S 97/59

Dipinda oleh
S 121/61
E 2/63
E 4/64
E 6/67
S 59/70
S 7/83
S 32/83
S 8/84
S 11/84

Edisi 1984, Perkara-Perkara Perlembagaan I [S 48/04]

Dipinda oleh

S 20/85

S 32/04

S 47/04

S 65/04

S 69/04

S 14/06

S 15/06

LAWS OF BRUNEI

CONSTITUTIONAL MATTERS I

S 97/59

Amended by
S 121/61
E 2/63
E 4/64
E 6/67
S 59/70
S 7/83
S 32/83
S 8/84
S 11/84

1984 Edition, Constitutional Matters I

Amended by

S 20/85

S 32/04

S 47/04

S 65/04

S 69/04

S 14/06

S 15/06

UNDANG-UNDANG NEGARA BRUNEI DARUSSALAM

Perkara

BAHAGIAN I

Article

Ucapan doa.

Bismillahhir Rahmanir Rahim, Alhamdulillahi Rabbil ‘Alamin, Wassalatu Wassalamu ‘Ala Saiyidina Muhammad Wa’ala Alihi Wasahbihi Ajma’in.

DENGAN KURNIA ALLAH, BETA, SULTAN OMAR ALI SAIFUDDIN SA’ADUL KHAIRI WADDIN IBNI AL-MARHUM SULTAN MOHAMED JAMALUL-ALAM RAJA DAN KEPALA BAGI DARJAH KERABAT YANG AMAT DIHORMATI, RAJA DAN KEPALA BAGI MAHKOTA BRUNEI YANG AMAT MULIA, DARJAH UTAMA SRI MAHKOTA NEGARA, DARJAH KERABAT YANG UTAMA (KELANTAN), HONORARY KNIGHT COMMANDER OF THE MOST DISTINGUISHED ORDER OF SAINT MICHAEL AND SAINT GEORGE, SULTAN DAN YANG DI-PERTUAN NEGARA BRUNEI DARUSSALAM serta sekalian Jajahan Takluk Rantau dan Pesisirnya.

Mukadimah.

BAHAWASANYA peruntukan telah dibuat dalam suatu Pemasyhuran (dalam Perlembagaan ini disebut sebagai “Pemasyhuran Mengangkat Raja dan Melantik Pemangku Raja, 1959”) bagi beberapa perkara yang mengenai Kebawah Duli Yang Maha Mulia Paduka Seri Baginda Sultan dan Yang Di-Pertuan, Pengganti Sultan dan Kerabat Kebawah Duli Yang Maha Mulia Paduka Seri Baginda Sultan dan Yang Di-Pertuan;

Invocation.

In the name of ALLAH, the Compassionate, the Merciful, PRAISE be to ALLAH, the Lord of the Universe, and may the benediction and peace of ALLAH be upon Our Leader Muhammad and upon all his Relations and Friends.

BY THE GRACE OF ALLAH, OMAR ALI SAIFUDDIN SA’ADUL KHAIRI WADDIN IBNI AL-MARHUM MOHAMED JAMALUL-ALAM of Brunei Darussalam and all its Dependencies, the Sultan and Yang Di-Pertuan, SOVEREIGN AND CHIEF OF THE MOST ESTEEMED FAMILY ORDER, SOVEREIGN AND CHIEF OF THE MOST HONOURABLE ORDER OF THE CROWN OF BRUNEI, ORDER OF SRI MAHKOTA NEGARA, MOST ESTEEMED FAMILY ORDER (FIRST CLASS) KELANTAN, HONORARY KNIGHT COMMANDER OF THE MOST DISTINGUISHED ORDER OF SAINT MICHAEL AND SAINT GEORGE.

Preamble.

WHEREAS provision is being made in a separate Proclamation (in this Constitution referred to as “the Succession and Regency Proclamation, 1959”) for certain matters affecting His Majesty the Sultan and Yang Di-Pertuan, the Succession to the Sultanate and His Majesty the Sultan and Yang Di-Pertuan’s family;

BAHAWASANYA BETA berhajat hendak memerintah menurut peruntukan-peruntukan Perlembagaan ini dan undang-undang Negara Brunei Darussalam dan juga hendak beransur-ansur mengadakan badan-badan perwakilan dalam pemerintahan Negara Brunei Darussalam;

DAN BAHAWASANYA BETA dengan nasihat dan persetujuan Kerabat-Kerabat Di-Raja dan Pembesar-Pembesar menurut adat istiadat telah memutuskan supaya pemerintahan Negara Brunei Darussalam ke hadapan kelak hendaklah dijalankan seperti yang tersebut di bawah ini;

OLEH YANG DEMIKIAN MAKA, BETA, dengan hak-hak dan kuasa-kuasa Beta sebagai Sultan dan Yang Di-Pertuan Negara Brunei Darussalam Yang Berdaulat dan Wilayahnya serta sekalian Jajahan Takluk Rantau dan Pesisirnya, DENGAN INI MEMASYHURKAN dengan nama BETA dan bagi pihak diri BETA dan bagi pihak PENGGANTIPENGGANTI BETA sebagaimana yang tersebut di bawah ini:

BAHAGIAN I

Gelaran.

1. Perlembagaan ini boleh digelar sebagai Perlembagaan Negara Brunei Darussalam.

Tafsiran.

2. (1) Dalam Perlembagaan ini, melainkan jika maksudnya berkehendakkan makna yang lain —

“Peguam Negara” bermakna pegawai yang dilantik di bawah Fasal (1) Perkara 81;

[S 65/04]

“Juruaudit Agung” bermakna pegawai yang dilantik di bawah Fasal (1) Perkara 66;

[S 65/04]

“Agensi Pelaburan Brunei” bermakna badan korporat yang ditubuhkan oleh Akta Agensi Pelaburan Brunei (Penggal 137);

[S 65/04]

WHEREAS WE intend to govern in accordance with the provisions of this Constitution and the laws of Brunei Darussalam and, by progressive steps hereafter, to introduce further representative institutions into the government of Brunei Darussalam;

AND WHEREAS WE have, with the advice and consent of OUR traditional advisers, decided to make such provisions for the regulation of the government of Brunei Darussalam as is hereinafter contained;

NOW, THEREFORE, WE by the rights and powers of OUR Prerogatives as Sultan and Yang Di-Pertuan of the Sovereign State and Territory of Brunei Darussalam and all its Dependencies, do HEREBY PROCLAIM in OUR name and on OUR behalf and for and on behalf of OUR SUCCESSORS as hereinafter follows:

PART I

Citation.

1. This Constitution may be cited as the Constitution of Brunei Darussalam.

Interpretation.

2. (1) In this Constitution, unless the context otherwise requires —

“Attorney General” means the officer appointed under Clause (1) of Article 81;

[S 65/04]

“Auditor General” means the officer appointed under Clause (1) of Article 66;

[S 65/04]

“Brunei Investment Agency” means the body corporate established by the Brunei Investment Agency Act (Chapter 137);

[S 65/04]

“Ketua Hakim Syar’ie” bermakna Ketua Hakim Syar’ie yang dilantik di bawah Akta Mahkamah-Mahkamah Syariah (Penggal 184);

[S 65/04]

“warganegara Negara Brunei Darussalam” bermakna rakyat Kebawah Duli Yang Maha Mulia Paduka Seri Baginda Sultan dan Yang Di-Pertuan menurut peruntukan-peruntukan sebarang undang-undang bertulis berkenaan dengan kerakyatan;

[S 65/04]

“Peruntukan Di-Raja” bermakna peruntukan yang diberi untuk tanggungan Kebawah Duli Yang Maha Mulia Paduka Seri Baginda Sultan dan Yang Di-Pertuan, Permaisuri Baginda dan ahli-ahli Kerabat Di-Raja yang lain daripada wang negara;

[S 65/04]

“Jurutulis kepada Majlis Mesyuarat Negara” termasuk manamana orang yang dilantik oleh Kebawah Duli Yang Maha MuliaPaduka Seri Baginda Sultan dan Yang Di-Pertuan untuk menjadiTimbalan Jurutulis kepada Majlis itu;

“Jurutulis kepada Majlis Mesyuarat Di-Raja” termasuk manamana orang yang dilantik oleh Kebawah Duli Yang Maha MuliaPaduka Seri Baginda Sultan dan Yang Di-Pertuan untuk menjadiTimbalan Jurutulis kepada Majlis itu;

“Majlis Mesyuarat Menteri-Menteri” bermakna Majlis Mesyuarat Menteri-Menteri yang ditubuhkan menurut Perkara 10;

[S 65/04]

“Jemaah Pemangku Raja” bermakna Jemaah Pemangku Rajayang dilantik di bawah Pemasyhuran Mengangkat Raja danMelantik Pemangku Raja, 1959;

[S 65/04]

“hutang” termasuk apa jua tanggungan berhubung dengantanggungan membayar balik jumlah-jumlah modal denganbayaran tiap-tiap tahun dan apa jua tanggungan di bawahsebarang jaminan;

“Timbalan Menteri” bermakna mana-mana orang yang dilantikdi bawah Fasal (3) Perkara 4;

[S 65/04]

36

“Chief Syar’ie Judge” means the Chief Syar’ie Judge appointedunder the Syariah Courts Act (Chapter 184);

[S 65/04]

“citizen of Brunei Darussalam” means a subject of His Majestythe Sultan and Yang Di-Pertuan by virtue of the provisions of anywritten law relating to nationality;

[S 65/04]

“Civil List” means the provision made for the maintenance of His Majesty the Sultan and Yang Di-Pertuan, His Consort and other members of the Royal Family out of public funds;

[S 65/04]

“Clerk to the Legislative Council” includes any person appointed by His Majesty the Sultan and Yang Di-Pertuan to be Deputy Clerk to that Council;

“Clerk to the Privy Council” includes any person appointed by His Majesty the Sultan and Yang Di-Pertuan to be Deputy Clerk to that Council;

“Council of Ministers” means the Council of Ministers established by Article 10;

[S 65/04]

“Council of Regency” means the Council of Regency appointed under the Succession and Regency Proclamation, 1959;

[S 65/04]

“debt” includes any liability in respect of any obligation to repay capital sums by way of annuities and any liability under any guarantee;

“Deputy Minister” means any person appointed under Clause (3) of Article 4;

[S 65/04]

“Timbalan Sultan dan Yang Di-Pertuan” bermakna orang yang dilantik oleh Kebawah Duli Yang Maha Mulia Paduka Seri Baginda Sultan dan Yang Di-Pertuan di bawah Pemasyhuran Mengangkat Raja dan Melantik Pemangku Raja, 1959;

[S 65/04]

“Kerajaan” bermakna Kerajaan Kebawah Duli Yang Maha Mulia Paduka Seri Baginda Sultan dan Yang Di-Pertuan;

[S 65/04]

“jawatan kehakiman yang tinggi” bermakna jawatan Hakim Mahkamah Besar, atau sesebuah mahkamah yang mempunyai bidang kuasa yang tidak terhad dalam perkara-perkara sivil atau jenayah, atau sesebuah mahkamah yang mempunyai bidang kuasa dalam rayuan-rayuan dari mana-mana mahkamah tersebut;

“Kebawah Duli Yang Maha Mulia” atau “Kebawah Duli Yang Maha Mulia Paduka Seri Baginda Sultan dan Yang Di-Pertuan” bermakna —

(a)

Sultan yang baharu dimasyhurkan telah menaiki takhta Kerajaan sama ada atau tidak Baginda telah dipuspakan atau ditabalkan sebagai Sultan dan Yang Di-Pertuan;

(b) jika ada, sebuah Jemaah Pemangku Raja; dan

(c)

setakat mana seseorang Timbalan kepada Kebawah Duli Yang Maha Mulia Paduka Seri Baginda Sultan dan Yang Di-Pertuan itu diberi kuasa untuk menjalankan tanggungjawab, Timbalan itu;

[S 65/04]

“Kebawah Duli Yang Maha Mulia dalam Majlis Mesyuarat” atau “Kebawah Duli Yang Maha Mulia Paduka Seri Baginda Sultan dan Yang Di-Pertuan dalam Majlis Mesyuarat” bermakna Kebawah Duli Yang Maha Mulia Paduka Seri Baginda Sultan dan Yang Di-Pertuan bertindak setelah berunding dengan Majlis Mesyuarat Menteri-Menteri, tetapi tidak perlu menurut nasihat Majlis itu atau pun semasa Majlis itu bersidang;

[S 65/04]

“Deputy Sultan and Yang Di-Pertuan” means the person appointed by His Majesty the Sultan and Yang Di-Pertuan under the Succession and Regency Proclamation, 1959;

[S 65/04]

“Government” means the Government of His Majesty the Sultan and Yang Di-Pertuan;

[S 65/04]

“high judicial office” means the office of a Judge of the Supreme Court, or of a court having unlimited jurisdiction in civil or criminal matters, or of a court having jurisdiction in appeals from any such court;

“His Majesty” or “His Majesty the Sultan and Yang Di-Pertuan” means —

(a)

a Sultan whose accession to the throne has been proclaimed whether or not he has been crowned as the Sultan and Yang Di-Pertuan;

(b) where appropriate, a Council of Regency; and

(c)

to the extent to which a Deputy to His Majesty the Sultan and Yang Di-Pertuan is authorised to act, that Deputy;

[S 65/04]

“His Majesty in Council” or “His Majesty the Sultan and Yang Di-Pertuan in Council” means His Majesty the Sultan and Yang Di-Pertuan acting after consultation with the Council of Ministers, but not necessarily in accordance with the advice of that Council nor necessarily in that Council assembled;

[S 65/04]

“Surat Perintah” termasuk apa jua siaran dalam Warta Kerajaan, sama ada atau tidak siaran itu cuma bermaksud untuk menyiarkan sesuatu perbuatan yang dilakukan atau terjadinya sesuatu hal atau kejadian, atau pun selainnya menyampaikan atau bermaksud untuk menyampaikan maklumat;

“Ugama Islam” bermakna Ugama Islam menurut Ahlis Sunnah Waljamaah mengikut Mazhab Shafi’ee;

[S 32/04; S 65/04]

“Kepala Wazir” bermakna orang yang bertaraf dan masyhur lagiternama yang dikenali sebagai Duli Pengiran Perdana WazirSahibul Himmah Wal-Waqar;

[S 65/04]

“Majlis Mesyuarat Negara” bermakna Majlis Mesyuarat Negara yang ditubuhkan menurut Perkara 23;

[S 65/04]

“mesyuarat”, berhubung dengan Majlis Mesyuarat Negara,bermakna semua persidangan Majlis itu yang diadakan daritempoh Majlis itu mula bersidang selepas dipanggil pada bilabila masa sehingga masa Majlis itu ditangguhkan dengan tiadaditetapkan masa mesyuarat yang akan datang atau pun sampai masa Majlis itu ditamatkan Musim Permesyuaratannya atausampai masa Majlis itu dibubarkan dengan tiada ditamatkanMusim Permesyuaratannya;

“Menteri” bermakna seseorang yang dilantik di bawah Fasal (3) Perkara 4;

[S 65/04]

“Mufti Kerajaan” bermakna orang yang dilantik sedemikian olehKebawah Duli Yang Maha Mulia Paduka Seri Baginda Sultandan Yang Di-Pertuan di bawah Akta Majlis Ugama Islam danMahkamah-Mahkamah Kadi (Penggal 77);

[S 65/04]

“hasil dan wang-wang tabung Ugama Islam” bermakna segalahasil dan wang tabung terhadap mana Bahagian IV dari AktaMajlis Ugama Islam dan Mahkamah-Mahkamah Kadi (Penggal77) ada berkenaan;

[S 65/04]

40

“instrument” includes any publication in the Gazette, whether or not such publication merely purports to publish the doing of an act or the occurrence of a fact or event, or otherwise conveys or purports to convey information;

“Islamic Religion” means the Islamic Religion according to the Shafeite sect of Ahlis Sunnah Waljamaah;

[S 32/04; S 65/04]

“Kepala Wazir” means the noble and illustrious personage known as the Duli Pengiran Perdana Wazir Sahibul Himmah Wal-Waqar;

[S 65/04]

“Legislative Council” means the Legislative Council established by Article 23;

[S 65/04]

“meeting”, in relation to the Legislative Council, means all sittings of that Council held during a period beginning when that Council first meets after being summoned at any time and ending when that Council is next thereafter either adjourned sine die or prorogued or dissolved without having been prorogued;

“Minister” means a person appointed under Clause (3) of Article 4;

[S 65/04]

“Mufti Kerajaan” means the person appointed as such by His Majesty the Sultan and Yang Di-Pertuan under the Religious Council and Kadis Courts Act (Chapter 77);

[S 65/04]

“Muslim revenue and funds” means all revenues and funds to which Part IV of the Religious Council and Kadis Courts Act (Chapter 77) applies;

[S 65/04]

“hak-hak pencen” termasuk hak-hak menerima pencen setelah sampai umur menerima pencen dan hak-hak menerima wang dari kumpulanwang simpanan;

“Majlis Mesyuarat Di-Raja” bermakna Majlis Mesyuarat Di-Raja yang ditubuhkan menurut Fasal (1) Perkara 5;

[S 65/04]

“jawatan Kerajaan” bermakna apa jua jawatan yang mempunyai gaji, saraan atau elaun (termasuk pencen atau elaun lain yang sama) berkaitan dengan tempohnya memegang jawatan dalam Kerajaan tetapi tidaklah termasuk Sultan, jawatan Pemangku Raja, Kepala Wazir, Wazir, Ketua Hakim, Yang Di-Pertua Majlis Mesyuarat Negara, Timbalan Yang Di-Pertua Majlis Mesyuarat Negara, Menteri, Timbalan Menteri, Setiausaha Parlimen, Setiausaha Politik, Ahli Majlis Mesyuarat Negara, Duta, Pesuruhjaya Tinggi, Hakim Mahkamah Besar, Konsul Agung, Konsul atau jawatan lain sebagaimana yang mungkin ditetapkan dengan Perintah yang disiarkan dalam Warta Kerajaan oleh Kebawah Duli Yang Maha Mulia Paduka Seri Baginda Sultan dan Yang Di-Pertuan;

[S 65/04]

“pegawai Kerajaan” bermakna pemegang mana-mana jawatan Kerajaan dan termasuk sesiapa jua yang dilantik untuk memangku dalam mana-mana jawatan itu;

“Pemangku Raja” bermakna Pemangku Raja yang dilantik di bawah atau disebut dalam Pemasyhuran Mengangkat Raja dan Melantik Pemangku Raja, 1959;

[S 65/04]

“Majlis Ugama Islam” bermakna Majlis Ugama Islam yang ditubuhkan menurut Bahagian II dari Akta Majlis Ugama Islam dan Mahkamah-Mahkamah Kadi (Penggal 77);

[S 65/04]

“Setiausaha kepada Majlis Mesyuarat Menteri-Menteri” bermakna orang yang dilantik di bawah Perkara 22 dan termasuk mana-mana orang yang dilantik oleh Kebawah Duli Yang Maha Mulia Paduka Seri Baginda Sultan dan Yang Di-Pertuan untuk menjadi Timbalan Setiausaha kepada Majlis itu;

[S 65/04]

42

“pension rights” includes superannuation rights and provident funds rights;

“Privy Council” means the Privy Council established by Clause

(1) of Article 5;

[S 65/04]

“public office” means any office of emolument, remuneration or allowance (including pension or other like allowance) in respect of his tenure in the Government but does not include the Sultanate, the office of Regent, Kepala Wazir, Wazir, Chief Justice, Speaker of the Legislative Council, Deputy Speaker of the Legislative Council, Minister, Deputy Minister, Parliamentary Secretary, Political Secretary, Member of the Legislative Council, Ambassador, High Commissioner, Judge of the Supreme Court, Consul-General, Consul or such other office as His Majesty the Sultan and Yang Di-Pertuan may by Order published in the Gazette, prescribe;

[S 65/04]

“public officer” means the holder of any public office and includes any person appointed to act in any such office;

“Regent” means a Regent duly appointed under or referred to in the Succession and Regency Proclamation, 1959;

[S 65/04]

“Religious Council” means the Religious Council constituted by Part II of the Religious Council and Kadis Courts Act (Chapter 77);

[S 65/04]

“Secretary to the Council of Ministers” means the person appointed under Article 22 and includes any person appointed by His Majesty the Sultan and Yang Di-Pertuan to be Deputy Secretary to that Council;

[S 65/04]

“Musim Permesyuaratan”, berhubung dengan Majlis Mesyuarat Negara, bermakna mesyuarat-mesyuarat yang diadakan oleh Majlis itu mulai dari masa Majlis itu bermesyuarat pada kali pertama selepas Majlis itu ditubuhkan di bawah Perlembagaan ini, atau selepas Musim Permesyuaratannya ditamatkan atau selepas Majlis itu dibubarkan pada bila-bila masa, sampai Majlis itu ditamatkan Musim Permesyuaratannya atau sampai Majlis itu dibubarkan dengan tiada ditamatkan Musim Permesyuaratannya;

[S 65/04]

“persidangan”, berhubung dengan Majlis Mesyuarat Negara, bermakna masa Majlis itu bersidang terus-menerus tanpa penangguhan, dan termasuk sebarang masa Majlis itu bersidang sebagai Jawatankuasa;

[S 65/04]

“Yang Di-Pertua” bermakna Yang Di-Pertua Majlis Mesyuarat Negara yang dilantik di bawah Fasal (1) Perkara 37 dan termasuk mana-mana orang yang dilantik untuk menjadi Timbalannya;

[S 65/04]

“Peraturan-Peraturan Mesyuarat” bermakna Peraturan-Peraturan Mesyuarat bagi Majlis Mesyuarat Negara yang dibuat menurut Perkara 48;

[S 65/04]

“Mohor Kerajaan” bermakna Mohor Negara Brunei Darussalam yang disebut dalam Perkara 79;

[S 65/04]

“Mahkamah Besar” bermakna Mahkamah Besar bagi Negara Brunei Darussalam yang ditubuhkan di bawah Akta Mahkamah Besar (Penggal 5);

[S 65/04]

“cukai” termasuk sesuatu pengenaan bayaran cukai import atau sesuatu cukai bea tetapi tidak termasuk cukai pintu yang dikutip bagi maksud pihak berkuasa tempatan atau sesuatu bayaran bagi perkhidmatan-perkhidmatan yang diberikan;

“session”, in relation to the Legislative Council, means the meeting of that Council commencing when it first meets after being constituted under this Constitution, or after its prorogation or dissolution at any time, and terminating when that Council is prorogued or is dissolved without having been prorogued;

[S 65/04]

“sitting”, in relation to the Legislative Council, means the period during which that Council is sitting continuously without adjournment, and includes any period during which that Council is in Committee;

[S 65/04]

“Speaker” means the Speaker of the Legislative Council appointed under Clause (1) of Article 37 and includes any person appointed to be his Deputy;

[S 65/04]

“Standing Orders” means the Standing Orders of the Legislative Council made pursuant to Article 48;

[S 65/04]

“State Seal” means the Seal of Brunei Darussalam referred to in Article 79;

[S 65/04]

“Supreme Court” means the Supreme Court of Brunei Darussalam established under the Supreme Court Act (Chapter 5);

[S 65/04]

“tax” includes an impost or a duty but does not include a rate levied for local purposes or a fee for services rendered;

“Wazir-Wazir” bermakna Duli Pengiran Perdana Wazir SahibulHimmah Wal-Waqar, Pengiran Bendahara Seri MaharajaPermaisuara, Pengiran Digadong Sahibul Mal, PengiranPemancha Sahibul Rae’ Wal-Mashuarah dan PengiranTemanggong Sahibul Bahar;

[S 65/04]

“undang-undang bertulis” termasuk semua Akta, Perintah,Pemasyhuran dan undang-undang tambahan, atau mana-manabahagiannya, tetapi tidak termasuk mana-mana Akta ParlimenUnited Kingdom, atau mana-mana Perintah Seri Baginda Queendalam Majlis Mesyuarat, atau mana-mana Undang-Undang yangtidak boleh dipinda oleh mana-mana pihak berkuasa di dalamNegara Brunei Darussalam;

[S 65/04]

“Yang Di-Pertua Adat Istiadat” bermakna orang yang bertarafdan termasyhur lagi ternama yang dikenali sebagai Duli PengiranPemancha atau orang yang dilantik di bawah Fasal (3) Perkara3A oleh Kebawah Duli Yang Maha Mulia Paduka Seri BagindaSultan dan Yang Di-Pertuan.

[S 65/04]

(2)

Jika dalam Perlembagaan ini sebutan dibuat mengenai manamana pegawai Kerajaan dengan gelaran jawatannya, maka sebutan ituhendaklah diertikan sebagai suatu sebutan mengenai pegawai yang padamasa itu melakukan tugas-tugas jawatan itu.

(3)

Dimansuhkan. [S 65/04]

(4)

Dimansuhkan. [S 65/04]

(5)

Sebutan-sebutan dalam Perlembagaan ini kepada “Perlembagaanini” hendaklah, melainkan jika maksudnya berkehendakkan makna yanglain, diertikan sebagai menyebut mengenai undang-undang tambahan yangdibuat di bawah Perlembagaan ini.

[S 65/04]

(6) Kecuali sebagaimana yang diperuntukkan sebaliknya dalamPerlembagaan ini atau dikehendaki mengikut maksudnya, Akta Tafsiran danPerkara-Perkara Am (Penggal 4) hendaklah dipakai bagi mentafsirkanPerlembagaan ini sebagaimana ianya dipakai bagi mentafsirkan semuaundang-undang bertulis lain.

[S 65/04]

“Wazirs” means the Duli Pengiran Perdana Wazir Sahibul Himmah Wal-Waqar, the Pengiran Bendahara Seri Maharaja Permaisuara, the Pengiran Digadong Sahibul Mal, the Pengiran Pemancha Sahibul Rae’ Wal-Mashuarah and the Pengiran Temanggong Sahibul Bahar;

[S 65/04]

“written law” includes all Acts, Orders, Proclamations and subsidiary legislation, or any part thereof, but does not include any Act of Parliament of the United Kingdom or any Order of Her Britannic Majesty in Council or any Law which no authority in Brunei Darussalam is empowered to amend;

[S 65/04]

“Yang Di-Pertua Adat Istiadat” means the noble and illustrious personage known as the Duli Pengiran Pemancha or the person appointed under Clause (3) of Article 3A by His Majesty the Sultan and Yang Di-Pertuan.

[S 65/04]

(2)

Where in this Constitution reference is made to any public officer by the term designating his office, such reference shall be construed as a reference to the officer for the time being discharging the functions of that office.

(3)

Repealed. [S 65/04]

(4)

Repealed. [S 65/04]

(5)

References in this Constitution to “this Constitution” shall, unless the context otherwise requires, be construed as referring to subsidiary legislation made under this Constitution.

[S 65/04]

(6) Save as otherwise provided in this Constitution or required by context, the Interpretation and General Clauses Act (Chapter 4) shall apply to the interpretation of this Constitution as it applies to the interpretation of all other written laws.

