CONSTITUTION OF THE REPUBLIC OF MACEDONIA
Taking as the points of departure the historical, cultural, spiritual and statehood heritage of the
Macedonian people and their struggle over centuries for national and social freedom as well as for the creation of their own state, and particularly the traditions of statehood and legality of the Krushevo Republic and the historic decisions of the Anti-Fascist Assembly of the People's Liberation of Macedonia, together with the constitutional and legal continuity of the
Macedonian state as a sovereign republic within Federal Yugoslavia and the freely manifested will of the citizens of the Republic of Macedonia in the referendum of September 8th, 1991,
as well as the historical fact that Macedonia is established as a national state of the Macedonian people, in which full equality as citizens and permanent co-existence with the Macedonian people is provided for Albanians, Turks, Vlachs, Romanies and other nationalities living in the Republic of Macedonia, and intent on:
- the establishment of the Republic of Macedonia as a sovereign and independent state, as well as a civil and democratic one;
- the establishment and consolidation of the rule of law as a fundamental system of government;
- the guaranteeing of human rights, citizens, freedoms and ethnic equality;
- the provision of peace and a common home for the Macedonian people with the nationalities living in the Republic of Macedonia; and on
- the provision of social justice, economic wellbeing and prosperity in the life of the individual and the community,
the Assembly of the Republic of Macedonia adopts THE CONSTITUTION OF THE REPUBLIC OF MACEDONIA

CONSTITUTION OF THE REPUBLIC OF MACEDONIA

I. BASIC PROVISIONS Article 1
The Republic of Macedonia is a sovereign, independent, democratic and social state.
The sovereignty of the Republic of Macedonia is indivisible, inalienable and nontransferable.
Article 2
Sovereignty in the Republic of Macedonia derives from the citizens and belongs to the citizens.The citizens of the Republic of Macedonia exercise their authority through democratically elected Representatives, through referendum and through other forms of direct expression.
Article 3
The territory of the Republic of Macedonia is indivisible and inalienable. The existing borders od the Republic of Macedonia are inviolable.The borders od the Republic of Macedonia may be changed only in accordance with the Constitution.
Article 4
Citizens of the Republic of Macedonia have citizenship of the Republic of Macedonia. A subject of the Republic of Macedonia may neither be deprived of citizenship, nor expelled or extradited to another state. Citizenship of the Republic of Macedonia is regulated by law.
Article 5
The state symbols of the Republic of Macedonia are the coat of arms, the flag and the national anthem. The coat of arms, the flag and the national anthem of the Republic of Macedonia are adopted by law by a two-thirds majority vote of the total number of Assembly
Representatives. Article 6
The capital of the Republic of Macedonia is Skopje. Article 7
The Macedonian language, written using its Cyrillic alphabet, is the official language in the Republic of Macedonia. In the units of local self-government where the majority of the inhabitants belong to a nationality, in addition to the Macedonian language and Cyrillic alphabet, their language and alphabet are also in official use, in a manner determined by law. In the units of local self-government where there is a considerable number of inhabitants belonging to a nationality, their language and alphabet are also in official use, in addition to the Macedonian language and Cyrillic alphabet, under conditions and in a manner determined by law.
Article 8
The fundamental values of the constitutional order of the Republic of Macedonia are:
- the basic freedoms and rights of the individual and citizen, recognized in international law and set down in the Constitution;
- the free expression of national identity;
- the rule of law;
- the division of state powers into legislative, executive and judicial;
- political pluralism and free, direct and democratic elections;
- the legal protection of property;
- the freedom of the market and entrepreneurship;
- humanism, social justice and solidarity;
- local self-government;
- proper urban and rural planning to promote a congenial human environment, as well as ecological protection and development; and
- respect for the generally accepted norms of international law.
Anything that is not prohibited by the Constitution of by law is permitted in the Republic of
Macedonia.
II. BASIC FREEDOMS AND RIGHTS OF THE INDIVIDUAL AND CITIZEN

1. Civil and political freedoms and rights

Article 9
Citizens of the Republic of Macedonia are equal in their freedoms and rights, regardless of sex, race, colour of skin, national and social origin, political and religious beliefs, property and social status. All citizens are equal before the Constitution and law.
Article 10
The human right to life is irrevocable. The death penalty shall not be imposed on any grounds whatsoever in the Republic of Macedonia.
Article 11
The human right to physical and moral dignity is irrevocable. Any form of torture, or inhuman or humiliating conduct or punishment, is prohibited. Forced labour is prohibited.
Article 12
The human right to freedom is irrevocable. No person,s freedom can be restricted except by a court decision or in cases and procedures determined by law. Persons summoned, apprehended or detained shall immediately be informed of the reasons for the summons,
apprehension or detention and on their rights. They shall not be forced to make a statement. A person has a right to an attorney in police and court procedure. Persons detained shall be brought before a court as soon as possible, within a maximum period of 24 hours from the moment of detention, and the legality of their detention shall there be decided upon without delay.Detention may last, by court decision, for a maximum period of 90 days from the day of detention.Persons detained may, under the conditions determined by law, be released from custody to conduct their defence.
Article 13
A person indicted for an offence shall be considered innocent until his/her guilt is established by a legally valid court verdict. A person unlawfully detained, apprehended or convicted has a right to legal redress and other rights determined by law.
Article 14
No person may be punished for an offence which had not been declared an offence punishable by law, or by other acts, prior to its being committed, and for which no punishment had been prescribed. No person may be tried in a court of law for an offence for which he/she has already been tried and for which a legally valid court verdict has already been brought.
Article 15
The right to appeal against individual legal acts issued in a first instance proceedings by a court, administrative body, organization or other institution carrying out public mandates is guaranteed.
Article 16
The freedom of personal conviction, conscience, thought and public expression of thought is guaranteed. The freedom of speech, public address, public information and the establishment of institutions for public information is guaranteed. Free access to information and the freedom of reception and transmission of information are guaranteed. The right of reply via the mass media is guaranteed.The right to a correction in the mass media is guaranteed. The
right to protect a source of information in the mass media is guaranteed. Censorship is prohibited.
Article 17
The freedom and confidentiality of correspondence and other forms of communication is guaranteed. Only a court decision may authorize non-application of the principle of the inviolability of the confidentiality of correspondence and other forms of communication, in cases where it is indispensable to a criminal investigation or required in the interests of the defence of the Republic.
Article 18
The security and confidentiality of personal information are guaranteed. Citizens are guaranteed protection from any violation of their personal integrity deriving from the registration of personal information through data processing.
Article 19
The freedom of religious confession is guaranteed. The right to express one's faith freely and publicly, individually or with others is guaranteed. The Macedonian Orthodox Church and other religious communities and groups are separate from the state and equal before the law. The Macedonian Orthodox Church and other religious communities and groups are free to establish schools and other social and charitable institutions, by way of a procedure regulated by law.
Article 20
Citizens are guaranteed freedom of association to exercise and protect their political, economic, social, cultural and other rights and convictions. Citizens may freely establish associations of citizens and political parties, join them or resign from them.The programmes and activities of political parties and other associations of citizens may not be directed at the violent destruction of the constitutional order of the Republic, or at encouragement or incitement to military aggression or ethnic, racial or religious hatred or intolerance.Military or paramilitary associations which do not belong to the Armed Forces of the Republic of Macedonia are prohibited.
Article 21
Citizens have the right to assemble peacefully and to express public protest without prior announcement or a special license.The exercise of this right may be restricted only during a state of emergency or war.
Article 22
Every citizen on reaching 18 years of age acquires the right to vote. The right to vote is equal, universal and direct, and is exercised at free elections by secret ballot. Persons deprived of the right to practice their profession by a court verdict do not have the right to vote.
Article 23
Every citizen has the right to take part in the performance of public office. Article 24
Every citizen has a right to petition state and other public bodies, as well as to receive an answer. A citizen cannot be called to account or suffer adverse consequences for attitudes expressed in petitions, unless they entail the committing of a criminal offence.
Article 25
Each citizen is guaranteed the respect and protection of the privacy of his/her personal and family life and of his/her dignity and repute.
Article 26
The inviolability of the home is guaranteed.The right to the inviolability of the home may be restricted only by a court decision in cases of the detection or prevention of criminal offences or the protection of people,s health.
Article 27
Every citizen of the Republic of Macedonia has the right of free movement on the territory of the Republic and freely to chose his/her place of residence.Every citizen has the right to leave the territory of the Republic and to return to the Republic.The exercise of these rights may be restricted by law only in cases where it is necessary for the protection of the security of the Republic, criminal investigation or protection of people,s health.
Article 28
The defence of the Republic of Macedonia is the right and duty of every citizen. The exercise of this right and duty of citizen is regulated by law.
Article 29
Foreign subjects enjoy freedoms and rights guaranteed by the Constitution in the Republic of Macedonia, under conditions regulated by law and international agreements. The Republic guarantees the right of asylum to foreign subjects and stateless persons expelled because of democratic political convictions and activities. Extradition of a foreign subject can be carried out only on the basis of a ratified international agreement and on the principle of reciprocity.
A foreign subject cannot be extradited for political criminal offences. Acts of terrorism are not regarded as political criminal offences.

2. Economic, social and cultural rights

Article 30
The right to ownership of property and the right of inheritance are guaranteed. Ownership of property creates rights and duties and should serve the wellbeing of both the individual and the community. No person may be deprived of his/her property or of the rights deriving from it, except in cases concerning the public interest determined by law. If property is expropriated or restricted,rightful compensation not lower than its market value is
guaranteed. Article 31
Foreign subjects in the Republic of Macedonia may acquire the right of ownership of property under conditions determined by law.
Article 32
Everyone has the right to work, to free choice of employment, protection at work and material assistance during temporary unemployment. Every job is open to all under equal conditions. Every employee has a right to appropriate remuneration. Every employee has the right to paid daily, weekly and annual leave. Employees cannot waive this right. The exercise of the rights of employees and their position are regulated by law and collective agreements.
Article 33
Everyone is obliged to pay tax and other public contributions, as well as to share in the discharge of public expenditure in a manner determined by law.
Article 34
Citizens have a right to social security and social insurance, determined by law and collective agreement.
Article 35
The Republic provides for the social protection and social security of citizens in accordance with the principle of social justice.The Republic guarantees the right of assistance to citizens who are infirm or unfit for work.The Republic provides particular protection for invalid persons, as well as conditions for their involvement in the life of the society.
Article 36
The Republic guarantees particular social security rights to veterans of the Anti-Fascist War and of all Macedonian national liberation wars, to war invalids, to those expelled and imprisoned for the ideas of the separate identity of the Macedonian people and of Macedonian statehood, as well as to members of their families without means of material and social subsistence. The particular rights are regulated by law.
Article 37
In order to exercise their economic and social rights, citizens have the right to establish trade unions. Trade unions can constitute confederations and become members of international trade union organizations. The law may restrict the conditions for the exercise of the right to trade union organization in the armed forces, the police and administrative bodies.
Article 38
The right to strike is guaranteed. The law may restrict the conditions for the exercise of the right to strike in the armed forces, the police and administrative bodies.
Article 39
Every citizen is guaranteed the right to health care. Citizens have the right and duty to protect and promote their own health and the health of others.
Article 40
The Republic provides particular care and protection for the family. The legal relations in marriage, the family and cohabitation are regulated by law. Parents have the right and duty to provide for the nurturing and education of their children. Children are responsible for the care
of their old and infirm parents. The Republic provides particular protection for parentless children and children without parental care.
Article 41
It is a human right freely to decide on the procreation of children. The Republic conducts a humane population policy in order to provide balanced economic and social development.
Article 42
The Republic particularly protects mothers, children and minors. A person under 15 years of age cannot be employed. Minors and mothers have the right to particular protection at work. Minors may not be employed in work which is detrimental to their health or morality.
Article 43
Everyone has the right to a healthy environment to live in. Everyone is obliged to promote
and protect the environment. The Republic provides conditions for the exercise of the right of citizens to a healthy environment.
Article 44
Everyone has a right to education. Education is accessible to everyone under equal conditions. primary education is compulsory and free.
Article 45
Citizens have a right to establish private at schools at all levels of education, with the exception of primary education, under conditions determined by law.
Article 46
The autonomy of universities is guaranteed. The conditions of establishment, performance and termination of the activities of a university are regulated by law.
Article 47
The freedom of scholarly, artistic and other forms of creative work is guaranteed. Rights deriving from scholarly, artistic or other intellectual creative work are guaranteed. The Republic stimulates, assists and protects the development of scholarship, the arts and culture. The Republic stimulates and assists scientific and technological development. The Republic stimulates and assists technical education and sport.
Article 48
Members of nationalities have a right freely to express, foster and develop their identity and national attributes. The Republic guarantees the protection of the ethnic, cultural, linguistic and religious identity of the nationalities. Members of the nationalities have the right to establish institutions for culture and art, as well as scholarly and other associations for the expression, fostering and development of their identity. Members of the nationalities have the right to instruction in their language in primary and secondary education, as determined by law. In schools where education is carried out in the language of a nationality, the
Macedonian language is also studied. Article 49
The Republic cares for the status and rights of those persons belonging to the Macedonian people in neighbouring countries, as well as Macedonian expatriates, assists their cultural development and promotes links with them. The Republic cares for the cultural, economic and social rights of the citizens of the Republic abroad.

3. Guarantees of basic freedoms and rights

Article 50
Every citizen may invoke the protection of freedoms and rights determined by the Constitution before the regular courts, as well as before the Constitutional Court of Macedonia, through a procedure based upon the principles of priority and urgency. Judicial protection of the legality of individual acts of state administration, as well as of other institutions carrying out public mandates, is guaranteed. A citizen has the right to be informed on human rights and basic freedoms as well as actively to contribute, individually or jointly with others, to their promotion and protection.
Article 51
In the Republic of Macedonia laws shall be in accordance with the Constitution and all other regulations in accordance with the Constitution and law. Everyone is obliged to respect the Constitution and the laws.
Article 52
Laws and other regulations are published before they come into force. Laws and other regulations are published in "The Official Gazette of the Republic of Macedonia" at most seven days after the day of their adoption. Laws come into force on the eighth day after the day of their publication at the earliest, or on the day of publication in exceptional cases determined by the Assembly. Laws and other regulations may not have a retroactive effect, except in cases when this is more favourable for the citizens.
Article 53
Attorneyship is an autonomous and independent public service, providing legal assistance and carrying out public mandates in accordance with the law.
Article 54
The freedoms and rights of the individual and citizen can be restricted only in cases determined by the Constitution. The freedoms and rights of the individual and citizen can be restricted during states of war or emergency, in accordance with the provisions of the Constitution. The restriction of freedoms and rights cannot discriminate on grounds of sex, race, colour of skin, language, religion, national or social origin, property or social status. The restriction of freedoms and rights cannot be applied to the right to life, the interdiction of torture, inhuman and humiliating conduct and punishment, the legal determination of punishable offences and sentences, as well as to the freedom of personal conviction, conscience, thought and religious confession.

4. Foundations for economic relations

Article 55
The freedom of the market and entrepreneurship is guaranteed. The Republic ensures an equal legal position to all parties in the market. The Republic takes measures against monopolistic positions and monopolistic conduct on the market. The freedom of the market and entrepreneurship san be restricted by law only for reasons of the defence of the Republic, protection of the natural and living environment or public health.
Article 56
All the natural resources of the Republic of Macedonia, the flora and fauna, amenities in common use, as well as the objects and buildings of particular cultural and historical value determined by law, are amenities of common interest for the Republic and enjoy particular protection. The Republic guarantees the protection, promotion and enhancement of the historical and artistic heritage of the Macedonian people and of the nationalities and the treasures of which it is composed regardless of their legal status. The law regulates the mode and conditions under which specific items of general interest for the Republic can be ceded for use.
Article 57
The Republic of Macedonia stimulates economic progress and provides for a more balanced spatial and regional development, as well as for the more rapid development of economically underdeveloped regions.
Article 58
Ownership and labour form the basis for management and sharing in decision-making. Participation in management and decision-making in public institutions and services is regulated by law, on the principles of expertise and competence.
Article 59
Foreign investors are guaranteed the right to the free transfer of invested capital and profits. The rights obtained on the basis of the capital invested may not be reduced by law or other regulations.
Article 60
The National Bank of the Republic of Macedonia is a currency-issuing bank. The National Bank is autonomous and responsible for the stability of the currency, monetary policy and for the general liquidity of payments in the Republic and abroad. The organization and work of the National Bank are regulated by law.
III. THE ORGANIZATION OF STATE AUTHORITY

