оплата предусмотрена по периодам, - по истечении каждого периода. Если хранение
прекращается до истечения определенного в договоре срока хранения, то хранителю должна
быть выплачена соразмерная часть вознаграждения.
4. Если по истечении предусмотренного договором срока находящаяся на хранении
вещь не взята обратно поклажедателем, то он обязан уплатить хранителю вознаграждение за
дальнейшее хранение вещи в прежнем размере.
5. Если иное не предусмотрено договором, расходы по хранению включаются в сумму
вознаграждения. Предполагается, что чрезвычайные расходы в сумму вознаграждения или в
состав расходов, предусмотренных договором, не включаются.
Статья 775. Обязанности хранителя по обеспечению
сохранности вещи
1. Хранитель обязан принять все предусмотренные договором, а также другие
необходимые меры для обеспечения сохранности переданной ему вещи.
2. Если хранение осуществляется безвозмездно, хранитель обязан заботиться о
принятой на хранение вещи, как о своей вещи.
3. Вещь должна быть возвращена в том состоянии, в котором она была принята на
хранение, с учетом ее естественного ухудшения или естественной убыли.
4. Хранитель не вправе пользоваться вещью, за исключением случаев, когда это
предусмотрено договором, а также если пользование вещью необходимо для обеспечения ее
сохранности.
5. Одновременно с возвратом вещи хранитель обязан передать плоды и доходы,
полученные за время ее хранения, если иное не предусмотрено договором.
Статья 776. Изменение условий хранения
1. При необходимости изменения условий хранения вещи, предусмотренных договором
хранения, хранитель обязан незамедлительно уведомить об этом поклажедателя и дождаться
его ответа.
2. В случае, когда возникла опасность утраты или повреждения вещи, хранитель
обязан изменить предусмотренные договором способ и место хранения, не дожидаясь ответа
поклажедателя (пункт 1 настоящей статьи).
3. Если вещь во время хранения подверглась порче либо возникли другие
обстоятельства, не позволяющие обеспечить ее сохранность, и принятия мер со стороны
поклажедателя ожидать нельзя, хранитель вправе реализовать вещь или часть ее с
возмещением своих расходов по хранению и реализации.
Статья 777. Передача вещи на хранение третьему лицу
1. Если законодательными актами или договором не предусмотрено иное, хранитель не
вправе без согласия поклажедателя передавать вещь на хранение третьему лицу, если только
в этом не возникла необходимость в интересах поклажедателя и хранитель лишен возможности
получить его согласие. О передаче вещи третьему лицу хранитель обязан незамедлительно
уведомить поклажедателя.
2. Хранитель отвечает за действия третьего лица, которому он передал вещь на
хранение.
Статья 778. Ответственность хранителя за
несохранность вещи
Хранитель отвечает за утрату, недостачу или повреждение вещи, принятой на
хранение. Он освобождается от ответственности, если докажет, что утрата, недостача или
повреждение вещи произошли не по его вине.
Статья 779. Ответственность хранителя-предпринимателя
1. Лицо, осуществляющее хранение в силу своей предпринимательской деятельности,
освобождается от ответственности за несохранность вещи лишь в случаях, когда утрата,
недостача или повреждение вещи вызваны непреодолимой силой либо свойствами самой вещи,
либо умыслом или грубой неосторожностью поклажедателя.
2. Если по истечении срока хранения, предусмотренного в договоре, или срока,
указанного хранителем в порядке, установленном в статье 773 настоящего Кодекса, вещь не
будет взята обратно поклажедателем, хранитель отвечает за утрату, недостачу или
повреждение этой вещи лишь при наличии с его стороны умысла или грубой неосторожности.
Статья 780. Размер ответственности хранителя
1. Убытки, причиненные поклажедателю утратой, недостачей или повреждением вещи,
возмещаются хранителем в соответствии со статьей 350 настоящего Кодекса, если
законодательными актами или договором не предусмотрено иное.
2. Если при сдаче на хранение была произведена оценка вещи, которая указана в
договоре или ином письменном документе, выданном хранителем, ответственность хранителя
определяется, исходя из суммы оценки.
3. При безвозмездном хранении убытки, причиненные поклажедателю утратой,
недостачей или повреждением вещи, возмещаются:
1) за утрату или недостачу вещи - в размере стоимости утраченной или недостающей
вещи;
2) за повреждение вещи - в размере суммы, на которую понизилась ее стоимость.
4. Если в результате повреждения, за которое хранитель отвечает, качество вещи
изменилось настолько, что она не может быть использована по первоначальному назначению,
поклажедатель вправе от нее отказаться и потребовать от хранителя возместить стоимость
этой вещи, а также возмещения других убытков, если иное не предусмотрено
законодательными актами или договором.
Статья 781. Последствия нарушения сроков
получения вещи
1. Поклажедатель обязан по истечении срока, указанного в статье 773 настоящего
Кодекса, взять обратно сданную на хранение вещь.
2. При уклонении поклажедателя от получения своей вещи хранитель вправе требовать
после предупреждения не менее чем за месяц реализации вещи в порядке,
предусмотренном Гражданским процессуальным кодексом Республики Казахстан, если иное не
предусмотрено законодательными актами или договором.
3. Суммы, вырученные от реализации вещи, передаются поклажедателю за вычетом
сумм, причитающихся хранителю.
Статья 782. Возмещение убытков, причиненных
хранителю
Поклажедатель обязан возместить хранителю убытки, вызванные свойствами вещи, если
хранитель, принимая вещь на хранение, не знал и не должен был знать об этих свойствах.
Статья 783. Применение общих положений о
хранении к отдельным его видам
Общие положения о хранении применяются к отдельным его видам, если правилами об
отдельных видах хранения, предусмотренными статьями 784-802 настоящего Кодекса и (или)
другими законодательными актами, не установлено иное.
Параграф 2. Отдельные виды хранения
Статья 784. Хранение в ломбарде
1. Договор хранения вещи в ломбарде оформляется выдачей ломбардом именной
сохранной квитанции.
2. Вещь, сдаваемая на хранение в ломбард, подлежит оценке по соглашению сторон в
соответствии с ценами на вещь такого рода и качества, обычно устанавливаемыми в торговле
в момент и в месте ее принятия на хранение.
3. Ломбард обязан страховать в пользу поклажедателя принятую на хранение вещь в
полной сумме ее оценки, произведенной в соответствии с пунктом 2 настоящей статьи.
Статья 785. Невостребованная из ломбарда вещь
1. При уклонении поклажедателя от обратного получения вещи ломбард обязан хранить
ее в течение трех месяцев. По истечении этого срока невостребованная вещь может быть
продана ломбардом в порядке, установленном пунктом 2 статьи 781 настоящего Кодекса.
2. Из суммы, вырученной от продажи вещи, погашаются плата за хранение и иные
причитающиеся ломбарду платежи. Остаток суммы возвращается ломбардом владельцу сохранной
квитанции по ее предъявлении.
Статья 786. Хранение ценностей в банке
1. Банк может принимать на хранение ценные бумаги, драгоценные металлы, камни и
иные ценности, а также документы.
2. Договор хранения ценностей в банке оформляется выдачей банком поклажедателю
именного сохранного документа, предъявление которого является основанием для выдачи
банком хранимых ценностей поклажедателю или его представителю.
3. Договор хранения ценностей с использованием индивидуального банковского сейфа
(ячейки сейфа, отдельного помещения для хранения) может заключаться путем совершения
банком действий по принятию ценностей на хранение и выдачи поклажедателю ключа от сейфа,
карточки, идентифицирующей поклажедателя, иного знака или документа, которые
удостоверяют право предъявителя на доступ к сейфу и получение из него ценностей.
4. Если иное не предусмотрено договором, поклажедатель вправе в любое время
забирать ценности из сейфа, возвращать их обратно, работать с хранимыми документами.
Банк при этом имеет право учета получения и возврата ценностей поклажедателем.
5. При получении поклажедателем, в том числе временном, части ценностей из сейфа
банк несет ответственность за сохранность оставшейся части ценностей.
6. Установленные настоящей статьей правила хранения ценностей в банковском сейфе
не распространяются на случаи, когда банк предоставляет свой сейф (ячейку сейфа,
отдельное помещение для хранения) другому лицу в пользование на условиях имущественного
найма.
Статья 787. Хранение в камерах хранения
транспортных организаций
1. Находящиеся в ведении транспортных организаций камеры хранения обязаны
принимать на хранение вещи пассажиров и иных граждан, независимо от наличия у них
проездных документов. Договор хранения в камерах хранения транспортных организаций
признается публичным (статья 387 настоящего Кодекса).
2. В подтверждение приема вещи на хранение в камеры хранения (кроме
автоматических) поклажедателю выдается квитанция или номерной жетон. В случае утраты
квитанции или жетона сданные в камеру хранения вещи выдаются поклажедателю по
предъявлении доказательств принадлежности ему этих вещей.
3. Сумма убытков, понесенных поклажедателем вследствие утраты, недостачи или
повреждения вещи, сданной в камеру хранения, выплачивается поклажедателю в суточный
срок, если при сдаче вещи на хранение была произведена ее оценка либо если стороны
пришли к соглашению относительно суммы подлежащих возмещению убытков.
4. Вещи могут быть сданы в камеры хранения на срок в пределах,
установленных специальными правилами или соглашением сторон. Вещи, не востребованные в
указанные сроки, камера хранения обязана хранить еще в течение трех месяцев. По
истечении этого срока невостребованные вещи могут быть проданы, а вырученные от продажи
суммы распределены в соответствии со статьей 781 настоящего Кодекса.
Статья 788. Хранение в гардеробах организаций
1. Хранение в гардеробах организаций предполагается безвозмездным, если
вознаграждение за хранение не оговорено при сдаче вещи на хранение.
2. В подтверждение приема вещи на хранение в гардероб хранитель выдает
поклажедателю номерной жетон или иной знак, подтверждающий принятие вещи на хранение.
3. Сданная в гардероб вещь выдается предъявителю жетона. При этом хранитель не
обязан проверять полномочия предъявителя жетона на получение вещи. Однако хранитель
вправе задержать возврат вещи предъявителю жетона, если у него возникли сомнения в
принадлежности жетона его предъявителю.
4. Хранитель вправе выдать вещь из гардероба и тогда, когда поклажедатель утерял
жетон, но факт сдачи им вещи в гардероб или принадлежности ее поклажедателю не вызывает
сомнений у хранителя или доказан поклажедателем.
Статья 789. Хранение в гостинице
1. Гостиница отвечает как хранитель и без особого о том соглашения за утрату или
повреждение вещей, за исключением денег, иных валютных ценностей и ценных бумаг,
внесенных в гостиницу проживающим в ней лицом, кроме случаев, когда утрата или
повреждение произошли вследствие непреодолимой силы, свойств самой вещи либо по вине
самого проживающего, сопровождающих его лиц или его посетителей.
2. Гостиница отвечает за утрату денег, иных валютных ценностей и ценных бумаг
только при условии, если они были приняты на хранение.
3. Проживающее в гостинице лицо, обнаружившее утрату или повреждение своих вещей,
обязано без промедления заявить об этом администрации гостиницы. В противном случае
гостиница освобождается от ответственности за несохранность вещей.
4. Гостиница не освобождается от ответственности за несохранность вещей
проживающих в ней лиц, даже если она сделает объявление о том, что не принимает на себя
этой ответственности.
5. Правила настоящей статьи применяются также в отношении хранения в мотелях,
домах отдыха, санаториях, общежитиях и тому подобных организациях, а также в
организациях, имеющих специально отведенные места для хранения верхней одежды, головных
уборов и иных подобных вещей граждан, посещающих организацию.
Статья 790. Хранение спорных вещей (секвестр)
1. По договору о секвестре двое или несколько лиц, между которыми возник спор о
праве на вещь, передают спорную вещь третьему лицу, которое обязуется по разрешении
спора возвратить вещь тому лицу, которому она будет присуждена по решению суда либо по
соглашению всех спорящих лиц (договорный секвестр).
2. Спорная вещь может быть передана на хранение в порядке секвестра по решению
суда (судебный секвестр).
Хранителем по судебному секвестру может быть как лицо, назначенное судом, так и
лицо, определяемое по взаимному согласию спорящих сторон. В обоих случаях требуется
согласие хранителя, если иное не предусмотрено законодательными актами.
3. На хранение в порядке секвестра могут быть переданы как движимые, так и
недвижимые вещи.
Параграф 3. Хранение на товарном складе
Статья 791. Товарный склад
Товарным складом признается коммерческая организация, осуществляющая хранение
товаров и оказывающая связанные с хранением услуги в качестве предпринимательской
деятельности.
Статья 792. Товарный склад общего пользования
1. Товарный склад признается складом общего пользования, если в соответствии
с законодательными актами он не отнесен к складам, которые могут принимать товары на
хранение от ограниченного круга лиц.
2. Договор складского хранения, заключаемый товарным складом общего пользования,
признается публичным договором (статья 387 настоящего Кодекса).
Статья 793. Обязанности товарного склада
1. Товарный склад обязан соблюдать условия (режим) хранения, установленные в
стандартах, технических условиях, технологических инструкциях, инструкциях по хранению,
правилах хранения отдельных видов товаров, иных обязательных для склада специальных
нормативных документах.
2. Товарный склад обязан произвести за свой счет осмотр товаров при приеме на
хранение.
3. Товарный склад обязан предоставить товаровладельцу возможность осмотра товаров
или их образцов, если хранение осуществляется с обезличением, взятия проб и принятия
мер, необходимых для обеспечения сохранности товаров.
4. В случае, когда для обеспечения сохранности товаров требуется срочно изменить
условия хранения, товарный склад вправе принять требуемые срочные меры самостоятельно.
Он обязан уведомить товаровладельца о принятых мерах.
5. При обнаружении повреждений товара склад обязан немедленно составить акт и
известить товаровладельца по адресу, заявленному им товарному складу.
Статья 794. Требования товаровладельца к
товарному складу
Если иное не предусмотрено договором, товаровладелец обязан заявить товарному
складу об утрате, недостаче или повреждениях товара, возникших в результате
ненадлежащего хранения, при получении товара со склада, а о скрытых повреждениях - в
течение обычного срока, необходимого для их обнаружения. Если о повреждениях и недостаче
товара в соответствующие сроки складу не будет заявлено, товарный склад не несет
ответственности за убытки, за исключением случаев, когда убытки причинены вследствие его
умысла или грубой неосторожности.
Статья 795. Возмещение расходов товарного склада
по хранению
Склад имеет право на возмещение предусмотренных договором или установленных
законодательными актами ставок расходов по дополнительным операциям, осуществленным в
интересах поклажедателя (страхование товаров, погрузо-разгрузочные работы, уплата
таможенных пошлин и т.д.). Это право обеспечивается правом склада на удержание хранимого
товара.
Статья 796. Отказ товарного склада от договора
хранения
Товарный склад вправе отказаться от исполнения договора хранения в случаях, когда
поклажедатель утаил опасный характер товара, что грозит нанесением существенного ущерба.
Статья 797. Складские документы
1. Товарные склады могут выдавать в подтверждение принятия товаров на хранение
следующие складские документы:
1) простое складское свидетельство;
2) двойное складское свидетельство.
1-1. В случаях, предусмотренных законодательными актами Республики Казахстан,
товарные склады обязаны выдавать двойные или простые складские свидетельства в
подтверждение принятия на хранение товаров с обезличением.
2. Двойное складское свидетельство, каждая его часть и простое складское
свидетельство являются ценными бумагами.
3. Двойное и простое складские свидетельства могут быть предметами залога.
Сноска. Статья 797 с изменениями, внесенными Законом РК от 12 января 2007 года N
225 (вводится в действие со дня его официального опубликования).
Статья 798. Простое складское свидетельство
1. Простое складское свидетельство выдается на предъявителя.
2. Простое складское свидетельство должно содержать сведения,
предусмотренные подпунктами 2), 3), 5)-10) пункта 2 статьи 799 настоящего Кодекса, а
также указание на то, что оно выдано на предъявителя.
Статья 799. Двойное складское свидетельство
1. Двойное складское свидетельство состоит из складского свидетельства и
залогового свидетельства (варранта), которые
идентичны по содержанию и при необходимости отделимы одно от другого.
2. В каждой части двойного складского свидетельства должны быть указаны:
1) наименование соответствующей части двойного складского свидетельства;
2) наименование и адрес склада, принявшего товар на хранение;
3) текущий номер складского свидетельства по реестру склада;
4) наименование организации либо имя гражданина, от которого принят товар на
хранение, а также место нахождения (место жительства) товаровладельца;
5) наименование и количество товара, число товарных мест;
6) сумма принятого товара, если иное не установлено законодательными актами
Республики Казахстан;
7) срок, на который товар принят на хранение, если таковой устанавливается;
8) тарифы и порядок оплаты хранения;
9) дата выдачи складского свидетельства;
10) подпись уполномоченного лица и печать товарного склада (при ее наличии).
Законодательными актами Республики Казахстан могут быть установлены дополнительные
требования к форме и содержанию двойного складского свидетельства.
Сноска. Статья 799 с изменениями, внесенными законами РК от 12.01.2007 №
225 (вводится в действие со дня его официального опубликования); от 29.12.2014 № 269-
V (вводится в действие с 01.01.2015).
Статья 800. Права держателя двойного складского
свидетельства на товар
1. Держатель двойного складского свидетельства имеет право распоряжения хранящимся
на складе товаром в полном объеме.
2. Держатель складского свидетельства, отделенного от залогового свидетельства,
вправе распоряжаться товаром, но не может взять его со склада до погашения кредита,
выданного по залоговому свидетельству. Держатель складского свидетельства может
осуществить передачу права собственности на складированный товар путем учинения
передаточной надписи (индоссамента) и вручения самого документа, но без перемещения
товара.
3. Покупатель, получивший по индоссаменту складское свидетельство с неотделенным
от него залоговым свидетельством, становится собственником складского товара, свободного
от залога. При приобретении складского свидетельства без залогового свидетельства
предполагается, что право собственности на товар обременено залоговым правом. Сведения
об условиях залога (о сумме и сроке установления залогового права на товар) могут быть
получены в реестре склада, открытом для обозрения заинтересованных лиц.
4. Держатель залогового свидетельства имеет залоговое право на товар в размере
выданного по этому свидетельству займа и вознаграждения по нему. При установлении
залоговых прав на товары об этом делается отметка на складском свидетельстве.
5. Покупатель или продавец может освободить товар от залога, внеся
соответствующую сумму, обеспечиваемую залогом, залогодержателю (кредитору) или товарному
складу, который обязан передать ее законному держателю залогового свидетельства.
6. Держатель залогового свидетельства в случае неудовлетворения в срок его
требования, обеспеченного залогом, вправе продать в
установленном законодательными актами порядке заложенный ему по залоговому свидетельству
товар и покрыть свое требование преимущественно перед другими кредиторами залогодателя.
При недостаточности вырученной суммы держатель залогового свидетельства может взыскать
недополученную часть со всех индоссантов, несущих солидарную ответственность за оплату
обеспеченного залоговым свидетельством требования.
Сноска. Статья 800 с изменениями, внесенными Законом РК от 12 января 2007 года N
225 (вводится в действие со дня его официального опубликования).
Статья 801. Передача складского и залогового
свидетельств
Складское свидетельство и залоговое свидетельство могут передаваться вместе или
порознь по передаточным надписям (индоссаментам).
Статья 802. Выдача товара по двойному складскому
свидетельству
1. Товарный склад выдает товар держателю складского и залогового свидетельства
(двойного складского свидетельства) в обмен на оба эти свидетельства вместе.
Держателю складского свидетельства, который не имеет залогового свидетельства, но
внес сумму долга по нему, товар выдается складом не иначе как в обмен на складское
свидетельство и при условии взноса всей суммы долга по залоговому свидетельству.
2. Держатель складского и залогового свидетельств вправе требовать выдачи товара
по частям. При этом в обмен на первоначальные свидетельства ему выдаются новые
свидетельства на товары, оставшиеся на складе.
3. Товарный склад, вопреки требованиям настоящей статьи выдавший товар держателю
складского свидетельства, не имеющему залогового свидетельства и не внесшему сумму долга
по нему, несет ответственность перед держателем залогового свидетельства за платеж всей
причитающейся по нему суммы.
Глава 40. Страхование
Статья 803. Договор страхования
1. По договору страхования одна сторона (страхователь) обязуется уплатить
страховую премию, а другая сторона (страховщик) обязуется при наступлении страхового
случая осуществить страховую выплату страхователю или иному лицу, в пользу которого
заключен договор (выгодоприобретателю), в пределах определенной договором суммы
(страховой суммы).
Законодательными актами Республики Казахстан могут быть предусмотрены случаи
осуществления иных выплат в порядке и на условиях, предусмотренных договором
страхования.
2. Страхование осуществляется на основе договора страхования.
Сноска. Статья 803 с изменениями, внесенными законами РК от 18.12.2000 N 128; от
05.07.2006 N 164 (порядок введения в действие см. ст. 2); от 15.07.2010 № 338-IV
(порядок введения в действие см. ст. 2).
Статья 804. Страховые отношения, регулируемые
настоящим Кодексом
Настоящим Кодексом регулируются отношения между страховщиком и страхователем, а
также их отношения с застрахованными и выгодоприобретателями, которые возникают в
процессе заключения и исполнения договора страхования.
Статья 805. Формы страхования
1. Формами страхования являются:
1) по степени обязательности - добровольное и обязательное;
2) по объекту страхования - личное и имущественное;
3) по основаниям осуществления страховой выплаты - накопительное и
ненакопительное.
2. В целях лицензирования страховой деятельности
законодательными актами может быть предусмотрена иная классификация.
Сноска. Статья 805 - в редакции Закона РК от 18 декабря 2000 г. N 128.
Статья 806. Обязательное и добровольное страхование
1. Обязательное страхование - страхование, осуществляемое в силу требований
законодательных актов, условия которого определяются соглашением сторон, если иное не
установлено законодательными актами, регулирующими обязательные виды страхования.
2. (исключен - от от 7 мая 2007 года N 244)
3. Обязанность страховать свою жизнь или здоровье не может быть возложена на
гражданина ни законодательными актами, ни договором.
Обязательное страхование осуществляется за счет страхователя.
4. При обязательном страховании страхователь обязан заключить договор со
страховщиком на условиях, определенных соглашением сторон, если иное не установлено
законодательными актами, регулирующими данный вид страхования.
5. Договор обязательного страхования может быть заключен только со страховщиком,
имеющим лицензию на осуществление данного вида страхования.
Заключение договора обязательного страхования, порядок
и условия которого установлены законодательными актами, регулирующими
обязательный вид страхования, для упомянутого страховщика является обязательным, если
иное не предусмотрено данными законодательными актами.
6. Добровольное страхование - страхование, осуществляемое в силу волеизъявления
сторон.
Виды, условия и порядок добровольного страхования определяются соглашением
сторон.
Сноска. Статья 806 с изменениями, внесенными Законом РК от 7 мая 2007 года N 244.
Статья 807. Объект страхования
1. Объектами имущественного и личного страхования могут быть любые имущественные
интересы граждан и юридических лиц, в том числе связанные с:
1) дожитием граждан до определенного возраста или срока, установленного договором
страхования, смертью, наступлением определенных событий в жизни граждан;
2) причинением вреда жизни и здоровью граждан в результате несчастных случаев и
иных событий, заболеваний;
3) владением, пользованием и распоряжением имуществом;
4) обязанностью возместить вред, причиненный другим лицам, в том числе в
результате нарушения договора (обязательств).
Объект страхования по обязательным видам страхования определяется
законодательными актами.
2. Не подлежат страхованию противоправные имущественные интересы страхователя.
3. Договоры страхования, объектом которых выступают имущественные интересы,
предусмотренные пунктом 2 настоящей статьи, являются недействительными.
Сноска. Статья 807 с изменениями, внесенными Законами РК от 20 февраля 2006 года N
128 (порядок введения в действие см. ст.2); от 7 мая 2007 года N 244.
Статья 808. Последствия нарушения правил об
обязательном страховании
1. Лицо, в пользу которого в соответствии с законодательными актами должно быть
осуществлено обязательное страхование, вправе, если ему стало известно, что оно не
застраховано, потребовать в судебном порядке страхования от лица, на которое возложена
данная обязанность.
2. Если лицо, на которое возложена обязанность страхования, не осуществило его
или заключило договор страхования на условиях, ухудшающих положение застрахованного по
сравнению с тем, которое предусмотрено законодательными актами, это лицо при наступлении
страхового случая несет ответственность перед застрахованным на тех же условиях, на
каких должна была бы быть осуществлена страховая выплата при надлежащем страховании.
3. Лицо, на которое законодательными актами возложена обязанность выступить в
качестве страхователя, вправе требовать в судебном порядке понуждения страховщика,
обязанного в соответствии с пунктом 5 статьи 806 настоящего Кодекса осуществить
страхование, но уклоняющегося от него, к заключению договора страхования на условиях,
предусмотренных законодательными актами.
4. Уклонение от страхования лица, обязанного его осуществить в качестве
страхователя, а также страховой организации, обязанной выступить в качестве страховщика,
влечет ответственность, предусмотренную законодательными актами.
Сноска. В статью 808 внесены изменения - Законом РК от 18 декабря 2000 г. N 128.
Статья 809. Личное и имущественное страхование
1. К личному страхованию относится страхование жизни, здоровья, трудоспособности и
иных связанных с личностью гражданина имущественных интересов.
По договору личного страхования застрахован может быть как сам страхователь, так
и другое названное в договоре лицо (застрахованный).
2. К имущественному страхованию относится страхование имущества и связанных с ним
имущественных интересов.
3. При страховании имущества страхуется риск утраты (гибели), недостачи или
повреждения имущества и иных имущественных благ и прав, предусмотренных статьей 115
настоящего Кодекса.
4. Договор страхования имущества, заключенный при отсутствии у страхователя или
выгодоприобретателя интереса в сохранении застрахованного имущества, недействителен.
5. При страховании гражданско-правовой ответственности страхуется риск
ответственности по обязательствам, возникающим вследствие причинения вреда жизни,
здоровью или имуществу третьих лиц, а также ответственности по обязательствам,
возникающим из договоров.
Сноска. В статью 809 внесены изменения - Законом РК от 18 декабря 2000 г. N 128;
от 20 февраля 2006 года N 128 (порядок введения в действие см. ст.2).
Статья 809-1. Накопительное страхование
1. Накопительным страхованием является страхование, предусматривающее
осуществление страховой выплаты при наступлении страхового случая, в том числе по
истечении установленного договором страхования периода либо иного события,
предусмотренного договором страхования, в зависимости от того, какое из них наступит
первым.
2. Ненакопительным страхованием является страхование, предусматривающее
осуществление страховой выплаты только при наступлении страхового случая, обладающего
признаками вероятности и случайности его наступления.
3. Договор аннуитетного страхования - договор страхования, согласно которому
страховщик обязан осуществлять страховую выплату в виде периодических платежей в пользу
выгодоприобретателя в течение установленного договором срока.
4. Договоры накопительного страхования могут заключаться исключительно по личному
страхованию.
5. Договор аннуитетного страхования относится к договорам накопительного
страхования.
Сноска. Дополнен статьей 809-1 - Законом РК от 18 декабря 2000 г. N 128; внесены
изменения - от 20 февраля 2006 года N 128 (порядок введения в действие см. ст.2).
Статья 810. Страхование предпринимательского риска
Сноска. Статья исключена - Законом РК от 20 февраля 2006 года N 128 (порядок
введения в действие см. ст.2).
Статья 811. Страхование гражданско-правовой
ответственности за причинение вреда
Сноска. Статья исключена - Законом РК от 20 февраля 2006 года N 128 (порядок
введения в действие см. ст.2).
Статья 812. Страхование гражданско-правовой
ответственности по договору
Сноска. Статья исключена - Законом РК от 20 февраля 2006 года N 128 (порядок
введения в действие см. ст.2).
Статья 813. Страхователь
1. Страхователь - лицо, заключившее договор страхования со страховщиком.
2. Страхователями могут быть юридические лица и граждане.
3. Страхователь свободен в выборе страховщика как по добровольным, так и по
обязательным формам страхования.
Сноска. В статью 813 внесены изменения - Законом РК от 18 декабря 2000 г. N 128.
Статья 814. Страховщик
Страховщик - лицо, осуществляющее страхование, то есть обязанное при наступлении
страхового случая произвести страховую выплату страхователю или иному лицу, в пользу
которого заключен договор (выгодоприобретателю), в пределах определенной договором суммы
(страховой суммы).
Страховщиком может быть только юридическое лицо, зарегистрированное в качестве
страховой организации и имеющее лицензию на право осуществления страховой деятельности
либо общество взаимного страхования в соответствии с законодательным актом Республики
Казахстан о взаимном страховании.
Сноска. В статью 814 внесены изменения - Законом РК от 18 декабря 2000 г. N 128;
от 5 июля 2006 года N 164 (порядок введения в действие см. ст.2).
Статья 815. Застрахованный
1. Застрахованный - лицо, в отношении которого осуществляется страхование.
Если иное не предусмотрено договором, страхователь одновременно является
застрахованным.
2. Законодательными актами на страхователя может быть возложена обязанность
осуществления страхования третьего лица. При добровольном страховании страхователь может
в договоре страхования определить третье лицо в качестве застрахованного. В этих случаях
объектом страхования выступает либо личность застрахованного и связанные с ней его
интересы (личное страхование застрахованного), либо имущество застрахованного и
имущественные интересы (имущественное страхование застрахованного).
При страховании имущества застрахованный, не являющийся страхователем, должен
иметь интерес в сохранении этого имущества.
3. Если по условиям договора на застрахованного, не являющегося страхователем,
возлагаются определенные обязанности, страхователь должен получить согласие
застрахованного на заключение данного договора.
При обязательном страховании, а также при групповом обезличенном страховании,
согласия третьего лица на заключение договора, в котором оно будет определено в качестве
застрахованного, не требуется.
При добровольном страховании возражение лица по поводу его личного или
имущественного страхования влечет невозможность заключения договора, а если он был уже
заключен - расторжение договора.
4. В случае, если на страхователе лежит обязанность страхования третьего лица,
данное лицо вправе требовать у страхователя отчета о выполнении этой обязанности, а в
случаях, предусмотренных законодательными актами, - получения документа,
свидетельствующего о том, что оно является застрахованным.
При невыполнении или ненадлежащем выполнении страхователем своей обязанности по
страхованию третьего лица, последнее вправе применить меры, предусмотренные пунктами 1 и
2 статьи 808 настоящего Кодекса.
5. В случае, если застрахованным является несовершеннолетний гражданин, его права
реализуются в порядке, предусмотренном статьями 22-24 настоящего Кодекса.
6. Заключение договора в пользу застрахованного не освобождает страхователя от
выполнения обязанностей по этому договору.
Страхование третьего лица осуществляется за счет страхователя.
7. В случае, если застрахованный отказался от получения страховой выплаты,
причитающейся ему в соответствии с договором, право на получение страховой выплаты
переходит к страхователю.
8. В случае смерти не являющегося страхователем застрахованного, в отношении
которого заключен договор личного страхования, не предусматривающий такой случай, этот
договор подлежит прекращению, если законодательными актами или договором не
предусмотрена замена застрахованного.
Если смерть застрахованного явилась тем страховым случаем, который предусмотрен
договором страхования, этот договор исполняется на предусмотренных им условиях.
В случае смерти не являющегося страхователем застрахованного, в отношении
которого заключен договор имущественного страхования, права и обязанности
застрахованного с согласия страхователя переходят к наследникам того имущества и тех
имущественных прав застрахованного, которые были объектом страхования, если
законодательными актами или договором не предусмотрено иное.
Если страхователь не согласен на замену умершего застрахованного либо наследники
застрахованного не согласны принять его права и обязанности, вытекающие из договора
страхования, этот договор подлежит прекращению.
9. На договор страхования в пользу третьего лица (застрахованного)
распространяются положения статьи 391 настоящего Кодекса в той части, в которой они не
противоречат положениям настоящей статьи.
Сноска. Статья 815 с изменениями, внесенными Законами РК от 18 декабря 2000 г. N
128; от 7 мая 2007 года N 244.
Статья 816. Выгодоприобретатель
1. Выгодоприобретатель - лицо, которое в соответствии с договором страхования или
законодательными актами об обязательном страховании является получателем страховой
выплаты.
Выгодоприобретателем могут быть как юридическое лицо, так и гражданин.
Выгодоприобретатель может назначаться как по личному, так и имущественному
страхованию.
По обязательным видам страхования выгодоприобретатель определяется законодательными акта
ми, регулирующими данный вид страхования, по добровольным видам - назначается
страхователем.
2. Если иное не предусмотрено законодательными актами об обязательном страховании
или договором о добровольном страховании, выгодоприобретателем является страхователь.
Если страхователь не является застрахованным, то выгодоприобретателем должен быть
застрахованный, либо он назначается с письменного согласия застрахованного.
Если выгодоприобретатель в договоре страхования не обозначен, им предполагается
застрахованный.
3. (Исключен - от 20 февраля 2006 года N 128).
4. (исключен - N 128 от 18.12.2000 г.)
5. В случае, когда застрахованный одновременно является выгодоприобретателем, на
последнего распространяются положения, предусмотренные статьей 815 настоящего Кодекса.
6. В случае смерти выгодоприобретателя, не являющегося застрахованным, либо его
отказа от прав выгодоприобретателя, права последнего переходят к страхователю.
В случае смерти выгодоприобретателя, являющегося застрахованным, наступают
последствия, предусмотренные пунктом 8 статьи 815 настоящего Кодекса.
7. Если смерть застрахованного являлась тем случаем, который предусмотрен
договором страхования, то в случае, когда такой застрахованный не является страхователем
либо является им, но в договоре не обозначен выгодоприобретатель, выгодоприобретателями
признаются наследники застрахованного.
8. При наступлении страхового случая выгодоприобретатель вправе предъявить
непосредственно страховщику требование о выплате ему страховой выплаты, предусмотренной
договором страхования.
9. Заключение договора в пользу выгодоприобретателя не освобождает страхователя
от выполнения обязанностей по этому договору.
Сноска. Статья 816 с изменениями, внесенными законами РК от 18 декабря 2000 г. N
128; от 20 февраля 2006 года N 128 (порядок введения в действие см. ст 2).
Статья 817. Страховой случай
1. Страховой случай - событие, с наступлением которого договор страхования
предусматривает осуществление страховой выплаты.
2. Виды страховых случаев по обязательному страхованию определяются законодательными акт
ами об обязательном страховании, а по добровольному страхованию - соглашением сторон.
3. Событие, рассматриваемое в качестве страхового случая, должно обладать
признаками вероятности и случайности его наступления за исключением событий, которые
могут быть предусмотрены по договору накопительного страхования.
4. Доказывание наступления страхового случая, а также причиненных им убытков
лежит на страхователе (выгодоприобретателе, застрахованном).
Сноска. Статья 817 с изменениями, внесенными законами РК от 18.12.2000 N 128; от
15.07.2010 № 338-IV (порядок введения в действие см. ст. 2).
Статья 818. Страховые премии
1. Страховая премия - сумма денег, которую страхователь обязан уплатить
страховщику за принятие последним обязательств произвести страховую выплату страхователю
(выгодоприобретателю) в размере, определенном договором страхования.
Полученные страховщиком от страхователя страховые премии, за исключением случая,
предусмотренного пунктом 3 статьи 845-1 настоящего Кодекса, принадлежат ему на праве
собственности.
2. Размеры страховых премий устанавливаются
договором. При обязательных видах страхования они устанавливаются законодательными актам
и.
Порядок и сроки уплаты страховых премий определяются договором. По обязательным
видам страхования они могут определяться законодательством.
3. Стороны при определении размера страховых премий, подлежащих уплате по
договору страхования, могут применять разработанные страховщиком страховые тарифы,
определяющие ставку страховой премии, взимаемой с единицы страховой суммы с учетом
объекта страхования и характера страхового риска.
4. Договором может быть предусмотрена уплата страховой премии в рассрочку в виде
периодических страховых взносов.
5. Если договором страхования предусмотрено внесение страховой премии в
рассрочку, договором могут быть определены последствия неуплаты в установленные сроки
очередных страховых взносов, включая досрочное расторжение договора.
6. Если страховой случай наступил до уплаты определенного страхового взноса,
внесение которого просрочено, страховщик вправе при определении размера страховой
выплаты зачесть сумму просроченного страхового взноса.
Сноска. Статья 818 с изменениями, внесенными законами РК от 18.12.2000 N 128; от
20.02.2006 N 128 (порядок введения в действие см. ст.2); от 07.05.2007 N 244; от
27.04.2015 № 311-V (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня
его первого официального опубликования).
Статья 819. Страховая сумма
1. Страховая сумма - сумма денег, на которую застрахован объект страхования и
которая представляет собой предельный объем ответственности страховщика при наступлении
страхового случая.
2. Размеры страховых сумм устанавливаются договором.
При обязательных видах страхования они не могут быть менее
размеров, установленных законодательными актами.
3. При страховании имущества страховая сумма не может превышать его
действительной стоимости на момент заключения договора (страховой стоимости).
4. Стороны не могут оспаривать стоимость имущества, определенную в договоре
страхования, за исключением случаев, когда страховщик докажет, что он был намеренно
введен в заблуждение страхователем. Если страховая сумма, определенная договором
страхования, превышает страховую стоимость, он является недействительным в той части
страховой суммы, которая превышает страховую стоимость на момент заключения договора.
5. (Исключен - от 20 февраля 2006 года N 128 (порядок введения в действие см.
ст.2).
Сноска. В статью 819 внесены изменения - Законом РК от 18 декабря 2000 г. N 128;
от 20 февраля 2006 года N 128 (порядок введения в действие см. ст.2).
Статья 820. Страховая выплата
1. Страховая выплата - сумма денег, выплачиваемая страховщиком страхователю
(выгодоприобретателю) в пределах страховой суммы при наступлении страхового случая либо
при наступлении срока, определенного в договоре накопительного страхования.