[S 65/04]

BAHAGIAN II

Ugama rasmi Negara Brunei Darussalam dan cara beribadat. [S 32/04; S 65/04]

3. (1) Ugama rasmi bagi Negara Brunei Darussalam adalah Ugama Islam:

Tetapi ugama-ugama lain boleh diamalkan dengan aman dan sempurna oleh mereka yang mengamalkannya.

(2)

Ketua ugama rasmi bagi Negara Brunei Darussalam adalah Kebawah Duli Yang Maha Mulia Paduka Seri Baginda Sultan dan Yang Di-Pertuan.

(3)

Majlis Ugama Islam adalah badan yang bertanggungjawab untuk menyembahkan nasihat ke hadapan majlis Kebawah Duli Yang Maha Mulia Paduka Seri Baginda Sultan dan Yang Di-Pertuan mengenai semua perkara yang berhubung dengan Ugama Islam.

(4)

Bagi maksud Perkara ini, Kebawah Duli Yang Maha Mulia Paduka Seri Baginda Sultan dan Yang Di-Pertuan boleh, setelah berunding dengan Majlis Ugama Islam, tetapi tidak semestinya mengikut nasihat Majlis itu, membuat undang-undang mengenai perkara-perkara yang berhubung dengan Ugama Islam.

Majlis Mesyuarat Adat Istiadat. [S 65/04]

3A. (1) Hendaklah diadakan Majlis Mesyuarat Adat Istiadat yang terdiridaripada seorang Pengerusi dan ahli-ahli lain, yang kesemuanya dilantik olehKebawah Duli Yang Maha Mulia Paduka Seri Baginda Sultan dan YangDi-Pertuan dan memegang jawatan selama tempoh selagi diperkenankanoleh Kebawah Duli Yang Maha Mulia Paduka Seri Baginda Sultan dan YangDi-Pertuan.

(2) Majlis Mesyuarat Adat Istiadat adalah badan yangbertanggungjawab untuk menyembahkan nasihat ke hadapan majlisKebawah Duli Yang Maha Mulia Paduka Seri Baginda Sultan dan YangDi-Pertuan mengenai perkara-perkara yang berhubung dengan Adat IstiadatNegara:

Official religion of Brunei Darussalam and religious observance. [S 32/04; S 65/04]

3. (1) The official religion of Brunei Darussalam shall be the Islamic Religion:

Provided that all other religions may be practised in peace and harmony by the persons professing them.

(2)

The Head of the official religion of Brunei Darussalam shall be His Majesty the Sultan and Yang Di-Pertuan.

(3)

The Religious Council shall be the authority responsible for advising His Majesty the Sultan and Yang Di-Pertuan on all matters relating to the Islamic Religion.

(4)

For the purpose of this Article, His Majesty the Sultan and Yang Di-Pertuan may, after consultation with the Religious Council, but not necessarily in accordance with the advice of that Council, make laws in respect of matters relating to the Islamic Religion.

Majlis Mesyuarat Adat Istiadat. [S 65/04]

3A. (1) There shall be established a Majlis Mesyuarat Adat Istiadat (to be known in English as the Adat Istiadat Council) which shall consist of a Chairman and other members, all of whom shall be appointed by His Majesty the Sultan and Yang Di-Pertuan and hold office during His Majesty the Sultan and Yang Di-Pertuan’s pleasure.

(2)

The Adat Istiadat Council shall be the authority responsible for advising His Majesty the Sultan and Yang Di-Pertuan on matters relating to Adat Istiadat or State custom:

Dengan syarat bahawa Kebawah Duli Yang Maha Mulia Paduka Seri Baginda Sultan dan Yang Di-Pertuan tidak terikat untuk bertindak menurut nasihat Majlis Mesyuarat Adat Istiadat.

(3)

Yang Di-Pertua Adat Istiadat akan memegang jawatan selamatempoh selagi diperkenankan oleh Kebawah Duli Yang Maha Mulia PadukaSeri Baginda Sultan dan Yang Di-Pertuan.

[S 14/06]

BAHAGIAN III

KUASA MEMERINTAH

Tugas-tugas Majlis Mesyuarat Di-Raja.

6. (1) Majlis Mesyuarat Di-Raja —

(a) hendaklah menasihatkan Kebawah Duli Yang Maha Mulia Paduka Seri Baginda Sultan dan Yang Di-Pertuan mengenai sebarang pindaan, tambahan atau pembatalan sebarang peruntukan Perlembagaan ini, menurut Perkara 85;

[S 65/04]

(b) hendaklah, tertakluk kepada sebarang undang-undang bertulis, menasihatkan Kebawah Duli Yang Maha Mulia Paduka Seri Baginda Sultan dan Yang Di-Pertuan tentang lantikan orang-orang kepangkat-pangkat, gelaran-gelaran, kehormatan-kehormatan dan kebesaran adat istiadat Melayu Brunei dan menentukan tugas-tugas yang berhubung dengannya; dan

*(c) hendaklah menjalankan tugas-tugas lain yang diberikankepadanya oleh Pemasyhuran Mengangkat Raja dan MelantikPemangku Raja, 1959, sebarang undang-undang bertulis lain atauoleh Kebawah Duli Yang Maha Mulia Paduka Seri Baginda Sultandan Yang Di-Pertuan.

[S 65/04]

*Pada masa Pencetakan Semula ini, Kebawah Duli Yang Maha MuliaPaduka Seri Baginda Sultan dan Yang Di-Pertuan telah, menurut PerintahPerlembagaan Negara Brunei Darussalam (Penggantungan), 2006, memberitugas kepada Majlis Mesyuarat Di-Raja untuk menyembahkan nasihatkepada Baginda berhubung dengan perjalanan kuasa-kuasa Baginda dibawah Fasal (1) Perkara 9 dari Perlembagaan Negara Brunei Darusalam.

(4) Every Member of the Privy Council shall, before entering upon the duties of his office, take or make and subscribe before His Majesty the Sultan and Yang Di-Pertuan, or, if a Council of Regency has been appointed, before the senior male Regent, or before such other person as His Majesty the Sultan and Yang Di-Pertuan or, as the case may be, the senior male Regent may designate, an oath or declaration in the form set out as Form I in the First Schedule.

[S 65/04]

(5) Repealed. [S 65/04]

Functions of Privy Council.

6. (1) The Privy Council —

(a) shall advise His Majesty the Sultan and Yang Di-Pertuan on any amendment, addition or revocation of any provision of this Constitution, in accordance with Article 85;

[S 65/04]

(b) shall, subject to any written law, advise His Majesty the Sultan and Yang Di-Pertuan on the appointment of persons to Malay customary ranks, titles, honours and dignities and the designation of the functions appertaining thereto; and

*(c) shall perform such other functions as may be conferred on it by the Succession and Regency Proclamation, 1959, any other written law or by His Majesty the Sultan and Yang Di-Pertuan.

[S 65/04]

*As at the time of this Reprint, His Majesty the Sultan and Yang Di-Pertuan has, pursuant to the Constitution of Brunei Darussalam (Suspension) Order, 2006, conferred on the Privy Council the function to advise His Majesty in connection with the exercise of His Majesty’s powers under Clause (1) of Article 9 of the Constitution of Brunei Darussalam.

(2)

Minit-minit mesyuarat bagi semua persidangan Majlis Mesyuarat Di-Raja hendaklah disimpan.

(3)

Kebawah Duli Yang Maha Mulia Paduka Seri Baginda Sultan dan Yang Di-Pertuan hendaklah melantik seorang yang layak dan sesuai untuk menjadi Jurutulis kepada Majlis Mesyuarat Di-Raja, dan orang itu hendaklah, sebelum memulakan kewajipan-kewajipan jawatannya, mengangkat dan menandatangani di hadapan Kebawah Duli Yang Maha Mulia Paduka Seri Baginda Sultan dan Yang Di-Pertuan atau Pemangku Raja laki-laki yang kanan, mengikut mana yang berkenaan, suatu sumpah dalam bentuk yang dinyatakan sebagai Borang II di dalam Jadual Pertama.

[S 65/04]

(4) Tertakluk kepada sebarang undang-undang bertulis, penggunaan mana-mana kuasa yang diberikan kepada, atau perlaksanaan sebarang perbuatan atau perkara oleh, Majlis Mesyuarat Di-Raja boleh dinyatakan dengan surat yang ditandatangani oleh Jurutulis kepada Majlis Mesyuarat Di-Raja.

[S 65/04]

(5) Kebawah Duli Yang Maha Mulia Paduka Seri Baginda Sultan dan Yang Di-Pertuan tidak terikat untuk bertindak menurut nasihat Majlis Mesyuarat Di-Raja.

[S 65/04]

Memanggil mesyuarat dan korum. [S 65/04]

7. (1) Majlis Mesyuarat Di-Raja tidak boleh dipanggil bermesyuarat kecuali dengan titah perkenan Kebawah Duli Yang Maha Mulia Paduka Seri Baginda Sultan dan Yang Di-Pertuan atau, jika Jemaah Pemangku Raja telah dilantik, oleh Pemangku Raja laki-laki yang kanan atau, jika Kebawah Duli Yang Maha Mulia Paduka Seri Baginda Sultan dan Yang Di-Pertuan tidak berada di Negara Brunei Darussalam dan Jemaah Pemangku Raja tiada dilantik, oleh Kepala Wazir.

(2)

(a) Tiada sebarang urusan pun boleh dijalankan pada manamana mesyuarat Majlis Mesyuarat Di-Raja jika kurang dari satupertiga Ahli-Ahli Majlis itu (selain daripada Kebawah Duli YangMaha Mulia Paduka Seri Baginda Sultan dan Yang Di-Pertuan atauorang lain yang mempengerusikan mesyuarat) hadir dalam mesyuaratitu, dan Kebawah Duli Yang Maha Mulia Paduka Seri Baginda Sultandan Yang Di-Pertuan atau mana-mana orang lain yangmempengerusikan mesyuarat itu tidak bersetuju urusan tersebutdijalankan oleh kerana bilangan ahli yang hadir tidak cukup.

(2)

Minutes shall be kept of all proceedings of the Privy Council.

(3) His Majesty the Sultan and Yang Di-Pertuan shall appoint some fit and proper person to be the Clerk to the Privy Council, and such person shall, before entering upon the duties of his office, take and subscribe before His Majesty the Sultan and Yang Di-Pertuan or the senior male Regent, as the case may be, an oath in the form set out as Form II in the First Schedule.

[S 65/04]

(4) Subject to any written law, the exercise of any power conferred on, or the doing of any act or thing by, the Privy Council may be signified under the hand of the Clerk to the Privy Council.

[S 65/04]

(5) His Majesty the Sultan and Yang Di-Pertuan is not bound to act in accordance with the advice of the Privy Council.

[S 65/04]

Summoning and quorum. [S 65/04]

7. (1) The Privy Council shall not be summoned except by the authority of His Majesty the Sultan and Yang Di-Pertuan or, if a Council of Regency has been appointed, by the senior male Regent or, if His Majesty the Sultan and Yang Di-Pertuan is not present in Brunei Darussalam and if no Council of Regency has been appointed, by the Kepala Wazir.

(2)

(a) No business shall be transacted at any meeting of the Privy Council if there are less than one-third of the Members of the Council (besides His Majesty the Sultan and Yang Di-Pertuan or other person presiding) present at the meeting, and His Majesty the Sultan and Yang Di-Pertuan or any other person presiding has objected to the transaction of business on that account.

(b)

Jika bilangan Ahli-Ahli Majlis Mesyuarat Di-Raja yang hadir itu tidak boleh dibahagi 3, maka, bagi maksud Fasal ini, bilangan Ahli-Ahli yang hadir itu hendaklah dianggap bilangan yang tertinggi selepas itu yang boleh dibahagi 3.

(3) Mana-mana mesyuarat Majlis Mesyuarat Di-Raja dan sebarang keputusan yang diambil oleh Majlis itu adalah sah, meskipun ada orang yang tidak berhak berbuat sedemikian mengambil bahagian dalam mesyuarat itu.

Mempengerusikan Majlis Mesyuarat Di-Raja. [S 65/04]

8. (1) Kebawah Duli Yang Maha Mulia Paduka Seri Baginda Sultan dan Yang Di-Pertuan hendaklah, seboleh-bolehnya, mempengerusikan mesyuarat-mesyuarat Majlis Mesyuarat Di-Raja.

(2)

Jika Kebawah Duli Yang Maha Mulia Paduka Seri Baginda Sultan dan Yang Di-Pertuan tidak hadir, maka orang yang akan mempengerusikan mesyuarat itu hendaklah mengikut susunan keutamaan yang berikut —

(a)

jika lantikan telah dibuat, Timbalan Sultan dan Yang Di-Pertuan;

(b)

jika Timbalan Sultan dan Yang Di-Pertuan tiada dilantik dan sebuah Jemaah Pemangku Raja telah dilantik, Pemangku Raja laki-laki yang kanan yang hadir;

(c)

jika Timbalan Sultan dan Yang Di-Pertuan dan Jemaah Pemangku Raja tiada dilantik, Ahli Majlis Mesyuarat Di-Raja yang dilantik oleh Kebawah Duli Yang Maha Mulia Paduka Seri Baginda Sultan dan Yang Di-Pertuan atau, semasa ketiadaan Ahli tersebut atau jika Ahli tersebut tiada dilantik, Kepala Wazir; dan

(d)

dalam sebarang hal lain, Ahli Rasmi Kerana Jawatan Majlis Mesyuarat Di-Raja yang hadir yang terdahulu dalam susunan jawatan pegawai-pegawai yang disebut dalam perenggan (c) Fasal (2) Perkara

5. (b) If the number of Members of the Privy Council is not a multiple of 3, then, for the purpose of this Clause, the number of Members shall be deemed to be the next highest multiple of 3.

(3)

Any proceedings in the Privy Council and any such decision taken by that Council shall be valid notwithstanding that some person who was not entitled to do so took part in the proceedings.

Presiding in Privy Council. [S 65/04]

8. (1) His Majesty the Sultan and Yang Di-Pertuan shall, so far as practicable, preside at meetings of the Privy Council.

(2) In the absence of His Majesty the Sultan and Yang Di-Pertuan, the person who shall preside shall be in the following priority —

(a)

if such an appointment has been made, the Deputy Sultan and Yang Di-Pertuan;

(b)

if no Deputy Sultan and Yang Di-Pertuan has been appointed and a Council of Regency has been appointed, the senior male Regent present;

(c)

if no Deputy Sultan and Yang Di-Pertuan and no Council of Regency has been appointed, such Member of the Privy Council as His Majesty the Sultan and Yang Di-Pertuan may appoint or, in the absence of such Member or where no such Member has been appointed, the Kepala Wazir; and

(d)

in any other case, the ex-officio Member of the Privy Council present who stands first in the order in which those officers are referred to in paragraph (c) of Clause (2) of Article 5.

Hak Pengampunan.

9. **(1) Kebawah Duli Yang Maha Mulia Paduka Seri Baginda Sultandan Yang Di-Pertuan boleh menjalankan, atas budi bicara mutlak Baginda,berhubung dengan mana-mana kesalahan yang atasnya seseorang pesalah ituboleh atau telah dibicarakan di dalam Negara Brunei Darussalam, satu ataulebih dari kuasa-kuasa yang berikut —

[S 65/04]

**Pada masa Pencetakan Semula ini, Kebawah Duli Yang Maha MuliaPaduka Seri Baginda Sultan dan Yang Di-Pertuan telah, menurut PerintahPerlembagaan Negara Brunei Darussalam (Penggantungan), 2006, memberitugas kepada Majlis Mesyuarat Di-Raja untuk menyembahkan nasihatkepada Baginda berhubung dengan perjalanan kuasa-kuasa Baginda dibawah Fasal (1) Perkara 9 dari Perlembagaan Negara Brunei Darussalam.

(a) mengurniakan kepada sesiapa jua yang berkaitan dengan,atau didapati sabit, mana-mana kesalahan sedemikian itu suatu pengampunan sama ada tanpa syarat atau tertakluk kepada syaratsyarat;

[S 65/04]

(b) mengurniakan kepada sesiapa jua suatu penangguhan, samaada bagi tempoh yang tidak tentu atau selama sesuatu tempoh yangtertentu, perlaksanaan apa jua hukuman yang dijatuhkan ke atas orangitu kerana kesalahan sedemikian;

Establishment of Pardons Board. [S 65/04; S 15/06]

*8A. (1) For the purposes of this Part, there shall be established a Pardons Board which shall consist of the Attorney General, the Mufti Kerajaan and not more than 3 other members.

(2) The 3 other members shall be appointed by His Majesty the Sultan and Yang Di-Pertuan and shall hold office during His Majesty the Sultan and Yang Di-Pertuan’s pleasure.

*Article 8A was not in operation at the date of this Reprint. This Article was suspended by the Constitution of Brunei Darussalam (Suspension) Order, 2006, with effect from 21st February 2006.

Prerogative of Mercy.

9. **(1) His Majesty the Sultan and Yang Di-Pertuan may exercise in his absolute discretion, in respect of any offence for which an offender may be or has been tried in Brunei Darussalam, such one or more of the following powers —

[S 65/04]

**As at the time of this Reprint, His Majesty the Sultan and Yang Di-Pertuan has, pursuant to the Constitution of Brunei Darussalam (Suspension) Order, 2006, conferred on the Privy Council the function to advise His Majesty in connection with the exercise of His Majesty’s powers under Clause (1) of Article 9 of the Constitution of Brunei Darussalam.

(a) grant to any person concerned in, or convicted of, any such offence a pardon either free or subject to conditions;

[S 65/04]

(b)

grant to any person a respite, either indefinite or for a specified period, of the execution of any sentence passed on that person for such an offence;

(c)

menggantikan dengan suatu hukuman yang kurang berathukuman yang dijatuhkan ke atas orang itu kerana kesalahan tersebut;

(d)

menghapuskan kesemua atau mana-mana bahagian dari sebarang hukuman yang dijatuhkan kerana kesalahan itu atau dari sebarang jumlah wang yang dikenakan sebagai suatu hukuman atau perampasan, atau pun selainnya kena dibayar kepada Negara Brunei Darussalam, Kebawah Duli Yang Maha Mulia Paduka Seri Baginda Sultan dan Yang Di-Pertuan atau mana-mana orang lain kerana kesalahan sedemikian; atau

(e)

memerintahkan supaya dilepaskan mana-mana orang yang mungkin dipenjarakan kerana mana-mana kesalahan atau kerana tidak membayar sebarang jumlah wang yang tersebut di atas.

[S 65/04]

***(2) Pada menjalankan kuasa-kuasa Baginda, Kebawah Duli Yang Maha Mulia Paduka Seri Baginda Sultan dan Yang Di-Pertuan boleh mengambil kira, tetapi tidak terikat untuk bertindak menurut, nasihat Jemaah Pengampunan.

[S 65/04; S 15/06]

(3) Dimansuhkan.

***(4) Adalah menjadi kewajipan Peguam Negara untuk memberi kepada Jemaah Pengampunan sebarang maklumat yang mungkin ada pada pihak pendakwa berkenaan dengan mana-mana pesalah yang telah dijatuhkan hukuman mati yang mungkin penting berhubung dengan pesalah itu pada menjalankan kuasa-kuasa yang terletak dalam tangan Kebawah Duli Yang Maha Mulia Paduka Seri Baginda Sultan dan Yang Di-Pertuan di bawah Fasal (1).

[S 65/04; S 15/06]

***(5) Sebelum menghadapkan nasihatnya mengenai mana-mana perkara, Jemaah Pengampunan hendaklah menimbangkan mana-mana pendapat bertulis yang mungkin telah diberikan oleh Peguam Negara mengenainya dari segi undang-undang yang boleh dikenakan dan oleh Mufti Kerajaan mengenai sebarang aspek hukum Ugama Islam.

[S 65/04; S 15/06]

***Fasal-Fasal (2), (4) dan (5) Perkara 9 tidak berkuatkuasa pada tarikh Pencetakan Semula ini. Fasal-Fasal ini telah digantung oleh Perintah Perlembagaan Negara Brunei Darussalam (Penggantungan), 2006, mulai dari 21hb Februari 2006.

(c)

substitute a less severe form of punishment for that imposed by any sentence for such an offence;

(d)

remit the whole or any part of any sentence passed for such an offence or of any sum of money imposed as a penalty or forfeiture, or otherwise due to Brunei Darussalam, His Majesty the Sultan and Yang Di-Pertuan or any other person on account of such offence; or

(e)

order the discharge of any person who may be imprisoned for any offence or for non-payment of any sum of money as aforesaid.

[S 65/04]

***(2) In exercising his powers, His Majesty the Sultan and Yang Di-Pertuan may have regard to, but is not bound to act in accordance with, the advice of the Pardons Board.

[S 65/04; S 15/06]

(3) Repealed.

***(4) It shall be the duty of the Attorney General to supply to the Pardons Board any information which the prosecution may have in relation to any offender who has been sentenced to death which may be material to the exercise in relation to that offender of the powers vested in His Majesty the Sultan and Yang Di-Pertuan by Clause (1).

[S 65/04; S 15/06]

***(5) Before tendering its advice on any matter, the Pardons Board shall consider any written opinion which may have been delivered thereon by the Attorney General on the law applicable and by the Mufti Kerajaan on any aspect of Islamic law.

[S 65/04; S 15/06]

***Clauses (2), (4) and (5) of Article 9 were not in operation at the date of this Reprint. These Clauses were suspended by the Constitution of Brunei Darussalam (Suspension) Order, 2006, with effect from 21st February 2006.

BAHAGIAN V

Penubuhan Majlis Mesyuarat Menteri-Menteri. [S 65/04]

10. Hendaklah diadakan Majlis Mesyuarat Menteri-Menteri (yang boleh disebut sebagai Majlis Mesyuarat Menteri-Menteri Kabinet) yang ditubuhkan menurut peruntukan-peruntukan Bahagian ini.

Keahlian Majlis Mesyuarat Menteri-Menteri. [S 65/04]

11. Majlis Mesyuarat Menteri-Menteri hendaklah terdiri daripada Perdana Menteri dan Menteri-Menteri yang dilantik di bawah Fasal (3) Perkara 4.

Tempoh memegang jawatan dan pengosongan kerusi.

12. Tertakluk kepada Perlembagaan ini, tiap-tiap Menteri hendaklah menduduki kerusinya di dalam Majlis Mesyuarat Menteri-Menteri selama tempoh selagi diperkenankan oleh Kebawah Duli Yang Maha Mulia Paduka Seri Baginda Sultan dan Yang Di-Pertuan.

[S 65/04]

13. Dimansuhkan.

Kehadiran orang-orang bukan Ahli dalam Majlis Mesyuarat Menteri-Menteri.

14. Bilamana Kebawah Duli Yang Maha Mulia Paduka Seri Baginda Sultan dan Yang Di-Pertuan atau jika Baginda tidak hadir, orang lain yang mempengerusikan mesyuarat memutuskan untuk mendapatkan nasihat bersangkutan dengan hal ehwal Kerajaan daripada sesiapa jua, maka Baginda atau dia boleh menghendaki orang itu untuk menghadiri mana-mana mesyuarat Majlis Mesyuarat Menteri-Menteri bagi maksud tersebut.

[S 65/04]

PART V

Establishment of Council of Ministers. [S 65/04]

10. There shall be established a Council of Ministers (to be known in Malay as the Majlis Mesyuarat Menteri-Menteri), constituted in accordance with the provisions of this Part.

Constitution of Council of Ministers. [S 65/04]

11. The Council of Ministers shall consist of the Prime Minister and the Ministers appointed under Clause (3) of Article 4.

Tenure of office and vacation of seats.

12. Subject to this Constitution, every Minister shall hold his seat in the Council of Ministers during His Majesty the Sultan and Yang Di-Pertuan’s pleasure.

[S 65/04]

13. Repealed.

Attendance at Council of Ministers of non-Members.

14. Whenever His Majesty the Sultan and Yang Di-Pertuan or in his absence, other person presiding decides to obtain the advice of any person touching the affairs of the Government, he may require such person to attend any meeting of the Council of Ministers for such purpose.

[S 65/04]

Tertib tarafnya.

15. Ahli-Ahli Majlis Mesyuarat Menteri-Menteri hendaklah mempunyaiketinggian pangkat dan keutamaan di kalangan mereka sendiri dalam Majlisitu sebagaimana yang dititahkan oleh Kebawah Duli Yang Maha MuliaPaduka Seri Baginda Sultan dan Yang Di-Pertuan.

[S 65/04]

Memanggil mesyuarat dan korum.

16. (1) Majlis Mesyuarat Menteri-Menteri tidak boleh dipanggilbermesyuarat kecuali dengan titah perkenan Kebawah Duli Yang MahaMulia Paduka Seri Baginda Sultan dan Yang Di-Pertuan.

(2) Tiada sebarang urusan pun boleh dijalankan pada mana-manamesyuarat Majlis Mesyuarat Menteri-Menteri jika Ahli-Ahli Majlis yanghadir pada mesyuarat itu, selain dari Kebawah Duli Yang Maha MuliaPaduka Seri Baginda Sultan dan Yang Di-Pertuan atau orang lain yangmempengerusikan mesyuarat, kurang daripada 5 orang bilangannya, danKebawah Duli Yang Maha Mulia Paduka Seri Baginda Sultan dan YangDi-Pertuan atau orang lain yang mempengerusikan mesyuarat tersebut tidakbersetuju urusan tersebut dijalankan oleh kerana Ahli-Ahli yang hadir itutidak cukup bilangannya.

[S 65/04]

(3) Majlis Mesyuarat Menteri-Menteri tidak boleh hilangkelayakannya dari menjalankan urusan disebabkan oleh sebarangkekosongan di kalangan Ahli-Ahlinya, termasuk mana-mana kekosonganyang tidak dipenuhi apabila Majlis itu mula-mula ditubuhkan atauditubuhkan semula pada bila-bila masa; dan mana-mana mesyuarat dankeputusannya adalah sah meskipun ada orang yang tidak berhak berbuatsedemikian mengambil bahagian dalam mesyuarat itu.

[S 65/04]

Mempengerusikan Majlis Mesyuarat Menteri-Menteri.

17. Jika Kebawah Duli Yang Maha Mulia Paduka Seri Baginda Sultandan Yang Di-Pertuan tidak hadir, maka orang yang akan mempengerusikanmesyuarat itu hendaklah Ahli Majlis Mesyuarat Menteri-Menteri yang hadiryang terdahulu dalam susunan keutamaan menurut Perkara 15.

[S 65/04]

Precedence.

15. The Members of the Council of Ministers shall have seniority andprecedence amongst themselves in that Council as His Majesty the Sultanand Yang Di-Pertuan may assign.

[S 65/04]

Summoning and quorum.

16. (1) The Council of Ministers shall not be summoned except by the authority of His Majesty the Sultan and Yang Di-Pertuan.

(2) No business shall be transacted at any meeting of the Council of Ministers if there are less than 5 Members of the Council, besides His Majesty the Sultan and Yang Di-Pertuan or other person presiding, present at the meeting, and His Majesty the Sultan and Yang Di-Pertuan or other person presiding at the meeting has objected to the transaction of business on that account.

[S 65/04]

(3) The Council of Ministers shall not be disqualified from the transaction of business by reason of any vacancy amongst its Members, including any vacancy not filled when that Council is first constituted or is reconstituted at any time; and any proceedings therein and decisions taken therefrom shall be valid notwithstanding that some person who was not entitled to do so took part in the proceedings.

