Law of the Republic of Kazakhstan on Mass Media
The present Law regulates public relations in the sphere of mass media, establishes state guarantees of their freedom in accordance with the Constitution of the Republic of Kazakhstan.
Chapter 1. General Provisions
Article 1. Basic concepts used in the present Law.
The following concepts are used in the present Law:
1) Mass information is printed, audiovisual and other messages and materials intended for an unlimited group of people;
2) Mass medium is a periodical print edition, radio and TV program, cinema documentary, audio visual recording and other form of periodical and continuous public dissemination of mass information, including WEBsites in public telecommunication networks (internet and other)*;
3) Periodical print edition is a newspaper, magazine, almanac, bulletin, appendixes to them that have a permanent name, current number and that are issued at least once in every six months;
4) TV, radio, video, newsreel program that is an aggregate of periodical audio visual messages and programs that has a permanent name and is aired at least once a year;
5) Broadcasting is transmission of TV, radio programs, audio visual recording with usage of analogous and digital electromagnetic systems;
6) Product of a mass medium is circulation or part of circulation of a separate issue of a print edition or audio visual program, a separate issue of a radio, TV or newsreel program, information, placed on WEBsite in oublic telecommunication networks;
7) Official statement is information provided by government bodies and intended for further dissemination via mass media;
8) Dissemination of mass medium product is sales (subscription, delivery, distribution) of periodical print editions, broadcasting of radio and TV programs, demonstration of newsreel programs;
9) Mass medium editorial office is a natural person or creative group, which is a structural subdivision of a legal person and that maintains collection and preparation of materials for a mass medium on the basis of labor agreement or other contract relations;
10) Editorinchief (editor) is a natural person who heads mass medium editorial office and possesses of respective rights for its issue, dissemination and broadcasting;
11) Journalist (mass medium representative) is a natural person maintaining activity on collection, processing and preparation of messages and materials for the mass medium on the basis of labor agreement or other contract relations;
12) Distributor is a natural or legal person who maintains dissemination of a mass medium product on the basis of agreement with its owner, publisher or on other legal basis;
13) Censorship is a preliminary concordance of messages and materials prepared by mass media with government bodies, officials and other organizations at their demand or on other basis with an intention to restrict or impose prohibition to disseminate messages and materials or their separate parts;
14) Adult material product is a print edition or TV, radio program that in general and systematically exploits interest towards sex.
15) WEBsite – is an electronic representative page of natural or legal entities of the Republic of Kazakhstan, prepared with assistance of special technical and program means, where an owner places information with a view of mass dissemination;
16) retransmission – is a receipt and simultaneous, or in recording, independent from use of technical means full and partial dissemination of television and radio programs (totality of television and radiocasts) of another mass medium;
17) complex – is a totality of buildings, connected by common earmarking and constituting a unified structure;
18) accreditation – is a procedure of appointment of a journalist and acknowledgement of his authorities by state body, public association and organization;
19) authorized body on mass media affairs (further authorized body) – is a central executive body, which fulfils state regulation of activity of mass media and information agencies of the Republic of Kazakhstan”.
Article 2. Freedom of speech, receipt and information dissemination
1. Freedom of speech, creative work, expression of one’s views and beliefs in printed or other form, receipt and dissemination of information in any legal way shall be guaranteed by the Constitution of the Republic of Kazakhstan. Censorship shall be prohibited.
2. Government bodies, public associations, government officials and mass media shall be obliged to provide an opportunity for each citizen to become familiar with documents, decisions and information sources affecting his rights and interests.
3. Use of a mass medium for propaganda or agitation of forced change of constitution order, infringement of integrity of the Republic of Kazakhstan, detriment of national security; war, social, racial, national, religious, class or patrimonial superiority, cult of cruelty and violence, pornography and dissemination of data forming state secret of the Republic of Kazakhstan and other registered secrets shall be barred.
Article 3. Mass media language
1. Mass media shall be disseminated in the state and other languages.
2. Volume of broadcasting in the State language via TV and radio broadcasting channels despite the form of ownership shall not be less than total volume of broadcasting in other languages.
Article 4. Legislature of the Republic of Kazakhstan on Mass Media
1. Legislature on mass media shall be based on the Constitution of the Republic of Kazakhstan and shall consist of the present Law and other normative legal acts of the Republic of Kazakhstan.
2. If an international treaty sets other rules than contained in the present Law, then the rules of international treaty are used.
Chapter 2. Organizing the mass media activity
Article 5. The right to found a mass medium
1. The right to found a mass medium belongs to natural and legal persons in accordance with legislation of the Republic of Kazakhstan. Mass medium may be found in a form of a legal person as well as in a form of structural subdivision of a legal entity.
Certificate of registration of a mass medium is a basis for realization of broadcasting (airing) of mass media products, dissemination of reports and materials of informational character. The given requirement does not apply to Websites".
2. It shall be prohibited for foreign natural persons and legal entities and persons with no citizenship to own directly or indirectly, use, dispose and/or manage more than 20 percent of stocks (shares) of a legal entity that owns a mass medium in the Republic of Kazakhstan or maintains activity in this sphere.
Article 6. Owner of a Mass Medium
1. Owner is a natural person or a legal entity or an association of natural persons and (or) legal entities exercising the right to possess, use and dispose of the mass medium.
2. Mass medium owner shall have the right to function as an editorial office, editor, journalist, publisher, distributor in relation to his own mass medium as well as to other mass media on the basis of a respective agreement.
Article 7. Mass Medium Editorial Office
1. Editorial office shall maintain preparation and issue (broadcasting) of a mass medium on behalf of the owner.
2. Editorinchief (editor) shall manage the editorial office.
3. Relations between owner and editorial office shall be regulated by charter and contract.
Article 8. Information agency
1. Information agency is a legal entity registered in accordance with legislative acts of the Republic of Kazakhstan, activity of which is directed at collection, processing and dissemination of messages and materials of information character.
2. Messages and materials prepared by an information agency shall be accompanied with its name and date of issue.
3. Mass media shall be obliged to make reference to information agency when disseminating messages and materials prepared by an information agency.
4. Articles 2 and 10 hereof shall apply to information agencies
Article 9. Publisher of a mass medium
1. Publisher is a natural person or a legal entity that maintains material and technical supplying of mass medium production.
2. If an owner of a mass medium is not at the same time a mass medium publisher, rights, duties and responsibility of the owner shall be determined in a separate agreement.
Article 10. Registration of a Mass Medium
1. Mass Media distributed on the territory of the Republic of Kazakhstan regardless the form of ownership shall be subject to mandatory registration with an authorized agency on the matters of mass information of the Republic of Kazakhstan (further referred to as Authorized Agency).
2. In order to get registered, an owner of a mass medium or his/her designee shall file an application that meets requirements set in the Article 11 of the present Law.
3. Application for registration of a mass medium shall be subject to reviewing within 15 days from the date it was filed. In the upshot of reviewing the application the Authorized Agency shall give the owner a registration certificate or a denial on the following grounds:
1) if an Authorized Agency has earlier issued a registration certificate to the mass medium with the same name and distribution on the same territory;
2) if the contents of application do not meet the requirements of Article 11 hereof;
3) if the application is filed before one year has expired since the date when a court decision to suspend issue (broadcasting) of a mass medium.
31. Owner of periodical printed edition reserves a right to begin production output of a mass medium within six months from the day of receipt of certificate of registration.
Owner of television, radio, video, newsreel program, information agency reserves a right to begin production output of a mass medium, dissemination of reports and materials of informational character within one year from the day of receipt of certificate of registration.
In case, production output was not begun during the specified period, certificate of registration by decision of authorized body is nullified.
32. A mass medium, an informational agency is subject to repeated registration in cases of change of an owner or its organizational legal form, denomination, as well as name of a mass medium, change of language of publication or broadcasting, territory of dissemination, main thematic direction.
Repeated registration of a mass medium or informational agency is realized in the same order, as initial registration.
4) Registration of foreign mass media distributed on the territory of the Republic of Kazakhstan shall proceed in an order set by the Government of the Republic of Kazakhstan.
Article 11. Application for Registration of a Mass Medium
1. An application for registration of a mass medium shall contain:
1) name, location, organizational and legal form of ownership of a mass medium;
2) language (languages) of the mass medium;
3) supposed periodicity of issue;
4) major thematic direction;
5) territory of reach.
The application shall enclose:
For natural persons—a document certifying the right for entrepreneurship;
For legal entities—copy of registration certificate of a legal entity.
2. It shall be prohibited to set other requirements while registering a mass medium.
Article 12. Exempt from registering a mass medium
Periodical printed editions:
With circulation less than 100 copies;
Official, normative and other acts;
Television, radio, video, newsreel programs, disseminated on cable networks, if service zone is limited by one building or complex;
Court practice bulletins shall be exempt from registration.
Article 13. Suspension and termination of issue (broadcasting) of a mass medium
1. Suspension or termination of issue (broadcasting) of a mass medium shall be possible at the decision made by owner or court.
2. Suspension shall mean temporary discontinuance of issue of one or several edition releases as well as broadcasting of radio and television programs, issue of other mass
media. Suspension of issue (broadcasting) of a mass media shall be admissible for three months at the most.
3. Court shall suspend issue (broadcasting) of a mass medium in events of violation of Articles 2, 14, 15 and 16.
4. Basis for suspension of issue (broadcasting) of a mass medium shall be a recurring violation of requirements set in Article 2 hereof by the mass medium as well as discontinuance of owner’s activity in accordance with legislation of the Republic of Kazakhstan.
5. In event of suspension or termination of issue (broadcasting) of a mass medium at the decision made by owner or court a notification shall be sent to the Authorized Agency on the matters of mass media.
Termination of issue (broadcasting) of a mass medium shall entail annulment of registration certificate.
Chapter 3. Mass Media Distribution
Article 14. Distribution of a Mass Medium
1. Distribution of a mass medium shall be accomplished at owner’s decision by the owner or by editorial office, publisher, organizations or citizens on contract or other legal basis.
2. Retail sale of periodical print editions publishing adult materials shall be admissible on the specially provided premises, location and sales guidelines of which shall be set by local executive bodies.
Broadcasting radio and TV programs and demonstration of cinema and video products of pornographic and special sexual and erotic character as well as propaganda of cruelty and violence cult shall be prohibited.