Страховая выплата осуществляется единовременным платежом, за исключением
страховых выплат по договорам аннуитетного страхования.
2. Порядок определения размеров страховой выплаты устанавливается договором. При
обязательных видах страхования порядок определения размеров страховой выплаты
определяется законодательными актами Республики Казахстан.
3. Порядок и сроки осуществления страховых выплат определяются договором.
По обязательным видам страхования они могут быть определены законодательными
актами.
4. Страховая выплата по страхованию имущества и гражданско-правовой
ответственности не может превышать размера реального ущерба, понесенного страхователем
(застрахованным) в результате наступления страхового случая.
5. Страховая выплата по личному страхованию осуществляется страхователю
(застрахованному), независимо от причитающихся ему сумм по социальному обеспечению, по
другим договорам страхования и в порядке возмещения вреда.
6. Условиями договора имущественного страхования может предусматриваться замена
страховой выплаты компенсацией ущерба в натуральной форме в пределах суммы страховой
выплаты.
7. При осуществлении страховой выплаты страховщик вправе произвести зачет
причитающихся ему от страхователя страховых премий либо страховых взносов.
8. За несвоевременное осуществление страховой выплаты страховщик несет
ответственность в соответствии со статьей 353 настоящего Кодекса, если более высокий
размер ответственности не предусмотрен договором или законодательными актами об
обязательном страховании.
Сноска. В статью 820 внесены изменения - Законом РК от 18 декабря 2000 г. N 128;
от 20 февраля 2006 года N 128 (порядок введения в действие см. ст.2).
Статья 821. Двойное страхование
1. Двойное (множественное) страхование - страхование одного и того же объекта у
нескольких страховщиков по самостоятельным договорам с каждым.
2. При двойном страховании имущества каждый страховщик несет перед страхователем
ответственность в пределах заключенного с ним договора, однако общая сумма страховых
выплат, полученная страхователем от всех страховщиков, не может превышать реального
ущерба.
При этом страхователь вправе получить страховую выплату с любого страховщика в
объеме страховой суммы, предусмотренной заключенным с ним договором. В случае, если
полученная страховая выплата не покрывает реального ущерба, страхователь вправе получить
недостающую сумму с другого страховщика.
Страховщик, полностью или частично освобожденный от страховой выплаты в силу
того, что причиненный ущерб возмещен другими страховщиками, обязан вернуть страхователю
соответствующую часть страховых премий, за вычетом понесенных расходов.
3. При двойном (множественном) личном страховании каждый страховщик выполняет
свои страховые обязательства перед страхователем самостоятельно, независимо от
выполнения их другими страховщиками.
Сноска. В статью 821 внесены изменения - Законом РК от 18 декабря 2000 г. N 128.
Статья 822. Групповое страхование
1. При групповом страховании одним договором страхования охватывается несколько
застрахованных, являющихся одновременно выгодоприобретателями.
2. Групповое страхование может быть как личным, так и имущественным, как
персонифицированным, так и обезличенным, охватывающим определенную категорию лиц.
При обезличенном страховании круг застрахованных должен быть конкретизирован в
договоре страхования в той мере, в которой это необходимо для индивидуализации
страхового случая, его последствий в отношении каждого застрахованного и размера
причитающейся ему страховой выплаты.
3. Коллективное страхование работодателем своих работников может быть только
личным страхованием.
Сноска. В статью 822 внесены изменения - Законом РК от 18 декабря 2000 г. N 128.
Статья 823. Сострахование
1. Объект страхования может быть застрахован по одному договору
совместно несколькими страховщиками (сострахование). При этом в договоре должны
содержаться условия, определяющие права и обязанности каждого страховщика в
согласованных долях.
Если в таком договоре не определены права и обязанности каждого из страховщиков,
они солидарно отвечают перед страхователем (выгодоприобретателем) за осуществление
страховой выплаты.
2. Для совместного страхования крупных или особо крупных рисков состраховщики
могут создавать на основе договора о совместной деятельности простые товарищества
(страховые пулы).
3. При наличии соответствующего соглашения между состраховщиками один из них
может представлять всех состраховщиков во взаимоотношениях со страхователем, оставаясь
ответственным перед последним только в своей доле.
Сноска. В статью 823 внесены изменения - Законом РК от 18 декабря 2000 г. N 128.
Статья 824. Перестрахование
1. Страховщик вправе путем перестрахования обеспечить покрытие риска исполнения
всех или части своих обязательств перед страхователем у другого страховщика
(перестраховщика).
2. Страховщик, заключивший с перестраховщиком договор перестрахования
(перестрахователь), остается ответственным перед страхователем в полном объеме в
соответствии с заключенным с ним договором страхования.
3. Условия перестрахования определяются законодательными актами Республики
Казахстан и договором перестрахования между перестрахователем и перестраховщиком.
Договор перестрахования должен отвечать требованиям, предъявляемым настоящим
Кодексом к договору страхования. Договор исламского перестрахования должен отвечать
требованиям, предъявляемым настоящим Кодексом к договору исламского страхования. При
этом страховщик по основному договору страхования (договору исламского страхования) в
договоре перестрахования (договоре исламского перестрахования) считается страхователем.
4. Для организации перестрахования перестраховщики могут объединяться на
основе договора о совместной деятельности в простые товарищества (перестраховочные
пулы).
5. Допускается последовательное заключение двух или нескольких договоров
перестрахования.
Сноска. Статья 824 с изменениями, внесенными законами РК от 10.07.2003 N
483 (вводится в действие с 1 января 2004 года); от 20.02.2006 N 128 (порядок введения в
действие см. ст. 2); от 27.04.2015 № 311-V (вводится в действие по истечении десяти
календарных дней после дня его первого официального опубликования).
Статья 825. Форма договора страхования
1. Договор страхования заключается в письменной форме путем:
1) составления сторонами договора страхования;
2) присоединения страхователя к типовым условиям (правилам страхования),
разработанным страховщиком в одностороннем порядке (договор присоединения), и выдачи
страховщиком страхователю страхового полиса;
3) (подпункт исключен - Законом Республики Казахстан от 10 июля 2003 года N
483 (вводится в действие с 1 января 2004 года);
4) (Исключен - от 20 февраля 2006 года N 128 (порядок введения в действие см.
ст.2).
2. Форма письменного договора по обязательному
страхованию определяется законодательными актами Республики Казахстан об
обязательном страховании, а по добровольному страхованию - страховщиком либо соглашением
сторон.
3. Несоблюдение письменной формы договора страхования влечет его
недействительность.
Сноска. В статью 825 внесены изменения - Законами РК от 18 декабря 2000 г. N 128;
от 1 июля 2003 года N 445; Законом Республики Казахстан от 10 июля 2003 года N
483 (вводится в действие с 1 января 2004 года); от 20 февраля 2006 года N 128 (порядок
введения в действие см. ст.2).
Статья 825-1. Правила страхования
1. Правила страхования разрабатываются страховщиком по каждому виду страхования и
должны соответствовать требованиям настоящей статьи.
2. Правила страхования должны содержать:
1) перечень объектов страхования;
2) порядок определения страховых сумм;
3) перечень страховых случаев;
4) исключение из страховых случаев и ограничение страхования;
5) срок и место действия договора страхования;
6) порядок заключения договора страхования;
7) права и обязанности сторон;
8) действия страхователя при наступлении страхового случая;
9) перечень документов, подтверждающих наступление страхового случая и размер
убытков;
10) порядок и условия осуществления страховых выплат;
10-1) срок уведомления страхователя или застрахованного о недостающих документах,
необходимых для осуществления страховой выплаты;
11) срок принятия решения о страховой выплате или отказе в страховой выплате;
12) условия прекращения договора страхования;
13) порядок разрешения споров;
14) исключен Законом РК от 20.02.2006 N 128 (порядок введения в действие см. ст.
2);
15) дополнительные условия.
3. Исключен Законом РК от 10.07.2003 N 483 (вводится в действие с 01.01.2004).
4. По соглашению между страхователем и страховщиком на основании правил
страхования могут быть заключены договоры страхования, предусматривающие дополнительные
условия, определяемые при заключении договора страхования.
5. Исключен Законом РК от 30.12.2009 № 234-IV.
Сноска. Кодекс дополнен статьей 825-1 в соответствии с Законом РК от 18.12.2000 N
128; с изменениями, внесенными законами РК от 10.07.2003 N 483 (вводится в действие с
01.01.2004); от 20.02.2006 N 128 (порядок введения в действие см. ст. 2); от 30.12.2009
№ 234-IV; от 15.07.2010 № 338-IV (порядок введения в действие см. ст. 2).
Статья 826. Содержание договора страхования
1. Договор страхования должен содержать:
1) наименование, место нахождения и банковские реквизиты страховщика;
2) фамилию, имя, отчество (при его наличии) и местожительства страхователя (если
им является физическое лицо) или его
наименование, место нахождения и банковские реквизиты (если им является юридическое
лицо);
3) указание объекта страхования;
4) указание страхового случая;
5) размеры страховой суммы (за исключением договоров аннуитетного страхования) и
порядок и сроки осуществления страховой выплаты;
6) размер страховой премии, порядок и сроки их уплаты;
6-1) размер вознаграждения страховщика за управление исламским страховым фондом,
условия и порядок его уплаты (при заключении договора исламского страхования);
7) дату заключения и срок действия договора;
8) указания о застрахованном и выгодоприобретателе, если они являются участниками
страхового отношения;
9) номер, серию договора (страхового полиса);
10) случаи и порядок внесения изменений в условия договора;
11) условия выплаты и размер выкупной суммы (для накопительного страхования);
11-1) сроки уведомления страхователя или застрахованного о недостающих документах,
необходимых для осуществления страховой выплаты;
12) утратил силу Законом РК от 12.01.2012 № 538-IV (вводится в действие с
01.01.2013);
13) утратил силу Законом РК от 12.01.2012 № 538-IV (вводится в действие с
01.01.2013);
14) вид валюты страховой суммы, страховой выплаты и страховой премии;
15) указание идентификационного номера, признака резидентства и сектора экономики
страхователя;
16) указание идентификационного номера, признака резидентства и сектора экономики
застрахованного (выгодоприобретателя), если он не является страхователем по договору
страхования, в случае указания застрахованного (выгодоприобретателя) в договоре
страхования.
2. По соглашению сторон в договор могут быть включены иные условия.
2-1. Франшиза - предусмотренное условиями страхования освобождение страховщика от
возмещения ущерба, не превышающего определенного размера.
Франшиза бывает условная (невычитаемая) и безусловная (вычитаемая).
При условной франшизе страховщик освобождается от возмещения ущерба, не
превышающего установленного размера франшизы, но должен возместить ущерб полностью, если
его размер больше этой суммы.
При безусловной франшизе ущерб во всех случаях возмещается за вычетом
установленной суммы.
Франшиза устанавливается либо в процентах к страховой сумме, либо в абсолютном
размере.
3. Если договор страхования содержит условия, ухудшающие положение страхователя
по сравнению с теми, которые предусмотрены законодательными актами, действуют правила,
установленные этими законодательными актами.
4. Период ответственности перестраховщика по договору перестрахования должен
соответствовать периоду ответственности страховщика по договору страхования,
обязательства по которому переданы в перестрахование, если договором перестрахования не
предусмотрено иное.
5. Ответственность за неполноту условий, подлежащих указанию в договоре
страхования, несет страховщик.
Сноска. Статья 826 с изменениями, внесенными законами РК от 18.12.2000 N 128; от
20.02.2006 N 128 (порядок введения в действие см. ст. 2); от 12.01.2007 N 225 (вводится
в действие со дня его официального опубликования); от 30.12.2009 № 234-IV; от 15.07.2010
№ 338-IV (порядок введения в действие см. ст. 2); от 12.01.2012 № 538-IV (порядок
введения в действие см. ст. 2); от 27.04.2015 № 311-V (вводится в действие по истечении
десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).
Статья 826-1. Отсрочка уплаты страховой премии по
договору накопительного страхования
1. Страховщик, не получивший страховой взнос (за исключением первого) в
установленный договором накопительного страхования срок, обязан уведомить страхователя о
необходимости уплаты страхового взноса.
2. Уведомление должно содержать:
1) период, в течение которого необходимо уплатить страховой взнос (период
отсрочки страховой премии);
2) размер пени за просрочку уплаты страхового взноса;
3) право страховщика в одностороннем порядке прекратить действие договора в
случае неуплаты страхового взноса в течение периода отсрочки страховой премии.
3. Период отсрочки страховой премии не может быть менее 30 календарных дней.
4. При наступлении страхового случая в период отсрочки страховой премии по
договору накопительного страхования страховщик обязан осуществить страховую выплату,
удержав при этом сумму задолженности.
5. Уведомление о необходимости уплаты страхового взноса направляется страхователю
способом, позволяющим подтвердить отправку уведомления.
Сноска. Кодекс дополнен статьей 826-1 в соответствии с Законом РК от 18.12.2000 N
128; с изменениями, внесенными законами РК от 20.02.2006 N 128 (порядок введения в
действие см. ст. 2); от 15.07.2010 № 338-IV (порядок введения в действие см. ст. 2).
Статья 826-2. Восстановление действия договора
накопительного страхования
1. Если действие договора накопительного страхования было приостановлено или
прекращено на основании неуплаты страхователем страхового взноса, страховщик обязан
восстановить действие договора при уплате страхователем:
1) (исключен - от 20 февраля 2006 года N 128 (порядок введения в действие см.
ст.2);
2) просроченных страховых взносов;
3) пени за просрочку уплаты страховых взносов в размере, предусмотренном статьей
353 настоящего Кодекса.
2. Страхователь вправе восстановить действие договора накопительного страхования
в течение одного года с даты прекращения действия договора или приостановления
исполнения сторонами договора своих обязательств.
3. Страховщик вправе при восстановлении действия договора накопительного
страхования провести медицинскую экспертизу состояния здоровья застрахованного лица.
В случае ухудшения состояния здоровья застрахованного лица страховщик вправе
произвести перерасчет размеров страховой выплаты и (или) страховой премии. При отказе
страхователя восстановить действие договора на новых условиях договор восстановлению не
подлежит.
4. Страховщик вправе отказаться от восстановления действия договора
накопительного страхования, если действие такого договора было досрочно прекращено и
страховщиком была выплачена выкупная сумма.
Сноска. Дополнен статьей 826-2 - Законом РК от 18 декабря 2000 г. N 128; внесены
изменения - от 20 февраля 2006 года N 128 (порядок введения в действие см. ст.2).
Статья 826-3. Страхование по договору путем
оформления генерального полиса
1. По соглашению страхователя со страховщиком систематическое страхование разных
партий однородного имущества (товаров, грузов и т. п.) на сходных условиях в течение
определенного срока может осуществляться на основании одного договора страхования путем
выдачи страхователю генерального полиса.
2. Страхователь обязан в отношении каждой партии имущества, подпадающего под
действие договора, указанного в пункте 1 настоящей статьи, сообщать страховщику
обусловленные таким договором сведения в предусмотренный им срок, а если он не
предусмотрен, немедленно по их получении. Страхователь не освобождается от этой
обязанности, даже если к моменту получения таких сведений возможность убытков,
подлежащих возмещению страховщиком, уже миновала.
3. По требованию страхователя страховщик обязан выдавать страховые полисы по
отдельным партиям имущества, подпадающим под действие договора, указанного в пункте 1
настоящей статьи.
В случае несоответствия содержания страхового полиса генеральному полису
предпочтение отдается страховому полису.
Сноска. Дополнен статьей 826-3 - Законом РК от 18 декабря 2000 г. N 128.
Статья 827. Действие договора страхования
1. Договор страхования вступает в силу и становится обязательным для сторон с
момента уплаты страхователем страховой премии, а при уплате ее в рассрочку - первого
страхового взноса, если договором или законодательными актами об обязательном
страховании не предусмотрено иное.
2. Договор страхования прекращает свое действие с момента осуществления страховой
выплаты по первому наступившему страховому случаю, если договором или законодательными
актами об обязательном страховании не предусмотрено иное.
3. Период действия страховой защиты совпадает со сроком действия договора, если
договором или законодательными актами об обязательном страховании не предусмотрено иное.
Сноска. В статью 827 внесены изменения - Законом РК от 18 декабря 2000 г. N 128.
Статья 828. Обязанности страховщика
1. Страховщик обязан:
1) при наступлении страхового случая произвести страховую выплату в размере,
порядке и сроки, установленные в договоре страхования или законодательных актах;
1-1) ознакомить страхователя с правилами страхования и предоставить копию правил,
если договор страхования заключен в форме договора присоединения с выдачей страхователю
страхового полиса по добровольным видам страхования;
2) возместить страхователю (застрахованному) расходы, произведенные им для
уменьшения убытков при страховом случае;
3) обеспечить тайну страхования;
4) в случаях непредставления страхователем (застрахованным) или потерпевшим
(выгодоприобретателем) либо их представителем всех документов, необходимых для
осуществления страховой выплаты, уведомить их о недостающих документах в срок,
установленный договором страхования.
2. Законодательными актами о страховании и страховой деятельности, а также
договором страхования могут быть предусмотрены другие обязанности страховщика.
Сноска. Статья 828 с изменениями, внесенными законами РК от 18.12.2000 N 128; от
30.12.2009 № 234-IV; от 15.07.2010 № 338-IV (порядок введения в действие см. ст. 2).
Статья 829. Возмещение расходов,
направленных на уменьшение убытков
от страхового случая
1. При наступлении страхового случая, предусмотренного договором имущественного
страхования, страхователь (застрахованный) обязан принять разумные и доступные в
сложившихся обстоятельствах меры, чтобы предотвратить или уменьшить возможные убытки, в
том числе меры к спасению и сохранению застрахованного имущества.
Принимая такие меры, страхователь (застрахованный) должен следовать указаниям
страховщика, если они сообщены страхователю (застрахованному).
2. Расходы, понесенные страхователем (застрахованным) в целях предотвращения или
уменьшения убытков, подлежат возмещению страховщиком, если такие расходы были необходимы
или были произведены для выполнения указаний страховщика, даже если соответствующие меры
оказались безуспешными.
Такие расходы возмещаются в фактических размерах, однако с тем, чтобы общая сумма
страховой выплаты и компенсации расходов не превысила страховой суммы, предусмотренной
договором страхования, если расходы возникли в результате исполнения страхователем
(застрахованным) указаний страховщика, они возмещаются в полном размере, безотносительно
к страховой сумме.
3. Страховщик освобождается от осуществления страховой выплаты в части тех
убытков, которые возникли вследствие того, что страхователь (застрахованный) умышленно
не принял разумных и доступных ему мер, чтобы уменьшить возможные убытки.
Сноска. В статью 829 внесены изменения - Законами РК от 18 декабря 2000 г. N 128;
от 1 июля 2003 года N 445.
Статья 830. Тайна страхования
1. Тайна страхования включает в себя сведения о размерах страховой суммы,
выкупной суммы и оплаченных страховых премий, иных условиях договора страхования
(перестрахования), относящихся к личности страхователя, застрахованного или
выгодоприобретателя. Не относятся к тайне страхования сведения о заключенных договорах
страхования (перестрахования) страховой (перестраховочной) организацией, находящейся в
процессе ликвидации.
1-1. Законодательными актами о страховании и страховой деятельности могут быть
предусмотрены иные условия и порядок разглашения сведений, составляющих тайну
страхования.
2. Профессиональные участники страхового рынка, страховой агент не вправе
разглашать полученные ими в результате своей профессиональной деятельности сведения,
составляющие тайну страхования, за исключением случаев предоставления информации другому
профессиональному участнику страхового рынка либо страховому агенту, связанных с
заключением договоров перестрахования или с отношениями по сострахованию, а также
случаев, предусмотренных пунктами 4, 5 и 6 настоящей статьи.
3. Должностные лица, работники страховой (перестраховочной) организации, страховых
холдингов-резидентов Республики Казахстан, страховых брокеров, страховых агентов,
страховые агенты и иные лица, которые в силу осуществления своих служебных обязанностей
получили доступ к сведениям, составляющим тайну страхования, за их разглашение несут
ответственность, предусмотренную законами Республики Казахстан.
4. Тайна страхования может быть раскрыта третьему лицу на основании письменного
согласия страхователя (застрахованного, выгодоприобретателя).
5. Сведения, содержащие тайну страхования, предоставляются:
1) представителю страхователя (выгодоприобретателя) - на основании нотариально
удостоверенной доверенности;
2) органу дознания и предварительного следствия - по находящимся в его
производстве уголовным делам;
3) суду - по находящимся в его производстве делам на основании определения или
постановления суда;
4) прокурору - на основании постановления о производстве проверки в пределах его
компетенции по находящимся у него на рассмотрении материалам;
4-1) уполномоченному органу по финансовому мониторингу - в целях и порядке,
предусмотренных Законом Республики Казахстан "О противодействии легализации (отмыванию)
доходов, полученных преступным путем, и финансированию терроризма";
4-2) Государственной корпорации «Правительство для граждан» в целях,
предусмотренных пунктом 4 статьи 59 Закона Республики Казахстан «О пенсионном
обеспечении в Республике Казахстан»;
Примечание РЦПИ!
Пункт 5 предусмотрено дополнить подпунктом 4-3) в соответствии с Законом РК от
18.11.2015 № 412-V (вводится в действие с 01.01.2017).
5) уполномоченному государственному органу - по вопросам, связанным с
осуществлением надзора за страховой деятельностью;
5-1) страховому холдингу-резиденту Республики Казахстан – для целей расчета
пруденциальных нормативов страховой группы, а также формирования системы управления
рисками и внутреннего контроля страховой группы;
6) иным лицам в соответствии с законодательными актами Республики Казахстан о
страховании и страховой деятельности.
6. Сведения, содержащие тайну страхования, в случае смерти страхователя,
застрахованного, выгодоприобретателя выдаются:
1) наследникам;
2) судам и нотариусам по находящимся в их производстве наследственным делам на
основании определения, постановления суда или письменного запроса нотариуса, заверенного
его печатью. К письменному запросу нотариуса должна быть приложена копия свидетельства о
смерти страхователя;
3) иностранным консульским учреждениям - по находящимся в их производстве делам о
наследовании.
7. Общие условия осуществления страховой деятельности, перечень предлагаемых
страховых услуг, страховые тарифы, сроки страхования, а также иные основные условия
договора страхования (перестрахования) являются открытой информацией и не могут быть
предметом тайны страхования и коммерческой тайны.
8. В случае разглашения страховщиком сведений, составляющих тайну страхования,
страхователь (застрахованный, выгодоприобретатель) вправе потребовать возмещения
причиненных убытков, а в надлежащих случаях - компенсации морального вреда.
Сноска. Статья 830 в редакции Закона РК от 18.12.2000 N 128; с изменениями,
внесенными законами РК от 10.07.2003 N 483 (вводится в действие с 01.01.2004); от
27.02.2004 N 527 (вводится в действие с 01.04.2004); от 20.02.2006 N 128 (порядок
введения в действие см. ст. 2); от 28.08.2009 N 192-IV (вводится в действие с
08.03.2010); от 15.07.2010 № 338-IV (порядок введения в действие см. ст. 2); от
21.06.2012 № 19-V (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после его
первого официального опубликования); от 10.06.2014 № 206-V (вводится в действие по
истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от
17.11.2015 № 408-V (вводится в действие с 01.03.2016); от 24.11.2015 № 422-V (вводится в
действие с 01.01.2016); от 06.04.2016 № 483-V (вводится в действие по истечении десяти
календарных дней после дня его первого официального опубликования).
Статья 831. Обязанности страхователя
1. Страхователь обязан:
1) уплачивать страховые премии в размере, порядке и сроки,
установленные договором страхования;
2) информировать страховщика о состоянии страхового риска;
3) уведомить страховщика о наступлении страхового случая;
4) принять меры к уменьшению убытков от страхового случая (пункт 1 статьи 829
настоящего Кодекса);
5) обеспечить переход к страховщику права требования к лицу, ответственному за
наступление страхового случая (статья 840 настоящего Кодекса).
2. Договором страхования могут быть предусмотрены и другие обязанности
страхователя.
Сноска. В статью 831 внесены изменения - Законом РК от 18 декабря 2000 г. N 128.
Статья 832. Сведения, предоставляемые
страхователем при заключении договора
1. При заключении договора страхователь обязан сообщить страховщику известные
страхователю обстоятельства, имеющие существенное значение для определения вероятности
наступления страхового случая и размера возможных убытков от его наступления (страхового
риска), если эти обстоятельства не известны и не должны быть известны страховщику.
Существенными признаются во всяком случае обстоятельства, определенно оговоренные
в правилах страхования, разработанных страховщиком, или в письменном запросе
страховщика, направленном страхователю в период заключения договора.
2. Если договор страхования заключен при отсутствии ответов страхователя на
какие-либо вопросы страховщика, последний не может впоследствии требовать расторжения
договора либо признания его недействительным на том основании, что соответствующие
обстоятельства не были сообщены страхователем.
3. Если после заключения договора будет установлено, что страхователь сообщил
страховщику заведомо ложные сведения об обстоятельствах, указанных в пункте 1 настоящей
статьи, страховщик вправе потребовать признания договора недействительным и применения
последствий, предусмотренных частями второй и третьей пункта 1 статьи 844 настоящего
Кодекса.
Страховщик не может требовать признания договора недействительным, если
обстоятельства, о которых умолчал страхователь, уже отпали.
Сноска. В статью 832 внесены изменения - Законом РК от 18 декабря 2000 г. N 128.
Статья 833. Оценка страхового риска и причиненного вреда
1. При заключении договора страхования имущества страховщик вправе произвести
осмотр и оценку страхуемого имущества, а при необходимости назначить экспертизу в целях
установления его действительной стоимости.
Оценка страхуемого имущества и причиненного вреда, осуществляемая страховщиком,
является составной частью страхования и не требует дополнительного лицензирования.
2. При заключении договора личного страхования страховщик вправе произвести
обследование страхуемого лица для оценки фактического состояния его здоровья.
3. Оценка страхового риска страховщиком на основании настоящей статьи
необязательна для страхователя, который вправе доказывать иное.
4. Размер причиненного вреда в результате наступления страхового случая по
заявлению страхователя или его представителя определяет страховщик. При необходимости
оценка размера причиненного вреда проводится оценщиком (независимым экспертом). При
несогласии с результатами оценки причиненного вреда стороны вправе доказывать иное.
5. При обязательных видах страхования порядок и условия проведения оценки размера
причиненного вреда в результате наступления страхового случая могут
определяться законодательными актами Республики Казахстан.
Сноска. Статья 833 с изменениями, внесенными Законами РК от 1 июля 2003 года N
445; от 7 мая 2007 года N 244.
Статья 834. Последствия увеличения страхового
риска в период действия договора
1. В период действия договора имущественного страхования страхователь
(застрахованный) обязан незамедлительно сообщать страховщику о ставших ему известными
значительных изменениях в обстоятельствах, сообщенных страховщику при заключении
договора, если эти изменения могут существенно повлиять на увеличение страхового риска.
Значительными во всяком случае признаются изменения, оговоренные в договоре
страхования.
2. Страховщик, уведомленный об обстоятельствах, влекущих увеличение страхового
риска, вправе потребовать изменения условий договора или уплаты дополнительной страховой
премии соразмерно увеличению риска.
Если страхователь или застрахованный возражает против изменения условий договора
страхования или доплаты страховой премии, страховщик вправе потребовать расторжения
договора в соответствии с правилами, предусмотренными главой 24 настоящего Кодекса.
3. При невыполнении страхователем или застрахованным предусмотренной в пункте 1
настоящей статьи обязанности страховщик вправе потребовать расторжения договора и
возмещения убытков, причиненных расторжением договора.
4. Страховщик не вправе требовать расторжения договора, если обстоятельства,
влекущие увеличение страхового риска, уже отпали.
5. При личном страховании последствия изменения страхового риска в период
действия договора, указанные в пунктах 2 и 3 настоящей статьи, могут наступить, если они
прямо предусмотрены в договоре.
Сноска. В статью 834 внесены изменения - Законом РК от 18 декабря 2000 г. N 128.
Статья 835. Уведомление страховщика
о наступлении страхового случая
1. Страхователь после того, как ему стало известно о наступлении страхового
случая, обязан незамедлительно уведомить о его наступлении страховщика или его
представителя. Если договором или законодательным актом Республики Казахстан
об обязательном страховании предусмотрен срок и (или) способ уведомления, оно должно
быть сделано в обусловленный срок и указанным в договоре или законодательном акте
Республики Казахстан способом.
В случае, если страхователь не является застрахованным, такая обязанность лежит
на застрахованном.
В случае, если при личном страховании страховым случаем является смерть
застрахованного, то обязанность уведомления страховщика о страховом случае лежит на
страхователе, а если он одновременно являлся застрахованным - то на выгодоприобретателе.
При этом устанавливаемый договором срок уведомления страховщика не может быть менее
тридцати дней.
2. Выгодоприобретатель имеет право уведомить страховщика о наступлении страхового
случая при всех обстоятельствах, независимо от того, сделали это или нет страхователь
или застрахованный.
3. Неуведомление страховщика о наступлении страхового случая дает ему право
отказать в страховой выплате, если не будет доказано, что страховщик своевременно узнал
о наступлении страхового случая либо отсутствие у страховщика сведений об этом не могло
сказаться на его обязанности осуществить страховую выплату.
Сноска. В статью 835 внесены изменения - Законами РК от 18 декабря 2000 г. N 128;
от 1 июля 2003 года N 445.
Статья 836. Замена страхователя
1. В случае смерти страхователя, заключившего договор страхования имущества, права
и обязанности страхователя переходят к лицу, принявшему это имущество в порядке
наследования. В других случаях перехода права собственности (или иных вещных прав),
права и обязанности страхователя переходят к новому собственнику (или обладателю иных
вещных прав) с согласия страховщика, если договором или законодательными актами не
установлено иное.
2. В случае смерти страхователя, заключившего договор личного страхования в
пользу застрахованного, права и обязанности, определяемые этим договором, переходят к
застрахованному с его согласия. При невозможности выполнения застрахованным обязанностей
по договору страхования его права и обязанности могут перейти к лицам, осуществляющим в
соответствии с законодательными актами обязанности по охране его прав и законных
интересов.
3. При реорганизации страхователя, являющегося юридическим лицом, в период
действия договора страхования его права и обязанности по этому договору переходят с
согласия страховщика к соответствующему правопреемнику в порядке, определенном настоящим
Кодексом.
Статья 837. Замена застрахованного
1. В случае, когда по договору страхования ответственности за причинение вреда
(статья 811 настоящего Кодекса) застрахована ответственность лица иного, чем
страхователь, последний вправе, поскольку иное не предусмотрено договором, в любое время
до наступления страхового случая заменить это лицо другим, письменно уведомив об этом
страховщика.
2. Не являющийся страхователем застрахованный, названный в договоре личного
страхования, а также имущественного страхования, может быть заменен другим лишь с
согласия самого застрахованного (за исключением группового личного страхования) и
страховщика.
3. Если страхование третьего лица вытекает из требований законодательных актов об
обязательном страховании, замена застрахованного осуществляется в порядке, установленном
указанными законодательными актами и основанном на них договоре.
Сноска. В статью 837 внесены изменения - Законом РК от 18 декабря 2000 г. N 128.
Статья 838. Замена выгодоприобретателя
1. Страхователь вправе до наступления страхового случая заменить не являющегося
застрахованным выгодоприобретателя, названного в договоре страхования, другим лицом,
письменно уведомив об этом страховщика.
2. Выгодоприобретатель не может быть заменен другим лицом после того, как он
выполнил определенные обязанности по договору страхования, вытекающие из его соглашения
со страхователем, или предъявил страховщику требование по осуществлению страховой
выплаты.
3. Замена выгодоприобретателя, являющегося застрахованным, производится в порядке,
предусмотренном статьей 837 настоящего Кодекса.
Сноска. В статью 838 внесены изменения - Законом РК от 18 декабря 2000 г. N 128.
Статья 839. Основания освобождения страховщика от
осуществления страховой выплаты
1. Страховщик вправе полностью или частично отказать страхователю в страховой
выплате, если страховой случай произошел вследствие:
1) умышленных действий страхователя, застрахованного и (или) выгодоприобретателя,
направленных на возникновение страхового случая либо способствующих его наступлению, за
исключением действий, совершенных в состоянии необходимой обороны и крайней
необходимости;
2) действий страхователя, застрахованного и (или) выгодоприобретателя, признанных
в установленном законодательными актами Республики Казахстан порядке умышленными
уголовными или административными правонарушениями, находящимися в причинной связи со
страховым случаем.
Страховщик не освобождается от осуществления страховой выплаты по договорам
страхования гражданско-правовой ответственности, если страховой случай произошел по вине
лица, чья ответственность является объектом страхования.
Страховщик не освобождается от осуществления страховой выплаты, которая по
договору личного страхования подлежит выплате в случае смерти застрахованного, если
смерть наступила вследствие самоубийства и к этому времени договор страхования
действовал уже не менее двух лет.
2. Поскольку договором добровольного страхования и законодательными актами об
обязательном страховании не предусмотрено иное, страховщик освобождается от
осуществления страховой выплаты, если страховой случай наступил вследствие:
1) воздействия ядерного взрыва, радиации или радиоактивного заражения;
2) военных действий;
3) гражданской войны, народных волнений всякого рода, массовых беспорядков или
забастовок.
3. Поскольку договором имущественного страхования не предусмотрено иное,
страховщик освобождается от осуществления страховой выплаты за убытки, возникшие
вследствие изъятия, конфискации, реквизиции, ареста или уничтожения застрахованного
имущества по распоряжению государственных органов.
4. Основанием для отказа страховщика в осуществлении страховой выплаты может быть
также следующее:
1) сообщение страхователем страховщику заведомо ложных сведений об объекте
страхования, страховом риске, страховом случае и его последствиях;
2) умышленное непринятие страхователем мер по уменьшению убытков от страхового
случая (статья 829 настоящего Кодекса);
3) получение страхователем соответствующего возмещения убытка по имущественному
страхованию от лица, виновного в причинении убытка;
4) воспрепятствование страхователем страховщику в расследовании обстоятельств
наступления страхового случая и в установлении размера причиненного им убытка;
5) неуведомление страховщика о наступлении страхового случая (статья 835
настоящего Кодекса);
6) отказ страхователя от своего права требования к лицу, ответственному за
наступление страхового случая, а также отказ передать страховщику документы, необходимые
для перехода к страховщику права требования (статья 840 настоящего Кодекса). Если
страховое возмещение уже было выплачено, страховщик вправе требовать его возврата
полностью или частично;
7) другие случаи, предусмотренные законодательными актами.
5. Освобождение страховщика от страховой ответственности перед страхователем по
мотивам его неправомерных действий, предусмотренных настоящей статьей, одновременно
освобождает страховщика от осуществления страховой выплаты застрахованному или
выгодоприобретателю.
6. Условиями договора страхования могут быть предусмотрены другие основания для
отказа в страховой выплате, если это не противоречит законодательным актам.
7. Решение об отказе в страховой выплате принимается страховщиком и сообщается
страхователю в письменной форме с мотивированным обоснованием причин отказа.
8. Отказ страховщика произвести страховую выплату может быть обжалован
страхователем в суд.
Сноска. Статья 839 с изменениями, внесенными законами РК от 18.12.2000 № 128; от
20.02.2006 № 128 (порядок введения в действие см. ст. 2); от 03.07.2014 № 227-
V (вводится в действие с 01.01.2015).
Статья 840. Переход к страховщику прав
страхователя на возмещение убытков
(суброгация)
1. Если договором имущественного страхования не предусмотрено иное, к страховщику,
осуществившему страховую выплату, переходит в пределах уплаченной суммы право
требования, которое страхователь (застрахованный) имеет к лицу, ответственному за
убытки, возмещенные в результате страхования. Однако условие договора, исключающее
переход к страховщику права требования к лицу, умышленно причинившему убытки,
недействительно.
2. Перешедшее к страховщику право требования осуществляется им с соблюдением
правил, регулирующих отношения между страхователем (застрахованным) и лицом,
ответственным за убытки.
3. Страхователь (застрахованный) обязан при получении страховой выплаты передать
страховщику все документы и доказательства и сообщить ему все сведения, необходимые для
осуществления страховщиком перешедшего к нему права требования.
4. Если страхователь (застрахованный) отказался от своего права требования к
лицу, ответственному за убытки, возмещенные страховщиком, или осуществление этого права
стало невозможным по вине страхователя (застрахованного), страховщик освобождается от
осуществления страховой выплаты полностью или в соответствующей части и вправе
потребовать возврата излишне выплаченной суммы.
Сноска. В статью 840 внесены изменения - Законом РК от 18 декабря 2000 г. N 128.
Статья 841. Досрочное прекращение договора
страхования
1. Помимо общих оснований прекращения обязательств, предусмотренных настоящим
Кодексом, договор страхования прекращается досрочно в случаях:
1) когда перестал существовать объект страхования;
2) смерти застрахованного, не являющегося страхователем, когда не произошла его
замена (пункт 8 статьи 815 настоящего Кодекса);
3) отчуждения страхователем объекта имущественного страхования, если страховщик
возражает против замены страхователя, а договором или законодательными актами об
обязательном страховании не установлено иное (пункт 1 статьи 836 настоящего Кодекса);
4) прекращения в установленном порядке предпринимательской деятельности
страхователем, застраховавшим свой предпринимательский риск или гражданско-правовую
ответственность, связанную с этой деятельностью;
5) когда возможность наступления страхового случая отпала и существование
страхового риска прекратилось по обстоятельствам иным, чем страховой случай;
6) вступления в законную силу решения суда о принудительной ликвидации
страховщика, за исключением случаев, предусмотренных Законом Республики Казахстан "О
страховой деятельности";
7) исключен Законом РК от 15.07.2010 № 338-IV (порядок введения в действие см.
ст. 2);
8) изменения условий и сведений, включенных в страховой полис, выданный
страховщиком в порядке, предусмотренном законодательными актами Республики Казахстан;
9) в случаях, предусмотренных Законом Республики Казахстан "О страховой
деятельности".