[S 65/04]

Presiding in Council of Ministers.

17. In the absence of His Majesty the Sultan and Yang Di-Pertuan, the person who shall preside shall be the Member of the Council of Ministers present who stands first in order of precedence according to Article 15.

[S 65/04]

Perundingan dengan Majlis Mesyuarat Menteri-Menteri.

18. (1) Dalam menjalankan kuasa-kuasa Baginda dan melaksanakan kewajipan-kewajipan Baginda, Kebawah Duli Yang Maha Mulia Paduka Seri Baginda Sultan dan Yang Di-Pertuan hendaklah, tertakluk kepada peruntukan-peruntukan Perkara ini, berunding dengan Majlis Mesyuarat Menteri-Menteri.

[S 65/04]

(2) Fasal (1) tidak boleh dikenakan terhadap penggunaan atau perlaksanaan oleh Kebawah Duli Yang Maha Mulia Paduka Seri Baginda Sultan dan Yang Di-Pertuan mana-mana kuasa atau kewajipan, sama ada diberikan atau dikenakan ke atas Baginda oleh Perlembagaan ini atau oleh sebarang undang-undang bertulis, jika undang-undang yang dengan mana kuasa atau kewajipan itu diberikan atau dikenakan, memberi kuasa atau menghendaki Kebawah Duli Yang Maha Mulia Paduka Seri Baginda Sultan dan Yang Di-Pertuan menggunakan kuasa itu atau melaksanakan kewajipan itu setelah berunding dengan pihak berkuasa selain daripada Majlis Mesyuarat Menteri-Menteri atau tidak menghendaki Kebawah Duli Yang Maha Mulia Paduka Seri Baginda Sultan dan Yang Di-Pertuan berunding dengan mana-mana pihak berkuasa.

[S 65/04]

(3) Dengan tidak menghiraukan Fasal (1), Kebawah Duli Yang Maha Mulia Paduka Seri Baginda Sultan dan Yang Di-Pertuan adalah tidak dikehendaki untuk berunding dengan Majlis Mesyuarat Menteri-Menteri dalam hal-hal —

[S 65/04]

(a) jika pada fikiran Baginda, faedah Negara Brunei Darussalam mungkin terganggu kalau Baginda berunding dengan Majlis Mesyuarat Menteri-Menteri;

[S 65/04]

(b)

jika perkara-perkara yang hendak diputuskan itu, pada fikiran Baginda, kurang sangat mustahaknya dan tidak berkehendakkan nasihat Majlis Mesyuarat Menteri-Menteri; atau

(c)

jika perkara-perkara yang hendak diputuskan itu, pada fikiran Baginda, mustahak disegerakan dan Baginda tidak sempat berunding dengan Majlis Mesyuarat Menteri-Menteri:

Consultation with Council of Ministers.

18. (1) In the exercise of his powers and the performance of his duties, His Majesty the Sultan and Yang Di-Pertuan shall, subject to the provisions of this Article, consult with the Council of Ministers.

[S 65/04]

(2) Clause (1) shall not apply to the exercise or performance by His Majesty the Sultan and Yang Di-Pertuan of any power or duty, whether conferred or imposed on him by this Constitution or by any written law, if the law by which that power or duty is conferred or imposed empowers or requires His Majesty the Sultan and Yang Di-Pertuan to exercise that power or perform that duty after consultation with some authority other than the Council of Ministers or does not require His Majesty the Sultan and Yang Di-Pertuan to consult with any authority.

[S 65/04]

(3) Notwithstanding Clause (1), His Majesty the Sultan and Yang Di-Pertuan shall not be obliged to consult the Council of Ministers in cases —

[S 65/04]

(a) which are of such a nature that, in his judgment, Brunei Darussalam may sustain material prejudice by his consulting the Council of Ministers thereon;

[S 65/04]

(b)

in which the matters to be decided are, in his judgment, too unimportant to require the advice of the Council of Ministers; or

(c)

in which the matters to be decided are, in his judgment, too urgent to admit of the advice of the Council of Ministers being given by the time within which it may be necessary for him to act:

Dengan syarat bahawa, dalam setiap hal yang termasuk di bawah perenggan (c), Kebawah Duli Yang Maha Mulia Paduka Seri Baginda Sultan dan Yang Di-Pertuan hendaklah, dengan seberapa segeranya, memberitahu Majlis Mesyuarat Menteri-Menteri mengenai langkah-langkah yang telah diambil oleh Baginda serta sebab langkah-langkah itu diambil.

(4) Kebawah Duli Yang Maha Mulia Paduka Seri Baginda Sultan dan Yang Di-Pertuan hendaklah mempunyai kuasa untuk menetapkan agenda Majlis Mesyuarat Menteri-Menteri.

[S 65/04]

Kebawah Duli Yang Maha Mulia tidak terikat untuk bertindakmenurut nasihat Majlis Mesyuarat Menteri-Menteri. [S 65/04]

19. (1) Kebawah Duli Yang Maha Mulia Paduka Seri Baginda Sultan dan Yang Di-Pertuan tidak terikat untuk bertindak menurut nasihat Majlis Mesyuarat Menteri-Menteri, tetapi dalam sebarang hal yang sedemikian, Baginda hendaklah membuat catatan secara bertulis, untuk dimasukkan ke dalam minit-minit mesyuarat, sebab-sebab keputusan Baginda itu.

(2) Bilamana Kebawah Duli Yang Maha Mulia Paduka Seri Baginda Sultan dan Yang Di-Pertuan bertindak bertentangan dengan nasihat Majlis Mesyuarat Menteri-Menteri, maka mana-mana Ahli adalah berkuasa untuk menghendaki supaya dicatatkan di dalam minit-minit mesyuarat apa jua nasihat atau pendapat yang telah diberikan oleh Ahli itu atas masalah itu berserta dengan alasan-alasannya.

Keputusan Majlis Mesyuarat Menteri-Menteri. [S 65/04]

19A. Keputusan Majlis Mesyuarat Menteri-Menteri tidaklah sah melainkan jika diperkenankan oleh Kebawah Duli Yang Maha Mulia Paduka Seri Baginda Sultan dan Yang Di-Pertuan.

Minit-minit mesyuarat.

20. (1) Minit-minit mesyuarat bagi semua mesyuarat Majlis Mesyuarat Menteri-Menteri hendaklah disimpan.

(2) Seberapa segera yang boleh selepas minit-minit bagi sesuatu mesyuarat Majlis Mesyuarat Menteri-Menteri telah disahkan, satu salinannya yang lengkap hendaklah disembahkan oleh Setiausaha kepadaMajlis Mesyuarat Menteri-Menteri ke hadapan majlis Kebawah Duli YangMaha Mulia Paduka Seri Baginda Sultan dan Yang Di-Pertuan.

[S 65/04]

Provided that, in every case falling within paragraph (c), His Majesty the Sultan and Yang Di-Pertuan shall, as soon as practicable, inform the Council of Ministers of the measures which he has adopted with the reasons therefor.

(4) His Majesty the Sultan and Yang Di-Pertuan shall have the power to set the agenda of the Council of Ministers.

[S 65/04]

His Majesty not bound to act in accordance with the advice of Council ofMinisters. [S 65/04]

19. (1) His Majesty the Sultan and Yang Di-Pertuan is not bound to act in accordance with the advice of the Council of Ministers, but in any such case, he shall record in writing, for inclusion in the minutes, the reasons for his decision.

(2) Whenever His Majesty the Sultan and Yang Di-Pertuan shall so act against the advice of the Council of Ministers, any Member shall be competent to require that there be recorded upon the minutes any advice or opinion he may have given upon the question together with the reasons therefor.

Decision of Council of Ministers. [S 65/04]

19A. No decision of the Council of Ministers shall be valid unless approved by His Majesty the Sultan and Yang Di-Pertuan.

Minutes.

20. (1) Minutes shall be kept of all the proceedings of the Council of Ministers.

(2) As soon as practicable after the minutes of a meeting of the Council of Ministers have been confirmed, a full transcript thereof shall be transmitted by the Secretary to the Council of Ministers to His Majesty the Sultan and Yang Di-Pertuan.

[S 65/04]

Sumpah yang diangkat oleh Ahli-Ahli.

21. Tiap-tiap Ahli Majlis Mesyuarat Menteri-Menteri, selain daripada Perdana Menteri, hendaklah, sebelum memulakan kewajipan-kewajipan jawatannya, mengangkat atau membuat di hadapan Kebawah Duli Yang Maha Mulia Paduka Seri Baginda Sultan dan Yang Di-Pertuan atau orang lain yang diberi kuasa oleh Kebawah Duli Yang Maha Mulia Paduka Seri Baginda Sultan dan Yang Di-Pertuan, suatu sumpah atau pengakuan dalam bentuk yang dinyatakan sebagai Borang III di dalam Jadual Pertama:

[S 65/04]

Dengan syarat bahawa seseorang yang dahulunya menjadi Ahli Majlis itu dilantik semula menjadi Ahli Majlis itu dalam masa sebulan selepas tamat lantikannya yang dahulu itu, maka dia boleh memulakan kewajipan jawatannya tanpa sekali lagi mengangkat atau membuat sumpah atau pengakuan tersebut.

[S 65/04]

Setiausaha kepada Majlis Mesyuarat Menteri-Menteri. [S 65/04]

22. (1) Kebawah Duli Yang Maha Mulia Paduka Seri Baginda Sultan dan Yang Di-Pertuan hendaklah melantik seorang yang layak dan sesuai untuk menjadi Setiausaha kepada Majlis Mesyuarat Menteri-Menteri, dan orang itu hendaklah memegang jawatan selama tempoh selagi diperkenankan oleh Kebawah Duli Yang Maha Mulia Paduka Seri Baginda Sultan dan Yang Di-Pertuan.

(2) Sebelum memulakan kewajipan-kewajipan jawatannya, Setiausaha hendaklah mengangkat dan menandatangani di hadapan Kebawah Duli Yang Maha Mulia Paduka Seri Baginda Sultan dan Yang Di-Pertuan atau Ahli lain yang mempengerusikan mesyuarat Majlis itu, suatu sumpah dalam bentuk yang dinyatakan sebagai Borang II di dalam Jadual Pertama.

Oath to be taken by Members.

21. Every Member of the Council of Ministers, other than the Prime Minister, shall, before entering upon the duties of his office, take or make before His Majesty the Sultan and Yang Di-Pertuan, or some other person authorised by His Majesty the Sultan and Yang Di-Pertuan, an oath or declaration in the form set out as Form III in the First Schedule:

[S 65/04]

Provided that any person who, having previously been a Member of that Council, again becomes a Member of that Council within one month after the termination of his previous membership thereof may enter on the duties of his office without again taking or making such oath or declaration.

[S 65/04]

Secretary to Council of Ministers. [S 65/04]

22. (1) His Majesty the Sultan and Yang Di-Pertuan shall appoint some fit and proper person to be the Secretary to the Council of Ministers, and such person shall hold office during His Majesty the Sultan and Yang Di-Pertuan’s pleasure.

(2) Before entering upon the duties of the office, the Secretary shall take and subscribe before His Majesty the Sultan and Yang Di-Pertuan or other Member presiding, an oath in the form set out as Form II in the First Schedule.

BAHAGIAN VI

Penubuhan Majlis Mesyuarat Negara. [S 65/04]

23. Hendaklah diadakan Majlis Mesyuarat Negara yang ditubuhkan menurut peruntukan-peruntukan Bahagian ini.

Keanggotaan Majlis Mesyuarat Negara dan Ahli-Ahlinya. [S 65/04]

24. (1) Jadual Kedua mengenai keanggotaan Majlis Mesyuarat Negara dan ahli-ahlinya hendaklah berkuatkuasa.

(2) Kebawah Duli Yang Maha Mulia Paduka Seri Baginda Sultan dan Yang Di-Pertuan boleh dengan Perintah yang disiarkan dalam Warta Kerajaan menambah, membatalkan atau meminda peruntukan-peruntukan Jadual Kedua.

1. Dimansuhkan. [S 65/04]
2. Dimansuhkan. [S 65/04]
3. Dimansuhkan.
4. Dimansuhkan. [S 65/04]

Kelayakan-kelayakan bagi Ahli-Ahli. [S 65/04]

29. Tertakluk kepada Perkara 30, mana-mana orang (selain daripada Pemangku Raja) yang menjadi warganegara Negara Brunei Darussalam dan telah mencapai umur 21 tahun adalah layak untuk menjadi seorang Ahli Majlis Mesyuarat Negara.

PART VI

Establishment of Legislative Council. [S 65/04]

23. There shall be established a Legislative Council (to be known in Malay as Majlis Mesyuarat Negara), constituted in accordance with the provisions of this Part.

Composition and Membership of Legislative Council. [S 65/04]

24. (1) The Second Schedule which concerns the composition and membership of the Legislative Council shall have effect.

(2) His Majesty the Sultan and Yang Di-Pertuan may by Order published in the Gazette add to, revoke or amend the provisions of the Second Schedule.

1. Repealed. [S 65/04]
2. Repealed. [S 65/04]
3. Repealed.
4. Repealed. [S 65/04]

Qualifications for Members. [S 65/04]

29. Subject to Article 30, any person (other than a Regent) who is a citizen of Brunei Darussalam and who has attained the age of 21 years shall be qualified to be a Member of the Legislative Council.

Pembatalan kelayakan bagi Ahli-Ahli. [S 65/04]

30. Tiada sesiapa pun layak untuk menjadi seorang Ahli Majlis Mesyuarat Negara jika —

(a)

dia oleh kerana perbuatannya sendiri telah mengaku taat setia kepada kuasa atau negara di luar Negara Brunei Darussalam, atau telah dengan sengaja memperolehi kerakyatan atau menggunakan hak-hak kerakyatan di sebuah negara asing, atau telah menunjukkan dirinya dengan perbuatan atau ucapan yang mempunyai maksud tidak taat setia atau benci terhadap Kebawah Duli Yang Maha Mulia Paduka Seri Baginda Sultan dan Yang Di-Pertuan;

(b)

dia telah diisytiharkan telah hilang akalnya di bawah sebarang undang-undang yang berkuatkuasa di dalam Negara Brunei Darussalam;

(c)

dia telah dijatuhi hukuman mati, penjara atau denda sebanyak $1,000 atau lebih kerana sebarang kesalahan dengan nama apa pun juga disebut oleh sebuah mahkamah di Negara Brunei Darussalam atau di luar negeri:

Dengan syarat bahawa perenggan ini tidaklah boleh dikenakan kepada mana-mana orang —

(i)

sehingga masa untuk membuat suatu rayuan telah luput atau, jika suatu rayuan telah dibuat, sehingga rayuan tersebut telah ditolak atau rayuan tersebut telah dibenarkan dan hukuman yang diperuntukkan di bawah perenggan (c) telah diketepikan oleh mahkamah rayuan;

(ii)

yang telah dijatuhi hukuman denda sebagaimana yang tersebut di atas yang disabitkan atas suatu kesalahan yang tidak melibatkan apa jua unsur ketidakjujuran, penipuan atau kekurangan akhlak;

(iii) yang telah mendapat pengampunan kerana kesalahan itu;

(iv) jika 3 tahun atau lebih telah limpas sejak tamatnya hukuman penjaranya atau pengenaan denda kepadanya; atau

Disqualification for Members. [S 65/04]

30. No person shall be qualified to be a Member of the Legislative Council who —

(a)

is, due to his own act, under any acknowledgement of allegiance, obedience or loyalty to a power or state outside Brunei Darussalam, or has voluntarily acquired the citizenship of or has exercised rights of citizenship in a foreign country, or has shown himself by act or speech to have the intent to be disloyal or disaffected towards His Majesty the Sultan and Yang Di-Pertuan;

(b)

is a person declared to be of unsound mind under any law in force in Brunei Darussalam;

(c)

has been sentenced by a court in Brunei Darussalam or elsewhere, to death, imprisonment or to a fine of $1,000 or more for any offence by whatever name called:

Provided that this paragraph shall not apply to any person —

(i)

until the time for lodging an appeal has lapsed or, if an appeal has been lodged, until such appeal has been dismissed or the appeal has been allowed and the sentence provided for under paragraph (c) has been set aside by the appellate court;

(ii)

who has been sentenced to a fine as aforesaid which conviction is for an offence which does not involve any element of dishonesty, fraud or moral turpitude;

(iii) who has received a free pardon for that offence;

(iv)

if 3 years or more have elapsed since the termination of his imprisonment or the imposition of the fine on him; or

(v)

jika Kebawah Duli Yang Maha Mulia Paduka Seri Baginda Sultan dan Yang Di-Pertuan telah memerintahkan supaya orang itu tidak dikenakan perenggan ini setelah Baginda menimbangkan dengan sepenuhnya hal keadaan tersebut;

(d)

dia adalah seorang bankrap yang belum dilepaskan, setelah dia dihukum atau pun diisytiharkan bankrap di bawah sebarang undang-undang yang berkuatkuasa di Negara Brunei Darussalam atau di luar negeri;

(e)

dia adalah seorang yang telah murtad menurut Hukum Syara’; atau

(f)

dia dibatalkan kelayakannya di bawah sebarang undangundang berhubung dengan kesalahan-kesalahan yang berkaitan dengan pemilihan ke dalam Majlis Mesyuarat Negara kerana telah disabitkan atas kesalahan tersebut atau telah dibuktikan bersalah kerana melakukan sesuatu perbuatan yang menjadi kesalahan tersebut dalam perbicaraan berhubung dengan pemilihan tersebut.

Tempoh memegang jawatan dan pengosongan kerusi. [S 65/04]

31. (1) Tiap-tiap Ahli Majlis Mesyuarat Negara akan menduduki kerusinya dalam Majlis Mesyuarat Negara selama tempoh selagi diperkenankan oleh Kebawah Duli Yang Maha Mulia Paduka Seri Baginda Sultan dan Yang Di-Pertuan.

[S 65/04]

(2) Tiap-tiap Ahli Majlis Mesyuarat Negara hendaklah terhenti daripada menjadi Ahli apabila Majlis itu dibubarkan setelah dia dilantik atau jika kerusinya itu terkosong di bawah Perlembagaan ini.

[S 65/04]

(3) Kerusi seseorang Ahli akan terkosong —

[S 65/04]

(a) jika dia dilantik menjadi Pemangku Raja;

(b) jika dia memohon berhenti daripada menjadi Ahli Majlis Mesyuarat Negara, dengan surat yang ditandatanganinya dan dialamatkannya kepada Jurutulis kepada Majlis Mesyuarat Negara;

[S 65/04]

(v) in respect of whom His Majesty the Sultan and Yang Di-Pertuan has, after full consideration of the circumstances, directed that this paragraph shall not apply;

(d)

is an undischarged bankrupt, having been adjudged or otherwise declared bankrupt under any law in force in Brunei Darussalam or elsewhere;

(e) is a murtad in accordance with the Hukum Syara’; or

(f)

is disqualified under any law relating to offences in connection with elections to the Legislative Council by reason of having been convicted of such an offence or having in proceedings relating to such an election been proved guilty of an act constituting such an offence.

Tenure of office and vacation of seats. [S 65/04]

31. (1) Every Member of the Legislative Council shall hold his seat therein during His Majesty the Sultan and Yang Di-Pertuan’s pleasure.

[S 65/04]

(2) Every Member of the Legislative Council shall cease to be a Member when that Council is dissolved after he has been appointed or if his seat shall become vacant under this Constitution.

[S 65/04]

(3) The seat of a Member shall become vacant —

[S 65/04]

(a) if he shall be appointed as a Regent;

(b) if he shall, by writing under his hand addressed to the Clerk of the Legislative Council, resign his seat in the Legislative Council;

[S 65/04]

(c) jika dia, kecuali dalam hal Ahli Rasmi Kerana Jawatan, tidak hadir dalam 2 mesyuarat Majlis Mesyuarat Negara berturutturut tanpa mendapat keizinan daripada Yang Di-Pertua untuk tidak hadir atau untuk terus tidak hadir dalam mesyuarat tersebut, sebelum tamatnya salah satu mesyuarat tersebut; atau

[S 65/04]

(d)

dimansuhkan; [S 65/04]

(e)

dimansuhkan; [S 65/04]

(f) jika timbul sebarang keadaan yang, jika dia bukan seorang Ahli Majlis Mesyuarat Negara, akan menyebabkan dibatalkan kelayakannya di bawah Perkara 30.

[S 65/04]

(4) Kebawah Duli Yang Maha Mulia Paduka Seri Baginda Sultan dan Yang Di-Pertuan atau Majlis Mesyuarat Negara boleh, dengan alasan yang pada pendapat Kebawah Duli Yang Maha Mulia Paduka Seri Baginda Sultan dan Yang Di-Pertuan atau Majlis itu sebagai memuaskan dan memadai, mengisytiharkan mana-mana Ahli Majlis itu tidak berkeupayaan melaksanakan tugas-tugasnya sebagai seorang Ahli Majlis itu, dan setelah itu, Ahli tersebut tidak boleh duduk di dalam atau mengambil bahagian di dalam mesyuarat-mesyuarat Majlis itu sehingga dia diisytiharkan oleh Kebawah Duli Yang Maha Mulia Paduka Seri Baginda Sultan dan Yang Di-Pertuan atau Majlis itu sekali lagi berkeupayaan melaksanakan tugastugasnya:

Dengan syarat bahawa jika Ahli tersebut diisytiharkan oleh Kebawah Duli Yang Maha Mulia Paduka Seri Baginda Sultan dan Yang Di-Pertuan tidak berkeupayaan melaksanakan tugas-tugasnya, Majlis Mesyuarat Negara tidaklah mempunyai kuasa untuk mengisytiharkan Ahli tersebut sekali lagi berkeupayaan melaksanakan tugas-tugasnya tanpa terlebih dahulu mendapat titah perkenan Kebawah Duli Yang Maha Mulia Paduka Seri Baginda Sultan dan Yang Di-Pertuan.

[S 65/04]

(c) if he, except in the case of an ex-officio Member, shall be absent from 2 consecutive meetings of the Legislative Council without having obtained from the Speaker, before the termination of either of such meetings, permission to be or to remain absent therefrom; or

[S 65/04]

(d)

repealed; [S 65/04]

(e)

repealed; [S 65/04]

(f) if any circumstances arise which, if he were not a Member of the Legislative Council, would cause him to be disqualified under Article 30.

[S 65/04]

(4) His Majesty the Sultan and Yang Di-Pertuan or the Legislative Council may, for such reason as may appear to His Majesty the Sultan and Yang Di-Pertuan or that Council to be good and sufficient, declare any Member of that Council to be incapable of discharging his functions as a Member of that Council, and thereupon, such Member shall not sit in or take part in the proceedings of that Council until he is declared by His Majesty the Sultan and Yang Di-Pertuan or that Council to be again capable of discharging his functions:

Provided that where the Member is declared by His Majesty the Sultan and Yang Di-Pertuan to be incapable of discharging his functions, the Legislative Council shall not have the power to declare such Member to be again capable of discharging his functions without the prior approval of His Majesty the Sultan and Yang Di-Pertuan.

[S 65/04]

(5) Kebawah Duli Yang Maha Mulia Paduka Seri Baginda Sultan dan Yang Di-Pertuan atau Majlis Mesyuarat Negara boleh, dengan alasan yang pada pendapat Kebawah Duli Yang Maha Mulia Paduka Seri Baginda Sultan dan Yang Di-Pertuan atau Majlis itu sebagai memuaskan dan memadai, menggantung mana-mana Ahli daripada menjalankan tugastugasnya, dan hak-hak dan keistimewaan-keistimewaannya sebagai seorang Ahli Majlis itu, dan, setelah itu, Ahli tersebut tidak boleh duduk di dalam atau mengambil bahagian di dalam mesyuarat-mesyuarat Majlis itu sehingga penggantungan Ahli tersebut daripada menjalankan tugas-tugasnya itu ditamatkan oleh Kebawah Duli Yang Maha Mulia Paduka Seri Baginda Sultan dan Yang Di-Pertuan atau Majlis itu:

Dengan syarat bahawa jika Ahli tersebut digantung daripada menjalankan tugas-tugasnya oleh Kebawah Duli Yang Maha Mulia Paduka Seri Baginda Sultan dan Yang Di-Pertuan, Majlis Mesyuarat Negara tidaklah mempunyai kuasa untuk menamatkan penggantungan Ahli tersebut daripada menjalankan tugas-tugasnya tanpa terlebih dahulu mendapat titah perkenan Kebawah Duli Yang Maha Mulia Paduka Seri Baginda Sultan dan Yang Di-Pertuan.

[S 65/04]

(6) Mana-mana orang yang berhenti menjadi Ahli Majlis Mesyuarat Negara boleh, jika layak, dilantik semula sebagai Ahli, atau dipilih menjadi Ahli.

[S 65/04]

(7)

Dimansuhkan. [S 65/04]

(8)

Dimansuhkan. [S 65/04]

Keputusan tentang persoalan mengenai keahlian Majlis MesyuaratNegara. [S 65/04]

32. Kebawah Duli Yang Maha Mulia Paduka Seri Baginda Sultan dan Yang Di-Pertuan sahaja yang mempunyai bidang kuasa untuk memutuskan sebarang persoalan mengenai sama ada —

(a) mana-mana orang telah secara sah dibatalkan kelayakannya sebagai seorang Ahli Majlis Mesyuarat Negara;

(5) His Majesty the Sultan and Yang Di-Pertuan or the Legislative Council may, for such reason as may appear to His Majesty the Sultan and Yang Di-Pertuan or that Council to be good and sufficient, suspend any Member, from the exercise of his functions and his rights and privileges, as a Member of that Council, and thereupon, such Member shall not sit in or take part in the proceedings of that Council until the suspension is ended by His Majesty the Sultan and Yang Di-Pertuan or that Council:

Provided that where the Member is suspended by His Majesty the Sultan and Yang Di-Pertuan, the Legislative Council shall not have the power to end the suspension of such Member without the prior approval of His Majesty the Sultan and Yang Di-Pertuan.

[S 65/04]

(6) Any person vacating his seat as a Member of the Legislative Council may, if qualified, be again appointed as, or elected to be, a Member.

[S 65/04]

(7)

Repealed. [S 65/04]

(8)

Repealed. [S 65/04]

Decisions of questions as to membership of Legislative Council. [S 65/04]

32. His Majesty the Sultan and Yang Di-Pertuan shall have exclusive jurisdiction to determine any question on whether —

(a)

any person has been validly disqualified to be a Member of the Legislative Council;

(b)

mana-mana Ahli Majlis Mesyuarat Negara telah secara sah dilantik atau dipilih sebagai seorang Ahli, atau dipecat dari Majlis itu;

(c)

mana-mana Ahli Majlis Mesyuarat Negara telah secara sah diisytiharkan tidak berkeupayaan melaksanakan tugas-tugasnya atau digantung dari Majlis Mesyuarat Negara; atau

(d)

mana-mana Ahli Majlis Mesyuarat Negara telah mengosongkan kerusinya dalam Majlis itu.

Lantikan-lantikan sementara.