1. The Assembly of the Republic of Macedonia

Article 61
The Assembly of the Republic of Macedonia is a representative body of the citizens and the legislative power of the Republic is vested in it. The organization and functioning of the Assembly are regulated by the Constitution and by the Rules of Procedure.
Article 62
The Assembly of the Republic of Macedonia is composed of 120 to 140 Representatives. The Representatives are elected at general, direct and free elections and by secret ballot. The Representative represents the citizens and makes decisions in the Assembly in accordance with his/her personal convictions. A Representative,s mandate cannot be revoked. The mode and conditions of election of Representatives are regulated by a low adopted by a majority vote of the total number od Representatives.
Article 63
The Representatives for the Assembly are elected for a term of four years. The mandate of Representatives is verified by the Assembly. The length of the mandate is reckoned from the constitutive meeting of the Assembly. Each newly-elected Assembly must hold a constitutive meeting 20 days at the latest after the election was held. The constitutive meeting is called by the President of the Assembly of the previous term.
If a constitutive meeting is not called within the time laid down, the Representatives assemble and constitute the Assembly themselves on the twenty-first day after the completion of the elections.
Elections for Representatives to the Assembly are held within the last 90 days of the term of the current Assembly, or within 60 days from the day of dissolution of the Assembly.
The term of office of the Representatives to the Assembly can be extended only during states of war or emergency.
Cases where a citizen cannot be elected a Representative, owing to the incompatibility of this office with other public offices or professions already held, are defined by law. The Assembly is dissolved when more than half of the total number of Representatives vote for dissolution.
Article 64
Representatives enjoy immunity. A Representative cannot be held to have committed a criminal offence or be detained owing to views he/she has expressed or to the way he/she has voted in the Assembly. A Representative cannot be detained without the approval of the Assembly unless found committing a criminal offence for which a prison sentence of at least five years is prescribed. The Assembly can decide to invoke immunity for a Representative without his/her request, should it be necessary for the performance of the presentative,s office. Representatives may not be called up for duties in the Armed Forces during the course of their term of office. A Representative is entitled to remuneration determined by law.
Article 65
A Representative may resign his/her mandate. The Representative submits his/her resignation in person at a session of the Assembly.The mandate of a Representative terminates if he/she is sentenced for a criminal offence for which a prison sentence of at least five years is prescribed.The Representative can have his/her mandate revoked for committing a criminal offence making him/her unfit to perform the office of a Representative, as well as for absence from the Assembly for longer than 6 months for no justifiable reason. Revocation of the mandate is determined by the Assembly ba a two-thirds majority vote of all Representatives.
Article 66
The Assembly is in permanent session. The Assembly works at meetings. The meetings of the Assembly are called by the President of the Assembly. The Assembly adopts the Rules of Procedure by a majority vote of the total number of Representatives.
Article 67
The Assembly elects a President and one or more Vice-Presidents from the ranks of the Representatives by a majority vote of the total number of Representatives. The President of the Assembly represents the Assembly, ensures the application of the Rules of Procedure and
carries out other responsibilities determined by the Constitution and the Rules of Procedure of the Assembly.
The office of the President of the Assembly is incompatible with the performance of other public offices, professions or appointment in a political party. The President of the Assembly issues notice of the election of Representatives and of the President of the Republic.
Article 68
The Assembly of the Republic of Macedonia
- adopts and changes the Constitution;
- adopts laws and gives the authentic interpretation of laws;
- determines public taxes and fees;
- adopts the budget and the balance of payments of the Republic;
- adopts the spatial plan of the Republic;
- ratifies international agreements;
- decides on war and peace;
- makes decisions concerning any changes in the borders of the Republic;
- makes decisions on association in and disassociation from any form of union or community with other states;
- issues notice of a referendum;
- makes decisions concerning the reserves of the Republic;
- sets up councils;
- elects the Government of the Republic of Macedonia;
- elects judges to the Constitutional Court of the Republic of Macedonia;
- carries out elections and discharges judges;
- selects, appoints and dismisses other holders of public and other office determined by the
Constitution and law;
- carries out political monitoring and supervision of the Government and other holders od public office responsible to the Assembly;
- proclaims amnesties; and
- performs other activities determined by the Constitution.
In carrying out the duties within its sphere of competence, the Assembly adopts decisions, declarations, resolutions, recommendations and conclusions.
Article 69
The Assembly may work if its meeting is attended by a majority of the total number of Representatives. The Assembly makes decisions by a majority vote of the Representatives attending, but no less than one-third of the total number of Representatives, in so far as the Constitution does not provide for a qualified majority.
Article 70
The meetings of the Assembly are open to the public. The Assembly may decide to work without the presence of the public by a two-thirds majority vote of the total number of Representatives.
Article 71
The right to propose adoption of a law is given to every Representative of the Assembly, to the Government of the Republic and to a group of at least 10,000 voters.The initiative for adopting a law may be given to the authorized instances by any citizen, group of citizens, institutions or associations.
Article 72
An interpellation may be made concerning the work of any public office-holder, the Government and any of its members individually, as well as on issues concerning the performance of state bodies.Interpellation may be made by a minimum of five Representatives.All Representatives have the right to ask a Representative's question.The mode and procedure for submitting and debating on an interpellation and Representative's question are regulated by the Rules of Procedure.
Article 73
The Assembly decides on issuing notice of a referendum concerning specific matters within its sphere of competence by a majority vote of the total number of Representatives.The decision of the majority of voters in a referendum is adopted on condition that more than half of the total number of voters voted.The Assembly is obliged to issue notice of a referendum if one is proposed by at least 150,000 voters.The decision made in a referendum is binding.
Article 74
The Assembly makes decisions on any change in the borders of the Republic by a two-thirds majority vote of the total number of Representatives.The decision on any change in the borders of the Republic is adopted by referendum, in so far as it is accepted by the majority of the total number of voters.
Article 75
Laws are declared by promulgation. The promulgation declaring a law is signed by the President of the Republic and the President of the Assembly. The President of the Republic may decide not to sign the promulgation declaring a law. The Assembly reconsiders the law and the President of the Republic is then obliged to sign the promulgation in so far as it is adopted by a majority vote of the total number of Representatives. The President is obliged to sign a promulgation if the law has been adopted by a two-thirds majority vote of the total number of Representatives in accordance with the Constitution.
Article 76
The Assembly sets up permanent and temporary working bodies. The Assembly may set up survey commissions for any domain or any matter of public interest. A proposal for setting up a survey commission may be submitted by a minimum of 20 Representatives. The Assembly sets up a permanent survey commission for the protection of the freedoms and rights of citizens. The findings of the survey commissions form the basis for the initiation of proceedings to ascertain the answerability of public office-holders.
Article 77
The Assembly elects the Public Attorney. The Public Attorney protects the constitutional and legal rights of citizens when violated by bodies of state administration and by other bodies and organizations with public mandates. The Public Attorney is elected for a term of eight
years, with the right to one reelection. The conditions for election and dismissal, the sphere of competence and the mode of work of the Public Attorney are regulated by law.
Article 78
The Assembly establishes a Council for Inter-Ethnic Relations. The Council consists of the President of the Assembly and two members each from the ranks of the Macedonians, Albanians, Turks, Vlachs and Romanies, as well as two members from the ranks of other nationalities in Macedonia. The President of the Assembly is President of the Council. The Assembly elects the members of the Council. The Council considers issues of inter-ethnic relations in the Republic and makes appraisals and proposals for their solution. The Assembly is obliged to take into consideration the appraisals and proposals of the Council and to make decisions regarding them.

2. The President of the Republic of Macedonia

Article 79
The President of the Republic Macedonia represents the Republic. The president of the Republic is Commander-in-Chief of the Armed Forces of Macedonia. The President of the Republic exercises his/her rights and duties on the basis and within the framework of the Constitution and laws.
Article 80
The President of the Republic is elected in general and direct elections, by secret ballot, for a term of five years. A person may be elected President of the Republic two times at most. The President of the Republic shall be a citizen of the Republic of Macedonia. A person may be elected President of the Republic if over the age of at least 40 on the day of election. A person may not be elected President of the Republic if, on the day of election, he/she has not been a resident of the Republic of Macedonia for at least ten years within the last fifteen years.
Article 81
A candidate for President of the Republic can be nominated by a minimum of 10,000 voters
or at least 30 Representatives. A candidate for President of the Republic is elected if voted by a majority of the total number of voters. If in the first round of voting no candidate wins the majority required, voting in the second round is restricted to the two candidates who have
won most votes in the first round. The second round takes place within 14 days of the termination of voting in the first round. A candidate is elected President if he/she wins a majority of the votes of those who voted, provided more than half of the registered voters voted. If in the second round of voting no candidate wins the required majority of votes, the whole electoral procedure is repeated. If only one candidate is nominated for the post od President of the Republic and he/she does not obtain the required majority of votes in the first round, the whole electoral procedure is repeated.
The election of the President of the Republic takes place within the last 60 days of the term of the previous President. Should the term of office of the President of the Republic be terminated for any reason, the election of a new President takes place within 40 days from the day of termination.
Before taking up office, the President of the Republic makes a solemn declaration before the
Assembly of his/her commitment to respect the Constitution and the laws.
Article 82
In case of death, resignation, permanent inability to perform his/her duties, or in case of termination of the mandate in accordance with the provisions of the Constitution, the office of the President of the Republic is carried out by the President of the Assembly until the election of the new President. Decisions on the applicability of the conditions, for the cessation of office of the President of the Republic are the official duty of the Constitutional Court.
Should the President of the Republic be temporarily unable to perform his/her duties, the President of the Assembly deputizes for him/her.While the President of the Assembly is performing the office of President of the Republic, he/she takes part in the work of the Assembly without the right to vote.
Article 83
The duty of the President of the Republic is incompatible with the performance of any other public office, profession or appointment in a political party. The President of the Republic is granted immunity. The Constitutional Court decides by a two-thirds majority vote of the total number of judges on any case for withholding immunity and approving of detention for the President of the Republic.
Article 84
The President of the Republic of Macedonia
- nominates a mandator to constitute the Government of the Republic of Macedonia;
- appoints and dismisses by decree ambassadors and other diplomatic representatives of the
Republic of Macedonia abroad;
- accepts the credentials and letters of recall of foreign diplomatic representatives;
- proposes two judges to sit on the Constitutional Court of the Republic of Macedonia;
- proposes two members of the Republican Judicial Council;
- appoints three members to the Security Council of the Republic of Macedonia;- proposes the members of the Council for Inter-Ethnic Relations;
- appoints and dismisses other holders of state and public office determined by the
Constitution and the law;
- grants decorations and honours in accordance with the law;
- grants pardons in accordance with the law; and
- performs other duties determined by the Constitution. Article 85
The President of the Republic addresses the Assembly on issues within his/her sphere of competence at least once a year.
The Assembly may request the President of the Republic to state an opinion on issues within his/her sphere of competence.
Article 86
The President of the Republic is President of the Security Council of the Republic of Macedonia. The Security Council of the Republic is composed of the President of the Republic, the President of the Assembly, the Prime Minister, the Ministers heading the bodies of state administration in the fields of security, defence and foreign affairs and three members appointed by the President of the Republic. The Council considers issues relating to the security and defence of the Republic and makes policy proposals to the Assembly and the Government.
Article 87
The President is held accountable for any violation of the Constitution in exercising his/her rights and duties. The procedure for determining the President of the Republic's answerability is initiated by the Assembly with a two-thirds majority vote of all Representatives. It is the Constitutional Court that decides on the answerability of the President by a two-thirds majority vote of all judges. If the Constitutional Court considers the president answerable for a violation, his/her mandate is terminated by the force of the Constitution.

3. The Government of the Republic of Macedonia

Article 88
Executive power is vested in the Government of the Republic of Macedonia. The Government exercises its rights and competence on the basis and within the framework of the Constitution and law.
Article 89
The Government is composed of a prime Minister and Ministers. The Prime Minister and the Ministers cannot be Representatives in the Assembly. The Prime Minister, and Ministers are granted immunity. The Government decides on their immunity. The Prime Minister, Deputy Prime Ministers and Ministers cannot be called up for duties in the Armed Forces. The office of Prime Minister or Minister is incompatible with any other public office or profession. The organization and mode of working of the Government are regulated by law.
Article 90
The President of the Republic of Macedonia is obliged, within 10 days of the constitution of the Assembly, to entrust the mandate for constituting the Government to a candidate from the party or parties which has/have a majority in the Assembly. Within 20 days from the day of being entrusted with the mandate, the mandator submits a programme to the Assembly and proposes the composition of the Government. The Government is elected by the Assembly on the proposal of the mandator and on the basis of the programme by a majority vote of the total number of Representatives.
Article 91
The Government of the Republic of Macedonia
- determines the policy of carrying out the laws and other regulations of the Assembly and is responsible for their execution;
- proposes laws, the budget of the Republic and other regulations adopted by the Assembly;
- proposes a spatial plan of the Republic;
- proposes decisions concerning the reserves of the Republic and sees to their execution;
- adopts bylaws and other acts for the execution of laws;
- lays down principles on the internal organization and work of the Ministries and other administrative bodies, directing and supervising their work;
- provides appraisals of drafts of laws and other acts submitted to the Assembly by other authorized bodies;
- decides on the recognition of states and governments;
- establishes diplomatic and consular relations with other states;
- makes decisions on opening diplomatic and consular offices abroad;
- proposes the appointment of ambassadors and Representatives of the Republic of Macedonia
abroad and appoints chiefs of consular offices;
- proposes the Public Prosecutor;
- appoints and dismisses holders of public and other office determined by the Constitution and laws; and
- performs other duties determined by the Constitution and law. Article 92
The Government and each of its members are accountable to the Assembly. The Assembly may take a vote of no-confidence in the Government. A vote of no-confidence in the Government may be initiated by a minimum od 20 Representatives. The vote of no- confidence in the Government is taken after three days have elapsed from the day of its proposal. Another vote of no-confidence in the Government may not be proposed before 90 days have elapsed since the last such vote, unless proposed by a majority of all Representatives. A vote of no-confidence in the Government is adopted by a majority vote of all the Representatives. If a vote of no-confidence in the Government is passed, the Government is obliged to submit its resignation.
Article 93
The Government itself has the right to raise the question of confidence before the Assembly. The Government has the right go submit its resignation. The resignation of the Prime Minister, his/her death or permanent inability to perform his/her duties entail the resignation of the Government. The Government ceases its term of office when the Assembly is
dissolved. When a vote of no-confidence in the Government has been passed, it has submitted its resignation, or its term of office has ceased owing to the dissolution of the Assembly, the same Government remains on duty until the election of a new Government.
Article 94
A member of the Government has the right to submit his/her resignation. The Prime Minister may propose the dismissal of a member of the Government. The Assembly decides on the proposal for the dismissal of a member of the Government at its first meeting following the proposal. If the Prime Minister dismisses more than one-third of the initial composition of the Government, the Assembly follows the same procedure as for the election of a new Government.
Article 95
The state administration consists of Ministries and other administrative bodies and organizations determined by law. Political organization and activities within bodies of state administration are prohibited. The organization and work of the bodies of state administration are regulated by a law to be adopted by a two-thirds majority vote of all Representatives.
Article 96
The bodies of state administration perform the duties within their sphere of competence autonomously and on the basis and within the framework of the Constitution and laws, being accountable for their work to the Government.
Article 97
The bodies of state administration in the fields of defence and the police are to be headed by civilians who have been civilians for at least three years before their election to these offices.

4. The Judiciary

Article 98
Judiciary power is exercised by courts. Courts are autonomous and independent. Courts judge on the basis of the Constitution and laws and international agreements ratified in accordance with the Constitution. There is one form of organization for the judiciary. Emergency courts are prohibited. The types of courts, their spheres of competence, their establishment, abrogation, organization and composition, as well as the procedure they follow are regulated by a law adopted by a majority vote of two-thirds of the total number of Representatives.
Article 99
A judge is elected without restriction of his/her term of office. A judge cannot be transferred against his/her will.
A judge is discharged
- if he/she so requests;
- if he/she permanently loses the capability of carrying out a judge,s office, which is determined by the Republican Judicial Council;
- if he/she fulfills the conditions for retirement;
- if he/she is sentenced for a criminal offence to a prison term of a minimum of six months;
- owing to a serious disciplinary offence defined in law, making him/her unsuitable to perform a judge,s office as decided by the Republican Judicial Council; and
- owing to unprofessional and unethical performance of a judge,s office, as decided by the
Republican Judicial Council in a procedure regulated by law. Article 100
Judges are granted immunity. The Assembly decides on the immunity of judges. The performance of a judge,s office in incompatible with other public office, profession or membership in a political party. Political organization and activity in the judiciary is prohibited.
Article 101
The Supreme Court of the Republic of Macedonia is the highest court in the Republic, providing uniformity in the implementation of the laws by the courts.
Article 102
Court hearings and the passing of verdicts are public. The public can be excluded in cases determined by law.
Article 103
The court tries cases in council. The law determines cases in which a judge can sit alone. Jury judges take part in a trial in cases determined by law. Jury judges cannot be held answerable for their opinions and decisions concerning their verdict.
Article 104
The Republican Judicial Council is composed of seven members. The Assembly elects the members of the Council. The members of the Council are elected from the ranks of outstanding members of the legal profession for a term of six wears with the right to one
reelection. Members of the Republican Judicial Council are granted immunity. The Assembly decides on their immunity. The office of a member of the Republican Judicial Council is incompatible with the performance of other public offices, professions or membership in political parties.
Article 105
The Republican Judicial Council
- proposes to the Assembly the election and discharge of judges and determines proposals for the discharge of a judge,s office in cases laid down in the Constitution;
- decides on the disciplinary answerability of judges;
- assesses the competence and ethics of judges in the performance of their office; and
- proposes two judges to sit on the Constitutional Court of the Republic of Macedonia.