В указанных случаях договор считается прекращенным с момента возникновения
обстоятельства, предусмотренного в качестве основания для прекращения договора, о чем
заинтересованная сторона должна незамедлительно уведомить другую.
1-1. Если страхователь по договору накопительного страхования расторгает его в
одностороннем порядке в период с четырнадцатого по тридцатый день с даты заключения
договора, то страховщик обязан возвратить страхователю полученную сумму страховых премий
за вычетом расходов, не превышающих двадцати процентов от полученной суммы страховых
премий, понесенных страховщиком при заключении договора накопительного страхования.
2. Страхователь вправе отказаться от договора страхования в любое время.
Сноска. Статья 841 с изменениями, внесенными законами РК от 10.07.2003 N
483 (вводится в действие с 01.01.2004); от 20.02.2006 N 128 (порядок введения в действие
см. ст. 2); от 30.12.2009 № 234-IV; от 15.07.2010 № 338-IV (порядок введения в действие
см. ст. 2).
Статья 842. Последствия досрочного прекращения
договора страхования
1. При досрочном прекращении договора ненакопительного страхования по
обстоятельствам, предусмотренным в пункте 1 статьи 841 настоящего Кодекса, страховщик
имеет право на часть страховой премии пропорционально времени, в течение которого
действовало страхование. Возврат страховых премий (взносов) при ликвидации страховщика
осуществляется в соответствии с очередностью удовлетворения требований кредиторов,
установленной законодательством Республики Казахстан о страховании и страховой
деятельности.
При досрочном прекращении договора накопительного страхования в случаях,
предусмотренных подпунктом 6) пункта 1 статьи 841 настоящего Кодекса и пунктом 3
настоящей статьи, возврату подлежит только выкупная сумма в размере, установленном
договором, и в соответствии с очередностью удовлетворения требований кредиторов,
установленной законодательством Республики Казахстан о страховании и страховой
деятельности.
2. При отказе страхователя от договора (пункт 2 статьи 841 настоящего Кодекса),
если это не связано с обстоятельствами, указанными в пунктах 1 и 1-1 статьи 841
настоящего Кодекса, уплаченные страховщику страховая премия либо страховые взносы не
подлежат возврату, если договором не предусмотрено иное.
3. В случаях, когда досрочное прекращение договора страхования вызвано
невыполнением его условий по вине страховщика, последний обязан возвратить страхователю
уплаченную им страховую премию либо страховые взносы полностью.
Сноска. Статья 842 в редакции Закона РК от 15.07.2010 № 338-IV (порядок введения в
действие см. ст. 2).
Статья 843. Недействительность договора страхования
1. Помимо общих оснований недействительности сделок, предусмотренных настоящим
Кодексом, договор страхования признается недействительным в случаях, если:
1) в момент заключения договора отсутствовал объект страхования;
2) объектом страхования выступают противоправные имущественные интересы (пункт
2 статьи 807);
3) объектом страхования является имущество, подлежащее конфискации на основании
вступившего в законную силу соответствующего решения суда, либо имущество, добытое
преступным путем или являющееся предметом уголовного правонарушения;
4) в качестве страхового случая предусмотрено событие, лишенное признаков
вероятности и случайности его наступления (пункт 3 статьи 817 настоящего Кодекса) и
которое неизбежно и объективно должно произойти в пределах действия договора, о чем
стороны или, по крайней мере, страхователь заведомо знали;
5) страхователь при заключении договора заведомо преследовал цель извлечения
неправомерной выгоды, в том числе заключения договора после наступления страхового
случая;
6) (исключен - от 20 февраля 2006 года N 128 (порядок введения в действие см.
ст.2);
7) (исключен - от 20 февраля 2006 года N 128 (порядок введения в действие см.
ст.2);
8) отсутствует согласие застрахованного в тех случаях, когда получение его
согласия является обязательным;
9) не соблюдена письменная форма договора (пункт 3 статьи 825 настоящего Кодекса).
2. Законодательными актами об обязательном страховании могут быть предусмотрены
применительно к отдельным видам страхования иные основания признания договора
недействительным.
Сноска. Статья 843 с изменениями, внесенными законами РК от 20.02.2006 №
128 (порядок введения в действие см. ст. 2); от 03.07.2014 № 227-V (вводится в действие
с 01.01.2015).
Статья 844. Последствия признания договора
страхования недействительным
1. При признании договора страхования недействительным страховщик обязан вернуть
страхователю полученные от него страховую премию либо страховые взносы, а страхователь
(выгодоприобретатель) - вернуть страховщику полученную от него страховую выплату.
Если договор признан недействительным по основаниям, возникшим вследствие
неправомерных действий страхователя, о чем страховщик в момент заключения договора, а
также в процессе его исполнения, не знал и не должен был знать, страховщик возвращает
страхователю страховую премию либо страховые взносы за неистекший срок договора, за
вычетом понесенных расходов, а в случае, если была произведена страховая выплата - имеет
право требовать возврата выплаченной суммы.
Такие же последствия наступают в случае признания договора страхования
недействительным по причинам, дающим основание страховщику отказать в страховой выплате
(статья 839 настоящего Кодекса).
2. Если договор страхования направлен на достижение преступной цели, то наступают
последствия, предусмотренные пунктами 4-6 статьи 157 настоящего Кодекса.
Сноска. В статью 844 внесены изменения - Законом РК от 18 декабря 2000 г. N 128.
Статья 845. Взаимное страхование
1. Граждане и юридические лица могут страховать свои имущественные интересы,
указанные в пункте 1 статьи 807 настоящего Кодекса, на взаимной основе путем объединения
в обществах взаимного страхования необходимых для этого средств.
2. Общества взаимного страхования осуществляют страхование иных имущественных
интересов своих членов и являются некоммерческими организациями.
Особенности осуществления взаимного страхования, правового положения обществ
взаимного страхования и условия их деятельности определяются в соответствии с настоящим
Кодексом и законодательными актами о взаимном страховании.
3. Страхование обществами взаимного страхования имущественных интересов своих
членов осуществляется на основании членства и договоров страхования.
4. Осуществление обязательного страхования путем взаимного страхования допускается
в случаях, предусмотренных законодательными актами о взаимном страховании.
5. (Исключен - от 20 февраля 2006 года N 128 (порядок введения в действие см.
ст.2).
Сноска. В статью 845 внесены изменения - Законом РК от 20 февраля 2006 года N
128 (порядок введения в действие см. ст.2); от 5 июля 2006 года N 164 (порядок введения
в действие см. ст. 2).
Статья 845-1. Исламское страхование
1. Договором исламского страхования является договор страхования (статья 803
настоящего Кодекса), заключенный с учетом особенностей, установленных законодательством
Республики Казахстан о страховании и страховой деятельности.
2. Страховая премия, уплаченная страхователем по договору исламского страхования,
а также доходы, полученные в результате инвестирования страховых премий, подлежат
перечислению страховщиком в исламский страховой фонд, формируемый страховщиком для
осуществления страховых выплат страхователям (выгодоприобретателям) по договорам
исламского страхования.
3. Страховые премии, полученные страховщиком по договору исламского страхования, а
также иное имущество, составляющее исламский страховой фонд, не принадлежат страховщику
на праве собственности.
4. Страховщик по договору исламского страхования вправе получить вознаграждение за
управление исламским страховым фондом за счет средств исламского страхового фонда в
соответствии с требованиями, установленными законодательством Республики Казахстан о
страховании и страховой деятельности, и заключенным договором исламского страхования.
5. Особенности осуществления исламского страхования, формирования, учета,
использования и распределения исламского страхового фонда, правового положения
страховщиков, осуществляющих исламское страхование, и условия их деятельности
определяются в соответствии с настоящим Кодексом и законодательными актами Республики
Казахстан о страховании и страховой деятельности.
Сноска. Глава 40 дополнена статьей 845-1 в соответствии с Законом РК от 27.04.2015
№ 311-V (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого
официального опубликования).
Глава 41. Поручение
Статья 846. Договор поручения
1. По договору поручения одна сторона (поверенный) обязуется совершить от имени и
за счет другой стороны (доверителя) определенные юридические действия. По сделке,
совершенной поверенным, права и обязанности возникают непосредственно у доверителя.
2. Договор поручения заключается в письменной форме.
Статья 847. Исполнение поручения в соответствии с
указаниями доверителя
1. Поверенный обязан исполнять данное ему поручение в соответствии с указаниями
доверителя. Указания доверителя должны быть конкретными, правомерными и осуществимыми.
2. Поверенный вправе отступить от указаний доверителя, если по обстоятельствам
дела это необходимо в интересах доверителя и поверенный не мог предварительно запросить
доверителя либо не получил своевременно ответа на свой запрос. В этом случае поверенный
обязан уведомить доверителя о допущенных отступлениях, как только уведомление стало
возможным.
3. Соглашением сторон коммерческий представитель может быть освобожден от
исполнения обязанности, указанной в пункте 2 настоящей статьи.
Статья 848. Обязанности поверенного
Поверенный обязан:
1) лично исполнять данное ему поручение;
2) сообщать доверителю по его требованию все сведения о ходе исполнения
поручения;
3) передать доверителю без промедления все полученное по совершенной сделке;
4) по исполнении поручения без промедления возвратить доверителю доверенность,
срок действия которой не истек, и представить отчет с приложением оправдательных
документов, если это требуется по характеру поручения;
5) выполнять иные обязанности, предусмотренные законодательными актами Республики
Казахстан.
Сноска. Статья 848 с изменением, внесенным Законом РК от 15.07.2010 № 338-IV
(порядок введения в действие см. ст. 2).
Статья 849. Обязанности доверителя
1. Доверитель обязан, если иное не предусмотрено договором:
1) обеспечить поверенного средствами, необходимыми для исполнения поручения;
2) возместить поверенному понесенные расходы, которые были необходимы для
исполнения поручения.
2. Доверитель обязан принять без промедления все исполненное поверенным в
соответствии с договором.
3. Доверитель обязан по исполнении поручения уплатить поверенному вознаграждение
в соответствии с правилами статьи 850 настоящего Кодекса.
4. Законодательными актами Республики Казахстан могут быть предусмотрены иные
обязанности доверителя.
Сноска. Статья 849 с изменением, внесенным Законом РК от 15.07.2010 № 338-IV
(порядок введения в действие см. ст. 2).
Статья 850. Вознаграждение в договоре поручения
1. Доверитель обязан уплатить поверенному вознаграждение, если это предусмотрено
законодательными актами или договором.
Если договор поручения связан с осуществлением обеими сторонами или одной из них
предпринимательской деятельности, доверитель обязан уплатить поверенному вознаграждение,
если договором не предусмотрено иное.
2. Если договор или законодательные акты содержат указание на возмездность
выполнения договора, но не указывают размер вознаграждения, то он определяется с учетом
обычно принятых расценок на услуги такого рода.
3. Вознаграждение подлежит выплате и тогда, когда поверенный докажет, что
надлежащим образом совершил все требуемые действия, но поручение не было выполнено не по
его вине.
Статья 851. Передоверие
1. Поверенный вправе передать исполнение поручения другому лицу (заместителю),
если это предусмотрено договором, либо если поверенный вынужден к этому обстоятельствами
в целях охраны интересов доверителя.
2. Поверенный, передоверивший исполнение другому лицу, обязан немедленно
уведомить об этом доверителя. Доверитель вправе отвести заместителя, избранного
поверенным, кроме случаев, когда такой заместитель был поименован в договоре.
3. Если заместитель поверенного поименован в договоре, поверенный не отвечает за
ведение дел его заместителем.
4. Если ведение дел заместителем предусмотрено в договоре, но заместитель в нем
не поименован, поверенный не отвечает за виновные действия своего заместителя.
5. Если ведение дел заместителем поверенного в договоре не предусмотрено,
поверенный отвечает за любые действия своего заместителя.
Статья 852. Прекращение договора поручения
1. Договор поручения прекращается, наряду с общими основаниями прекращения
обязательств, вследствие:
1) отмены поручения доверителем;
2) отказа поверенного;
3) смерти доверителя или поверенного, признания кого-либо из них недееспособным,
ограниченно дееспособным или безвестно отсутствующим.
2. Если поверенный не знал и не должен был знать о прекращении договора
поручения, то его действия, совершенные по указанию доверителя, обязывают доверителя
(его правопреемника) в отношении третьих лиц и поверенного.
3. Сторона, отказывающаяся от договора с поверенным, действующим в качестве
предпринимателя, должна уведомить другую сторону о прекращении договора за один месяц,
если более длительный срок не предусмотрен договором.
Статья 853. Последствия прекращения договора
поручения
1. Если договор поручения прекращен до того, как поручение исполнено поверенным
полностью, доверитель обязан возместить поверенному понесенные при исполнении поручения
издержки, а когда поверенному причиталось вознаграждение, также уплатить ему
вознаграждение соразмерно выполненной им работе. Это правило не применяется к исполнению
поверенным поручения после того, как он узнал или должен был узнать о прекращении
поручения.
2. Отмена доверителем поручения не является основанием для возмещения убытков,
причиненных поверенному прекращением договора, за исключением случаев прекращения
договора с поверенным, действующим в качестве предпринимателя.
3. Отказ поверенного от исполнения поручения доверителя не является основанием
для возмещения убытков, причиненных доверителю прекращением договора, за исключением
случаев отказа поверенного в условиях, когда доверитель лишен возможности иначе
обеспечить свои интересы, а также случаев прекращения договора поверенным, действующим в
качестве предпринимателя.
Статья 854. Правопреемство в договоре поручения
1. В случае смерти поверенного его наследники или иные лица, на которых возложено
обеспечение сохранности наследственного имущества, обязаны известить доверителя о
прекращении договора поручения и принять меры, необходимые для охраны имущества
доверителя, в частности, сохранить вещи, а также документы доверителя, и затем передать
их ему.
Такая же обязанность лежит на ликвидаторе юридического лица, являющегося
поверенным.
2. При реорганизации юридического лица, действующего в качестве представителя,
доверитель должен быть незамедлительно уведомлен об этом в соответствии со статьей 48
настоящего Кодекса. В указанном случае права и обязанности такого юридического лица
переходят к его правопреемнику, если доверитель в разумный срок не сообщит о своем
отказе от договора.
Глава 42. Действия в чужом интересе без поручения
Статья 855. Условия действий в чужом интересе
1. Действия без поручения, иного указания или заранее обещанного согласия
заинтересованного лица в целях предотвращения вреда его личности или имуществу,
исполнения его обязательства или в его иных непротивоправных интересах (действия в чужом
интересе) должны совершаться, исходя из очевидной выгоды или пользы и действительных или
вероятных намерений заинтересованного лица, с необходимой по обстоятельствам дела
заботливостью и осмотрительностью.
2. Правила, предусмотренные настоящей главой, не применяются к действиям в
интересе других лиц, совершаемым государственными органами, для которых такие действия
являются одной из целей их деятельности.
Статья 856. Уведомление заинтересованного лица
о действиях в его интересе
1. Лицо, действующее в чужом интересе, обязано при первой возможности сообщить об
этом заинтересованному лицу и выждать в течение разумного срока решения об одобрении или
о неодобрении предпринятых действий, если только ожидание не повлечет серьезного ущерба
для заинтересованного лица.
2. Не требуется специально сообщать заинтересованному лицу о действиях в его
интересе, если эти действия предпринимаются в его присутствии.
Статья 857. Последствия одобрения заинтересованным
лицом действий в его интересе
Если лицо, в интересе которого предпринимаются действия без его поручения, одобрит
эти действия, к отношениям сторон в дальнейшем применяются правила о договоре поручения
или ином договоре, соответствующем характеру предпринятых действий, даже если одобрение
было устным.
Статья 858. Последствия неодобрения заинтересованным
лицом действий в его интересе
1. Действия в чужом интересе, совершенные после того, как тому, кто их совершает,
стало известно, что они не одобряются заинтересованным лицом, не влекут для последнего
обязанностей ни в отношении совершившего эти действия, ни в отношении третьих лиц.
2. Действия с целью предотвратить опасность для жизни лица, оказавшегося в
опасности, допускаются и против воли этого лица, а исполнение обязанности по содержанию
кого-либо - против воли того, на ком лежит эта обязанность.
Статья 859. Возмещение убытков лицу,
действовавшему в чужом интересе
1. Необходимые расходы и иной реальный ущерб, понесенные лицом, действовавшим в
чужом интересе в соответствии с правилами, предусмотренными настоящей главой, подлежат
возмещению заинтересованным лицом, за исключением расходов, которые вызваны действиями,
указанными в пункте 1 статьи 858 настоящего Кодекса.
Право на возмещение необходимых расходов и иного реального ущерба сохраняется и в
том случае, когда действия в чужом интересе не привели к предполагаемому результату.
Однако в случае предотвращения ущерба имуществу другого лица размер возмещения не должен
превышать стоимость имущества.
2. Расходы и иные убытки лица, действовавшего в чужом интересе, понесенные им в
связи с действиями, которые предприняты после получения одобрения от заинтересованного
лица (статья 857 настоящего Кодекса), возмещаются по правилам о договоре
соответствующего вида.
Статья 860. Вознаграждение за действия в
чужом интересе
Лицо, действия которого в чужом интересе привели к положительному для
заинтересованного лица результату, имеет право на получение вознаграждения, если такое
право предусмотрено законодательными актами, соглашением с заинтересованным лицом или
обычаями делового оборота.
Статья 861. Последствия совершения сделки в чужом
интересе
Обязанности по сделке, заключенной в чужом интересе, переходят к лицу, в интересах
которого она совершена, при условии одобрения им этой сделки и если другая сторона не
возражает против такого перехода либо при заключении сделки знала или должна была знать
о том, что сделка заключена в чужом интересе.
При переходе обязанностей по сделке к лицу, в интересах которого она была
заключена, последнему должны быть переданы и права по этой сделке.
Статья 862. Неосновательное обогащение вследствие
действий в чужом интересе
Если действия, непосредственно не направленные на обеспечение интересов другого
лица, в том числе в случае, когда совершившее их лицо ошибочно предполагало, что
действует в своем интересе, привели к неосновательному обогащению другого лица,
применяются правила, предусмотренные главой 48 настоящего Кодекса.
Статья 863. Возмещение вреда, причиненного
действиями в чужом интересе
Отношения по возмещению вреда, причиненного действиями в чужом интересе,
заинтересованному лицу или третьим лицам, регулируются правилами,
предусмотренными главой 47 настоящего Кодекса.
Статья 864. Отчет лица, действовавшего в
чужом интересе
Лицо, действовавшее в чужом интересе, обязано представить лицу, в интересах
которого осуществлялись действия, отчет с указанием полученных доходов и понесенных
расходов и иных убытков.
Глава 43. Комиссия
Статья 865. Договор комиссии
1. По договору комиссии одна сторона (комиссионер) обязуется по поручению другой
стороны (комитента) за вознаграждение совершить одну или несколько сделок от своего
имени за счет комитента.
2. Договор комиссии должен быть заключен в письменной форме.
Статья 866. Комиссионное вознаграждение
Комитент обязан уплатить вознаграждение комиссионеру, а в случае, предусмотренном
в пункте 2 статьи 868 настоящей главы, также дополнительное вознаграждение в размере,
установленном в договоре. Если договором этот размер не предусмотрен и не может быть
определен, исходя из его условий, размер вознаграждения устанавливается в соответствии
с пунктом 3 статьи 385 настоящего Кодекса.
Если договор комиссии не был исполнен по причинам, зависящим от комитента,
комиссионер сохраняет право на комиссионное вознаграждение, а также на возмещение
понесенных расходов.
Статья 867. Права и обязанности комиссионера по
сделке с третьим лицом
1. По сделке, совершенной комиссионером с третьим лицом, приобретает права и
становится обязанным комиссионер, хотя бы комитент и был назван в сделке или вступил с
третьим лицом в непосредственные отношения по сделке.
2. По требованию комитента комиссионер обязан передать ему права по такой сделке,
уведомив о передаче третье лицо, с которым совершена сделка. Последнее не вправе
выдвигать против требований комитента возражений, основанных на своих требованиях к
комиссионеру, не вытекающих из данной сделки.
Статья 868. Исполнение комиссионного поручения
1. Комиссионер должен выполнить все обязанности и осуществить все права,
вытекающие из сделки, заключенной им с третьим лицом.
2. Принятое на себя поручение комиссионер обязан исполнить в соответствии с
указаниями комитента, а при отсутствии в договоре таких указаний - в соответствии с
обычаями делового оборота или иными обычно предъявляемыми требованиями, на наиболее
выгодных для комитента условиях. Если комиссионер совершил сделку на условиях более
выгодных, чем те, которые были указаны комитентом, то выгода делится сторонами поровну,
если иное не предусмотрено договором.
3. Комиссионер не отвечает перед комитентом за неисполнение третьим лицом сделки,
совершенной с ним за счет комитента, кроме случаев, когда комиссионер не проявил
необходимой осмотрительности в выборе этого лица либо принял на себя ручательство за
исполнение сделки (делькредере).
4. В случае нарушения третьим лицом сделки, заключенной с ним комиссионером,
комиссионер обязан немедленно сообщить об этом комитенту, собрать и обеспечить
необходимые доказательства.
5. Комитент, уведомленный о нарушении третьим лицом сделки, заключенной с ним
комиссионером, имеет право требовать передачи ему требований комиссионера к этому лицу
по такой сделке.
Статья 869. Субкомиссия
1. Если иное не предусмотрено договором, комиссионер вправе заключить с другим
лицом договор субкомиссии, оставаясь ответственным за действия субкомиссионера перед
комитентом.
По договору субкомиссии комиссионер приобретает права и обязанности комитента по
отношению к субкомиссионеру, за исключением прав, предусмотренных пунктом 2 статьи 867
настоящего Кодекса.
В случаях, когда законодательными актами допускается совершение каких- либо
сделок только специально уполномоченными лицами, договор субкомиссии может быть заключен
лишь с таким лицом.
2. До прекращения договора комиссии комитент не вправе вступать в
непосредственные отношения с субкомиссионером, если иное не предусмотрено договором
комитента с комиссионером.
Статья 870. Отступление от указаний комитента
1. Комиссионер вправе отступить от указаний комитента в случаях, предусмотренных
пунктом 2 статьи 847 настоящего Кодекса.
2. Комиссионер, продавший имущество по цене ниже согласованной с комитентом,
обязан возместить последнему разницу, если не докажет, что у него не было возможности
продать имущество по согласованной цене и продажа по более низкой цене предупредила еще
большие убытки, а также то, что он не имел возможности получить предварительного
согласия комитента на отступление от его указаний.
3. Если комиссионер купит имущество по цене выше согласованной с комитентом,
комитент, не желающий принять такую покупку, обязан заявить об этом комиссионеру без
промедления по получении извещения о заключении сделки с третьим лицом. В противном
случае покупка признается принятой комитентом.
Если комиссионер сообщит, что принимает разницу в цене на свой счет, комитент не
вправе отказаться от заключенной для него сделки.
Статья 871. Права на имущество, являющееся
предметом комиссии
1. Имущество, поступившее к комиссионеру от комитента либо приобретенное
комиссионером за счет комитента, является собственностью комитента.
2. Комиссионер вправе удержать имущество, подлежащее передаче комитенту либо
третьему лицу по заключенной комиссионером сделке, до выплаты причитающихся ему по
договору комиссии сумм.
Статья 872. Удержание комиссионером
причитающихся ему сумм
Комиссионер вправе удержать причитающиеся ему по договору комиссии суммы из всех
сумм, поступивших к нему за счет комитента.
Статья 873. Ответственность комиссионера
за утрату, недостачу или повреждение
имущества комитента
1. Комиссионер отвечает перед комитентом за всякое упущение, повлекшее утрату,
недостачу или повреждение находящегося у него имущества комитента.
2. Если при приеме комиссионером имущества, присланного комитентом либо
поступившего к комиссионеру для комитента, в этом имуществе окажутся повреждения или
иные недостатки, которые могут быть замечены при наружном осмотре, а также в случае
причинения кем-либо ущерба имуществу комитента, находящемуся у комиссионера, комиссионер
обязан принять меры к охране прав комитента, собрать необходимые доказательства и обо
всем без промедления известить комитента. При выполнении указанных условий комиссионер
не отвечает за убытки комитента.
3. Комиссионер, не застраховавший находящееся у него имущество комитента,
отвечает за это лишь в случаях, когда комитент предписал ему застраховать имущество или
страхование этого имущества обязательно в силу закона.
Статья 874. Сделка на себя
1. Если комитент не обусловил иного, договор комиссии может быть осуществлен
комиссионером таким образом, что он сам в качестве продавца поставляет товар, который он
должен купить, или сам в качестве покупателя принимает товар, который он должен продать.
2. Комиссионер, самостоятельно поставивший товар в качестве продавца или
принявший его в качестве покупателя, имеет право на обычные комиссионные и может
выставлять счета по возмещению расходов, возникающих из комиссионных сделок.
Статья 875. Принятие комитентом исполненного
по договору комиссии
Комитент обязан:
1) принять от комиссионера все исполненное по договору;
2) осмотреть имущество, приобретенное для него комиссионером, и известить
последнего без промедления об обнаруженных в этом имуществе недостатках;
3) освободить комиссионера от обязательств, принятых им на себя перед третьим
лицом по исполнению комиссионного поручения.
Статья 876. Возмещение расходов по исполнению
комиссионного поручения
1. Комитент обязан, помимо уплаты комиссионного вознаграждения, а в
соответствующих случаях и дополнительного вознаграждения за делькредере, возместить
комиссионеру израсходованные им по исполнению поручения суммы.
2. Комиссионер не имеет права на возмещение расходов по хранению находящегося у
него имущества комитента, если в законодательных актах или договоре не установлено иное.
Статья 877. Отмена поручения комитентом
Комитент вправе в любое время отменить данное комиссионеру поручение. При этом
убытки комиссионера, вызванные отменой поручения, возмещаются на общих основаниях.
В случае отмены поручения комитент обязан распорядиться находящимся у
комиссионера имуществом в течение месяца с момента отмены поручения, если договором не
установлен иной срок. Если комитент не выполнит этой обязанности, комиссионер вправе
либо сдать имущество на хранение, либо продать его по возможно более выгодной для
комитента цене.
Статья 878. Отказ комиссионера от исполнения
поручения
1. Комиссионер не вправе, если иное не предусмотрено договором, отказаться от
исполнения принятого поручения, за исключением случаев, когда нарушение комитентом своих
обязанностей влечет за собой невозможность исполнения поручения в соответствии с
указаниями комитента или невозможность исполнения возникает вследствие иных
обстоятельств, за которые комиссионер не отвечает.
Комиссионер обязан письменно уведомить комитента о своем отказе и принять меры к
сохранности находящегося у него имущества комитента.
Комитент, поставленный в известность об отказе комиссионера исполнить поручение,
обязан распорядиться находящимся у комиссионера имуществом в течение месяца со дня
получения отказа, если договором не установлен иной срок. Если он не выполнит этой
обязанности, комиссионер вправе либо сдать имущество на хранение, либо продать его по
возможно более выгодной для комитента цене.
2. Комиссионер, отказавшийся от исполнения поручения вследствие нарушения
комитентом своих обязанностей, сохраняет право на комиссионное вознаграждение, а также
на возмещение понесенных расходов.
Статья 879. Прекращение договора комиссии
1. В случае отмены комитентом всех поручений, предусмотренных договором комиссии,
договор прекращается.
2. Договор комиссии прекращается, помимо общих оснований, также вследствие:
1) отказа комиссионера от исполнения договора;
2) смерти комиссионера, признания его недееспособным, ограниченно дееспособным,
безвестно отсутствующим или несостоятельным (банкротом).
Статья 880. Отказ комитента от договора,
заключенного без указания срока
Комитент вправе в любое время отказаться от договора комиссии, заключенного без
указания срока, уведомив комиссионера об отказе не позднее чем за один месяц, если более
продолжительный срок уведомления не предусмотрен договором.
В этом случае комитент обязан выплатить комиссионеру вознаграждение за сделки,
совершенные им до прекращения договора, а также возместить комиссионеру понесенные им до
прекращения договора расходы.
Статья 881. Отказ комиссионера от договора,
заключенного без указания срока
1. Комиссионер вправе в любое время отказаться от договора комиссии, заключенного
без указания срока, уведомив комитента об отказе не позднее чем за один месяц, если
более продолжительный срок уведомления не предусмотрен договором.
В этом случае комиссионер обязан принять меры к сохранности находящегося у него
имущества комитента. Комитент обязан до момента прекращения договора распорядиться
находящимся у комиссионера имуществом. Если он не выполнит этой обязанности, комиссионер
вправе либо сдать имущество на хранение, либо продать его по возможно более выгодной для
комитента цене.
2. Комиссионер, отказавшийся от договора, имеет право на получение комиссионного
вознаграждения и возмещение расходов, причитающиеся ему на момент прекращения договора.
Статья 882. Правопреемство в договоре комиссии
1. В случае реорганизации юридического лица-комиссионера его права и обязанности
переходят к правопреемникам, если в течение месяца со дня получения извещения о
состоявшейся реорганизации комитент не сообщит о расторжении договора.
2. В случае смерти комитента-гражданина, признания его недееспособным,
ограниченно дееспособным, безвестно отсутствующим, а также в случае ликвидации
юридического лица-комитента комиссионер обязан продолжать исполнение данного ему
поручения до тех пор, пока от наследников или представителей комитента не поступят
надлежащие указания.
Глава 44. Доверительное управление имуществом
Статья 883. Понятие и основания возникновения
доверительного управления имуществом
1. При учреждении доверительного управления имуществом доверительный управляющий
обязуется осуществлять от своего имени управление переданным в его владение, пользование
и распоряжение имуществом, если иное не предусмотрено договором
или законодательными актами, в интересах выгодоприобретателя.
2. Доверительное управление имуществом возникает (учреждается) на основании:
1) сделки (в частности, по договору, по завещанию, в котором назначен исполнитель
завещания (доверительный управляющий);
2) судебного акта (при назначении банкротного или реабилитационного управляющего в
процедурах банкротства или реабилитации, установлении опеки над имуществом
недееспособного, безвестно отсутствующего или объявленного умершим гражданина и в других
случаях, предусмотренных законодательными актами Республики Казахстан);
3) административного акта (при установлении опеки над имуществом
несовершеннолетнего, умершего; поступлении предпринимателя на государственную службу и
в других случаях, предусмотренных законодательными актами).
3. Особенности доверительного управления имуществом при осуществлении банковской
деятельности устанавливаются законодательными актами Республики Казахстан, регулирующими
банковскую деятельность.
4. Особенности доверительного управления государственным имуществом
устанавливаются законодательными актами Республики Казахстан о государственном
имуществе, государственно-частном партнерстве, концессиях и иными законодательными
актами Республики Казахстан.
Сноска. Статья 883 с изменениями, внесенными законами РК от 12.01.2007 N
225 (вводится в действие со дня его официального опубликования); от 12.02.2009 № 133-
IV (порядок введения в действие см. ст. 2); от 01.03.2011 № 414-IV (вводится в действие
со дня его первого официального опубликования); от 04.07.2013 № 131-V (вводится в
действие по истечении десяти календарных дней после его первого официального
опубликования); от 07.03.2014 № 177-V (вводится в действие по истечении десяти
календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 31.10.2015 № 380-
V (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого
официального опубликования).
Статья 884. Субъекты доверительного управления
имуществом
1. Учредителем может быть собственник, а также субъект иного вещного права или
компетентный орган, уполномоченные на передачу имущества в доверительное управление.
2. Доверительным управляющим может быть любое лицо, если иное не
предусмотрено законодательными актами.
Назначение доверительным управляющим может быть произведено только с его
согласия.
3. Выгодоприобретателем (лицом, в интересах которого осуществляется управление
имуществом) может быть любое лицо, не являющееся доверительным управляющим, а также
государство или административно-территориальная единица.
4. Если иное не предусмотрено законодательными актами или договором
доверительного управления имуществом, выгодоприобретателем является учредитель
доверительного управления имуществом.
Статья 885. Объекты доверительного управления
имуществом
1. Объектом доверительного управления может быть любое имущество, включая деньги,
ценные бумаги и имущественные права, если иное не предусмотрено законодательными актами.
2. Доверенное имущество подлежит учету доверительным управляющим отдельно от
имущества, принадлежащего ему на праве собственности (хозяйственного ведения,
оперативного управления).
3. Имущество, приобретенное и (или) полученное доверительным управляющим в
процессе осуществления возложенных на него обязанностей, включается в состав доверенного
имущества.
4. Обращение взыскания по долгам учредителя на имущество, переданное им в
доверительное управление, не допускается, за исключением случаев,
предусмотренных статьей 1081 настоящего Кодекса, а также банкротства этого лица.
5. Передача заложенного имущества в доверительное управление не лишает
залогодержателя права обратить взыскание на это имущество.
Сноска. Статья 885 с изменением, внесенным Законом РК от 07.03.2014 № 177-V
(вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого
официального опубликования).
Статья 886. Договор доверительного управления
имуществом
1. По договору доверительного управления имуществом одна сторона (учредитель
доверительного управления) передает другой стороне (доверительному управляющему)
имущество в доверительное управление, а другая сторона обязуется осуществлять управление
этим имуществом в интересах указанного учредителем лица (выгодоприобретателя).
В период действия договора доверительного управления имуществом учредитель
доверительного управления не вправе осуществлять какие-либо действия в отношении
имущества, находящегося в доверительном управлении, если иное
не установлено законодательными актами Республики Казахстан или указанным договором.
2. Договор доверительного управления имуществом должен предусматривать:
1) предмет и срок договора доверительного управления имуществом;
2) состав имущества, передаваемого в доверительное управление;
3) указание о выгодоприобретателе;
4) сроки и форму отчетности доверительного управляющего;
5) указание на лицо, получающее доверенное имущество в случае прекращения
договора доверительного управления имуществом.
Для отдельных видов договоров законодательными актами могут быть предусмотрены и
иные существенные условия.
Договор может предусматривать и другие условия, в том числе размер и формы
вознаграждения управляющего.
В договоре должны быть указаны права третьих лиц на передаваемое в доверительное
управление имущество.
3. Нормы о договоре доверительного управления имуществом распространяются на
отношения, возникающие по иным основаниям установления доверительного управления
имуществом, если иное не вытекает из законодательных актов или существа возникших
отношений.
Сноска. В статью 886 внесены изменения - Законом РК от 16 мая 2003 г. N 416.
Статья 887. Форма договора доверительного управления
имуществом
1. Договор доверительного управления имуществом заключается в письменной форме.
2. Договор доверительного управления недвижимым имуществом заключается в форме и
порядке, предусмотренных для договора об отчуждении недвижимого имущества.
Сноска. Статья 887 с изменением, внесенным Законом РК от 25.03.2011 № 421-IV
(вводится в действие по истечении десяти календарных дней после его первого официального
опубликования).
Статья 888. Права и обязанности доверительного
управляющего
1. Доверительный управляющий вправе совершать любые действия, какие мог бы
совершить собственник с доверенным имуществом с целью надлежащего управления им.
Права доверительного управляющего на доверенное имущество могут быть ограничены
законодательными актами, договором или иным актом, на основании которых возникло
доверительное управление имуществом.
Доверительный управляющий вправе совершать отчуждение и залог недвижимого
имущества только в случаях, когда это прямо предусмотрено в акте об учреждении
доверительного управления.
2. Доверительный управляющий имеет право на возмещение необходимых расходов,
произведенных им при доверительном управлении имуществом, за счет учредителя
(выгодоприобретателя), либо за счет доверенного имущества, либо за счет доходов от
использования доверенного имущества.
Доверительный управляющий имеет право на вознаграждение, если это предусмотрено
актом об учреждении доверительного управления имуществом.
3. Доверительный управляющий имеет право истребовать вверенное ему имущество из
чужого незаконного владения, а также требовать устранения нарушения его права на
управление, хотя бы эти нарушения не были связаны с нарушением владения.
4. Доверительный управляющий представляет учредителю и выгодоприобретателю отчет
о своей деятельности в сроки и в порядке, установленные договором доверительного
управления имуществом. По требованию учредителя и (или) выгодоприобретателя отчет о
деятельности доверительного управляющего должен представляться незамедлительно и в иных
случаях.
5. Сделка, совершенная доверительным управляющим с нарушением установленных для
него ограничений, признается действительной, если участвующие в такой сделке третьи лица
не знали и не должны были знать о таких ограничениях. В этом случае доверительный
управляющий несет ответственность перед учредителем в соответствии с договором и
законодательными актами.
Обязательства по сделке, совершенной доверительным управляющим с превышением
предоставленных ему правомочий или с нарушением установленных для него ограничений,
несет доверительный управляющий за счет своего имущества.
Статья 889. Передоверие по инициативе доверительного
управляющего
1. Доверительный управляющий осуществляет доверительное управление имуществом
лично.
2. Доверительный управляющий может поручить другому лицу совершать действия,
необходимые для управления доверенным ему имуществом, если он уполномочен на это актом
об учреждении доверительного управления имуществом либо вынужден к этому силой
обстоятельств для обеспечения интересов выгодоприобретателя и не имеет при этом
возможности испросить указаний учредителя. При этом доверительный управляющий отвечает
за действия избранного им поверенного как за свои собственные.
Доверительный управляющий обязан незамедлительно известить учредителя о
передоверии. Учредитель, если иное не предусмотрено законодательными актами, в этом
случае вправе заявить о прекращении доверительного управления имуществом, возместив
доверительному управляющему ранее произведенные расходы, а если доверительное управление
является предпринимательской деятельностью, то и возместив убытки.
Сноска. Статья 889 с изменениями, внесенными Законом РК от 01.03.2011 № 414-IV
(вводится в действие со дня его первого официального опубликования).
Статья 890. Ответственность доверительного
управляющего
1. В случае ненадлежащего управления имуществом, учредитель или
выгодоприобретатель может предъявить в суде требование о прекращении доверительного
управления и возмещении убытков. При этом доверительный управляющий предполагается
виновным в ненадлежащем исполнении обязанностей, если не докажет, что принял все
зависящие от него меры для надлежащего исполнения обязанностей.