33. (1) Jika pada masa itu —

(a)

salah seorang daripada Ahli-Ahli itu dilantik menjadi Pemangku Raja;

(b)

dimansuhkan; [S 65/04]

(c)

dimansuhkan; [S 65/04]

(d)

kerusi bagi seorang Ahli adalah kosong selain daripada disebabkan oleh pembubaran Majlis Mesyuarat Negara;

[S 65/04]

(e) seseorang Ahli itu tidak boleh duduk di dalam Majlis Mesyuarat Negara akibat dari suatu pengisytiharan atau penggantungan oleh Kebawah Duli Yang Maha Mulia Paduka Seri Baginda Sultan dan Yang Di-Pertuan atau Majlis itu, sebagaimana yang diperuntukkan dalam Fasal (4) atau (5) Perkara 31; atau

[S 65/04]

(f)

dimansuhkan; [S 65/04]

(g)

dimansuhkan; [S 65/04]

(h)

dimansuhkan; [S 65/04]

(b)

any Member of the Legislative Council has been validly appointed or elected as a Member of, or dismissed from that Council;

(c)

any Member of the Legislative Council has been validly declared to be incapable of discharging his functions or suspended from the Legislative Council; or

(d)

any such Member of the Legislative Council has vacated his seat therein.

Temporary appointments.

33. (1) Where for the time being —

(a)

one of the Members is appointed to act as Regent;

(b)

repealed; [S 65/04]

(c)

repealed; [S 65/04]

(d) the seat of a Member is vacant otherwise than by reason of a dissolution of the Legislative Council;

[S 65/04]

(e) a Member is unable to sit in the Legislative Council in consequence of a declaration or suspension by His Majesty the Sultan and Yang Di-Pertuan or that Council, as provided in Clause (4) or (5) of Article 31; or

[S 65/04]

(f)

repealed; [S 65/04]

(g)

repealed; [S 65/04]

(h)

repealed; [S 65/04]

(i) kerusi bagi seorang Ahli akan menjadi kosong atas apa jua alasan pun,

[S 65/04]

maka Kebawah Duli Yang Maha Mulia Paduka Seri Baginda Sultan dan Yang Di-Pertuan boleh, dengan Surat Perintah yang dicap dengan Mohor Kerajaan, melantik seseorang itu untuk menjadi Ahli selama tempoh kekosongan itu.

[S 65/04]

(2) Dimansuhkan. [S 65/04]

(3) Tiap-tiap orang yang dilantik demikian, selagi lantikannya itu ada, adalah disifatkan sebagai seorang Ahli Majlis Mesyuarat Negara, dan Bahagian VI hendaklah dengan itu dikenakan kepadanya.

[S 65/04]

(4) Dimansuhkan. [S 65/04]

(5) Bagi maksud-maksud Perkara ini, mana-mana lantikan sementara hendaklah terhenti daripada berkuatkuasa setelah orang yang dilantik itu diberitahu oleh Jurutulis kepada Majlis Mesyuarat Negara mengenai pembatalan lantikan tersebut, atau setelah lantikan itu digantikan dengan lantikan seseorang secara tetap bagi memenuhi kekosongan itu.

[S 65/04]

Kehadiran orang-orang bukan Ahli dalam Majlis Mesyuarat Negara.

34. (1) Apabila Kebawah Duli Yang Maha Mulia Paduka Seri Baginda Sultan dan Yang Di-Pertuan atau Yang Di-Pertua menghendaki nasihat daripada mana-mana orang di dalam Negara Brunei Darussalam mengenai sebarang perkara yang hendak dibentangkan di hadapan Majlis Mesyuarat Negara, maka Kebawah Duli Yang Maha Mulia Paduka Seri Baginda Sultan dan Yang Di-Pertuan atau Yang Di-Pertua, mengikut mana yang berkenaan, boleh menghendaki mana-mana orang itu untuk menghadiri Majlis itu bagi maksud tersebut.

[S 65/04]

(i) the seat of a Member shall become vacant for whatever reason,

[S 65/04]

His Majesty the Sultan and Yang Di-Pertuan may, by Instrument under the State Seal, appoint a person to be a Member for the period of such vacancy.

[S 65/04]

(2) Repealed. [S 65/04]

(3) Every person so appointed shall, so long as his appointment shall subsist, for all intents and purposes be a Member of the Legislative Council, and Part VI shall apply to him accordingly.

[S 65/04]

(4) Repealed. [S 65/04]

(5) For the purposes of this Article, any temporary appointment shallcease to have effect on notification by the Clerk to the Legislative Council tothe person appointed of the revocation of the appointment, or on thesupersession of the appointment by the definitive appointment of a person tofill the vacancy.

[S 65/04]

Attendance at Legislative Council of non-Members.

34. (1) Whenever His Majesty the Sultan and Yang Di-Pertuan or theSpeaker desires to obtain the advice of any person in Brunei Darussalamtouching on any business about to be brought before the Legislative Council,His Majesty the Sultan and Yang Di-Pertuan or the Speaker, as the case maybe, may summon any such person to attend that Council for such purpose.

[S 65/04]

(2) Mana-mana orang yang dikehendaki hadir itu boleh, dengan kebenaran Yang Di-Pertua dan tertakluk kepada Peraturan-Peraturan Mesyuarat, memberi ucapan di hadapan Majlis itu tetapi, kecuali sebagaimana yang disebutkan di atas, dia tidaklah boleh mengambil bahagian dalam persidangan Majlis itu.

[S 65/04]

1. Dimansuhkan. [S 65/04]
2. Dimansuhkan. [S 65/04]

Yang Di-Pertua dan Timbalan Yang Di-Pertua. [S 65/04]

37. (1) Kebawah Duli Yang Maha Mulia Paduka Seri Baginda Sultan dan Yang Di-Pertuan boleh, dengan Surat Perintah yang dicap dengan Mohor Kerajaan, melantik seorang Yang Di-Pertua bagi Majlis Mesyuarat Negara sama ada daripada kalangan Ahli-Ahli Majlis itu atau pun daripada kalangan orang-orang yang bukan Ahli Majlis itu.

[S 65/04]

(1A) Kebawah Duli Yang Maha Mulia Paduka Seri Baginda Sultan dan Yang Di-Pertuan boleh dengan Surat Perintah yang dicap dengan Mohor Kerajaan melantik seorang Timbalan Yang Di-Pertua bagi Majlis Mesyuarat Negara daripada kalangan Ahli-Ahli Majlis itu atau pun daripada kalangan orang-orang yang bukan Ahli Majlis itu.

[S 65/04]

(2) Mana-mana orang yang dilantik sebagai Yang Di-Pertua atau Timbalan Yang Di-Pertua akan memegang jawatan itu selama tempoh selagi diperkenankan oleh Kebawah Duli Yang Maha Mulia Paduka Seri Baginda Sultan dan Yang Di-Pertuan dan, tertakluk kepadanya, selama tempoh sebagaimana yang mungkin ditentukan dalam Surat Perintah yang melantiknya:

[S 65/04]

Dengan syarat bahawa Yang Di-Pertua atau Timbalan Yang Di-Pertua boleh, dengan surat yang ditandatanganinya dan disembahkan ke hadapan majlis Kebawah Duli Yang Maha Mulia Paduka Seri Baginda Sultan dan Yang Di-Pertuan, meletakkan jawatannya dan, dalam hal seorang Yang Di-Pertua atau Timbalan Yang Di-Pertua yang dilantik daripada

(2) Any person so required may, with the permission of the Speaker and subject to Standing Orders, address that Council but, save as aforesaid, shall take no part in the proceedings thereof.

[S 65/04]

1. Repealed. [S 65/04]
2. Repealed. [S 65/04]

Speaker and Deputy Speaker. [S 65/04]

37. (1) His Majesty the Sultan and Yang Di-Pertuan may, by Instrument under the State Seal, appoint a Speaker of the Legislative Council either from among the Members of that Council or from among persons who are not Members thereof.

[S 65/04]

(1A) His Majesty the Sultan and Yang Di-Pertuan may by Instrument under the State Seal appoint a Deputy Speaker of the Legislative Council from among the Members of that Council or from among persons who are not Members thereof.

[S 65/04]

(2) Any person appointed as Speaker or Deputy Speaker shall hold office during His Majesty the Sultan and Yang Di-Pertuan’s pleasure and, subject thereto, for such period as may be specified in the Instrument by which he is appointed:

[S 65/04]

Provided that the Speaker or Deputy Speaker may, by writing under his hand addressed to His Majesty the Sultan and Yang Di-Pertuan, resign his office and, in the case of a Speaker or Deputy Speaker appointed from kalangan Ahli-Ahli Majlis Mesyuarat Negara, dia hendaklah meletakkan jawatannya jika dia berhenti daripada menjadi Ahli Majlis itu.

[S 65/04]

Yang Di-Pertua atau Timbalan Yang Di-Pertua hendaklah menghadiridan mempengerusikan mesyuarat. [S 65/04]

38. Yang Di-Pertua atau Timbalan Yang Di-Pertua mengikut mana yang berkenaan, hendaklah seboleh-bolehnya, menghadiri dan mempengerusikan semua mesyuarat Majlis Mesyuarat Negara dan jika mereka tidak hadir, mesyuarat itu hendaklah dipengerusikan oleh Ahli Majlis Mesyuarat Negara yang dilantik pada amnya atau khasnya oleh Yang Di-Pertua atau Timbalan Yang Di-Pertua setelah berunding dengan Kebawah Duli Yang Maha Mulia Paduka Seri Baginda Sultan dan Yang Di-Pertuan.

BAHAGIAN VII

PENGGUBALAN UNDANG-UNDANG DAN PERATURAN DALAM MAJLIS MESYUARAT NEGARA

Mengemukakan Rang Undang-Undang. [S 65/04]

40. (1) Tertakluk kepada Perlembagaan ini dan Peraturan-Peraturan Mesyuarat, mana-mana Ahli Majlis Mesyuarat Negara boleh mengemukakan sebarang Rang Undang-Undang atau mencadangkan sebarang usul untuk dibahaskan di dalam, atau membentangkan sebarang petisyen kepada Majlis Mesyuarat Negara; dan Rang Undang-Undang, usul atau petisyen tersebut hendaklah dibahaskan dan diselesaikan menurut Peraturan-Peraturan Mesyuarat.

[S 65/04]

(2) Dimansuhkan. [S 65/04]

among the Members of the Legislative Council, shall vacate his office if he ceases to be a Member of that Council.

[S 65/04]

Speaker or Deputy Speaker to attend and preside. [S 65/04]

38. The Speaker or the Deputy Speaker, as the case may be, shall so far as practicable, attend and preside at all meetings of the Legislative Council, and in their absence such Member of that Council as the Speaker or Deputy Speaker may, after consultation with His Majesty the Sultan and Yang Di-Pertuan, generally or specially appoint, shall preside.

PART VII

LEGISLATION AND PROCEDURE
IN THE LEGISLATIVE COUNCIL

Introduction of Bills. [S 65/04]

40. (1) Subject to this Constitution and to the Standing Orders, any Member of the Legislative Council may introduce any Bill or propose any motion for debate in, or present any petition to the Legislative Council; and such Bill, motion or petition shall be debated and disposed of in accordance with the Standing Orders.

[S 65/04]

(2)

Repealed. [S 65/04]

(3)

Dimansuhkan. [S 65/04]

Penyiaran Rang Undang-Undang. [S 65/04]

41. (1) Kecuali jika mesti digegaskan dengan diperakui secara bertulis oleh Kebawah Duli Yang Maha Mulia Paduka Seri Baginda Sultan dan Yang Di-Pertuan, setiap Rang Undang-Undang hendaklah disiarkan dalam Warta Kerajaan.

(2) Dalam masa 7 hari dari tarikh sesuatu Rang Undang-Undang itu disiarkan dalam Warta Kerajaan atau dari tarikh mana-mana perakuan di bawah Fasal (1), Rang Undang-Undang tersebut hendaklah dibentangkan di atas meja dalam Majlis Mesyuarat Negara sama ada Majlis Mesyuarat Negara itu sedang bersidang atau tidak.

Jenis Rang Undang-Undang, usul dan petisyen yang tidak bolehdibahaskan tanpa titah perkenan. [S 65/04]

42. (1) Kecuali dengan titah perkenan Kebawah Duli Yang Maha Mulia Paduka Seri Baginda Sultan dan Yang Di-Pertuan yang didapatkan terlebih dahulu, seseorang Ahli Majlis Mesyuarat Negara tidaklah boleh memperkenalkan atau mencadangkan, dan Majlis Mesyuarat Negara tidaklah boleh membahaskan, sebarang Rang Undang-Undang, apa-apa pindaan kepada sebarang Rang Undang-Undang, usul, petisyen atau urusan yang, pada pendapat Kebawah Duli Yang Maha Mulia Paduka Seri Baginda Sultan dan Yang Di-Pertuan, termasuk dalam mana-mana jenis yang berikut —

(a)

sebarang Rang Undang-Undang, usul, petisyen atau urusan berkenaan dengan pengeluaran Wang Kertas Bank atau penubuhan mana-mana Persatuan Bank atau pindaan kepada perlembagaannya;

(b)

sebarang Rang Undang-Undang, usul, petisyen atau urusan yang nampak berlawanan dengan tanggungan-tanggungan yang dikenakan kepada Kebawah Duli Yang Maha Mulia Paduka Seri Baginda Sultan dan Yang Di-Pertuan oleh Triti atau Perjanjian dengan kuasa atau Negara lain;

(c)

sebarang Rang Undang-Undang, usul, petisyen atau urusan berkenaan dengan perkara-perkara pertahanan atau keselamatan awam;

(3)

Repealed.

[S 65/04]

Publication of Bills. [S 65/04]

41. (1) Save in a case of urgency to be certified in writing by His Majesty the Sultan and Yang Di-Pertuan, every Bill shall be published in the Gazette.

(2) Within 7 days of the publication of a Bill in the Gazette or of the date of any certificate under Clause (1), the Bill shall be laid on the table of the Legislative Council whether or not that Council is sitting.

Description of Bills, motions and petitions not to proceed withoutapproval. [S 65/04]

42. (1) Except with the prior approval of His Majesty the Sultan and Yang Di-Pertuan, a Member of the Legislative Council shall not introduce or propose, and the Legislative Council shall not proceed upon, any Bill, any amendment to any Bill, or any motion, petition or business which, in the opinion of His Majesty the Sultan and Yang Di-Pertuan, falls within any of the following classes —

(a)

any Bill, motion, petition or business relating to the issue of Bank Notes or the establishment of any Bank Association or the amendment of the constitution thereof;

(b)

any Bill, motion, petition or business which shall appear inconsistent with obligations imposed upon His Majesty the Sultan and Yang Di-Pertuan by Treaty or Agreement with another power or State;

(c)

any Bill, motion, petition or business relating to questions of defence or public security;

(d)

sebarang Rang Undang-Undang, usul, petisyen atau urusan yang mungkin mempunyai kesan merendahkan atau menjejaskan secara langsung atau tidak langsung hak-hak, kedudukan, budibicara, kuasa-kuasa, keistimewaan-keistimewaan, kedaulatan atau hak mutlak Kebawah Duli Yang Maha Mulia Paduka Seri Baginda Sultan dan Yang Di-Pertuan, Pengganti-Pengganti Baginda, Permaisuri Baginda atau ahli-ahli Kerabat Di-Raja yang lain;

(e)

sebarang Rang Undang-Undang, usul, petisyen atau urusan yang mungkin mempunyai kesan merendahkan atau menjejaskan secara langsung atau tidak langsung kedudukan atau keunggulan Falsafah Negara Melayu Islam Beraja (dikenali dalam bahasa Inggeris sebagai Malay Islamic Monarchy);

(f)

sebarang Rang Undang-Undang, usul, petisyen atau urusan yang akan memperuntukkan atau secara langsung atau tidak langsung menyentuh kewangan atau matawang Negara Brunei Darussalam;

(g)

sebarang Rang Undang-Undang, usul, petisyen atau urusan yang akan memperuntukkan atau secara langsung atau tidak langsung menyentuh penyelesaian atau penghapusan apa jua hutang yang kena dibayar kepada Negara Brunei Darussalam;

(h)

sebarang Rang Undang-Undang, usul, petisyen atau urusan yang akan memperuntukkan atau secara langsung atau tidak langsung menyentuh penyimpanan Kumpulanwang Yang Disatukan, perbelanjaan yang dikeluarkan dari Kumpulanwang Yang Disatukan atau penghapusan mana-mana perbelanjaan tersebut;

(i)

sebarang Rang Undang-Undang, usul, petisyen atau urusan yang akan memperuntukkan atau secara langsung atau tidak langsung menyentuh pembayaran wang ke dalam Kumpulanwang Yang Disatukan atau pembayaran, pengeluaran atau pengambilan dari Kumpulanwang Yang Disatukan mana-mana wang yang tidak dikenakan ke atasnya, atau sebarang perubahan kepada jumlah pembayaran, pengeluaran atau pengambilan yang tersebut selain daripada mengurangkannya;

(j)

sebarang Rang Undang-Undang, usul, petisyen atau urusan yang akan memperuntukkan atau secara langsung atau tidak langsung menyentuh penerimaan wang bagi faedah Kumpulanwang Yang Disatukan atau penyimpanan atau pengeluaran wang tersebut, atau pengauditan akaun-akaun Negara Brunei Darussalam;

(d)

any Bill, motion, petition or business that may have the effect of lowering or adversely affect directly or indirectly the rights, position, discretion, powers, privileges, sovereignty or prerogatives of His Majesty the Sultan and Yang Di-Pertuan, his Successors, His Consort or other members of the Royal Family;

(e)

any Bill, motion, petition or business that may have the effect of lowering or adversely affect directly or indirectly the standing or prominence of the National Philosophy of Melayu Islam Beraja (known in English as Malay Islamic Monarchy);

(f)

any Bill, motion, petition or business which would provide for or directly or indirectly affect the finances or currency of Brunei Darussalam;

(g)

any Bill, motion, petition or business which would provide for or directly or indirectly affect the compounding or remitting of any debt due to Brunei Darussalam;

(h)

any Bill, motion, petition or business which would provide for or directly or indirectly affect the custody of the Consolidated Fund, the charging of any money on the Consolidated Fund or the abolition of any such charge;

(i)

any Bill, motion, petition or business which would provide for or directly or indirectly affect the payment of moneys into the Consolidated Fund or the payment, issue or withdrawal from the Consolidated Fund of any moneys not charged thereon, or any alteration in any such payment, issue or withdrawal otherwise than by reducing it;

(j)

any Bill, motion, petition or business which would provide for or directly or indirectly affect the receipt of moneys on account of the Consolidated Fund or the custody or issue of such moneys, or the audit of the accounts of Brunei Darussalam;

(k)

sebarang Rang Undang-Undang, usul, petisyen atau urusan yang akan memperuntukkan atau secara langsung atau tidak langsung menyentuh peminjaman wang, atau pemberian mana-mana jaminan oleh Negara Brunei Darussalam, atau pindaan undang-undang yang berhubung dengan kewajipan-kewajipan kewangan Negara Brunei Darussalam; atau

(l)

sebarang Rang Undang-Undang, usul, petisyen atau urusan yang akan memperuntukkan atau secara langsung atau tidak langsung menyentuh penyerahan hak mana-mana cukai atau bayaran.

96

(2)

Suatu Rang Undang-Undang, pindaan kepada suatu Rang Undang-Undang, atau sebarang usul, petisyen atau urusan tidaklah boleh dianggap sebagai membuat peruntukan bagi sebarang perkara yang dinyatakan dalam perenggan-perenggan (f) hingga (l) Fasal (1) hanya kerana ia memperuntukkan —

(a)

bagi pengenaan atau pengubahan sebarang denda atau hukuman lain dengan wang atau bagi pembayaran atau tuntutan bagi bayaran lesen, atau bayaran atau caj kerana sebarang perkhidmatan yang diberikan; atau

(b)

bagi pengenaan, pengubahan atau pengawalseliaan sebarang cukai atau cukai pintu yang mesti dibayar kepada pihak berkuasa atau badan tempatan bagi maksud-maksud tempatan.

(3)

Titah perkenan Kebawah Duli Yang Maha Mulia Paduka Seri Baginda Sultan dan Yang Di-Pertuan berkenaan dengan sebarang Rang Undang-Undang atau pindaan kepada sebarang Rang Undang-Undang, atau sebarang usul, petisyen atau urusan, di bawah Fasal (1) boleh dinyatakan pada bila-bila masa sebelum Kebawah Duli Yang Maha Mulia Paduka Seri Baginda Sultan dan Yang Di-Pertuan memperkenankannya, dan boleh, jika diberikan dalam masa Majlis Mesyuarat Negara sedang bersidang, diberikan secara bertulis melalui mana-mana Menteri.

(4)

Bagi maksud Fasal (1), Yang Di-Pertua, atau Timbalan Yang Di-Pertua jika Yang Di-Pertua tidak hadir, boleh pada bila-bila masa atas budibicaranya, menangguhkan persidangan Majlis Mesyuarat Negara atau menggantung persidangannya bagi mendapatkan nasihat Kebawah Duli Yang Maha Mulia Paduka Seri Baginda Sultan dan Yang Di-Pertuan mengenai sebarang Rang Undang-Undang, pindaan kepada sebarang Rang Undang-Undang, atau sebarang usul, petisyen atau urusan.

(k)

any Bill, motion, petition or business which would provide for or directly or indirectly affect the borrowing of money, or the giving of any guarantee by Brunei Darussalam, or the amendment of the law relating to the financial obligations of Brunei Darussalam; or

(l)

any Bill, motion, petition or business which would provide for or directly or indirectly affect the assignment of any tax or fee.

(2)

A Bill, amendment to a Bill, or any motion, petition or business shall not be deemed to make provision for any of the matters specified in paragraphs (f) to (n( �/span> of Clause (1) by reason only that it provides —

(a)

for the imposition or alteration of any fine or other pecuniary penalty or for the payment or demand of a licence fee, or a fee or charge for any service rendered; or

(b)

for the imposition, alteration or regulation of any tax or rate by any local authority or body for local purposes.

(3)

The approval of His Majesty the Sultan and Yang Di-Pertuan in relation to any Bill or amendment to any Bill, or any motion, petition or business, under Clause (1) may be expressed at any time before His Majesty the Sultan and Yang Di-Pertuan has assented thereto, and may, if given while the Legislative Council is sitting, be given in writing through any Minister.

(4)

For the purpose of Clause (1), the Speaker, or Deputy Speaker in the absence of the Speaker, may at any time in his discretion, adjourn the Legislative Council or suspend the sitting so as to obtain the advice of His Majesty the Sultan and Yang Di-Pertuan on any Bill, amendment to any Bill, or any motion, petition or business.

Pengundian.

43. (1) Tertakluk kepada Fasal-Fasal (3), (4) dan (5), semua persoalan yang dicadangkan untuk diputuskan dalam Majlis Mesyuarat Negara hendaklah diputuskan dengan kelebihan undi daripada Ahli-Ahli yang hadir dan mengundi.

[S 65/04]

(2) Yang Di-Pertua dan, jika dia tidak hadir Timbalan Yang Di-Pertua, dan jika Timbalan Yang Di-Pertua tidak hadir, Ahli yang mempengerusikan mesyuarat hendaklah mempunyai undi asal dan hendaklah sebagai tambahan, jika atas sebarang persoalan bilangan undi sama banyaknya, mempunyai dan menggunakan undi pemutus.

[S 65/04]

(3) Jika, setelah membahaskan suatu Rang Undang-Undang, Majlis Mesyuarat Negara membuat ketetapan supaya Rang Undang-Undang itu ditolak (ketetapan itu hendaklah selepas ini disebut sebagai “ketetapan menolak”) maka Fasal (4) hendaklah dipakai.

[S 65/04]

(4) Jika Majlis Mesyuarat Negara meluluskan suatu ketetapan menolak, maka Yang Di-Pertua hendaklah, dalam masa 14 hari dari ketetapan itu diluluskan, menyembahkan suatu laporan ke hadapan majlis Kebawah Duli Yang Maha Mulia Paduka Seri Baginda Sultan dan Yang Di-Pertuan dengan memberikan suatu ringkasan perbahasan itu dan alasanalasan bagi ketetapan itu.

[S 65/04]

(5) Kebawah Duli Yang Maha Mulia Paduka Seri Baginda Sultan dan Yang Di-Pertuan, setelah menimbangkan laporan daripada Yang Di-Pertua, boleh, walaupun terdapat ketetapan menolak tersebut, mengisytiharkan bahawa Rang Undang-Undang itu hendaklah berkuatkuasa sebagai suatu Akta sama ada dalam bentuk ia telah dicadangkan atau dengan pindaan-pindaan sebagaimana yang difikirkan patut oleh Kebawah Duli Yang Maha Mulia Paduka Seri Baginda Sultan dan Yang Di-Pertuan, mulai dari suatu tarikh yang akan ditentukan dalam Warta Kerajaan.

[S 65/04]

Voting.

43. (1) Subject to Clauses (3), (4) and (5), all questions proposed fordecision in the Legislative Council shall be determined by a majority of thevotes of the Members present and voting.

[S 65/04]

(2) The Speaker and, in his absence the Deputy Speaker, and in his absence, the Member presiding shall have an original vote and shall in addition, if upon any question for which the votes are equally divided, have and exercise a casting vote.

[S 65/04]

(3) If, having debated a Bill, the Legislative Council resolves that the Bill shall be rejected (such resolution shall hereinafter be referred to as a “negative resolution”) then Clause (4) shall apply.

[S 65/04]

(4) If the Legislative Council passes a negative resolution, the Speaker shall, within 14 days of the passing of that resolution, submit a report to His Majesty the Sultan and Yang Di-Pertuan giving a summary of the debate and the reasons for such resolution.

[S 65/04]

(5) His Majesty the Sultan and Yang Di-Pertuan, having considered the report of the Speaker may, notwithstanding the negative resolution, declare that the Bill shall have effect as an Act either in the form in which it was introduced or with such amendments as His Majesty the Sultan and Yang Di-Pertuan shall think fit, from a date to be specified in the Gazette.

[S 65/04]

Tempat-tempat kosong dan korum.

44. (1) Majlis Mesyuarat Negara tidak akan hilang kelayakannya dari menjalankan urusan disebabkan ada kekosongan di antara Ahli-Ahlinya, termasuk sebarang kekosongan yang tidak dipenuhi ketika Majlis itu mulamula ditubuhkan atau ditubuhkan semula pada bila-bila masa; dan sebarang persidangannya adalah sah meskipun ada orang yang tidak berhak berbuat demikian telah duduk atau mengundi dalam Majlis itu, atau pun selainnya mengambil bahagian dalam persidangannya itu.

[S 65/04]

(2) Jika, pada sebarang persidangan Majlis Mesyuarat Negara, mana-mana Ahli yang hadir menarik perhatian orang yang mempengerusikan persidangan itu bahawa kurang dari satu pertiga daripada Ahli-Ahli hadir selain daripada mana-mana Ahli yang mempengerusikan persidangan itu dan, selepas masa rehat, jika ada, sebagaimana yang mungkin diperuntukkan oleh Peraturan-Peraturan Mesyuarat, orang yang mempengerusikan persidangan itu berpuas hati bahawa bilangan Ahli yang hadir adalah kurang dari bilangan yang tersebut, maka persidangan Majlis itu hendaklah ditangguhkan.