5. The Public Prosecutor,s Office

Article 106
The Public Prosecutor's Office is a single and autonomous state body carrying out legal measures against persons who have committed criminal and other offences determined by law, it also performs other duties determined by law. The Public Prosecutor's Office carries
out its duties on the basis of and within the framework of the Constitution and law. The Public Prosecutor is appointed by the Assembly for a term of six years and is discharged by the Assembly.
Article 107
The Public Prosecutor is granted immunity. The Assembly decides on his/her immunity. The office of the Public Prosecutor is incompatible with the performance of any other public office, profession or membership in a political party.
IV. THE CONSTITUTIONAL COURT OF THE REPUBLIC OF MACEDONIA Article 108
The Constitutional Court of the Republic of Macedonia is a body of the Republic protecting constitutionality and legality.
Article 109
The Constitutional Court of the Republic of Macedonia is composed of nine judges. The Assembly elects the judges to the Constitutional Court by a majority vote of the total number of Representatives. The term of office of the judges is nine years without the right to reelection. The Constitutional Court elects a President from its own ranks for a term of three years without the right to reelection. Judges of the Constitutional Court are elected from the ranks of outstanding members of the legal profession.
Article 110
The Constitutional Court of the Republic of Macedonia
- decides on the conformity of laws with the Constitution;
- decides on the conformity of collective agreements and other regulations with the
Constitution and laws;
- protects the freedoms and rights of the individual and citizen relating to the freedom of
conviction, conscience, thought and public expression of thought, political association and activity as well as to the prohibition of discrimination among citizens on the ground of sex, race, religion or national, social or political affiliation;
- decides on conflicts of competency among holders of legislative, executive and judicial offices;
- decides on conflicts of competency among Republic bodies and units of local self- government;
- decides on the answerability of the President of the Republic;
- decides on the constitutionality of the programmes and statutes of political parties and associations of citizens; and
- decides on other issues determined by the Constitution.
Article 111
The office of judge of the Constitutional Court is incompatible with the performance of other public office, profession or membership in a political party. Judges of the Constitutional Court are granted immunity. The Constitutional Court decides on their immunity. Judges of the Constitutional Court cannot be called up for duties in the Armed Forces. The office of a judge of the Constitutional Court ceases when the incumbent resigns. A judge of the Constitutional Court shall be discharged from office if sentenced for a criminal offence to unconditional imprisonment of a minimum of six months, or if he/she permanently loses the capability of performing his/her office, as determined by the Constitutional Court.
Article 112
The Constitutional Court shall repeal or invalidate a law if it determines that the law does not conform to the Constitution. The Constitutional Court shall repeal or invalidate a collective agreement, other regulation or enactment, statute or programme of a political party or association, if it determines that the same does not conform to the Constitution or law. The decisions of the Constitutional Court are final and executive.
Article 113
The mode of work and the procedure of the Constitutional Court are regulated by an enactment of the Court.
V. LOCAL SELF-GOVERNMENT Article 114
The right of citizens to local self-government is guaranteed. Municipalities are units of local self-government. Within municipalities forms of neighbourhood self-government may be established. Municipalities are financed from their own sources of income determined by law as well as by funds from the Republic. Local self-government is regulated by a law adopted by a two-thirds majority vote of the total number of Representatives.
Article 115
In units of local self-government, citizens directly and through representatives participate in decision-making on issues of local relevance particularly in the fields of urban planning, communal activities, culture, sport, social security and child care, preschool education, primary education, basic health care and other fields determined by law. The municipality is autonomous in the execution of its constitutionally and legally determined spheres of
competence; supervision of the legality of its work is carried out by the Republic. The carrying out of specified matters can by law be entrusted to the municipality by the Republic.
Article 116
The territorial division of the Republic and the area administered by each municipality are defined by law.
Article 117
The City of Skopje is a particular unit of local self-government the organization of which is regulated by law. In the City of Skopje, citizens directly and through representatives participate in decision-making on issues of relevance for the City of Skopje particularly in the filed of urban planning, communal activities, culture, sport, social security and child care, preschool education, primary education, basic health care and other fields determined by law. The City of Skopje is financed from its own sources of income determined by law, as well as by funds from the Republic. The City is autonomous in the execution of its constitutionally and legally determined spheres of competence; supervision of the legality of its work is carried out by the Republic. By law, the Republic can entrust the carrying out of specified matters to the City.
VI. INTERNATIONAL RELATIONS Article 118
The international agreements ratified in accordance with the Constitution are part of the internal legal order and cannot be changed by law.
Article 119
International agreements are concluded in the name of the Republic of Macedonia by the President of the Republic of Macedonia. International agreements may also be concluded by the Government of the Republic of Macedonia, when it is so determined by law.
Article 120
A proposal for association in a union or community with other states or for dissociation from a union or community with other states may be submitted by the President of the Republic, the Government or by at least 40 Representatives.
The proposal for association in or dissociation from a union or community with other states is accepted by the Assembly by a two-thirds majority vote of the total number of Representatives. The decision of association in or dissociation from a union or community is adopted if it is upheld in a referendum by the majority of the total number of voters in the Republic.
Article 121
A decision of association or dissociation concerning membership in international organizations is adopted by the Assembly by a majority vote of the total number of Representatives of the Assembly and proposed by the President of the Republic, the Government or at least 40 Representatives of the Assembly.

VII.THE DEFENCE OF THE REPUBLIC AND STATES OF WAR AND EMERGENCY

Article 122
The Armed Forces of the Republic od Macedonia protect the territorial integrity and independence of the Republic. The defence of the Republic is regulated by a law adopted by a two-thirds majority vote of the total number of Representatives.
Article 123
No person is authorized to recognize occupation of the Republic of Macedonia or of part thereof.
Article 124
A state of war exists when direct danger of military attack on the Republic is impending, or when the Republic is attacked, or war is declared on it. A state of war is declared by the Assembly by a two-thirds majority vote of the total number of Representatives of the Assembly, on the proposal of the President of the Republic, the Government or at least 30
Representatives. If the Assembly cannot meet, the decision on the declaration of a state of war is made by the President of the Republic who submits it to the Assembly for confirmation as soon as it can meet.
Article 125
A state of emergency exists when major natural disasters or epidemics take place. A state of emergency on the territory of the Republic of Macedonia or on part thereof is determined by the Assembly on a proposal by the President of the Republic, the Government or by at least
30 Representatives. The decision to establish the existence of a state of emergency is made by a two-thirds majority vote of the total number of Representatives and can remain in force for a maximum of 30 days. If the Assembly cannot meet, the decision to establish the existence of a state of emergency is made by the President of the Republic, who submits it to the Assembly for confirmation as soon as it can meet.
Article 126
During a state of war or emergency, the Government, in accordance with the Constitution and law, issues decrees with the force of law. The authorization of the Government to issue decrees with the force of law lasts until the termination of the state of war or emergency, on which the Assembly decides.
Article 127
During the state of war, if the Assembly cannot meet, the President of the Republic may appoint and discharge the Government, as well as appoint or dismiss officials whose election is within the sphere of competence of the Assembly.
Article 128
The mandate of the judges of the Constitutional Court of Macedonia, as well as members of the Republican Judicial Council is extended for the duration of the state of war or emergency.
VIII. CHANGES IN THE CONSTITUTION Article 129
The Constitution of the Republic of Macedonia can be changed or supplemented by constitutional amendments.
Article 130
A proposal to initiate a change in the Constitution in the Republic of Macedonia may be made by the President of the Republic, by the Government, by at least 30 Representatives, or by
150,000 citizens.
Article 131
The decision to initiate a change in the Constitution is made by the Assembly by a two-thirds majority vote of the total number of Representatives. The draft amendment to the Constitution is confirmed by the Assembly by a majority vote of the total number of Representatives and then submitted to public debate. The decision to change the Constitution is made by the Assembly by a two-thirds majority vote of the total number of Representatives. The change in the Constitution is declared by the Assembly.

IX. TRANSITIONAL AND FINAL CLAUSES

Article 132
Time of residence in other republics in the Socialist Federative Republic of Yugoslavia is also included in the time span specified in Article 80, Paragraph 5.
Article 133
A Constitution Act shall be adopted for the implementation of the Constitution. The Constitution Act is adopted by a two-thirds majority vote of the total number of Representatives. The Constitution Act is declared by the Assembly and comes into force simultaneously with the declaration of the Constitution.
Article 134
This Constitution comes into force on the day it is declared in the Assembly of the Republic of Macedonia.

X.AMENDMENTS TO THE CONSTITUTION OF THE REPUBLIC OF MACEDONIA

AMENDMENT I

1. The Republic of Macedonia has no territorial pretensions towards any neighboring state.
2. The borders of the Republic of Macedonia can only be changed in accordance with the Constitution and on the principle of free will, as well as in accordance with generally accepted international norms.
3. Clause 1. of this Amendment is an Addendum to Article 3 of the Constitution of the
Republic of Macedonia. Clause 2. replaces Paragraph 3 of the same Article.

AMENDMENT II

1. In the exercise of this concern the Republic will not interfere in the sovereign rights of other states or in their internal affairs.
2. This Amendment is an Addendum to Paragraph 1 of Article 49 of the Constitution of the
Republic of Macedonia.
These Amendments are an integral part of the Constitution of the Republic of Macedonia and came into force on the day they were promulgated, on January 6th, 1992.

AMENDMENT III

1. Detention until the indictment may last, by a court decision, for a maximum period of 180 days from the day of detention.
After the indictment, detention may be prolonged or determined by a competent court in case
and in procedure prescribed by law.
2. This amendment replaces Paragraph 5 of Article 12 of the Constitution.

AMENDMENT IV

1. The citizens of the Republic of Macedonia, the Macedonian people, as well as citizens living within its borders who are part of the Albanian people, the Turkish people, the Vlach people, the Serbian people, the Romany people, the Bosniak people and others taking responsibility for the present and future of their fatherland, aware of and grateful to their predecessors for their sacrifice and dedication in their endeavours and struggle to create an independent and sovereign state of Macedonia, and responsible to future generations to preserve and develop everything that is valuable from the rich cultural inheritance and coexistence within Macedonia, equal in rights and obligations towards the common good - the Republic of Macedonia - in accordance with the tradition of the Krushevo Republic and the decisions of the Antifascist People’s Liberation Assembly of Macedonia, and the Referendum of September 8, 1991, have decided to establish the Republic of Macedonia as an
independent, sovereign state, with the intention of establishing and consolidating the rule of law, guaranteeing human rights and civil liberties, providing peace and coexistence, social justice, economic well-being and prosperity in the life of the individual and the community, and, in this regard, through their representatives in the Assembly of the Republic of Macedonia, elected in free and democratic elections, adopt . . . .
2. Item 1 of this amendment replaces the Preamble of the Constitution of the Republic of
Macedonia.

AMENDMENT V

1. The Macedonian language, written using its Cyrillic alphabet, is the official language throughout the Republic of Macedonia and in the international relations of the Republic of Macedonia.
Any other language spoken by at least 20 percent of the population is also an official language, written using its alphabet, as specified below. Any official personal documents of citizens speaking an official language other than Macedonian shall also be issued in that language, in addition to the Macedonian language, in accordance with the law. Any person living in a unit of local self-government in which at least 20 percent of the population speaks an official language other than Macedonian may use that official language to communicate with the regional office of the central government with responsibility for that municipality; such an office shall reply in that language in addition to Macedonian. Any person may use any official language to communicate with a main office of the central government, which shall reply in that language in addition to Macedonian.
In the organs of the Republic of Macedonia, any official language other than Macedonian may be used in accordance with the law. In the units of local self-government where at least 20 percent of the population speaks a particular language, that language and its alphabet shall be used as an official language in addition to the Macedonian language and the Cyrillic alphabet. With respect to languages spoken by less than 20 percent of the population of a unit of local self-government, the local authorities shall decide on their use in public bodies.
2. This amendment replaces Article 7 of the Constitution of the Republic of Macedonia.

AMENDMENT VI

1. Equitable representation of persons belonging to all communities in public bodies at all levels and in other areas of public life;
2. Item 1 of this amendment is an addition to line 2 of Article 8 of the Constitution of the
Republic of Macedonia.

AMENDMENT VII

1. The Macedonian Orthodox Church, as well as the Islamic Religious Community in Macedonia, the Catholic Church, Evangelical Methodist Church, the Jewish Community and other Religious communities and groups are separate from the state and equal before the law.
2. The Macedonian Orthodox Church, as well as the Islamic Religious Community in Macedonia, the Catholic Church, Evangelical Methodist Church, the Jewish Community and other Religious communities and groups are free to establish schools and other social and charitable institutions, by way of a procedure regulated by law.
3. Item 1 of this amendment replaces paragraph 3 of Article 19 and Item 2 replaces paragraph
4 of Article 19 of the Constitution of the Republic of Macedonia.

AMENDMENT VIII

1. Members of communities have a right freely to express, foster and develop their identity and community attributes, and to use their community symbols. The Republic guarantees the protection of the ethnic, cultural, linguistic and religious identity of all communities. Members of communities have the right to establish institutions for culture, art, science and education, as well as scholarly and other associations for the expression, fostering and development of their identity. Members of communities have the right to instruction in their language in primary and secondary education, as determined by law. In schools where education is carried out in another language, the Macedonian language is also studied.
2. This amendment replaces Article 48 of the Constitution of the Republic of Macedonia.

AMENDMENT IX

1. The Republic guarantees the protection, promotion and enhancement of the historical and artistic heritage of Macedonia and all communities in Macedonia and the treasures of which it is composed, regardless of their legal status.
2. Item 1 of this amendment replaces paragraph 2 Article 56 of the Constitution of the
Republic of Macedonia.

AMENDMENT X

1. The Assembly can take a decision if its meeting is attended by a majority of the total number of Representatives. The assembly makes decisions by a majority vote of the Representatives attending, but no less than one-third of the total number of Representatives, in so far as the Constitution does not provide for a qualified majority.
2. For laws that directly affect culture, use of language, education, personal documentation, and use of symbols, the Assembly makes decisions by a majority vote of the Representatives attending, within which there must be a majority of the votes of the Representatives attending who belong to communities not in the majority in the population of Macedonia. In the event of a dispute within the Assembly regarding the application of this provision, the Committee on Inter-Community Relations shall resolve the dispute.
3. This amendment replaces Article 69 of the Constitution of the Republic of Macedonia.

AMENDMENT XI

1. The Assembly elects the Public Attorney by a majority vote of the total number of Representatives, within which there must be a majority of the votes of the total number of Representatives who belong to communities not in the majority in the population of Macedonia.
2. The Public Attorney protects the constitutional rights and legal rights of citizens when
these are violated by bodies of state administration and by other bodies and organizations with public mandates. The Public Attorney shall give particular attention to safeguarding the principles of non-discrimination and equitable representation of communities in public bodies at all levels and in other areas of public life.
3. Item 1 of this amendment replaces paragraph 1 of Article 77, and Item 2 is added to paragraph 2 of Article 77 of the Constitution of the Republic of Macedonia.

AMENDMENT XII

1. The Assembly shall establish a Committee for Inter-Community Relations.
The Committee consists of 19 members of whom 7 members each are from the ranks of the Macedonians and Albanians within the Assembly, and a member each from among the Turks, Vlachs, Romas, Serbs and Bosniaks. If one of the communities does not have representatives, the Public Attorney, after consultation with relevant representatives of those communities, shall propose the remaining members of the Committee.
The Assembly elects the members of the Committee. The Committee considers issues of inter-community relations in the Republic and makes appraisals and proposals for their solution. The Assembly is obliged to take into consideration the appraisals and proposals of the Committee and to make decisions regarding them. In the event of a dispute among members of the Assembly regarding the application of the voting procedure specified in Article 69(2), the Committee shall decide by a majority vote whether the procedure applies.
2. Item 1 of this amendment replaces Article 78 of the Constitution of the Republic of
Macedonia and line 7 of Article 84 is deleted.

AMENDMENT XIII

1. In appointing the three members, the President shall ensure that the Security Council as a whole equitably reflects the composition of the population of Macedonia.
2. Item 1 of this amendment is added to paragraph 2 of Article 86 of the Constitution of the
Republic of Macedonia.

AMENDMENT XIV

1. Three of the members shall be elected by a majority vote of the total number of Representatives, within which there must be a majority of the votes of the total number of Representatives who belong to the communities not in the majority in the population of Macedonia.
2. This amendment is added to paragraph 2 of Article 104 of the Constitution of the Republic of Macedonia.

AMENDMENT XV

1. The Assembly elects the judges of the Constitutional Court. The Assembly elects six of the judges to the Constitutional Court by a majority vote of the total number of Representatives. The Assembly elects three of the judges by a majority vote of the total number of Representatives, within which there must be a majority of the votes of the total number of Representatives who belong to the communities not in the majority in the population of Macedonia. The term of office of the judges is nine years without the right to re-election.
2. This amendment replaces paragraph 2 of Article 109 of the Constitution of the Republic of
Macedonia.

AMENDMENT XVI

1. Local self-government is regulated by a law adopted by a two-thirds majority vote of the total number of Representatives, within which there must be a majority of the votes of the total number of Representatives who belong to the communities not in the majority in the population of Macedonia. The laws on local finances, local elections, boundaries of municipalities, and the city of Skopje shall be adopted by a majority vote of the Representatives attending, within which there must be a majority of the votes of the Representatives attending who belong to the communities not in the majority in the population of Macedonia.
2. This amendment replaces paragraph 5 of Article 114 of the Constitution of the Republic of
Macedonia.

AMENDMENT XVII

1. In units of local self-government, citizens directly and through representatives participate in decision-making on issues of local relevance particularly in the fields of public services, urban and rural planning, environmental protection, local economic development, local finances, communal activities, culture, sport, social security and child care, education, health care and other fields determined by law.
2. In the city of Skopje the citizens directly and through representatives participate in decision-making on issues of relevance to the city of Skopje, particularly in the fields of public services, urban and rural planning, environmental protection, local economic development, local finances, communal activities, culture, sport, social security and child care, education, health care and other fields determined by law.
3. Item 1 of this amendment replaces paragraph 1 of Article 115 of the Constitution of the Republic of Macedonia, and Item 2 replaces paragraph 2 of Article 117 of the Constitution of the Republic of Macedonia.

AMENDMENT XVIII

1. A decision to amend the Preamble, the articles on local self-government, Article 131, any provision relating to the rights of members of communities, including in particular Articles 7,
8, 9, 19, 48, 56, 69, 77, 78, 86, 104 and 109, as well as a decision to add any new provision relating to the subject-matter of such provisions and articles, shall require a two-thirds
majority vote of the total number of Representatives, within which there must be a majority of the votes of the total number of Representatives who belong to the communities not in the
majority in the population of Macedonia.
2. With this amendment a new paragraph is added to paragraph 4 of Article 131 of the
Constitution of the Republic of Macedonia.