3. Broadcasting television and radio programs and commercials promoting tobacco and alcohol containing products shall be admissible at 11:00 PM through 6:00 AM of local time.
Advertisement of alcohol and tobacco products in mass media shall be accompanied with easily distinguishable text about harm of their abuse.
31. Retransmission of television and radio programs of foreign mass media shall not exceed from January 1 2002 fifty per cent, from January 1 2003 20 per cent from the total broadcasting volume of telecasts on television and radio broadcasting channels.
The given requirement does not apply to broadcasting of cable and onaircable television.
4. Hindering mass medium distribution accomplished on legal basis by natural persons or legal entities as well as by government officials, illegal confiscation and extermination of circulation or its part shall not be admissible other than on the basis of court’s decision in legal force.
Article 15. Issue Data
1. Every issue of periodical print edition must contain the following data:
1) name of a mas medium;
2) owner of a mass medium;
3) last name and initials of editorinchief (editor);
4) number and date of issue of registration certificate and of agency that issued it;
5) periodicity of publication;
6) ordiecutive number and date of issue of the mass information;
7) circulation;
8) name of printery, its address and address of the editorial office.
2. Mass medium shall be obliged to announce its name every time it goes on the air or at least 4 times a day if it broadcasts continuously.
Article 16. Mandatory copies of periodical publications and storage of TV and radio program materials
1. Mandatory free copies of periodical publications including those exempted from registration by Article 12 hereof shall be sent to the National Book Chamber, National Library, Library of the Parliament of the Republic of Kazakhstan and to the Authorized Agency on the Matters of Mass Media by owner of the mass medium or by third person on his behalf on the day they are produced.
2. Editorial offices of mass media (television and radio broadcasting) shall be obliged to retain recordings of their own broadcast programs for one month and record them in registration book of air broadcasting and retain the registration book for at least one year after the last recording in it is made. Recordings of historical and cultural value shall be retained in an order set by an authorized agency.
Chapter 4. Relations between mass media and citizens and organizations
Article 17. Author’s works and letters
1. Editorial office shall be obliged to comply with rights for used works including copyright and other rights for intellectual property.
2. When publishing readers’ letters abridgement and text editing that does not change the idea of contents shall be admissible.
3. No one shall have the right to oblige mass medium editorial office to publish material rejected by it if the Law provides no other.
Article 18. Official statements
1. Official statements by government bodies shall be placed in mass media in accordance with legislative acts of the Republic of Kazakhstan.
2. Government bodies shall be obliged to provide mass media representatives with information on equal basis regardless of their form of ownership and affiliation excluding information that constitutes state secrets of the Republic of Kazakhstan.
21. State bodies and other organizations are bound to present requested information no later than three days from the day of receipt of an address or give an answer with indication of term of presentation or motive of refusal.
Response to an address, which requires additional examination and checking, shall be given on term no later than one month from the day of receipt.
In case an address from a mass medium is received by state bodies or other organizations, which terms of reference do not cover resolution of set issues, on term no later than 5 days the given address should be forwarded to proper bodies with informing of a mass medium.
3. Refusal to provide the requested data shall be appealed by mass medium representative to superior agency or official and then in the court in an order provided by the Law for complaints against illegitimate actions of the state executive agencies and officials infringing rights of citizens.
Article 19. Right to refutation
1. Citizen or legal entity shall have the right to demand refutation of data derogating his honor, dignity and business reputation in court, if the person that spread this information is not able to prove that information is true.
2. If data derogating honor, dignity and business reputation of citizen or legal entity is disseminated in mass media, it must be refuted in the same mass media free of charge.
If a document coming from an organization contains the mentioned data, such document shall be subject to replacement or recall with mandatory notification of addressees about noncompliance of the data contained in this document with reality.
3. Demand of a citizen or legal entity to publish refutation or responsibility in a mass medium shall be processed in court in event when a mass medium refused to make this publication or if it didn’t make this publication within one month and in event of its liquidation.
4. Citizen or legal entity, in relation to which data derogating his honor, dignity and business reputation was spread, shall have the right to demand compensation of losses and moral harm caused by initiator as well as refutation of such data.
Chapter 5. Rights and duties of a journalist
Article 20. Rights of a journalist
Journalist shall have the right:
1) to accomplish research, request , receive and disseminate information;
2) to visit government agencies, organizations with all forms of ownership and to be received by their officials in relation to maintenance of their business responsibilities, be present at all events held by agency that accredited the journalist excluding events when a decision was made to hold a private event;
3) to make recordings including use of audiovisual equipment, cinema and photo shooting except events prohibited by legislative acts of the Republic of Kazakhstan;
4) to be allowed upon presentation of journalist’s credentials in the regions of natural disasters, at meetings and demonstrations and at events with other forms of expressing public, group and personal interests and protest;
5) to have access to documents and materials except their fragments containing data that is a state secret;
6) to check trustworthiness of received information;
7) to address specialists when checking received information materials;
8) to disseminate his/her messages and materials under his/her signature and conditional name (pseudonym);
9) to refuse to publish material under his/her signature if its contents after editing contradicts his/her personal beliefs;
10) to keep the secret of copyright and information sources except for events when these secrets are published at court’s demand.
Article 21. Duties of a Journalist
Journalist shall be obliged:
1) to implement the program of a mass medium activity, which he/she has contract relations with, in accordance with legislation of the Republic of Kazakhstan;
2) not to disseminate information that does not comply with reality;
3) to satisfy request of persons that granted information to mention their authorship;
4) to respect legal rights and interests of natural persons and legal entities;
41) to receive consent for use of audio or video recording, upon conduction of interview with citizens;
5) to carry out other responsibilities laid upon him/her in accordance with legislation of the Republic of Kazakhstan
Chapter 6. Accreditation of journalists
Article 22. Accreditation of Journalists
1. Upon concord with government agencies, public associations and organizations mass media shall accredit its journalists with them.
2. Government agencies, public associations and organizations, with which the journalist is accredited, shall be obliged to notify him/her in advance on sessions, meetings and other events, provide him/her with verbatim, protocols and other documents.
3. An accredited journalist shall have the right to be present at session, meetings and other events held by government agencies, public associations and organizations that accredited him/her except for events when a decision was made to hold a private event.
4. Journalist may be deprived of accreditation if he violated the rules of accreditation or for dissemination of data, derogating honor and dignity of the government agencies, public associations and organizations that accredited him/her.
5. Rules of journalists’ accreditation shall be asserted by an authorized agency in an established order.
Article 23. Accreditation of mass media in the Republic of Kazakhstan abroad
Owner of a mass medium in the Republic of Kazakhstan shall have the right to found press stations, accredit journalists in other countries in an order provided by legislation of the Republic of Kazakhstan and of the country of stay if international agreements provide no other.
Article 24. Activity of foreign mass media representatives in the Republic of Kazakhstan
1. Accreditation of foreign mass media representative offices and their journalists shall be held by the Ministry of Foreign Affairs of the Republic of Kazakhstan.
2. Legal status and professional activity of foreign journalists and other foreign mass media representatives accredited in the Republic of Kazakhstan shall be regulated by legislation of the Republic of Kazakhstan and international treaties ratified by the Republic of Kazakhstan.
3. For dissemination of products of foreign mass media, which violate Constitution of the Republic of Kazakhstan and norms of the present law, is prohibited in legal form.
Chapter 7. Responsibility for violation of legislation on mass media
Article 25. Grounds for responsibility for violating the legislation on mass media
1. Disseminating data derogating honor and dignity of a citizen or an organization (government agency, public, creative, scientific, religious or any other association of citizens and legal entities) that does not comply with reality and influencing the court by
mass media shall entail responsibility provided in legislative acts of the Republic of Kazakhstan.
2. Responsibility for violation of legislation on mass media shall be taken by the guilty officials from the government agencies and other organization as well as the owner, distributor, editorinchief (editor) of a mass medium, authors of disseminated messages and materials.
21. An owner, chief editor (editor) of a mass medium bear responsibility, set by legislative acts of the Republic of Kazakhstan for dissemination of reports and materials, containing propaganda or agitation of forced modification of constitutional regime, crippling of the Republic of Kazakhstan, undermining security of the state, war, social, racial, national, religious, class and ancestral superiority, cult of cruelty, violence and pornography, independent from source of their receipt.
3. Hindering legal professional activity of a journalist shall entail responsibility established by legislation of the Republic of Kazakhstan.
Article 26. Cases of exemption from responsibility for dissemination of data that does not comply with reality
Editorinchief (editor) equally with a journalist shall not carry responsibility for dissemination of data that does not comply with reality in the mass media:
1) if official messages and documents contained this data;
2) if the data was received from advertisement and information agencies or press services at government agencies;
3) if the data is an exact quotation of official statements made by deputies from representative agencies, government officials, organizations and citizens;
4) if this data was in author’s speeches that were broadcast with no preliminary recording or in texts that are not subject to editing in accordance with the present Law;
5) if this data was in mandatory in accordance with Article 18 hereof messages.
О средствах массовой информации
Архивная версия
Закон Республики Казахстан от 23 июля 1999 года № 451-I
Настоящий Закон регулирует общественные отношения в области средств
массовой информации, устанавливает государственные гарантии их свободы в
соответствии с Конституцией Республики Казахстан.