[S 65/04]

(3) Penentuan jumlah seramai satu pertiga yang disebut dalam Fasal

(2) hendaklah menurut Peraturan-Peraturan Mesyuarat.

[S 65/04]

Memperkenankan Rang Undang-Undang. [S 65/04]

45. (1) Apabila sebarang Rang Undang-Undang telah diluluskan oleh Majlis Mesyuarat Negara, Rang Undang-Undang itu hendaklah hanya menjadi undang-undang sama ada dalam bentuk ia telah diluluskan atau dengan pindaan-pindaan sebagaimana yang difikirkan patut oleh Kebawah Duli Yang Maha Mulia Paduka Seri Baginda Sultan dan Yang Di-Pertuan, jika Kebawah Duli Yang Maha Mulia Paduka Seri Baginda Sultan dan Yang Di-Pertuan memperkenankan, menandatangani dan memeterai Rang Undang-Undang itu dengan Mohor Kerajaan.

(2) Sekiranya Kebawah Duli Yang Maha Mulia Paduka Seri Baginda Sultan dan Yang Di-Pertuan meminda Rang Undang-Undang itu setelah ia diluluskan oleh Majlis Mesyuarat Negara, maka Kebawah Duli Yang Maha Mulia Paduka Seri Baginda Sultan dan Yang Di-Pertuan tidaklah dikehendaki untuk merujukkan balik Rang Undang-Undang itu kepada Majlis Mesyuarat Negara.

Vacancies and quorum.

44. (1) The Legislative Council shall not be disqualified from the transaction of business by reason of any vacancy among the Members, including any vacancy not filled when that Council is first constituted or reconstituted at any time; and any proceedings therein shall be valid notwithstanding that some person who was not entitled to do so sat or voted in that Council, or otherwise took part in those proceedings.

[S 65/04]

(2) If, at any sitting of the Legislative Council, any Member who is present draws the attention of the person presiding at the sitting to the fact that less than one-third of the Members are present apart from any Member presiding and, after such interval, if any, as may be provided for by the Standing Orders, the person presiding is satisfied that there are less than that number of Members so present, the sitting shall be adjourned.

[S 65/04]

(3) The calculation of one-third referred to in Clause (2) shall be in accordance with the Standing Orders.

[S 65/04]

Assent to Bills. [S 65/04]

45. (1) When any Bill has been passed by the Legislative Council, such Bill shall only become law either in the form in which it was passed or with such amendments as His Majesty the Sultan and Yang Di-Pertuan shall think fit, if His Majesty the Sultan and Yang Di-Pertuan assents to, signs and seals the Bill with the State Seal.

(2)

In the event His Majesty the Sultan and Yang Di-Pertuan amends the Bill after it has been passed by the Legislative Council, His Majesty the Sultan and Yang Di-Pertuan shall not be required to refer the Bill back to the Legislative Council.

(3)

Suatu undang-undang yang telah diperkenankan oleh Kebawah Duli Yang Maha Mulia Paduka Seri Baginda Sultan dan Yang Di-Pertuan hendaklah mula berjalan kuatkuasanya pada tarikh Baginda mengurniakan perkenan, atau, jika ia diperbuat sama ada dalam undang-undang itu atau dalam suatu undang-undang lain (termasuk sebarang undang-undang yang berkuatkuasa pada permulaan kuatkuasa Bahagian ini) bahawa ia hendaklah mula berjalan kuatkuasanya pada suatu tarikh lain, pada tarikh itu.

Gelaran kepada undang-undang dan perkataan-perkataan memperbuatnya.

46. Semua undang-undang hendaklah digelar Akta dan perkataanperkataan memperbuatnya hendaklah “Adalah diperbuat undang-undang oleh Kebawah Duli Yang Maha Mulia Paduka Seri Baginda Sultan dan Yang Di-Pertuan dengan nasihat dan persetujuan Majlis Mesyuarat Negara seperti berikut:”.

[S 65/04]

Kuasa-kuasa yang tersimpan. [S 65/04]

47. (1) Jika bagi kepentingan ketenteraman awam, kepercayaan baik atau pemerintahan yang baik bagi Negara Brunei Darussalam, atau kerana sebarang alasan lain apa pun, Kebawah Duli Yang Maha Mulia Paduka Seri Baginda Sultan dan Yang Di-Pertuan menganggap patut bahawa sebarang Rang Undang-Undang yang dikemukakan, atau sebarang usul, petisyen atau urusan yang disyorkan di dalam Majlis Mesyuarat Negara hendaklah berkuatkuasa, jika Majlis itu tiada meluluskan Rang Undang-Undang itu atau tiada mengesahkan usul, petisyen atau urusan itu dalam masa dan dalam bentuk atau dengan cara yang difikirkan munasabah dan patut oleh Kebawah Duli Yang Maha Mulia Paduka Seri Baginda Sultan dan Yang Di-Pertuan, maka Kebawah Duli Yang Maha Mulia Paduka Seri Baginda Sultan dan Yang Di-Pertuan boleh, pada bila-bila masa, dengan tidak menghiraukan sebarang peruntukan Perlembagaan ini atau Peraturan-Peraturan Mesyuarat, mengisytiharkan bahawa Rang Undang-Undang atau usul, petisyen atau urusan itu mempunyai kuatkuasa seolah-olah ia telah diluluskan atau disahkan oleh Majlis itu baik dalam bentuknya sebagaimana yang telah dikemukakan atau disyorkan itu atau dengan pindaan-pindaan yang difikirkan patut oleh Kebawah Duli Yang Maha Mulia Paduka Seri Baginda Sultan dan Yang Di-Pertuan yang telah dicadang atau disyorkan dalam Majlis Mesyuarat Negara atau dalam mana-mana Jawatankuasanya;

(3) A law assented to by His Majesty the Sultan and Yang Di-Pertuan shall come into operation on the date on which such assent shall be given, or, if it shall be enacted either in such law or in some other law (including any law in force on the commencement of this Part) that it shall come into operation on some other date, on that date.

Style of laws and enacting words.

46. All laws shall be styled Acts and the enacting words shall be “Be it enacted by His Majesty the Sultan and Yang Di-Pertuan with the advice and consent of the Legislative Council as follows:”.

[S 65/04]

Reserved powers. [S 65/04]

47. (1) If His Majesty the Sultan and Yang Di-Pertuan shall consider that it is expedient in the interests of public order, good faith or good government of Brunei Darussalam, or for any other reason whatsoever, that any Bill introduced, or any motion, petition or business proposed in the Legislative Council shall have effect, then, if that Council shall fail to pass that Bill or carry that motion, petition or business within such time and in such form or manner as His Majesty the Sultan and Yang Di-Pertuan may think reasonable and expedient, His Majesty the Sultan and Yang Di-Pertuan may, at any time, notwithstanding any provision of this Constitution or the Standing Orders, declare that that Bill or motion, petition or business shall have effect as if it had been passed or carried by that Council either in the form in which it was so introduced or proposed or with such amendments as His Majesty the Sultan and Yang Di-Pertuan shall think fit which have been moved or proposed in that Council or in any committee thereof; dan Rang Undang-Undang atau usul atau petisyen itu hendaklah selepas itu dianggap telah diluluskan atau disahkan; dan peruntukan-peruntukan Perlembagaan ini, dan, khasnya, peruntukan-peruntukan Perkara 45, berhubung dengan perkenan kepada Rang Undang-Undang hendaklah berkuatkuasa.

(2)

Sebarang perisytiharan seperti itu yang diperbuat oleh Kebawah Duli Yang Maha Mulia Paduka Seri Baginda Sultan dan Yang Di-Pertuan di bawah Fasal (1) berserta dengan Rang Undang-Undang, usul, petisyen atau urusan yang dianggap telah diluluskan atau disahkan itu hendaklah disiarkan dalam Warta Kerajaan oleh Yang Di-Pertua.

(3)

Sebarang perisytiharan seperti itu, selain dari perisytiharan berkenaan dengan suatu Rang Undang-Undang, boleh dibatalkan oleh Kebawah Duli Yang Maha Mulia Paduka Seri Baginda Sultan dan Yang Di-Pertuan; dan Yang Di-Pertua hendaklah menyiarkan pembatalan itu dalam Warta Kerajaan; dan mulai dari tarikh penyiaran itu, sebarang usul, petisyen atau urusan yang dianggap telah disahkan menurut perisytiharan yang telah dibatalkan itu tidak lagi mempunyai kuatkuasa; dan pemberhentian kuatkuasa itu adalah sama dengan pemansuhan suatu undang-undang bertulis.

Peraturan-Peraturan Mesyuarat.

48. (1) Tertakluk kepada Perlembagaan ini, Majlis Mesyuarat Negara boleh dari masa ke semasa membuat, meminda dan membatalkan Peraturan-Peraturan Mesyuarat untuk mengatur dan menjalankan dengan sempurna mesyuarat-mesyuaratnya sendiri dan melaksanakan urusannya, termasuk kuasa untuk mengenakan hukuman.

[S 65/04]

(2) Dimansuhkan. [S 65/04]

(3) Peraturan-Peraturan Mesyuarat tidak boleh digantung tanpa kebenaran daripada Yang Di-Pertua dan kebenaran sedemikian hanya boleh diberikan olehnya jika dia berpuashati bahawa penggantungan itu adalah perlu untuk melaksanakan urusan Majlis Mesyuarat Negara dengan sempurna dan cepat.

[S 65/04]

and the Bill or motion or petition shall be deemed thereupon to have been so passed or carried; and the provisions of this Constitution, and, in particular, the provisions of Article 45, relating to assent to Bills shall have effect accordingly.

(2)

Any such declaration made by His Majesty the Sultan and Yang Di-Pertuan under Clause (1) together with the Bill, motion, petition or business so deemed to have been passed or carried shall be notified in the Gazette by the Speaker.

(3)

Any such declaration, other than a declaration relating to a Bill, may be revoked by His Majesty the Sultan and Yang Di-Pertuan; and the Speaker shall notify such revocation in the Gazette; and from the date of such notification, any motion, petition or business which shall be deemed to have been carried by virtue of the declaration revoked shall cease to have effect; and such cessation shall have the same effect as the repeal of a written law.

Standing Orders.

48. (1) Subject to this Constitution, the Legislative Council may from time to time make, amend and revoke Standing Orders for the regulation and orderly conduct of its own proceedings and the dispatch of business, including the power to impose sanctions.

[S 65/04]

(2) Repealed. [S 65/04]

(3) No Standing Order shall be suspended without the approval of the Speaker and such approval shall only be granted by him if he is satisfied that such suspension is necessary for the proper and expeditious dispatch of the business of the Legislative Council.

[S 65/04]

(4) Peraturan-Peraturan Mesyuarat yang dibuat oleh Majlis Mesyuarat Negara dan pindaan-pindaan, penggantungan atau pembatalan Peraturan-Peraturan Mesyuarat tidak boleh berkuatkuasa melainkan jika telah diperkenankan oleh Kebawah Duli Yang Maha Mulia Paduka Seri Baginda Sultan dan Yang Di-Pertuan.

[S 65/04]

Sumpah yang diangkat oleh Ahli-Ahli. [S 65/04]

49. Tiap-tiap Ahli Majlis Mesyuarat Negara hendaklah, sebelum memulakan kewajipan-kewajipan jawatannya dan menduduki kerusinya, mengangkat atau membuat dan menandatangani di hadapan Yang Di-Pertua atau Timbalan Yang Di-Pertua atau Ahli lain yang mempengerusikan persidangan Majlis itu suatu sumpah atau pengakuan dalam bentuk yang dinyatakan sebagai Borang IV di dalam Jadual Pertama:

Dengan syarat bahawa mana-mana orang yang, sebelumnya telah menjadi seorang Ahli Majlis Mesyuarat Negara, sekali lagi menjadi Ahli Majlis itu dalam masa satu bulan selepas tamat keahliannya yang dahulu dalam Majlis itu boleh memulakan kewajipan-kewajipan jawatannya dan menduduki kerusinya tanpa sekali lagi mengangkat atau membuat dan menandatangani sumpah atau pengakuan sedemikian.

Jurutulis kepada Majlis Mesyuarat Negara. [S 65/04]

50. Kebawah Duli Yang Maha Mulia Paduka Seri Baginda Sultan dan Yang Di-Pertuan hendaklah melantik seorang yang layak dan sesuai untuk menjadi Jurutulis kepada Majlis Mesyuarat Negara, dan akan memegang jawatan selama tempoh selagi diperkenankan oleh Kebawah Duli Yang Maha Mulia Paduka Seri Baginda Sultan dan Yang Di-Pertuan, dan orang itu hendaklah, sebelum memulakan kewajipan-kewajipan jawatannya, mengangkat di hadapan Yang Di-Pertua atau Ahli lain yang mempengerusikan persidangan Majlis itu suatu sumpah dalam bentuk yang dinyatakan sebagai Borang V di dalam Jadual Pertama.

Minit-minit mesyuarat.

51. (1) Minit-minit mesyuarat bagi semua mesyuarat Majlis Mesyuarat Negara hendaklah disimpan.

(4) No Standing Orders made by the Legislative Council and no amendments, suspension or revocation of the Standing Orders shall have effect unless approved by His Majesty the Sultan and Yang Di-Pertuan.

[S 65/04]

Oath to be taken by Members. [S 65/04]

49. Every Member of the Legislative Council shall, before entering upon the duties of his office and taking his seat, take or make and subscribe before the Speaker or Deputy Speaker or other Member presiding an oath or declaration in the form set out as Form IV in the First Schedule:

Provided that any person who, having previously been a Member of the Legislative Council, again becomes a Member of that Council within one month after the termination of his previous membership thereof may enter upon the duties of his office and take his seat without again taking or making and subscribing such oath or declaration.

Clerk to the Legislative Council. [S 65/04]

50. His Majesty the Sultan and Yang Di-Pertuan shall appoint some fit and proper person to be the Clerk to the Legislative Council, and who shall hold the office during His Majesty the Sultan and Yang Di-Pertuan’s pleasure, and such person shall, before entering upon the duties of his office, take before the Speaker or other Member presiding an oath in the form set out as Form V in the First Schedule.

Minutes.

51. (1) Minutes shall be kept of all the proceedings of the Legislative Council.

(2) Seberapa segera yang boleh, satu salinan minit-minit mesyuarat yang lengkap bagi setiap persidangan Majlis Mesyuarat Negara hendaklah disembahkan oleh Jurutulis kepada Majlis Mesyuarat Negara ke hadapan majlis Kebawah Duli Yang Maha Mulia Paduka Seri Baginda Sultan dan Yang Di-Pertuan.

[S 65/04]

Persidangan-persidangan Majlis Mesyuarat Negara. [S 65/04]

52. (1) Melainkan jika dititahkan selainnya oleh Kebawah Duli Yang Maha Mulia Paduka Seri Baginda Sultan dan Yang Di-Pertuan, hendaklah diadakan Musim Permesyuaratan bagi Majlis Mesyuarat Negara sekurangkurangnya sekali dalam setahun, tetapi jarak tempoh antara persidangan yang terakhir pada satu Musim Permesyuaratan dengan tarikh yang ditetapkan bagi persidangan pada Musim Permesyuaratan yang berikutnya hendaklah tidak melebihi dari 12 bulan.

[S 65/04]

(2) Tiap-tiap Musim Permesyuaratan bagi Majlis Mesyuarat Negara hendaklah diadakan pada tempat dan hendaklah bermula dan berakhir pada masa sebagaimana yang ditetapkan oleh Kebawah Duli Yang Maha Mulia Paduka Seri Baginda Sultan dan Yang Di-Pertuan dari masa ke semasa dengan notis yang disiarkan dalam Warta Kerajaan.

[S 65/04]

Keistimewaan-keistimewaan Ahli Majlis Mesyuarat Negara. [S 65/04]

53. (1) Tertakluk kepada Fasal (1A), tiap-tiap Ahli Majlis Mesyuarat Negara boleh menyatakan pendapatnya dengan bebas di dalam Majlis Mesyuarat Negara atau mana-mana jawatankuasanya, tentang apa jua perkara yang dihadapkan dalam Majlis itu.

[S 65/04]

(1A) Ahli Majlis Mesyuarat Negara tidaklah boleh bercakap atau membuat sebarang ulasan —

(a) yang secara langsung atau tidak langsung mengurangkan hak-hak, taraf, kedudukan, kuasa-kuasa, keistimewaan-keistimewaan, kedaulatan atau hak mutlak Kebawah Duli Yang Maha Mulia Paduka Seri Baginda Sultan dan Yang Di-Pertuan, Pengganti-Pengganti Baginda, Permaisuri Baginda atau ahli-ahli Kerabat Di-Raja yang lain atau Falsafah Negara Melayu Islam Beraja; atau

(2) As soon as practicable, a full transcript of the minutes of every sitting of the Legislative Council shall be transmitted by the Clerk to the Legislative Council to His Majesty the Sultan and Yang Di-Pertuan.

[S 65/04]

Sessions of Legislative Council. [S 65/04]

52. (1) Unless otherwise directed by His Majesty the Sultan and Yang Di-Pertuan, there shall be a session of the Legislative Council once at least in every year, so that a period of more than 12 months shall not intervene between the last sitting in one session and the date appointed for its first sitting in the next session.

[S 65/04]

(2) Each session of the Legislative Council shall be held at such place and shall commence and end at such time as His Majesty the Sultan and Yang Di-Pertuan may from time to time, by notice published in the Gazette, appoint.

[S 65/04]

Privileges of Members of Legislative Council. [S 65/04]

53. (1) Subject to Clause (1A), every Member of the Legislative Council may express his opinion freely in the Legislative Council or any committee thereof, upon any matter which comes before it.

[S 65/04]

(1A) No Member of the Legislative Council shall speak or make any comments —

(a)

directly or indirectly derogatory of the rights, status, position, powers, privileges, sovereignty or prerogatives of His Majesty the Sultan and Yang Di-Pertuan, his Succesors, His Consort or other members of the Royal Family or the National Philosophy of Malay Islamic Monarchy; or

(b)

yang menjadi kesalahan di bawah Akta Hasutan (Penggal 24).

[S 65/04]

(2) Kesahihan mana-mana mesyuarat dalam Majlis Mesyuarat Negara atau dalam mana-mana jawatankuasanya tidak boleh dipersoalkan di dalam atau tertakluk kepada sebarang kajian semula oleh mana-mana mahkamah.

[S 65/04]

(3) Tertakluk kepada Fasal (1A), tiada sesiapa pun boleh dibicarakan di dalam mana-mana mahkamah berkaitan dengan apa jua yang dikatakan, atau mana-mana undi yang diberikan olehnya, ketika mengambil bahagian di dalam mana-mana mesyuarat Majlis Mesyuarat Negara atau mana-mana jawatankuasanya.

[S 65/04]

(4) Tiada sesiapa pun boleh dibicarakan di dalam mana-mana mahkamah berkaitan dengan apa jua yang disiarkan dengan atau di bawah kuasa Majlis Mesyuarat Negara.

Hak Kebawah Duli Yang Maha Mulia untuk bertitah dalam MajlisMesyuarat Negara. [S 65/04]

54. Kebawah Duli Yang Maha Mulia Paduka Seri Baginda Sultan dan Yang Di-Pertuan hendaklah mempunyai hak untuk bertitah dalam Majlis Mesyuarat Negara pada bila-bila masa tentang apa jua perkara.

Penamatan Musim Permesyuaratan bagi dan pembubaran Majlis Mesyuarat Negara.

55. (1) Kebawah Duli Yang Maha Mulia Paduka Seri Baginda Sultan dan Yang Di-Pertuan boleh pada bila-bila masa, dengan Pemasyhuran yang disiarkan dalam Warta Kerajaan, menamatkan Musim Permesyuaratan bagi atau membubarkan Majlis Mesyuarat Negara.

(2) Kebawah Duli Yang Maha Mulia Paduka Seri Baginda Sultan dan Yang Di-Pertuan hendaklah membubarkan Majlis Mesyuarat Negara apabila tamat tempoh 5 tahun dari tarikh ia mula bermesyuarat sesudah ia mula ditubuhkan atau ditubuhkan semula pada bila-bila masa kecuali jika ia telah dibubarkan terlebih dahulu.

(b) which constitute an offence under the Sedition Act (Chapter 24).

[S 65/04]

(2) The validity of any proceedings in the Legislative Council or any committee thereof shall not be questioned in or be subject to any review by any court.

[S 65/04]

(3) Subject to Clause (1A), no person shall be liable to any proceedings in any court in respect of anything said, or any vote given, by him when taking part in any proceedings of the Legislative Council or any committee thereof.

[S 65/04]

(4) No person shall be liable to any proceedings in any court in respect of anything published by or under the authority of the Legislative Council.

Right of His Majesty to address Legislative Council. [S 65/04]

54. His Majesty the Sultan and Yang Di-Pertuan shall have the right to address the Legislative Council at any time upon any matter.

Prorogation and dissolution.

55. (1) His Majesty the Sultan and Yang Di-Pertuan may at any time, by Proclamation published in the Gazette, prorogue or dissolve the Legislative Council.

(2) His Majesty the Sultan and Yang Di-Pertuan shall dissolve the Legislative Council at the expiration of 5 years from the date when it first meets after it is first constituted or is reconstituted at any time unless it has been sooner dissolved.

BAHAGIAN VIII

KEWANGAN

Peruntukan Di-Raja bagi Kebawah Duli Yang Maha Mulia, PermaisuriBaginda dan Kerabat Di-Raja. [S 65/04]

57. (1) Maka hendaklah diadakan dengan undang-undang suatu Peruntukan Di-Raja bagi Kebawah Duli Yang Maha Mulia Paduka Seri Baginda Sultan dan Yang Di-Pertuan, Permaisuri Baginda dan ahli-ahli Kerabat Di-Raja yang lain, dan Peruntukan Di-Raja itu adalah suatu pengenaan bayaran ke atas Kumpulanwang Yang Disatukan.

(2)

Peruntukan Di-Raja itu hendaklah berpatutan, mencukupi dan sesuai dengan pangkat, kedudukan dan kemuliaan Kebawah Duli Yang Maha Mulia Paduka Seri Baginda Sultan dan Yang Di-Pertuan, Permaisuri Baginda dan ahli-ahli Kerabat Di-Raja yang lain, dan tidak boleh secara langsung atau tidak langsung berkurangan dalam masa pemerintahan Kebawah Duli Yang Maha Mulia Paduka Seri Baginda Sultan dan Yang Di-Pertuan.

(3)

Dalam menilai Peruntukan Di-Raja itu, adalah tidak dibenarkan untuk mengambil kira sebarang pendapatan Kebawah Duli Yang Maha Mulia Paduka Seri Baginda Sultan dan Yang Di-Pertuan, Permaisuri Baginda dan ahli-ahli Kerabat Di-Raja yang lain yang diperolehi dari harta pusaka peribadi dan harta Kebawah Duli Yang Maha Mulia Paduka Seri Baginda Sultan dan Yang Di-Pertuan, Permaisuri Baginda dan ahli-ahli Kerabat Di-Raja yang lain dan yang bukan harta Negara Brunei Darussalam.

(4)

Kebawah Duli Yang Maha Mulia Paduka Seri Baginda Sultan dan Yang Di-Pertuan boleh menyediakan, menyelenggara atau meminda suatu jadual ahli-ahli Kerabat Di-Raja yang akan dibayar belanja santapan di bawah Perkara ini.

PART VIII
FINANCE

No taxation unless authorised by law.

56. No tax or rate shall be levied by or for the purposes of Brunei Darussalam except by or under the authority of law.

Civil List of His Majesty, His Consort and the Royal Family. [S 65/04]

57. (1) There shall be provided by law a Civil List making provision for His Majesty the Sultan and Yang Di-Pertuan, His Consort and other members of the Royal Family, which Civil List shall be a charge on the Consolidated Fund.

(2)

The Civil List shall be reasonable, adequate and suitable to the rank, position and dignity of His Majesty the Sultan and Yang Di-Pertuan, His Consort and other members of the Royal Family, and shall not be directly or indirectly diminished during His Majesty the Sultan and Yang Di-Pertuan’s reign.

(3)

In assessing the Civil List, it shall not be permissible to take into account any income of His Majesty the Sultan and Yang Di-Pertuan, His Consort and other members of the Royal Family which is derived from the personal estates and properties of His Majesty the Sultan and Yang Di-Pertuan, His Consort and other members of the Royal Family and those which are not the property of Brunei Darussalam.

(4)

His Majesty the Sultan and Yang Di-Pertuan may draw up, maintain or amend a schedule of the members of the Royal Family to whom an allowance will be payable under this Article.

(5)

Kebawah Duli Yang Maha Mulia Paduka Seri Baginda Sultan dan Yang Di-Pertuan boleh membatalkan, menggantung atau mengurangkan sebarang belanja santapan kepada mana-mana ahli Kerabat Di-Raja yang sepatutnya dibayar belanja santapan tersebut di bawah Perkara ini.

Kumpulanwang Yang Disatukan.

58. Semua hasil dan wang walau bagaimana sekali didapati atau diterima oleh Kerajaan dari apa jua sumber pun hendaklah, tertakluk kepada Perlembagaan ini dan sebarang undang-undang bertulis, dimasukkan ke dalam dan dijadikan satu kumpulanwang yang dikenali sebagai “Kumpulanwang Yang Disatukan”.

[S 65/04]

Perbelanjaan yang dikenakan ke atas Kumpulanwang Yang Disatukan.

59. (1) Hendaklah dikenakan ke atas Kumpulanwang Yang Disatukan sebagai tambahan kepada sebarang pengurniaan, saraan atau wang lain yang dikenakan oleh sebarang peruntukan Perlembagaan ini atau oleh sebarang undang-undang bertulis —

[S 65/04]

(a) kos-kos, bayaran-bayaran dan perbelanjaan-perbelanjaan, selain dari gaji bagi anggota perkhidmatan awam, yang bersangkutan dengan pemungutan dan pengurusan hasil-hasil yang dikenakan atau diterima oleh Kerajaan;

[S 65/04]

(b) semua pencen, gantirugi kerana kehilangan jawatan dan baksis-baksis yang menjadi tanggungan Kerajaan;

[S 65/04]

(c) semua bayaran hutang yang menjadi tanggungan Kerajaan; dan

[S 65/04]

(d) semua wang yang dikehendaki untuk membayar sebarang penghakiman, keputusan atau award terhadap Kerajaan oleh manamana mahkamah atau tribunal.

[S 65/04]

(5) His Majesty the Sultan and Yang Di-Pertuan may revoke, suspend or reduce any allowance to any member of the Royal Family to whom such allowance would otherwise be payable under this Article.

Consolidated Fund.

58. All revenues and moneys howsoever raised or received by the Government from whatsoever source shall, subject to this Constitution and any written law, be paid into and form one fund to be known as the “Consolidated Fund”.

[S 65/04]

Expenditure charged on Consolidated Fund.