AMENDMENT XIX

1. The freedom and inviolability of correspondence and other forms of communication is guaranteed. Only a court decision may, under conditions and in procedure prescribed by law, authorise non-application of the principle of inviolability of correspondence and other forms of communication, in cases where it is indispensable to preventing or revealing criminal acts, to a criminal investigation or where required in the interests of security and defence of the Republic.
2. This amendment replaces Article 17 of the Constitution of the Republic of Macedonia. Pursuant to Article 131, paragraph 5 of the Constitution of the Republic of Macedonia, the Assembly of the Republic of Macedonia, at its session held on 7 December 2005 adopted the following
DECISION FOR PROCLAMATION OF THE AMENDMENTS XX, XXI, XXII, XXIII, XXIV, XXV, XXVI, XXVII, XXVIII, XXIX AND XXX TO THE CONSTITUTION OF THE REPUBLIC OF MACEDONIA
The amendments XX, XXI, XXII, XXIII, XXIV, XXV, XXVI, XXVII, XXVIII, XXIX and
XXX to the Constitution of the Republic of Macedonia are hereby proclaimed,
Which the Assembly of the Republic of Macedonia adopted at its session held on 7 December
2005.
THE ASSEMBLY OF THE REPUBLIC OF MACEDONIA
No. 07-4542/1 PRESIDENT
7 December 2005 OF THE ASSEMBLY OF THE REPUBLIC
Skopje OF MACEDONIA
designed by Ljupco Jordanovski, PhD ,
That the copy is true to the original is certified by:
DEPUTY-SECRETARY GENERAL OF THE ASSEMBLY OF THE REPUBLIC OF MACEDONIA Felek Kasami
AMENDMENTS XX, XXI, XXII, XXIII, XXIV, XXV, XXVI, XXVII, XXVIII, XXIX AND XXX TO THE CONSTITUTION OF THE REPUBLIC OF MACEDONIA
These Amendments are an integral part of the Constitution of the Republic of Macedonia and shall enter into force on the day of their promulgation.

AMENDMENT XX

1. For offences determined by law, sanction may be imposed, by a state administration body, organization and any other institution carrying public mandates.
Court protection is guaranteed against final verdict for an offence, under conditions and procedure determined by law.
2. This amendment is an addendum to Article 13 of the Constitution of the Republic of
Macedonia.

AMENDMENT XXI

1. The right to appeal against verdicts in first instance proceedings by a court is guaranteed. The right to appeal or any other legal protection against individual legal acts adopted in first
instance proceedings by an administration body, organization and any other institution
carrying public mandates shall be determined by law.
2. This amendment replaces Article 15 of the Constitution of the Republic of Macedonia.

AMENDMENT XXII

1. Proposes two members of the Judicial Council of the Republic of Macedonia.
2. This amendment replaces line 5, Article 84 of the Constitution of the Republic of
Macedonia.

AMENDMENT XXIII

1. The Prime Minister is granted immunity. The Assembly decides on his or her immunity.
2. This amendment replaces paragraph 3 of Article 89 of the Constitution of the Republic of
Macedonia.

AMENDMENT XXIV

1. P roposes the Public Prosecutor of the Republic of Macedonia having previously obtained opinion by the Council of Public Prosecutors.
2. This amendment replaces line 12 of Article 91 of the Constitution of the Republic of
Macedonia.

AMENDMENT XXV

1. Judiciary power is exercised by courts. Courts are autonomous and independent. Courts judge on the basis of the Constitution and laws and international agreements ratified in accordance with the Constitution. Emergency courts are prohibited.
The types of courts, their spheres of competence, their establishment, abrogation, organization and composition, as well as the procedure they follow are regulated by a law adopted by a of two-thirds majority vote of the total number of MP's.
2. Clause 1 of this amendment replaces Article 98 of the Constitution of the Republic of
Macedonia.

AMENDMENT XXVI

1. The term of office of a judge ceases
- if he/she so requests;
- if he/she permanently loses the capability of carrying out a judge 's office, which is determined by the Judicial Council of the Republic of Macedonia;
- if he/she fulfils the conditions for retirement;
- if he/she is sentenced for a criminal offence to a prison term of a minimum of six months;
- if he/she is elected or appointed to another public office, except when his/her judicial function rests under conditions determined by law;
A judge is discharged
- when he/she commits a serious disciplinary offense which makes him/her unsuitable to perform a judge 's office prescribed by law; and
- he/she performs her judicial duty unprofessionally and unethically under conditions
stipulated by law.
2. Clause 1 of this amendment replaces paragraph 3 of Article 99 of the Constitution of the
Republic of Macedonia.

AMENDMENT XXVII

1. A judge shall not be held responsible for an opinion given in the process of rendering a court decision. A judge shall not be detained without the consent of the Judicial Council, except when caught in committing a criminal act for which a prison sentence of at least five years is prescribed.
2. The judicial function is incompatible with membership in a political party or with another public function or profession determined by law.
3. Clause 1 of this amendment replaces paragraph 2 of Article 100 of the Constitution of the Republic of Macedonia, and clause 2 of this amendment replaces paragraph 3 of Article 100 of the Constitution of the Republic of Macedonia.

AMENDMENT XXVIII

1. The Judicial Council of the Republic of Macedonia is an independent and autonomous institution of the judiciary. The Council shall ensure and guarantee the independence and the autonomy of the judiciary. The Judicial Council is composed of fifteen members. The President of the Supreme Court of the Republic of Macedonia and the Minister of Justice are ex officio members of the Judicial Council. Eight members of the Council are elected by the judges from their own ranks. Three of them shall belong to the communities that are not majority in the Republic of Macedonia, insuring that equitable representation of citizens belonging to all communities shall be observed. Three members of the Council are elected by the Assembly of the Republic of Macedonia with majority votes of the total number of MP's, and with majority votes from the total number of MP's who belong to the communities that are not majority in the Republic of Macedonia. Two members of the Council are proposed by the President of the Republic of Macedonia and are elected by the Assembly of the Republic of Macedonia, and one of them shall belong to the communities that are not majority in the Republic of Macedonia.
The members of the Council elected by the Assembly of the Republic of Macedonia, on a proposal of the President of the Republic of Macedonia shall be from among University law professors, lawyers and other prominent jurists. The members of the Council are elected for a term of six years, with the right to one re-election. The criteria and manner of election, as well as the basis and the procedure for termination of the mandate and dismissal of a member of
the Council shall be determined by law. The office of a member of the Council is incompatible with membership in political parties and with performance of other public offices and professions determined by law.
2. This amendment replaces Article 104 of the Constitution of the Republic of Macedonia.

AMENDMENT XXIX

1. The Judicial Council of the Republic of Macedonia
- elects and dismisses judges and lay judges;
- determines the termination of a judge's office;
- elects and dismisses Presidents of Courts;
- monitors and assesses the work of the judges
- decides on the disciplinary accountability of judges;
- has the right to revoke the immunity of judges;
- proposes two judges for the Constitutional Court of the Republic of Macedonia from among the judges; and
- performs other duties stipulated by law.
On the election of judges, lay judges and court presidents, equitable representation of citizens belonging the all communities shall be observed. The Council shall submit an annual report for its work to the Assembly of the Republic of Macedonia in from, content and manner determined by law.
2. This amendment replaces Article 105 of the Constitution of the Republic of Macedonia and deletes line 15 of paragraph 1, Article 68 of the Constitution of the Republic of Macedonia.

AMENDMENT XXX

1. The Public Prosecutor 's Office performs his/her duties on the basis of the Constitution and law and the international agreements ratified in accordance with the Constitution. The function of the Public Prosecutor's Office is performed by the Public Prosecutor of the Republic of Macedonia and by the public prosecutors. The competences, establishment, termination, organization and functioning of the Public Prosecutor's Office is stipulated by law adopted by a two-thirds majority vote of the total number of MP's. The Public Prosecutor of the Republic of Macedonia is appointed and dismissed by the Assembly of the Republic of Macedonia for a term of six years with the right to re-election. The public prosecutors are
elected by the Council of Public Prosecutors and their term of office shall have no restrictions. In the election of public prosecutors, equitable representation of citizens belonging to all communities shall be observed. The Council decides on dismissal of public prosecutors. The competences, composition and structure of the Council, the term of office of its members, as well as the basis and the procedure for termination of the mandate and for the dismissal of a member of the Council is stipulated by law. The basis and the procedure for termination of the mandate and dismissal of the Public Prosecutor of the Republic of Macedonia and OF the public prosecutors are determined by law. The function of the Public Prosecutor of the Republic of Macedonia and of a public prosecutor is incompatible with membership in a
political party or with performance of any other public functions and professions stipulated by law. Political organization and activity in the public prosecution is prohibited.
2. This amendment replaces paragraphs 2 and 3 of Article 106 of the Constitution of the Republic of Macedonia and deletes Article 107 of the Constitution of the Republic of Macedonia.

AMENDMENT XXXI

1. A candidate is elected President if he/she wins a majority of the votes of those who voted, provided more than 40% of the registered voters voted.
2. This Amendment replaces paragraph 5 of Article 81 of the Constitution of the Republic of
Macedonia.

AMENDMENT XXXII

1. A citizen of the Republic of Macedonia can not be deprived of citizenship, nor can he/she be expelled from the Republic of Macedonia. A citizen of the Republic of Macedonia can not be extradited to another country, except based on a ratified international agreement upon a decision of the Court.
2. This Amendment replaces paragraph 2 of Article 4 of the Constitution of the Republic of
Macedonia.

Врз основа на член 443 од Уставот на Република Македонија, Собранието на Република
Македонија на седницата одржана на 17 ноември 1991 година, донесе
ОДЛУКА
ЗА ПРОГЛАСУВАЊЕ НА УСТАВОТ НА РЕПУБЛИКА МАКЕДОНИЈА
Се прогласува Уставот на Република Македонија, што го усвои Собранието на
Република Македонија на седницата одржана на 17 ноември 1991 година.
СОБРАНИЕ НА РЕПУБЛИКА МАКЕДОНИЈА Број 08-4642/1 ПРЕТСЕДАТЕЛ
17 ноември 1991 година НА СОБРАНИЕТО НА Р.МАКЕДОНИЈА,
С к о п ј е Стојан Андов
Тргнувајќи од историското културно, духовно и државно наследство на македонскиот народ и од неговата вековна борба за национална и социјална слобода и за создавање своја држава, а посебно од државно-правните традиции на Крушевската република и историските одлуки на АСНОМ и уставно-правниот континуитет на македонската држава како суверена република во Федеративна Југославија, од слободно изразената волја на граѓаните на Република Македонија на референдумот од 8 септември 1991 година, како и од историскиот факт дека Македонија е конституирана како национална држава на македонскиот народ во која се обезбедува целосна граѓанска рамноправност и трајно сожителство на македонскиот народ со Албанците, Турците, Власите, Ромите
и другите националности кои живеат во Република Македонија, а со цел:
- Република Македонија да се конституира како суверена и самостојна и како граѓанска и демократска држава;
- да се воспостави и изгради владеењето на правото како темелен систем на власта;
- да се гарантираат човековите права, граѓанските слободи и националната рамноправност;
- да се обезбеди мир и сожителство на македонскиот народ со националностите кои живеат во Република Македонија и
- да се обезбеди социјална правда, економска благосостојба и напредок на личниот и заедничкиот живот.
Собранието на Република Македонија, донесува

УСТАВ

НА РЕПУБЛИКА МАКЕДОНИЈА

I. ОСНОВНИ ОДРЕДБИ Член 1
Република Македонија е суверена, самостојна, демократска и социјална држава.
Суверенитетот на Република Македонија е неделив, неотуѓив и непренослив.
Член 2
Во Република Македонија суверенитетот произлегува од граѓаните и им припаѓа на граѓаните. Граѓаните на Република Македонија власта ја остваруваат преку демократски избрани претставници, по пат на референдум и други облици на непосредно изјаснување.
Член 3
Територијата на Република Македонија е неделива и неотуѓива. Постојната граница на
Република Македонија е неповредлива.
Границата на Република Македонија може да се менува само во согласност со Уставот.
Член 4
Граѓаните на Република Македонија имаат државјанство на Република Македонија. На државјанин на Република Македонија не може да му биде одземено државјанството, ниту да биде протеран или предаден на друга држава.
Државјанството на Република Македонија се уредува со закон.
Член 5
Државни симболи на Република Македонија се: грб, знаме и химна. Грбот, знамето и химната на Република Македонија се утврдуваат со закон кој се донесува со двотретинско мнозинство гласови од вкупниот број пратеници.
Член 6
Главен град на Република Македонија е Скопје.
Член 7
Во Република Македонија службен јазик е македонскиот јазик и неговото кирилско писмо.
Во единиците на локалната самоуправа во кои како мнозинство живеат припадниците на националностите, во службена употреба, покрај македонскиот јазик и кирилското писмо, се и јазикот и писмото на националностите на начин утврден со закон.
Во единиците на локалната самоуправа во кои како значителен број живеат припадниците на националностите, во службена употреба, покрај македонскиот јазик и кирилското писмо, се и јазикот и писмото на националностите, под услови и на начин утврдени со закон.
Член 8
Темелни вредности на уставниот поредок на Република Македонија се:
- основните слободи и права на човекот и граѓанинот признати со меѓународното право
и утврдени со Уставот;
- слободното изразување на националната припадност;
- владеењето на правото;
- поделбата на државната власт на законодавна, извршна и судска;
- политичкиот плурализам и слободните непосредни и демократски избори;
- правната заштита на сопственоста;
- слободата на пазарот и претприемништвото;
- хуманизмот, социјалната правда и солидарноста;
- локалната самоуправа;
- уредувањето и хуманизацијата на просторот и заштитата и унапредувањето на животната средина и на природата и
- почитувањето на општо прифатените норми на меѓународното право.
Во Република Македонија слободно е се што со Уставот и закон не е забрането. II. ОСНОВНИ СЛОБОДИ И ПРАВА НА ЧОВЕКОТ И ГРАЃАНИНОТ

1. Граѓански и политички слободи и права

Член 9
Граѓаните на Република Македонија се еднакви во слободите и правата независно од полот, расата, бојата на кожата, националното и социјалното потекло, политичкото и верското уверување; имотната и општествената положба. Граѓаните пред Уставот и законите се еднакви.
Член 10
Животот на човекот е неприкосновен. Во Република Македонија не може да се изрече смртна казна по ниту еден основ.
Член 11
Физичкиот и моралниот интегритет на човекот се неприкосновени. Се забранува секој облик на мачење, нечовечко или понижувачко однесување и казнување. Се забранува присилна работа.
Член 12
Слободата на човекот е неприкосновена.
Никому не може да му биде ограничена слободата, освен со одлука на судот и во случаи и во постапка утврдена со закон.
Лицето повикано, приведено или лишено од слобода мора веднаш да биде запознато со причините за неговото повикување, приведување или лишување од слобода и со неговите права утврдени со закон и од него не може да се бара изјава. Лицето има
право на бранител во полициската и судската постапка.
Лицето лишено од слобода мора веднаш, а најдоцна во рок од 24 часа од моментот на лишувањето од слобода, да биде изведено пред суд, кој без одлагање ќе одлучи за законитоста на лишувањето од слобода.
Притворот може да трае по одлука на суд најдолго 90 дена од денот на
притворувањето.
Притвореното лице може под услови утврдени со закон да биде пуштено да се брани од слобода.
Член 13
Лицето обвинето за казниво дело ќе се смета за невино се додека неговата вина не биде утврдена со правосилна судска одлука. Лицето незаконито лишено од слобода, притворено или незаконито осудено, има право на надомест на штета и други права утврдени со закон.
Член 14
Никој не може да биде казнет за дело кое пред да биде сторено не било утврдено со закон или со друг пропис како казниво дело и за кое не била предвидена казна. Никој не може повторно да биде суден за дело за кое веќе бил суден и за кое е донесена правосилна судска одлука.
Член 15
Се гарантира правото на жалба против поединечните правни акти донесени во постапка во прв степен пред суд, управен орган или организација или други институции што вршат јавни овластувања.
Член 16
Се гарантира слободата на уверувањето, совеста, мислата и јавното изразување на мислата.
Се гарантира слободата на говорот, јавниот настап, јавното информирање и слободното основање на институции за јавно информирање.
Се гарантира слободниот пристап кон информациите, слободата на примање и пренесување на информации.
Се гарантира правото на одговор во средствата за јавно информирање. Се гарантира правото на исправка во средствата за јавно информирање. Се гарантира правото на заштита на изворот на информацијата во средствата за јавно информирање. Цензурата е забранета.
Член 17
Се гарантира слободата и тајноста на писмата и на сите други облици на општење.
Само врз основа на одлука на суд може да се отстапи од начелото на неповредливост на тајноста на писмата, ако е тоа неопходно за водење на кривична постапка или тоа го бараат интересите на одбраната на Републиката.
Член 18
Се гарантираат сигурноста и тајноста на личните податоци. На граѓаните им се гарантира заштита од повреда на личниот интегритет што произлегува од регистрирањето на информации за нив преку обработка на податоците.
Член 19
Се гарантира слободата на вероисповеста. Се гарантира слободно и јавно, поединечно или во заедница со други, изразување на верата. Македонската православна црква, другите верски заедници и религиозни групи се одвоени од државата и се еднакви пред законот. Македонската православна црква, другите верски заедници и религиозни групи се слободни во основањето на верски училишта и на социјални и добротворни установи во постапка предвидена со закон.
Член 20
На граѓаните им се гарантира слободата на здружување заради остварување и заштита на нивните политички, економски, социјални, културни и други права и уверувања. Граѓаните можат слободно да основаат здруженија на граѓани и политички партии, да пристапуваат кон нив и од нив да истапуваат.
Програмите и дејствувањето на здруженијата на граѓаните и политичките партии не можат да бидат насочени кон насилно уривање на уставниот поредок на Републиката и кон поттикнување или повикување на воена агресија или разгорување на национална, расна или верска омраза или нетрпеливост.
Забранети се воени или полувоени здруженија што не им припаѓаат на вооружените сили на Република Македонија.
Член 21
Граѓаните имаат право мирно да се собираат и да изразуваат јавен протест без претходно пријавување и без посебна дозвола. Користењето на ова право може да биде ограничено само во услови на воена и вонредна состојба.
Член 22
Секој граѓанин со наполнети 18 години живот стекнува избирачко право. Избирачкото право е еднакво, општо и непосредно и се остварува на слободни избори со тајно гласање. Избирачко право немаат лицата на кои им е одземена деловната способност.
Член 23
Секој граѓанин има право да учествува во вршењето на јавни функции.
Член 24
Секој граѓанин има право да поднесува претставки до државните органи и другите јавни служби и на нив да добие одговор.
Граѓанинот не може да биде повикан на одговорност, ниту да трпи штетни последици за ставовите изнесени во претставките, освен ако со нив не сторил кривично дело.
Член 25
На секој граѓанин му се гарантира почитување и заштита на приватноста на неговиот личен и семеен живот, на достоинството и угледот.
Член 26
Се гарантира неповредливоста на домот. Правото на неповредливост на домот може да биде ограничено единствено со судска одлука кога е во прашање откривање или спречување, на кривични дела или заштита на здравјето на луѓето.
Член 27
Секој граѓанин на Република Македонија има право слободно да се движи на територијата на Републиката и слободно да го избира местото на своето живеалиште. Секој граѓанин има право да ја напушти територијата на Републиката и да се врати во Републиката. Остварувањето на овие права може да се ограничи со закон, единствено
во случаите кога е тоа потребно заради заштита на безбедноста на Републиката, водење на кривична постапка или заштита на здравјето на луѓето.
Член 28
Одбраната на Република Македонија е право и должност на секој граѓанин.
Остварувањето на ова право и должност на граѓаните се уредува со закон.
Член 29
Странците во Република Македонија уживаат слободи и права гарантирани со Уставот, под услови утврдени со закон и меѓународни договори. Републиката им гарантира право на азил на странците и на лицата без државјанство, прогонети заради демократско политичко уверување и дејствување. Екстрадиција на странец може да биде извршена само врз основа на ратификуван меѓународен договор и врз начелото на реципроцитет. Странец не може да биде екстрадиран заради политичко кривично дело. Дејствијата на тероризам не се сметаат за политички кривични дела.