Глава 1. Общие положения
Статья 1. Основные понятия, используемые в настоящем Законе
В настоящем Законе используются следующие понятия:
1) массовая информация - предназначенные для неограниченного круга лиц
печатные, аудиовизуальные и иные сообщения и материалы;
2) средство массовой информации - периодическое печатное издание, радио-
и телепрограмма, кинодокументалистика, аудиовизуальная запись и иная форма
периодического или непрерывного публичного распространения массовой информации,
включая WЕВ-сайты в общедоступных телекоммуникационных сетях (Интернет и другие);
3) периодическое печатное издание - газета, журнал, альманах, бюллетень,
приложения к ним, имеющие постоянное название, текущий номер и выпускаемые не реже
одного раза в полугодие;
4) теле-, радио-, видео-, кинохроникальная программа - совокупность
периодических аудиовизуальных сообщений и передач, имеющая полное название и
выходящая в эфир не реже одного раза в год;
5) выход в эфир - трансляция теле-, радиопрограмм, аудиовизуальной
записи с использованием аналоговых и цифровых электромагнитных систем;
6) продукция средства массовой информации - тираж или часть тиража
отдельного номера периодического печатного издания или аудиовизуальной программы,
отдельный выпуск радио-, теле-, кинохроникальной программы, информация,
размещенная на WЕВ-сайте в общедоступных телекоммуникационных сетях;
7) официальное сообщение - информация, предоставляемая государственными
органами с целью дальнейшего распространения через средства массовой информации;
8) распространение продукции средства массовой информации - продажа
(подписка, доставка, раздача) периодических печатных изданий, выход в эфир радио-,
телепрограмм, демонстрация кинохроникальных программ;
9) редакция средства массовой информации - физическое лицо либо
творческий коллектив, являющиеся структурным подразделением юридического лица,
осуществляющие сбор, подготовку материалов и выпуск средства массовой информации;
10) главный редактор (редактор) - физическое лицо, возглавляющее
редакцию средства массовой информации и имеющее соответствующие полномочия на его
выпуск и распространение, выход в эфир;
11) журналист (представитель средства массовой информации) - физическое
лицо, осуществляющее деятельность по сбору, обработке и подготовке сообщений и
материалов для средства массовой информации на основе трудовых или иных договорных
отношений;
12) распространитель - физическое или юридическое лицо, осуществляющее
распространение продукции средства массовой информации по договору с ее
собственником, издателем или на иных законных основаниях;
13) цензура - предварительное согласование сообщений и материалов
средствами массовой информации с государственными органами, должностными лицами и
иными организациями по их требованию или по иным основаниям с целью ограничения
или наложения запрета на распространение сообщений и материалов либо их отдельных
частей;
14) продукция эротического характера - печатное издание или теле-,
радиопрограмма, которые в целом и систематически эксплуатируют интерес к сексу;
15) WЕВ-сайт - подготовленная при помощи специальных технических и
программных средств электронная представительская страница физического либо
юридического лица Республики Казахстан, на которой собственник размещает
информацию в целях массового распространения;
16) ретрансляция - прием и одновременное либо в записи независимо от
использования технических средств полное и неизменяемое распространение теле- или
радиопрограмм (совокупность теле- или радиопередач) другого средства массовой
информации;
17) комплекс - совокупность зданий, связанных общим предназначением и
составляющих единую структуру;
18) аккредитация - процедура назначения журналиста и признание его
полномочий государственным органом, общественным объединением и организацией;
19) уполномоченный орган по делам средств массовой информации (далее -
уполномоченный орган) - центральный исполнительный орган, осуществляющий
государственное регулирование деятельности средств массовой информации и
информационных агентств Республики Казахстан. <*>
Сноска. Статья 1 - с дополнениями, внесенными Законом РК от 3 мая 2001
года N 181 Z010181_ .
Статья 2. Свобода слова, получения и распространения информации
1. Свобода слова, творчества, выражения в печатной и иной форме своих
взглядов и убеждений, получения и распространения информации любым не запрещенным
законом способом гарантируются Конституцией Республики Казахстан.
Цензура запрещается.
2. Государственные органы, общественные объединения, должностные лица и
средства массовой информации обязаны обеспечить каждому гражданину возможность
ознакомиться с затрагивающими его права и интересы документами, решениями и
источниками информации.
3. Не допускается использование средства массовой информации для
пропаганды или агитации насильственного изменения конституционного строя,
нарушения целостности Республики Казахстан, подрыва безопасности государства,
войны, социального, расового, национального, религиозного, сословного и родового
превосходства, культа жестокости и насилия, порнографии, а также распространения
сведений, составляющих государственные секреты Республики Казахстан и иные
охраняемые законом тайны.
Статья 3. Язык средств массовой информации
1. Средства массовой информации распространяются на государственном и
других языках.
2. Объем передач по телерадиовещательным каналам, независимо от форм их
собственности, на государственном языке по времени не должен быть менее суммарного
объема передач на других языках.
Статья 4. Законодательство Республики Казахстан о
средствах массовой информации
1. Законодательство о средствах массовой информации основывается на
Конституции Республики Казахстан, состоит из настоящего Закона и иных нормативных
правовых актов Республики Казахстан.
2. Если международным договором, ратифицированным Республикой Казахстан,
установлены иные правила, чем те, которые содержатся в настоящем Законе, то
применяются правила международного договора.
Глава 2. Организация деятельности средств
массовой информации
Статья 5. Право на создание средства массовой информации
1. Право на создание средства массовой информации принадлежит физическим
и юридическим лицам в соответствии с законодательством Республики Казахстан.
Средство массовой информации может быть создано как в форме юридического
лица, так и в форме структурного подразделения юридического лица.
Свидетельство о постановке на учет средства массовой информации является
основанием для осуществления выпуска (выхода в эфир) продукции средства массовой
информации, распространения сообщений и материалов информационного характера.
Данное требование не распространяется на WЕВ-сайты.
2. Запрещается иностранным физическим и юридическим лицам, лицам без
гражданства прямо и (или) косвенно владеть, пользоваться, распоряжаться и (или)
управлять более 20 процентами акций (долей, паев) юридического лица - собственника
средства массовой информации в Республике Казахстан или осуществляющего
деятельность в этой сфере. <*>
Сноска. Статья 5 - с дополнениями, внесенными Законом РК от 3 мая 2001
года N 181 Z010181_ .
Статья 6. Собственник средства массовой информации
1. Собственник - физическое или юридическое лицо, либо объединение
физических и (или) юридических лиц, осуществляющие право владения, пользования и
распоряжения средством массовой информации.
2. Собственник средства массовой информации вправе выступать в качестве
редакции, редактора, журналиста, издателя, распространителя, как в отношении
собственного, так и других средств массовой информации на основе соответствующего
договора.
Статья 7. Редакция средства массовой информации
1. Редакция осуществляет подготовку и выпуск (выход в эфир) средства
массовой информации по поручению собственника.
2. Редакцией руководит главный редактор (редактор).
3. Отношения между собственником и редакцией регулируются уставом и
договором.
Статья 8. Информационное агентство
1. Информационное агентство - это зарегистрированное в соответствии с
законодательными актами Республики Казахстан юридическое лицо, деятельность
которого направлена на сбор, обработку и распространение сообщений и материалов
информационного характера.
2. Сообщения и материалы информационного агентства должны сопровождаться
его названием и датой выпуска.
3. При распространении сообщений и материалов информационного агентства
средствами массовой информации ссылка на информационное агентство обязательна.
4. На информационное агентство распространяется действие статей 2, 10
настоящего Закона.
Статья 9. Издатель средства массовой информации
1. Издатель - физическое или юридическое лицо, осуществляющее
материально-техническое обеспечение производства продукции средства массовой
информации.
2. Если собственник не является одновременно и издателем средства
массовой информации, то права, обязанности и ответственность собственника и
издателя определяются отдельным договором.
Статья 10. Постановка на учет средства массовой информации
1. Средства массовой информации, кроме WЕВ-сайтов, распространяемые на
территории Республики Казахстан, независимо от формы собственности, подлежат
обязательной постановке на учет в уполномоченном органе.
2. Для постановки на учет собственник средства массовой информации либо
лицо, действующее по его уполномочию, подает заявление, отвечающее требованиям
статьи 11 настоящего Закона.
3. Заявление об учете средства массовой информации подлежит рассмотрению
в течение пятнадцати дней со дня поступления. По итогам рассмотрения заявления
уполномоченный орган выдает собственнику средства массовой информации
свидетельство о постановке на учет, либо отказывает по следующим основаниям:
1) если уполномоченным органом ранее выдано свидетельство о постановке на
учет средству массовой информации с тем же названием и распространением на ту же
территорию;
2) если содержание заявления не соответствует требованиям статьи 11
настоящего Закона;
3) если заявление подано до истечения года со дня вступления в законную
силу решения суда о прекращении выпуска (выхода в эфир) средства массовой
информации.
3-1. Собственник периодического печатного издания сохраняет за собой
право приступить к выпуску продукции средства массовой информации в течение шести
месяцев со дня получения свидетельства о постановке на учет.
Собственник теле-, радио-, видео-, кинохроникальной программы,
информационного агентства сохраняет за собой право приступить к выпуску продукции
средства массовой информации, распространению сообщений и материалов
информационного характера в течение года со дня получения свидетельства о
постановке на учет.
В случае, если в указанный период не начат выпуск продукции средства
массовой информации, свидетельство о постановке на учет решением уполномоченного
органа признается утратившим силу.
3-2. Средство массовой информации, информационное агентство подлежат
переучету в случаях смены собственника либо его организационно-правовой формы,
наименования, а также названия средства массовой информации, изменения языка
издания либо вещания, территории распространения, основной тематической
направленности.
Переучет средства массовой информации или информационного агентства
осуществляется в том же порядке, что и постановка на учет.
4. Учет иностранных средств массовой информации, распространяемых в
Республике Казахстан, осуществляется в порядке, определяемом Правительством
Республики Казахстан. <*> Сноска. Статья 10 - с изменениями и дополнениями,
внесенными Законом РК от 3 мая 2001 года N 181 Z010181_ . Статья 11.
Заявление о постановке на учет средства массовой информации 1. В заявлении о
постановке на учет средства массовой информации должны быть указаны: 1)
наименование, местонахождение, организационно-правовая форма собственника средства
массовой информации; 2) язык (языки) средства массовой информации; 3)
предполагаемая периодичность выпуска; 4) основная тематическая направленность;
5) территория распространения. К заявлению прилагаются: для физических
лиц - документ, подтверждающий право на занятие предпринимательской деятельностью;
для юридических лиц - копия свидетельства о государственной регистрации
юридического лица. 2. Предъявление иных требований при постановке на учет
средства массовой информации запрещается. Статья 12. Освобождение от
постановки на учет средства массовой информации Не требуется
постановки на учет периодических печатных изданий: тиражом менее ста
экземпляров; официальных, нормативных и иных актов; бюллетеней судебной
практики;
теле-, радио-, видео-, кинохроникальных программ, распространяемых по
кабельным сетям, если зона обслуживания ограничена одним зданием или комплексом.
<*>
Сноска. Статья 12 - с дополнениями, внесенными Законом РК от 3 мая 2001
года N 181 Z010181_ .
Статья 13. Приостановление и прекращение выпуска (выхода в эфир)
средства массовой информации
1. Приостановление либо прекращение выпуска (выхода в эфир) средства
массовой информации возможно по решению собственника или суда.