59. (1) There shall be charged on the Consolidated Fund in addition to any grant, remuneration or other moneys so charged by any provision of this Constitution or by any written law —

[S 65/04]

(a) the costs, charges and expenses, other than the emoluments of members of the public service, incidental to the collection and management of the revenues raised or received by the Government;

[S 65/04]

(b) all pensions, compensation for loss of office and gratuities for which the Government is liable;

[S 65/04]

(c) all debt charges for which the Government is liable; and [S 65/04]

(d) all moneys required to satisfy any judgment, decision or award against the Government by any court or tribunal.

[S 65/04]

(2) Bagi maksud-maksud Perkara ini, “bayaran-bayaran hutang” termasuk faedah, bayaran-bayaran kumpulanwang penjelas, pembayaran balik atau penjelasan hutang, dan semua perbelanjaan berhubung dengan mendapatkan pinjaman atas jaminan Kumpulanwang Yang Disatukan dan pembayaran perbelanjaan hutang dan penebusan hutang yang disebabkan oleh pinjaman itu.

[S 65/04]

Anggaran-anggaran wang masuk dan perbelanjaan tahunan.

60. (1) Kebawah Duli Yang Maha Mulia Paduka Seri Baginda Sultan dan Yang Di-Pertuan hendaklah, berhubung dengan tiap-tiap tahun kewangan, menyebabkan supaya dibentangkan di hadapan Majlis Mesyuarat Negara suatu penyata mengenai anggaran wang masuk dan perbelanjaan Kerajaan bagi tahun itu dan, melainkan jika Majlis Mesyuarat Negara dengan undang-undang bertulis berhubung dengan mana-mana tahun memperuntukkan sebaliknya, penyata itu hendaklah dibentangkan sedemikian sebelum permulaan tahun itu.

[S 65/04]

(2) Anggaran-anggaran perbelanjaan hendaklah menunjukkan secara berasingan —

(a)

jumlah wang yang dikehendaki untuk mencukupi perbelanjaan yang dikenakan bayarannya ke atas Kumpulanwang Yang Disatukan; dan

(b)

tertakluk kepada Fasal (3), wang-wang yang masing-masing dikehendaki untuk membiayai tajuk-tajuk perbelanjaan lain yang dicadangkan hendak dibiayai dari Kumpulanwang Yang Disatukan.

[S 65/04]

(3)

Wang-wang yang hendak ditunjukkan di bawah perenggan (b) Fasal (2) tidak boleh mengandungi —

(a) wang-wang yang merupakan pendapatan dari sebarang pinjaman yang didapatkan oleh Kerajaan bagi sebarang maksud tertentu dan diperuntukkan bagi maksud itu oleh atau di bawah undang-undang bertulis atau Akta yang membenarkan pinjaman itu didapatkan; dan

(2)

For the purposes of this Article, “debt charges” include interest, sinking fund charges, the repayment or amortization of debt, and all expenditure in connection with the raising of loans on the security of the Consolidated Fund and the service and redemption of debt created thereby.

[S 65/04]

Annual estimates of receipts and expenditure.

60. (1) His Majesty the Sultan and Yang Di-Pertuan shall, in respect of every financial year, cause to be laid before the Legislative Council a statement of the estimated receipts and expenditure of the Government for that year and, unless the Legislative Council by written law in respect of any year otherwise provides, that statement shall be so laid before the commencement of that year.

[S 65/04]

(2)

The estimates of expenditure shall show separately —

(a)

the total sums required to meet expenditure charged on the Consolidated Fund; and

(b)

subject to Clause (3), the sums respectively required to meet the heads of other expenditure proposed to be met from the Consolidated Fund.

[S 65/04]

(3) The sums to be shown under paragraph (b) of Clause (2) shall not include —

(a)

sums representing the proceeds of any loan raised by the Government for any specific purpose and appropriated for such purpose by or under the written law or Act authorising the raising of that loan; and

(b)

wang-wang yang merupakan apa jua wang, atau faedah ke atas wang, yang diterima oleh Kerajaan tertakluk kepada suatu amanah dan hendak digunakan menurut syarat-syarat amanah itu.

[S 65/04]

(4) Penyata itu hendaklah juga menunjukkan, setakat yang boleh, aset dan liabiliti Kerajaan, selain dari aset dan liabiliti Agensi Pelaburan Brunei, pada penghujung tahun kewangan yang lalu, cara bagaimana aset itu dilaburkan atau disimpan dan tajuk-tajuk am yang berkaitan dengannya liabiliti itu masih belum dijelaskan.

[S 20/85; S 65/04]

Rang Undang-Undang Perbekalan. [S 65/04]

61. Tajuk-tajuk perbelanjaan yang hendak dijelaskan dari Kumpulanwang Yang Disatukan tetapi tidak dikenakan ke atasnya selain dari perbelanjaan yang hendak dijelaskan dengan wang-wang yang disebutkan dalam Fasal (3) Perkara 60, hendaklah dimasukkan ke dalam suatu Rang Undang-Undang, yang dikenali sebagai Rang Undang-Undang Perbekalan Tahunan, yang memperuntukkan pengeluaran dari Kumpulanwang Yang Disatukan wang-wang yang dikehendaki untuk membiayai perbelanjaan dan penggunaan wang-wang itu bagi maksudmaksud yang ditentukan dalam Rang Undang-Undang itu.

[S 65/04]

Perbelanjaan tambahan dan berlebihan.

62. Jika, berhubung dengan mana-mana tahun kewangan, didapati —

(a)

bahawa jumlah yang diperuntukkan oleh Akta Perbekalan Tahunan bagi sebarang maksud tidak mencukupi atau bahawa suatu keperluan telah timbul bagi perbelanjaan kerana sesuatu maksud yang mana tiada wang telah diperuntukkan oleh Akta Perbekalan Tahunan; atau

(b)

bahawa wang yang telah dibelanjakan bagi apa jua maksud berlebihan dari jumlahnya, jika ada, yang diperuntukkan bagi maksud itu oleh Akta Perbekalan Tahunan,

[S 65/04]

(b) sums representing any money, or interest on money, received by the Government subject to a trust and to be applied in accordance with the terms of that trust.

[S 65/04]

(4) The statement shall also show, so far as practicable, the assets and liabilities of the Government, other than the assets and liabilities of the Brunei Investment Agency, at the end of the last completed financial year, the manner in which those assets are invested or held and the general heads in respect of which those liabilities are outstanding.

[S 20/85; S 65/04]

Supply Bill. [S 65/04]

61. The heads of expenditure to be met from the Consolidated Fund but not charged thereon other than expenditure to be met by such sums as are mentioned in Clause (3) of Article 60, shall be included in a Bill, to be known as the Annual Supply Bill, providing the issue from the Consolidated Fund of the sums necessary to meet that expenditure and the application of those sums for the purposes specified therein.

[S 65/04]

Supplementary and excess expenditure.

62. If, in respect of any financial year, it is found —

(a)

that the amount appropriated by the Annual Supply Act for any purpose is insufficient or that a need has arisen for expenditure for a purpose for which no amount has been appropriated by the Annual Supply Act; or

(b)

that any moneys have been expended for any purpose in excess of that amount, if any, appropriated for that purpose by an Annual Supply Act,

[S 65/04]

maka suatu Anggaran Tambahan yang menunjukkan wang-wang yang dikehendaki atau yang telah dibelanjakan hendaklah diaturkan oleh Kebawah Duli Yang Maha Mulia Paduka Seri Baginda Sultan dan Yang Di-Pertuan supaya dibentangkan di hadapan Majlis Mesyuarat Negara dan tajuk-tajuk bagi sebarang perbelanjaan tersebut hendaklah dimasukkan dalam suatu Rang Undang-Undang Perbekalan Tambahan.

Kuasa untuk membenarkan perbelanjaan ke atas akaun atau bagimaksud-maksud yang tidak ditentukan.

63. Majlis Mesyuarat Negara hendaklah mempunyai kuasa berhubung dengan mana-mana tahun kewangan —

[S 65/04]

(a)

sebelum meluluskan Rang Undang-Undang Perbekalan Tahunan untuk membenarkan dengan undang-undang bertulis perbelanjaan bagi sebahagian dari tahun itu; dan

(b)

untuk membenarkan dengan undang-undang bertulis perbelanjaan bagi keseluruhan atau sebahagian dari tahun itu selain dari menurut Perkara-Perkara 59 hingga 62 jika, oleh kerana perbelanjaan itu besar atau belum tentu jenisnya atau oleh kerana keadaan luar biasa yang memerlukan tindakan segera, didapati mustahak untuk berbuat demikian.

[S 65/04]

Kumpulanwang Luarjangka. [S 65/04]

64. (1) Majlis Mesyuarat Negara boleh dengan undang-undang bertulis membuat peruntukan bagi mengadakan suatu Kumpulanwang Luarjangka dan bagi membenarkan Menteri Kewangan, jika berpuas hati bahawa timbul suatu keperluan yang mendesak dan tidak diduga bagi perbelanjaan yang tidak didapati dalam peruntukan lain, untuk meminjam wang dari Kumpulanwang Luarjangka bagi memenuhi keperluan itu.

[S 65/04]

(2) Jika pinjaman telah diberi menurut Fasal (1), suatu AnggaranTambahan hendaklah diadakan dan suatu Rang Undang-Undang PerbekalanTambahan dikemukakan dalam Majlis Mesyuarat Negara dengan seberapasegera yang boleh bagi maksud menggantikan jumlah wang yang dipinjamitu.

[S 65/04]

a Supplementary Estimate showing the sums required or spent shall be caused by His Majesty the Sultan and Yang Di-Pertuan to be laid before the Legislative Council and the heads of any such expenditure shall be included in a Supplementary Supply Bill.

Power to authorise expenditure on account or for unspecified purposes.

63. The Legislative Council shall have power in respect of any financial year —

[S 65/04]

(a)

before the passing of the Annual Supply Bill to authorise by written law expenditure for part of the year; and

(b)

to authorise by written law expenditure for the whole or part of the year otherwise than in accordance with Articles 59 to 62 inclusive if, owing to the magnitude or indefinite character of any services or to circumstances which require any action of unusual urgency, it appears to be desirable to do so.

[S 65/04]

Contingencies Fund. [S 65/04]

64. (1) The Legislative Council may by written law provide for the creation of a Contingencies Fund and for authorising the Minister of Finance, if satisfied that there has arisen an urgent and unforeseen need for expenditure for which no other provision exists, to make advances from the Contingencies Fund to meet that need.

[S 65/04]

(2) Where any advance has been made in accordance with Clause (1), a Supplementary Estimate shall be presented and a Supplementary Supply Bill introduced into the Legislative Council as soon as possible for the purpose of replacing the amount so advanced.

[S 65/04]

Pengeluaran wang dari Kumpulanwang Yang Disatukan. [S 65/04]

65. (1) Tertakluk kepada Fasal (2), wang-wang tidak boleh dikeluarkan dari Kumpulanwang Yang Disatukan melainkan jika wang-wang itu —

(a) dikenakan ke atas Kumpulanwang Yang Disatukan;

(b) dibenarkan untuk dikeluarkan oleh suatu Akta Perbekalan; atau

(c) dibenarkan untuk dikeluarkan di bawah Perkara 63. [S 65/04]

(2) Fasal (1) tidak boleh dikenakan kepada mana-mana wang sebagaimana yang disebutkan dalam Fasal (3) Perkara 60.

[S 65/04]

(3) Wang-wang tidak boleh dikeluarkan dari Kumpulanwang Yang Disatukan kecuali dengan cara yang diperuntukkan oleh undang-undang.

Juruaudit Agung.

66. (1) Hendaklah ada seorang Juruaudit Agung yang akan dilantik oleh Kebawah Duli Yang Maha Mulia Paduka Seri Baginda Sultan dan Yang Di-Pertuan.

(2) Seseorang yang telah memegang jawatan Juruaudit Agung boleh dilantik semula tetapi tidak boleh, semasa memegang jawatan itu, dilantik memegang sebarang jawatan lain dalam perkhidmatan awam Negara Brunei Darussalam.

[S 65/04]

(3) Juruaudit Agung hendaklah memegang jawatan selama tempoh selagi diperkenankan oleh Kebawah Duli Yang Maha Mulia Paduka Seri Baginda Sultan dan Yang Di-Pertuan, tetapi dia boleh pada bila-bila masa meletakkan jawatannya.

[S 65/04]

(4) Majlis Mesyuarat Negara hendaklah membuat peruntukan bagi saraan Juruaudit Agung dan saraan yang diperuntukkan itu hendaklah dikenakan ke atas Kumpulanwang Yang Disatukan.

[S 65/04]

(5) Dimansuhkan. [S 65/04]

Withdrawals from Consolidated Fund. [S 65/04]

65. (1) Subject to Clause (2), no moneys shall be withdrawn from the Consolidated Fund unless they are —

(a)

charged on the Consolidated Fund;

(b)

authorised to be issued by a Supply Act; or

(c)

authorised to be issued under Article 63. [S 65/04]

(2) Clause (1) shall not apply to any such sums as are mentioned in Clause (3) of Article 60.

[S 65/04]

(3) No moneys shall be withdrawn from the Consolidated Fund except in the manner provided by law.

Auditor General.

66. (1) There shall be an Auditor General who shall be appointed by His Majesty the Sultan and Yang Di-Pertuan.

(2) A person who has held the office of Auditor General shall be eligible for re-appointment but shall not, while holding that office be eligible for any other appointment in the public service of Brunei Darussalam.

[S 65/04]

(3) The Auditor General shall hold office during His Majesty the Sultan and Yang Di-Pertuan’s pleasure, but he may at any time resign his office.

[S 65/04]

(4) The Legislative Council shall provide for the remuneration of the Auditor General and the remuneration so provided shall be charged on the Consolidated Fund.

[S 65/04]

(5)

Repealed. [S 65/04]

(6)

Dimansuhkan. [S 65/04]

Kuasa-kuasa dan kewajipan-kewajipan Juruaudit Agung.

67. (1) Akaun Negara Brunei Darussalam hendaklah, tertakluk kepadaPerlembagaan ini dan sebarang undang-undang bertulis, diaudit dan dibuatlaporan mengenainya oleh Juruaudit Agung yang, bersama dengankakitangan bawahannya, pada setiap masa berhak untuk memeriksa semuabuku, rekod, penyata dan laporan berkenaan dengan akaun itu.

[S 65/04]

(2) Juruaudit Agung hendaklah melaksanakan kewajipan-kewajipanlain dan menjalankan kuasa-kuasa berhubung dengan akaun Negara BruneiDarussalam dan akaun pihak-pihak berkuasa dan badan-badan awam lainyang mentadbir wang negara sebagaimana yang diperuntukkan olehsebarang undang-undang bertulis.

Laporan Juruaudit Agung.

68. Juruaudit Agung hendaklah menyembahkan laporan-laporannya kehadapan majlis Kebawah Duli Yang Maha Mulia Paduka Seri BagindaSultan dan Yang Di-Pertuan dan Baginda boleh menyebabkan supayalaporan-laporan itu dibentangkan di hadapan Majlis Mesyuarat Negara.

[S 65/04]

Pengecualian hasil dan wang Tabung Ugama Islam.

69. Peruntukan-peruntukan Bahagian ini tidak boleh dikenakan kepadahasil-hasil dan wang-wang Tabung Ugama Islam.

BAHAGIAN IX

PERKHIDMATAN AWAM

[S 65/04]

Tempoh memegang jawatan dalam perkhidmatan awam. [S 65/04]

70. Kecuali sebagaimana yang diperuntukkan selainnya dalam Perlembagaan ini, setiap orang yang memegang jawatan dalam perkhidmatan awam Kerajaan hendaklah memegang jawatan selama tempoh selagi diperkenankan oleh Kebawah Duli Yang Maha Mulia Paduka Seri Baginda Sultan dan Yang Di-Pertuan.

(6) Repealed. [S 65/04]

Powers and duties of Auditor General.

67. (1) The accounts of Brunei Darussalam shall, subject to this Constitution and any written law, be audited and reported upon by the Auditor General, who, with his subordinate staff, shall at all times be entitled to have access to all books, records, returns and reports relating to such accounts.

[S 65/04]

(2) The Auditor General shall perform such other duties and exercise such powers in relation to the accounts of Brunei Darussalam and to the accounts of other public authorities and bodies administering public funds as may be provided by any written law.

Reports of Auditor General.

68. The Auditor General shall submit his reports to His Majesty the Sultan and Yang Di-Pertuan who may cause the reports to be laid before the Legislative Council.

[S 65/04]

Exclusion of Muslim revenues and funds.

69. The provisions of this Part shall not be applicable to Muslim revenues and funds.

PART IX

PUBLIC SERVICE

[S 65/04]

Tenure of office in public service. [S 65/04]

70. Save as otherwise provided in this Constitution, every person holding office in the public service of the Government shall hold office during His Majesty the Sultan and Yang Di-Pertuan’s pleasure.

Suruhanjaya Perkhidmatan Awam. [S 65/04]

71. (1) Hendaklah ada sebuah Suruhanjaya Perkhidmatan Awam yang mengandungi seorang Pengerusi dan beberapa orang ahli lain, termasuk Timbalan Pengerusi, sebagaimana yang mungkin dilantik oleh Kebawah Duli Yang Maha Mulia Paduka Seri Baginda Sultan dan Yang Di-Pertuan.

[S 65/04]

(2) Tertakluk kepada Fasal (3), setiap orang yang dilantik menjadi seorang ahli Suruhanjaya Perkhidmatan Awam hendaklah, melainkan jika dia meletakkan jawatannya lebih awal atau diberhentikan dari jawatannya, memegang jawatan bagi tempoh selama 3 tahun dari tarikh lantikannya dan dia boleh dilantik semula.

[S 65/04]

(3) Semua ahli Suruhanjaya Perkhidmatan Awam, termasuk Pengerusi dan Timbalan Pengerusi, jika ada, hendaklah memegang jawatan selama tempoh selagi diperkenankan oleh Kebawah Duli Yang Maha Mulia Paduka Seri Baginda Sultan dan Yang Di-Pertuan.

[S 65/04]

(4)

Kebawah Duli Yang Maha Mulia Paduka Seri Baginda Sultan dan Yang Di-Pertuan boleh membenarkan mana-mana ahli Suruhanjaya Perkhidmatan Awam bercuti, dan boleh melantik seseorang untuk menjadi ahli sementara selama tempoh percutian tersebut.

(5)

Peraturan pekerjaan bagi Suruhanjaya Perkhidmatan Awam hendaklah, tertakluk kepada mana-mana peraturan yang dibuat di bawah Perkara 75, seperti yang ditetapkan oleh Suruhanjaya itu.

[S 65/04]

(6) Bagi maksud-maksud Kanun Hukuman Jenayah (Penggal 22), seseorang ahli Suruhanjaya Perkhidmatan Awam hendaklah dianggap sebagai pegawai Kerajaan.

[S 65/04]

Setiausaha kepada Suruhanjaya Perkhidmatan Awam.

72. Hendaklah ada seorang Setiausaha kepada Suruhanjaya PerkhidmatanAwam yang akan dilantik oleh Kebawah Duli Yang Maha Mulia Paduka SeriBaginda Sultan dan Yang Di-Pertuan, dan memegang jawatan selamatempoh selagi diperkenankan oleh Kebawah Duli Yang Maha Mulia PadukaSeri Baginda Sultan dan Yang Di-Pertuan.

[S 65/04]

Public Service Commission. [S 65/04]

71. (1) There shall be a Public Service Commission which shall consist of a Chairman and such number of members, including a Deputy Chairman, as His Majesty the Sultan and Yang Di-Pertuan may appoint.

[S 65/04]

(2) Subject to Clause (3), every person who is appointed to be a member of the Public Service Commission shall, unless he earlier resigns his office or is removed therefrom, hold office for a period of 3 years from the date of his appointment and shall be eligible for re-appointment.

[S 65/04]

(3) All members of the Public Service Commission, including theChairman and Deputy Chairman, if any, shall hold office during His Majestythe Sultan and Yang Di-Pertuan’s pleasure.

[S 65/04]

(4)

His Majesty the Sultan and Yang Di-Pertuan may grant leave ofabsence from his duties to any member of the Public Service Commission,and may appoint a person to be a temporary member for the period of suchleave.

(5)

The procedure of the Public Service Commission shall, subject toany regulations made under Article 75, be as determined by the Commission.

[S 65/04]

(6) For the purposes of the Penal Code (Chapter 22), a member of the Public Service Commission shall be deemed to be a public servant.

[S 65/04]

Secretary to Public Service Commission.

72. There shall be a Secretary to the Public Service Commission whoshall be appointed by His Majesty the Sultan and Yang Di-Pertuan, and whoshall hold office during His Majesty the Sultan and Yang Di-Pertuan’spleasure.

[S 65/04]

Gaji ahli Suruhanjaya Perkhidmatan Awam.

73. Tiap-tiap orang yang dilantik menjadi ahli Suruhanjaya Perkhidmatan Awam hendaklah dibayar suatu gaji atau elaun-elaun, atau kedua-duanya, sebagaimana yang mungkin ditetapkan oleh Kebawah Duli Yang Maha Mulia Paduka Seri Baginda Sultan dan Yang Di-Pertuan; dan semua gaji dan elaun tersebut hendaklah dikenakan ke atas Kumpulanwang Yang Disatukan.

[S 65/04]

Lantikan dalam perkhidmatan awam.

74. (1) Kuasa untuk melantik, menukar, menaikkan pangkat, memecat atau menjalankan kawalan tatatertib ke atas pegawai-pegawai Kerajaan adalah dengan ini terletak dalam tangan Kebawah Duli Yang Maha Mulia Paduka Seri Baginda Sultan dan Yang Di-Pertuan.

(2) Pada menjalankan kuasa yang diberikan kepada Baginda oleh Fasal (1), maka Kebawah Duli Yang Maha Mulia Paduka Seri Baginda Sultan dan Yang Di-Pertuan hendaklah, melainkan jika peraturan-peraturan di bawah Perkara 75 memperuntukkan sebaliknya, berunding dengan dan bertindak mengikut nasihat Suruhanjaya Perkhidmatan Awam.

[S 65/04]

(3) Tiada sebarang apa pun dalam Perkara ini boleh menjejaskan peruntukan-peruntukan sebarang undang-undang bertulis berhubung dengan anggota-anggota Angkatan Bersenjata Diraja Brunei, Pasukan Polis Diraja Brunei atau Perkhidmatan Penjara Negara Brunei Darussalam.

[S 65/04]

Peraturan-peraturan.

75. Kebawah Duli Yang Maha Mulia Paduka Seri Baginda Sultan dan Yang Di-Pertuan boleh membuat peraturan-peraturan bagi memperuntukkan —

[S 65/04]

(a) perjalanan mana-mana tugas Suruhanjaya Perkhidmatan Awam; atau

Salaries of members of Public Service Commission.

73. Every person appointed to be a member of the Public ServiceCommission shall be paid such salary or allowances, or both, as may bedetermined by His Majesty the Sultan and Yang Di-Pertuan; and all suchsalaries and allowances shall be a charge on the Consolidated Fund.

[S 65/04]

Appointments in public service.

74. (1) The power to appoint, transfer, promote, dismiss or exercisedisciplinary control over public officers is hereby vested in His Majesty theSultan and Yang Di-Pertuan.

(2) In exercise of the power conferred upon him by Clause (1), His Majesty the Sultan and Yang Di-Pertuan shall, unless the regulations under Article 75 otherwise provide, consult and act in accordance with the recommendation of the Public Service Commission.

[S 65/04]

(3) Nothing in this Article shall affect the provisions of any writtenlaw relating to members of the Royal Brunei Armed Forces, the RoyalBrunei Police Force or the Prison Service of Brunei Darussalam.

[S 65/04]

Regulations.

75. His Majesty the Sultan and Yang Di-Pertuan may make regulations toprovide for —

[S 65/04]

(a)

the exercise by the Public Service Commission of any of itsfunctions; or

(b)

perjalanan oleh Suruhanjaya Perkhidmatan Awam atau oleh mana-mana orang, tertakluk kepada syarat-syarat yang mungkin ditetapkan, mana-mana kuasa yang terletak dalam tangan Kebawah Duli Yang Maha Mulia Paduka Seri Baginda Sultan dan Yang Di-Pertuan oleh Perkara 74 dan boleh memperuntukkan selanjutnya bahawa mana-mana orang itu hendaklah bebas dari sekatan yang dikenakan oleh Fasal (2) Perkara 74.

[S 65/04]

Kebawah Duli Yang Maha Mulia menghendaki pengangkatan sumpah. [S 65/04]

76. Kebawah Duli Yang Maha Mulia Paduka Seri Baginda Sultan dan Yang Di-Pertuan boleh, apabila difikirkan patut oleh Baginda, menghendaki mana-mana orang dalam perkhidmatan awam Negara Brunei Darussalam mengangkat atau membuat di hadapan Baginda atau orang yang mungkin dilantik oleh Baginda, suatu sumpah atau pengakuan taat setia dalam bentuk yang dinyatakan sebagai Borang VI di dalam Jadual Pertama.

[S 65/04]

1. Dimansuhkan.
2. Dimansuhkan.

BAHAGIAN X

MOHOR KERAJAAN

[S 65/04]

Mohor Kerajaan. [S 65/04]

79. Kebawah Duli Yang Maha Mulia Paduka Seri Baginda Sultan dan Yang Di-Pertuan hendaklah menyimpan dan menggunakan Mohor Kerajaan bagi memeterai segala barang apa pun jua yang perlu dimeterai dengan Mohor Kerajaan itu.

[S 65/04]

(b) the exercise by the Public Service Commission or by anyperson, subject to such conditions as may be prescribed, of any of thepowers vested in His Majesty the Sultan and Yang Di-Pertuan byArticle 74 and may further provide that any such person shall be freefrom the restriction imposed by Clause (2) of Article 74.

[S 65/04]

His Majesty to require oaths. [S 65/04]

76. His Majesty the Sultan and Yang Di-Pertuan may, whenever he thinksfit, require any person in the public service of Brunei Darussalam to take ormake before him or such person as he may appoint, an oath or declaration ofallegiance in the form set out as Form VI in the First Schedule.

[S 65/04]

1. Repealed.
2. Repealed.

PART X

STATE SEAL

[S 65/04]

State Seal. [S 65/04]

79. His Majesty the Sultan and Yang Di-Pertuan shall keep and use theState Seal for sealing all things whatsoever that shall pass that State Seal.

[S 65/04]

BAHAGIAN XI

RAMPAIAN

Peguam Negara dan tugas-tugasnya. [S 65/04]

81. (1) Hendaklah ada seorang Peguam Negara yang akan dilantik oleh Kebawah Duli Yang Maha Mulia Paduka Seri Baginda Sultan dan Yang Di-Pertuan dengan kenyataan yang disiarkan dalam Warta Kerajaan.

(2)

Peguam Negara hendaklah menasihatkan tentang segala perkara undang-undang yang berhubungkait dengan hal ehwal Negara Brunei Darussalam yang dirujukkan kepadanya oleh Kebawah Duli Yang Maha Mulia Paduka Seri Baginda Sultan dan Yang Di-Pertuan atau oleh Kerajaan.