2. Доверительный управляющий несет перед третьими лицами субсидиарную
ответственность своим имуществом за убытки, причиненные ненадлежащими действиями по
управлению имуществом.
Статья 891. Прекращение договора доверительного
управления имуществом
1. Договор доверительного управления имуществом, наряду с общими основаниями
прекращения обязательств, прекращается:
1) смертью гражданина - доверительного управляющего, объявления его умершим,
признанием его недееспособным или ограниченно дееспособным, безвестно отсутствующим;
ликвидацией юридического лица - доверительного управляющего;
2) отказом доверительного управляющего или учредителя в связи с невозможностью
для доверительного управляющего лично осуществлять управление доверенным имуществом;
3) отказом учредителя от исполнения договора, при условии выплаты доверительному
управляющему убытков и вознаграждения, если оно предусматривалось договором;
4) отказом доверительного управляющего в случае несообщения ему о передаче в
управление обремененного залогом имущества с выплатой ему вознаграждения, если оно
предусматривалось договором.
2. Переход права собственности на доверенное имущество не прекращает
доверительного управления имуществом.
3. При прекращении договора доверительного управления имуществом доверенное
имущество передается лицу, которое указано в договоре.
4. При банкротстве учредителя доверительное управление имуществом прекращается и
доверенное имущество – передается в имущественную массу.
В случае смерти физического лица-учредителя доверенное имущество поступает в
наследственную массу.
5. При прекращении договора по инициативе одной из сторон другая сторона должна
быть поставлена в известность не менее чем за три месяца (кроме случаев, предусмотренных
подпунктами 2) и 4) пункта 1 настоящей статьи), если иной срок не предусмотрен
законодательными актами или договором.
6. Порядок и условия прекращения доверительного управления ценными бумагами
устанавливаются законодательством Республики Казахстан о рынке ценных бумаг.
Сноска. Статья 891 с изменениями, внесенными законами РК от 28.12.2011 № 524-IV
(вводится в действие по истечении десяти календарных дней после его первого официального
опубликования); от 07.03.2014 № 177-V (вводится в действие по истечении десяти
календарных дней после дня его первого официального опубликования).
Статья 892. Доверительное управление акциями и иными
ценными бумагами
1. Доверительный управляющий имеет право осуществлять операции с акциями и иными
ценными бумагами, переданными в доверительное управление и (или) приобретенными за счет
доверенного имущества либо за счет доходов от использования доверенного имущества.
2. Сведения о доверительном управляющем эмиссионными ценными бумагами подлежат
отражению по счету учредителя доверительного управления, открытому профессиональным
участником рынка ценных бумаг в порядке, установленном законодательством Республики
Казахстан.
3. Доверительный управляющий при управлении доверенными ему акциями (акцией),
если иное не предусмотрено актом об учреждении доверительного управления имуществом:
1) участвует в управлении акционерным обществом;
2) получает причитающиеся на акции дивиденды и передает их выгодоприобретателю;
3) в случае ликвидации акционерного общества получает причитающееся на акции
имущество и передает его в соответствии с договором выгодоприобретателю или учредителю;
4) осуществляет отчуждение акций и иные операции с ними, включая залог.
4. Особенности доверительного управления ценными бумагами
устанавливаются законодательством Республики Казахстан.
Сноска. В статью 892 внесены изменения - Законом РК от 16 мая 2003 г. N 416.
Статья 893. Доверительное управление активами
инвестиционных фондов
Особенности доверительного управления активами инвестиционных фондов
осуществляются на условиях и в порядке, установленных законодательным актом Республики
Казахстан об инвестиционных фондах.
Сноска. Статья 893 - в редакции Закона РК от 7 июля 2004 г. N 577.
Статья 894. Доверительное управление предприятием
как имущественным комплексом
Доверительное управление предприятием как имущественным комплексом осуществляется
на условиях и в порядке, предусмотренных актом об учреждении доверительного управления
имуществом, если иное не предусмотрено законодательными актами.
Статья 895. Доверительное управление имуществом
государственного служащего
Имущество государственного служащего, используемое для предпринимательской
деятельности, подлежит передаче в доверительное управление в случаях и в
порядке, предусмотренных законодательными актами.
Глава 45. Комплексная предпринимательская лицензия
(франчайзинг)
Статья 896. Понятие договора комплексной
предпринимательской лицензии
1. По договору комплексной предпринимательской лицензии одна сторона (комплексный
лицензиар) обязуется предоставить другой стороне (комплексному лицензиату) за
вознаграждение комплекс исключительных прав (лицензионный комплекс), включающий, в
частности, право использования фирменного наименования лицензиара и охраняемой
коммерческой информации, а также других объектов исключительных прав (товарного знака,
знака обслуживания, патента и т.п.), предусмотренных договором, для использования в
предпринимательской деятельности лицензиата.
2. Договор комплексной предпринимательской лицензии предусматривает использование
лицензионного комплекса, деловой репутации и коммерческого опыта лицензиара в
определенном объеме (в частности, с установлением минимального и (или) максимального
объема использования), с указанием или без указания территории использования,
применительно к определенной сфере деятельности (продаже товаров, полученных от
лицензиара или произведенных пользователем, осуществлению иной коммерческой
деятельности, выполнению работ, оказанию услуг).
3. Ограничения по применению договора комплексной предпринимательской лицензии в
отдельных сферах предпринимательской
деятельности устанавливаются законодательными актами.
Статья 897. Форма договора комплексной
предпринимательской лицензии
Договор комплексной предпринимательской лицензии должен быть заключен в
письменной форме.
Статья 897-1. Регистрация договора комплексной
предпринимательской лицензии
1. Договор комплексной предпринимательской лицензии, включающий в себя условия о
передаче комплекса исключительных прав на изобретения, полезные модели, промышленные
образцы, селекционные достижения, товарные знаки, знаки обслуживания, топологии
интегральных микросхем, зарегистрированные в соответствии с законодательством Республики
Казахстан, подлежит регистрации в патентном органе (организации).
2. К порядку регистрации договора, указанного в пункте 1 настоящей статьи,
применяются положения о регистрации лицензионного договора.
Сноска. Глава 45 дополнена статьей 897-1 в соответствии с Законом РК от 07.04.2015
№ 300-V (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого
официального опубликования).
Статья 898. Обязанности лицензиара
Лицензиар обязан в сроки и в объеме, предусмотренные договором, передать
лицензиату техническую и коммерческую документацию и представить иную информацию,
необходимую лицензиату для осуществления прав, предоставленных ему по договору, а также
провести обучение и консультирование лицензиата по вопросам, связанным с осуществлением
этих прав.
Договором могут быть предусмотрены и другие обязанности лицензиара.
Статья 899. Обязанности лицензиата
Если иное не предусмотрено договором, лицензиат обязан:
1) использовать при осуществлении предусмотренной договором деятельности
лицензионный комплекс лицензиара указанным в договоре образом;
2) допускать лицензиара на свою производственную территорию, представлять ему
необходимую документацию и оказывать содействие в получении информации, необходимой для
осуществления контроля за правильным использованием предоставленных исключительных прав;
3) соблюдать все инструкции и указания лицензиара в отношении характера, способов
и условий использования переданных в пользование исключительных прав;
4) не разглашать секреты производства лицензиара и другой полученной от него
конфиденциальной коммерческой информации;
5) информировать покупателей (заказчиков) наиболее очевидным для них способом о
том, что он использует фирменное наименование, товарный знак, знак обслуживания или иное
средство индивидуализации на основании договора комплексной предпринимательской
лицензии.
Статья 900. Ограничительные условия
1. Договором комплексной предпринимательской лицензии могут быть предусмотрены
ограничительные (эксклюзивные) условия, в частности:
1) обязательство лицензиара не выдавать других аналогичных комплексных
предпринимательских лицензий для их использования на закрепленной за лицензиатом
территории либо воздержаться от непосредственной самостоятельной деятельности на этой
территории;
2) обязательство лицензиата не конкурировать с лицензиаром на территории
использования комплексной предпринимательской лицензии в отношении предпринимательской
деятельности, осуществляемой лицензиатом с использованием принадлежащих лицензиару
исключительных прав;
3) отказ лицензиата от получения других комплексных предпринимательских лицензий
у конкурентов (потенциальных конкурентов) лицензиара;
4) обязательство лицензиата согласовывать с лицензиаром место расположения
помещений, используемых при осуществлении предоставленных по договору исключительных
прав, а также их внешнее и внутреннее оформление.
2. Являются недействительными ограничительные условия договора комплексной
предпринимательской лицензии, в силу которых:
1) лицензиар вправе определять цену продажи товара лицензиатом или цену работ
(услуг), выполняемых (оказываемых) лицензиатом, либо устанавливать верхний или нижний
предел указанных цен;
2) лицензиат вправе продавать товары, выполнять работы или оказывать услуги
исключительно определенной категории покупателей (заказчиков) либо исключительно
покупателям (заказчикам), имеющим место нахождения (место жительства) на определенной в
договоре территории.
Статья 901. Ответственность лицензиара по
требованиям, предъявляемым к лицензиату
Лицензиар несет субсидиарную ответственность по предъявляемым к лицензиату
требованиям о несоответствии качества товаров (работ, услуг), продаваемых (выполняемых,
оказываемых) лицензиатом по договору комплексной предпринимательской лицензии.
Статья 902. Комплексная предпринимательская
сублицензия
1. Договором комплексной предпринимательской лицензии может быть предусмотрено
право лицензиата разрешить использование предоставленных ему всех или отдельных
исключительных прав другим лицам на условиях, согласованных им с лицензиаром либо
определенных в договоре.
2. В договоре комплексной предпринимательской лицензии может содержаться
обязанность лицензиата выдать в течение определенного периода времени определенное
количество сублицензий с указанием или без указания территории их использования.
3. К договорам комплексной предпринимательской сублицензии применяются правила
основного договора лицензиара с лицензиатом, если иное не вытекает из особенностей
договора комплексной предпринимательской сублицензии.
Статья 903. Зависимость комплексной
предпринимательской сублицензии от
основного договора лицензиара с
лицензиатом
1. Договор комплексной предпринимательской сублицензии не может быть заключен на
более длительный срок, чем основной договор лицензиара с лицензиатом.
2. Прекращение договора комплексной предпринимательской лицензии прекращает
заключенные в соответствии с ним все договоры комплексной предпринимательской
сублицензии.
3. Если основной договор лицензиара с лицензиатом по основаниям, предусмотренным
законодательными актами, является недействительным, недействительными являются и
заключенные в соответствии с ним договоры комплексной предпринимательской сублицензии.
Статья 904. Особенности отношений лицензиара,
лицензиата и сублицензиата
1. Если иное не предусмотрено договором комплексной предпринимательской лицензии,
при его досрочном прекращении права и обязанности лицензиата по договору комплексной
предпринимательской сублицензии переходят к лицензиару.
2. Лицензиат несет субсидиарную ответственность за вред, причиненный лицензиару
действиями сублицензиатов, если иное не предусмотрено договором комплексной
предпринимательской лицензии.
Статья 905. Сохранение договора в силе при
изменении фирменного наименования
В случае изменения лицензиаром своего фирменного наименования договор комплексной
предпринимательской лицензии сохраняется и действует в отношении нового фирменного
наименования лицензиара, если лицензиат не потребует расторжения договора и возмещения
убытков. В случае сохранения действия договора лицензиат вправе потребовать соразмерного
уменьшения причитающегося лицензиару вознаграждения.
Статья 906. Сохранение договора в силе при изменении
одного или нескольких исключительных прав,
переданных в пользование
В случае изменения лицензиаром одного или нескольких исключительных прав,
переданных в пользование, договор комплексной предпринимательской лицензии сохраняется и
действует в отношении новых исключительных прав лицензиара, если лицензиат не потребует
расторжения договора и возмещения убытков. В случае сохранения действия договора
лицензиат вправе потребовать соразмерного уменьшения причитающегося лицензиару
вознаграждения.
Статья 907. Последствия прекращения исключительного
права, переданного в пользование
Если в период действия договора комплексной предпринимательской лицензии истек
срок действия какого-либо исключительного права, входящего в комплекс переданных в
пользование по договору, либо такое право прекратилось по иному основанию, то договор
сохраняется, за исключением положений, относящихся к прекратившемуся праву, а лицензиат,
если иное не предусмотрено договором, вправе потребовать соразмерного уменьшения
причитающегося лицензиару вознаграждения.
Статья 908. Прекращение договора комплексной
предпринимательской лицензии
1. Договор комплексной предпринимательской лицензии, заключенный с указанием
срока, может быть расторгнут в соответствии с правилами настоящего Кодекса.
2. Сторона в договоре вправе отказаться от бессрочного договора комплексной
предпринимательской лицензии, известив об этом другую сторону за шесть месяцев, если
договором не предусмотрен более продолжительный срок извещения.
Статья 909. Правопреемство в договоре комплексной
предпринимательской лицензии
1. Переход к другому лицу какого-либо отдельного исключительного права, входящего
в лицензионный комплекс, не является основанием для изменения или расторжения договора.
Новый правообладатель вступает в договор в части прав и обязанностей, относящихся к
перешедшему исключительному праву.
2. В случае смерти лицензиара-гражданина его права и обязанности по договору
комплексной предпринимательской лицензии переходят к наследнику при условии, что
последний зарегистрирован или в течение шести месяцев со дня открытия наследства
зарегистрируется в качестве предпринимателя. В ином случае договор прекращается.
Управление лицензионным комплексом в период до принятия наследником
соответствующих прав и обязанностей или до регистрации наследника в качестве
предпринимателя осуществляется доверительным управляющим, назначаемым нотариусом
в установленном порядке.
Глава 46. Конкурсные обязательства
Статья 910. Содержание конкурсного обязательства
1. Настоящей главой регулируются конкурсные обязательства, возникающие из
публичного обещания вознаграждения, и обязательства, возникающие на основе
тендера, аукциона
и иных форм торгов, установленных законодательными актами Республики Казахстан.
Конкурсные обязательства могут регламентироваться также иными законодательными
актами Республики Казахстан.
2. В конкурсном обязательстве его инициатор на основе определенных им предмета и
исходных условий конкурса делает предложение принять в нем участие неопределенному или
определенному кругу лиц и обязуется выплатить установленное вознаграждение победителю
конкурса и (или) заключить с ним договор, соответствующий содержанию конкурсного
обязательства.
3. Предложение принять участие в конкурсе может быть сделано инициатором конкурса
непосредственно или через посредника-организатора конкурса.
Права и обязанности посредника определяются его договором с инициатором конкурса.
4. Конкурс может быть открытым, когда предложение инициатора конкурса принять
участие в конкурсе обращено ко всем желающим путем объявления в печати и иных средствах
массовой информации, или закрытым, когда предложение принять участие в конкурсе
направляется определенному кругу лиц по выбору инициатора конкурса.
5. Открытый конкурс может быть обусловлен предварительной квалификацией его
участников, когда инициатором конкурса проводится предварительный отбор лиц, пожелавших
принять участие в конкурсе.
Сноска. В статью 910 внесены изменения - Законом РК от 21 мая 2002 г. N 323.
Статья 911. Публичное обещание вознаграждения
1. Любое лицо, объявившее публично о выплате вознаграждения в денежной или иной
форме за лучшее выполнение работы или достижение иных результатов, должно исполнить
обязательство перед лицом, которое в соответствии с условиями конкурса признано его
победителем.
2. Публичное обещание вознаграждения обязательно должно содержать условия,
предусматривающие существо задания, критерии и порядок представления результатов, размер
и форму вознаграждения, а также порядок и сроки объявления результатов.
3. Решение о выплате вознаграждения и сама его выплата должны быть приняты и
реализованы в установленные обещанием сроки.
4. Если конкурс объявлен на создание произведения науки, литературы или
искусства, лицо, давшее публичное обещание, приобретает преимущественное право на
заключение с создателем произведения договора на его использование с выплатой гонорара,
если иное не установлено публичным обещанием вознаграждения.
5. Лицо, давшее публичное обещание о вознаграждении, обязано возвратить работы,
не удостоенные вознаграждения, их создателям, если иное не было предусмотрено условиями
конкурса.
Статья 912. Отмена публичного обещания вознаграждения
1. Лицо, объявившее публично о выплате вознаграждения, вправе в той же форме
отказаться от данного обещания, кроме случаев, когда в самом объявлении предусмотрена
или из него вытекает недопустимость отказа или дан определенный срок для совершения
действия, за которое обещано вознаграждение, или к моменту объявления об отказе хотя бы
одно из отозвавшихся лиц уже выполнило указанные в объявлении действия.
2. Отмена публичного обещания вознаграждения не освобождает того, кто объявил о
вознаграждении, от возмещения отозвавшемуся лицу расходов, понесенных им в связи с
совершением предусмотренного объявлением действия. Размер возмещения во всех случаях не
может превышать указанного в объявлении вознаграждения.
Статья 913. Особенности проведения лотерей, тотализаторов и
иных игр
1. Отношения между государством или лицом, получившим от уполномоченного
государственного органа лицензию на проведение тотализаторов и других, основанных на
риске, игр, а для лотерей – оператором лотереи и участником таких игр основаны на
договоре.
Договор между оператором лотереи и участником лотереи признается заключенным с
момента оплаты участником лотереи стоимости лотерейного билета, квитанции или иного
документа и выдачи лотерейного билета, квитанции или иного документа.
2. Лицам, которые в соответствии с условиями проведения лотереи, тотализатора или
иных игр признаются выигравшими, должен быть выплачен выигрыш инициатором
(организатором) игр, а для лотерей – оператором лотереи.
Выплата выигрыша инициатором (организатором) игр в сроки, размере, форме (денежной
или в натуре) осуществляется в соответствии с условиями проведения игр, а если срок в
этих условиях не был указан – не позднее десяти дней с момента подведения результатов
игр.
Выплата выигрыша оператором лотереи осуществляется в сроки, установленные законом,
в размере, форме (денежной или в натуре), определяемых условиями проведения лотереи.
3. В случаях неисполнения инициатором (организатором) игр, оператором лотереи
указанных в пункте 2 настоящей статьи обязанностей участник, выигравший в лотерее,
тотализаторе или в иных играх, вправе требовать выплаты ему выигрыша, а также возмещения
причиненных ему убытков.
Сноска. Статья 913 в редакции Закона РК от 09.04.2016 № 496-V (вводится в действие
по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).
Статья 914. Требования, связанные с проведением
игр и пари и участием в них
Требования граждан и юридических лиц, связанные с организацией, проведением игр
или пари, основанных на риске (азартных игр и пари), или с участием в них, при
соблюдении организатором игорного бизнеса условий проведения азартных игр и (или) пари,
не подлежат судебной защите, за исключением требований, вытекающих из отношений,
указанных в статье 913 настоящего Кодекса.
Сноска. Статья 914 с изменением, внесенным Законом РК от 04.05.2009 № 157-
IV (порядок введения в действие см. ст. 2).
Статья 915. Тендер
1. При торгах в форме тендера его инициатор (организатор) обязуется на основе
предложенных им исходных условий заключить договор (в качестве продавца, покупателя,
заказчика, подрядчика, арендодателя, арендатора и т.п.) с тем из участников тендера, кто
предложит лучшие для инициатора тендера условия договора.
2. Участники тендера, в пределах установленных его условиями сроков, направляют
инициатору тендера или его организатору свои предложения в письменном виде с приложением
всей обусловленной тендером документации. Условиями тендера может быть предусмотрено
направление предложений в запечатанных конвертах и под девизами.
Нарушение сроков подачи предложений влечет за собой исключение лица,
пропустившего срок, из числа участников тендера, если его инициатор или организатор не
известит письменно это лицо о допуске к участию в тендере.
3. Выбор победителя тендера из числа его участников производится инициатором
тендера или созданной им тендерной комиссией в закрытом или, по условиям тендера, в
открытом порядке.
4. Тендер может быть признан его инициатором несостоявшимся, если в нем приняло
участие менее двух участников или предложения участников тендера будут признаны его
инициатором не удовлетворяющими условиям тендера.
5. С победителем тендера его инициатор заключает соответствующий договор. В
случае отказа инициатора тендера заключить с победителем соответствующий договор,
победитель тендера вправе взыскать причиненные ему убытки.
6. Условиями тендера может быть предусмотрено внесение каждым участником тендера
гарантийного взноса, который возвращается участникам после подведения итогов тендера.
Гарантийный взнос не возвращается, если участник тендера откажется от своего предложения
или изменит его до истечения срока тендера.
Гарантийный взнос не возвращается победителю тендера в случае отказа победителя
заключить соответствующий договор с инициатором тендера на условиях, отвечающих
предложениям победителя тендера.
Сноска. Статья 915 с изменением, внесенным Законом РК от 25.03.2011 № 421-IV
(вводится в действие по истечении десяти календарных дней после его первого официального
опубликования).
Статья 916. Аукцион
1. При торгах в форме аукциона продавец обязуется продать предмет аукциона тому
участнику аукциона, который предложит за него наиболее высокую цену.
2. Аукцион может проводиться на условиях повышения или понижения цены от
объявленной продавцом.
3. Условиями аукциона, проводимого на понижение цен, может быть предусмотрена
минимальная цена, по которой предмет может быть продан.
4. Предметом аукциона может быть любое движимое или недвижимое имущество, не
изъятое из гражданского оборота, в том числе объекты интеллектуальной собственности,
договоры и имущественные права, включая импортные, экспортные и иные квоты и лицензии.
5. Предложения об участии в аукционе должны содержать сведения о предмете
аукциона, месте и времени его проведения.
6. Лица, пожелавшие принять участие в аукционе, должны до начала аукциона, если
иное не установлено условиями его проведения, представить заявку на участие в аукционе и
внести установленную сумму гарантийного взноса.
7. Аукцион может состояться, если в нем примут участие не менее двух участников
(покупателей).
8. Если предмет аукциона не пожелал приобрести ни один из его участников,
исходная цена может быть снижена или предмет аукциона снят с данного аукциона.
9. Если иное не установлено условиями аукциона, с участником аукциона,
предложившим наибольшую цену, заключается договор о продаже ему предмета аукциона.
10. Если покупатель отказался заключить договор, предусмотренный пунктом 9
настоящей статьи, он исключается из числа участников аукциона, гарантийный взнос ему не
возвращается, а предмет аукциона, от приобретения которого отказался покупатель, может
быть снова выставлен на торги.
11. Лицам, принявшим участие в аукционе, но ничего не купившим на нем, сумма
гарантийного взноса возвращается.
Лицам, купившим какой-либо из предметов аукциона, сумма гарантийного взноса
засчитывается в счет уплаченной покупной цены.
Сноска. Статья 916 с изменением, внесенным Законом РК от 25.03.2011 № 421-IV
(вводится в действие по истечении десяти календарных дней после его первого официального
опубликования).
Глава 47. Обязательства, возникающие вследствие
причинения вреда
Параграф 1. Общие положения
Статья 917. Общие основания ответственности за
причинение вреда
1. Вред (имущественный и (или) неимущественный), причиненный неправомерными
действиями (бездействием) имущественным или неимущественным благам и правам граждан и
юридических лиц, подлежит возмещению лицом, причинившим вред, в полном объеме.
Законодательными актами обязанность возмещения вреда может быть возложена на
лицо, не являющееся причинителем, а также установлен более высокий размер возмещения.
2. Причинивший вред освобождается от его возмещения, если докажет, что вред
причинен не по его вине, за исключением случаев, предусмотренных настоящим Кодексом.
3. Вред, причиненный правомерными действиями, подлежит возмещению
в случаях, предусмотренных настоящим Кодексом и иными законодательными актами.
Статья 918. Предупреждение причинения вреда
1. Опасность причинения вреда в будущем может явиться основанием к иску о
запрещении действий, создающих такую опасность.
2. Если причиненный вред является последствием эксплуатации предприятия,
сооружения либо иной производственной деятельности, которая продолжает причинять вред
или угрожает новым вредом, суд вправе обязать ответчика, помимо возмещения вреда,
прекратить соответствующую деятельность.
Суд может отказать в иске о прекращении соответствующей деятельности, если ее
прекращение противоречит общественным интересам. Отказ в прекращении такой деятельности
не лишает потерпевших права на возмещение вреда, причиненного этой деятельностью.
Статья 919. Причинение вреда в состоянии необходимой
обороны
Не подлежит возмещению вред, причиненный в состоянии необходимой обороны, если при
этом не были превышены ее пределы.
Статья 920. Причинение вреда в состоянии
крайней необходимости
Вред, причиненный в состоянии крайней необходимости, то есть для устранения
опасности, угрожающей самому причинителю или другим лицам, если эта опасность при данных
обстоятельствах не могла быть устранена иными средствами, должен быть возмещен лицом,
причинившим вред.
Учитывая обстоятельства, при которых был причинен такой вред, суд может возложить
обязанность его возмещения на третье лицо, в интересах которого действовал причинивший
вред, либо на это третье лицо и причинителя вреда в долевом порядке, а также освободить
от возмещения вреда полностью или частично как это третье лицо, так и причинившего вред.
Статья 921. Ответственность юридического лица или
гражданина за вред, причиненный его
работником
1. Юридическое лицо либо гражданин возмещает вред, причиненный его работником при
исполнении трудовых (служебных, должностных) обязанностей.
2. Применительно к положениям настоящего Кодекса об обязательствах вследствие
причинения вреда работниками признаются граждане, выполняющие работу на
основании трудового договора, а также на основании гражданско-правового договора, если
при этом они действовали или должны были действовать по заданию и под контролем
соответствующего юридического лица или гражданина, ответственного за безопасное ведение
работ.
Хозяйственные товарищества, акционерные общества и производственные кооперативы
возмещают вред, причиненный их участниками (членами) при осуществлении последними
предпринимательской, производственной или иной деятельности товарищества, акционерного
общества или кооператива.
Сноска. Статья 921 с изменениями, внесенными Законом РК от 15 мая 2007 г. N 253.
Статья 922. Ответственность за вред,
причиненный государственными органами,
органами местного самоуправления,
а также их должностными лицами
1. Вред, причиненный в результате издания государственными органами актов, не
соответствующих законодательным актам, подлежит возмещению на основании решения суда,
независимо от вины органов и должностных лиц, издавших акт. Вред возмещается за счет
государственной казны. Представителем казны выступают финансовые органы либо другие
органы и граждане по специальному поручению.
2. Органы местного самоуправления отвечают за вред, причиненный их органами и
должностными лицами, в судебном порядке.
3. Вред, причиненный незаконными действиями (бездействием) должностных лиц
государственных органов в области административного управления, возмещается на общих
основаниях (статья 917 настоящего Кодекса) за счет денег, находящихся в распоряжении
этих органов. При их недостаточности вред возмещается субсидиарно за счет
государственной казны.
Статья 923. Ответственность за вред, причиненный
незаконными действиями органов
дознания, предварительного следствия,
прокуратуры и суда
1. Вред, причиненный гражданину в результате незаконного осуждения, незаконного
привлечения к уголовной ответственности, незаконного применения в качестве меры
пресечения заключения под стражу, домашнего ареста, подписки о невыезде, незаконного
наложения административного взыскания в виде ареста или исправительных работ,
незаконного помещения в психиатрическое или другое лечебное учреждение, возмещается
государством в полном объеме, независимо от вины должностных лиц органов дознания,
предварительного следствия, прокуратуры и суда, в
порядке, установленном законодательными актами.
2. Вред, причиненный гражданину или юридическому лицу в результате иной незаконной
деятельности органов дознания, предварительного следствия, прокуратуры, возмещается по
основаниям и в порядке, предусмотренном статьей 922 настоящего Кодекса.
3. Вред, причиненный незаконными действиями (бездействием) судей и других
работников суда при осуществлении правосудия, кроме случаев, предусмотренных пунктом 1
настоящей статьи, возмещается на общих основаниях и в порядке, установленном пунктом 3
статьи 922 настоящего Кодекса.
Статья 924. Возмещение вреда лицом, застраховавшим
свою ответственность
Юридическое лицо или гражданин, застраховавшие свою ответственность в порядке
добровольного или обязательного страхования, при недостаточности страховой суммы для
полного возмещения причиненного вреда возмещают разницу между страховой суммой и
фактическим размером ущерба.
Статья 925. Ответственность за вред, причиненный
несовершеннолетними в возрасте
до четырнадцати лет
1. За вред, причиненный несовершеннолетним, не достигшим четырнадцати лет
(малолетним), отвечают его законные представители, если не докажут, что вред возник не
по их вине.
2. Если малолетний, нуждающийся в опеке, находился в соответствующем
воспитательном, лечебном учреждении, учреждении социальной защиты населения или в другом
аналогичном учреждении, которое в силу закона является его опекуном, это учреждение
обязано возместить вред, причиненный малолетним, если не докажет, что вред возник не по
его вине.
3. Если малолетний причинил вред в то время, когда находился под надзором
учебного заведения, воспитательного, лечебного или иного учреждения, обязанного
осуществлять за ним надзор, а также лица, обязанного осуществлять надзор на основании
договора, эти учреждения и лица отвечают за вред, если не докажут, что вред возник не по
их вине в осуществлении надзора.
4. Обязанность законных представителей, учебных заведений, воспитательных,
лечебных и иных учреждений по возмещению вреда не прекращается с достижением малолетним
совершеннолетия или получением им имущества, достаточного для возмещения вреда.
Если законные представители умерли или они, а также другие граждане, указанные в
пункте 3 настоящей статьи, не имеют достаточных средств для возмещения вреда,
причиненного жизни и здоровью потерпевшего, а сам причинитель, ставший полностью
дееспособным, располагает такими средствами, суд, с учетом имущественного положения
потерпевшего и причинителя, а также других обстоятельств, вправе принять решение о
возмещении вреда полностью или частично за счет имущества самого причинителя.
Сноска. Статья 925 с изменениями, внесенными Законом РК от 25.03.2011 № 421-IV
(вводится в действие по истечении десяти календарных дней после его первого официального
опубликования).
Статья 926. Ответственность за вред, причиненный
несовершеннолетними в возрасте от
четырнадцати до восемнадцати лет
1. Несовершеннолетние в возрасте от четырнадцати до восемнадцати лет
самостоятельно несут ответственность за причиненный ими вред на общих основаниях.
2. В случае, когда у несовершеннолетнего в возрасте от четырнадцати до
восемнадцати лет нет имущества или иных источников доходов, достаточных для возмещения
вреда, вред должен быть возмещен полностью или в недостающей части его законными
представителями, если они не докажут, что вред возник не по их вине.
Если несовершеннолетний в возрасте от четырнадцати до восемнадцати лет,
нуждающийся в попечении, находился в соответствующем воспитательном, лечебном
учреждении, учреждении социальной защиты населения или в другом аналогичном учреждении,
которое в силу закона является его попечителем, эти учреждения обязаны возместить вред
полностью или в недостающей части, если не докажут, что вред возник не по их вине.
3. Обязанность законных представителей и соответствующего учреждения по возмещению
вреда прекращается по достижении причинившим вред совершеннолетия либо когда у него до
достижения совершеннолетия появятся имущество или иные источники доходов, достаточные
для возмещения вреда, либо когда он до достижения совершеннолетия приобрел
дееспособность (пункт 2 статьи 17, статья 22-1 настоящего Кодекса).
Сноска. Статья 926 с изменениями, внесенными законами РК от 12.01.2007 N
225 (вводится в действие со дня его официального опубликования); от 25.03.2011 № 421-IV
(вводится в действие по истечении десяти календарных дней после его первого официального
опубликования).
Статья 927. Ответственность родителей, лишенных
родительских прав, за вред, причиненный
несовершеннолетними
На родителя, лишенного родительских прав, суд может возложить ответственность за
вред, причиненный его несовершеннолетними детьми в течение трех лет после лишения
родителя родительских прав, если будет установлено, что поведение ребенка, повлекшее
причинение вреда, явилось следствием ненадлежащего осуществления родителями обязанностей
по воспитанию ребенка.
Статья 928. Ответственность за вред, причиненный
гражданином, признанным недееспособным
1. Вред, причиненный гражданином, признанным недееспособным (статья 26 настоящего
Кодекса), возмещает его опекун или организация, обязанная осуществлять за ним надзор,
если они не докажут, что вред возник не по их вине.
2. Обязанность опекуна или организации по возмещению вреда, причиненного
гражданином, признанным недееспособным, не прекращается и в случае восстановления его
дееспособности.
3. Если опекун умер либо не имеет достаточных средств для возмещения вреда, а сам
причинитель располагает такими средствами, суд с учетом имущественного положения
потерпевшего и причинителя, а также других обстоятельств, в частности, восстановления
дееспособности причинителя вреда, вправе принять решение о возмещении вреда,
причиненного жизни и здоровью потерпевшего, полностью или частично за счет имущества
самого причинителя.
Статья 929. Ответственность за вред, причиненный
гражданином, признанным ограниченно
дееспособным
Вред, причиненный гражданином, признанным ограниченно дееспособным вследствие
злоупотребления спиртными напитками или наркотическими веществами (статья 27 настоящего
Кодекса), возмещается самим причинителем на общих основаниях.
Статья 930. Ответственность за вред, причиненный
гражданином, не способным понимать
значение своих действий
1. Дееспособный гражданин, а также несовершеннолетний в возрасте от четырнадцати
до восемнадцати лет, причинившие вред в таком состоянии, когда они не могли понимать
значение своих действий или руководить ими, не отвечают за причиненный ими вред.
Если вред причинен жизни или здоровью потерпевшего, суд может с учетом
имущественного положения потерпевшего и причинителя, а также других обстоятельств
возложить обязанность по возмещению вреда полностью или частично на причинителя.
2. Причинитель не освобождается от ответственности, если сам привел себя в такое
состояние употреблением спиртных напитков, наркотических веществ или иным способом.
3. Если вред причинен лицом, которое не могло понимать значения своих действий
или руководить ими вследствие душевной болезни или слабоумия, обязанность возместить
вред может быть возложена судом на проживающих совместно с этим лицом его
трудоспособных: супруга, родителей, совершеннолетних детей, которые знали о таком
состоянии причинителя вреда, но не ставили вопрос о признании его недееспособным и
учреждении над ним опеки.
Статья 931. Ответственность за вред, причиненный
деятельностью, создающей повышенную
опасность для окружающих (источником
повышенной опасности)
1. Юридические лица и граждане, деятельность которых связана с повышенной
опасностью для окружающих (транспортные организации, промышленные предприятия, стройки,
владельцы транспортных средств и др.) обязаны возместить вред, причиненный источником
повышенной опасности, если не докажут, что вред возник вследствие непреодолимой силы или
умысла потерпевшего.
Обязанность возмещения вреда возлагается на юридическое лицо или гражданина,
которые владеют источником повышенной опасности на праве собственности, праве
хозяйственного ведения или праве оперативного управления либо на любом другом законном
основании (договоре имущественного найма, доверенности на право управления транспортным
средством, в силу распоряжения компетентного органа о передаче источника и т.п.).
2. Владельцы источников повышенной опасности несут солидарную ответственность за
вред, причиненный в результате взаимодействия источников (столкновения транспортных
средств и т.п.) третьим лицам по основаниям, предусмотренным пунктом 1 настоящей статьи.
Вред, причиненный в результате взаимодействия источников повышенной опасности их
владельцам, возмещается на общих основаниях. При этом:
1) вред, причиненный по вине одной стороны, возмещается в полном объеме этой
стороной;
2) вред, причиненный по вине обеих или нескольких сторон, возмещается соразмерно
степени вины каждой из них.
При невозможности установить степень вины каждой из сторон ответственность
распределяется между ними поровну.
При отсутствии вины сторон в причинении вреда ни одна из них не имеет права
требовать возмещения вреда. Каждая из сторон несет в таком случае риск понесенных ею
убытков.
3. Владелец источника повышенной опасности не отвечает за вред, причиненный этим
источником, если докажет, что источник выбыл из обладания владельца в результате
противоправных действий других лиц. Ответственность за вред, причиненный источником
повышенной опасности, в таких случаях несут лица, противоправно завладевшие источником.
При наличии вины владельца в противоправном изъятии из его обладания источника
повышенной опасности, ответственность может быть возложена как на владельца, так и на
лиц, завладевших источником повышенной опасности.
Статья 932. Ответственность за совместно
причиненный вред
Лица, совместно причинившие вред, отвечают перед потерпевшим солидарно.
По заявлению потерпевшего и в его интересах суд вправе возложить на лиц, совместно
причинивших вред, долевую ответственность.
Статья 933. Право регресса к лицу, причинившему вред
1. Возместивший вред, причиненный другим лицом (работником при исполнении им
трудовых (служебных, должностных) обязанностей, лицом, управляющим транспортным
средством, и т.п.), имеет право обратного требования (регресса) к этому лицу в размере
выплаченного возмещения, если иной размер не установлен законодательными актами.
2. Причинитель вреда, возместивший совместно причиненный вред, вправе требовать с
каждого из причинителей долю выплаченного потерпевшему возмещения в размере,
соответствующем степени вины этого причинителя. При невозможности определить степень
вины доли признаются равными.
3. Государство, возместившее вред, причиненный должностными лицами органов
дознания, предварительного следствия, прокуратуры и суда (пункт 1 статьи 923 настоящего
Кодекса), имеет право регресса к этим лицам в случаях, когда вина таких лиц установлена
приговором суда, вступившим в законную силу.
4. Лица, возместившие вред по основаниям, указанным в статьях 925- 928 настоящего
Кодекса, не имеют права обратного требования (регресса) к лицу, причинившему вред.
Статья 934. Способы возмещения имущественного вреда
Удовлетворяя требования о возмещении вреда, суд в соответствии с обстоятельствами
дела обязывает лицо, ответственное за вред, полностью возместить причиненные убытки или
возместить его в натуре (предоставить вещь того же рода и качества, исправить
поврежденную вещь и т.п.).
Статья 935. Учет вины потерпевшего и имущественного
положения лица, причинившего вред
1. Вред, возникший вследствие умысла потерпевшего, возмещению не подлежит.