2. Под приостановлением понимается временное прекращение выпуска одного
или нескольких номеров изданий, а также выхода в эфир радио- и телепрограмм,
выпуска иных средств массовой информации. Приостановление выпуска (выхода в эфир)
средства массовой информации допускается на срок не более трех месяцев.
3. Суд приостанавливает выпуск (выход в эфир) средства массовой
информации в случае нарушения требований статей 2, 14, 15 и 16.
4. Основанием для прекращения выпуска (выхода в эфир) средства массовой
информации является повторное в течение года нарушение им требований статьи 2
настоящего Закона, а также в случаях прекращения деятельности собственника в
соответствии с законодательством Республики Казахстан.
5. В случае приостановления либо прекращения выпуска (выхода в эфир)
средства массовой информации по решению собственника либо суда в уполномоченный
орган по делам средств массовой информации направляется уведомление.
Прекращение выпуска (выхода в эфир) средства массовой информации влечет
аннулирование свидетельства о постановке на учет.
Глава 3. Распространение средств массовой
информации
Статья 14. Распространение средства массовой информации
1. Распространение средства массовой информации осуществляется по
решению собственника им самим либо на договорных или иных законных основаниях
редакцией, издателем, а также организациями или гражданами.
2. Розничная продажа периодических печатных изданий, публикующих
материалы эротического характера, допускается только в запечатанных прозрачных
упаковках и в специально отведенных стационарных помещениях, предназначенных для
этого, расположение которых и правила продажи в них определяются местными
исполнительными органами.
Выход в эфир радио-, телепрограмм, а также демонстрация кино- и
видеопродукции порнографического и специального сексуально-эротического характера,
пропаганда культа жестокости и насилия запрещается.
3. Выход в эфир теле-, радиопередач и рекламных роликов,
пропагандирующих табачные и алкогольные изделия, допускается с 23 до 06 часов
местного времени.
Реклама алкогольных и табачных изделий в средствах массовой информации
должна сопровождаться хорошо отличимым текстом о вреде их употребления.
3-1. Ретрансляция теле- и радиопрограмм иностранных средств массовой
информации не должна превышать с 1 января 2002 года пятидесяти процентов, с 1
января 2003 года - двадцати процентов от общего объема передач по
телерадиовещательным каналам.
Данное требование не распространяется на вещание кабельного и эфирно-
кабельного телевидения.
4. Воспрепятствование осуществляемому на законных основаниях
распространению средства массовой информации со стороны физических или юридических
лиц, а равно должностных лиц государственных органов, незаконная конфискация, а
также уничтожение тиража или его части не
допускаются, иначе как на основании вступившего в законную силу решения суда. <*>
Сноска. Статья 14 - с изменениями и дополнениями, внесенными Законом РК от 3 мая
2001 года N 181 Z010181_ . Статья 15. Выходные данные 1. Каждый выпуск
периодического печатного издания должен содержать следующие сведения: 1)
название средства массовой информации; 2) собственник средства массовой
информации; 3) фамилия и инициалы главного редактора (редактора); 4)
номер и дата свидетельства о постановке на учет и наименование выдавшего его
органа; 5) периодичность издания; 6) порядковый номер и дата выхода в
свет средства массовой информации; 7) тираж; 8) наименование типографии,
ее адрес и адрес редакции.
2. При каждом выходе в эфир, а при непрерывном вещании - не реже четырех
раз в сутки, средство массовой информации обязано объявлять свое наименование.
<*>
Сноска. Статья 15 - с изменениями, внесенными Законом РК от 3 мая 2001
года N 181 Z010181_ .
Статья 16. Обязательные экземпляры периодических изданий и хранение
материалов теле- и радиопередач
1. Обязательные бесплатные экземпляры периодических изданий, в том числе
и освобожденных от постановки на учет в силу статьи 12 настоящего Закона, в день
их изготовления направляются собственником средства массовой информации либо по его
поручению третьим лицом в Национальную государственную книжную палату,
Национальную библиотеку, библиотеку Парламента Республики Казахстан, в
уполномоченный орган по делам средств массовой информации.
2. Редакции средств массовой информации (теле-, радиовещания) обязаны в
течение одного месяца сохранять записи собственных передач, вышедших в эфир, а
также фиксировать их в регистрационном журнале своей эфирной работы и хранить его
не менее одного года с момента последней записи в нем. Записи, имеющие
историческую или культурную ценность, сохраняются в порядке, определяемом
уполномоченным органом.
Глава 4. Отношения средств массовой информации
с гражданами и организациями
Статья 17. Авторские произведения и письма
1. Редакция обязана соблюдать права на используемые произведения,
включая авторские и иные права на интеллектуальную собственность.
2. При публикации читательских писем допускается сокращение и
редактирование их текста, не искажающие смысла его содержания.
3. Никто не вправе обязать редакцию средства массовой информации
обнародовать отклоненный ею материал, если иное не предусмотрено законом.
Статья 18. Официальные сообщения
1. Официальные сообщения государственных органов размещаются в средствах
массовой информации в соответствии с законодательными актами Республики Казахстан.
2. Государственные органы обязаны на равных условиях предоставлять
информацию в случае обращения представителям средств массовой информации,
независимо от их форм собственности и принадлежности, за исключением той, которая
составляет государственные секреты Республики Казахстан.
2-1. Запрашиваемую информацию государственные органы и иные организации
обязаны представить не позднее трех дней со дня поступления обращения либо дать
ответ с указанием срока представления или мотива отказа.
На обращение, требующее дополнительного изучения и проверки, ответ
должен быть дан в срок не позднее одного месяца со дня его поступления.
В случае поступления обращения от средства массовой информации в
государственные органы или иные организации, в компетенцию которых не входит
разрешение поставленных вопросов, в срок не позднее пяти дней данное обращение
должно быть направлено в соответствующие органы с сообщением об этом средству
массовой информации.
3. Отказ в предоставлении запрашиваемых сведений может быть обжалован
представителем средства массовой информации вышестоящему органу или должностному
лицу, а затем в суде в порядке, предусмотренном законом для обжалования
неправомерных действий органов государственного управления и должностных лиц,
ущемляющих права граждан. <*>
Сноска. Статья 18 - с дополнениями, внесенными Законом РК от 3 мая 2001
года N 181 Z010181_ .
Статья 19. Право на опровержение
1. Гражданин или юридическое лицо вправе требовать по суду опровержения
сведений, порочащих его честь, достоинство и деловую репутацию, если
распространивший такие сведения не докажет, что они соответствуют
действительности.
2. Если сведения, порочащие честь, достоинство и деловую репутацию
гражданина или юридического лица распространены в средствах массовой информации,
они должны быть бесплатно опровергнуты в тех же средствах массовой информации.
В случае, если указанные сведения содержатся в документе, исходящем от
организации, такой документ подлежит замене или отзыву с обязательным сообщением
адресатам о несоответствии действительности содержащихся в этом документе
сведений.
Порядок опровержения в иных случаях устанавливается судом.
3. Требование гражданина или юридического лица о публикации опровержения
либо ответа в средстве массовой информации рассматривается судом в случае, если
орган массовой информации отказал в такой публикации либо в течение месяца не
произвел публикации, а также в случае его ликвидации.
4. Гражданин или юридическое лицо, в отношении которого распространены
сведения, порочащие его честь, достоинство и деловую репутацию, вправе, наряду с
опровержением таких сведений, требовать возмещения убытков и морального вреда,
причиненных их распространением.
Глава 5. Права и обязанности журналиста
Статья 20. Права журналиста
Журналист имеет право:
1) осуществлять поиск, запрашивать, получать и распространять
информацию;
2) посещать государственные органы, организации всех форм собственности
и быть принятым их должностными лицами в связи с осуществлением своих служебных
обязанностей, присутствовать на всех мероприятиях, проводимых аккредитовавшим его
органом, за исключением случаев, когда принято решение о проведении закрытого
мероприятия;
3) производить записи, в том числе с использованием средств
аудиовизуальной техники, кино- и фотосъемку, за исключением случаев, запрещенных
законодательными актами Республики Казахстан;
4) присутствовать по предъявлению удостоверения журналиста в районе
стихийных бедствий, на митингах и демонстрациях, а также при иных формах выражения
общественных, групповых и личных интересов и протеста;
5) получать доступ к документам и материалам, за исключением их
фрагментов, содержащих сведения, составляющие государственные секреты;
6) проверять достоверность получаемой информации;
7) обращаться к специалистам при проверке полученных информационных
материалов;
8) распространять подготовленные им сообщения и материалы за своей
подписью, под условным именем (псевдонимоо( �
9) отказываться от публикации материала за своей подписью, если его
содержание после редакционной правки противоречит личным убеждениям журналиста;
10) на сохранение тайны авторства и источников информации, за
исключением случаев, когда эти тайны обнародуются по требованию суда.
Статья 21. Обязанности журналиста
Журналист обязан:
1) осуществлять программу деятельности средства массовой информации, с
которым он состоит в договорных отношениях, руководствуясь законодательством
Республики Казахстан;
2) не распространять информацию, не соответствующую действительности;
3) удовлетворять просьбы лиц, предоставивших информацию, об указании их
авторства;
4) уважать законные права и интересы физических и юридических лиц;
4-1) получить согласие на использование аудио- или видеозаписи при
проведении интервью с гражданами;
5) выполнять иные обязанности, возложенные на него в соответствии с
законодательством Республики Казахстан. <*>
Сноска. Статья 21 - с дополнениями, внесенными Законом РК от 3 мая 2001
года N 181 Z010181_ .
Глава 6. Аккредитация журналистов
Статья 22. Аккредитация журналистов
1. Средства массовой информации по согласованию с государственными
органами, общественными объединениями и организациями могут аккредитовать при них
своих журналистов.
2. Государственные органы, общественные объединения и организации, при
которых аккредитован журналист, обязаны предварительно извещать его о заседаниях,
совещаниях и иных мероприятиях, обеспечивать стенограммами, протоколами и иными
документами.
3. Аккредитованный журналист имеет право присутствовать на заседаниях,
совещаниях и других мероприятиях, проводимых аккредитовавшими его государственными
органами, общественными объединениями и организациями, за исключением случаев,
когда приняты решения о проведении закрытого мероприятия.