2. Економски, социјални и културни права

Член 30
Се гарантира правото на сопственост и правото на наследување. Сопственоста создава права и обврски и треба да служи за добро на поединецот и на заедницата. Никому не можат да му бидат одземени или ограничени сопственоста и правата кои произлегуваат од неа, освен кога се работи за јавен интерес утврден со закон. Во случај на експропријација на сопственоста или во случај на ограничување на сопственоста се гарантира праведен надомест кој не може да биде понизок од пазарната вредност.
Член 31
Странско лице во Република Македонија може да стекнува право на сопственост под услови утврдени со закон.
Член 32
Секој има право на работа, слободен избор на вработување, заштита при работењето и материјална обезбеденост за време на привремена невработеност. Секому, под еднакви
услови, му е достапно секое работно место. Секој вработен има право на соодветна заработувачка. Секој вработен има право на платен дневен, неделен и годишен одмор. Од овие права вработените не можат да се откажат. Остварувањето на правата на вработените и нивната положба се уредуваат со закон и со колективни договори.
Член 33
Секој е должен да плаќа данок и други јавни давачки и да учествува во намирувањето на јавните расходи на начин утврден со закон.
Член 34
Граѓаните имаат право на социјална сигурност и социјално осигурување утврдени со закон и со колективен договор.
Член 35
Републиката се грижи за социјалната заштита и социјалната сигурност на граѓаните согласно со начелото на социјална праведност. Републиката им гарантира право на помош на немоќните и на неспособните за работа граѓани. Реубликата им обезбедува посебна заштита на инвалидните лица и услови за нивно вклучување во општествениот живот.
Член 36
Републиката им гарантира посебни социјални права на борците од Антифашистичката војна и од сите националноослободителни војни на Македонија, на воените инвалиди, на прогонуваните и затвораните за идеите на самобитноста на македонскиот народ и неговата државност, како и на членовите на нивните семејства кои немаат можности за материјална и социјална егзистенција. Посебните права се уредуваат со закон.
Член 37
Заради остварување на своите економски и социјални права, граѓаните имаат право да основаат синдикати. Синдикатите можат да основаат свои сојузи и да членуваат во меѓународни синдикални организации. Со закон може да се ограничат условите за остварување на правото на синдикално организирање во вооружените сили, полицијата и органите на управата.
Член 38
Се гарантира правото на штрајк. Со закон може да се ограничат условите за остварување на правото на штрајк во вооружените сили, полицијата и органите на управата.
Член 39
На секој граѓанин му се гарантира правото на здравствена заштита. Граѓанинот има право и должност да го чува и унапредува сопственото здравје и здравјето на другите.
Член 40
Републиката му обезбедува посебна грижа и заштита на семејството. Правните односи во бракот, семејството и вонбрачната заедница се уредуваат со закон. Родителите имаат право и должност да се грижат за издржување и воспитување на децата. Децата се должни да се грижат за старите и изнемоштени родители. Републиката им обезбедува посебна заштита на децата без родители и децата без родителска грижа.
Член 41
Право на човекот е слободно да одлучува за создавање на деца. Републиката, заради усогласен економски и социјален развој, води хумана популациона политика.
Член 42
Републиката посебно ги заштитува мајчинството, децата и малолетните лица. Лице помладо од 15 години живот не може да биде вработено. Малолетните лица и мајките имаат право на посебна заштита при работа. Малолетните лица не смеат да бидат вработувани на работни места што се штетни за нивното здравје и моралот.
Член 43
Секој човек има право на здрава животна средина. Секој е должен да ја унапредува и штити животната средина и природата.
Републиката обезбедува услови за остварување на правото на граѓаните на здрава животна средина.
Член 44
Секој има право на образование. Образованието е достапно на секого под еднакви услови. Основното образование е задолжително и бесплатно.
Член 45
Граѓаните имаат право, под услови утврдени со закон, да основаат приватни образовни установи во сите степени на образованието, освен во основното образование.
Член 46
На универзитетот му се гарантира автономија. Условите за основање, вршење и престанок на дејноста на универзитетот, се уредуваат со закон.
Член 47
Се гарантира слободата на научното, уметничкото и на другите видови творештво. Се гарантираат правата што произлегуваат од научното уметничкото или друг вид интелектуално творештво. Републиката го поттикнува, помага и штити развојот на науката, уметноста и културата. Републиката го поттикнува и помага научниот и технолошкиот развој.Републиката ги поттикнува и помага техничката култура и спортот.
Член 48
Припадниците на националностите имаат право слободно да ги изразуваат, негуваат и развиваат својот идентитет и националните особености.Републиката им ја гарантира заштитата на етничкиот, културниот, јазичниот и верскиот идентитет на националностите.Припадниците на националностите имаат право да основаат културни и уметнички институции, научни и други здруженија заради изразување, негување и развивање на својот идентитет.Припадниците на националностите имаат право на настава на својот јазик во основното и средното образование на начин утврден со закон. Во училиштата во кои образованието се одвива на јазикот на националноста се изучува и македонскиот јазик.
Член 49
Републиката се грижи за положбата и правата на припадниците на македонскиот народ во соседните земји и за иселениците од Македонија, го помага нивниот културен развој и ги унапредува врските со нив.
Републиката се грижи за културните, економските и социјалните права на граѓаните на
Републиката во странство.

3. Гаранции на основните слободи и права

Член 50
Секој граѓанин може да се повика на заштита на слободите и правата утврдени со Уставот пред судовите и пред Уставниот суд на Република Македонија во постапка заснована врз начелата на приоритет и итност.
Се гарантира судска заштита на законитоста на поединечните акти на државната управа и на другите институции што вршат јавни овластувања.
Граѓанинот има право да биде запознат со човековите права и основни слободи и активно да придонесува, поединечно или заедно со други за нивно унапредување и заштита.
Член 51
Во Република Македонија законите мораат да бидат во согласност со Уставот, а сите други прописи со Уставот и со закон.
Секој е должен да ги почитува Уставот и законите.
Член 52
Законите и другите прописи се објавуваат пред да влезат во сила.
Законите и другите прописи се објавуваат во „Службен весник на Република Македонија” најдоцна во рок од седум дена од денот на нивното донесување. Законите влегуваат во сила најрано осмиот ден од денот на објавувањето, а по исклучок, што го утврдува Собранието, со денот на објавувањето.
Законите и другите прописи не можат да имаат повратно дејство, освен по исклучок, во случаи кога тоа е поповолно за граѓаните.
Член 53
Адвокатурата е самостојна и независна јавна служба што обезбедува правна помош и врши јавни овластувања во согласност со закон.
Член 54
Слободите и правата на човекот и граѓанинот можат да се ограничат само во случаи утврдени со Уставот.
Слободите и правата на човекот и граѓанинот можат да бидат ограничени за време на воена или вонредна состојба според одредбите на Уставот.
Ограничувањето на слободите и правата не може да биде дискриминаторско по основ на пол, раса, боја на кожа, јазик, вера, национално или социјално потекло, имотна или општествена положба.
Ограничувањето на слободите и правата не може да се однесува на правото на живот, забраната на мачење, на нечовечко и понижувачко постапување и казнување, на правната одреденост на казнивите дела и казните, како и на слободата на уверувањето, совеста, мислата, јавното изразување на мислата и вероисповеста.

4. Основи на економските односи

Член 55
Се гарантира слободата на пазарот и претприемништвото. Републиката обезбедува еднаква правна положба на сите субјекти на пазарот. Републиката презема мерки против монополската положба и монополското однесување на пазарот. Слободата на пазарот и претприемништвото можат да се ограничат со закон единствено заради одбраната на Републиката, зачувувањето на природата, животната средина или здравјето на луѓето.
Член 56
Сите природни богатства на Републиката, растителниот и животинскиот свет, добрата во општа употреба, како и предметите и објектите од особено културно и историско значење определени со закон се добра од општ интерес за Републиката и уживаат посебна заштита.
Републиката гарантира заштита, унапредување и збогатување на историското и уметничкото богатство на македонскиот народ и на националностите, како и на добрата кои го сочинуваат без оглед на нивниот правен режим.
Со закон се уредуваат начинот и условите под кои определени добра од општ интерес за Републиката можат да се отстапат на користење.
Член 57
Републиката го поттикнува економскиот напредок и се грижи за порамномерен просторен и регионален развој како и за побрз развој на стопански недоволно развиените подрачја
Член 58
Сопственоста на трудот се основа за управување и учество во одлучувањето. Учеството во управувањето и одлучувањето во јавните установи и служби се уредува со закон и врз принципите на стручност и компетентност.
Член 59
На странските вложувачи им се гарантира правото на слободно изнесување на вложениот капитал и добивката.
Правата стекнати врз основа на вложениот капитал не можат да се намалуваат со закон или друг пропис.
Член 60
Народната банка на Република Македонија е емисиона банка.
Народната банка е самостојна и одговорна за стабилноста на валутата, за монетарната политика и за општата ликвидност на плаќањата во Републиката и кон странство. Организацијата и работата на Народната банка се уредуваат со закон.

III. ОРГАНИЗАЦИЈА НА ДРЖАВНАТА ВЛАСТ

1. Собрание на Република Македонија

Член 61
Собранието на Република Македонија е претставнички орган на граѓаните и носител на законодавната власт на Републиката.
Организацијата и функционирањето на Собранието се уредуваат со Уставот и со
Деловникот.
Член 62
Собранието го сочинуваат од 120 до 140 пратеници. Пратениците се избираат на општи, непосредни и слободни избори со тајно гласање. Пратеникот ги претставува граѓаните и во Собранието одлучува по свое уверување.
Пратеникот не може да биде отповикан.Начинот и условите за избор на пратениците се уредуваат со закон што се донесува со мнозинство гласови од вкупниот број пратеници.
Член 63
Пратениците во Собранието се избираат за време од четири години. Мандатот на пратениците го верифицира Собранието. Мандатот почнува да тече од конститутивната седница на Собранието. Новоизбраното Собрание се состанува на конститутивна седница најдоцна 20 дена по одржаните избори. Конститутивната седница ја свикува претседателот на Собранието од претходниот состав.
Доколку не се закаже конститутивна седница во предвидениот рок, пратениците сами се состануваат и го конституираат Собранието на дваесет и првиот ден од денот на завршувањето на изборите.
Избори за пратеници во Собранието се одржуваат во последните 90 дена од мандатот на стариот пратенички состав или во рок од 60 дена од денот на распуштањето на Собранието.
Мандатот на пратениците во Собранието може да се продолжи само во случај на воена
или вонредна состојба.
Со закон се утврдува неспојливоста и неизбирливоста на функцијата пратеник во
Собранието со вршење на други јавни функции или професии.
Собранието се распушта ако за тоа се изјасни мнозинството од вкупниот број пратеници.
Член 64
Пратениците уживаат имунитет. Пратеникот не може да биде повикан на кривична одговорност или да биде притворен за искажано мислење или за гласање во Собранието.Пратеникот не може да биде притворен без одобрување на Собранието, освен ако е затечен во вршење кривично дело за кое е пропишана казна затвор во траење од најмалку пет години.
Собранието може да одлучи да се примени имунитет над пратеник и кога тој самиот не се повикал на него, ако е тоа потребно заради вршење на функцијата пратеник.
За време на мандатот пратениците не подлежат на обврска во вооружените сили.
Пратеникот има право на надомест утврден со закон.
Член 65
Пратеникот може да поднесе оставка.Пратеникот оставката ја поднесува лично на седница на Собранието.
На пратеникот му престанува мандатот кога е осуден за кривично дело за кое е пропишана казна затвор во траење од најмалку пет години. На пратеникот може да му биде одземен мандатот кога е осуден за кривично или друго казниво дело што го прави недостоен за вршење на функцијата пратеник, како и за неоправдано отсуство од Собранието повеќе од шест месеци. Одземањето на мандатот го утврдува Собранието со двотретинско мнозинство гласови од вкупниот број пратеници.
Член 66
Собранието е во постојано заседание. Собранието работи на седници. Седниците на Собранието ги свикува претседателот на Собранието. Собранието донесува деловник со мнозинство гласови од вкупниот број пратеници.
Член 67
Собранието од редот на пратениците избира претседател и еден или повеќе потпретседатели, со мнозинство гласови од вкупниот број пратеници. Претседателот на Собранието го претставува Собранието, се грижи за примена на Деловникот на Собранието и врши други работи утврдени со Уставот и со Деловникот на Собранието. Функцијата претседател на Собранието е неспојлива со вршење на друга јавна
функција, професија или функција во политичка партија.
Претседателот на Собранието распишува избори за пратеници и избор на претседател на Републиката.
Член 68
Собранието на Република Македонија:
- го донесува и изменува Уставот;
- донесува закони и дава автентично толкување на законите;
- ги утврдува јавните давачки;
- донесува републички буџет и завршна сметка на буџетот;
- донесува просторен план на Републиката;
- ратификува меѓународни договори;
- одлучува за војна и мир;
- донесува одлука за менување на границата на Републиката;
- донесува одлука за стапување и истапување од сојуз или заедница со други држави;
- распишува референдум;
- одлучува за резервите на Републиката;
- основа совети;
- избира Влада на Република Македонија;
- избира судии на Уставниот суд на Република Македонија;
- врши избор и разрешување на судии;
- врши избори, именувања и разрешувања и на други носители на јавни и други функции утврдени со Уставот и со закон;
- врши политичка контрола и надзор над Владата и над другите носители на јавни функции што се одговорни пред
Собранието;
- дава амнестија и
- врши други работи утврдени со Уставот.
Собранието за вршење на работите од својата надлежност донесува и одлуки,
декларации, резолуции, препораки и заклучоци.
Член 69
Собранието може да работи ако на седницата присуствува мнозинството од вкупниот број пратеници. Собранието одлучува со мнозинство гласови од присутните пратеници, а најмалку со една третина од вкупниот број пратеници, ако со Уставот не е предвидено посебно мнозинство.
Член 70
Седниците на Собранието се јавни. Собранието може да одлучи да работи без присуство на јавноста со двотретинско мнозинство гласови од вкупниот број пратеници.
Член 71
Право да предлага донесување на закон има секој пратеник во Собранието, Владата на
Република Македонија и најмалку 10.000 избирачи.
Иницијатива за донесување на закон до овластените предлагачи може да даде секој граѓанин, група граѓани, институции и здруженија.
Член 72
Интерпелација може да се постави за работата на секој носител на јавна функција,
Владата и секој нејзин член поединечно, како и за прашања од работата на државните органи. Интерпелација можат да поднесат најмалку пет пратеници. Пратеничко прашање може да постави секој пратеник. Начинот и постапката на поднесувањето и расправата по интерпелација и пратеничко прашање се уредуваат со Деловникот.
Член 73
Собранието одлучува за распишување на референдум за одделни прашања од својата надлежност со мнозинство гласови од вкупниот број пратеници. Одлуката на референдумот е усвоена, ако за неа гласало мнозинството од избирачите кои гласале, доколку гласале повеќе од половината од вкупниот број избирачи. Собранието е должно да распише референдум кога предлог ќе поднесат најмалку 150.000 избирачи. Одлуката донесена на референдумот е задолжителна.
Член 74
Собранието донесува одлука за менување на границата на Републиката со двотретинско мнозинство гласови од вкупниот број пратеници. Одлуката за менување на границата
на Републиката е усвоена на референдум, доколку за неа гласало мнозинството од вкупниот број избирачи.
Член 75
Законите се прогласуваат со указ. Указот за прогласување на законите го потпишуваат претседателот на Републиката и претседателот на Собранието. Претседателот на Републиката може да одлучи да не го потпише указот за прогласување на законот. Собранието повторно го разгледува законот и доколку го усвои со мнозинство гласови од вкупниот број пратеници, претседателот на Републиката е должен да го потпише указот.
Претседателот е должен да го потпише указот, доколку според Уставот, законот се донесува со двотретинско мнозинство гласови од вкупниот број пратеници.
Член 76
Собранието основа постојани и повремени работни тела. Собранието може да основа анкетни комисии за сите области и за секое прашање од јавен интерес. Предлог за основање анкетна комисија можат да поднесат најмалку 20 пратеници.
Собранието основа постојана анкетна комисија за заштита на слободите и правата на граѓанинот. Наодите на анкетните комисии се основа за поведување постапка за утврдување на одговорност на носителите на јавните функции.
Член 77
Собранието избира народен правобранител. Народниот правобранител ги штити уставните и законските права на граѓаните кога им се повредени од органите на државната управа и од други органи и организации што имаат јавни овластувања. Народниот правобранител се избира за време од осум години, со право на уште еден избор.
Условите на избор и разрешување, надлежноста и начинот на работата на народниот правобранител се уредуваат со закон.
Член 78
Собранието основа Совет за меѓунационални односи. Советот го сочинуваат: претседателот на Собранието и по двајца членови Македонци, Албанци, Турци, Власи, Роми и двајца членови од другите националности во Македонија.
Претседателот на Собранието е претседател на Советот. Собранието ги избира членовите на Советот.
Советот ги разгледува прашањата од меѓунационалните односи во Републиката и дава мислење и предлози за нивно решавање. Собранието е должно да ги разгледа мислењата и предлозите на Советот и да донесе одлука во врска со нив.