(3)

Peguam Negara hendaklah mempunyai kuasa yang boleh dijalankan mengikut budi bicaranya untuk memulakan, menjalankan atau menghentikan sebarang perbicaraan kerana sesuatu kesalahan selain dari —

(a)

perbicaraan di hadapan sesebuah Mahkamah Syariah, tertakluk kepada peruntukan-peruntukan sebarang undang-undang bertulis yang bertentangan; atau

(b)

perbicaraan di hadapan sesebuah Mahkamah Tentera, tertakluk kepada peruntukan-peruntukan sebarang undang-undang bertulis yang bertentangan.

(3)

Notwithstanding anything in this Constitution contained, the State Council existing immediately before the commencement of this Constitution shall continue to have full legislative and executive authority until the commencement of Parts V, VI and VII.

(4)

In this Article, “existing instruments” means Acts, rules, regulations, by-laws, proclamations, orders, licences, permits and other instruments having the force of law, or issued in pursuance of statutory powers, and in force in Brunei Darussalam at the date of the Order by which they are affected.

[S 65/04]

(5) An Order made under this Article may be amended or revoked by a further Order and may be given a retrospective effect to a date not earlier than the date of the publication in the Gazette of this Constitution.

[S 65/04]

Attorney General and his functions. [S 65/04]

81. (1) There shall be an Attorney General who shall be appointed by His Majesty the Sultan and Yang Di-Pertuan by notification published in the Gazette.

(2)

The Attorney General shall advise on all legal matters connected with the affairs of Brunei Darussalam referred to him by His Majesty the Sultan and Yang Di-Pertuan or by the Government.

(3)

The Attorney General shall have power exercisable at his discretion to institute, conduct or discontinue any proceedings for an offence other than —

(a)

proceedings before a Syariah Court, subject to the provisions of any written law to the contrary; or

(b)

proceedings before a Court Martial, subject to the provisions of any written law to the contrary.

(4)

Dalam menjalankan kuasa ini, Peguam Negara tidak boleh tertakluk kepada arahan atau kawalan mana-mana orang atau pihak berkuasa.

(5)

Peguam Negara hendaklah mempunyai hak untuk hadir dan bercakap di dalam, dan hendaklah mendapat keutamaan daripada manamana orang lain yang hadir di hadapan, mana-mana mahkamah atau tribunal di dalam Negara Brunei Darussalam.

(6)

Peguam Negara hendaklah memegang jawatan selama tempoh selagi diperkenankan oleh Kebawah Duli Yang Maha Mulia Paduka Seri Baginda Sultan dan Yang Di-Pertuan, akan tetapi dia boleh pada bila-bila masa meletakkan jawatannya.

Bahasa rasmi. [S 65/04]

82. (1) Bahasa rasmi bagi Negara Brunei Darussalam adalah Bahasa Melayu.

(2)

Versi rasmi dalam Bahasa Inggeris hendaklah diadakan mengenai sesuatu perkara yang, menurut Perlembagaan ini atau menurut sebarang undang-undang bertulis atau menurut Peraturan-Peraturan Mesyuarat, dikehendaki untuk dicetak atau ditulis, dan versi tersebut hendaklah, samalah juga dengan versi rasmi dalam Bahasa Melayu, diterima sebagai naskhah yang sah.

(3)

Sekiranya terdapat sebarang kewahaman, pertelingkahan atau percanggahan antara naskhah Bahasa Melayu dan naskhah Bahasa Inggeris Perlembagaan ini, atau apa-apa jua yang dicetak atau ditulis menurut Fasal

(2)

di atas, maka naskhah Bahasa Melayu hendaklah dipakai.

Keadaan Darurat.

83. (1) Jika pada pendapat Kebawah Duli Yang Maha Mulia Paduka SeriBaginda Sultan dan Yang Di-Pertuan bahawa akan berlaku, terdapat atautelah timbul suatu kejadian darurat atau kejadian yang membahayakan orangramai yang dengan kerananya keselamatan atau kehidupan ekonomi NegaraBrunei Darussalam, atau mana-mana bahagiannya, adalah atau mungkinterancam, sama ada oleh peperangan atau serangan dari luar atau kekacauan dalam negeri, yang sebenarnya atau yang diancam, maka Baginda bolehdengan Pemasyhuran (selepas ini disebut sebagai suatu “PemasyhuranDarurat”) mengisytiharkan suatu keadaan darurat sama ada bagi seluruhNegara Brunei Darussalam atau dalam bahagian Negara Brunei Darussalamsebagaimana yang mungkin dinyatakan dalam Pemasyhuran itu.

[S 65/04]

(4)

In the exercise of this power, the Attorney General shall not be subject to the direction or control of any person or authority.

(5)

The Attorney General shall have the right of audience in, and shall take precedence over any other person appearing before, any court or tribunal in Brunei Darussalam.

(6)

The Attorney General shall hold office during His Majesty the Sultan and Yang Di-Pertuan’s pleasure, but he may at any time resign his office.

Official language. [S 65/04]

82. (1) The official language of Brunei Darussalam shall be the Malay language.

(2)

An official version in the English language shall be provided of anything which, by this Constitution or by any written law or by the Standing Orders, is required to be printed or in writing, and such version shall, in addition to the official Malay version, be accepted as an authentic text.

(3)

In the case of any doubt, conflict or discrepancy between theMalay and the English texts of this Constitution, or anything printed orwritten in accordance with Clause (2), the Malay text shall prevail.

State of Emergency.

83. (1) Whenever it appears to His Majesty the Sultan and YangDi-Pertuan that an occasion of emergency or public danger is imminent,exists or has arisen whereby the security or economic life of BruneiDarussalam, or any part thereof, is or may be threatened, whether by war orexternal aggression or internal disturbance, actual or threatened, he may byProclamation (hereinafter referred to as a “Proclamation of Emergency”)declare a state of emergency either in the whole of Brunei Darussalam or insuch part of Brunei Darussalam as may be specified in the Proclamation.

[S 65/04]

(2) Pemasyhuran Darurat tidak boleh berkuatkuasa lebih dari 2 tahun, akan tetapi Kebawah Duli Yang Maha Mulia Paduka Seri Baginda Sultan dan Yang Di-Pertuan berhak mengeluarkan satu lagi Pemasyhuran sedemikian apabila atau sebelum tamatnya tempoh itu.

[S 65/04]

(2A) Dengan tidak menghiraukan Fasal (2), Kebawah Duli Yang Maha Mulia Paduka Seri Baginda Sultan dan Yang Di-Pertuan boleh dengan satu lagi Pemasyhuran sedemikian mengisytiharkan pemberhentian suatu keadaan darurat bagi seluruh Negara Brunei Darussalam atau dalam bahagian Negara Brunei Darussalam sebagaimana yang mungkin dinyatakan dalam Pemasyhuran itu sebelum tamat tempoh 2 tahun.

[S 65/04]

(3) Apabila suatu Pemasyhuran Darurat telah dibuat dan selagi Pemasyhuran tersebut berkuatkuasa, Kebawah Duli Yang Maha Mulia Paduka Seri Baginda Sultan dan Yang Di-Pertuan boleh membuat apa jua Perintah pun yang Baginda fikirkan dikehendaki bagi kepentingan orang ramai; dan boleh menetapkan hukuman-hukuman yang boleh dikenakan kerana sebarang kesalahan terhadap mana-mana Perintah tersebut; dan boleh membuat peruntukan bagi perbicaraan orang-orang yang dituduh melakukan kesalahan-kesalahan tersebut oleh mana-mana mahkamah.

[S 65/04]

(4) Tanpa menjejaskan keluasan makna Fasal (3), Perintah-Perintah sedemikian boleh dibuat berhubung dengan sebarang perkara yang termasuk dalam jenis-jenis perkara yang disebutkan satu persatu selepas ini, iaitu —

[S 65/04]

(a) penapisan, kawalan dan penahanan penerbitan-penerbitan, tulisan-tulisan, peta-peta, pelan-pelan, gambar-gambar, perhubunganperhubungan dan alat-alat perhubungan;

[S 65/04]

(b)

penangkapan, penahanan, tegahan dari memasuki negeri dan pembuangan negeri;

(c)

kawalan ke atas pelabuhan-pelabuhan dan perairan wilayah Negara Brunei Darussalam dan ke atas pergerakan kapal-kapal;

(d)

pengangkutan dengan jalan darat, udara atau air dan kawalan pengangkutan dan pergerakan orang-orang, binatangbinatang dan barang-barang;

(2) No Proclamation of Emergency shall be in force for more than 2years, without prejudice, however, to the right of His Majesty the Sultan andYang Di-Pertuan to issue another such Proclamation at or before the end ofthat period.

[S 65/04]

(2A) Notwithstanding Clause (2), His Majesty the Sultan and YangDi-Pertuan may by another such Proclamation declare the cessation of a stateof emergency in the whole of Brunei Darussalam or in such part of BruneiDarussalam as may be specified in the Proclamation before the end of 2 years.

[S 65/04]

(3) When a Proclamation of Emergency has been made and so longas such Proclamation is in force, His Majesty the Sultan and YangDi-Pertuan may make any Orders whatsoever which he considers desirablein the public interest; and may prescribe penalties which may be imposed forany offence against any such Order; and may provide for the trial by anycourt of persons charged with such offences.

[S 65/04]

(4) Without prejudice to the generality of Clause (3), such Ordersmay be made with regard to any matters coming within the classes of subjecthereinafter enumerated, that is to say —

[S 65/04]

(a) censorship, the control and suppression of publications, writings, maps, plans, photographs, communications and means of communication;

[S 65/04]

(b) arrest, detention, exclusion and deportation;

(c)

control of the harbours, ports and territorial waters of Brunei Darussalam, and of the movements of vessels;

(d)

transportation by land, air or water and the control of the transport and movement of persons, animals and things;

(e)

perdagangan, penyimpanan, pengeksportan, pengimportan, pengeluaran dan pengilangan;

(f)

pembekalan dan pembahagian makanan, air, bahan bakar, api dan keperluan-keperluan lain;

(g)

pengambilan, kawalan, perampasan dan pelupusan harta dan penggunaannya;

(h)

memberikan kuasa-kuasa kepada pegawai-pegawai Kerajaan dan lain-lain;

(i)

mengarahkan orang-orang untuk membuat kerja atau memberikan perkhidmatan-perkhidmatan;

(j) menubuhkan sebuah pasukan polis khas;

(k)

penubuhan tribunal-tribunal dan badan-badan lain bagi maksud memutuskan sebarang perkara yang dinyatakan dalam manamana Perintah sedemikian;

[S 65/04]

(l)

pengubahsuaian, pindaan, penggantian atau penggantungan semua atau mana-mana peruntukan sebarang undang-undang bertulis;

(m)

memasuki, dan menggeledah, bangunan-bangunan atau tempat-tempat lain, dan memeriksa dan menyoal siasat orang-orang;

(n) menetapkan bayaran atau pembayaran lain; dan [S 65/04]

(o)

kawalan, pengeksploitasian, penggunaan, pelupusan, pengambilan atau penghantaran apa jua sumber asli.

[S 65/04]

(5) Dengan tidak menghiraukan sebarang apa pun yang terkandung dalam Bahagian VIII, Kebawah Duli Yang Maha Mulia Paduka Seri Baginda Sultan dan Yang Di-Pertuan boleh, dengan mana-mana Perintah sedemikian, membuat semua peruntukan kewangan yang difikirkan perlu oleh Baginda selama tempoh darurat itu, termasuk peruntukan bagi perkhidmatan awam, dan bagi pembayaran gantirugi kerana pekerjaan yang dikehendaki dibuat secara paksa, dan bagi harta yang diambil secara paksa.

[S 65/04]

(e)

trading, storage, exportation, importation, production and manufacture;

(f)

supply and distribution of food, water, fuel, light and other necessities;

(g)

appropriation, control, forfeiture and disposition of property and the use thereof;

(h)

conferring powers on public officers and others;

(i)

requiring persons to do work or render services;

(j)

constituting a special police force;

(k)

formation of tribunals and other bodies for the purpose of deciding any matters specified in any such Orders;

[S 65/04]

(l)

modification, amendment, supersession or suspension of all or any of the provisions of any written law;

(m)

entry into, and search of, premises or other places, and search and interrogation of persons;

(n) prescribing fees or other payments; and [S 65/04]

(o)

control, exploitation, use, disposition, appropriation or deployment of any natural resources.

[S 65/04]

(5) Notwithstanding anything contained in Part VIII, His Majesty the Sultan and Yang Di-Pertuan may, by any such Order, make all such financial provisions as he thinks necessary during the period of the emergency, including provision for the public service, and for the payment of compensation for work required compulsorily to be undertaken, and for property compulsorily taken.

[S 65/04]

(6) Mana-mana Perintah yang dibuat di bawah Perkara ini hendaklah berjalan kuatkuasanya pada hari Perintah itu diperbuat melainkan jika Kebawah Duli Yang Maha Mulia Paduka Seri Baginda Sultan dan Yang Di-Pertuan memerintahkan sebaliknya.

[S 65/04]

(7) Tiap-tiap Perintah yang dibuat di bawah Perkara ini hendaklah, pada persidangan Majlis Mesyuarat Negara yang akan datang, dibentangkan di hadapan Majlis itu dan Majlis itu boleh membuat ketetapan bahawa manamana Perintah sedemikian hendaklah, setakat dan mulai dari tarikh sebagaimana yang mungkin dinyatakan dalam ketetapan itu, sama ada terhenti daripada berkuatkuasa (dan terhentinya daripada berkuatkuasa itu hendaklah, jika diperkenankan oleh Kebawah Duli Yang Maha Mulia Paduka Seri Baginda Sultan dan Yang Di-Pertuan, berkuatkuasa sama seperti pemansuhan suatu undang-undang bertulis) atau diluluskan oleh Majlis itu.

[S 65/04]

(8) Perintah-Perintah sedemikian atau terhentinya Perintah-Perintah sedemikian daripada berkuatkuasa, mengikut mana yang berkenaan, hendaklah disiarkan dalam Warta Kerajaan sebaik sahaja keadaan mengizinkan.

[S 65/04]

(9) Mana-mana Perintah yang dibuat di bawah Perkara ini hendaklah, jika Pemasyhuran Darurat itu menentukan sebahagian Negara Brunei Darussalam sahaja, berkuatkuasa di dalam bahagian itu sahaja:

[S 65/04]

Dengan syarat bahawa jika, ketika sesuatu Pemasyhuran Darurat sedang berkuatkuasa di dalam mana-mana bahagian Negara Brunei Darussalam, satu lagi Pemasyhuran Darurat dibuat berhubung dengan mana-mana bahagian lain Negara Brunei Darussalam, maka mana-mana Perintah yang sudah dibuat dan masih berkuatkuasa apabila Pemasyhuran yang kemudian itu berjalan kuatkuasanya, hendaklah, dengan serta-merta, berkuatkuasa di dalam bahagian Negara Brunei Darussalam yang dinyatakan dalam Pemasyhuran yang kemudian itu.

(10) Tiap-tiap Perintah yang dibuat menurut Perkara ini, dan tiap-tiap Surat Perintah yang dibuat menurut mana-mana Perintah yang sedemikian, hendaklah berkuatkuasa sungguh pun berlawanan dengan apa yang terkandung dalam Perlembagaan ini atau sebarang undang-undang bertulis.

[S 65/04]

(6) Any Order made under this Article shall, unless His Majesty the Sultan and Yang Di-Pertuan otherwise directs, come into force on the day on which it is made.

[S 65/04]

(7) Every Order made under this Article shall, at the next meeting of the Legislative Council, be laid before that Council and that Council may resolve that any such Order shall, to the extent and as from such date as may be specified in such resolution, either cease to have effect (and any such cessation shall, if assented to by His Majesty the Sultan and Yang Di-Pertuan, have the same effect as the repeal of a written law) or be passed by that Council.

[S 65/04]

(8) Such Orders or cessation of such Orders, as the case may be,

shall be published in the Gazette as soon as circumstances permit. [S 65/04]

(9) Any Order made under this Article shall, if the Proclamation of Emergency specified only part of Brunei Darussalam, have effect only in such part:

[S 65/04]

Provided that if, while a Proclamation of Emergency is in force in any part of Brunei Darussalam, another Proclamation of Emergency is made in respect of any other part of Brunei Darussalam, any Order already made and still in force when the last Proclamation comes into operation shall, forthwith, have effect in the part of Brunei Darussalam specified in the last Proclamation.

(10) Every Order made in pursuance of this Article, and every instrument made in pursuance of any such Order, shall have effect notwithstanding anything inconsistent therewith contained in this Constitution or in any written law.

[S 65/04]

Perkecualian Akta-Akta, Pemasyhuran-Pemasyhuran dan Perintah-Perintah. [S 65/04]

83A. (1) Adalah dengan ini diisytiharkan bagi mengelakkan kewahaman bahawa setiap undang-undang yang ada termasuk —

(a)

tiap-tiap satu Pemasyhuran Darurat yang mengisytiharkan suatu keadaan Darurat di dalam Negara Brunei Darussalam yang dibuat di bawah Perkara 83, bermula dengan Pemasyhuran Darurat yang dibuat pada 12hb Disember 1962 dan selepas itu tiap-tiap 2 tahun dan berakhir dengan Pemasyhuran Darurat yang dibuat pada 16 haribulan Muharram Tahun Hijrah 1425 bersamaan dengan 8 haribulan Mac 2004; dan

(b)

tiap-tiap satu Perintah, Surat Perintah, Akta, Undang-Undang atau undang-undang bertulis lain yang dibuat di bawah Perkara 83 sepanjang tempoh darurat yang tersebut itu,

hendaklah dianggap telah diluluskan atau diperbuat dengan sahnya, untuk berkuatkuasa sepenuhnya dan mempunyai kuatkuasa sepenuhnya mulai dari tarikh Pemasyhuran, Perintah, Surat Perintah, Akta, Undang-Undang atau undang-undang bertulis lain itu diisytiharkan atau dibuat meskipun Pemasyhuran, Perintah, Surat Perintah, Akta, Undang-Undang atau undangundang bertulis lain itu berlawanan dengan mana-mana peruntukan Perlembagaan ini; dan Pemasyhuran, Perintah, Surat Perintah, Akta, Undang-Undang atau undang-undang bertulis lain itu yang disebut dalam perenggan-perenggan (a) dan (b) hendaklah dianggap telah sempurna dibentangkan di hadapan dan diluluskan oleh Majlis Mesyuarat Negara menurut Fasal (7) Perkara 83.

(2) Pada tamatnya tempoh 6 bulan bermula dari tarikh suatu Pemasyhuran Darurat yang dibuat selepas 16 haribulan Muharram Tahun Hijrah 1425 bersamaan dengan 8 haribulan Mac 2004 terhenti daripadaberkuatkuasa, sebarang Pemasyhuran, Perintah, Surat Perintah, Akta, Undang-Undang atau undang-undang bertulis lain yang dibuat di bawahPerkara 83 sepanjang tempoh darurat yang tersebut itu dan, setakat mana iatidak mungkin dibuat dengan sahnya jika tidak kerana Perkara 83, sebarangPemasyhuran, Perintah, Surat Perintah, Akta, Undang-Undang atau undangundang bertulis lain yang dibuat ketika Pemasyhuran itu berkuatkuasa,hendaklah terhenti daripada berkuatkuasa kecuali tentang perkara-perkarayang dilakukan atau ditinggalkan daripada dilakukan sebelum tamatnyatempoh tersebut.

Saving of Acts, Proclamations and Orders. [S 65/04]

83A. (1) It is hereby declared for the avoidance of doubt that every existing law including —

(a)

each and every Proclamation of Emergency declaring a state of emergency in Brunei Darussalam made under Article 83, commencing with the Proclamation of Emergency made on 12th December 1962 and thereafter every 2 years or thereabouts and ending with the Proclamation of Emergency made on the 16th day of Muharram 1425 Hijriah corresponding to the 8th day of March 2004; and

(b)

each and every Order, Instrument, Act, Enactment or other written law made under Article 83 during any such period of emergency,

shall be deemed to have been validly passed or made, to be fully effectual and to have had full force and effect from the date on which such Proclamation, Order, Instrument, Act, Enactment or other written law was declared or made even if such Proclamation, Order, Instrument, Act, Enactment or other written law was inconsistent with any provision of this Constitution; and the said Proclamation, Order, Instrument, Act, Enactment or other written law referred to in paragraphs (a) and (b) shall be deemed to have been duly laid before and passed by the Legislative Council in accordance with Clause (7) of Article 83.

(2) At the expiration of a period of 6 months beginning with the date on which a Proclamation of Emergency made after the 16th day of Muharram 1425 Hijriah corresponding to the 8th day of March 2004 ceases to be in force, any Proclamation, Order, Instrument, Act, Enactment or other written law made under Article 83 during any such period of emergency and, to the extent that it could not have been validly made but for Article 83, any Proclamation, Order, Instrument, Act, Enactment or other written law made while the Proclamation was in force, shall cease to have effect except as to things done or omitted to be done before the expiration of that period.

Kesan Perlembagaan ke atas Hak Kedaulatan Kebawah Duli YangMaha Mulia. [S 65/04]

84. (1) Kerajaan hendaklah diatur perjalanannya menurut peruntukanperuntukan Perlembagaan ini, dan bentuk Kerajaan itu tidak boleh diubahkecuali menurut kuasa yang diberikan oleh Perkara 85.

[S 65/04]

(2) Tiada sebarang apa pun dalam Perlembagaan ini boleh dianggapmengurangkan hak dan kuasa kedaulatan Kebawah Duli Yang Maha MuliaPaduka Seri Baginda Sultan dan Yang Di-Pertuan dan, bagi mengelakkankewahaman, maka adalah diisytiharkan bahawa Kebawah Duli Yang MahaMulia Paduka Seri Baginda Sultan dan Yang Di-Pertuan berkuasa untukmembuat undang-undang dan memasyhurkan lagi satu Bahagian atauBahagian-Bahagian Perlembagaan ini dari masa ke semasa jika difikirkanoleh Kebawah Duli Yang Maha Mulia Paduka Seri Baginda Sultan dan YangDi-Pertuan elok diperbuat demikian.

[S 65/04]

Lantikan ke jawatan-jawatan tertentu. [S 32/04; S 65/04]

84A. (1) Tiada sesiapa pun boleh dilantik untuk menyandang mana-manajawatan yang ditentukan dalam Jadual Ketiga melainkan jika dia itu seorangwarganegara Negara Brunei Darussalam berbangsa Melayu yang berugamaIslam.

(2) Kebawah Duli Yang Maha Mulia Paduka Seri Baginda Sultandan Yang Di-Pertuan boleh dengan Perintah yang disiarkan dalam Warta Kerajaan meminda Jadual Ketiga.

Kekebalan. [S 65/04]

84B. (1) Kebawah Duli Yang Maha Mulia Paduka Seri Baginda Sultandan Yang Di-Pertuan tidak pandai berbuat salah sama ada atas sifat peribadiatau rasmi Baginda. Kebawah Duli Yang Maha Mulia Paduka Seri BagindaSultan dan Yang Di-Pertuan tidak boleh dibicarakan di dalam mana-manamahkamah berkaitan dengan apa-apa jua yang dilakukan atau ditinggalkandaripada dilakukan oleh Baginda dalam masa atau selepas pemerintahanBaginda sama ada atas sifat peribadi atau rasmi Baginda.

(2) Mana-mana orang yang bertindak bagi pihak, atau dengan titahperkenan, Kebawah Duli Yang Maha Mulia Paduka Seri Baginda Sultan danYang Di-Pertuan tidak boleh dibicarakan di dalam mana-mana mahkamahberkaitan dengan apa-apa jua yang dilakukan atau ditinggalkan daripadadilakukan oleh orang itu atas sifat rasmi orang itu:

Effect of Constitution on His Majesty’s Prerogatives. [S 65/04]

84. (1) The Government shall be regulated in accordance with the provisions of this Constitution, and the form of the Government shall not be altered save in pursuance of the power conferred by Article 85.

[S 65/04]

(2) Nothing in this Constitution shall be deemed to derogate from the prerogative powers and jurisdiction of His Majesty the Sultan and Yang Di-Pertuan and, for the avoidance of doubt, it is declared that His Majesty the Sultan and Yang Di-Pertuan retains the power to make laws and to proclaim a further Part or Parts of the law of this Constitution as to His Majesty the Sultan and Yang Di-Pertuan from time to time may seem expedient.

[S 65/04]

Appointment to specified offices. [S 32/04; S 65/04]

84A. (1) No person shall be appointed to any office specified in the Third Schedule unless he is a citizen of Brunei Darussalam of the Malay race professing the Islamic Religion.

(2) His Majesty the Sultan and Yang Di-Pertuan may by Order published in the Gazette amend the Third Schedule.

Immunity. [S 65/04]

84B. (1) His Majesty the Sultan and Yang Di-Pertuan can do no wrong in either his personal or any official capacity. His Majesty the Sultan and Yang Di-Pertuan shall not be liable to any proceedings whatsoever in any court in respect of anything done or omitted to have been done by him during or after his reign in either his personal or any official capacity.

(2)

Any person acting on behalf, or under the authority, of His Majesty the Sultan and Yang Di-Pertuan shall not be liable to any proceedings whatsoever in any court in respect of anything done or omitted to have been done by him in his official capacity:

Dengan syarat bahawa, tertakluk kepada Perkara 84C, peruntukan boleh dibuat dengan undang-undang bertulis untuk membawa langkah perbicaraan terhadap Kerajaan atau mana-mana pegawai, pekerja atau ejennya, tetapi bukan terhadap Kebawah Duli Yang Maha Mulia Paduka Seri Baginda Sultan dan Yang Di-Pertuan, berkaitan dengan kesalahan-kesalahan yang dilakukan semasa melaksanakan tugas-tugas pemerintahan Negara Brunei Darussalam.

(3)

Sebarang undang-undang yang disebut dalam proviso kepada Fasal (2) tidaklah boleh dianggap sebagai suatu pindaan kepada Perlembagaan ini.

Tiada kajian semula kehakiman. [S 65/04]

84C. (1) Remedi bagi kajian semula kehakiman tiada dan tidak boleh didapati di Negara Brunei Darussalam.

(2)

Bagi mengelakkan kewahaman, kajian semula kehakiman tiada dan tidak boleh diadakan di dalam mana-mana mahkamah mengenai apa-apa perbuatan, keputusan, pemberian, pembatalan atau penggantungan, atau keengganan atau peninggalan daripada berbuat demikian, sebarang perjalanan atau keengganan atau peninggalan daripada menjalankan sebarang kuasa, autoriti atau budibicara oleh Kebawah Duli Yang Maha Mulia Paduka Seri Baginda Sultan dan Yang Di-Pertuan, atau mana-mana pihak yang bertindak bagi pihak Baginda atau dengan titah perkenan Baginda atau dalam melaksanakan sebarang tugas awam, di bawah peruntukan-peruntukan Perlembagaan ini atau sebarang undang-undang bertulis atau pun selainnya, termasuk apa jua perkara yang berhubung dengan pematuhan sebarang kehendak prosedur yang mengawal perbuatan atau keputusan tersebut.