4. Журналист может быть лишен аккредитации, если им нарушены правила
аккредитации либо за распространение не соответствующих действительности сведений,
порочащих честь и достоинство аккредитовавших его государственных органов,
общественных объединений и организаций.
5. Правила аккредитации журналистов утверждаются уполномоченным органом
в установленном порядке.
Статья 23. Аккредитация средств массовой информации Республики
Казахстан за рубежом
Собственник средства массовой информации Республики Казахстан имеет
право открывать корреспондентские пункты, аккредитовать журналистов в других
странах в порядке, предусмотренном законодательством Республики Казахстан и страны
пребывания, если иное не предусмотрено международными договорами.
Статья 24. Деятельность представителей иностранных средств массовой
информации в Республике Казахстан
1. Аккредитация представительств иностранных средств массовой информации
и их журналистов проводится Министерством иностранных дел Республики Казахстан.
2. Правовое положение и профессиональная деятельность аккредитованных в
Республике Казахстан иностранных журналистов и других представителей иностранных
средств массовой информации регулируются законодательством Республики Казахстан и
международными договорами, ратифицированными Республикой Казахстан.
3. На распространение продукции иностранных средств массовой информации,
нарушающей K951000_ Конституцию Республики Казахстан и нормы настоящего Закона, в
судебном порядке налагается запрет. <*>
Сноска. Статья 24 - с дополнениями, внесенными Законом РК от 3 мая 2001
года N 181 Z010181_ .
Глава 7. Ответственность за нарушение
законодательства о средствах массовой информации
Статья 25. Основания ответственности за нарушение законодательства
о средствах массовой информации
1. Распространение не соответствующих действительности сведений,
порочащих честь и достоинство гражданина или организации (государственного органа,
общественного, творческого, научного, религиозного либо иного объединения граждан
и юридических лиц), воздействие средствами массовой информации на суд, влекут
ответственность, предусмотренную законодательными актами Республики Казахстан.
2. Ответственность за нарушение законодательства о средствах массовой
информации несут виновные в этом должностные лица государственных органов и иных
организаций, а также собственник, распространитель, главный редактор (редактор)
средства массовой информации, авторы распространяемых сообщений и материалов.
2-1. Собственник, главный редактор (редактор) средства массовой
информации несут установленную законодательными актами Республики Казахстан
ответственность за распространение сообщений и материалов, содержащих пропаганду
или агитацию насильственного изменения конституционного строя, нарушения
целостности Республики Казахстан, подрыва безопасности государства, войны,
социального, расового, национального, религиозного, сословного и родового
превосходства, культа жестокости, насилия и порнографии, независимо от источника
их получения.
3. Воспрепятствование законной профессиональной деятельности журналиста
влечет установленную законодательством Республики Казахстан ответственность. <*>
Сноска. Статья 25 - с дополнениями, внесенными Законом РК от 3 мая 2001
года N 181 Z010181_ .
Статья 26. Случаи освобождения от ответственности за распространение
сведений, не соответствующих действительности
Главный редактор (редактор), а равно журналист не несут ответственности
за распространение в средстве массовой информации сведений, не соответствующих
действительности:
1) если эти сведения содержались в официальных сообщениях и документах;
2) если они получены от рекламных и информационных агентств или пресс-
служб государственных органов;
3) если они являются дословным воспроизведением официальных
выступлений депутатов представительных органов, должностных лиц государственных
органов, организаций и граждан; 4) если они содержались в авторских
выступлениях, идущих в эфир без предварительной записи, либо в текстах, не
подлежащих редактированию в соответствии с настоящим Законом; 5) если эти
сведения содержались в обязательных в соответствии со статьей 18 настоящего Закона
сообщениях. <*> Сноска. Статья 26 - с изменениями, внесенными Законом РК от
3 мая 2001 года N 181 Z010181_ . Президент Республики Казахстан
© 2012. РГП на ПХВ Республиканский центр правовой информации Министерства юстиции Республики
Казахстан
Бұқаралық ақпарат құралдары туралы
Мұрағаттық версия
Қазақстан Республикасының Заңы. 1999 жылғы 23 шілде N 451
Осы Заң бұқаралық ақпарат құралдары саласындағы қоғамдық қатынастарды
реттейді, Қазақстан Республикасының Конституциясына сәйкес олардың бостандығына
мемлекеттік кепілдіктерді белгілейді.
1-тарау. Жалпы ережелер
1-бап. Осы Заңда пайдаланылатын негізгі ұғымдар
Осы Заңда мынадай ұғымдар пайдаланылады:
1) бұқаралық ақпарат - тұлғалардың шектеусiз топтарына арналған баспа, дыбыс-
бейне және өзге де хабарлары мен материалдары;
2) бұқаралық ақпарат құралы - мерзiмдi баспасөз басылымы, радио және
теледидар бағдарламасы, киноқұжаттама, дыбыс-бейне жазбасы және көпшілік қол
жеткізе алатын телекоммуникациялық желілердегі (интернет және басқалары) WЕВ-
сайттарды қоса алғанда, бұқаралық ақпаратты мерзiмдi немесе үздiксiз жария
таратудың басқа да нысаны;
3) мерзiмдi баспасөз басылымы - тұрақты атауы, ағымдағы нөмiрi бар және
кемiнде жарты жылда бiр рет шығарылатын газет, журнал, альманах, бюллетень, олардың
қосымшасы;
4) теледидар, радио, бейне, кино хроникалық бағдарламасы - толық атауы бар
және кемiнде жылына бiр рет эфирге шығатын мерзiмдi дыбыс-бейне хабарлары мен
берiлiмдерiнiң жиынтығы;
5) эфирге шығу - ұқсас және цифрлық электромагнитті жүйелердi пайдалана
отырып, теледидар, радио бағдарламаларын, дыбыс-бейне жазбаларын тарату;
6) бұқаралық ақпарат құралдарының өнiмi - мерзiмдi баспасөз басылымының жеке
нөмiрiнiң немесе дыбыс-бейне бағдарламасының таралымы немесе таралымының бiр
бөлiгi, радио, теледидар, кино хроникалық бағдарламалардың жеке шығарылымы,
көпшілік қол жеткізе алатын телекоммуникациялық желілердегі WЕВ-сайтта берілген
ақпарат;;
7) ресми хабар - бұқаралық ақпарат құралдары арқылы одан әрi тарату
мақсатымен мемлекеттiк органдар беретiн ақпарат;
8) бұқаралық ақпарат құралының өнiмiн тарату - мерзiмдi баспасөз басылымдарын
сату (жазылу, жеткiзу, үлестiру), радио, теледидар бағдарламаларын эфирге шығару,
кинохроникалық бағдарламаларды көрсету;
9) бұқаралық ақпарат құралының редакциясы - жеке тұлға не бұқаралық ақпарат
құралына материалдар жинауды, дайындауды және шығаруды жүзеге асыратын заңды
тұлғаның құрылымдық бөлiмшесi болып табылатын шығармашылық ұжым;
10) бас редактор (редактор) - бұқаралық ақпарат құралының редакциясын
басқаратын және оны шығару мен таратуға, эфирге шығаруға тиiсiнше өкiлеттiгi бар
жеке тұлға;
11) журналист (бұқаралық ақпарат құралының өкiлi) - еңбек қатынастары немесе
өзге де шарттық қатынастар негiзiнде бұқаралық ақпарат құралы үшiн хабарлар мен
материалдар жинау, өңдеу және әзiрлеу жөнiндегi қызметтi жүзеге асыратын жеке
тұлға;
12) таратушы - меншiк иесiмен, баспагермен шарт бойынша немесе өзге де заңды
негiздерде бұқаралық ақпарат құралының өнiмiн таратуды жүзеге асыратын жеке немесе
заңды тұлға;
13) цензура - бұқаралық ақпарат құралдарының хабарларын және материалдарын
мемлекеттiк органдармен, лауазымды адамдармен және өзге де ұйымдармен олардың талап
ету бойынша немесе өзге де негiздер бойынша хабарлар мен материалдарды не олардың
жекелеген бөлiктерiн таратуды шектеу немесе оларға тыйым салу мақсатымен алдын ала
келiсу;
14) эротикалық сипаттағы өнiм - тұтас алғанда және үнемi секске
әуестенушiлiктi қаузайтын баспасөз басылымы немесе теледидар радио бағдарламасы;
15) WЕВ-сайт - Қазақстан Республикасының жеке немесе заңды тұлғасының арнайы
техникалық және бағдарламалық құралдардың көмегімен дайындалған, меншік иесі жаппай
тарату мақсатында ақпарат беретін электронды өкілдік бет;
16) ретрансляция - техникалық құралдарды пайдалануға қарамастан, басқа
бұқаралық ақпарат құралының теле- немесе радио бағдарламаларын (теле- немесе радио
хабарларының жиынтығы) қабылдау және бір мезгілде не жазып алып толық және
өзгеріссіз тарату;
17) кешен - бір бірімен ортақ мақсаттарымен байланысты және бірыңғай құрылым
құрайтын ғимараттар жиынтығы;
18) аккредитация - журналисттi тағайындау рәсiмi және оның өкiлеттiгiн
мемлекеттiк органның, қоғамдық бiрлестiктiң және ұйымның тануы;
19) бұқаралық ақпарат құралдары iстерi жөнiндегi уәкiлеттi орган (бұдан әрi -
уәкiлеттi орган) - Қазақстан Республикасының бұқаралық ақпарат құралдары мен
ақпарат агенттiктерiнiң қызметiн мемлекеттік реттеудi жүзеге асыратын орталық
атқарушы орган.
Ескерту. 1-бап толықтырылды - Қазақстан Республикасының 2001.05.03. N 181
Заңымен.
2-бап. Сөз, ақпаратты алу және тарату бостандығы
1. Сөз, шығармашылық бостандығына, өз көзқарастары мен сенiмдерiн баспа
арқылы және өзге де нысанда бiлдiруге, ақпараттарды заңда тыйым салынбаған кез
келген әдiспен алуға және таратуға Қазақстан Республикасының Конституциясында
кепiлдiк берiледi.
Цензураға тыйым салынады.
2. Мемлекеттiк органдар, қоғамдық бiрлестiктер, лауазымды адамдар мен
бұқаралық ақпарат құралдары әрбiр азаматты оның құқығы мен мүддесiне қатысты
құжаттармен, шешiмдермен және ақпарат көздерiмен танысу мүмкiндiгiн қамтамасыз
етуге мiндеттi.