2. Претседател на Република Македонија

Член 79
Претседателот на Република Македонија ја претставува Републиката. Претседателот на Републиката е врховен командант на вооружените сили на Македонија. Претседателот на Републиката своите права и должности ги врши врз основа и во рамките на Уставот
и законите.
Член 80
Претседателот на Републиката се избира на општи и непосредни избори, со тајно гласање, за време од пет години. За претседател на Републиката исто лице може да биде избрано најмногу два пати. Претседателот на Републиката мора да биде државјанин на Република Македонија. За претседател на Републиката може да биде избрано лице кое на денот на изборите наполнило најмалку 40 години живот. За претседател на Републиката не може да биде избрано лице кое до денот на изборите не било жител на Република Македонија најмалку десет години во последните 15 години.
Член 81
Кандидат за претседател на Републиката можат да предложат најмалку 10.000 избирачи или најмалку 30 пратеници.
За претседател на Републиката е избран кандидатот кој добил мнозинство гласови од вкупниот број избирачи.
Ако во првиот круг ниту еден кандидат за претседател не го добил потребното мнозинство гласови, во вториот круг се гласа за двајцата кандидати кои во првиот круг добиле најмногу гласови. Вториот круг на гласање се одржува во рок од 14 дена од завршувањето на првиот круг на гласањето. За претседател е избран кандидатот кој добил мнозинство гласови од избирачите кои гласале, доколку гласале повеќе од половината избирачи.
Доколку и во вториот круг на гласање ниту еден од кандидатите не го добил потребното мнозинство гласови, се повторува целата изборна постапка.
Ако за претседател на Републиката е предложен еден кандидат, а во првиот круг на гласање не го добил потребното мнозинство гласови, се повторува целата изборна постапка.
Изборот за претседател на Републиката се врши во последните 60 дена од мандатот на
претходниот претседател. Во случај на престанок на мандатот на претседателот на Републиката од кои и да е причини, изборот за нов претседател се врши во рок од 40 дена од денот на престанокот на мандатот.
Пред преземањето на должноста, претседателот на Републиката дава свечена изјава пред Собранието со која се обврзува на почитување на Уставот и законите.
Член 82
Во случај на смрт, оставка, трајна спреченост да ја врши функцијата или престанок на мандатот по сила на Уставот, до изборот на нов претседател на Републиката, функцијата претседател на Републиката ја врши претседателот на Собранието. Настапувањето на условите за престанок на функцијата претседател на Републиката го утврдува Уставниот суд на Република Македонија по службена должност.
Во случај на спреченост да ја врши функцијата, претседателот на Републиката го заменува претседателот на Собранието.
Кога претседателот на Собранието ја врши функцијата претседател на Републиката, тој учествува во работата на Собранието без право на одлучување.
Член 83
Должноста претседател на Републиката е неспојлива со вршење на друга јавна функција, професија или функција во политичка партија. Претседателот на Републиката ужива имунитет. За одземање на имунитетот на претседателот на Републиката одлучува Уставниот суд на Република Македонија со двотретинско мнозинство гласови од вкупниот број судии.
Член 84
Претседателот на Република Македонија:
- го определува мандатот за состав на Владата на Република Македонија;
- ги поставува и ги отповикува со указ амбасадорите и пратениците на Република
Македонија во странство;
- ги прима акредитивните и отповиковните писма на странските дипломатски претставници;
- предлага двајца судии на Уставниот суд на Република Македонија;
- предлага двајца членови на Републичкиот судски совет;
- именува тројца членови на Советот за безбедност на Република Македонија;
- ги предлага членовите на Советот за меѓунационални односи;
- именува и разрешува и други носители на државни и јавни функции утврдени со
Уставот и со закон;
- доделува одликувања и признанија во согласност со закон;
- дава помилување во согласност со закон и
- врши други функции утврдени со Уставот.
Член 85
Претседателот на Републиката го известува Собранието за прашања од неговата надлежност најмалку еднаш годишно. Собранието може да побара од претседателот на Републиката мислење за прашања од неговата надлежност.
Член 86
Претседателот на Републиката е претседател на Советот за безбедност на Република
Македонија.
Советот за безбедност на Републиката го сочинуваат: претседателот на Републиката, претседателот на Собранието, претседателот на Владата, министрите кои раководат со органите на државната управа во областите на безбедноста, одбраната и надворешните работи и тројца членови кои ги именува претседателот на Републиката.
Советот ги разгледува прашањата сврзани со безбедноста и одбраната на Републиката и дава предлози на Собранието и Владата.
Член 87
Претседателот на Републиката е одговорен за кршење на Уставот и законите во вршењето на своите права и должности.
Постапка за утврдување на одговорност на претседателот на Републиката покренува Собранието со двотретинско мнозинство гласови од вкупниот број пратеници. За одговорноста на претседателот одлучува Уставниот суд со двотретинско мнозинство гласови од вкупниот број судии.
Ако Уставниот суд утврди одговорност на претседателот на Републиката, функцијата му престанува по сила на Уставот.

3. Влада на Република Македонија

Член 88
Владата на Република Македонија е носител на извршната власт. Своите права и должности Владата ги врши врз основа и во рамките на Уставот и законите.
Член 89
Владата ја сочинуваат претседател и министри. Претседателот и министрите не можат да бидат пратеници во Собранието. Претседателот и министрите уживаат имунитет. За нивниот имунитет одлучува Владата. Претседателот и министрите не подлежат на обврска во вооружените сили. Функцијата претседател на Владата и министер е неспојлива со вршење на други јавни функции или професии. Организацијата и начинот на работата на Владата се уредува со закон.
Член 90
Претседателот на Република Македонија е должен во рок од десет дена од конституирањето на Собранието мандатот за состав на Владата да го довери на кандидат на партијата, односно партиите што имаат мнозинство во Собранието. Мандаторот во рок од 20 дена од денот на доверувањето на мандатот, на Собранието му поднесува програма и го предлага составот на Владата.
Владата, на предлог на мандаторот и врз основа на програмата, ја избира Собранието со мнозинство гласови од вкупниот број пратеници.
Член 91
Владата на Република Македонија:
- ја утврдува политиката на извршувањето на законите и другите прописи на
Собранието и е одговорна за нивното извршување;
- предлага закони, републички буџет и други прописи што ги донесува Собранието;
- предлага просторен план на Републиката;
- предлага одлука за резервите на Републиката и се грижи за нивно извршување;
- донесува уредби и други прописи за извршување на законите;
- утврдува начела за внатрешна организација и за работа на министерствата и другите органи на управата, ја насочува и врши надзор над нивната работа;
- дава мислење за предлозите на закони и други прописи кои на Собранието му ги поднесуваат други овластени предлагачи;
- одлучува за признавање на држави и влади;
- воспоставува дипломатски и конзуларни односи со други држави;
- донесува одлуки за отворање на дипломатско-конзуларни претставништва во странство;
- предлага именување амбасадори и пратеници на Република Македонија во странство и именува шефови на конзуларни претставништва;
- предлага јавен обвинител;
- врши именувања и разрешувања на носители на јавни и други функции утврдени со
Уставот и со закон и
- врши други работи утврдени со Уставот и со закон.
Член 92
Владата и секој нејзин член, за својата работа одговараат пред Собранието. Собранието може да изгласа недоверба на Владата. Прашање за доверба на Владата можат да постават најмалку 20 пратеници. Гласањето за доверба на Владата се врши по истекот на три дена од поставувањето на прашањето за доверба. Повторно прашање за доверба на Владата не може да се постави пред истекот на 90 дена од последното гласање за доверба, освен ако прашањето за доверба го постави мнозинството од вкупниот број пратеници.
Одлуката за изгласување недоверба на Владата се донесува со мнозинство гласови од вкупниот број пратеници. Ако на Владата и е изгласана недоверба, Владата е должна да поднесе оставка.
Член 93
Владата има право да постави прашање за доверба пред Собранието. Владата има право да поднесе оставка.
Оставката на претседателот на Владата, неговата смрт или трајната спреченост да ја врши функцијата, повлекуваат оставка на Владата. На Владата и престанува мандатот кога Собранието се распушта. Владата на која и е изгласана недоверба, која поднела оставка или на која мандатот и престанал поради распуштање на Собранието, останува на должност до изборот на нова Влада.
Член 94
Член на Владата има право да поднесе оставка.Претседателот на Владата може да предложи разрешување на член на Владата. За предлогот за разрешување на член на Владата одлучува Собранието на првата наредна седница.
Доколку претседателот на Владата предложи разрешување на повеќе од една третина од членовите на Владата од првобитниот состав, Собранието одлучува како за избор на нова Влада.
Член 95
Државната управа ја сочинуваат министерства и други органи на управата и организации утврдени со закон. Се забранува политичко организирање и дејствување во органите на државната управа. Организацијата и работата на органите на државната управа се уредуваат со закон што се донесува со двотретинско мнозинство гласови од вкупниот број пратеници.
Член 96
Органите на државната управа работите од својата надлежност ги вршат самостојно врз основа и во рамките на Уставот и законите и за својата работа се одговорни на Владата.
Член 97
Со органите на државната управа во областа на одбраната и полицијата раководат цивилни лица кои непосредно пред изборот на тие функции биле цивили најмалку три години.

4. Судство

Член 98
Судската власт ја вршат судовите. Судовите се самостојни и независни. Судовите судат врз основа на Уставот и законите и меѓународните договори ратификувани во согласност со Уставот. Организацијата на судството е единствена. Забранети се вонредни судови.
Видовите, надлежноста, основањето, укинувањето, организацијата и составот на судовите, како и постапката пред нив, се уредуваат со закон, што се донесува со двотретинско мнозинство гласови од вкупниот број пратеници.
Член 99
Судијата се избира без ограничување на траењето на мандатот. Судијата не може да биде преместен против својата волја. Судијата се разрешува:
- ако тоа сам го побара;
- ако трајно ја загуби способноста за вршење на судиската функција, што го утврдува
Републичкиот судски совет;
- ако ги исполни условите за старосна пензија;
- ако е осуден за кривично дело на безусловна казна затвор од најмалку шест месеци;
- заради потешка дисциплинска повреда пропишана со закон што го прави недостоен за вршење на судиската функција, што ја утврдува Републичкиот судски совет и
- заради нестручно и несовесно вршење на судиската функција што во постапка утврдена со закон, го утврдува Републичкиот судски совет.
Член 100
Судиите уживаат имунитет. За имунитетот на судиите одлучува Собранието. Судиската функција е неспојлива со вршење на друга јавна функција и професија или со
членување во политичка партија. Се забранува политичко организирање и дејствување во судството.
Член 101
Врховниот суд на Република Македонија е највисок суд во Републиката и го обезбедува единството во примената на законите од страна на судовите.
Член 102
Расправата пред судовите и изрекувањето на пресудата се јавни. Јавноста може да биде исклучена во случаи утврдени со закон.
Член 103
Судот суди во совет. Со закон се утврдува кога суди судија поединец. Во судењето учествуваат и судии поротници кога тоа е утврдено со закон. Судиите поротници не можат да бидат повикани на одговорност за мислење и одлучување при донесувањето на судските одлуки.
Член 104
Републичкиот судски совет го сочинуваат седум членови. Собранието ги избира членовите на Советот. Членовите на Советот се избираат од редот на истакнати правници за време од шест години, со право на уште еден избор. Членовите на Републичкиот судски совет уживаат имунитет. За нивниот имунитет одлучува Собранието. Функцијата член на Републичкиот судски совет е неспојлива со вршење на други јавни функции и професии или со членување во политички партии.
Член 105
Републичкиот судски совет:
- на Собранието му предлага избор и разрешување на судии и утврдува предлог за разрешување од судиска функција во случаите утврдени со Уставот;
- одлучува за дисциплинска одговорност на судиите;
- ја оценува стручноста и совесноста на судиите во вршењето на нивната функција и
- предлага двајца судии на Уставниот суд на Република Македонија.