2. Если грубая неосторожность самого потерпевшего содействовала возникновению или
увеличению вреда, то в зависимости от степени вины потерпевшего и причинителя вреда
размер возмещения должен быть уменьшен.
3. При грубой неосторожности потерпевшего и отсутствии вины причинителя в
случаях, когда его ответственность наступает независимо от вины, размер возмещения
должен быть уменьшен или в возмещении вреда может быть отказано, если законодательными
актами не предусмотрено иное. При причинении вреда жизни и здоровью гражданина полный
отказ в возмещении не допускается.
4. Вина потерпевшего не учитывается при возмещении дополнительных расходов (статья
937 настоящего Кодекса), возмещении вреда лицам, понесшим ущерб в результате смерти
гражданина (статья 940 настоящего Кодекса), а также при возмещении расходов на
погребение (статья 946 настоящего Кодекса).
5. Суд может уменьшить размер возмещения вреда, причиненного гражданином, с
учетом его имущественного положения, за исключением случаев, когда вред причинен
действиями, совершенными умышленно.
Параграф 2. Возмещение вреда, причиненного жизни
и здоровью гражданина
Статья 936. Возмещение вреда, причиненного жизни
и здоровью гражданина при исполнении
договорных и иных обязательств
Вред, причиненный жизни и здоровью гражданина при исполнении
договорных обязательств, трудовых (служебных) обязанностей, обязанностей воинской
службы, возмещается по правилам настоящей главы, если законодательными актами или
договором не предусмотрена повышенная ответственность.
Статья 937. Объем и характер возмещения вреда,
причиненного повреждением здоровья
1. При причинении гражданину увечья или иного повреждения здоровья возмещению
подлежит утраченный потерпевшим заработок (доход), который он имел либо определенно мог
иметь, а также расходы, вызванные повреждением здоровья (на лечение, дополнительное
питание, приобретение лекарств, протезирование, посторонний уход, санаторно-курортное
лечение, приобретение специальных транспортных средств, подготовку к другой профессии и
другие), если признано, что потерпевший нуждается в этих видах помощи и ухода и не
получает их бесплатно.
Расходы, вызванные повреждением здоровья (на лечение, дополнительное питание,
приобретение лекарств, протезирование, посторонний уход, санаторно-курортное лечение,
приобретение специальных транспортных средств, подготовку к другой профессии и другие),
возмещаются работодателем, причинившим вред здоровью работника, в пределах,
установленных Трудовым кодексом Республики Казахстан.
2. При определении утраченного заработка (дохода) пособие по инвалидности,
назначенное потерпевшему в связи с увечьем или иным повреждением здоровья, другие виды
пособий, назначенные как до, так и после причинения вреда здоровью, а также пенсионные
выплаты в счет возмещения не засчитываются. В счет возмещения вреда не засчитывается
также заработок, получаемый потерпевшим после повреждения здоровья.
3. Законодательными актами или договором может быть увеличен объем и размер
возмещения, причитающегося потерпевшему в соответствии с настоящей статьей.
Сноска. Статья 937 с изменениями, внесенными Законом РК от 27.04.2015 № 311-V
(вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого
официального опубликования).
Статья 938. Определение заработка (дохода),
утраченного в результате повреждения
здоровья
1. Размер подлежащего возмещению утраченного заработка (дохода) определяется в
процентах к среднему месячному заработку (доходу) до увечья или иного повреждения
здоровья либо до наступления утраты трудоспособности, соответствующих степени утраты
потерпевшим профессиональной трудоспособности, а при отсутствии ее - общей
трудоспособности.
2. В состав утраченного заработка (дохода) включаются все виды оплаты труда по
трудовым и гражданско-правовым договорам как по месту основной работы, так и по
совместительству, облагаемые индивидуальным подоходным налогом. Не учитываются выплаты
единовременного характера (компенсации за неиспользованный отпуск, выходное пособие при
увольнении и другие). За период временной нетрудоспособности и отпуска по беременности и
родам учитывается выплаченное пособие. Доходы от предпринимательской деятельности, а
также авторский гонорар включаются в состав утраченного заработка, при этом доходы от
предпринимательской деятельности включаются на основании данных органа государственных
доходов.
Все виды заработка (дохода) учитываются в суммах, начисленных до удержания
налогов.
3. Среднемесячный заработок (доход) подсчитывается путем деления общей суммы
заработка (дохода) за двенадцать месяцев работы, предшествовавших повреждению здоровья
либо наступлению утраты трудоспособности, на двенадцать. В случае, когда потерпевший на
момент причинения вреда работал менее двенадцати месяцев, среднемесячный заработок
(доход) подсчитывается путем деления общей суммы заработка (дохода) за фактически
проработанное число месяцев, предшествовавших повреждению здоровья, на число этих
месяцев.
Не полностью проработанные потерпевшим месяцы по его желанию заменяются
предшествующими полностью проработанными месяцами либо исключаются из подсчетов при
невозможности их замены.
4. В случае, когда потерпевший на момент причинения вреда не работал, учитывается
по его желанию заработок до увольнения либо обычный размер вознаграждения работника его
квалификации в данной местности, но не менее десятикратного установленного
законодательными актами месячного расчетного показателя.
5. Если в заработке (доходе) потерпевшего до причинения ему увечья или иного
повреждения здоровья произошли устойчивые изменения, улучшающие его имущественное
положение (повышена заработная плата по занимаемой должности, переведен на более
высокооплачиваемую работу, поступил на работу после окончания учебного заведения и в
других случаях, когда будет доказана устойчивость изменения или возможность изменения
оплаты труда потерпевшего), при определении его среднемесячного заработка (дохода)
учитывается только заработок (доход), который он получил или должен был получить после
соответствующего изменения.
6. Исключен Законом РК от 27.04.2015 № 311-V (вводится в действие по истечении
десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).
Сноска. Статья 938 с изменениями, внесенными законами РК от 24.12.2001 N 276; от
30.03.2011 № 424-IV (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после его
первого официального опубликования); от 07.11.2014 № 248-V (вводится в действие по
истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от
27.04.2015 № 311-V (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня
его первого официального опубликования).
Статья 939. Возмещение вреда при повреждении здоровья
лица, не достигшего совершеннолетия
1. В случае увечья или иного повреждения здоровья несовершеннолетнего, не
достигшего четырнадцати лет (малолетнего) и не имеющего заработка, лица, ответственные
за вред, обязаны возместить расходы, связанные с повреждением здоровья.
2. По достижении потерпевшим четырнадцати лет, а также в случае причинения вреда
несовершеннолетнему в возрасте от четырнадцати до восемнадцати лет, не имеющему
заработка (доходов), лица, ответственные за вред, обязаны возместить потерпевшему,
помимо расходов, вызванных повреждением здоровья, также вред, связанный с утратой или
уменьшением его трудоспособности, исходя из десятикратного установленного
законодательными актами месячного расчетного показателя.
Если к моменту повреждения здоровья несовершеннолетний имел заработок, то вред
возмещается, исходя из размера этого заработка, но не ниже десятикратного установленного
законодательными актами месячного расчетного показателя.
После начала трудовой деятельности потерпевший вправе требовать увеличения
возмещения вреда, исходя из получаемого им заработка, но не ниже размера вознаграждения,
установленного по занимаемой им должности или заработка работника той же квалификации по
месту его работы.
Сноска. Статья 939 с изменением, внесенным Законом РК от 25.03.2011 № 421-IV
(вводится в действие по истечении десяти календарных дней после его первого официального
опубликования).
Статья 940. Возмещение вреда лицам, понесшим ущерб
в результате смерти гражданина
1. В случае смерти гражданина право на возмещение вреда имеют нетрудоспособные
лица, состоявшие на иждивении умершего или имевшие ко дню его смерти право на получение
от него содержания; ребенок умершего, родившийся после его смерти, а также один из
родителей, супруг либо другой член семьи, независимо от трудоспособности, который не
работает и занят уходом за находившимися на иждивении умершего его детьми, внуками,
братьями и сестрами, не достигшими четырнадцати лет (малолетними) либо хотя и достигшими
указанного возраста, но, по заключению медицинских органов, нуждающимися по состоянию
здоровья в постороннем уходе.
2. Право на возмещение вреда имеют также лица, состоявшие на иждивении умершего
гражданина и ставшие нетрудоспособными в течение пяти лет после его смерти.
Один из родителей, супруг либо другой член семьи, неработающий и занятый уходом
за указанными в пункте 1 настоящей статьи детьми, внуками, братьями и сестрами умершего,
и ставший нетрудоспособным в период осуществления ухода, сохраняет право на возмещение
вреда после окончания ухода за этими лицами.
3. Вред возмещается: несовершеннолетним - до достижения восемнадцати лет;
учащимся в возрасте восемнадцати лет и старше - до окончания учебы в учебных заведениях
по очной форме обучения, но не более чем до двадцати трех лет; женщинам старше
пятидесяти восьми лет и мужчинам старше шестидесяти трех лет - пожизненно; инвалидам -
на срок инвалидности; одному из родителей, супругу либо другому члену семьи, занятому
уходом за находившимися на иждивении умершего его детьми, внуками, братьями и сестрами,
- до достижения ими четырнадцати лет либо изменения состояния здоровья.
Сноска. Статья 940 с изменением, внесенным Законом РК от 25.03.2011 № 421-IV
(вводится в действие по истечении десяти календарных дней после его первого официального
опубликования).
Статья 941. Размер возмещения вреда, понесенного
в случае смерти гражданина
1. Лицам, имеющим право на возмещение вреда в связи со смертью гражданина, вред
возмещается в размере той доли заработка (дохода) умершего, исчисленного по
правилам статьи 938 настоящего Кодекса, которую они получали или имели право получать на
свое содержание при его жизни. При определении возмещения вреда этим лицам в состав
доходов умершего, наряду с заработком, включаются получавшиеся им при жизни пенсия,
пожизненное содержание и другие аналогичные выплаты.
2. При определении размера возмещения вреда пособия, назначенные лицам по случаю
потери кормильца, другие виды пособий, назначенные как до, так и после смерти кормильца,
а также заработок, стипендия, пенсионные выплаты не учитываются.
3. Установленный каждому из имеющих право на возмещение вреда по случаю потери
кормильца размер возмещения не подлежит дальнейшему перерасчету, кроме случаев рождения
ребенка после смерти кормильца; назначения (прекращения) выплаты возмещения лицам,
занятым уходом за детьми, внуками, братьями и сестрами умершего кормильца.
Законодательным актом или договором может быть увеличен объем и размер
возмещения.
Статья 942. Изменение размера возмещения вреда
1. Потерпевший, частично утративший трудоспособность, вправе в любое время
потребовать от лица, на которого возложена обязанность возмещения вреда,
соответствующего увеличения размера возмещения, если его трудоспособность снизилась в
связи с причиненным повреждением здоровья по сравнению с той, которая оставалась у него
к моменту присуждения ему возмещения.
2. Лица, на которых возложена обязанность возмещения вреда, связанного с
повреждением здоровья потерпевшего, вправе потребовать соответствующего снижения размера
возмещения, если трудоспособность потерпевшего возросла по сравнению с той, которая
оставалась у него к моменту присуждения возмещения за вред.
3. Потерпевший вправе требовать увеличения размера возмещения вреда, если
имущественное положение гражданина, на которого возложена обязанность возмещения вреда,
улучшилось, а размер возмещения был снижен в соответствии с пунктом 5 статьи 935
настоящего Кодекса.
4. Суд может по требованию гражданина, причинившего вред, снизить размер
возмещения вреда, если его имущественное положение в связи с инвалидностью либо
достижением пенсионного возраста ухудшилось по сравнению с тем, которое было на момент
присуждения возмещения вреда (пункт 5 статьи 935 настоящего Кодекса).
Статья 943. Увеличение возмещения вреда в связи с повышением
стоимости жизни
Суммы возмещения вреда, выплачиваемые гражданам в связи с повреждением здоровья
или смертью потерпевшего, ежегодно увеличиваются пропорционально среднему значению
прогнозируемого уровня инфляции.
Сноска. Статья 943 в редакции Закона РК от 27.04.2015 № 311-V (вводится в действие
по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).
Статья 944. Платежи по возмещению вреда
1. Возмещение вреда, связанного со снижением трудоспособности или смертью
потерпевшего, производится ежемесячными платежами.
Возмещение вреда в части утраченного заработка потерпевшим при исполнении им
трудовых (служебных) обязанностей осуществляется на срок установления степени утраты
трудоспособности, но не более достижения им пенсионного возраста,
установленного законодательством Республики Казахстан о пенсионном обеспечении.
При этом из сумм возмещения вреда в части утраченного заработка (дохода)
удерживаются и перечисляются обязательные пенсионные взносы в единый накопительный
пенсионный фонд в размере и порядке, которые установлены Законом Республики Казахстан «О
пенсионном обеспечении в Республике Казахстан».
При наличии уважительных причин суд с учетом возможностей причинителя вреда может
по требованию гражданина, имеющего право на возмещение, присудить ему причитающиеся
платежи единовременно, но не более чем за три года.
2. Взыскание дополнительных расходов может быть произведено на будущее время в
пределах сроков, установленных на основе заключения медицинской экспертизы, а также при
необходимости предварительной оплаты стоимости услуг и имущества (приобретение путевки,
оплата проезда, оплата специальных транспортных средств и т.п.).
3. В случаях, когда потерпевший в соответствии с законодательными актами вправе
потребовать прекращения или досрочного исполнения обязательства, такое требование
удовлетворяется путем капитализации соответствующих повременных платежей.
Сноска. Статья 944 с изменениями, внесенными законами РК от 27.04.2015 № 311-V
(вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого
официального опубликования); от 02.08.2015 № 342-V (вводится в действие с 01.01.2016).
Статья 945. Возмещение вреда в случае прекращения
юридического лица
1. В случае реорганизации юридического лица, признанного в установленном порядке
ответственным за вред, причиненный жизни и здоровью, обязанность по выплате
соответствующих платежей несет его правопреемник. К нему же предъявляются требования о
возмещении вреда.
2. В случае ликвидации юридического лица, признанного в установленном порядке
ответственным за вред, причиненный жизни и здоровью, соответствующие платежи должны быть
капитализированы для выплаты их потерпевшему по правилам, установленным законодательными
или иными нормативными правовыми актами.
3. В случаях, когда капитализация платежей не может быть произведена ввиду
отсутствия или недостаточности имущества у ликвидируемого юридического лица,
присужденные суммы выплачиваются потерпевшему государством в порядке, предусмотренном
законодательными актами.
4. После завершения периода капитализации платежей по возмещению вреда,
причиненного жизни и здоровью работников, юридическими лицами, ликвидированными
вследствие банкротства, гражданину Республики Казахстан осуществляется социальная помощь
в виде ежемесячных выплат в порядке, установленном Правительством Республики Казахстан,
размеры которых ежегодно увеличиваются пропорционально среднему значению прогнозируемого
уровня инфляции.
Сноска. Статья 945 с изменениями, внесенными законами РК от 30.03.2011 № 424-IV
(вводится в действие с 01.01.2011); от 27.04.2015 № 311-V (вводится в действие по
истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).
Статья 946. Возмещение расходов на погребение
Лица, ответственные за вред, связанный со смертью потерпевшего, обязаны возместить
необходимые расходы на погребение лицу, понесшему эти расходы.
Пособие на погребение, полученное гражданами, понесшими эти расходы, в счет
возмещения вреда не засчитывается.
Параграф 3. Возмещение вреда, причиненного вследствие
недостатков товаров, работ, услуг
Статья 947. Основания возмещения вреда, причиненного
вследствие недостатков товаров,
работ, услуг
Вред, причиненный жизни, здоровью или имуществу гражданина либо имуществу
юридического лица вследствие конструктивных, рецептурных или иных недостатков товара
(работы, услуги), а также вследствие недостоверной или недостаточной информации о товаре
(работе, услуге), подлежит возмещению продавцом или изготовителем (исполнителем),
независимо от их вины и от того, состоял ли потерпевший с ними в договорных отношениях
или не состоял. Настоящее правило применяется лишь в случаях приобретения товара
(работы, услуги) в потребительских целях.
Статья 948. Лица, ответственные за вред, причиненный
вследствие недостатков товаров,
работ, услуг
1. Вред, причиненный вследствие недостатков товара, подлежит возмещению по выбору
потерпевшего продавцом или изготовителем товара.
2. Вред, причиненный вследствие недостатков работы или услуг, подлежит возмещению
их исполнителем.
3. Вред, причиненный вследствие непредставления полной или достоверной информации
о свойствах и правилах пользования товаром (работой, услугой), подлежит возмещению в
соответствии с правилами пунктов 1, 2 настоящей статьи.
Статья 949. Сроки возмещения вреда, причиненного
в результате недостатков товаров,
работ, услуг
1. Вред, вызванный недостатками товара (работы, услуги), подлежит возмещению, если
он причинен в течение установленных сроков годности (службы) товара (работы, услуги), а
если срок годности (службы) не установлен - в течение десяти лет со дня производства
товара (работы, услуги).
2. За пределами сроков, указанных в пункте 1 настоящей статьи, вред подлежит
возмещению:
1) если в нарушение требований законодательных актов срок годности (службы) не
установлен;
2) если покупатель (потребитель) не был предупрежден о необходимых действиях по
истечении срока годности (службы) и о возможных последствиях при невыполнении указанных
действий.
Статья 950. Основания освобождения от
ответственности за вред, причиненный
вследствие недостатков товаров,
работ, услуг
Продавец или изготовитель товара, исполнитель работы или услуги освобождаются от
ответственности только в случаях, если докажут, что вред возник вследствие непреодолимой
силы или нарушения потребителем правил пользования товаром (результатами работы, услуги)
или их хранения.
Параграф 4. Возмещение морального вреда Статья 951. Возмещение морального вреда
1. Моральный вред - это нарушение, умаление или лишение личных неимущественных
благ и прав физических лиц, в том числе нравственные или физические страдания (унижение,
раздражение, подавленность, гнев, стыд, отчаяние, физическая боль, ущербность,
дискомфортное состояние и т.п.), испытываемые (претерпеваемые, переживаемые) потерпевшим
в результате совершенного против него правонарушения.
2. Моральный вред возмещается причинителем при наличии вины причинителя, за
исключением случаев, предусмотренных пунктом 3 настоящей статьи.
3. Моральный вред возмещается, независимо от вины причинителя, в случаях, если:
1) вред причинен жизни и здоровью гражданина источником повышенной опасности;
2) вред причинен гражданину в результате его незаконного осуждения, незаконного
привлечения к уголовной ответственности, незаконного применения в качестве меры
пресечения заключения под стражу, домашнего ареста или подписки о невыезде, незаконного
наложения административного взыскания в виде ареста, незаконного помещения в
психиатрическое лечебное учреждение или другое лечебное учреждение;
3) вред причинен распространением сведений, порочащих честь, достоинство и
деловую репутацию;
4) иных случаях, предусмотренных законодательными актами.
4. Моральный вред, причиненный действиями (бездействием), нарушающими
имущественные права гражданина, возмещению не подлежит, кроме случаев,
предусмотренных законодательными актами.
Сноска. Статья 951 с изменением, внесенным Законом РК от 25.03.2011 № 421-IV
(вводится в действие по истечении десяти календарных дней после его первого официального
опубликования).
Статья 952. Размер возмещения морального вреда
1. Моральный вред возмещается в денежной форме.
2. При определении размера морального вреда учитывается как субъективная оценка
потерпевшим тяжести причиненного ему нравственного ущерба, так и объективные данные,
свидетельствующие о степени нравственных и физических страданий потерпевшего: жизненная
важность блага, бывшего объектом посягательства (жизнь, здоровье, честь, достоинство,
свобода, неприкосновенность жилища и т.д.); тяжесть последствий правонарушения (убийство
близких родственников, причинение телесных повреждений, повлекших инвалидность, лишение
свободы, лишение работы или жилища и т.п.); характер и сфера распространения ложных
позорящих сведений; жизненные условия потерпевшего (служебные, семейные, бытовые,
материальные, состояние здоровья, возраст и др.), иные заслуживающие внимания
обстоятельства.
3. Моральный вред возмещается независимо от подлежащего возмещению имущественного
вреда.
Глава 48. Обязательства вследствие неосновательного обогащения
Статья 953. Обязанность возвратить неосновательное
обогащение
1. Лицо (приобретатель), которое без установленных законодательством или сделкой
оснований приобрело или сберегло имущество (неосновательно обогатилось) за счет другого
лица (потерпевшего), обязано возвратить последнему неосновательно приобретенное или
сбереженное имущество, за исключением случаев, предусмотренных статьей 960 настоящего
Кодекса.
2. Обязанность, установленная пунктом 1 настоящей статьи, возникает также, если
основание, по которому приобретено или сбережено имущество, отпало впоследствии.
3. Правила настоящей главы применяются независимо от того, явилось ли
неосновательное обогащение результатом поведения приобретателя имущества, самого
потерпевшего или третьих лиц либо следствием события.
Статья 954. Соотношение требований о возврате
неосновательного обогащения с другими
требованиями о защите гражданских прав
Если иное не установлено настоящим Кодексом, другими законодательными актами и не
вытекает из существа соответствующих отношений, правила настоящей главы подлежат
применению также к требованиям:
1) о возврате исполненного по недействительной сделке;
2) об истребовании имущества собственником из чужого незаконного владения;
3) одной стороны в обязательстве к другой о возврате исполненного в связи с этим
обязательством;
4) о возмещении вреда, в том числе причиненного недобросовестным поведением
обогатившегося лица.
Статья 955. Возвращение неосновательного
обогащения в натуре
1. Имущество, составляющее неосновательное обогащение приобретателя, должно быть
возвращено потерпевшему в натуре.
2. Приобретатель отвечает перед потерпевшим за всякую, в том числе и за случайную
недостачу или ухудшение неосновательно приобретенного или сбереженного имущества,
происшедшие после того, как он узнал или должен был узнать о неосновательности
обогащения. До этого момента он отвечает лишь за умысел и грубую неосторожность.
Статья 956. Возмещение стоимости неосновательного
обогащения
1. В случае невозможности возвратить в натуре неосновательно полученное или
сбереженное имущество приобретатель должен возместить потерпевшему реальную стоимость
этого имущества на момент его приобретения, а также возместить убытки, вызванные
последующим изменением стоимости имущества, если приобретатель не возместил его
стоимость немедленно после того, как узнал о неосновательности обогащения.
2. Лицо, неосновательно временно пользовавшееся чужим имуществом (без намерения
его приобрести) либо чужими услугами, должно возместить потерпевшему то, что сберегло
вследствие такого пользования, по цене, существовавшей на момент, когда закончилось
пользование, и в том месте, где оно происходило.
Статья 957. Последствия неосновательной передачи права
другому лицу
Лицо, передавшее путем уступки требования или иным образом принадлежащее ему право
другому лицу на основании несуществующего или недействительного обязательства, вправе
требовать восстановления прежнего положения, в том числе возвращения ему документов,
удостоверяющих переданное право.
Статья 958. Возмещение потерпевшему
неполученных доходов
1. Лицо, которое неосновательно получило или сберегло имущество, обязано
возвратить или возместить потерпевшему все доходы, которые оно извлекло или должно было
извлечь из этого имущества с того времени, когда узнало или должно было узнать о
неосновательности обогащения.
2. На сумму неосновательного денежного обогащения подлежит начислению неустойка
за пользование чужими деньгами с того времени, когда приобретатель узнал или должен был
узнать о неосновательности получения или сбережения денег.
Статья 959. Возмещение затрат на имущество,
подлежащее возврату
При возврате неосновательно полученного или сбереженного имущества (статья 955
настоящего Кодекса) или возмещении его стоимости (статья 956 настоящего Кодекса)
приобретатель вправе требовать от потерпевшего возмещения понесенных необходимых затрат
на содержание и сохранение имущества с того времени, с которого он обязан возвратить
доходы (статья 958 настоящего Кодекса), с зачетом полученных им выгод. Право на
возмещение затрат утрачивается в случаях, когда приобретатель умышленно удерживал
имущество, подлежавшее возврату.
Статья 960. Неосновательное обогащение, не
подлежащее возврату
Не подлежит возврату в качестве неосновательного обогащения:
1) имущество, переданное во исполнение обязательства до наступления срока
исполнения, если обязательством не предусмотрено иное;
2) имущество, переданное во исполнение обязательства по истечении срока исковой
давности;
3) денежные суммы и иное имущество, предоставленные гражданину, при отсутствии
недобросовестности с его стороны, в качестве средств для существования (заработная
плата, авторское вознаграждение, возмещение вреда жизни или здоровью, пенсия, алименты и
т.п.) и использованные приобретателем;
4) денежные суммы и иное имущество, предоставленные во исполнение несуществующего
обязательства, если приобретатель докажет, что лицо, требующее возврата имущества, знало
об
отсутствии обязательства либо предоставило имущество в целях благотворительности.
Раздел 5
Право интеллектуальной собственности
Глава 49. Общие положения
Статья 961. Объекты права интеллектуальной
собственности
1. К объектам права интеллектуальной собственности относятся:
1) результаты интеллектуальной творческой деятельности;
2) средства индивидуализации участников гражданского оборота, товаров, работ или
услуг.
2. К результатам интеллектуальной творческой деятельности относятся:
1) произведения науки, литературы и искусства;
2) исполнения, постановки, фонограммы и передачи организаций эфирного и
кабельного вещания;
3) изобретения, полезные модели, промышленные образцы;
4) селекционные достижения;
5) топологии интегральных микросхем;
6) нераскрытая информация, в том числе секреты производства (ноу-хау);
7) другие результаты интеллектуальной творческой деятельности в случаях,
предусмотренных настоящим Кодексом или иными законодательными актами.
3. К средствам индивидуализации участников гражданского оборота, товаров, работ
или услуг относятся:
1) фирменные наименования;
2) товарные знаки (знаки обслуживания);
3) наименования мест происхождения (указания происхождения) товаров;
4) другие средства индивидуализации участников гражданского оборота, товаров и
услуг в случаях, предусмотренных настоящим Кодексом и законодательными актами.
Сноска. В статью 961 внесены изменения - Законом РК от 22 ноября 2005 года N
90 (порядок введения в действие см. ст.2 Закона).
Статья 962. Основания возникновения прав на объекты
интеллектуальной собственности
Права на объекты интеллектуальной собственности возникают в силу факта их создания
либо вследствие предоставления правовой охраны уполномоченным государственным органом в
случаях и в порядке, предусмотренных настоящим Кодексом
и иными законодательными актами. Z990427
Статья 963. Личные неимущественные и имущественные
права на объекты интеллектуальной
собственности
1. Авторам результатов интеллектуальной творческой деятельности принадлежат в
отношении этих результатов личные неимущественные и имущественные права.
Личные неимущественные права принадлежат автору, независимо от его имущественных
прав, и сохраняются за ним в случае перехода его имущественных прав на результаты
интеллектуальной творческой деятельности к другому лицу.
2. Обладателям права на средства индивидуализации участников гражданского
оборота, товаров или услуг (далее - средства индивидуализации) принадлежат в отношении
этих средств имущественные права.
3. Право признаваться автором результата интеллектуальной творческой деятельности
(право авторства) является личным неимущественным правом и может принадлежать только
лицу, творческим трудом которого создан результат интеллектуальной творческой
деятельности.
Право авторства неотчуждаемо и непередаваемо.
Если результат создан совместным творческим трудом двух или более лиц, они
признаются соавторами. В отношении отдельных объектов интеллектуальной
собственности законодательными актами может быть ограничен круг лиц, которые признаются
соавторами произведения в целом.
Статья 964. Исключительные права на объекты
интеллектуальной собственности
1. Исключительным правом на результат интеллектуальной творческой деятельности или
средство индивидуализации признается имущественное право их обладателя использовать
объект интеллектуальной собственности любым способом по своему усмотрению.
Использование объекта исключительных прав другими лицами допускается с согласия
правообладателя либо в иных случаях, предусмотренных законами Республики Казахстан.
2. Обладатель исключительного права на объект интеллектуальной собственности
вправе передать это право другому лицу полностью или частично, разрешить использовать
объект интеллектуальной собственности и распорядиться им иным образом, если это не
противоречит правилам настоящего Кодекса и иных законодательных актов.
3. Ограничения исключительных прав, признание этих прав недействительными и их
прекращение (аннулирование) допускаются в случаях, пределах и порядке, установленных
настоящим Кодексом и иными законодательными актами.
Сноска. Статья 964 с изменениями, внесенными Законом РК от 07.04.2015 № 300-V
(вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого
официального опубликования).
Статья 965. Переход исключительных прав к
другому лицу
1. Исключительные права на объект интеллектуальной собственности, если иное не
предусмотрено настоящим Кодексом или иными законодательными актами, могут быть переданы
их правообладателем полностью или частично по договору другому лицу, а также переходят в
порядке универсального правопреемства по наследству и в результате реорганизации
юридического лица - правообладателя.
Передача исключительных прав не должна ограничивать осуществление права авторства
и иных неимущественных прав. Условия договора о передаче или ограничении таких прав
недействительны.
2. К договору, предусматривающему предоставление исключительного права в период
его действия другому лицу на ограниченное время, применяются правила о лицензионном
договоре (статья 966 настоящего Кодекса).
Статья 966. Лицензионный договор
1. По лицензионному договору сторона, обладающая исключительным правом на
результат интеллектуальной творческой деятельности или на средство индивидуализации
(лицензиар), предоставляет другой стороне (лицензиату) право временно использовать
соответствующий объект интеллектуальной собственности определенным способом.
Лицензионный договор предполагается возмездным.
2. Лицензионный договор может предусматривать предоставление лицензиату:
1) права использования объекта интеллектуальной собственности с сохранением за
лицензиаром возможности его использования и права выдачи лицензии другим лицам (простая,
неисключительная лицензия);
2) права использования объекта интеллектуальной собственности с сохранением за
лицензиаром возможности его использования, но без права выдачи лицензии другим лицам
(исключительная лицензия);
3) других не противоречащих законодательным актам условий использования объекта
интеллектуальной собственности.
Если в лицензионном договоре не предусмотрено иное, лицензия предполагается
простой (неисключительной).
3. Договор о предоставлении лицензиатом права использования объекта
интеллектуальной собственности другому лицу признается сублицензионным договором.
Лицензиат вправе заключить сублицензионный договор лишь в случаях, предусмотренных
лицензионным договором.
Ответственность перед лицензиаром за действия сублицензиата несет лицензиат, если
лицензионным договором не предусмотрено иное.
Статья 967. Договор о создании и использовании
результатов интеллектуальной творческой
деятельности
1. Автор может принять на себя по договору обязательство создать произведение,
изобретение или иной результат интеллектуальной творческой деятельности и предоставить
заказчику, не являющемуся его работодателем, исключительные права на его использование.
2. Договор, предусмотренный в пункте 1 настоящей статьи, должен определять
характер подлежащего созданию результата интеллектуальной творческой деятельности, а
также цели либо способы его использования.
3. Условия договора, ограничивающие право автора создавать результаты
интеллектуальной творческой деятельности определенного рода либо в определенной области,
недействительны.
Статья 968. Исключительное право и право
собственности
Исключительное право на результат интеллектуальной творческой деятельности или
средство индивидуализации существует независимо от права собственности на материальный
объект, в котором такой результат или средство индивидуализации выражены.
Статья 969. Срок действия исключительных прав
1. Исключительное право на объекты интеллектуальной собственности действует в
течение срока, предусмотренного настоящим Кодексом или иными законодательными актами.
Законодательные акты могут предусматривать возможность продления такого срока.
2. Личные неимущественные права на результаты интеллектуальной творческой
деятельности действуют бессрочно.
3. В случаях, предусмотренных законодательными актами, действие исключительного
права может прекращаться вследствие его неиспользования в течение определенного времени.
Статья 970. Способы защиты исключительных прав
1. Защита исключительных прав осуществляется способами, предусмотренными статьей 9
настоящего Кодекса. Защита исключительных прав может осуществляться также путем:
1) изъятия материальных объектов, с использованием которых нарушены
исключительные права, и материальных объектов, созданных в результате такого нарушения;
2) обязательной публикации о допущенном нарушении, с включением в нее сведений о
том, кому принадлежит нарушенное право;
3) иными способами, предусмотренными законодательными актами.
2. При нарушении договоров об использовании результатов интеллектуальной
творческой деятельности и средств индивидуализации применяются общие правила об
ответственности за нарушение обязательств (глава 20 настоящего Кодекса).
Глава 50. Авторское право
Статья 971. Произведения, охраняемые авторским
правом (объекты авторского права)
1. Авторское право распространяется на произведения науки, литературы и искусства,
являющиеся результатом творческой деятельности, независимо от их назначения, содержания
и достоинства, а также способа и формы их выражения.
2. Авторское право распространяется как на обнародованные (опубликованные,
выпущенные в свет, изданные, публично исполненные, публично показанные), так и на
необнародованные произведения, существующие в какой-либо объективной форме:
1) письменной (рукопись, машинопись, нотная запись и т.п.);
2) устной (публичное произнесение, публичное исполнение и т.п.);
3) звуко- или видеозаписи (механической, цифровой, магнитной, оптической и т.п.);
4) изображения (рисунок, эскиз, картина, план, чертеж, кино-, теле-, видео- или
фотокадр и т.п.);
5) объемно-пространственной (скульптура, модель, макет, сооружение и т.п.);
6) иных формах.
3. Часть произведения (включая его название, наименования персонажей), которая
обладает признаками, указанными в пункте 1 настоящей статьи, и может использоваться
самостоятельно, является объектом авторского права.
4. Авторское право не распространяется на собственно идеи, концепции, принципы,
методы, системы, процессы, открытия, факты.
Сноска. В статью 971 внесены изменения - Законом РК от 22 ноября 2005 года N 90
(порядок введения в действие см. ст.2 Закона).
Статья 972. Виды объектов авторского права
1. Объектами авторского права являются:
1) литературные произведения;
2) драматические и музыкально-драматические произведения;
3) сценарные произведения;
4) произведения хореографии и пантомимы;
5) музыкальные произведения с текстом или без текста;
6) аудио-визуальные произведения;
7) произведения живописи, скульптуры, графики и другие произведения
изобразительного искусства;
8) произведения прикладного искусства;
9) произведения архитектуры, градостроительства, дизайна и садово-паркового
искусства;
10) фотографические произведения и произведения, полученные способами,
аналогичными фотографии;
11) карты, планы, эскизы, иллюстрации и трехмерные произведения, относящиеся к
географии, топографии и другим наукам;
12) программы для ЭВМ;
13) иные произведения.
2. Охрана программ для ЭВМ распространяется на все виды программ для ЭВМ (в том
числе операционные системы), которые могут быть выражены на любом языке и в любой форме,
включая исходный текст и объектный код.
3. К объектам авторского права также относятся:
1) производные произведения (переводы, обработки, аннотации, рефераты, резюме,
обзоры, инсценировки, музыкальные аранжировки и другие переработки произведений науки,
литературы и искусства);
2) сборники (энциклопедии, антологии, базы данных) и другие составные
произведения, представляющие собой по подбору и (или) расположению материалов результат
творческого труда.
Производные и составные произведения охраняются авторским правом независимо от
того, являются ли объектами авторского права произведения, на которых они основаны или
которые они включают.
Сноска. Статья 972 с изменениями, внесенными законами РК от 22.11.2005 N 90
(порядок введения в действие см. ст. 2 Закона); от 07.04.2015 № 300-V (вводится в
действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального
опубликования).
Статья 973. Правовое регулирование авторских
отношений
Авторские отношения регулируются настоящим Кодексом и иными законодательными
актами об авторском праве и смежных правах, а в случаях, предусмотренных ими, и иными
законодательными актами.
Статья 974. Произведения, не являющиеся объектами
авторского права
Не являются объектами авторского права:
1) официальные документы (законы, судебные решения, иные тексты законодательного,
административного, судебного и дипломатического характера), а также их официальные
переводы;
2) государственные символы и знаки (флаги, гербы, ордена, денежные знаки и иные
государственные символы и знаки);
3) произведения народного творчества;
4) сообщения о событиях и фактах, имеющие информационный характер. P07011S
Статья 975. Права на проекты официальных документов,
государственных символов и знаков
1. Право авторства на проекты официальных документов, государственных символов и
знаков принадлежит лицу, создавшему проекты (разработчику).
Разработчики проектов официальных документов, символов и знаков вправе
публиковать такие проекты, если это не запрещено органом, по поручению которого
производилась разработка. При публикации проекта разработчики вправе указывать свое имя.
2. Проект может быть использован компетентным органом для подготовки официального
документа без согласия разработчика, если этот проект опубликован автором или направлен
им соответствующему органу.
При подготовке официальных документов, государственных символов или знаков на
основе проекта в него могут вноситься дополнения и изменения по усмотрению органа,
осуществляющего подготовку официального документа, государственного символа или знака.
3. После принятия проекта компетентным органом он может использоваться без
указания имени разработчика и без выплаты авторского вознаграждения.
Сноска. В статью 975 внесены изменения - Законом РК от 22 ноября 2005 года N
90 (порядок введения в действие см. ст.2 Закона).
Статья 976. Знак охраны авторского права
1. Обладатель исключительного авторского права может для оповещения о своих правах
использовать знак охраны авторского права, который помещается на каждом экземпляре
произведения и состоит из трех элементов:
1) латинской буквы "С" в окружности;
2) имени (наименования) обладателя исключительных авторских прав;
3) года первого опубликования произведения.
2. Если не доказано иное, обладателем исключительного авторского права считается
лицо, обозначенное в знаке охраны.
Статья 977. Личные неимущественные права автора
1. Автору произведения принадлежат следующие личные неимущественные права:
1) право признаваться автором произведения и требовать такого признания при его
использовании, исключающее признание авторства других лиц на это же произведение (право
авторства);
2) право использовать произведение под своим именем, под псевдонимом или анонимно
(право на авторское имя);
3) право на внесение изменений и дополнений в свое произведение и на защиту
произведения, включая его наименование, от внесения кем-либо без согласия автора
изменений и дополнений при издании, публичном исполнении или ином использовании
произведения (право на неприкосновенность произведения).