3. Бұқаралық ақпарат құралдарын Қазақстан Республикасының конституциялық
құрылысын күшпен өзгертудi, тұтастығын бұзуды, мемлекет қауiпсiздігiн әлсiретудi,
соғысты, әлеуметтiк, нәсiлдiк, ұлттық, дiни, топтық және рулық артықшылықты,
қатiгездiк пен зорлыққа табынуды, порнографияны насихаттау немесе үгiттеу, сондай-
ақ Қазақстан Республикасының мемлекеттiк құпиялары болып табылатын мәлiметтердi,
заңмен қорғалатын өзге де құпияларды тарату үшiн пайдалануға жол берiлмейдi.
3-бап. Бұқаралық ақпарат құралдарының тiлi
1. Бұқаралық ақпарат құралдары мемлекеттiк тiлде және басқа тiлдерде
таратылады.
2. Телерадио хабарларын тарату арналарының меншiк нысандарына қарамастан,
олар арқылы мемлекеттiк тiлдегi берiлiмдердiң көлемi уақыты жағынан басқа
тiлдердегi берiлiмдердiң жиынтық көлемiнен кем болмауға тиiс.
4-бап. Қазақстан Республикасының бұқаралық
ақпарат құралдары туралы заңдары
1. Бұқаралық ақпарат құралдары туралы заңдар Қазақстан Республикасының
Конституциясына негiзделедi, осы Заңнан және Қазақстан Республикасының басқа да
нормативтiк құқықтық актiлерiнен тұрады.
2. Егер Қазақстан Республикасы бекiткен халықаралық шартта осы Заңдағыдан
өзгеше ережелер белгіленсе, халықаралық шарттың ережелерi қолданылады.
2-тарау. Бұқаралық ақпарат құралдарының
қызметін ұйымдастыру
5-бап. Бұқаралық ақпарат құралын құру құқығы
1. Бұқаралық ақпарат құралын құруға Қазақстан Республикасының заңдарына
сәйкес жеке және заңды тұлғалардың құқығы болады.
Бұқаралық ақпарат құралы заңды тұлға нысанында да, заңды тұлғаның құрылымдық
бөлiмшесi нысанында да құрылуы мүмкiн.
Бұқаралық ақпарат құралын есепке қою туралы куәлiк бұқаралық ақпарат
құралының өнiмiн шығаруды (эфирге шығуды) жүзеге асыруға, ақпараттық сипаттағы
хабарлар мен материалдарды таратуға негiз болып табылады. Бұл талап WЕВ-сайттарға
қолданылмайды.
2. Заңды тұлғаның - Қазақстан Республикасындағы бұқаралық ақпарат құралы
меншiк иесiнің немесе осы саладағы қызметті жүзеге асырушының акцияларының
(үлесiнiң, пайының) 20 проценттен астамын шетелдiк жеке және заңды тұлғалардың,
азаматтығы жоқ адамдардың тiкелей және (немесе) жанама иеленуiне, пайдалануына,
билiк етуiне және (немесе) басқаруына тыйым салынады.
Ескерту. 5-бап толықтырылды - Қазақстан Республикасының 2001.05.03. N 181
Заңымен .
6-бап. Бұқаралық ақпарат құралының меншік иесі
1. Меншік иесі - бұқаралық ақпарат құралын иелену, пайдалану және оған билік
ету құқығын жүзеге асыратын жеке немесе заңды тұлға, не жеке және (немесе) заңды
тұлғалардың бірлестігі.
2. Бұқаралық ақпарат құралының меншік иесі тиісті шарт негізінде өзінің
меншікті, сондай-ақ басқа да бұқаралық ақпарат құралдарына қатысты редакция,
редактор, журналист, баспагер, таратушы ретінде іс-қимыл жасауға құқылы.
7-бап. Бұқаралық ақпарат құралының редакциясы
1. Редакция меншік иесінің тапсыруы бойынша бұқаралық ақпарат құралын
әзірлеуді және шығаруды (эфирге шығаруды) жүзеге асырады.
2. Редакцияға бас редактор (редактор) басшылық етеді.
3. Меншік иесі мен редакция арасындағы қатынастар жарғымен және шартпен
реттеледі.
8-бап. Ақпарат агенттігі
1. Ақпарат агенттігі - Қазақстан Республикасының заң актілеріне сәйкес
тіркелген, қызметі ақпараттық сипаттағы хабарлар мен материалдарды жинауға, қайта
өңдеуге және таратуға бағытталған заңды тұлға.
2. Ақпарат агенттігінің хабарлары мен материалдарында оның атауы мен
шығарылған уақыты қоса берілуге тиіс.
3. Ақпарат агенттігінің хабарлары мен материалдарын бұқаралық ақпарат
құралдары таратқан кезде ақпарат агенттігіне сілтеме жасауға міндетті.
4. Ақпарат агенттігіне осы Заңның 2, 10-баптарының күші қолданылады.
9-бап. Бұқаралық ақпарат құралының баспагері
1. Баспагер - бұқаралық ақпарат құралының өнімін өндіруді материалдық-
техникалық жағынан қамтамасыз етуді жүзеге асыратын жеке немесе заңды тұлға.
2. Егер меншік иесі бұқаралық ақпарат құралының әрі баспагері болмаса, меншік
иесі мен баспагердің құқықтары, міндеттері мен жауапкершілігі жеке шартпен
белгіленеді.
10-бап. Бұқаралық ақпарат құралын есепке қою
1. Қазақстан Республикасының аумағында таратылатын, WЕВ-сайттардан басқа,
бұқаралық ақпарат құралдары, меншiк нысанына қарамастан, мiндетті түрде есепке
қойылуға тиiс.
2. Есепке қою үшiн бұқаралық ақпарат құралының меншiк иесi не оның уәкілдiк
беруi бойынша әрекет ететiн адам осы Заңның 11-бабының талаптарына сәйкес арыз
бередi.
3. Бұқаралық ақпарат құралын есепке алу жөнiндегi арыз ол түскен күннен
бастап он бес күн iшiнде қаралуға тиiс. Арызды қараудың қорытындылары бойынша
уәкілеттi орган бұқаралық ақпарат құралының меншiк иесiне есепке қою туралы куәлiк
бередi не төмендегi негiздер бойынша:
1) егер уәкiлеттi орган бұқаралық ақпарат құралын бұрын сол атымен және сол
аумаққа таралуымен есепке қойғаны туралы куәлiк берген болса;
2) егер арыздың мазмұны осы 3аңның 11-бабының талаптарына сәйкес келмейтiн
болса;
3) егер арыз бұқаралық ақпарат құралын шығаруды (эфирге шығаруды) тоқтату
туралы сот шешiмiнiң заңды күшiне енгенiне бiр жыл толмай тұрып берiлсе, одан бас
тартылады.
3-1. Мерзiмдi баспасөз басылымының меншiк иесi есепке қою туралы куәлiк алған
күннен бастап алты ай iшiнде бұқаралық ақпарат құралы өнiмiн шығаруға кiрiсуге
өзiнiң құқығын сақтайды.
Теле-, радио-, бейне-, кинохроникалық бағдарламалардың, ақпарат
агенттiктерiнiң меншiк иесi есепке қою туралы куәлiк алған күннен бастап бiр жыл
iшiнде бұқаралық ақпарат құралы өнiмiн шығаруға, ақпараттық сипаттағы хабарлар мен
материалдарды таратуға кiрiсуге өзiнiң құқығын сақтайды.
Белгiленген кезеңде бұқаралық ақпарат құралының өнiмiн шығару басталмаған
жағдайда, уәкiлеттi органның шешiмiмен есепке қою туралы куәлiктiң күшi жойылды деп
танылады.
3-2. Меншiк иесi немесе оның ұйымдық-құқықтық нысаны, атауы, сондай-ақ
бұқаралық ақпарат құралының аты, басылымның не хабарлардың тiлi, таралу аумағы,
негiзгi тақырыптық бағыты өзгерген жағдайларда бұқаралық ақпарат құралы ақпарат
агенттiгi қайта есепке қойылуға тиiс.
Бұқаралық ақпарат құралын немесе ақпарат агенттiгiн қайта есепке қою оларды
есепке қойғандағыдай тәртiппен жүзеге асырылады.
4. Қазақстан Республикасында таратылатын шетелдiк бұқаралық ақпарат
құралдарын есепке алу Қазақстан Республикасының Үкiметi белгiлеген тәртiппен жүзеге
асырылады.
Ескерту. 10-бап толықтырылды - Қазақстан Республикасының 2001.05.03. N 181
Заңымен.
11-бап. Бұқаралық ақпарат құралын есепке
қою туралы арыз
1. Бұқаралық ақпарат құралын есепке қою туралы арызда:
1) бұқаралық ақпарат құралы меншiк иесiнiң атауы орналасқан жерi, ұйымдық-
құқықтық нысаны;
2) бұқаралық ақпарат құралының тiлi (тiлдерi);
3) шығарылымның болжалды мерзiмдiлiгi;
4) негiзгi тақырыптық бағыты;
5) таралу аумағы көрсетiлуге тиiс.
Арызға:
жеке тұлғалар үшiн - кәсiпкерлiк қызметпен айналысу құқығын
растайтын құжат;
заңды тұлғалар үшiн - заңды тұлғаны мемлекеттiк тiркеу туралы куәлiктiң
көшiрмесi қоса тiркеледi.
2. Бұқаралық ақпарат құралын есепке қою кезiнде өзге талаптарды алға тартуға
тыйым салынады.
12-бап. Бұқаралық ақпарат құралын есепке
қоюдан босату
Таралымы:
- жүз данаға жетпейтін мерзімді баспасөз басылымдарын;
- ресми, нормативтік және өзге де актілерді;
- сот практикасының бюллетеньдерін;
- кабелдiк желiлермен таратылатын теле-, радио-, бейне-,
кинохроникалық бағдарламаларды, егер қызмет көрсету аумағы бiр ғимаратпен немесе
кешенмен шектелген болса, есепке қою талап етiлмейдi.
Ескерту. 12-бап толықтырылды - Қазақстан Республикасының 2001.05.03. N 181
Заңымен.