5. Јавно обвинителство

Член 106
Јавното обвинителство е единствен и самостоен државен орган кој ги гони сторителите на кривични дела и на други со закон утврдени казниви дела и врши и други работи утврдени со закон. Јавното обвинителство ги врши своите функции врз основа и во рамките на Уставот и закон. Јавниот обвинител го именува и разрешува Собранието за време од шест години.
Член 107
Јавниот обвинител ужива имунитет. За неговиот имунитет одлучува Собранието. Функцијата јавен обвинител е неспојлива со вршење на друга јавна функција и професија или со членување во политичка партија.
IV. УСТАВЕН СУД НА РЕПУБЛИКА МАКЕДОНИЈА Член 108
Уставниот суд на Република Македонија е орган на Републиката кој ја штити уставноста и законитоста.
Член 109
Уставниот суд го сочинуваат девет судии.
Собранието ги избира судиите на Уставниот суд со мнозинство гласови од вкупниот број пратеници. Мандатот на судиите трае девет години без право на повторен избор. Уставниот суд избира претседател од своите редови за време од три години и без право на повторен избор.
Судиите на Уставниот суд се избираат од редот на истакнати правници.
Член 110
Уставниот суд на Република Македонија:
- одлучува за согласноста на законите со Уставот;
- одлучува за согласноста на другите прописи и на колективните договори со Уставот и со законите;
- ги штити слободите и правата на човекот и граѓанинот што се однесуваат на слободата на уверувањето, совеста, мислата и јавното изразување на мислата, политичкото здружување и дејствување и забраната на дискриминација на граѓаните по основ на пол, раса, верска, национална, социјална и политичка припадност;
- решава за судирот на надлежностите меѓу носителите на законодавната, извршната и судската власт;
- решава за судирот на надлежностите меѓу органите на Републиката и единиците на локалната самоуправа;
- одлучува за одговорноста на претседателот на Републиката;
- одлучува за уставноста на програмите и статутите на политичките партии и на здруженијата на граѓаните и
- одлучува и за други прашања утврдени со Уставот.
Член 111
Функцијата судија на Уставниот суд е неспојлива со вршење друга јавна функција и професија или со членување во политичка партија.
Судиите на Уставниот суд уживаат имунитет. За нивниот имунитет одлучува
Уставниот суд.
Судиите на Уставниот суд не подлежат на обврска во вооружените сили.
На судија на Уставниот суд функцијата му престанува ако поднесе оставка. Судијата на Уставниот суд ќе биде разрешен од должноста ако биде осуден за кривично дело на безусловна казна затвор од најмалку шест месеци или кога трајно ќе ја загуби
способноста да ја врши својата функција, што го утврдува Уставниот суд.
Член 112
Уставниот суд ќе укине или поништи закон ако утврди дека не е во согласност со
Уставот.
Уставниот суд ќе укине или поништи друг пропис или општ акт, колективен договор, статут или програма на политичка партија или здружение, ако утврди дека тие не се во согласност со Уставот или со закон.
Одлуките на Уставниот суд се конечни и извршни.
Член 113
Начинот на работа и постапката пред Уставниот суд се уредуваат со акт на Судот. V. ЛОКАЛНА САМОУПРАВА
Член 114
На граѓаните им се гарантира правото на локална самоуправа.
Единици на локалната самоуправа се општините.
Во општините можат да се основаат облици на месна самоуправа.
Општините се финансираат од сопствени извори на приходи определени со закон и со средства од Републиката.
Локалната самоуправа се уредува со закон кој се донесува со двотретинско мнозинство гласови од вкупниот број пратеници.
Член 115
Во единиците на локалната самоуправа граѓаните непосредно и преку претставници учествуваат во одлучувањето за прашања од локално значење, а особено во областите на урбанизмот, комуналните дејности, културата, спортот, социјалната и детската заштита, предучилишното воспитување, основното образование, основната здравствена заштита и во други области утврдени со закон.
Општината е самостојна во вршењето на надлежностите утврдени со Уставот и со закон, а надзорот над законитоста на нејзината работа го врши Републиката. Републиката со закон може да и довери вршење на определени работи на општината.
Член 116
Територијалната поделба на Републиката и подрачјата на општините се утврдуваат со закон.
Член 117
Градот Скопје е посебна единица на локална самоуправа, чија организација се уредува со закон.
Во градот Скопје граѓаните непосредно и преку претставници учествуваат во одлучувањето за прашања од значење за градот Скопје, а особено во областите на урбанизмот, комуналните дејности, културата, спортот, социјалната и детската
заштита, предучилишното воспитување, основното образование, основната здравствена
заштита и во други области утврдени со закон.
Градот Скопје се финансира од сопствени извори на приходи определени со закон и со средства од Републиката.
Градот Скопје е самостоен во вршењето на надлежностите утврдени со Уставот и со закон, а надзорот над законитоста на неговата работа ја врши Републиката. Републиката со закон може да му довери вршење на определени работи на градот Скопје.
VI. МЕЃУНАРОДНИ ОДНОСИ Член 118
Меѓународните договори што се ратификувани во согласност со Уставот се дел од внатрешниот правен поредок и не можат да се менуваат со закон.
Член 119
Меѓународните договори во името на Република Македонија ги склучува претседателот на Република Македонија.
Меѓународни договори може да склучува и Владата на Република Македонија кога тоа е определено со закон.
Член 120
Предлог за стапување во сојуз или заедница со други држави или истапување од сојуз или заедница со други држави можат да поднесат претседателот на Републиката, Владата или најмалку 40 пратеници.
Одлуката за стапување или истапување од сојуз или заедница со други држави ја донесува Собранието со двотретинско мнозинство гласови од вкупниот број пратеници. Одлуката за стапување или истапување од сојуз или заедница со други држави е усвоена, ако на референдум за неа гласало мнозинството од вкупниот број избирачи.
Член 121
Одлука за стапување во членство или за истапување од членство во меѓународни организации донесува Собранието со мнозинство гласови од вкупниот број пратеници по предлог од претседателот на Републиката, Владата или најмалку 40 пратеници.
VII. ОДБРАНА НА РЕПУБЛИКАТА, ВОЕНА И ВОНРЕДНА СОСТОЈБА Член 122
Вооружените сили на Република Македонија го штитат територијалниот интегритет и независноста на Републиката.
Одбраната на Републиката се уредува со закон што се донесува со двотретинско мнозинство гласови од вкупниот број пратеници.
Член 123
Никој нема право да признае окупација на Република Македонија или на нејзин дел.
Член 124
Воена состојба настапува кога претстои непосредна воена опасност од напад врз
Републиката или кога Републиката е нападната или и е објавена војна.
Воена состојба прогласува Собранието со двотретинско мнозинство гласови од вкупниот број пратеници по предлог од претседателот на Републиката, Владата или најмалку 30 пратеници.
Ако Собранието не може да се состане, одлука за прогласување на воена состојба донесува претседателот на Републиката и му ја поднесува на Собранието на потврдување штом тоа ќе е во можност да се состане.
Член 125
Вонредна состојба настанува кога ќе настанат големи природни непогоди или епидемии.
Постоењето на вонредна состојба на територијата на Република Македонија или нејзин дел го утврдува Собранието по предлог на претседателот на Републиката, Владата или најмалку 30 пратеници.
Одлуката со која се утврдува постоењето на вонредна состојба се донесува со двотретинско мнозинство гласови од вкупниот број пратеници и има важност најмногу
30 дена. Ако Собранието не може да се состане, одлука за постоење на вонредна состојба донесува претседателот на Републиката и му ја поднесува на Собранието на потврдување штом тоа ќе е во можност да се состане.
Член 126
При постоење на воена или вонредна состојба Владата во согласност со Уставот и со закон донесува уредби со законска сила.
Овластувањето на Владата да донесува уредби со законска сила трае до завршувањето на воената или вонредната состојба, за што одлучува Собранието.
Член 127
За време на воена состојба, ако Собранието не може да се состане, претседателот на Републиката може да ја именува и разрешува Владата и да именува и разрешува функционери чиј избор е во надлежност на Собранието.
Член 128
Мандатот на претседателот на Републиката, Владата, судиите на Уставниот суд и на членовите на Републичкиот судски совет се продолжува за време на траењето на воената или вонредната состојба.
VIII. ИЗМЕНА НА УСТАВОТ Член 129
Уставот на Република Македонија се изменува и дополнува со уставни амандмани.
Член 130
Предлог за пристапување кон измена на Уставот на Република Македонија може да поднесат претседателот на Републиката, Владата, најмалку 30 пратеници или 150.000 граѓани.
Член 131
Одлука за пристапување кон измена на Уставот донесува Собранието со двотретинско мнозинство гласови од вкупниот број пратеници.
Нацртот за измената на Уставот го утврдува Собранието со мнозинство гласови од вкупниот број пратеници и го става на јавна дискусија.
Одлука за измена на Уставот донесува Собранието со двотретинско мнозинство гласови од вкупниот број пратеници.
Измената на Уставот ја прогласува Собранието.
IX. ПРЕОДНИ И ЗАВРШНИ ОДРЕДБИ Член 132
Во времето предвидено во ставот 5 на член 80 од овој Устав се смета и времето на жителство во други републики во Социјалистичка Федеративна Република Југославија.
Член 133
За спроведување на Уставот ќе се донесе уставен закон. Уставниот закон се донесува со двотретинско мнозинство гласови од вкупниот број пратеници. Уставниот закон го прогласува Собранието и влегува во сила истовремено со прогласувањето на Уставот.
Член 134
Овој Устав влегува во сила со денот на прогласувањето од Собранието на Република
Македонија.
Врз основа на член 131 став 4 од Уставот на Република Македонија, Собранието на
Република Македонија, на седницата одржана на 6 јануари 1992 година, донесе

О Д Л У К А ЗА ПРОГЛАСУВАЊЕ НА АМАНДМАНИТЕ I и II НА УСТАВОТ НА РЕПУБЛИКА МАКЕДОНИЈА

Се прогласуваат амандманите I и II на Уставот на Република Македонија,
што ги усвои Собранието на Република Македонија, на седницата одржана на 6 јануари
1992 година.
СОБРАНИЕ НА РЕПУБЛИКА МАКЕДОНИЈА
Број 08-44/1 ПРЕТСЕДАТЕЛ
6 јануари 1992 година НА СОБРАНИЕТО НА РЕПУБЛИКА МАКЕДОНИЈА,
С к о п ј е Стојан Андов
АМАНДМАНИ I И II
НА УСТАВОТ НА РЕПУБЛИКА МАКЕДОНИЈА
Овие амандмани се составен дел на Уставот на Република Македонија и влегуваат во сила со денот на нивното проласување.
АМАНДМАН I
1. Република Македонија нема територијални претензии кон соседните држави.
2. Границата на Република Македонија може да се менува само во согласност со Уставот, а врз принципот на доброволност и во согласност со општо прифатените меѓународни норми.
3. Со точката 1 на овој амандман се дополнува членот 3, а со точката 2 се заменува ставот 3 на членот 3 на Уставот на Република Македонија.
АМАНДМАН II
1. Републиката притоа нема да се меша во суверените права на други држави и во нивните внатрешни работи.
2. Со овој амандман се дополнува ставот 1 на членот 49 на Уставот на Република
Македонија.
Врз основа на член 131 став 4 од Уставот на Република Македонија, Собранието на
Република Македонија, на седницата одржана на 1 јули 1998 година, донесе

О Д Л У К А ЗА ПРОГЛАСУВАЊЕ НА АМАНДМАНОТ III НА УСТАВОТ НА РЕПУБЛИКА МАКЕДОНИЈА

Се прогласува амандманот III на Уставот на Република Македонија,
што ги усвои Собранието на Република Македонија, на седницата одржана на 1 јули
1998 година.
СОБРАНИЕ НА РЕПУБЛИКА МАКЕДОНИЈА
Број 07-2717/1 ПРЕТСЕДАТЕЛ
1 јули 1998 година НА СОБРАНИЕТО НА РЕПУБЛИКА МАКЕДОНИЈА,
С к о п ј е Тито Петковски
АМАНДМАН III
на Уставот на Република Македонија
Овој амандман е составен дел на Уставот на Република Македонија и влегува во сила со денот на неговото прогласување.
АМАНДМАН III
1. Притворот до подигнување на обвинението, по одлука на суд, може да трае најдолго
180 дена од денот на притворувањето.
По подигнување на обвинението, притворот го продолжува или го определува надлежниот суд во случај и во постапка утврдени со закон.
2. Со овој амандман се заменува ставот 5 на членот 12 на Уставот на Република
Македонија.
Врз основа на член 131 став 4 од Уставот на Република Македонија, Собранието на
Република Македонија, на седницата одржана на 16 ноември 2001 година, донесе

О Д Л У К А ЗА ПРОГЛАСУВАЊЕ НА АМАНДМАНИТЕ IV, V, VI, VII, VIII, IX, X, XI, XII, XIII, XIV, XV, XVI, XVII и XVIII НА УСТАВОТ НА РЕПУБЛИКА МАКЕДОНИЈА

Се прогласуваат амандманте IV, V, VI, VII, VIII, IX, X, XI, XII, XIII, XIV, XV, XVI, XVII и XVIII на Уставот на Република Македонија што ги усвои Собранието на Република Македонија, на седницата одржана на 16 ноември 2001 година.
СОБРАНИЕ НА РЕПУБЛИКА МАКЕДОНИЈА
Број 07-3795/1 ПРЕТСЕДАТЕЛ
16 ноември 2001 година НА СОБРАНИЕТО НА РЕПУБЛИКА МАКЕДОНИЈА,
С к о п ј е Стојан Андов
АМАНДМАНИ IV, V, VI, VII, VIII, IX, X, XI, XII, XIII, XIV, XV, XVI, XVII и XVIII на
Уставот на Република Македонија
Овие амандмани се составен дел на Уставот на Република Македонија и влегуваат во сила со денот на нивното прогласување.
А М А Н Д М А Н IV
1. Граѓаните на Република Македонија, Македонскиот народ, како и граѓаните кои живеат во нејзините граници кои се дел од албанскиот народ, турскиот народ, влашкиот народ, српскиот народ, ромскиот народ, бошњачкиот народ и другите, преземајќи ја одговорноста за сегашноста и иднината на нивната татковина, свесни и благодарни на своите предци за жртвите и посветеноста во нивните заложби и борба за создавање самостојна и суверена држава Македонија и одговорни пред идните генерации за зачувување и развој на с# што е вредно од богатото културно наследство и соживот во Македонија, еднакви во своите права и обврски кон заедничкото добро - Република Македонија - во согласност со традицијата на Крушевската Република и одлуките на АСНОМ и на Референдумот од 8 септември 1991 година, одлучија да ја конституираат Република Македонија како самостојна, суверена држава, со намера да се воспостави и зацврсти владеењето на правото, да се гарантираат човековите права и граѓанските слободи, да се обезбеди мир и соживот, социјална правда, економска благосостојба и напредок на личниот и заедничкиот живот, преку своите претставници во Собранието
на Република Македонија, избрани на слободни и демократски избори го донесуваат овој
2. Со точката 1 на овој амандман се заменува Преамбулата на Уставот од Република
Македонија.
А М А Н Д М А Н V
1. На целата територија во Република Македонија и во нејзините меѓународни односи службен јазик е македонскиот јазик и неговото кирилско писмо.
Друг јазик што го зборуваат најмалку 20% од граѓаните, исто така, е службен јазик и неговото писмо, како што е определено со овој член.
Личните документи на граѓаните кои зборуваат службен јазик различен од македонскиот јазик, се издаваат на македонски јазик и неговото писмо, како и на тој јазик и неговото писмо во согласност со закон.
Кој било граѓанин кој живее во единиците на локалната самоуправа во која најмалку
20% од граѓаните зборуваат службен јазик различен од македонскиот јазик, во комуникацијата со подрачните единици на министерствата, може да употреби кој било од службените јазици и неговото писмо. Подрачните единици надлежни за тие единици на локална самоуправа одговараат на македонски јазик и неговото кирилско писмо,
како и на службениот јазик и писмо што го употребува граѓанинот. Секој граѓанин во комуникација со министерствата може да употребува еден од службените јазици и неговото писмо, а министерствата одговараат на македонски јазик и неговото кирилско писмо, како и на службениот јазик и писмото што го употребува граѓанинот.
Во органите на државната власт во Република Македонија службен јазик различен од македонскиот јазик, може да се користи во согласност со закон.
Во единиците на локалната самоуправа јазикот и писмото што го користат најмалку
20% од граѓаните е службен јазик, покрај македонскиот јазик и неговото кирилско писмо. За употребата на јазиците и писмата на кои зборуваат помалку од 20% од граѓаните во единиците на локалната самоуправа, одлучуваат органите на единиците на локалната самоуправа.
2. Со овој амандман се заменува членот 7 од Уставот на Република Македонија.
А М А Н Д М А Н VI
1. Соодветна и правична застапеност на граѓаните кои припаѓаат на сите заедници во органите на државната власт и другите јавни институции на сите нивоа.
2. Со точката 1 на овој амандман се дополнува алинејата 2 на членот 8 од Уставот на
Република Македонија.
А М А Н Д М А Н VII
1. Македонската православна црква, како и Исламската верска заедница во Македонија, Католичката црква, Евангелско-Методистичката црква, Еврејската заедница и другите верски заедници и религиозни групи се одвоени од државата и се еднакви пред закон.
2. Македонската православна црква, како и Исламската верска заедница во Македонија, Католичката црква, Евангелско-Методистичката црква, Еврејската заедница и другите верски заедници и религиозни групи се слободни во основањето на верски училишта и на социјални и добротворни установи во постапка предвидена со закон.
3. Со точката 1 на овој амандман се заменува ставот 3 на членот 19, а со точката 2 се заменува ставот 4 на членот 19 од Уставот на Република Македонија.
А М А Н Д М А Н VIII
1. Припадниците на заедниците имаат право слободно да го изразуваат, негуваат и развиваат својот идентитет и особеностите на своите заедници и да ги употребуваат симболите на својата заедница.
Републиката им ја гарантира заштитата на етничкиот, културниот, јазичниот и верскиот
идентитет на сите заедници.
Припадниците на заедниците имаат право да основаат културни, уметнички, образовни институции, како и научни и други здруженија заради изразување, негување и развивање на својот идентитет.
Припадниците на заедниците имаат право на настава на својот јазик во основното и средното образование на начин утврден со закон. Во училиштата во кои образованието се одвива на друг јазик се изучува и македонскиот јазик.
2. Со овој амандман се заменува членот 48 од Уставот на Република Македонија.
А М А Н Д М А Н IX
1. Републиката гарантира заштита, унапредување и збогатување на историското и уметничкото богатство на Македонија и на сите заедници во Македонија, како и на добрата кои го сочинуваат без оглед на нивниот правен режим.
2. Со точката 1 на овој амандман се заменува ставот 2 на членот 56 од Уставот на
Република Македонија.
А М А Н Д М А Н X
1. Собранието може да одлучува ако на седницата присуствува мнозинство од вкупниот број пратеници. Собранието одлучува со мнозинство гласови од присутните пратеници, а најмалку со една третина од вкупниот број пратеници, ако со Уставот не е предвидено посебно мнозинство.
2. За закони кои директно ги засегаат културата, употребата на јазиците, образованието, личните документи и употребата на симболите, Собранието одлучува со мнозинство гласови од присутните пратеници, при што мора да има мнозинство гласови од присутните пратеници кои припаѓаат на заедниците кои не се мнозинство во Република Македонија. Спорот во врска со примената на оваа одредба го решава Комитетот за односи меѓу заедниците.
3. Со овој амандман се заменува членот 69 од Уставот на Република Македонија.
А М А Н Д М А Н XI
1. Собранието избира народен правобранител со мнозинство гласови од вкупниот број пратеници, при што мора да има мнозинство гласови од вкупниот број пратеници кои припаѓаат на заедниците кои не се мнозинство во Република Македонија.
2. Народниот правобранител ги штити уставните и законските права на граѓаните што им се повредени од органите на државната управа и од други органи и организации што имаат јавни овластувања. Народниот правобранител посветува особено внимание за заштита на начелата на недискриминација соодветна и правична застапеност на припадниците на заедниците во органите на државната власт, органите на единиците на локалната самоуправа и во јавните установи и служби.
3. Со точката 1 на овој амандман се заменува ставот 1 на членот 77, а со точката 2 се дополнува ставот 2 на членот 77 од Уставот на Република Македонија.
А М А Н Д М А Н XII
1. Собранието основа Комитет за односи меѓу заедниците.
Комитетот го сочинуваат 19 члена од кои по седум члена од редот на пратениците во
Собранието Македонци и Албанци и по еден член од редот на пратениците Турци,
Власи, Роми, Срби и Бошњаци. Доколку некоја од заедниците нема пратеници, народниот правобранител, по консултации со релевантните претставници на тие заедници, ќе ги предложи другите членови на Комитетот.
Собранието ги избира членовите на Комитетот.
Комитетот разгледува прашања од односите меѓу заедниците во Републиката и дава мислења и предлози за нивно решавање.
Собранието е должно да ги разгледува мислењата и предлозите на Комитетот и да донесе одлука во врска со нив.
Во случај на спор во врска со спроведување на постапката за гласање во Собранието, утврдена во членот 69 став 2 Комитетот одлучува, со мнозинство гласови од членовите, за тоа дали ќе се спроведе постапката.
2. Со точката 1 на овој амандман се заменува членот 78 од Уставот на Република
Македонија и се брише алинејата 7 на членот 84 од Уставот на Република Македонија.
А М А Н Д М А Н XIII
1. При именувањето на тројцата членови, претседателот ќе обезбеди составот на Советот, како целина, соодветно да го одразува составот на населението во Република Македонија.
2. Со точката 1 на овој амандман се дополнува ставот 2 на членот 86 од Уставот на
Република Македонија.
А М А Н Д М А Н XIV
1. Тројца од членовите се избираат со мнозинство гласови од вкупниот број пратеници, при што мора да има мнозинство гласови од вкупниот број пратеници кои припаѓаат на заедниците кои не се мнозинство во Република Македонија.
2. Со овој амандман се дополнува ставот 2 на членот 104 од Уставот на Република
Македонија.
А М А Н Д М А Н XV
1. Собранието ги избира судиите на Уставниот суд. Собранието избира шест судии на Уставниот суд со мнозинство гласови од вкупниот број пратеници. Собранието избира тројца судии со мнозинство гласови од вкупниот број пратеници, при што мора да има мнозинство гласови од вкупниот број пратеници кои припаѓаат на заедниците кои не се мнозинство во Република Македонија. Мандатот на судиите трае девет години без право на повторен избор.
2. Со овој амандман се заменува ставот 2 на членот 109 од Уставот на Република
Македонија.
А М А Н Д М А Н XVI
1. Локалната самоуправа се уредува со закон кој се донесува со двотретинско мнозинство гласови од вкупниот број пратеници, при што мора да има мнозинство гласови од вкупниот број пратеници кои припаѓаат на заедниците кои не се мнозинство во Република Македонија. Законите за локално финансирање, локални избори, општинските граници и за градот Скопје, се донесуваат со мнозинство гласови од присутните пратеници, при што мора да има мнозинство гласови од присутните пратеници кои припаѓаат на заедниците кои не се мнозинство во Република
Македонија.
2. Со овој амандман се заменува ставот 5 на членот 114 од Уставот на Република
Македонија.
А М А Н Д М А Н XVII
1. Во единиците на локалната самоуправа граѓаните непосредно и преку претставници учествуваат во одлучувањето за прашања од локално значење, а особено во областите на јавните служби, урбанизмот и руралното планирање, заштитата на околината, локалниот економски развој, локалното финансирање, комуналните дејности, културата, спортот, социјалната и детската заштита, образованието, здравствената заштита и во други области утврдени со закон.
2. Во градот Скопје граѓаните непосредно и преку претставници учествуваат во одлучувањето за прашања од значење за градот Скопје, а особено во областите на јавните служби, урбанизмот и руралното планирање, заштитата на околината, локалниот економски развој, локалното финансирање, комуналните дејности, културата, спортот, социјалната и детската заштита, образованието, здравствената заштита и во други области утврдени со закон.
3. Со точката 1 на овој амандман се заменува ставот 1 на членот 115 од Уставот на Република Македонија, а со точката 2 се заменува ставот 2 на членот 117 од Уставот на Република Македонија.
А М А Н Д М А Н XVIII
1. Одлука за измена на Преамбулата, членовите за локална самоуправа, членот 131, која било одредба што се однесува на правата на припадниците на заедниците, вклучувајќи ги особено членовите 7, 8, 9, 19, 48, 56, 69, 77, 78, 86, 104 и 109, како и одлука за додавање која било нова одредба која се однесува на предметот на тие одредби и тие членови, ќе биде потребно двотретинско мнозинство гласови од вкупниот број пратеници во кое мора да има мнозинство гласови од вкупниот број пратеници кои припаѓаат на заедниците што не се мнозинство во Република Македонија.
2. Со овој амандман се додава нов став 4 на член 131 од Уставот на Република
Македонија.
Врз основа на член 131 став 5 од Уставот на Република Македонија, Собранието на
Република Македонија, на седницата одржана на 26 декември 2003 година, донесе