Воспрещается без согласия автора снабжать его произведение при издании
иллюстрациями, предисловиями, послесловиями, комментариями или какими бы то ни было
пояснениями.
После смерти автора защита неприкосновенности произведения осуществляется лицом,
указанным в завещании, а при отсутствии таких указаний - наследниками автора, а также
лицами, на которых в соответствии с законодательными актами возложена охрана авторских
прав;
4) право на открытие доступа к произведению неопределенному кругу лиц (право на
обнародование), за исключением произведений, созданных в порядке выполнения служебных
обязанностей или служебного задания работодателя.
2. Автор имеет право отказаться от ранее принятого решения об обнародовании
произведения (право на отзыв) при условии возмещения пользователю причиненных таким
решением убытков, включая упущенную выгоду. Если произведение уже было обнародовано,
автор обязан публично оповестить о его отзыве. При этом он вправе изъять за свой счет из
обращения ранее изготовленные экземпляры произведения.
Положения настоящего пункта не применяются к служебным произведениям.
3. Соглашение автора с кем-либо или заявление автора об отказе от осуществления
личных неимущественных прав недействительны.
Сноска. Статья 977 с изменениями, внесенными Законом РК от 12.01.2012 № 537-IV
(вводится в действие по истечении 10 календарных дней после его первого официального
опубликования).
Статья 978. Имущественные права автора
1. Автору принадлежат исключительные права на использование произведения в любой
форме и любым способом.
2. Исключительные права автора на использование произведения означают право
осуществлять, разрешать или запрещать осуществление следующих действий:
1) воспроизводить произведение (право на воспроизведение);
2) распространять оригинал или экземпляры произведения любым способом: продавать,
менять, сдавать в прокат (внаем), совершать иные операции, в том числе в открытой
информационно-коммуникационной сети (право на распространение);
3) публично показывать произведение (право на публичный показ);
4) публично исполнять произведение (право на публичное исполнение);
5) публично сообщать произведение для всеобщего сведения, включая сообщение в
эфир или по кабелю (право на публичное сообщение);
6) передавать произведение в эфир (транслировать по радио и телевидению), в том
числе передавать по кабелю или спутниковой связи (право на сообщение в эфир);
7) переводить произведение (право на перевод);
8) переделывать, аранжировать или другим образом перерабатывать произведение
(право на переработку);
9) практически реализовать градостроительный, архитектурный, дизайнерский проект;
10) осуществлять иные, не противоречащие законодательным актам, действия.
3. Исключен Законом РК от 07.04.2015 № 300-V (вводится в действие по истечении
десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).
4. Если экземпляры правомерно опубликованного произведения введены в гражданский
оборот посредством их продажи, то допускается их дальнейшее распространение без согласия
автора и без выплаты авторского вознаграждения, за исключением случаев,
предусмотренных законодательными актами Республики Казахстан.
5. Произведение считается использованным, независимо от того, реализовано оно с
целью извлечения дохода либо его реализация не была направлена на это.
6. Практическое применение положений, составляющих содержание произведения
(изобретений, иных технических, экономических, организационных и т.п. решений), не
составляет использования произведения в смысле авторского права.
Сноска. Статья 978 с изменениями, внесенными законами РК от 22.11.2005 N
90 (порядок введения в действие см. ст. 2 Закона); от 12.01.2012 № 537-IV (вводится в
действие по истечении 10 календарных дней после его первого официального опубликования);
от 07.04.2015 № 300-V (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после
дня его первого официального опубликования).
Статья 979. Депонирование произведений
1. Депонирование рукописей произведений, других произведений на материальном
носителе, в том числе на машинном, признается использованием произведения, если такое
депонирование произведено в открытом для доступа каждого хранилище (депозитарии) и
допускает получение по договору с депозитарием экземпляра произведения любым лицом.
2. Депонирование произведения осуществляется на основе договора правообладателя с
депозитарием, устанавливающего условия использования произведения. Такой договор и
договор депозитария с пользователем являются публичными (статья 387 настоящего Кодекса).
Статья 980. Действие авторского права на территории
Республики Казахстан
1. Авторское право на произведение, впервые обнародованное на территории
Республики Казахстан либо не обнародованное, но оригинал которого находится на ее
территории в какой-либо объективной форме, действует на территории Республики Казахстан.
В этом случае авторское право признается за автором и (или) его наследниками, а также за
иными правопреемниками автора, независимо от их гражданства.
2. Авторское право признается также за гражданами Республики Казахстан,
произведения которых впервые обнародованы или находятся в какой-либо объективной форме
на территории иностранного государства, а равно за их правопреемниками.
3. При предоставлении охраны авторского права обладателю в соответствии с
международными договорами факт обнародования произведения на территории иностранного
государства определяется согласно положениям соответствующего международного договора.
4. В целях охраны произведения на территории Республики Казахстан автор
произведения определяется по законам государства, на территории которого произведение
стало впервые охраняться.
Статья 981. Начало действия авторского права
Авторское право на произведение начинает действовать с момента придания
произведению объективной формы, доступной для восприятия третьих лиц, независимо от его
обнародования. Авторское право на устное произведение действует с момента его сообщения
третьим лицам.
Если произведение не подпадает под действие статьи 980 настоящего Кодекса,
авторское право на такое произведение охраняется с момента первого обнародования
произведения, если оно осуществлено в Республике Казахстан.
Статья 982. Срок действия авторского права
1. Авторское право действует в течение всей жизни автора и семидесяти лет после
его смерти, считая с первого января года, следующего за годом смерти автора.
2. Авторское право на произведение, созданное в соавторстве, действует в течение
всей жизни соавторов и семидесяти лет после смерти последнего из авторов, пережившего
других соавторов.
3. Авторское право на произведение, впервые выпущенное в свет под псевдонимом или
анонимно, действует в течение семидесяти лет, считая с первого января года, следующего
за годом выпуска произведения в свет.
Если в течение указанного срока аноним или псевдоним будут раскрыты, то действуют
сроки, установленные пунктом 1 настоящей статьи.
4. В течение сроков, указанных в пункте 1 настоящей статьи, авторское право
принадлежит наследникам автора и переходит по наследству, принадлежит правопреемникам,
получившим право по договору с автором, его наследниками и последующими
правопреемниками.
5. Авторское право на произведение, впервые выпущенное в свет в течение тридцати
лет после смерти автора, действует в течение семидесяти лет после его выпуска в свет,
считая с первого января года, следующего за годом выпуска произведения в свет.
6. Авторство, имя автора и неприкосновенность произведения охраняются бессрочно.
Сноска. В статью 982 внесены изменения - Законом РК от 22 ноября 2005 года N
90 (порядок введения в действие см. ст.2 Закона).
Статья 983. Переход произведения в общественное
достояние
1. По истечении срока действия авторского права на произведение оно становится
общественным достоянием.
2. Произведения, являющиеся общественным достоянием, могут свободно
использоваться любым лицом без выплаты авторского вознаграждения. При этом должно
соблюдаться право авторства, право на авторское имя и право на неприкосновенность
произведения.
Сноска. В статью 983 внесены изменения - Законом РК от 22 ноября 2005 года N
90 (порядок введения в действие см. ст.2 Закона).
Статья 984. Управление авторскими правами
1. Правообладатель вправе осуществлять принадлежащие ему права лично, по своему
усмотрению. Иные лица могут управлять авторскими правами лишь с согласия правообладателя
и в пределах предоставленных им полномочий, за исключением прав, предусмотренных статьей
977 настоящего Кодекса, когда представительство осуществляет законный представитель.
2. В порядке, установленном законодательными актами, обладатели авторских и
смежных прав могут создавать организации, на которые возлагается управление авторскими и
смежными правами.
Глава 51. Смежные права Статья 985. Объекты смежных прав
Смежные права распространяются на постановки, исполнения, фонограммы, передачи
организаций эфирного и кабельного вещания, независимо от их назначения, содержания и
достоинства, а также от способа и формы их выражения.
Статья 986. Субъекты смежных прав
1. Субъектами смежных прав являются исполнители, производители фонограмм и
организации эфирного и кабельного вещания.
2. Производитель фонограммы, организации эфирного и кабельного вещания
осуществляют права, предусмотренные настоящей главой, в пределах прав, полученных по
договору с исполнителем и автором записанного на фонограмме либо передаваемого в эфир
или по кабелю произведения.
3. Исполнитель осуществляет права, предусмотренные настоящей главой и в
соответствии с законодательством Республики Казахстан, при условии соблюдения прав
авторов исполняемого произведения.
4. Для возникновения и осуществления смежных прав не требуется регистрации
произведений или соблюдения каких-либо иных формальных требований.
5. Производитель фонограммы и (или) исполнитель для оповещения о своих правах
вправе использовать знак охраны смежных прав, который помещается на каждом экземпляре
записи исполнения, фонограммы и (или) на каждом содержащем ее футляре и состоит из трех
элементов:
1) латинской буквы "Р" в окружности;
2) имени (наименования) обладателя исключительных смежных прав;
3) года первого опубликования записи исполнения, фонограммы.
6. Если не доказано иное, производителем фонограммы признается физическое или
юридическое лицо, имя или наименование которого обозначено на фонограмме и (или)
содержащем ее футляре.
Сноска. Статья 986 с изменениями, внесенными законами РК от 22.11.2005 N
90 (порядок введения в действие см. ст. 2 Закона); от 07.04.2015 № 300-V (вводится в
действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального
опубликования).
Статья 987. Действие смежных прав
1. Право исполнителя на исполнение, впервые имевшее место на территории Республики
Казахстан, действует на территории Республики Казахстан. В этом случае право признается
за исполнителем и его наследниками, а также за иными правопреемниками исполнителя,
независимо от гражданства.
Право исполнителя признается также за ним в случаях, когда исполнение впервые
осуществлено на территории иностранного государства, а равно за его правопреемниками.
2. Права производителя фонограммы действуют на территории Республики Казахстан,
если эта запись впервые публично воспроизводилась или ее экземпляры публично
распространялись в Республике Казахстан.
Права производителя фонограммы признаются также за гражданами Республики
Казахстан или юридическими лицами, имеющими место жительства или место нахождения на
территории Республики Казахстан.
3. Права организации эфирного или кабельного вещания признаются за ней в случае,
если организация имеет официальное местонахождение на территории Республики Казахстан и
осуществляет передачи с помощью передатчиков, расположенных на территории Республики
Казахстан.
4. Права иных иностранных исполнителей, производителей фонограмм, организаций
эфирного или кабельного вещания охраняются на территории Республики Казахстан в
соответствии с международными договорами, ратифицированными Республикой Казахстан.
Сноска. В статью 987 внесены изменения - Законом РК от 22 ноября 2005 года N
90 (порядок введения в действие см. ст.2 Закона).
Статья 988. Регулирование прав субъектов
смежных прав
Объем и содержание исключительных и иных прав исполнителя, производителя
фонограммы, организации эфирного и кабельного вещания, а также случаи и пределы
ограничения исключительных прав указанных субъектов и ответственности за их нарушение
регулируются законодательными актами.
Сноска. В статью 988 внесены изменения - Законом РК от 22 ноября 2005 года N
90 (порядок введения в действие см. ст.2 Закона).
Статья 989. Срок действия смежных прав
1. Смежные права в отношении исполнителя действуют в течение семидесяти лет после
первого исполнения или постановки. Права исполнителя на имя и на защиту исполнения или
постановки от искажения охраняются бессрочно.
2. Смежные права в отношении производителя фонограммы действуют в течение
семидесяти лет после первого обнародования фонограммы либо в течение семидесяти лет
после ее первой записи, если фонограмма не была обнародована в течение этого срока.
3. Смежные права в отношении организации эфирного вещания действуют в течение
семидесяти лет после осуществления такой организацией первой передачи в эфир.
4. Смежные права в отношении организации кабельного вещания действуют в течение
семидесяти лет после осуществления такой организацией первой передачи по кабелю.
5. Исчисление сроков, предусмотренных пунктами 1-4 настоящей статьи, начинается с
первого января года, следующего за годом, в котором имел место юридический факт,
являющийся основанием для начала течения срока.
Сноска. В статью 989 внесены изменения - Законом РК от 22 ноября 2005 года N
90 (порядок введения в действие см. ст.2 Закона).
Статья 990. Права исполнителей, производителей
фонограмм, организаций эфирного и
кабельного вещания, являющихся
иностранными гражданами или
иностранными юридическими лицами
Права исполнителей, производителей фонограмм, организаций эфирного и кабельного
вещания, являющихся иностранными гражданами или иностранными юридическими лицами, если
они осуществили первую постановку, исполнение, запись или передачу в эфир вне территории
Республики Казахстан, действуют на ее территории в соответствии с международными
договорами, ратифицированными Республикой Казахстан.
Сноска. В статью 990 внесены изменения - Законом РК от 22 ноября 2005 года N
90 (порядок введения в действие см. ст.2 Закона).
Глава 52. Право на изобретение, полезную модель,
промышленный образец
Статья 991. Условия правовой охраны изобретения,
полезной модели, промышленного образца
1. Права на изобретение, полезную модель и промышленный образец охраняются
патентом.
2. Изобретением, которому предоставляется правовая охрана, признается техническое
решение, являющееся новым, имеющее изобретательский уровень и промышленно применимое.
3. Полезной моделью, которой предоставляется правовая охрана, признается
техническое решение, являющееся новым и промышленно применимым.
4. Промышленным образцом, которому предоставляется правовая охрана, признается
художественно-конструкторское решение изделия, определяющее его внешний вид и являющееся
новым, оригинальным.
5. Требования, предъявляемые к изобретению, полезной модели, промышленному
образцу, при которых возникает право на получение патента, порядок его выдачи
уполномоченным государственным органом (далее - патентным органом (организацией)
устанавливаются законодательным актом.
6. Перечень непатентоспособных технических решений, художественно-конструкторских
решений изделий определяется законодательными актами.
Сноска. Статья 991 с изменениями, внесенными законами РК от 02.03.2007 N
237 (вводится в действие со дня его официального опубликования); от 12.01.2012 № 537-IV
(вводится в действие по истечении 10 календарных дней после его первого официального
опубликования); от 07.04.2015 № 300-V (вводится в действие по истечении десяти
календарных дней после дня его первого официального опубликования).
Статья 992. Право использования изобретения, полезной
модели, промышленного образца
1. Патентообладателю принадлежит исключительное право использования защищенного
патентом изобретения, полезной модели, промышленного образца по своему усмотрению,
включая право производить продукт с применением защищенных решений, применять защищенные
патентом технологические процессы в собственном производстве, продавать или предлагать к
продаже изделия, содержащие защищенные решения, импортировать соответствующие изделия.
2. Другие лица не вправе использовать изобретение, полезную модель, промышленный
образец без разрешения патентообладателя, за исключением случаев, когда такое
использование в соответствии с настоящим Кодексом или другими законодательными актами не
является нарушением прав патентообладателя.
3. Нарушением исключительного права патентообладателя признается
несанкционированное изготовление, применение, импорт, предложение к продаже, продажа,
иное введение в гражданский оборот или хранение с этой целью изделия, изготовленного с
применением запатентованного изобретения, полезной модели или промышленного образца, а
также применение способа, охраняемого патентом на изобретение, или введение в
гражданский оборот либо хранение с этой целью изделия, изготовленного непосредственно
способом, охраняемым патентом на изобретение.
Изделие считается изготовленным запатентованным способом, пока не доказано иное.
Сноска. Статья 992 с изменениями, внесенными законами РК от 02.03.2007 N
237 (вводится в действие со дня его официального опубликования); от 07.04.2015 № 300-V
(вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого
официального опубликования).
Статья 993. Распоряжение правом на патент
Сноска. Заголовок статьи 993 с изменениями, внесенными Законом РК от 07.04.2015 №
300-V (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого
официального опубликования).
Право на получение патента, права, вытекающие из регистрации заявки, право на
владение патентом и права, вытекающие из патента, могут быть переданы полностью или
частично другому лицу.
Сноска. Статья 993 с изменениями, внесенными законами РК от 02.03.2007 N
237 (вводится в действие со дня его официального опубликования); от 07.04.2015 № 300-V
(вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого
официального опубликования).
Статья 994. Право авторства
1. Автору изобретения, полезной модели, промышленного образца принадлежит право
авторства.
2. Право авторства и другие личные права на изобретение, полезную модель,
промышленный образец возникают с момента возникновения прав, основанных на охранном
документе.
3. За автором изобретения, полезной модели, промышленного образца законодательные
акты могут закреплять специальные права, льготы и преимущества социального характера.
4. Лицо, указанное в заявке в качестве автора, считается автором, пока не
доказано иное. В качестве доказательств могут привлекаться лишь факты и обстоятельства,
существовавшие до возникновения права.
Сноска. Статья 994 с изменениями, внесенными законами РК от 02.03.2007 N
237 (вводится в действие со дня его официального опубликования); от 07.04.2015 № 300-V
(вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого
официального опубликования).
Статья 995. Соавторы изобретения, полезной модели,
промышленного образца
1. Взаимоотношения соавторов изобретения, полезной модели, промышленного образца
определяются соглашением между ними.
2. Нетворческое содействие созданию изобретения, полезной модели, промышленного
образца (техническая, организационная или иная помощь, содействие оформлению прав и
т.п.) не влечет за собой соавторства.
Статья 996. Служебные изобретения, полезные модели,
промышленные образцы
Право на патент на изобретение, полезную модель, промышленный образец, созданные
работником при выполнении им своих служебных обязанностей или конкретного задания
работодателя (служебные изобретения, полезные модели, промышленные образцы), принадлежит
работодателю, если иное не предусмотрено в договоре между ними.
Сноска. Статья 996 в редакции Закона РК от 07.04.2015 № 300-V (вводится в действие
по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).
Статья 997. Право автора на вознаграждение за служебные
изобретение, полезную модель, промышленный
образец
Размер, условия и порядок выплаты вознаграждения автору за служебные изобретение,
полезную модель, промышленный образец определяются соглашением между ним и
работодателем. Если невозможно соразмерить вклад автора и работодателя в создание
служебного изобретения, полезной модели или промышленного образца, размер, условия и
порядок выплаты вознаграждения автору определяются законодательными актами Республики
Казахстан.
Сноска. Статья 997 в редакции Закона РК от 31.10.2015 № 382-V (вводится в действие
по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).
Статья 998. Действие патента на территории
Республики Казахстан
Сноска. Заголовок статьи 998 с изменениями, внесенными Законом РК от 07.04.2015 №
300-V (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого
официального опубликования).
1. На территории Республики Казахстан действуют патенты на изобретение, полезную
модель и промышленный образец, выданные уполномоченным органом.
2. Патенты, выданные в иностранном государстве или международной организацией,
действуют на территории Республики Казахстан в случаях, предусмотренных международными
договорами Республики Казахстан.
3. Иностранцы и иностранные юридические лица или их правопреемники имеют право на
получение в Республике Казахстан патента на изобретение, полезную модель и промышленный
образец, если заявленное в установленном порядке решение отвечает требованиям,
предъявляемым законодательными актами Республики Казахстан соответственно к
изобретениям, полезным моделям или промышленным образцам.
Сноска. Статья 998 с изменениями, внесенными законами РК от 02.03.2007 N
237 (вводится в действие со дня его официального опубликования); от 07.04.2015 № 300-V
(вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого
официального опубликования).
Статья 999. Срок действия патента
1. Патент действует с даты подачи заявки в патентный орган (организацию) и
сохраняет силу при условии соблюдения требований, установленных законами Республики
Казахстан:
1) патент на изобретение – в течение двадцати лет.
В отношении изобретения, относящегося к лекарственному средству, пестициду
(ядохимикату), для применения которых требуется получение разрешений в порядке,
установленном законодательством Республики Казахстан о разрешениях и уведомлениях, срок
действия исключительного права и удостоверяющего это право патента может быть продлен по
ходатайству патентообладателя, но не более чем на пять лет.
Указанный срок продлевается на время, прошедшее со дня подачи заявки на выдачу
патента на изобретение до дня получения первого разрешения на применение изобретения за
вычетом пяти лет;
2) патент на полезную модель – в течение пяти лет. Срок действия патента может
быть продлен патентным органом (организацией) по ходатайству патентообладателя, но не
более чем на три года;
3) патент на промышленный образец – в течение пятнадцати лет. Срок действия
патента может быть продлен патентным органом (организацией) по ходатайству
патентообладателя, но не более чем на пять лет.
2. Охрана изобретения, полезной модели, промышленного образца действует с даты
подачи заявки в патентный орган (организацию). Защита прав может быть осуществлена после
выдачи патента. В случае отказа в выдаче патента охрана считается ненаступившей.
3. Приоритет изобретения, полезной модели, промышленного образца определяется в
порядке, предусмотренном законами Республики Казахстан.
4. По истечении срока действия, а также в случае досрочного прекращения действия
исключительного права изобретение, полезная модель или промышленный образец переходят в
общественное достояние.
5. Изобретение, полезная модель или промышленный образец, перешедшие в
общественное достояние, могут свободно использоваться любым лицом без чьего-либо
согласия или разрешения и без выплаты вознаграждения за использование.
Сноска. Статья 999 в редакции Закона РК от 07.04.2015 № 300-V (вводится в действие
по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).
Статья 1000. Договор о передаче патентных прав
Договор об уступке патента должен быть заключен в письменной форме и подлежит
регистрации в патентном органе (организации). Несоблюдение письменной формы или
требования о регистрации влечет за собой недействительность договора.
Сноска. Статья 1000 в редакции Закона РК от 07.04.2015 № 300-V (вводится в
действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального
опубликования).
Статья 1001. Лицензионный договор на использование
изобретения, полезной модели, промышленного
образца
1. Лицензионный договор и сублицензионный договор на использование изобретения,
полезной модели, промышленного образца заключаются в письменной форме и подлежат
регистрации в патентном органе (организации). Несоблюдение письменной формы или
требования о регистрации влечет за собой недействительность договора.
2. Содержание лицензионного договора должно соответствовать требованиям,
изложенным в статье 966 настоящего Кодекса.
Статья 1002. Открытая лицензия
1. Патентообладатель может подать в патентный орган (организацию) заявление о
предоставлении любому лицу права на получение лицензии на использование изобретения,
полезной модели, промышленного образца (открытая лицензия).
2. Лицо, изъявившее желание воспользоваться открытой лицензией, обязано заключить
с патентообладателем договор о платежах. Споры об условиях такого договора разрешаются
судом.
Заявление патентообладателя о предоставлении права на открытую лицензию не
подлежит отзыву.
Статья 1003. Ответственность за нарушение патента
Сноска. Заголовок статьи 1003 с изменениями, внесенными Законом РК от 07.04.2015 №
300-V (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого
официального опубликования).
По требованию патентообладателя нарушение патента должно быть прекращено, а
нарушитель обязан возместить патентообладателю понесенные им убытки (статья 9 настоящего
Кодекса). Вместо понесенных убытков патентообладатель вправе взыскать с нарушителя
доходы, полученные им вследствие неправомерного использования изобретения, полезной
модели, промышленного образца.
Сноска. Статья 1003 с изменениями, внесенными законами РК от 02.03.2007 N 237
(вводится в действие со дня его официального опубликования); от 07.04.2015 № 300-V
(вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого
официального опубликования).
Статья 1004. Право преждепользования
1. Любое лицо, которое до даты приоритета изобретения, полезной модели,
промышленного образца добросовестно использовало на территории Республики Казахстан
созданное независимо от автора тождественное решение или сделало необходимые к этому
приготовления, сохраняет право на дальнейшее его безвозмездное использование без
расширения объема использования.
2. Лицо, добросовестно начавшее использование изобретения, полезной модели,
промышленного образца после даты приоритета, но до даты официальной публикации сведений
о выдаче патента на изобретение, полезную модель, промышленный образец, обязано по
требованию патентообладателя прекратить дальнейшее использование. Однако такое лицо не
обязано возмещать патентообладателю убытки, понесенные им в результате такого
использования.
Сноска. Статья 1004 с изменениями, внесенными законами РК от 02.03.2007 N 237
(вводится в действие со дня его официального опубликования); от 07.04.2015 № 300-V
(вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого
официального опубликования).
Статья 1005. Ограничение прав патентообладателя
Основания ограничения прав патентообладателя, условия прекращения (аннулирования)
патента, признания его недействительным, прекращения его действия, выдачи принудительных
лицензий и принудительного отчуждения патентов устанавливаются законодательными актами.
Глава 53. Права на селекционные достижения
Статья 1006. Условия охраны прав на новые сорта
растений и новые породы животных
1. Права на новые сорта растений и новые породы животных (селекционные достижения)
охраняются при условии выдачи патента. Патент удостоверяет исключительное право
патентообладателя на использование селекционного достижения, его приоритет и авторство
селекционера.
Селекционным достижением в растениеводстве признается сорт растения, полученный
искусственным путем или путем отбора и имеющий один или несколько хозяйственных
признаков, которые отличают его от существующих сортов растений.
Селекционным достижением в животноводстве признается порода, то есть целостная
многочисленная группа животных общего происхождения, созданная человеком и имеющая
генеалогическую структуру и свойства, которые позволяют отличить ее от иных пород
животных этого же вида и количественно достаточны для размножения в качестве одной
породы.
2. Условия правовой охраны селекционных достижений, порядок оформления и выдачи
патента на сорта растений и породы животных устанавливаются законодательными актами.
3. К отношениям, связанным с правами на селекционные достижения и охраной этих
прав соответственно применяются правила статей 992-998, 1000-1004 настоящего Кодекса,
если правилами настоящей главы и законодательными актами об охране селекционных
достижений не предусмотрено иное.
Сноска. В статью 1006 внесены изменения - Законом РК от 22 ноября 2005 года N
90 (порядок введения в действие см. ст.2 Закона).
Статья 1007. Право автора определять наименование
селекционного достижения
1. Автор селекционного достижения вправе определить его наименование, которое
должно отвечать требованиям, установленным законодательством.
2. При производстве, воспроизводстве, предложении к продаже, продаже и иных видах
сбыта охраняемых селекционных достижений применение зарегистрированных для них
наименований обязательно. Присвоение произведенным и (или) продаваемым семенам,
племенному материалу наименования, отличающегося от зарегистрированного, не допускается.
3. Присвоение наименования зарегистрированного селекционного достижения не
относящимся к ним произведенным и (или) продаваемым семенам и племенному материалу
является нарушением прав патентообладателя и селекционера.
Статья 1008. Права автора селекционного
достижения на вознаграждение
1. Автор селекционного достижения, не являющийся патентообладателем, имеет право
на получение вознаграждения от патентообладателя за использование селекционного
достижения в течение срока действия патента.
2. Размер и условия выплаты вознаграждения автору селекционного достижения
определяются договором, заключенным между ним и патентообладателем. При этом размер
вознаграждения не должен составлять менее пяти процентов от сумм ежегодных поступлений,
получаемых патентообладателем за использование селекционного достижения, включая
поступления от продажи лицензии.
Вознаграждение выплачивается автору в течение шести месяцев после истечения
каждого года, в котором использовалось селекционное достижение, если договором автора с
патентообладателем не предусмотрено иное.
Статья 1009. Права обладателя патента на
селекционное достижение
Обладателю патента на селекционное достижение принадлежит исключительное право на
использование этого достижения в пределах, установленных законодательными актами об
охране селекционных достижений.
Статья 1010. Обязанности патентообладателя
Обладатель патента на селекционное достижение обязан:
1) вводить в оборот сорт, породу, допущенные к использованию в производстве;
2) поддерживать соответствующий сорт растения или соответствующую породу животных
в течение срока действия патента таким образом, чтобы сохранялись признаки, указанные в
официальном описании сорта или породы, установленном экспертным органом.
Статья 1011. Срок действия патента на селекционное
достижение
Действие патента на селекционное достижение начинается со дня подачи заявки в
патентный орган (организацию) и продолжается в течение двадцати пяти лет.
Законодательными актами о селекционных достижениях могут быть установлены более
длительные сроки действия патента для отдельных видов селекционных достижений, а также
возможность их продления патентным органом (организацией).
Статья 1012. Допуск селекционных достижений к использованию
К использованию допускаются селекционные достижения, которым предоставлена
правовая охрана (имеется патент).
Сноска. Статья 1012 в редакции Закона РК от 27.11.2015 № 424-V (вводится в
действие по истечении шести месяцев после дня его первого официального опубликования).
Глава 54. Права на топологии интегральных микросхем
Статья 1013. Условия охраны прав на топологии
интегральных микросхем
1. Предусмотренная настоящей главой и иными законодательными актами правовая
охрана распространяется только на оригинальные топологии интегральных микросхем.
Оригинальной топологией интегральной микросхемы признается созданное в результате
творческой деятельности автора, зафиксированное на материальном носителе
пространственно-геометрическое расположение совокупности элементов интегральной
микросхемы и связей между ними.
2. Правовая охрана, предоставляемая статьями настоящего раздела, не
распространяется на идеи, способы, системы, технологию или закодированную информацию,
которые могут быть воплощены в топологии.
3. К отношениям, связанным с правом на топологии интегральных микросхем и охраной
этих прав, соответственно применяются правила статей 994-997 настоящего Кодекса.
Статья 1014. Исключительное право на топологии
интегральных микросхем
1. Автору или иному правообладателю топологии интегральной микросхемы принадлежит
исключительное право использовать эту топологию по своему усмотрению, в частности, путем
изготовления интегральной микросхемы с такой топологией, включая право запрещать
использование такой топологии другим лицам без соответствующего разрешения.
2. Порядок пользования правами, принадлежащими нескольким авторам топологии или
иным правообладателям, определяется договором между ними.
3. Нарушением исключительного права является совершение без разрешения автора
следующих действий:
1) копирование топологии в целом или ее части путем включения в интегральную
микросхему или иным образом, за исключением той ее части, которая не является
оригинальной;
2) применение, ввоз, предложение к продаже, продажа и иное введение в оборот
топологии или интегральной микросхемы с этой топологией.
4. Законодательными актами устанавливается перечень действий, не являющихся
нарушением исключительных прав обладателя прав на топологию.
Статья 1015. Регистрация топологий
1. Автор топологии интегральной микросхемы или иной правообладатель вправе
зарегистрировать топологию путем подачи заявки на регистрацию в уполномоченный
государственный орган.
2. Подача заявки на регистрацию может быть осуществлена в срок, не превышающий
двух лет с даты первого использования топологии, если оно имело место.
3. Порядок регистрации топологий, а также договоров о полной или частичной уступке
прав на них устанавливается законодательными актами.
Статья 1016. Срок действия исключительного
права на использование топологии
1. Исключительное право на использование топологии действует в течение десяти лет,
начиная с даты регистрации топологии.
Если регистрация топологии не производилась, указанный десятилетний срок
исчисляется с документально подтвержденной даты первого использования в любой стране
мира этой топологии или интегральной схемы с этой топологией.
2. Появление идентичной оригинальной, независимо созданной другим автором
топологии не прерывает и не прекращает течения срока исключительных прав, указанного в
пункте 1 настоящей статьи.
Глава 55. Право на защиту нераскрытой информации от
незаконного использования
Статья 1017. Условия правовой охраны нераскрытой
информации
1. Лицо, правомерно обладающее технической, организационной или коммерческой
информацией, в том числе секретами производства (ноу-хау), неизвестной третьим лицам
(нераскрытая информация), имеет право на защиту этой информации от незаконного
использования, если соблюдены условия, установленные пунктом 1 статьи 126 настоящего
Кодекса.
2. Право на защиту нераскрытой информации от незаконного использования возникает
независимо от выполнения в отношении этой информации каких-либо формальностей (ее
регистрации, получения свидетельств и т.п.).
3. Правила о защите нераскрытой информации не применяются в отношении сведений,
которые в соответствии с законодательными актами не могут составлять служебную или
коммерческую тайну (сведения о юридических лицах, правах на имущество и сделках с ним;
сведения, подлежащие представлению в статистической форме и другие).
4. Право на защиту нераскрытой информации действует до тех пор, пока сохраняются
условия, предусмотренные пунктом 1 статьи 126 настоящего Кодекса.
Сноска. Статья 1017 с изменением, внесенным Законом РК от 19.03.2010 № 258-IV.
Статья 1018. Ответственность за незаконное
использование нераскрытой информации
1. Лицо, без законных оснований получившее или распространившее нераскрытую
информацию либо использующее ее, обязано возместить тому, кто правомерно обладает этой
информацией, убытки, причиненные ее незаконным использованием.
2. Если лицо, незаконно использующее нераскрытую информацию, получило ее от лица,
которое не имело право ее распространять, о чем приобретатель информации не знал и не
должен был знать (добросовестный приобретатель), правомерный обладатель нераскрытой
информации вправе потребовать от него возмещения убытков, причиненных использованием
нераскрытой информации после того, как добросовестный приобретатель узнал, что ее
использование незаконно.
3. Лицо, правомерно обладающее нераскрытой информацией, вправе потребовать от
того, кто ее незаконно использует, немедленного прекращения ее использования. Однако суд
с учетом средств, израсходованных добросовестным приобретателем нераскрытой информации
на ее использование, может разрешить ее дальнейшее использование на условиях возмездной
исключительной лицензии.
4. Лицо, самостоятельно и правомерно получившее сведения, составляющие содержание
нераскрытой информации, вправе использовать эти сведения, независимо от прав обладателя
соответствующей нераскрытой информации, и не отвечает перед ним за такое использование.
Статья 1019. Переход права на защиту нераскрытой
информации от незаконного
использования
1. Лицо, обладающее нераскрытой информацией, может передать все или часть
сведений, составляющих содержание этой информации, другому лицу по лицензионному
договору (статья 966 настоящего Кодекса).
2. Лицензиат обязан принимать надлежащие меры к охране конфиденциальности
информации, полученной по договору, и имеет те же права на ее защиту от незаконного
использования третьими лицами, что и лицензиар. Если в договоре не предусмотрено иное,
обязанность сохранять конфиденциальность информации лежит на лицензиате и после
прекращения лицензионного договора, если соответствующие сведения продолжают оставаться
нераскрытой информацией.
Глава 56. Средства индивидуализации участников
гражданского оборота, товаров и услуг
Параграф 1. Фирменное наименование Статья 1020. Право на фирменное наименование
1. Юридическое лицо имеет исключительное право использовать фирменное наименование
(статья 38 настоящего Кодекса) в официальных бланках, печатных изданиях, рекламе,
вывесках, проспектах, счетах, на интернет-ресурсах, на товарах и их упаковке и в иных
случаях, необходимых для индивидуализации юридического лица.
2. Фирменное наименование юридического лица определяется при утверждении его
устава. Под определенным фирменным наименованием юридическое лицо включается в
Национальный реестр бизнес-идентификационных номеров.
3. Не может быть использовано фирменное наименование, похожее на фирменное
наименование уже зарегистрированного юридического лица настолько, что это может привести
к отождествлению соответствующих юридических лиц, а также введению в заблуждение
относительно выпускаемых ими товаров или оказываемых услуг.
4. Если фирменное наименование одного юридического лица оказывается тождественным
или сходным до степени смешения с товарным знаком (знаком обслуживания) другого
юридического лица или физического лица, осуществляющего предпринимательскую
деятельность, и в результате такого тождества или сходства может ввести потребителей в
заблуждение, то преимущество будет иметь средство индивидуализации (фирменное
наименование, товарный знак, знак обслуживания), исключительное право на которое
возникло ранее. Обладатель такого средства индивидуализации в порядке, установленном
законодательством Республики Казахстан, имеет право требовать признания недействительным
предоставления правовой охраны товарному знаку (знаку обслуживания) на однородные товары
или услуги или запрета на использование фирменного наименования.
Сноска. Статья 1020 с изменениями, внесенными законами РК от 12.01.2012 № 537-
IV(вводится в действие по истечении 10 календарных дней после его первого официального
опубликования); от 24.12.2012 № 60-V (вводится в действие по истечении десяти
календарных дней после его первого официального опубликования).
Статья 1021. Использование фирменного наименования
юридического лица в товарном знаке
Фирменное наименование юридического лица может быть использовано в принадлежащем
ему товарном знаке.
Статья 1022. Действие права на фирменное наименование
1. На территории Республики Казахстан действует исключительное право на фирменное
наименование, зарегистрированное в Республике Казахстан в качестве обозначения
юридического лица.
На фирменное наименование, зарегистрированное или общепризнанное в иностранном
государстве, исключительное право на территории Республики Казахстан действует в
случаях, предусмотренных законодательными актами.
2. Действие права на фирменное наименование прекращается с ликвидацией
юридического лица и с изменением его фирменного наименования.
Статья 1023. Отчуждение права на фирменное
наименование
1. Отчуждение и переход права на фирменное наименование юридического лица не
допускаются, кроме случаев реорганизации юридического лица и отчуждения предприятия в
целом.
2. Обладатель права на фирменное наименование может разрешить (выдать лицензию)
другому лицу использовать свое наименование способами, обусловленными в договоре. При
этом в лицензионном договоре должны быть предусмотрены меры, исключающие введение
потребителя в заблуждение.
Параграф 2. Товарный знак
Статья 1024. Условия правовой охраны
товарного знака
1. Правовая охрана товарного знака предоставляется на основании его регистрации,
либо без регистрации на основании международных договоров, участницей которых является
Республика Казахстан.
Товарным знаком (знаком обслуживания) признается зарегистрированное либо
охраняемое без регистрации в силу международного договора, словесное, изобразительное,
объемное или другое обозначение, служащее для отличия товаров или услуг одного лица от
однородных товаров и услуг других лиц.
Если товарный знак (знак обслуживания) одного юридического лица или физического
лица, осуществляющего предпринимательскую деятельность, оказывается тождественным или
сходным до степени смешения с фирменным наименованием другого юридического лица и в
результате такого тождества или сходства может ввести потребителей в заблуждение, то
применяются положения, предусмотренные пунктом 4 статьи 1020 настоящего Кодекса.