13-бап. Бұқаралық ақпарат құралын шығаруды
(эфирге шығаруды) тоқтата тұру және тоқтату
1. Бұқаралық ақпарат құралын шығару (эфирге шығару) меншік иесінің немесе
соттың шешімі бойынша тоқтатыла тұруы не тоқтатылуы мүмкін.
2. Басылымдардың бір немесе бірнеше нөмірінің шығарылуын, сондай-ақ радио
және теледидар бағдарламаларының эфирге шығуын, өзге де бұқаралық ақпарат
құралдарының шығарылуын уақытша тоқтату, тоқтата тұру деп түсініледі. Бұқаралық
ақпарат құралын шығаруды (эфирге шығаруды) тоқтату тұру үш айдан аспайтын мерзімге
жол беріледі.
3. Сот бұқаралық ақпарат құралының шығуын (эфирге шығуын) 2, 14, 15 және 16-
баптардың талаптары бұзылған жағдайда тоқтата тұрады.
4. Бұқаралық ақпарат құралын шығаруды (эфирге шығаруды) тоқтатуға оның осы
Заңның 2-бабының талаптарын бір жыл ішінде қайталап бұзуы, сондай-ақ Қазақстан
Республикасының заңдарына сәйкес меншік иесінің қызметін тоқтату жағдайлары негіз
болып табылады.
5. Меншік иесінің не соттың шешімі бойынша бұқаралық ақпарат құралының шығуын
(эфирге шығуын) тоқтата тұрған не тоқтатқан жағдайда бұқаралық ақпарат құралдары
істері жөніндегі уәкілетті органға хабарлама жіберіледі.
Бұқаралық ақпарат құралын шығаруды (эфирге шығаруды) тоқтату оны есепке қою
туралы куәліктің күшін жоюға әкеп соғады.
3-тарау. Бұқаралық ақпарат құралдарын тарату
14-бап. Бұқаралық ақпарат құралдарын тарату
1. Бұқаралық ақпарат құралдарын таратуды меншік иесінің шешімі бойынша оның
өзі не шарт негізінде немесе өзге де заңды негіздерде редакция, баспагер, сондай-ақ
ұйымдар мен азаматтар жүзеге асырады.
2. Эротикалық сипаттағы материалдар жариялайтын мерзімді баспасөз
басылымдарын тек қана мөлдiр ораммен буылып-түйiлген күйiнде және бөлшек саудада
соған арнап әдейі бөлінген тұрақты үй-жайларда сатуға жол беріледі, олардың
орналасқан жері мен ондағы сату ережелерін жергілікті атқарушы органдар белгілейді.
Порнографиялық және арнаулы сексуалдық-эротикалық сипаттағы радио, теледидар
бағдарламаларының эфирге шығарылуына, сондай-ақ кино және бейне өнiмiнiң
көрсетiлуiне, қатiгездiк пен зорлықты насихаттауға тыйым салынады.
3. Темекi және алкоголь бұйымдарын насихаттайтын теле, радио бағдарламалары
мен жарнамалық роликтердiң эфирге шығарылуына жергiлiктi уақыт бойынша 23 сағаттан
06 сағатқа дейiн рұқсат етiледi.
Бұқаралық ақпарат құралдарында алкоголь және темекi бұйымдарын жарнамалау
оларды пайдаланудың зияны туралы айқын оқылатын мәтiнмен бiрге берiлуге тиiс.
3-1. Шетелдiк бұқаралық ақпарат құралдарының теле- және радио бағдарламаларын
ретрансляциялау телерадио хабарларын тарату арналары арқылы берiлетiн хабарлардың
жалпы көлемiнiң: 2002 жылғы 1 қаңтардан бастап елу процентiнен, 2003 жылғы 1
қаңтардан бастап жиырма процентiнен аспауға тиiс.
Бұл талап кабелдiк және эфирлiк-кабелдiк теледидарлар тарататын хабарларға
қолданылмайды.
4. Заңды негіздерде жүзеге асырылатын бұқаралық ақпарат құралы таратуға жеке
немесе заңды тұлғалар, сол сияқты мемлекеттiк органдарды лауазымды адамдары
тарапынан кедергі жасауға, заңсыз тәркілеуге, сондай-ақ таралымын немесе оның бiр
бөлiгiн жоюға заңды күшіне енген шешімi негiзiнде болмаса жол берiлмейдi.
Ескерту. 14-бап толықтырылды - Қазақстан Республикасының 2001.05.03. N 181
Заңымен.
15-бап. Шығарылым деректерi
1. Мерзiмдi басылымның әрбiр шығарылымында мынадай мәлiметтер болуға тиiс:
1) бұқаралық ақпарат құралының атауы;
2) бұқаралық ақпарат құралының меншiк иесi;
3) бас редактордың (редактордың) тегi және аты-жөнi;
4) есепке қою туралы куәлiктiң нөмiрi мен берiлген күнi және оны берген
органның атауы;
5) басылымның мерзiмдiлiгi;
6) бұқаралық ақпарат құралының рет нөмiрi мен жарық көрген күні;
7) таралымы;
8) баспахананың атауы, оның мекен-жайы және редакцияның мекен-жайы.
2. Бұқаралық ақпарат құралы эфирге әрбiр шыққан сайын, ал үздiксiз хабар
таратқан жағдайда тәулiгiне кемiнде төрт рет өзiнiң атауын жариялап отыруға
мiндеттi.
Ескерту. 15-бап өзгерді - Қазақстан Республикасының 2001.05.03. N 181 Заңымен
.
16-бап. Мерзiмдi басылымдардың мiндеттi даналары
мен теле- және радиохабарлар
материалдарын сақтау
1. Мерзiмдi басылымдардың мiндеттi тегiн даналарын, соның iшiнде осы Заңның
12-бабына орай есепке қоюдан босатылғандарын олар әзiрленген күнi бұқаралық ақпарат
құралының меншiк иесi немесе оның тапсыруы бойынша үшiншi тұлға Ұлттық Мемлекеттiк
кiтап палатасына, Ұлттық кiтапханаға, Қазақстан Республикасы Парламентiнiң
кiтапханасына, бұқаралық ақпарат құралдары iстерi жөнiндегi уәкiлеттi органға
жiбередi.
2. Бұқаралық ақпарат құралдарының (теледидар, радио хабарларын тарату)
редакциялары эфирге шығарған өз хабарларының жазбаларын бiр ай бойы сақтауға,
сондай-ақ оларды өздерiнiң эфирлiк жұмысының тіркеу журналында көрсетуге және оны
соңғы жазба жасалған кезден бастап кемінде бір жыл сақтауға міндетті. Тарихи немесе
мәдени жағынан құнды жазбалар уәкілетті орган айқындайтын тәртіппен сақталады.
4-тарау. Бұқаралық ақпарат құралдарының
азаматтармен және ұйымдармен қатынасы
17-бап. Авторлық туындылар мен хаттар
1. Редакция пайдаланылатын туындыларға құқықты, оның ішінде интеллектуалдық
меншікке авторлық және өзге де құқықтарды сақтауға міндетті.
2. Оқырмандар хаттарын жариялау кезінде олардың мәтінін қысқартуға және оның
мазмұнының мағынасын бұрмаламай редакциялауға жол беріледі.
3. Егер заңда өзгеше көзделмесе, бұқаралық ақпарат құралы редакциясын ол
қабылдамай тастаған материалды жариялауға ешкімнің де міндеттеуге құқығы жоқ.
18-бап. Ресми хабарлар
1. Мемлекеттік органдардың ресми хабарлары бұқаралық ақпарат құралдарында
Қазақстан Республикасының заң актілеріне сәйкес орналастырылады.
2. Мемлекеттік органдар, бұқаралық ақпарат құралдарының өкілдеріне, олардың
меншік нысанына және кімге қарайтынына қарамастан, өтініш жасаған кезде, Қазақстан
Республикасының мемлекеттік құпиясы болып табылатынынан басқа ақпаратты тең
шарттарда беруге міндетті.
2-1. Мемлекеттiк органдар мен өзге де ұйымдар сұратылып отырған ақпаратты
өтiнiш түскен күннен бастап үш күннен кешiктiрмей беруге не беру мерзiмiн немесе
беруден бас тарту себебiн көрсете отырып жауабын беруге мiндеттi.
Қосымша зерделеудi және тексерудi қажет ететiн өтiнiшке жауап ол келiп түскен
күннен бастап бiр ай мерзiмнен кешiктiрiлмей берiлуге тиiс.
Бұқаралық ақпарат құралынан қойылған мәселелердi шешу құзыретiне кiрмейтiн
мемлекеттiк органдарға немесе өзге де ұйымдарға өтiнiш келiп түскен жағдайда, осы
өтiнiш бес күн мерзiмнен кешiктiрiлмей тиiстi органдарға жiберiлiп, бұл туралы
бұқаралық ақпарат құралына хабарлануға тиiс.
3. Сұралып отырған мәліметтерді беруден бас тартылуға бұқаралық ақпарат
құралының өкілі мемлекеттік басқару органдары мен лауазымды адамдардың азаматтар
құқығына қысым жасайтын заңсыз әрекеттеріне шағым жасауға арналған заңда көзделген
тәртіппен жоғары тұрған органға немесе лауазымды адамға, ал одан соң сотқа шағым
жасауы мүмкін.
Ескерту. 18-бап толықтырылды - Қазақстан Республикасының 2001.05.03. N 181
Заңымен .
19-бап. Теріске шығару құқығы
1. Азамат немесе заңды тұлға өзінің ар-намысына, қадір-қасиетіне немесе
іскерлік беделіне нұқсан келтіретін мәліметтерді, егер мұндай мәліметтер таратушы
олардың шындыққа сәйкестігін дәлелдемесе, сот арқылы теріске шығаруды талап етуге
құқылы.
2. Егер азаматтың немесе заңды тұлғаның ар-намысына, қадір-қасиетiне немесе
iскерлiк беделiне нұқсан келтiретiн мәлiметтер бұқаралық ақпарат құралдарында
таратылса, олар сол бұқаралық ақпарат құралдарында тегiн терiске шығарылуға тиiс.
Егер аталған мәлiметтер ұйымнан шыққан құжатта болған жағдайда, мұндай құжат
алмастырылып немесе қайтарылып алынып, бұл құжаттағы мәлiметтердiң шындыққа сәйкес
келмейтiндiгi туралы адресатқа мiндеттi түрде хабарлануға тиiс.