О Д Л У К А ЗА ПРОГЛАСУВАЊЕ НА АМАНДМАНОТ XIX НА УСТАВОТ НА РЕПУБЛИКА МАКЕДОНИЈА

Се прогласува амандманoт XIX на Уставот на Република Македонија, што Собранието на Република Македонија го усвои на седницата одржана на 26 декември 2003 година.
СОБРАНИЕ НА РЕПУБЛИКА МАКЕДОНИЈА
Број 07-6601/1 ПРЕТСЕДАТЕЛ
26 декември 2003 година НА СОБРАНИЕТО НА РЕПУБЛИКА МАКЕДОНИЈА
С к о п ј е д-р Љупчо Јордановски, с.р.
АМАНДМАН XIX НА УСТАВОТ НА РЕПУБЛИКА МАКЕДОНИЈА
Овој амандман е составен дел на Уставот на Република Македонија и влегува во сила со денот на неговото прогласување.
А М А Н Д М А Н XIX
1. Се гарантира слободата и неповредливоста на писмата и на сите други облици на комуникација.
Само врз основа на одлука на суд, под услови и во постапка утврдена со закон, може да се отстапи од правото на неповредливост на писмата и другите облици на комуникација, ако тоа е неопходно заради спречување или откривање кривични дела, заради водење кривична постапка или кога тоа го бараат интересите на безбедноста и
одбраната на Републиката. Законот се донесува со двотретинско мнозинство гласови од вкупниот број на пратеници.
2. Со овој амандман се заменува членот 17 на Уставот на Република Македонија.
Врз основа на член 131 став 5 од Уставот на Република Македонија, Собранието на
Република Македонија, на седницата одржана на 7 декември 2005 година, донесе

О Д Л У К А ЗА ПРОГЛАСУВАЊЕ НА АМАНДМАНИТЕ XX, XXI, XXII, XXIII, XXIV, XXV, XXVI, XXVII, XXVIII, XXIX И XXX НА УСТАВОТ НА РЕПУБЛИКА МАКЕДОНИЈА

Се прогласуваат амандманите XX, XXI, XXII, XXIII, XXIV, XXV, XXVI, XXVII, XXVIII, XXIX И XXXна Уставот на Република Македонија, што Собранието на Република Македонија ги донесе на седницата одржана на 7 декември 2005 година.
СОБРАНИЕ НА РЕПУБЛИКА МАКЕДОНИЈА
Број 07- 4542/1 ПРЕТСЕДАТЕЛ
7 декември 2005 година НА СОБРАНИЕТО НА РЕПУБЛИКА МАКЕДОНИЈА
С к о п ј е д-р Љупчо Јордановски, с.р.
Дека преписот е верен на оригиналот, тврди:
ЗАМЕНИК НА ГЕНЕРАЛНИОТ СЕКРЕТАР НА СОБРАНИЕТО НА РЕПУБЛИКА МАКЕДОНИЈА
Фелек Касами
АМАНДМАНИ XX, XXI, XXII, XXIII, XXIV, XXV, XXVI, XXVII, XXVIII, XXIX И
XXX НА УСТАВОТ НА РЕПУБЛИКА МАКЕДОНИЈА
Овие амандмани се составен дел на Уставот на Република Македонија и влегуваат во сила со денот на нивното прогласување.
АМАНДМАН XX
1. За прекршоци определени со закон, санкција може да изрече орган на државната управа или организација и друг орган што врши јавни овластувања.
Против конечна одлука за прекршок се гарантира судска заштита под услови и постапка уредени со закон.
2. Со овој амандман се дополнува членот 13 од Уставот на Република Македонија.
АМАНДМАН XXI
1. Се гарантира правото на жалба против одлуки донесени во постапка во прв степен пред суд.
Правото на жалба или друг вид на правна заштита против поединечни правни акти донесени во постапка во прв степен пред орган на државната управа или организација и друг орган што врши јавни овластувања се уредува со закон.
2. Со овој амандман се заменува членот 15 на Уставот на Република Македонија.
АМАНДМАН XXII
1. Предлага двајца членови на Судскиот совет на Република Македонија.
2. Со овој амандман се заменува алинејата 5 на членот 84 од Уставот на Република
Македонија.
АМАНДМАН XXIII
1. Претседателот ужива имунитет. За неговиот имунитет одлучува Собранието.
2. Со овој амандман се заменува ставот 3 на членот 89 од Уставот на Република
Македонија.
АМАНДМАН XXIV
1. Предлага Јавен обвинител на Република Македонија по претходно мислење од
Советот на јавни обвинители.
2. Со овој амандман се заменува алинејата 12 на членот 91 од Уставот на Република
Македонија.
АМАНДМАН XXV
1. Судската власт ја вршат судовите.
Судовите се самостојни и независни. Судовите судат врз основа на Уставот и законите и меѓународните договори ратификувани во согласност со Уставот.
Забранети се вонредни судови.
Видовите, надлежноста, основањето, укинувањето, организацијата и составот на судовите, како и постапката пред нив, се уредуваат со закон, што се донесува со двотретинско мнозинство гласови од вкупниот број пратеници.
2. Со точката 1 на овој амандман се заменува членот 98 од Уставот на Република
Македонија.
АМАНДМАН XXVI
1. На судијата му престанува судиската функција:
ако тоа сам го побара;
ако трајно ја загуби способноста за вршење на судиската функција, што го утврдува
Судскиот совет на Република Македонија;
ако ги исполни условите за старосна пензија;
ако е осуден со правосилна судска пресуда за кривично дело на безусловна казна затвор од најмалку шест месеца и
ако е избран или именуван на друга јавна функција, освен кога судиската функција мирува под услови утврдени со закон.
Судијата се разрешува:
поради потешка дисциплинска повреда што го прави недостоен за вршење на судиската функција пропишанасо закон и
поради нестручно и несовесно вршење на судиската функција под услови утврденисо закон.
2. Со точката 1 на овој амандман се заменува ставот 3 на членот 99 од Уставот на
Република Македонија.
АМАНДМАН XXVII
1. Судија не може да биде повикан на кривична одговорност за искажано мислење и одлучување при донесувањето на судските одлуки. Судија не може да биде притворен без одобрување на Судскиот совет на Република Македонија, освен ако е затечен во вршење на кривично дело за кое е пропишана казна затвор во траење од најмалку пет години.
2. Судиската функција е неспојлива со членување во политичка партија или со вршење на друга јавна функција или професија утврдена со закон.
3. Со точката 1 на овој амандман се заменува ставот 2 на членот 100 од Уставот на
Република Македонија, а со точката 2 на овој амандман се заменува ставот 3 на членот
100 од Уставот на Република Македонија.
АМАНДМАН XXVIII
1. Судскиот совет на Република Македонија е самостоен и независен орган на судството. Советот ја обезбедува и ја гарантира самостојноста и независноста на судската власт.
Советот го сочинуваат петнаесет члена.
По функција членови на Советот се претседателот на Врховниот суд на Република
Македонија и министерот за правда.
Осум члена на Советот ги избираат судиите од своите редови. Тројца од избраните членови се припадници на заедниците кои не се мнозинство во Република Македонија, при што ќе се запази соодветната и правична застапеност на граѓаните кои припаѓаат на сите заедници.
Тројца членови на Советот избира Собранието на Република Македонија со мнозинство гласови од вкупниот број пратеници, при што мора да има мнозинство гласови од вкупниот број пратеници кои припаѓаат на заедниците кои не се мнозинство во Република Македонија.
Двајца членови на Советот предлага претседателот на Република Македонија, а изборот го врши Собранието на Република Македонија, од кои еден е припадник на заедниците кои не се мнозинство во Република Македонија.
Членовите на Советот што ги избира Собранието на Република Македонија, односно што ги предлага претседателот на Република Македонија се од редот на
универзитетските професори по право, адвокатите и други истакнати правници. Мандатот на избраните членови на Советот трае шест години, со право на уште еден избор.
Условите и постапката за избор, како и основите и постапката за престанок на функцијата и разрешување на член на Советот се уредуваат со закон.
Функцијата избран член на Советот е неспојлива со членување во политичка партија или со вршење на други јавни функции и професии утврдени со закон.
2. Со овој амандман се заменува членот 104 од Уставот на Република Македонија.
АМАНДМАН XXIX
1. Судскиот совет на Република Македонија:
ги избира и разрешува судиите и судиите поротници;
утврдува престанок на судиската функција;
ги избира и разрешува претседателите на судовите;
ја следи и оценува работата на судиите;
одлучува за дисциплинската одговорност на судиите;
одлучува за одземање на имунитетот на судиите;
предлага двајца судии на Уставниот суд на Република Македонија од редот на судиите и
врши други работи утврдени со закон.
При изборот на судиите, судиите поротници и претседателите на судовите ќе се запази соодветната и правична застапеност на граѓаните кои припаѓаат на сите заедници. Советот за својата работа поднесува годишен извештај до Собранието на Република Македонија, чија форма, содржина и начин на усвојување се уредуваат со закон.
2. Со овој амандман се заменува членот 105 од Уставот на Република Македонија и се брише алинејата 15 на ставот 1 на членот 68 од Уставот на Република Македонија.
АМАНДМАН XXX
1. Јавното обвинителство ги врши своите функции врз основа на Уставот и законите и меѓународните договори ратификувани во согласност со Уставот.
Функцијата на јавното обвинителство ја вршат Јавниот обвинител на Република
Македонија и јавните обвинители.
Надлежноста, основањето, укинувањето, организацијата и функционирањето на јавното обвинителство се уредува со закон што се донесува со двотретинско мнозинство
гласови од вкупниот број пратеници.
Јавниот обвинител на Република Македонија го именува и разрешува Собранието на Република Македонија за време од шест години со право на повторно именување. Јавните обвинители ги избира Советот на јавни обвинители без ограничување на траење на мандатот.
При изборот на јавните обвинители ќе се запази соодветната и правична застапеност на граѓаните кои припаѓаат на сите заедници.
За разрешување на јавните обвинители одлучува Советот.
Надлежноста, составот и структурата на Советот, мандатот на неговите членови, како и основите и постапката за престанок и разрешување на член на Советот се уредуваат со закон.
Основите и постапката за престанок и разрешување на Јавниот обвинител на Република
Македонија и јавните обвинители се уредува со закон.
Функцијата Јавен обвинител на Република Македонија и јавен обвинител е неспојлива
со членување во политичка партија или со вршење на други јавни функции и професии утврдени со закон.
Се забранува политичко организирање и дејствување во Јавното обвинителство.
2. Со овој амандман се заменуваат ставовите 2 и 3 на членот 106 од Уставот на
Република Македонија и се брише членот 107 од Уставот на Република Македонија.
Врз основа на член 131 став 5 од Уставот на Република Македонија, Собранието на
Република Македонија, на седницата одржана на 9 јануари 2009 година, донесе

О Д Л У К А ЗА ПРОГЛАСУВАЊЕ НА АМАНДМАНОТ XXXI НА УСТАВОТ НА РЕПУБЛИКА МАКЕДОНИЈА

Се прогласува Амандманот XXXI на Уставот на Република Македонија што
Собранието на Република Македонија го донесе на седницата одржана на 9 јануари
2009 година.
СОБРАНИЕ НА РЕПУБЛИКА МАКЕДОНИЈА

Број
ПРЕТСЕДАТЕЛ
НА СОБРАНИЕТО НА РЕПУБЛИКА МАКЕДОНИЈА
9 јануари 2009 година Трајко Вељаноски
С к о п ј е
Дека преписот е верен на оригиналот тврди:
ЗАМЕНИК НА ГЕНЕРАЛНИОТ СЕКРЕТАР НА СОБРАНИЕТО НА РЕПУБЛИКА МАКЕДОНИЈА Вјекослав Анѓеловски
АМАНДМАН XXXI НА УСТАВОТ НА РЕПУБЛИКА МАКЕДОНИЈА
Овој амандман е составен дел на Уставот на Република Македонија и влегува во сила со денот на неговото прогласување
АМАНДМАН XXXI
1. За претседател е избран кандидатот кој добил мнозинство гласови од избирачите кои гласале, доколку гласале повеќе од 40% од избирачите.
2. Со овој амандман се заменува ставот 5 на членот 81 од Уставот на Република
Македонија.
Врз основа на членот 131 став 5 од Уставот на Република Македонија, Собранието на
Република Македонија, на седницата одржана на 12 април 2011 година, донесе

О Д Л У К А

ЗА ПРОГЛАСУВАЊЕ НА АМАНДМАНОТ XXXII НА УСТАВОТ НА РЕПУБЛИКА МАКЕДОНИЈА

Се прогласува Aмандманот XXXII на Уставот на Република Македонија што
Собранието на Република Македонија го донесе на седницата одржана на 12 април
2011 година
СОБРАНИЕ НА РЕПУБЛИКА МАКЕДОНИЈА
Број 07 - 2055/1 ПРЕТСЕДАТЕЛ
12 април 2011 година НА СОБРАНИЕТО НА РЕПУБЛИКА С к о п ј е МАКЕДОНИЈА
Трајко Вељаноски, с.р.
Дека преписот е верен на оригиналот тврди:
ЗАМЕНИК НА ГЕНЕРАЛНИОТ СЕКРЕТАР НА СОБРАНИЕТО НА РЕПУБЛИКА
МАКЕДОНИЈА Вјекослав Анѓеловски
АМАНДМАН XXXII НА УСТАВОТ НА РЕПУБЛИКА МАКЕДОНИЈА
Овој амандман е составен дел на Уставот на Република Македонија и влегува во сила со денот на неговото прогласување
АМАНДМАН XXXII
1.На државјанин на Република Македонија не може да му биде одземено државјанството, ниту може да биде протеран од Република Македонија. Државјанин на Република Македонија не може да биде предаден на друга држава, освен врз основа на ратификуван меѓународен договор, со одлука на суд.
2. Со овој амандман се заменува ставот 2 на членот 4 од Уставот на Република
Македонија.