2. Обозначения, регистрация которых в качестве товарного знака не допускается,
порядок регистрации товарных знаков, прекращения их действия и признания регистрации
недействительной, а также случаи, в которых может быть допущена правовая охрана
незарегистрированных товарных знаков, определяются законодательными актами о товарных
знаках.
3. Право на товарный знак удостоверяется свидетельством.
Сноска. Статья 1024 с изменениями, внесенными Законом РК от 12.01.2012 № 537-
IV(вводится в действие по истечении 10 календарных дней после его первого официального
опубликования).
Статья 1025. Право пользования товарным знаком
1. Обладатель права на товарный знак имеет исключительное право пользования и
распоряжения принадлежащим ему знаком.
2. Использованием товарного знака считается любое его введение в оборот:
изготовление, применение, ввоз, хранение, предложение к продаже, продажа товарного знака
или товара, обозначенного этим знаком, использование в вывесках, рекламе, печатной
продукции или иной деловой документации.
3. Особенности рекламы товарных знаков и товаров, обозначенных товарными знаками,
определяются законами Республики Казахстан.
Сноска. Статья 1025 с дополнением, внесенным Законом Республики Казахстан от 19
июня 2007 года N 264 (порядок введение в действие см. ст.2 Закона).
Статья 1026. Правовая охрана товарного знака на
территории Республики Казахстан
На территории Республики Казахстан правовая охрана предоставляется товарному
знаку, зарегистрированному патентным органом (организацией) Республики Казахстан или
международной организацией в силу ратифицированного международного договора Республики
Казахстан.
Статья 1027. Срок действия права на товарный знак
1. Приоритет товарного знака устанавливается по дате поступления заявки в
патентный орган (организацию), если законодательными актами о товарных знаках не
предусмотрено иное.
2. Право на товарный знак действует в течение десяти лет с момента регистрации
заявки.
По заявлению обладателя права на товарный знак, поданному в патентный орган
(организацию) в течение последнего года действия товарного знака, может быть
зарегистрировано продление срока действия товарного знака на десять лет. Продление может
производиться неограниченное число раз.
Статья 1028. Последствия неиспользования
товарного знака
При неиспользовании товарного знака без уважительной причины непрерывно в течение
трех лет его регистрация может быть аннулирована по требованию любого заинтересованного
лица.
Заключение лицензионного договора на пользование товарным знаком считается его
использованием.
Сноска. Статья 1028 с изменениями, внесенными Законом РК от 12.01.2012 № 537-
IV(вводится в действие по истечении 10 календарных дней после его первого официального
опубликования).
Статья 1029. Переход права на товарный знак
1. Право на товарный знак в отношении всех указанных в свидетельстве классов
товаров и услуг либо их части может быть передано правообладателем другому лицу по
договору.
2. Передача права на товарный знак не допускается, если она может явиться
причиной введения в заблуждение относительно товара или его изготовителя.
3. Переход права на товарный знак, в том числе его передача по договору или в
порядке правопреемства должны быть зарегистрированы в патентном органе (организации).
Статья 1030. Разрешение на использование
товарного знака
1. Право на использование товарного знака может быть предоставлено обладателем
права на товарный знак другому лицу в отношении всех указанных в свидетельстве классов
товаров и услуг либо их части по лицензионному договору (статья 966 настоящего Кодекса).
2. Лицензионный договор, разрешающий лицензиату использование товарного знака,
должен содержать условие о том, что качество товаров или услуг лицензиата будет не ниже
качества товаров или услуг лицензиара и что лицензиар имеет право осуществлять контроль
за выполнением этого условия.
3. При прекращении действия права на товарный знак действие лицензионного
договора прекращается.
4. Переход права на товарный знак к другому лицу не влечет за собой прекращения
лицензионного договора.
Статья 1031. Форма и регистрация договоров о
передаче права на товарный знак и
лицензионных договоров
Договор о передаче права на товарный знак или лицензионный договор должен быть
заключен в письменной форме и зарегистрирован в патентном органе (организации).
Несоблюдение письменной формы и требования о регистрации влечет за собой
недействительность договора.
Статья 1032. Ответственность за нарушение права на
товарный знак
Лицо, неправомерно использующее товарный знак либо обозначение сходное с ним до
степени смешения, обязано прекратить нарушение и возместить владельцу товарного знака
понесенные им убытки (статья 9 настоящего Кодекса).
Лицо, неправомерно использующее товарный знак, обязано:
1) уничтожить товар, упаковку товара, на которых размещены незаконно используемый
товарный знак, наименование места происхождения товара или обозначение, сходное с ним до
степени смешения, за исключением оригинальных товаров с товарным знаком, нанесенным
самим правообладателем. В тех случаях, когда введение таких товаров в оборот необходимо
в общественных интересах, уничтожить с товара и его упаковки незаконно используемое
изображение товарного знака, наименования места происхождения товара или обозначение,
сходное с ним до степени смешения;
2) удалить товарный знак или сходное с ним до степени смешения обозначение с
материалов, которыми сопровождается выполнение работ или оказание услуг, в том числе с
документации, рекламы, вывесок.
Сноска. Статья 1032 с изменениями, внесенными Законом РК от 27.10.2015 № 365-V
(вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого
официального опубликования).
Параграф 3. Наименование места происхождения товара
Статья 1033. Условие правовой охраны наименования
места происхождения товара
1. Правовая охрана наименования места происхождения товара предоставляется на
основании его регистрации, за исключением случаев, предусмотренных в законодательных
актах.
Наименованием места происхождения (указанием происхождения) товара признается
название страны, населенного пункта, местности или другого географического объекта,
используемое для обозначения товара, особые свойства которого исключительно или главным
образом определяются характерными для этого географического объекта природными условиями
или иными факторами либо сочетанием природных условий и этих факторов.
Наименованием места происхождения товара может быть историческое название
географического объекта.
2. Не признается наименованием места происхождения товара и не подлежит
регистрации для целей его правовой охраны в соответствии с правилами настоящего
параграфа обозначение, хотя и представляющее собой или содержащее название
географического объекта, но вошедшее в Республике Казахстан во всеобщее употребление как
обозначение товара определенного вида, не связанное с местом его изготовления. Это,
однако, не лишает лицо, чьи права нарушены недобросовестным использованием такого
наименования, возможности их защиты иными способами, предусмотренными законодательными
актами, в том числе, на основании правил о недобросовестной конкуренции.
3. Регистрация наименования места происхождения товара осуществляется патентным
органом (организацией).
На основании регистрации выдается свидетельство о праве пользования наименованием
места происхождения товара.
Порядок и условия регистрации и выдачи свидетельств, признания их
недействительными и прекращения действия регистрации и свидетельств
определяются законодательными актами о товарных знаках, знаках обслуживания и
наименованиях мест происхождения товаров.
Статья 1034. Право пользования наименованием места
происхождения товара
1. Лицо, обладающее правом пользования наименованием места происхождения товара,
вправе помещать это наименование на товаре, упаковке, рекламе, проспектах, счетах и
использовать его иным образом в связи с введением данного товара в гражданский оборот.
2. Наименование места происхождения товара может быть зарегистрировано несколькими
лицами как совместно, так и независимо друг от друга, для обозначения товара,
отвечающего требованиям, указанным в пункте 1 статьи 1033 настоящего Кодекса. Право
пользования наименованием места происхождения товара принадлежит каждому из таких лиц.
3. Лицо, добросовестно использовавшее географическое обозначение, тождественное
или сходное с зарегистрированным наименованием места происхождения товара, не менее чем
за шесть месяцев до даты его первой регистрации, сохраняет право на его дальнейшее
использование в течение срока, установленного патентным органом (организацией), но не
менее семи лет, считая с даты указанной регистрации.
4. Отчуждение, иные сделки об уступке права пользования наименованием места
происхождения товара и предоставление пользования им на основании лицензии не
допускаются.
Статья 1035. Сфера действия правовой охраны
наименования места происхождения товара
1. В Республике Казахстан предоставляется правовая охрана наименований мест
происхождения товаров, находящихся на территории республики.
2. Правовая охрана наименования места происхождения товара, находящегося в другом
государстве, предоставляется в Республике Казахстан, если это наименование
зарегистрировано в стране происхождения товара, а также в Республике Казахстан, в
соответствии с настоящим Кодексом.
Статья 1036. Срок действия свидетельства на право
пользования наименованием места
происхождения товара
Свидетельство на право пользования наименованием места происхождения товара
действует в течение десяти лет, считая с даты поступления заявки в патентный орган
(организацию).
Срок действия свидетельства может быть продлен по заявлению его владельца,
поданному в течение последнего года действия свидетельства, на десять лет при сохранении
условий, дающих право на пользование наименованием. Продление возможно неограниченное
число раз.
Статья 1037. Ответственность за неправомерное
пользование наименованием места
происхождения товара
1. Лицо, имеющее право пользования наименованием места происхождения товара, а
также организации по защите прав потребителей могут потребовать от того, кто незаконно
использует это наименование, прекращения его использования, удаления с товара, его
упаковки, бланков и другой документации незаконно используемого наименования или
обозначения, сходного с ним до степени смешения, уничтожения изготовленных изображений
наименования или обозначения, сходного с ним до степени смешения, а если это невозможно
- изъятия и уничтожения товара и (или) упаковки.
2. Лицо, обладающее правом пользования наименованием места происхождения товара,
вправе потребовать от нарушителя этого права возмещения понесенных убытков (статья 9
настоящего Кодекса).
Раздел 6
Наследственное право
Глава 57. Общие положения о наследовании Статья 1038. Наследование
1. Наследование - это переход имущества умершего гражданина (наследодателя) к
другому лицу (лицам) - наследнику (наследникам).
2. Наследство умершего гражданина переходит к другим лицам на условиях
универсального правопреемства как единое целое и в один и тот же момент, если из правил
настоящего раздела не вытекает иное.
3. Наследование регулируется настоящим Кодексом, а в случаях, прямо им
установленных, и иными законодательными актами.
Статья 1039. Основания наследования
1. Наследование осуществляется по завещанию и (или) по закону.
2. Наследование по закону имеет место, когда завещание отсутствует либо
определяет судьбу не всего наследства, а также в иных случаях, установленных настоящим
Кодексом.
Статья 1040. Состав наследства
1. В состав наследства входит принадлежащие наследодателю имущество, а также права
и обязанности, существование которых не прекращается с его смертью.
2. Не входят в состав наследства права и обязанности, неразрывно связанные с
личностью наследодателя:
1) права членства в организациях, являющихся юридическими лицами, если иное не
установлено законодательными актами или договором;
2) право на возмещение вреда, причиненного жизни или здоровью;
3) права и обязанности, вытекающие из алиментных обязательств;
4) права на пенсионные выплаты, пособия и другие выплаты на основании
трудового законодательства Республики Казахстан и законов Республики Казахстан в сфере
социального обеспечения;
5) личные неимущественные права, не связанные с имущественными, за исключением
случаев, установленных законодательными актами.
3. Личные неимущественные права и другие нематериальные блага, принадлежавшие
наследодателю, могут осуществляться и защищаться наследниками.
Сноска. Статья 1040 с изменениями, внесенными законами РК от 15.05.2007 N 253; от
28.12.2011 № 524-IV (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после его
первого официального опубликования).
Статья 1041. Наследование имущества, являющегося
общей совместной собственностью
1. Смерть участника общей совместной собственности является основанием для
определения его доли в собственности и раздела общего имущества либо выдела из него доли
умершего участника в порядке, установленном статьей 218 настоящего Кодекса. В этом
случае наследство открывается на долю умершего участника в общем имуществе, а при
невозможности раздела имущества в натуре - в отношении стоимости доли.
2. Участник общей совместной собственности вправе завещать свою долю в общем
имуществе, которая будет определена после его смерти в соответствии с пунктом 1
настоящей статьи.
Статья 1042. Открытие наследства
1. Наследство открывается вследствие смерти гражданина или объявления его умершим.
2. Временем открытия наследства является день смерти наследодателя, а при
объявлении его умершим - день вступления в силу судебного решения об объявлении
гражданина умершим, если в решении суда не указан иной день.
3. Если в один и тот же день умерли лица, которые вправе были наследовать один
после другого, они признаются умершими одновременно и наследование открывается после
каждого из них, и к наследованию призываются наследники каждого из них.
Статья 1043. Место открытия наследства
Местом открытия наследства является последнее место жительства наследодателя, а
если оно неизвестно - место нахождения имущества или его основной части.
Статья 1044. Наследники
1. Наследниками по завещанию и закону могут быть граждане, находящиеся в живых в
момент открытия наследства, а также зачатые при жизни наследодателя и родившиеся живыми
после открытия наследства.
2. Наследниками по завещанию могут быть юридические лица, созданные до открытия
наследства и существующие ко времени открытия наследства, а также государство.
Статья 1045. Устранение от наследования
недостойных наследников
1. Не имеют права наследовать ни по завещанию, ни по закону лица, которые
умышленно лишили жизни наследодателя или кого-либо из возможных наследников или
совершили покушение на их жизнь. Исключение составляют лица, в отношении которых
завещатель составил завещание уже после совершения покушения на его жизнь.
2. Не имеют права наследовать ни по завещанию, ни по закону также лица, которые
умышленно препятствовали осуществлению наследодателем последней воли и этим
способствовали призванию их самих или близких им лиц к наследованию либо увеличению
причитающейся им доли наследства.
3. Не имеют права наследовать по закону родители после детей, в отношении которых
они лишены родительских прав и не были восстановлены в этих правах к моменту открытия
наследства, а также родители (усыновители) и совершеннолетние дети (усыновленные),
уклонявшиеся от выполнения возложенных на них в силу закона обязанностей по содержанию
наследодателя.
4. Обстоятельства, служащие основанием для устранения от наследования недостойных
наследников, устанавливаются судом.
4-1. Лицо, не имеющее права наследовать или устраненное от наследования на
основании настоящей статьи (недостойный наследник), обязано возвратить все имущество,
необоснованно полученное им из состава наследства.
При невозможности возврата наследственного имущества недостойный наследник обязан
возместить его рыночную стоимость.
5. Правила настоящей статьи применяются также и к завещательному отказу (статья
1057 настоящего Кодекса).
В случае, когда предметом завещательного отказа было выполнение определенной
работы для недостойного отказополучателя или оказание ему определенной услуги, последний
обязан возместить наследнику, исполнившему завещательный отказ, стоимость выполненной
работы или оказанной ему услуги.
6. Правила настоящей статьи распространяются на всех наследников, в том числе и
на имеющих право на обязательную долю.
Сноска. Статья 1045 с изменениями, внесенными Законом РК от 12 января 2007 года N
225 (вводится в действие со дня его официального опубликования).
Глава 58. Наследование по завещанию
Статья 1046. Общие положения
1. Завещанием признается волеизъявление гражданина по распоряжению принадлежащим
ему имуществом на случай смерти.
1-1. Завещание совершается гражданином, обладающим в момент его совершения
дееспособностью в полном объеме.
2. Гражданин может завещать все свое имущество или часть его одному либо
нескольким лицам, как входящим, так и не входящим в круг наследников по закону, а также
юридическим лицам и государству.
3. Завещание должно быть совершено лично. Совершение завещания через
представителя не допускается.
4. Завещатель вправе без объяснения причин лишить наследства одного, нескольких
или всех наследников по закону. Лишение наследника по закону наследства не
распространяется на его потомков, наследующих по праву представления, если из завещания
не вытекает иное.
5. Наследодатель вправе совершить завещание, содержащее распоряжение о любом
своем имуществе, в том числе и о том, которое он может приобрести в будущем.
Завещатель может любым образом определять доли наследников в наследстве,
распорядиться своим имуществом или какой-либо его частью, составив одно или несколько
завещаний, касающихся разного имущества.
6. Наследодатель свободен отменять и изменять составленное завещание в любой
момент после его совершения и не обязан указывать причины отмены или изменения.
7. Наследодатель не вправе возложить на лиц, назначенных им наследниками в
завещании, обязанность в свою очередь распорядиться определенным образом завещанным им
имуществом на случай их смерти.
Сноска. Статья 1046 с изменениями, внесенными Законом РК от 12 января 2007 года N
225 (вводится в действие со дня его официального опубликования).
Статья 1047. Завещание с условием
1. Завещатель вправе обусловить получение наследства определенным условием
относительно характера поведения наследника.
2. Противоправные условия, включенные в распоряжение о назначении наследника или
лишении права наследования, недействительны.
3. Включенные в завещание условия, которые невыполнимы для наследника по
состоянию его здоровья или в силу иных объективных причин, могут быть признаны
недействительными по иску наследника.
Статья 1048. Подназначение наследников
1. Завещатель может на случай, если указанный в завещании наследник умрет до
открытия наследства, не примет его либо откажется от него или будет устранен от
наследования как недостойный наследник в порядке статьи 1045 настоящего Кодекса, а также
на случай невыполнения наследником по завещанию правомерных условий наследодателя,
назначить другого наследника (подназначение наследника).
2. Подназначенным наследником может быть любое лицо, которое в соответствии
со статьей 1044 настоящего Кодекса может быть наследником.
3. Отказ наследника по завещанию не в пользу подназначенного наследника не
допускается.
Статья 1049. Наследование части имущества,
оставшейся незавещанной
1. Часть имущества, оставшаяся незавещанной, распределяется между наследниками по
закону, призываемыми к наследованию в порядке статей 1061-1064 настоящего Кодекса.
2. В число этих наследников входят и те наследники по закону, которым другая
часть имущества была оставлена по завещанию.
Сноска. Статья 1049 с изменениями, внесенными Законом РК от 12 января 2007 года N
225 (вводится в действие со дня его официального опубликования).
Статья 1050. Общие правила о форме завещания
1. Завещание должно быть совершено в письменной форме и нотариально удостоверено с
указанием места и времени его составления.
2. Надлежаще оформленными признаются:
1) нотариально удостоверенные завещания;
2) завещания, приравниваемые к нотариально удостоверенным.
3. Завещание должно быть собственноручно подписано завещателем.
Если завещатель в силу физических недостатков, болезни или неграмотности не может
собственноручно подписать завещание, оно по его просьбе может быть подписано в
присутствии нотариуса или иного лица, удостоверяющего завещание, другим гражданином с
указанием причин, в силу которых завещатель не мог подписать завещание собственноручно.
4. В случаях, когда в соответствии с правилами настоящего Кодекса при
составлении, подписании или удостоверении завещания должны присутствовать свидетели, не
могут быть свидетелями, а также не могут подписывать завещание вместо завещателя:
1) нотариус или иное лицо, удостоверяющее завещание;
2) лицо, в пользу которого составлено завещание или сделан завещательный отказ,
его супруг, его дети, родители, внуки и правнуки, а также наследники завещателя по
закону;
3) граждане, не обладающие полной дееспособностью;
4) неграмотные и другие лица, не способные прочитать завещание;
5) лица, имеющие судимость за дачу ложных показаний.
Статья 1051. Нотариально удостоверенное завещание
1. Нотариально удостоверенное завещание должно быть написано завещателем либо
записано нотариусом со слов завещателя в присутствии свидетеля. При записи завещания со
слов завещателя нотариусом могут быть использованы общепринятые технические средства
(пишущая машинка, персональный компьютер и т.д.).
2. Завещание, записанное нотариусом со слов завещателя, должно быть полностью
прочитано завещателем в присутствии нотариуса и свидетеля до подписания завещания.
Если завещатель в силу физических недостатков, болезни или неграмотности не в
состоянии лично прочитать завещание, его текст оглашается для него свидетелем в
присутствии нотариуса, о чем в завещании делается соответствующая запись с указанием
причин, по которым завещатель не смог лично прочитать завещание.
3. Если нотариально удостоверенное завещание составляется в присутствии
свидетеля, в завещании должны быть указаны фамилия, имя и постоянное место жительства
свидетеля. Такие же сведения должны быть включены в завещание в отношении лица,
подписавшего завещание вместо завещателя.
4. По желанию завещателя завещание удостоверяется нотариусом без ознакомления с
его содержанием (секретное завещание).
Секретное завещание, под страхом его недействительности, должно быть
собственноручно написано и подписано завещателем, в присутствии двух свидетелей и
нотариуса заклеено в конверт, на котором свидетели ставят свои подписи. Конверт,
подписанный свидетелями, запечатывается в присутствии свидетелей и нотариуса в другой
конверт, на котором нотариус учиняет удостоверительную подпись.
5. Завещание лиц, проживающих в населенных пунктах, где нет нотариуса,
удостоверяются должностным лицом, уполномоченным законодательными актами на совершение
нотариальных действий.
Статья 1052. Завещания, приравниваемые к
нотариально удостоверенным
1. К нотариально удостоверенным завещаниям приравниваются:
1) завещания граждан, находящихся на излечении в больницах, санаториях иных
лечебно-профилактических учреждениях, а также проживающих в домах для престарелых и
инвалидов, удостоверенные главными врачами и дежурными врачами этих больниц, санаториев,
иных лечебно-профилактических учреждений, а также директорами, главными врачами домов
для престарелых и инвалидов;
2) завещания военнослужащих и других лиц, находящихся на излечении в госпиталях,
санаториях и других военно-лечебных учреждениях, удостоверенные начальниками, их
заместителями по медицинской части, старшими и дежурными врачами этих госпиталей,
санаториев и других военно-лечебных учреждений;
3) завещания граждан, находящихся во время плавания на морских судах или судах
внутреннего плавания, плавающих под флагом Республики Казахстан, удостоверенные
капитанами этих судов;
4) завещания граждан, находящихся в разведочных и других экспедициях,
удостоверенные начальниками этих экспедиций;
5) завещания военнослужащих, а в пунктах дислокации воинских частей, соединений,
учреждений, военно-учебных заведений, где нет нотариусов и должностных лиц,
уполномоченных на совершение нотариальных действий, а также завещания работающих в этих
частях гражданских лиц, членов их семей и членов семей военнослужащих, удостоверенные
командирами (начальниками) воинских частей, соединений, учреждений и заведений;
6) завещания лиц, находящихся в местах лишения свободы, удостоверенные
начальниками мест лишения свободы.
2. Завещания, предусмотренные в пункте 1 настоящей статьи, должны быть подписаны
завещателем в присутствии свидетеля, который также подписывает завещание.
Должностные лица, перечисленные в пункте 1 настоящей статьи, обязаны передать один
экземпляр удостоверенного завещания на хранение нотариусу в соответствии
с законодательством о нотариате.
В остальном к таким завещаниям соответственно применяются правила статьи 1051
настоящего Кодекса, за исключением требования о нотариальном удостоверении завещания.
Статья 1053. Отмена и изменение завещания
1. Завещатель вправе в любое время отменить или изменить сделанное им завещание.
2. Завещание может быть отменено путем:
1) подачи в нотариальную контору заявления об отмене полностью ранее сделанного
им завещания;
2) составления нового завещания.
3. Завещание может быть изменено путем:
1) подачи в нотариальную контору заявления об изменении в определенной части
ранее сделанного им завещания;
2) составления нового завещания, изменяющего ранее сделанное завещание в части.
4. Ранее сделанное завещание, отмененное полностью или частично последующим
завещанием, не восстанавливается, если последнее будет в свою очередь отменено или
изменено завещателем.
Статья 1054. Тайна завещания
Нотариус, другое лицо, удостоверяющее завещание, свидетели, а также гражданин,
подписывающий завещание вместо завещателя, не вправе до открытия наследства разглашать
сведения, касающиеся содержания завещания, его составления, отмены или изменения.
Статья 1055. Толкование завещания
При толковании завещания нотариусом, исполнителем завещания или судом принимается
во внимание буквальное значение содержащихся в нем слов и выражений. При неясности
буквального смысла какого-либо положения завещания он устанавливается путем
сопоставления этого положения с другими положениями и смыслом завещания в целом.
Статья 1056. Недействительность завещания
1. Завещание, совершенное в ненадлежащей форме, недействительно.
Недействительность завещания основывается также на правилах главы 4 настоящего Кодекса о
недействительности сделок.
2. Завещание может быть признано недействительным по иску лица, для которого
признание завещания недействительным имеет имущественные последствия, вследствие
нарушения установленного настоящим Кодексом порядка составления, подписания и
удостоверения завещания.
Не могут служить основанием недействительности завещания описки и другие
незначительные нарушения технического характера, допущенные при его составлении,
подписании или удостоверении, если судом установлено, что они не влияют на понимание
волеизъявления завещателя.
3. Недействительность отдельных содержащихся в завещании распоряжений не
затрагивает действительности остальной части завещания.
4. В случае признания завещания недействительным наследник, который по этому
завещанию был лишен наследства, получает право наследовать по закону в порядке,
установленном статьей 1060 настоящего Кодекса.
Сноска. Статья 1056 с изменениями, внесенными Законом РК от 12 января 2007 года N
225 (вводится в действие со дня его официального опубликования).
Статья 1057. Завещательный отказ (легат)
1. Завещатель вправе возложить на наследника по завещанию исполнение за счет
наследства какого-либо обязательства (завещательный отказ) в пользу одного или
нескольких лиц (отказополучателей), которые приобретают право требовать исполнения
завещательного отказа.
Отказополучателями (легатариями) могут быть лица как входящие, так и не входящие
в число наследников по закону.
2. Предметом завещательного отказа может быть передача отказополучателю в
собственность, в пользование или на ином вещном праве вещи, входящей в состав
наследства, приобретение и передача ему имущества, не входящего в состав наследства,
выполнение для него определенной работы, оказание ему определенной услуги и т.п.
3. Наследник, на которого завещателем возложен завещательный отказ, должен
исполнить его лишь в пределах действительной стоимости перешедшего к нему наследства и
за вычетом падающей на него части долгов наследодателя.
Если наследник, на которого возложен завещательный отказ, имеет право на
обязательную долю в наследстве, его обязанность исполнить отказ ограничивается
стоимостью перешедшего к нему наследства, превышающей стоимость его обязательной доли.
Если завещательный отказ возложен на всех или нескольких наследников, он
обременяет каждого из них соразмерно доле в наследстве, если завещанием не предусмотрено
иное.
4. На наследника, к которому переходит жилой дом или жилое помещение, завещатель
вправе возложить обязательство предоставить другому лицу пожизненное пользование жилым
помещением или определенной его частью. При последующем переходе права собственности на
жилое помещение право пожизненного пользования сохраняет силу.
Право пожизненного пользования неотчуждаемо, непередаваемо и не переходит к
наследникам отказополучателя.
Право пожизненного пользования, предоставленное отказополучателю, не является
основанием для проживания членов его семьи, если в завещании не указано иное.
5. В случае смерти наследника, на которого был возложен завещательный отказ, или
в случае непринятия им наследства исполнение завещательного отказа переходит к другим
наследникам, получившим его долю, либо к государству, если имущество стало выморочным.
Завещательный отказ не исполняется в случае смерти отказополучателя до открытия
наследства или после открытия, но до того момента, когда наследник по завещанию успел
принять его.
6. Отказополучатель не отвечает за долги наследодателя.
Статья 1058. Возложение
1. Завещатель может возложить на наследника по завещанию обязанность совершить
какое-либо действие или воздержаться от него, не предоставляя никому права требовать в
качестве кредитора исполнения этой обязанности. Для осуществления общеполезной цели
такая же обязанность может быть возложена на исполнителя завещания при выделении
наследодателем части имущества для исполнения возложения.
2. К возложению, предметом которого являются действия, имеющие имущественный
характер, соответственно применяются правила статьи 1057 настоящего Кодекса.
3. Обязанность исполнить возложение прекращается в случае, если по
обстоятельствам, предусмотренным настоящим Кодексом, доля наследства, причитавшаяся или
принадлежавшая наследнику, на котором лежала обязанность исполнить возложение, переходит
к другим наследникам.
Сноска. Статья 1058 с изменением, внесенным Законом РК от 27.04.2012 № 15-V
(вводится в действие по истечении десяти календарных дней после его первого официального
опубликования).
Статья 1059. Исполнение завещания
1. Завещатель может поручить исполнение завещания указанному им в завещании лицу,
не являющемуся наследником (исполнителю завещания, душеприказчику). Согласие этого лица
быть исполнителем завещания должно быть выражено им либо в его собственноручной надписи
на самом завещании, либо в заявлении, приложенном к завещанию.
Если в завещании исполнитель его не указан, наследники по соглашению между собой
вправе поручить исполнение завещания одному из наследников либо другому лицу. При
недостижении такого соглашения исполнитель завещания может быть назначен судом по
требованию одного или нескольких наследников.
Исполнитель завещания имеет право в любое время отказаться от исполнения
возложенных на него завещателем обязанностей, заранее известив об этом наследников по
завещанию. Освобождение исполнителя завещания от его обязанностей возможно также по
решению суда по заявлению наследников.
2. Исполнитель завещания должен:
1) осуществлять охрану наследства и управление им;
2) принять все возможные меры, чтобы известить всех наследников и
отказополучателей об открытии наследства в их пользу;
3) получить причитавшиеся наследодателю денежные суммы;
4) выдать наследникам причитающееся им имущество в соответствии с волей
наследодателя и законодательными актами;
5) обеспечить исполнение наследниками возложенных на них завещательных отказов
(статья 1057 настоящего Кодекса);
6) исполнить завещательные возложения либо требовать от наследников по завещанию
исполнения завещательного возложения (статья 1058 настоящего Кодекса);
7) произвести очистку наследства от долгов.
3. Исполнитель завещания вправе вступать от своего имени в судебные и другие
дела, связанные с управлением наследством и исполнением завещания, а также может
привлекаться к участию в таких делах.
4. Исполнитель завещания осуществляет свои функции в течение срока, разумно
необходимого для очистки наследства от долгов, взыскания причитавшихся наследодателю
сумм и вступления всех наследников во владение наследством.
5. Исполнитель завещания имеет право на возмещение за счет наследства необходимых
расходов по управлению наследством и исполнению завещания. В завещании может быть
предусмотрена выплата вознаграждения исполнителю завещания за счет наследства.
6. По исполнении завещания исполнитель завещания обязан предоставить наследникам
по их требованию отчет.
Глава 59. Наследование по закону Статья 1060. Общие положения
1. Наследники по закону призываются к наследованию в порядке очередности,
предусмотренной статьями 1061-1064 настоящего Кодекса.
2. При наследовании по закону усыновленный и его потомство, с одной стороны, и
усыновитель и его родственники, с другой, приравниваются к кровным родственникам.
Усыновленные и их потомство не наследуют по закону после смерти кровных родителей
усыновленного, других его кровных родственников.
Родители усыновленного и другие его кровные родственники не наследуют по закону
после смерти усыновленного и его потомства.
3. Каждая последующая очередь наследников по закону получает право на наследование
в случае отсутствия наследников предыдущей очереди, устранения их от наследства,
непринятия ими наследства либо отказа от него, кроме случаев, указанных в пункте
5 статьи 1074 настоящего Кодекса.
4. Правила настоящего Кодекса об очередности призвания наследников по закону к
наследованию и о размере их долей в наследстве могут быть изменены нотариально
удостоверенным соглашением заинтересованных наследников, заключенным после открытия
наследства. Такое соглашение не должно затрагивать прав не участвующих в нем
наследников, а также наследников, имеющих право на обязательную долю.
Сноска. Статья 1060 с изменениями, внесенными Законом РК от 12 января 2007 года N
225 (вводится в действие со дня его официального опубликования).
Статья 1061. Первая очередь наследников по закону
1. В первую очередь право на наследование по закону получают в равных долях дети
наследодателя, в том числе родившиеся живыми после его смерти, а также супруг (супруга)
и родители наследодателя.
2. Внуки наследодателя и их потомки наследуют по праву представления.
Сноска. Статья 1061 в редакции Закона РК от 12 января 2007 года N 225 (вводится в
действие со дня его официального опубликования).
Статья 1062. Вторая очередь наследников по закону
1. Если нет наследников первой очереди, право на наследование по закону во вторую
очередь получают в равных долях полнородные и неполнородные братья и сестры
наследодателя, а также его дедушка и бабушка как со стороны отца, так и со стороны
матери.
2. Дети полнородных и неполнородных братьев и сестер наследодателя (племянники и
племянницы наследодателя) наследуют по праву представления.
Сноска. Статья 1062 в редакции Закона РК от 12 января 2007 года N 225 (вводится в
действие со дня его официального опубликования).
Статья 1063. Третья очередь наследников по закону
1. Если нет наследников первой и второй очереди, право на наследование по закону в
третью очередь получают в равных долях родные дяди и тети наследодателя.
2. Двоюродные братья и сестры наследодателя наследуют по праву представления.
Сноска. Статья 1063 в редакции Закона РК от 12 января 2007 года N 225 (вводится в
действие со дня его официального опубликования).
Статья 1064. Наследники последующих очередей
1. Если нет наследников первой, второй и третьей очереди, право наследовать по
закону получают родственники наследодателя третьей, четвертой и пятой степени родства,
не относящиеся к наследникам предшествующих очередей.
Степень родства определяется числом рождений, отделяющих родственников одного от
другого. Рождение самого наследодателя в это число не входит.
2. В соответствии с пунктом 1 настоящей статьи призываются к наследованию:
в качестве наследников четвертой очереди родственники третьей степени родства -
прадедушки и прабабушки наследодателя;
в качестве наследников пятой очереди родственники четвертой степени родства -
дети родных племянников и племянниц наследодателя (двоюродные внуки и внучки) и родные
братья и сестры его дедушек и бабушек (двоюродные дедушки и бабушки);
в качестве наследников шестой очереди родственники пятой степени родства - дети
двоюродных внуков и внучек наследодателя (двоюродные правнуки и правнучки), дети его
двоюродных братьев и сестер (двоюродные племянники и племянницы) и дети его двоюродных
дедушек и бабушек (двоюродные дяди и тети).
3. Если нет наследников предшествующих очередей, к наследованию в качестве
наследников седьмой очереди по закону призываются сводные братья и сестры, пасынки,
падчерицы, отчим и мачеха наследодателя, если они совместно проживали с наследодателем
одной семьей не менее десяти лет.
Сноска. Статья 1064 в редакции Закона РК от 12 января 2007 года N 225 (вводится в
действие со дня его официального опубликования).
Статья 1065. Пятая очередь наследников по закону
(Статья исключена Законом РК от 12 января 2007 года N 225 (вводится в действие со
дня его официального опубликования).
Статья 1066. Шестая очередь наследников по закону
(Статья исключена Законом РК от 12 января 2007 года N 225 (вводится в действие со
дня его официального опубликования).
Статья 1067. Наследование по праву представления
1. Доля наследника по закону, умершего до открытия наследства или одновременно с
наследодателем, переходит по праву представления к его соответствующим потомкам в
случаях, предусмотренных пунктом 2 статьи 1061, пунктом 2 статьи 1062 и пунктом 2 статьи
1063 настоящего Кодекса, и делится между ними поровну.
2. Не наследуют по праву представления потомки наследника, который умер до
открытия наследства или одновременно с наследодателем и который не имел бы права
наследовать в соответствии со статьей 1045 настоящего Кодекса.
Сноска. Статья 1067 в редакции Закона РК от 12 января 2007 года N 225 (вводится в
действие со дня его официального опубликования).
Статья 1068. Нетрудоспособные иждивенцы наследодателя
1. Граждане, относящиеся к наследникам по закону, указанным в статьях
1062, 1063, 1064 настоящего Кодекса, нетрудоспособные ко дню открытия наследства, но не
входящие в круг наследников той очереди, которая призывается к наследованию, наследуют
по закону вместе и наравне с наследниками этой очереди, если не менее года до смерти
наследодателя находились на его иждивении независимо от того, проживали они совместно с
наследодателем или нет.
2. Наследники по закону, которые не входят в круг наследников, указанных в статьях
1062, 1063, 1064 настоящего Кодекса, но ко дню открытия наследства являлись
нетрудоспособными и не менее года до смерти наследодателя находились на его иждивении и
проживали совместно с ним, наследуют вместе и наравне с наследниками той очереди,
которая призывается к наследованию.
При отсутствии других наследников по закону указанные в пункте 2 настоящей статьи
нетрудоспособные иждивенцы наследодателя наследуют самостоятельно в качестве наследников
восьмой очереди.
Сноска. Статья 1068 в редакции Закона РК от 12 января 2007 года N 225 (вводится в
действие со дня его официального опубликования).
Статья 1069. Право на обязательную долю в наследстве
1. Несовершеннолетние или нетрудоспособные дети наследодателя, а также его
нетрудоспособные супруг и родители наследуют, независимо от содержания завещания, не
менее половины доли, которая причиталась бы каждому из них при наследовании по закону
(обязательная доля).
2. В обязательную долю засчитывается все, что наследник, имеющий право на такую
долю, получает из наследства по завещанию и (или) по закону, в том числе стоимость
имущества, состоящего из предметов обычной домашней обстановки и обихода, и стоимость
установленного в пользу такого наследника завещательного отказа.
3. Любые ограничения и обременения, установленные в завещании для наследника,
имеющего право на обязательную долю в наследстве, действительны лишь в отношении той
части переходящего к нему наследства, которая превышает обязательную долю.
Статья 1070. Права супруга при наследовании
1. Принадлежащее супругу в силу завещания или закона право наследования не
затрагивает других его имущественных прав, связанных с состоянием в браке с
наследодателем, в том числе права собственности на часть имущества, совместно нажитого в
браке.
2. По решению суда супруг может быть устранен от наследования по закону, если
будет доказано, что брак с наследодателем фактически прекратился до открытия наследства,
и супруги в течение не менее чем пяти лет до открытия наследства проживали раздельно.
Статья 1071. Охрана наследства и управление им при
наследовании по закону
1. В случае, если часть имущества наследуется по завещанию, исполнитель завещания,
назначенный наследодателем, осуществляет охрану всего наследства и управление им,
включая и ту часть наследства, которая переходит в порядке наследования по закону.
Исполнитель завещания, назначенный в соответствии со статьей 1059 настоящего
Кодекса наследниками по завещанию или судом, осуществляет функции по охране всего
наследства в целом и управлению им, если наследники по закону не потребуют назначения
доверительного управляющего наследством для исполнения указанных функций применительно к
части наследства, переходящей в порядке наследования по закону.