Өзге реттерде терiске шығару тәртiбiн сот белгілейдi.
3. Азаматтың немесе заңды тұлғаның бұқаралық ақпарат құралында терiске
шығаруды не жауапты жариялау туралы талабы, егер бұқаралық ақпарат органы мұндай
жарияланымнан бас тартса не бiр айдың iшiнде жарияланым жасамаса, сондай-ақ ол
таратылған жағдайда, сотта қаралады.
4. Азаматқа немесе заңды тұлғаға қатысты олардың ар-намысына, адiр-қасиетiне
немесе iскерлiк беделіне нұқсан келтiретiн мәлiметтер таратылған болса, олар мұндай
мәлiметтердi терiске шығарумен қоса олардың таратылуынан өздерiне келтiрiлген
залалдың немесе моральдық зиянның орнын толтыруды талап етуге құқылы.
5-тарау. Журналистің құқықтары мен міндеттері
20-бап. Журналистiң құқықтары
Журналистiң:
1) ақпаратты iздестiрудi жүзеге асыруға, сұратуға, алуға және таратуға;
2) мемлекеттiк органдарға, барлық меншiк нысандарындағы ұйымдарға баруына
және өзiнiң қызмет бабындағы мiндеттерiн жүзеге асыруға байланысты олардың
лауазымды адамдарының қабылдауында болуға, жабық шара өткiзу туралы шешiм
қабылданғаннан басқа жағдайда өзiн тiркеген орган өткiзетiн барлық шараларға
қатысуға;
3) Қазақстан Республикасының заң актiлерiнде тыйым салынған жағдайларды
қоспағанда, жазбалар, соның iшiнде оларды дыбыс-бейне техникасын, кино-фото түсiру
құралдарын пайдалана отырып жасауға;
4) журналистiң куәлiгiн көрсету арқылы дүлей апаттар болған аудандарда,
митингiлер мен демонстрацияларда, сондай-ақ қоғамдық, топтық және жеке мүдделер мен
наразылықтарды өзге де бiлдiру нысандарына қатысуға;
5) құжаттар мен материалдардың мемлекеттік құпиялар болып табылатын
мәлiметтерi бар үзiндiлерiн қоспағанда, олармен танысуға рұқсат алуға;
6) алынатын ақпараттың дұрыстығын тексеруге;
7) алынған ақпараттық материалдарды тексеру кезiнде мамандарға жүгiнуге;
8) өзi дайындаған хабарлар мен материалдарға қолын қойып, шартты атын
(бүркеншiк атын) көрсетiп таратуға;
9) материалдың мазмұны редакциялық түзетуден кейін журналистің жеке сеніміне
қайшы келсе, оған өз қолы қойылып жариялануынан бас тартуға;
10) авторлық және ақпарат көздерiнiң құпиясы соттың талап етуiмен жарияланған
жағдайларды қоспағанда, бұл құпияларды сақтауға құқығы бар.
21-бап. Журналистiң мiндеттерi
Журналист:
1) Қазақстан Республикасының заңдарын басшылыққа ала отырып, өзi шарттық
қатынастарда тұрған бұқаралық ақпарат құралының қызмет бағдарламасын жүзеге
асыруға;
2) шындыққа сәйкес келмейтiн ақпаратты таратпауға;
3) ақпарат ұсынған адамдардың авторлығын көрсету туралы олар жасаған
өтiнiштердi қанағаттандыруға;
4) жеке және заңды тұлғалардың заңды құқықтары мен мүдделерiн құрметтеуге;
4-1) азаматтармен сұхбат жүргiзген кезде дыбыс- немесе бейнежазбаны
пайдалануға келiсiм алуға;
5) Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес өзiне жүктелген өзге де
мiндеттердi орындауға мiндеттi.
Ескерту. 21-бап толықтырылды - Қазақстан Республикасының 2001.05.03. N 181
Заңымен.
6-тарау. Журналистерді тіркеу
22-бап. Журналистердi тiркеу
1. Бұқаралық ақпарат құралдары мемлекеттiк органдардың, қоғамдық бiрлестiктер
мен ұйымдардың келiсiмi бойынша олардың жанында өз журналистерiн тiркей алады.
2. Журналист тiркелген мемлекеттiк органдар, қоғамдық бiрлестiктер мен
ұйымдар оны өткiзiлетiн отырыстар, кеңестер және өзге де шаралар жөнiнде оған алдын
ала хабарлауға, стенограммалармен, хаттамалармен және өзге де құжаттармен
қамтамасыз етуге мiндеттi.
3. Жабық шара өткiзу туралы шешiм қабылданған жағдайларды қоспағанда,
тiркелген журналистiң өзiн тiркеген мемлекеттiк органдар, қоғамдық бiрлестiктер мен
ұйымдар өткiзетiн отырыстарға, кеңестерге және басқа да шараларға қатысуға құқығы
бар.
4. Егер журналист тiркеу ережелерiн бұзса не өзiн тiркеген мемлекеттiк
органдардың, қоғамдық бiрлестiктер мен ұйымдардың ар-намысы мен қадiр-қасиетiне
нұқсан келтiретiн, шындыққа сәйкес келмейтiн мәлiметтердi таратса, оның тiркелуi
күшiн жоюы мүмкiн.
5. Журналистердi тiркеу ережелерiн уәкiлеттi орган белгiленген тәртiппен
бекiтедi.
23-бап. Қазақстан Республикасының бұқаралық ақпарат
құралдарын шет елдерде тiркеу
Егер халықаралық шарттарда өзгеше көзделмесе, Қазақстан Республикасының
бұқаралық ақпарат құралы иесiнің Қазақстан Республикасының және өздерi болған
елдердiң заңдарында көзделген тәртiппен басқа елдерде тiлшiлер қосынын ашуға,
журналистердi тiркеуге құқығы бар.
24-бап. Қазақстан Республикасындағы шетел бұқаралық
ақпарат құралдары өкiлдерiнiң қызметi
1. Шетел бұқаралық ақпарат құралдарының өкiлдiктерiн және олардың
журналистерiн тiркеудi Қазақстан Республикасының Сыртқы iстер министрлiгi
жүргiзедi.
2. Қазақстан Республикасында тiркелген шетел журналистерiнің және басқа да
шетел бұқаралық ақпарат құралдары өкiлдерiнiң құқықтық жағдайы мен кәсiптiк қызметi
Қазақстан Республикасының заңдарымен және Қазақстан Республикасы бекiткен
халықаралық шарттармен реттеледi.
3. Қазақстан Республикасының Конституциясын және осы Заңның нормаларын
бұзатын шетелдiк бұқаралық ақпарат құралдарының өнiмiн таратуға сот тәртiбiмен
тыйым салынады.
Ескерту. 24-бап толықтырылды - Қазақстан Республикасының 2001.05.03. N 181
Заңымен.
7-тарау. Бұқаралық ақпарат құралдары туралы
заңдарды бұзу үшін жауапкершілік
25-бап. Бұқаралық ақпарат құралдары туралы заңдарды
бұзу үшiн жауапкершiлiк негiздерi
1. Азаматтардың немесе ұйымдардың (мемлекеттiк органның, азаматтардың
қоғамдық, шығармашылық, ғылыми, дiни не өзге де бiрлестiгiнiң және заңды
тұлғалардың) ар-намысы мен қадiр-қасиетiне нұқсан келтiретiн, шындыққа сәйкес
келмейтiн мәлiметтердi тарату, бұқаралық ақпарат құралдары арқылы сотқа ықпал жасау
Қазақстан Республикасының заң актiлерiнде көзделген жауаптылыққа әкеп соғады.
2. Бұқаралық ақпарат құралдары туралы заңдарды бұзу үшiн мемлекеттiк
органдардың және өзге де ұйымдардың оған кiнәлi лауазымды адамдары, сондай-ақ
бұқаралық ақпарат құралының иесi, таратушысы, бас редакторы (редакторы), таратылған
хабарлар мен материалдардың авторлары жауапты болады.
2-1. Бұқаралық ақпарат құралының меншiк иесi, бас редакторы (редакторы)
Қазақстан Республикасының конституциялық құрылысын күштеп өзгертудi, оның
тұтастығын бұзуды, мемлекет қауiпсiздiгiне нұқсан келтiрудi, соғысты, әлеуметтiк,
нәсiлдiк, ұлттық, дiни, тектiк-таптық және рулық артықшылықты, қатыгездікті, зорлық
пен порнографияны насихаттап, үгіттейтін хабарлар мен материалдарды таратқаны үшін,
олардың алынған көздеріне қарамастан, Қазақстан Республикасының заң актілерінде
белгіленген жауаптылықта болады.
3. Журналистiң заңды кәсiптiк қызметiне кедергi жасау Қазақстан
Республикасының заңдарында белгiленген жауаптылыққа әкеп соғады.
Ескерту. 25-бап толықтырылды - Қазақстан Республикасының 2001.05.03. N 181
Заңымен.
26-бап. Шындыққа сәйкес келмейтін мәліметтерді тарату
үшін жауапкершіліктен босатылатын реттер
Бұқаралық ақпарат құралында шындыққа сәйкес келмейтін мәліметтерді таратқаны
үшін:
1) егер бұл мәліметтер ресми хабарлар мен құжаттарда айтылған болса;
2) егер олар жарнама және ақпарат агенттіктерінен немесе мемлекеттік
органдардың баспасөз қызметінен алынса;
3) егер олар өкілді органдар депутаттарының, мемлекеттік органдардың,
ұйымдардың лауазымды адамдарының және азаматтардың ресми сөйлеген сөздерінің сөзбе-
сөз қайталанып берілуі болса;
4) егер олар алдын ала жазылып алынбай эфирге шығарылатын авторлық сөздерде
не осы Заңға сәйкес редакциялауға жатпайтын мәтіндерде айтылса;
5) егер бұл мәліметтер осы Заңның 18-бабына сәйкес міндетті хабарларда
айтылса, бас редактор (редактор), сондай-ақ журналист жауапты болмайды.
Ескерту. 26-бап өзгерді - Қазақстан Республикасының 2001.05.03. N 181 Заңымен.
Қазақстан Республикасының
Президенті
© 2012. Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінің "Республикалық құқықтық ақпарат
орталығы" ШЖҚ РМК