2. Доверительный управляющий наследством назначается нотариусом по месту открытия
наследства по просьбе одного или нескольких наследников по закону. Наследник по закону,
не согласный с назначением управляющего наследством или его выбором, вправе оспорить
назначение доверительного управляющего наследством в суде.
3. Если наследники по закону отсутствуют либо неизвестны, местные исполнительные
органы городов республиканского значения, столицы, районов, городов областного значения
должны обратиться к нотариусу с просьбой о назначении доверительного управляющего
наследством. В случае явки наследников по закону, доверительный управляющий наследством
может быть отозван по их требованию с возмещением ему необходимых расходов и выплатой
разумного вознаграждения за счет наследства.
4. Доверительный управляющий наследством осуществляет полномочия,
предусмотренные статьей 1059 настоящего Кодекса применительно к исполнителю завещания,
поскольку иное не вытекает из особенностей наследования по закону.
5. Доверительный управляющий наследством имеет право на возмещение за счет
наследства необходимых расходов по охране наследства и управлению им, а если иное не
предусмотрено его соглашением с наследниками - и на вознаграждение.
Сноска. Статья 1071 с изменениями, внесенными законами РК от 20.12.2004 N
13 (вводится в действие с 01.01.2005); от 01.03.2011 № 414-IV (вводится в действие со
дня его первого официального опубликования).
Глава 60. Приобретение наследства
Статья 1072. Принятие наследства
1. Для приобретения наследства наследник должен его принять.
2. Принятие наследником части наследства означает принятие всего причитающегося
ему наследства.
При призвании наследника к наследованию одновременно по нескольким основаниям
наследник может принять наследство, причитающееся ему по одному из этих оснований, по
нескольким из них или по всем основаниям.
Не допускается принятие наследства под условием или с оговорками.
3. Принятие наследства одним или несколькими наследниками не означает принятия
наследства остальными наследниками.
4. Принятое наследство признается принадлежащим наследнику со дня открытия
наследства независимо от времени его фактического принятия, а также независимо от
момента государственной регистрации права наследника на наследственное имущество, когда
такое право подлежит государственной регистрации.
Сноска. Статья 1072 в редакции Закона РК от 12.01.2007 N 225 (вводится в действие
со дня его официального опубликования); с изменением, внесенным Законом РК от 25.03.2011
№ 421-IV (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после его первого
официального опубликования).
Статья 1072-1. Способы принятия наследства
1. Принятие наследства осуществляется подачей по месту открытия наследства
нотариусу или уполномоченному в соответствии с законом на выдачу свидетельства о праве
на наследство должностному лицу заявления наследника о принятии наследства либо
заявления наследника о выдаче свидетельства о праве на наследство.
Если заявление наследника передается нотариусу другим лицом или пересылается по
почте, подпись наследника на заявлении должна быть засвидетельствована нотариусом,
должностным лицом, уполномоченным совершать нотариальные действия (пункт 5 статьи 1051
настоящего Кодекса), или лицом, уполномоченным удостоверять доверенности в соответствии
с пунктом 3 статьи 167 настоящего Кодекса.
Принятие наследства через представителя возможно, если в доверенности специально
предусмотрено полномочие на принятие наследства. Для принятия наследства законным
представителем доверенность не требуется.
2. Признается, пока не доказано иное, что наследник принял наследство, если он
совершил действия, свидетельствующие о фактическом принятии наследства, в частности,
если наследник:
вступил во владение или в управление наследственным имуществом;
принял меры по сохранению наследственного имущества, защите его от посягательств
или притязаний третьих лиц;
произвел за свой счет расходы на содержание наследственного имущества;
оплатил за свой счет долги наследодателя или получил от третьих лиц причитавшиеся
наследодателю деньги.
Сноска. Кодекс дополнен статьей 1072-1 в соответствии с Законом РК от 12 января
2007 года N 225 (вводится в действие со дня его официального опубликования).
Статья 1072-2. Срок принятия наследства
1. Наследство может быть принято в течение шести месяцев со дня открытия
наследства.
В случае открытия наследства в день предполагаемой смерти гражданина или
объявления его умершим (пункт 2 статьи 1042 настоящего Кодекса) наследство может быть
принято в течение шести месяцев со дня смерти наследодателя, а при объявлении его
умершим - со дня вступления в законную силу решения суда об объявлении гражданина
умершим, если в решении суда не указан иной день.
2. Если право наследования возникает для других лиц вследствие отказа наследника
от наследства, непринятия наследства другим наследником или устранения от наследования
наследника по основаниям, установленным статьей 1045 настоящего Кодекса, такие лица
могут принять наследство в течение шести месяцев со дня возникновения у них права
наследования.
Сноска. Кодекс дополнен статьей 1072-2 в соответствии с Законом РК от 12 января
2007 года N 225 (вводится в действие со дня его официального опубликования).
Статья 1072-3. Принятие наследства по истечении установленного срока
По заявлению наследника, пропустившего срок, установленный для принятия наследства
(статья 1072-2 настоящего Кодекса), суд может восстановить этот срок и признать
наследника принявшим наследство, если наследник пропустил этот срок по уважительным
причинам и при условии, что наследник, пропустивший срок, установленный для принятия
наследства, обратился в суд в течение шести месяцев после того, как причины пропуска
этого срока отпали.
При признании наследника принявшим наследство суд определяет доли всех
наследников в наследственном имуществе и при необходимости - меры по защите прав нового
наследника на получение причитающейся ему доли наследства. Ранее выданные свидетельства
о праве на наследство признаются судом недействительными.
Сноска. Кодекс дополнен статьей 1072-3 в соответствии с Законом РК от 12 января
2007 года N 225 (вводится в действие со дня его официального опубликования).
Статья 1072-4. Переход права на принятие наследства
(наследственная трансмиссия)
Если наследник по закону или по завещанию умер после открытия наследства, не успев
его принять в срок, установленный статьей 1072-2 настоящего Кодекса, право на принятие
причитающейся ему доли наследства переходит к его наследникам.
Это право умершего наследника может быть осуществлено его наследниками на общих
основаниях в течение оставшейся части срока для принятия наследства.
Если оставшаяся часть срока менее трех месяцев, он удлиняется до трех месяцев.
По истечении срока, установленного для принятия наследства, наследники умершего
наследника могут быть признаны судом принявшими наследство в соответствии со статьей
1072-3 настоящего Кодекса, если суд найдет уважительными причины пропуска ими этого
срока.
Право наследника принять часть наследства в качестве обязательной доли в
соответствии со статьей 1069 настоящего Кодекса не переходит к его наследникам.
Сноска. Кодекс дополнен статьей 1072-4 в соответствии с Законом РК от 12 января
2007 года N 225 (вводится в действие со дня его официального опубликования).
Статья 1073. Выдача свидетельства о праве
на наследство
1. Нотариус по месту открытия наследства по просьбе наследника обязан выдать ему
свидетельство о праве на наследство.
2. Свидетельство о праве на наследство выдается по истечении шести месяцев со дня
открытия наследства.
При наследовании как по завещанию, так и по закону, свидетельство может быть
выдано до истечения указанного срока, если у нотариуса имеются достоверные данные о том,
что кроме лиц, обратившихся за выдачей свидетельства, других наследников в отношении
соответствующего имущества либо всего наследства не имеется.
Статья 1074. Право отказаться от наследства
1. Наследник вправе отказаться от наследства в течение шести месяцев со дня
открытия наследства. При наличии уважительных причин этот срок может быть продлен судом,
однако не более чем на два месяца.
2. Отказ от наследства совершается подачей наследником заявления нотариусу по
месту открытия наследства.
Отказ от наследства через представителя возможен, если в доверенности специально
предусмотрено полномочие на отказ.
3. Отказ от наследства не может быть впоследствии отменен или взят обратно.
4. Наследник утрачивает право отказаться от наследства по истечении
предоставленного ему для этого срока. Он утрачивает это право также и до истечения
указанного срока, если фактически вступил во владение наследственным имуществом либо
распорядился им, либо обратился за получением документов, удостоверяющих его права на
это имущество.
5. При отказе от наследства наследник вправе указать, что он отказывается от него
в пользу других лиц из числа наследников по завещанию или по закону любой очереди, в том
числе в пользу тех, которые призваны к наследованию по праву представления.
Отказ от наследства в пользу наследников, лишенных завещателем наследства, не
допускается.
6. Если наследник призывается к наследованию и по завещанию, и по закону, он
вправе отказаться от наследства, причитающегося ему по одному из этих оснований или по
обоим основаниям.
7. Наследник вправе отказаться от наследства, причитающегося ему по праву
приращения (статья 1079 настоящего Кодекса), независимо от наследования остальной части
наследства.
8. За исключением случаев, предусмотренных в настоящей статье, отказ от части
наследства, отказ от наследства с оговорками или под условием не допускается.
Сноска. Статья 1074 с изменениями, внесенными законами РК от 12.01.2007 N
225 (вводится в действие со дня его официального опубликования); от 25.03.2011 № 421-IV
(вводится в действие по истечении десяти календарных дней после его первого официального
опубликования).
Статья 1075. Право отказаться от получения
завещательного отказа
1. Отказополучатель вправе отказаться от завещательного отказа. Частичный отказ,
отказ с оговорками, под условием или в пользу другого лица не допускаются.
2. Право, предусмотренное настоящей статьей, не зависит от права
отказополучателя, являющегося одновременно наследником, на отказ от наследства.
3. Если отказополучатель воспользовался правом, предусмотренным настоящей
статьей, наследник, обремененный завещательным отказом, освобождается от обязанности его
исполнения.
Статья 1076. Раздел наследства
1. Любой из наследников по закону, принявших наследство, вправе потребовать
раздела наследства.
Раздел наследства производится по соглашению наследников в соответствии с
причитающимися им долями, а при недостижении соглашения - в судебном порядке.
Если в состав наследства входит имущество, права наследодателя на которое не
зарегистрированы и не считаются возникшими без регистрации, раздел имущества между
наследниками производится после регистрации прав наследодателя в установленном
законодательством порядке.
2. Правила настоящей статьи применяются к разделу наследства между наследниками
по завещанию в случаях, когда все наследство или часть его завещаны наследникам в долях
без указания конкретного имущества.
Сноска. Статья 1076 с изменением, внесенным Законом РК от 25.03.2011 № 421-IV
(вводится в действие по истечении десяти календарных дней после его первого официального
опубликования).
Статья 1077. Права отсутствующих наследников
1. Если среди наследников имеются лица, место нахождения которых неизвестно,
остальные наследники, исполнитель завещания (управляющий наследством) и нотариус обязаны
принять разумные меры к установлению их места нахождения и призванию их к наследованию.
2. Если призванный к наследованию отсутствующий наследник, место нахождения
которого установлено, не отказался от наследства в течение срока,
предусмотренного статьей 1074 настоящего Кодекса, остальные наследники обязаны известить
его о своем намерении произвести раздел наследства.
Если в течение трех месяцев с момента извещения, предусмотренного предыдущей
частью, отсутствующий наследник не уведомит остальных наследников о своем желании
участвовать в соглашении о разделе наследства, остальные наследники вправе произвести
раздел по соглашению между собой, выделив долю, причитающуюся отсутствующему наследнику.
3. Если в течение одного года со дня открытия наследства место нахождения
отсутствующего наследника не установлено, и нет сведений о его отказе от наследства,
остальные наследники вправе произвести раздел по правилам части второй пункта 2
настоящей статьи.
4. При наличии зачатого, но еще не родившегося наследника раздел наследства может
быть произведен лишь после рождения такого наследника.
Если зачатый наследник родится живым, то остальные наследники вправе произвести
раздел наследства только с выделом причитающейся ему наследственной доли. Для охраны
интересов новорожденного к участию в разделе может быть приглашен представитель органа
опеки и попечительства.
Статья 1078. Преимущественное право отдельных
наследников на имущество, входящее
в наследство
1. Наследники, в течение года до открытия наследства проживавшие совместно с
наследодателем, имеют преимущественное право на наследование жилища, а также домашней
утвари и предметов домашнего обихода.
2. Наследники, обладавшие вместе с наследодателем правом общей собственности на
имущество, имеют преимущественное право наследования имущества, находившегося в общей
собственности.
3. При осуществлении преимущественных прав, указанных в пунктах 1 и 2 настоящей
статьи, должны быть соблюдены имущественные интересы других наследников, участвующих в
разделе. Если имущества, образующего наследство, недостаточно для предоставления
причитающихся им долей, наследник, осуществляющий преимущественное право, должен
предоставить им соответствующую денежную или имущественную компенсацию.
Статья 1079. Приращение наследственных долей
1. В случае отказа наследника от наследства либо его отпадения по обстоятельствам,
указанным в настоящем Кодексе, часть наследства, которая причиталась бы такому
наследнику, поступает к наследникам по закону, призванным к наследованию, и
распределяется между ними пропорционально их наследственным долям.
Если наследодатель завещал все имущество назначенным им наследникам, часть
наследства, причитавшаяся отказавшемуся от наследства или отпавшему наследнику,
поступает к остальным наследникам по завещанию и распределяется между ними
пропорционально их наследственным долям, поскольку иное не предусмотрено завещанием.
2. Правила, содержащиеся в пункте 1 настоящей статьи, не применяются:
1) если отказавшемуся или отпавшему наследнику подназначен наследник;
2) при отказе наследника от наследства в пользу определенного лица;
3) в случаях, когда при наследовании по закону отказ или отпадение наследника
влечет призвание к наследованию наследников следующей очереди.
Статья 1080. Расходы, подлежащие оплате за счет
наследства
За счет наследства до его распределения между наследниками подлежат удовлетворению
требования о возмещении необходимых расходов, вызванных предсмертной болезнью
наследодателя, расходов на погребение наследодателя, расходов, связанных с охраной,
управлением наследством, исполнением завещания, а также выплатой вознаграждения
исполнителю завещания или доверительному управляющему наследством. Эти требования
подлежат удовлетворению из стоимости наследства преимущественно перед всеми другими
требованиями, в том числе и обеспеченными залогом.
Статья 1081. Взыскание долгов наследодателя
кредиторами
Кредиторы наследодателя вправе предъявить свои требования, вытекающие из
обязательств наследодателя, к исполнителю завещания (доверительному управляющему
наследством) или к наследникам, отвечающим как солидарные должники в пределах стоимости
имущества, перешедшего к каждому наследнику.
Статья 1082. Наследование в крестьянском или фермерском
хозяйстве
В случае смерти члена крестьянского или фермерского хозяйства наследство
открывается по общим правилам. Наследники имеют право на получение денежной компенсации,
соразмерной его доле в общей собственности на это имущество.
Сноска. Статья 1082 с изменениями, внесенными Законом РК от 12 января 2007 года N
225 (вводится в действие со дня его официального опубликования).
Статья 1083. Выморочное имущество
Сноска. Заголовок статьи 1083 с изменением, внесенным Законом РК от 01.03.2011 №
414-IV (вводится в действие со дня его первого официального опубликования).
1. Если нет наследников ни по завещанию, ни по закону, либо никто из наследников
не имеет права наследовать (статья 1045 настоящего Кодекса), либо все они отказались от
наследства (статья 1074 настоящего Кодекса), наследство признается выморочным
имуществом.
2. Выморочное имущество переходит в коммунальную собственность по месту открытия
наследства.
Организация работы по учету, хранению, оценке, дальнейшему использованию и
реализации выморочного имущества, поступившего в коммунальную собственность,
осуществляется органом, уполномоченным управлять коммунальной собственностью.
Порядок учета, хранения, оценки, дальнейшего использования и реализации
выморочного имущества, поступившего в государственную собственность, определяется
Правительством Республики Казахстан.
3. Наследство признается судом выморочным имуществом на основании заявления
местных исполнительных органов городов республиканского значения, столицы, районов,
городов областного значения по месту открытия наследства по истечении одного года со дня
открытия наследства. Наследство может быть признано выморочным имуществом до истечения
указанного срока, если расходы, связанные с охраной наследства и управлением им,
превысили его стоимость.
4. Охрана выморочного имущества и управление им осуществляются в соответствии со
статьей 1071 настоящего Кодекса.
5. Правила, предусмотренные статьями 1080 и 1081 настоящего Кодекса, применяются и
к выморочному имуществу.
Сноска. Статья 1083 с изменениями, внесенными законами РК от 24.12.2001 N 276; от
20.12.2004 N 13 (вводится в действие с 01.01.2005); от 22.06.2006 N 147; от 01.03.2011 №
414-IV (вводится в действие со дня его первого официального опубликования).
Раздел 7
Международное частное право
Глава 61. Общие положения
Статья 1084. Определение права, подлежащего
применению к гражданско-правовым
отношениям, осложненным
иностранным элементом
1. Право, подлежащее применению к гражданско-правовым отношениям с участием
иностранных граждан или иностранных юридических лиц либо осложненным иным иностранным
элементом, определяется на основании настоящего Кодекса, иных законодательных актов,
международных договоров, ратифицированных Республикой Казахстан и признаваемых
международных обычаев.
2. Если в соответствии с пунктом 1 настоящей статьи невозможно определить право,
подлежащее применению, применяется право, наиболее тесно связанное с гражданско-
правовыми отношениями, осложненными иностранным элементом.
3. Правила настоящего раздела об определении права, подлежащего применению судом,
соответственно применяются и другими органами, наделенными полномочиями решать вопрос о
подлежащем применению праве.
Статья 1085. Квалификация юридических понятий
(правовая квалификация)
1. Квалификация юридических понятий (правовая квалификация) судом основывается на
их толковании в соответствии с правом страны суда, если иное не предусмотрено
законодательными актами.
2. Если юридические понятия не известны праву страны суда или известны под другим
названием или с другим содержанием и не могут быть определены путем толкования по праву
страны суда, то при квалификации юридических понятий (правовой квалификации) может также
применяться право иностранного государства.
Статья 1086. Установление содержания норм
иностранного права
1. При применении иностранного права суд устанавливает содержание его норм в
соответствии с их официальным толкованием, практикой применения и доктриной в
соответствующем иностранном государстве.
2. В целях установления содержания норм иностранного права суд может обратиться в
установленном порядке за содействием и разъяснением к Министерству юстиции Республики
Казахстан и иным компетентным органам и учреждениям Республики Казахстан, в том числе за
границей, либо привлечь экспертов.
3. Лица, участвующие в деле, вправе представлять документы, подтверждающие
содержание норм иностранного права, на которые они ссылаются в обоснование своих
требований или возражений, и иным образом содействовать суду в установлении содержания
этих норм.
4. Если содержание норм иностранного права, несмотря на предпринятые в
соответствии с настоящей статьей меры, в разумные сроки не установлено, применяется
право Республики Казахстан.
Статья 1087. Обратная отсылка и отсылка к
праву третьей страны
1. Любая отсылка к иностранному праву в соответствии с правилами настоящего
раздела должна рассматриваться, кроме случаев, предусмотренных настоящей статьей, как
отсылка к материальному, а не коллизионному праву соответствующей страны.
2. Обратная отсылка к праву Республики Казахстан и отсылка к праву третьей страны
принимаются в случаях применения иностранного права, согласно статье 1094, пунктам 2, 3,
5 статьи 1095, статье 1097 настоящего Кодекса.
Статья 1088. Последствия обхода закона
Недействительны соглашения и иные действия участников отношений, регулируемых
настоящим Кодексом, направленные на то, чтобы в обход правил настоящего раздела о
подлежащем применению праве подчинить соответствующие отношения иному праву. В этом
случае применяется право, подлежащее применению в соответствии с настоящим разделом.
Статья 1089. Взаимность
1. Суд применяет иностранное право, независимо от того, применяется ли в
соответствующем иностранном государстве к аналогичным отношениям право Республики
Казахстан, за исключением случаев, когда применение иностранного права на началах
взаимности предусмотрено законодательными актами Республики Казахстан.
2. Если применение иностранного права зависит от взаимности, предполагается, что
она существует, поскольку не доказано иное.
Статья 1090. Оговорка о публичном порядке
1. Иностранное право не применяется в случаях, когда его применение противоречило
бы основам правопорядка Республики Казахстан (публичному порядку Республики Казахстан).
В этих случаях применяется право Республики Казахстан.
2. Отказ в применении иностранного права не может быть основан лишь на отличии
политической или экономической системы соответствующего иностранного государства от
политической или экономической системы Республики Казахстан.
Статья 1091. Применение императивных норм
1. Правила настоящего раздела не затрагивают действия императивных норм
законодательства Республики Казахстан, которые вследствие указания в самой норме или
ввиду их особого значения для обеспечения прав и охраняемых законом интересов участников
гражданского оборота, регулирующих соответствующие отношения независимо от подлежащего
применению права.
2. При применении права какой-либо страны, согласно правилам настоящего раздела,
суд может применить императивные нормы права другой страны, имеющего тесную связь с
отношением, если согласно праву этой другой страны, такие нормы должны регулировать
соответствующие отношения независимо от подлежащего применению права. При этом суд
должен принимать во внимание назначение и характер таких норм, а также последствия их
применения.
Статья 1092. Применение права страны с
множественностью правовых систем
В случаях, когда подлежит применению право страны, в которой действуют несколько
территориальных или правовых систем, применяется правовая система в соответствии с
правом этой страны.
Статья 1093. Реторсии
Республикой Казахстан могут быть установлены ответные ограничения (реторсии) в
отношении прав граждан и юридических лиц тех государств, в которых имеются специальные
ограничения прав граждан и юридических лиц Республики Казахстан.
Глава 62. Коллизионные нормы
Параграф 1. Лица
Статья 1094. Личный закон физического лица
1. Личным законом физического лица считается право страны, гражданство которой это
лицо имеет. При наличии у лица двух или более гражданств личным законом считается право
страны, с которой лицо наиболее тесно связано.
2. Личным законом лица без гражданства считается право страны, в которой это лицо
постоянно проживает.
3. Личным законом беженца считается право страны, предоставившей убежище.
Статья 1095. Правоспособность и дееспособность
физического лица
1. Гражданская правоспособность физического лица определяется его личным законом.
При этом иностранные граждане и лица без гражданства пользуются в Республике Казахстан
гражданской правоспособностью наравне с гражданами Республики Казахстан, кроме случаев,
установленных законодательными актами Республики Казахстан или международными
договорами, ратифицированными Республикой Казахстан.
2. Дееспособность физического лица определяется его личным законом.
3. Гражданская дееспособность физического лица в отношении сделок и обязательств,
возникающих вследствие причинения вреда, определяется по праву страны места совершения
сделок или возникновения обязательств из причинения вреда.
4. Способность физического лица быть индивидуальным предпринимателем и иметь
связанные с этим права и обязанности определяется по праву страны, где физическое лицо
зарегистрировано в качестве индивидуального предпринимателя. При отсутствии страны
регистрации применяется право страны основного места осуществления индивидуальной
предпринимательской деятельности.
5. Признание физического лица недееспособным или ограниченно дееспособным
подчиняется праву страны суда.
Сноска. Статья 1095 с изменениями, внесенными Законом РК от 12 января 2007 года N
225 (вводится в действие со дня его официального опубликования).
Статья 1096. Признание физического лица безвестно
отсутствующим и объявление его умершим
Признание физического лица безвестно отсутствующим и
объявление его умершим подчиняется праву страны суда.
Статья 1097. Имя физического лица
Права физического лица на имя, его использование и защиту определяются его личным
законом, если иное не вытекает из правил, предусмотренных пунктами 5 и 7 статьи
15, статьями 1103 и 1120 настоящего Кодекса.
Статья 1098. Регистрация актов гражданского состояния
граждан Республики Казахстан
вне пределов Республики Казахстан
Регистрация актов гражданского состояния граждан Республики Казахстан, проживающих
вне пределов Республики Казахстан, осуществляется в консульских учреждениях Республики
Казахстан. При этом применяются законодательные акты Республики Казахстан.
Статья 1099. Признание документов, выданных органами
иностранного государства в удостоверение
актов гражданского состояния
Документы, выданные компетентными органами иностранных государств в удостоверение
актов гражданского состояния, совершенных вне пределов Республики Казахстан по законам
соответствующих государств в отношении граждан Республики Казахстан, иностранных граждан
и лиц без гражданства, признаются действительными в Республике Казахстан при
наличии легализации.
Статья 1100. Закон юридического лица
Законом юридического лица считается право страны, где это юридическое лицо
учреждено.
Статья 1101. Правоспособность юридического лица
1. Гражданская правоспособность юридического лица определяется законом
юридического лица.
2. Иностранное юридическое лицо не может ссылаться на ограничение полномочий его
органа или представителя на совершение сделки, не известное праву страны, в которой
орган или представитель иностранного юридического лица совершил сделку.
3. Гражданская правоспособность иностранных организаций, не являющихся
юридическим лицом по иностранному праву, определяется по праву страны, где организация
учреждена.
К деятельности таких организаций, если применимым является право Республики
Казахстан, применяются правила настоящего Кодекса, которые регулируют деятельность
юридических лиц, являющихся коммерческими организациями, если иное не вытекает из
законодательства Республики Казахстан или существа обязательства.
Статья 1102. Участие государства в
гражданско-правовых отношениях
с иностранным элементом
1. К гражданско-правовым отношениям с иностранным элементом с участием государства
правила настоящего раздела применяются на общих основаниях, если иное не предусмотрено
законодательными актами Республики Казахстан.
2. В гражданско-правовых отношениях с иностранным элементом Республика Казахстан
пользуется юрисдикционным иммунитетом в отношении себя и своей собственности от
юрисдикции судов другого государства, включая судебный иммунитет, иммунитет от
обеспечения иска и иммунитет от принудительного исполнения судебного акта, если иное не
установлено:
в международном договоре Республики Казахстан;
в письменном соглашении, не являющемся международным договором Республики
Казахстан;
путем заявления в суде или письменного уведомления в рамках конкретного
разбирательства.
Сноска. Статья 1102 в редакции Закона РК от 05.02.2010 № 249-I.
Параграф 2. Личные неимущественные права
Статья 1103. Защита личных неимущественных прав
К личным неимущественным правам применяется право страны, где имело место действие
или иное обстоятельство, послужившее основанием для требования о защите таких прав.
Параграф 3. Сделки, представительство, исковая давность
Статья 1104. Форма сделки
1. Форма сделки подчиняется праву места ее совершения. Однако сделка, совершенная
за границей, не может быть признана недействительной вследствие несоблюдения формы, если
соблюдены требования права Республики Казахстан.
2. Внешнеэкономическая сделка, хотя бы одним из участников которой является
юридическое лицо Республики Казахстан или гражданин Республики Казахстан, совершается,
независимо от места заключения сделки, в письменной форме.
3. Форма сделки в отношении недвижимого имущества подчиняется праву страны, где
находится это имущество, а в отношении недвижимого имущества, которое внесено в
государственный реестр в Республике Казахстан, - праву Республики Казахстан.
Статья 1105. Доверенность
Форма и срок действия доверенности определяются по праву страны, где выдана
доверенность. Однако доверенность не может быть признана недействительной вследствие
несоблюдения формы, если последняя удовлетворяет требованиям права Республики Казахстан.
Статья 1106. Исковая давность
1. Исковая давность определяется по праву страны, применяемому для регулирования
соответствующего отношения.
2. Требования, на которые исковая давность не распространяется, определяются по
праву Республики Казахстан, если хотя бы один из участников соответствующего отношения
является гражданином Республики Казахстан или юридическим лицом Республики Казахстан.
Параграф 4. Вещные права
Статья 1107. Общие положения о праве, применимом
к вещным правам
1. Право собственности и другие вещные права на недвижимое и движимое имущество
определяются по праву страны, где это имущество находится, если иное не предусмотрено
законодательными актами Республики Казахстан.
2. Принадлежность имущества к недвижимым или движимым вещам, а также иная
юридическая квалификация имущества определяются по праву страны, где это имущество
находится.
Статья 1108. Возникновение и прекращение вещных прав
1. Возникновение и прекращение вещных прав на имущество определяются по праву
страны, где это имущество находилось в момент, когда имело место действие или иное
обстоятельство, послужившее основанием для возникновения либо прекращения вещных прав,
если иное не предусмотрено законодательными актами Республики Казахстан.
2. Возникновение и прекращение вещных прав на имущество, являющееся предметом
сделки, определяется по праву страны, которому подчинена данная сделка, если иное не
установлено соглашением сторон.
3. Возникновение права собственности на имущество вследствие приобретательной
давности определяется правом страны, где имущество находилось в момент окончания срока
приобретательной давности.
Статья 1109. Вещные права на транспортные средства
и иное имущество, подлежащие внесению
в государственные реестры
Вещные права на транспортные средства и иное имущество, подлежащие государственной
регистрации, определяются по праву страны, где эти транспортные средства или имущество
внесены в государственный реестр.
Статья 1110. Вещные права на движимое
имущество в пути
Право собственности и другие вещные права на движимое имущество, находящееся в
пути по сделке, определяются по праву страны, из которой это имущество отправлено, если
иное не установлено соглашением сторон.
Статья 1111. Защита вещных прав
1. К защите права собственности и иных вещных прав применяется по выбору заявителя
право страны, где имущество находится, или право страны суда.
2. К защите права собственности и иных вещных прав на недвижимое имущество
применяется право страны, в которой это имущество находится. В отношении имущества,
которое внесено в государственный реестр Республики Казахстан, применяется право
Республики Казахстан.
Параграф 5. Договорные обязательства
Статья 1112. Выбор права соглашением сторон договора
1. Договор регулируется правом страны, выбранным соглашением сторон, если иное не
предусмотрено законодательными актами Республики Казахстан.
2. Соглашение сторон о выборе подлежащего применению права должно быть явно
выражено или прямо вытекать из условий договора и обстоятельств дела, рассматриваемых в
их совокупности.
3. Стороны договора могут избрать применимое право как для договора в целом, так
и для отдельных его частей.
4. Выбор применимого права может быть сделан сторонами договора в любое время как
при заключении договора, так и в последующем. Стороны могут также в любое время
договориться об изменении применимого к договору права.
Статья 1113. Право, применяемое к договору при
отсутствии соглашения сторон
1. При отсутствии соглашения сторон договора о подлежащем применению праве к этому
договору применяется право страны, где учреждена, имеет место жительства или основное
место деятельности сторона, являющаяся:
1) продавцом - в договоре купли-продажи;
2) дарителем - в договоре дарения;
3) арендодателем или наймодателем - в договоре имущественного найма (аренды);
4) ссудодателем - в договоре безвозмездного пользования имуществом;
5) подрядчиком - в договоре подряда;
6) перевозчиком - в договоре перевозки;
7) экспедитором - в договоре транспортной экспедиции;
8) кредитором - в договоре займа или ином кредитном договоре;
9) поверенным - в договоре поручения;
10) комиссионером - в договоре комиссии;
11) хранителем - в договоре хранения;
12) страховщиком - в договоре страхования;
13) поручителем - в договоре поручительства;
14) залогодателем - в договоре залога;
15) лицензиаром - в лицензионном договоре о пользовании исключительными правами.
2. К правам и обязанностям по договору, предметом которого является недвижимость,
а также по договору о доверительном управлении имуществом применяется право страны, где
это имущество находится, а в отношении имущества, которое внесено в государственный
реестр в Республике Казахстан - право Республики Казахстан.
3. При отсутствии соглашения сторон договора о подлежащем применению праве
применяется, независимо от положений пункта 1 настоящей статьи:
1) к договорам о совместной деятельности и строительного подряда - право страны,
где такая деятельность осуществляется или создаются предусмотренные договором
результаты;
2) к договору, заключенному по итогам конкурсных торгов (тендера, аукциона) или
на бирже - право страны, где проводятся конкурсные торги или находится биржа.
4. К договорам, не перечисленным в пунктах 1-3 настоящей статьи, при отсутствии
соглашения сторон о подлежащем применению праве, применяется право страны, где
учреждена, имеет место жительства или основное место деятельности сторона, которая
осуществляет исполнение, имеющее решающее значение для содержания такого договора. При
невозможности определить исполнение, имеющее решающее значение для содержания договора,
применяется право страны, с которой договор наиболее тесно связан.
5. В отношении приемки исполнения по договору принимается во внимание право места
проведения такой приемки, поскольку сторонами не согласовано иное.
6. Если в договоре использованы принятые в международном обороте торговые
термины, то при отсутствии в договоре иных указаний, считается, что сторонами
согласовано применение к их отношениям обычаев делового оборота, существующих в
отношении соответствующих торговых терминов.
Статья 1114. Право, применяемое к договору о создании
юридического лица с иностранным участием
1. К договору о создании юридического лица с иностранным участием применяется
право страны, где учреждается или учреждено юридическое лицо.
2. Отношения, регулируемые настоящей статьей, включают в себя отношения по
созданию и прекращению юридического лица, передаче доли участия в нем и другие отношения
между участниками юридического лица, связанные с их взаимными правами и обязанностями (в
том числе определяемые последующими соглашениями).
3. Положения настоящей статьи применяются и в случае установления взаимных прав и
обязанностей участников юридического лица с иностранным участием другими учредительными
документами.
Статья 1115. Сфера действия применимого права
1. Право, применяемое к договору в силу положений настоящего
параграфа, охватывает, в частности:
1) толкование договора;
2) права и обязанности сторон;
3) исполнение договора;
4) последствия неисполнения или ненадлежащего исполнения договора;
5) прекращение договора;
6) основания и последствия недействительности договора;
7) уступку требования и перевод долга в связи с договором.
2. В отношении способов и процедуры исполнения, а также мер, которые должны быть
приняты в случае ненадлежащего исполнения, кроме применимого права принимается во
внимание и право страны, в которой происходит исполнение.
Параграф 6. Внедоговорные обязательства
Статья 1116. Обязательства из односторонних сделок
К обязательствам из односторонних сделок (публичное обещание награды, деятельность
в чужом интересе без поручения и другие) применяется право места совершения сделки.
Место совершения односторонней сделки определяется по праву Республики Казахстан.
Статья 1117. Обязательства вследствие
причинения вреда
1. Права и обязанности по обязательствам, возникающим вследствие причинения вреда,
определяются по праву страны, где имело место действие или иное обстоятельство,
послужившее основанием для требования о возмещении вреда.
2. Права и обязанности по обязательствам, возникающим вследствие причинения вреда
за границей, если стороны являются гражданами или юридическими лицами одного и того же
государства, определяются по праву этого государства.
3. Иностранное право не применяется, если действие или иное обстоятельство,
служащее основанием для требования о возмещении вреда, по законодательным актам
Республики Казахстан не является противоправным.
Статья 1118. Ответственность за ущерб,
причиненный потребителю
К требованию о возмещении ущерба, возникшего у потребителя в связи с покупкой
товара или оказанием услуги, по выбору потребителя применяется:
1) право страны, где находится место жительства потребителя;
2) право страны, где находится место жительства или место нахождения
производителя или лица, оказавшего услугу;
3) право страны, где потребитель приобрел товар или ему была оказана услуга.
Статья 1119. Неосновательное обогащение
1. К обязательствам, возникающим вследствие неосновательного обогащения,
применяется право страны, где обогащение имело место.
2. Если неосновательное обогащение возникает вследствие отпадения основания, по
которому приобретено или сбережено имущество, применимое право определяется по праву
страны, которому было подчинено это основание.
3. Понятие неосновательного обогащения определяется по праву Республики
Казахстан.
Параграф 7. Интеллектуальная собственность
Статья 1120. Права на интеллектуальную собственность
1. К правам на интеллектуальную собственность применяется право страны, где
испрашивается защита этих прав.
2. Договоры, имеющие своим предметом права на интеллектуальную собственность,
регулируются правом, определяемым согласно положениям настоящего раздела о договорных
обязательствах.
Параграф 8. Наследственное право Статья 1121. Отношения по наследованию
Отношения по наследованию определяются по праву страны, где наследодатель имел
последнее постоянное место жительства, поскольку иное не предусмотрено статьями 1122
и 1123 настоящего Кодекса, если наследодателем не избрано в завещании право страны,
гражданином которой он является.
Статья 1122. Способность лица к составлению
и отмене завещания, форма завещания
и акта его отмены
Способность лица к составлению и отмене завещания, а также форма завещания и акта
его отмены определяются по праву страны, где наследодатель имел постоянное место
жительства в момент составления акта, если наследодателем не избрано в завещании право
страны, гражданином которой он является. Однако завещание или его отмена не могут быть
признаны недействительными вследствие несоблюдения формы, если последняя удовлетворяет
требованиям права места составления акта или требованиям права Республики Казахстан.
Статья 1123. Наследование недвижимого имущества
и имущества, подлежащего внесению
в государственный реестр
Наследование недвижимого имущества определяется по праву страны, где находится это
имущество, а имущество, которое внесено в государственный реестр в Республике Казахстан,
- по праву Республики Казахстан. Тем же правом определяется способность лица к
составлению или отмене завещания, а также форма последнего, если завещается указанное
имущество.
Параграф 9. Опека и попечительство Статья 1124. Опека и попечительство
1. Опека и попечительство над несовершеннолетними, недееспособными или
ограниченными в дееспособности совершеннолетними лицами устанавливается и отменяется по
личному закону лица, в отношении которого устанавливается или отменяется опека и
попечительство.
2. Обязанность опекуна (попечителя) принять опекунство (попечительство)
определяется по личному закону лица, назначаемого опекуном (попечителем).
3. Правоотношения между опекуном (попечителем) и лицом, находящимся под опекой
(попечительством), определяются по праву страны, учреждение которой назначило опекуна
(попечителя). Однако, если лицо, находящееся под опекой (попечительством), проживает в
Республике Казахстан, применяется право Республики Казахстан, если оно более
благоприятно для этого лица.
4. Опека (попечительство), установленная над гражданами
Республики Казахстан, проживающими вне пределов Республики
Казахстан, признается действительной в Республике Казахстан, если против установления
опеки (попечительства) или против ее признания нет основанных на законе возражений
соответствующего консульского учреждения Республики Казахстан.
Президент
Республики Казахстан
© 2012. РГП на ПХВ Республиканский центр правовой информации Министерства юстиции Республики
Казахста