(3)

Dalam Perkara ini, “kajian semula kehakiman” bermakna perbicaraan yang dimulakan dengan apa jua cara pun termasuk, tetapi tidak terhad kepada, perbicaraan dengan cara —

(a) suatu permohonan bagi sebarang perintah prerogatif mandamus, larangan dan certiorari;

(b)

suatu permohonan bagi suatu pengisytiharan atau injunksi;

(c)

suatu writ habeas corpus; dan

Provided that, subject to Article 84C, provision may be made by written law for the bringing of proceedings against the Government or any officer, servant or agent thereof, but not His Majesty the Sultan and Yang Di-Pertuan, in respect of wrongs committed in the course of carrying on the government of Brunei Darussalam.

(3) Any such law as is referred to in the proviso to Clause (2) shall not be deemed to be an amendment to this Constitution.

No judicial review. [S 65/04]

84C. (1) The remedy of judicial review is and shall not be available in Brunei Darussalam.

(2)

For the avoidance of doubt, there is and shall be no judicial review in any court of any act, decision, grant, revocation or suspension, or refusal or omission to do so, any exercise of or refusal or omission to exercise any power, authority or discretion by His Majesty the Sultan and Yang Di-Pertuan, or any party acting on his behalf or under his authority or in the performance of any public function, under the provisions of this Constitution or any written law or otherwise, including any question relating to compliance with any procedural requirement governing such act or decision.

(3)

In this Article, “judicial review” means proceedings instituted by any manner whatsoever including, but not limited to, proceedings by way of —

(a)

an application for any of the prerogative orders of mandamus, prohibition and certiorari;

(b)

an application for a declaration or an injunction;

(c)

a writ of habeas corpus; and

(d)

mana-mana guaman atau tindakan lain berhubung dengan atau berbangkit dari apa-apa perbuatan, keputusan, pemberian, pembatalan atau penggantungan, atau keengganan atau peninggalan daripada berbuat demikian, sebarang perjalanan atau keengganan atau peninggalan daripada menjalankan sebarang kuasa, autoriti atau budibicara yang diberikan kepada Kebawah Duli Yang Maha Mulia Paduka Seri Baginda Sultan dan Yang Di-Pertuan, atau mana-mana pihak yang bertindak bagi pihak Baginda atau dengan titah perkenan Baginda atau dalam melaksanakan sebarang tugas awam, di bawah peruntukan-peruntukan Perlembagaan ini atau sebarang undangundang bertulis atau pun selainnya.

(4)

Kecuali sebagaimana yang diperuntukkan dalam Perlembagaanini, Kebawah Duli Yang Maha Mulia Paduka Seri Baginda Sultan dan YangDi-Pertuan tidak boleh dikehendaki untuk memberi sebarang alasan keranaapa-apa perbuatan, keputusan, pemberian, pembatalan atau penggantungan,atau keengganan atau peninggalan daripada berbuat demikian, sebarangperjalanan atau keengganan atau peninggalan daripada menjalankansebarang kuasa, autoriti atau budibicara di bawah peruntukan-peruntukanPerlembagaan ini atau sebarang undang-undang bertulis atau pun selainnya.

Kuatkuasa undang-undang di luar negeri. [S 65/04]

84D. Undang-Undang Negara Brunei Darussalam boleh berkuatkuasa diluar negeri, dengan syarat ia dinyatakan demikian dalam undang-undangtersebut.

BAHAGIAN XII

PINDAAN DAN TAFSIRAN PERLEMBAGAAN

[S 65/04]

Pindaan Perlembagaan.

85. (1) Kebawah Duli Yang Maha Mulia Paduka Seri Baginda Sultandan Yang Di-Pertuan boleh, dengan Pemasyhuran, meminda, menambahatau membatalkan sebarang peruntukan Perlembagaan ini termasuk Perkaraini; dan Perlembagaan ini tidak boleh dipinda, ditambah atau dibatalkandengan cara lain.

[S 65/04]

(d) any other suit or action relating to or arising out of any act, decision, grant, revocation or suspension, or refusal or omission to do so, any exercise of or refusal or omission to exercise any power, authority or discretion conferred on His Majesty the Sultan and Yang Di-Pertuan, or any party acting on his behalf or under his authority or in the performance of any public function, under the provisions of this Constitution or any written law or otherwise.

(4) Save as provided in this Constitution, His Majesty the Sultan and Yang Di-Pertuan shall not be required to assign any reason for any act, decision, grant, revocation or suspension, or refusal or omission to do so, any exercise of or refusal or omission to exercise any power, authority or discretion under the provisions of this Constitution or any written law or otherwise.

Extra-territorial effect of laws. [S 65/04]

84D. Laws of Brunei Darussalam may have extra-territorial effect, provided it is so stated in such laws.

PART XII

Amendment of Constitution.

85. (1) His Majesty the Sultan and Yang Di-Pertuan may, byProclamation, amend, add to or revoke any of the provisions of thisConstitution including this Article; and this Constitution shall not otherwisebe amended, added to or revoked.

[S 65/04]

(2) Kebawah Duli Yang Maha Mulia Paduka Seri Baginda Sultan dan Yang Di-Pertuan hendaklah berunding dengan Majlis Mesyuarat Di-Raja jika hendak menjalankan kuasa-kuasa yang terletak dalam tangan Baginda menurut Perkara ini tetapi Kebawah Duli Yang Maha Mulia Paduka Seri Baginda Sultan dan Yang Di-Pertuan tidak terikat untuk bertindak mengikut nasihat Majlis itu.

[S 65/04]

(3) Kebawah Duli Yang Maha Mulia Paduka Seri Baginda Sultan dan Yang Di-Pertuan tiada boleh membuat sebarang Pemasyhuran bagi meminda atau membatalkan sebarang peruntukan Perlembagaan ini melainkan jika rang Pemasyhuran itu telah dibentangkan di hadapan Majlis itu untuk membolehkan Majlis Mesyuarat Negara memutuskan sama ada sebarang pindaan kepada rang Pemasyhuran itu patut dibuat.

[S 65/04]

(4) Jika pindaan-pindaan tiada disyorkan oleh Majlis Mesyuarat Negara dalam masa 14 hari, Kebawah Duli Yang Maha Mulia Paduka Seri Baginda Sultan dan Yang Di-Pertuan boleh terus mengisytiharkan Pemasyhuran itu; jika pindaan-pindaan disyorkan oleh Majlis Mesyuarat Negara dalam masa 14 hari, Yang Di-Pertua hendaklah, dalam masa 14 hari dari tarikh Majlis Mesyuarat Negara membuat syor tersebut, menyembahkan suatu laporan ke hadapan majlis Kebawah Duli Yang Maha Mulia Paduka Seri Baginda Sultan dan Yang Di-Pertuan dengan memberikan suatu ringkasan perbahasan itu dan alasan-alasan bagi pindaan-pindaan yang disyorkan itu.

[S 65/04]

(5) Kebawah Duli Yang Maha Mulia Paduka Seri Baginda Sultan dan Yang Di-Pertuan setelah memberi pertimbangan kepada laporan Yang Di-Pertua boleh mengisytiharkan bahawa Pemasyhuran itu hendaklah berkuatkuasa di bawah Fasal (1) sama ada dalam bentuk ia telah dibentangkan di hadapan Majlis Mesyuarat Negara atau dengan pindaanpindaan sebagaimana yang difikirkan patut oleh Kebawah Duli Yang Maha Mulia Paduka Seri Baginda Sultan dan Yang Di-Pertuan.

[S 65/04]

(2) His Majesty the Sultan and Yang Di-Pertuan shall consult thePrivy Council in relation to the exercise of the powers vested in him by thisArticle but His Majesty the Sultan and Yang Di-Pertuan is not bound to act inaccordance with the advice of that Council.

[S 65/04]

(3) His Majesty the Sultan and Yang Di-Pertuan shall not make any Proclamation for the amendment or revocation of any provision of this Constitution unless a draft of the Proclamation has been laid before that Council to enable the Legislative Council to determine if any amendments to the draft of the Proclamation should be made.

[S 65/04]

(4) If no amendments are proposed by the Legislative Council within 14 days, His Majesty the Sultan and Yang Di-Pertuan may proceed to declare the Proclamation; if amendments are proposed by the Legislative Council within 14 days, the Speaker shall, within 14 days of that Council making the proposal, submit a report to His Majesty the Sultan and Yang Di-Pertuan giving a summary of the debate and the reasons for the proposed amendments.

[S 65/04]

(5) His Majesty the Sultan and Yang Di-Pertuan having considered the report of the Speaker may declare that the Proclamation shall have effect under Clause (1) either in the form in which it was laid before the Legislative Council or with such amendments as His Majesty the Sultan and Yang Di-Pertuan shall think fit.

[S 65/04]

Tribunal Tafsiran.

86. (1) Kebawah Duli Yang Maha Mulia Paduka Seri Baginda Sultan dan Yang Di-Pertuan boleh merujukkan apa jua perkara yang melibatkan, berbangkit dari, berkenaan dengan, atau berhubung dengan, makna, tafsiran, tujuan, pengertian, bidang atau kesan mana-mana peruntukan Perlembagaan ini kepada Tribunal Tafsiran yang ditubuhkan menurut Fasal (7) untuk diputuskan olehnya.

[S 65/04]

(2) Apabila sebarang perkara sedemikian timbul dalam mana-mana perbicaraan undang-undang di hadapan mana-mana mahkamah, Kebawah Duli Yang Maha Mulia Paduka Seri Baginda Sultan dan Yang Di-Pertuan boleh mengarahkan supaya mahkamah itu merujukkan perkara tersebut kepada Tribunal Tafsiran atau mahkamah itu hendaklah merujukkan perkara tersebut ke hadapan majlis Kebawah Duli Yang Maha Mulia Paduka Seri Baginda Sultan dan Yang Di-Pertuan, dengan suatu penghujahan bahawa Kebawah Duli Yang Maha Mulia Paduka Seri Baginda Sultan dan Yang Di-Pertuan hendaklah merujukkan perkara tersebut kepada Tribunal Tafsiran, dan setelah menerima rujukan tersebut Kebawah Duli Yang Maha Mulia Paduka Seri Baginda Sultan dan Yang Di-Pertuan boleh merujukkan perkara itu kepada Tribunal Tafsiran:

Dengan syarat bahawa mahkamah itu tidak boleh merujukkan perkara tersebut kepada Tribunal Tafsiran, sekiranya perkara tersebut telah pun diputuskan oleh Tribunal Tafsiran.

[S 65/04]

(3) Jika Kebawah Duli Yang Maha Mulia Paduka Seri Baginda Sultan dan Yang Di-Pertuan tidak merujukkan perkara tersebut kepada Tribunal Tafsiran, maka Baginda hendaklah menyebabkan mahkamah yang membuat rujukan mengenai perkara tersebut diberitahu, dan mahkamah itu hendaklah meneruskan perbicaraan di hadapannya.

[S 65/04]

(4) Keputusan dari kebanyakan ahli Tribunal Tafsiran ke atas apa juaperkara yang dirujukkan kepadanya di bawah Perkara ini hendaklah dianggap sebagai suatu keputusan Tribunal itu; dan mana-mana keputusanTribunal itu hendaklah dibuat secara bertulis dan hendaklah disiarkan dalam Warta Kerajaan, dan boleh dibuktikan dalam mahkamah denganmenunjukkan Warta Kerajaan itu.

[S 65/04]

Interpretation Tribunal.

86. (1) His Majesty the Sultan and Yang Di-Pertuan may refer any question involving, arising from, relating to, or in connection with, the meaning, interpretation, purpose, construction, ambit or effect of any of the provisions of this Constitution to the Interpretation Tribunal established in accordance with Clause (7) for its determination.

[S 65/04]

(2) When any such question arises in any legal proceedings before any court, His Majesty the Sultan and Yang Di-Pertuan may direct that court to refer such question to the Interpretation Tribunal or that court shall refer such question to His Majesty the Sultan and Yang Di-Pertuan, with a submission that His Majesty the Sultan and Yang Di-Pertuan should refer that question to the Interpretation Tribunal, and upon receiving such reference His Majesty the Sultan and Yang Di-Pertuan may refer such question to the Interpretation Tribunal:

Provided that the court shall not refer such question which has already been decided by the Interpretation Tribunal.

[S 65/04]

(3) If His Majesty the Sultan and Yang Di-Pertuan does not refer such question to the Interpretation Tribunal, he shall cause the court by whom the reference thereof was made to be so informed, and the court shall thereupon proceed with the determination of the legal proceedings before it.

[S 65/04]

(4) The decision of a majority of the Interpretation Tribunal upon any question referred to it under this Article shall be deemed to be a decision of the Tribunal; and any decision of the Tribunal shall be in writing and shall be published in the Gazette, and may be proved by production of the Gazette.

[S 65/04]

(5) Dalam hal suatu rujukan yang dibuat oleh Kebawah Duli Yang Maha Mulia Paduka Seri Baginda Sultan dan Yang Di-Pertuan kepada Tribunal Tafsiran menurut suatu rujukan di bawah Fasal (2), maka Kebawah Duli Yang Maha Mulia Paduka Seri Baginda Sultan dan Yang Di-Pertuan hendaklah menyebabkan supaya keputusan Tribunal Tafsiran itu disampaikan kepada mahkamah yang telah merujukkan perkara tersebut dan, dalam hal sedemikian, mahkamah itu boleh membuat peruntukan yang adil tentang perbelanjaan, dan yang telah dilakukan oleh, rujukan tersebut.

[S 65/04]

(6) Keputusan Tribunal Tafsiran tentang apa jua perkara yangdirujukkan kepadanya di bawah Perkara ini hendaklah terikat dan muktamadke atas semua orang, dan tidak boleh dipersoalkan di dalam atau tertaklukkepada sebarang kajian semula oleh atau rayuan kepada mana-manamahkamah.

[S 65/04]

(7)

Tribunal Tafsiran hendaklah terdiri daripada 3 orang ahli —

(a)

seorang Pengerusi yang merupakan orang yang memegang atau telah memegang jawatan kehakiman yang tinggi di mana-mana negara, atau telah menjalankan amalan undang-undang sekurangkurangnya selama 20 tahun di mana-mana negara;

(b)

seorang ahli yang merupakan orang yang telah menjalankan amalan undang-undang sekurang-kurangnya selama 10 tahun di mana-mana negara; dan

(c)

seorang ahli yang merupakan orang dari mana-mana negara yang berugama Islam yang memegang atau telah memegang jawatan dalam perundangan Islam atau mahir dalam bidang perundangan dan hukum ugama Islam.

Pengerusi dan ahli-ahli lain itu hendaklah dilantik oleh Kebawah Duli Yang Maha Mulia Paduka Seri Baginda Sultan dan Yang Di-Pertuan dengan Surat Perintah yang dicap dengan Mohor Kerajaan, dan hendaklah memegang jawatan selama tempoh selagi diperkenankan oleh Kebawah Duli Yang Maha Mulia Paduka Seri Baginda Sultan dan Yang Di-Pertuan.

[S 65/04]

(5) In the case of a reference made by His Majesty the Sultan and Yang Di-Pertuan to the Interpretation Tribunal pursuant to a reference under Clause (2), His Majesty the Sultan and Yang Di-Pertuan shall cause the determination of the Interpretation Tribunal to be communicated to the court by which the question has been referred and, in such case, that court may make such provision as may be just as to the costs of, and incurred by, such reference.

[S 65/04]

(6) The determination of the Interpretation Tribunal in any question referred to it under this Article shall be binding and conclusive upon all persons, and shall not be called in question in or be subject to any review by or appeal to any court.

[S 65/04]

(7)

The Interpretation Tribunal shall consist of 3 members —

(a)

a Chairman who shall be a person who holds or has held high judicial office in any country, or has for at least 20 years been engaged in legal practice in any country;

(b)

one member who shall be a person who has for at least 10 years been engaged in legal practice in any country; and

(c)

one member who shall be a person from any country who professes the Islamic Religion who holds or has held office in Islamic law or is an expert in Islamic law and jurisprudence.

The Chairman and other members shall be appointed by His Majesty the Sultan and Yang Di-Pertuan by Instrument under the State Seal, and shall hold office during His Majesty the Sultan and Yang Di-Pertuan’s pleasure.

[S 65/04]

(8) Kebawah Duli Yang Maha Mulia Paduka Seri Baginda Sultandan Yang Di-Pertuan boleh dari masa ke semasa membuat, meminda ataumembatalkan aturan-aturan berhubung dengan prosedur yang mesti diikutidalam merujukkan atau memutuskan perkara-perkara di bawah Perkara ini,dan boleh membuat penyusunan-penyusunan tentang saraan yang hendakdibayar kepada ahli-ahli Tribunal Tafsiran dan saraan itu hendaklah dikenakan ke atas Kumpulanwang Yang Disatukan.

[S 65/04]

(9) Tribunal Tafsiran boleh menyimpang dari apa-apa keputusannya yang terdahulu.

[S 65/04]

Pencetakan semula Perlembagaan yang dibenarkan. [S 65/04]

87. (1) Kebawah Duli Yang Maha Mulia Paduka Seri Baginda Sultan dan Yang Di-Pertuan boleh, dari masa ke semasa, memberi kuasa kepada Peguam Negara untuk menyebabkan supaya dicetak dan disiarkan pencetakan semula Perlembagaan ini yang kemaskini, dengan memasukkan di dalamnya semua pindaan yang berkuatkuasa pada tarikh pemberian kuasa tersebut.

(2)

Sebarang pencetakan semula Perlembagaan ini yang dicetak dan disiarkan di bawah Fasal (1) hendaklah dianggap sebagai dan adalah, tanpa dipersoalkan pun di dalam semua mahkamah dan bagi segala maksud pun, naskhah yang sahih Perlembagaan ini yang berkuatkuasa mulai dari tarikh yang dinyatakan dalam pencetakan semula itu sehingga digantikan dengan pencetakan semula yang berikutnya atau kemudiannya.

(3)

Dalam menyediakan dan menyusun sebarang pencetakan semula di bawah Fasal (1), Peguam Negara hendaklah mempunyai, dengan pengubahsuaian-pengubahsuaian yang perlu, segala kuasa yang diberikan kepadanya oleh Akta Penyemakan Undang-Undang (Penggal 1).

(8)

His Majesty the Sultan and Yang Di-Pertuan may from time to time make, amend or revoke rules relating to the procedure to be followed in referring or determining questions under this Article, and may make arrangements as to the remuneration to be paid to members of the Interpretation Tribunal, which remuneration shall be charged on the Consolidated Fund.

[S 65/04]

(9) The Interpretation Tribunal may depart from any of its previous decisions.

[S 65/04]

Authorised reprints of Constitution. [S 65/04]

87. (1) His Majesty the Sultan and Yang Di-Pertuan may, from time to time, authorise the Attorney General to cause to be printed and published an up-to-date reprint of this Constitution, incorporating therein all amendments in force at the date of such authorisation.

(2)

Any reprint of this Constitution printed and published under Clause (1) shall be deemed to be and shall be, without any question whatsoever in all courts and for all purposes whatsoever, the authentic text of this Constitution in force as from the date specified in that reprint until superseded by the next or a subsequent reprint.

(3)

In the preparation and compilation of any reprint under Clause (1), the Attorney General shall have, with the necessary modifications, all the powers conferred upon him by the Law Revision Act (Chapter 1).

OATH OR DECLARATION TO BE TAKEN OR MADE AND
SUBSCRIBED BY A PRIVY COUNCILLOR

WALLAHI WA-BILLAHI WA-TAALLAHI¹

I, ……………….................….	being an ex-officio Member² _____________________________
	having been appointed a Member²
of His Majesty’s Privy Council	swear by Almighty ALLAH² _____________________________ solemnly and sincerely declare²

that, except with the authority of His Majesty the Sultan and Yang Di-Pertuan I will not directly or indirectly reveal the business or proceedings of the Privy Council, or the nature or contents of any documents communicated to me as a Member of the Council, or any matter coming to my knowledge in my capacity as a Member of the Council and that in all things I will be a true and faithful Privy Councillor.

Dated this ………………… day of ………...……........…….. 20 .…....

………………………………… Signature

¹ For Muslims only. ² Delete words not required.

165

(Perkara-Perkara 6(3) dan 22(2))

SUMPAH YANG DIANGKAT DAN DITANDATANGANI OLEH
JURUTULIS KEPADA MAJLIS MESYUARAT DI-RAJA DAN
SETIAUSAHA KEPADA MAJLIS MESYUARAT
MENTERI-MENTERI KABINET

WALLAHI WA-BILLAHI WA-TAALLAHI

I, ………………………..................................... having been appointed

Clerk¹ Privy Council¹to the Secretary¹ Council of Ministers¹

swear by Almighty ALLAH that I will not directly or indirectly reveal such matters as shall be debated in the Council and committed to my secrecy but that I will well and truly serve in the said office as

Clerk¹ Privy Council¹

to the Secretary¹ Council of Ministers¹

Dated this ………………… day of …...…………........…….. 20 .…....

………………………………… Signature

¹ Delete words not required.

BORANG III

(Article 21)

[S 65/04]

(Perkara 49)

[S 65/04]

(Article 49)

[S 65/04]

(Perkara 50)

[S 65/04]

(Article 50)

[S 65/04]

(Perkara 76)

[S 65/04]

SUMPAH ATAU PENGAKUAN TAAT SETIA

(Article 76)

[S 65/04]

OATH OR DECLARATION OF ALLEGIANCE

Composition and Membership of the Legislative Council.

1. The Legislative Council shall consist of not more than 45 Members as follows —

(a)

up to 30 persons who shall be appointed by His Majesty the Sultan and Yang Di-Pertuan from the following categories —

(i)

ex-officio Members who comprise the Prime Minister and all the Ministers appointed under Article 4(3) of this Constitution;

(ii)

titled persons;

(iii) persons who, in His Majesty the Sultan and Yang Di-Pertuan’s opinion, have rendered distinguished public service or who are not within sub-paragraph (a)(iv) but who, in his opinion, will be capable of contributing to the deliberations of the Legislative Council; (iv) persons who, in His Majesty the Sultan and Yang Di-Pertuan’s opinion, have achieved distinction in the field of religion, management, any profession, business, trade, agriculture, cultural arts or community activities, or who are representatives of particular communities; and

(b)

sehingga 15 orang wakil, bilangan sebenarnya hendaklah ditentukan oleh Kebawah Duli Yang Maha Mulia Paduka Seri Baginda Sultan dan Yang Di-Pertuan, dari Daerah Brunei Muara, Daerah Belait, Daerah Tutong dan Daerah Temburong yang akan dipilih menurut undang-undang berkenaan dengan pilihan raya yang berkuatkuasa di dalam Negara Brunei Darussalam.

Surat Perintah lantikan.

2. Ahli-Ahli Majlis Mesyuarat Negara yang dilantik menurut perenggan kecil (a) perenggan 1 hendaklah dilantik oleh Kebawah Duli Yang Maha Mulia Paduka Seri Baginda Sultan dan Yang Di-Pertuan dengan Surat Perintah yang dicap dengan Mohor Kerajaan.

Tempoh jawatan dan syarat-syarat lantikan.

3. Tiap-tiap Ahli Majlis Mesyuarat Negara akan menduduki kerusinya dalam Majlis itu selama tempoh selagi diperkenankan oleh Kebawah Duli Yang Maha Mulia Paduka Seri Baginda Sultan dan Yang Di-Pertuan dan, tertakluk kepadanya, akan memegang jawatan menurut syarat-syarat sebagaimana yang mungkin dinyatakan dalam Surat Perintah lantikan yang termasuk suatu peruntukan yang menentukan kawasan pemilihan yang dipertanggungjawabkan kepadanya.

Wakil-Wakil Daerah.

4. (1) Bagi maksud perenggan kecil (b) perenggan 1, Daerah-Daerah hendaklah diwakili dalam Majlis Mesyuarat Negara oleh Ahli-Ahli (dalam Jadual ini disebut sebagai “Wakil-Wakil Daerah”) seperti berikut —

(a)

Daerah Brunei Muara, sehingga 7 orang ahli;

(b)

Daerah Belait, sehingga 3 orang ahli;

(c)

Daerah Tutong, sehingga 3 orang ahli;

(d)

Daerah Temburong, sehingga 2 orang ahli.

(2) Sehingga undang-undang berkenaan dengan pilihan raya berkuatkuasa di dalam Negara Brunei Darussalam untuk memilih Wakil-Wakil Daerah, perenggan-perenggan 5 dan 6 hendaklah berkuatkuasa bagi maksud melantik ahli-ahli tersebut dan lantikan-lantikan tersebut adalah sah bagi maksud perenggan-perenggan 1 dan 4.

(b) up to 15 representatives, the exact number of which shall be determined by His Majesty the Sultan and Yang Di-Pertuan, from Brunei and Muara District, Belait District, Tutong District and Temburong District who shall be elected in accordance with the laws relating to elections in force in Brunei Darussalam.

Instrument of appointment.

2. The Members of the Legislative Council who are appointed in accordance with sub-paragraph (a) of paragraph 1 shall be appointed by His Majesty the Sultan and Yang Di-Pertuan by Instrument under the State Seal.

Duration and terms of appointment.

3. Every Member of the Legislative Council shall hold his seat in that Council during His Majesty the Sultan and Yang Di-Pertuan’s pleasure and, subject thereto, shall hold office in accordance with such terms as may be specified in the Instrument of appointment which may include a provision specifying the constituency or electoral area for which he may be made responsible.

District Representatives.

4. (1) For the purpose of sub-paragraph (b) of paragraph 1, the Districts shall be represented in the Legislative Council by Members (in this Schedule referred to as “District Representatives”) as follows —

(a)

Brunei and Muara District, up to 7 members;

(b)

Belait District, up to 3 members;

(c)

Tutong District, up to 3 members;

(d)

Temburong District, up to 2 members.

(2) Until laws relating to elections are in force in Brunei Darussalam to elect District Representatives, paragraphs 5 and 6 shall have effect for the purpose of appointing such members and such appointments shall be valid for the purposes of paragraphs 1 and 4.

Penamaan dan lantikan Wakil-Wakil Daerah.

5. (1) Kebawah Duli Yang Maha Mulia Paduka Seri Baginda Sultan dan Yang Di-Pertuan boleh, apabila dianggap patut oleh Baginda, memberitahu Penghulu-Penghulu, Ketua-Ketua Kampong dan Ketua-Ketua Rumah Panjang mengenai bilangan sebenar Wakil-Wakil Daerah yang hendak dilantik oleh Kebawah Duli Yang Maha Mulia Paduka Seri Baginda Sultan dan Yang Di-Pertuan.

(2)

Penghulu-Penghulu, Ketua-Ketua Kampong dan Ketua-Ketua Rumah Panjang hendaklah memilih daripada kalangan mereka sendiri caloncalon untuk dilantik oleh Kebawah Duli Yang Maha Mulia Paduka Seri Baginda Sultan dan Yang Di-Pertuan menjadi Wakil-Wakil Daerah.

(3)

Kebawah Duli Yang Maha Mulia Paduka Seri Baginda Sultan dan Yang Di-Pertuan hendaklah melantik sebuah Jawatankuasa Pemilihan yang terdiri daripada seorang Pengerusi dan 2 orang ahli lain, yang akan memegang jawatan-jawatan mereka selama tempoh selagi diperkenankan oleh Kebawah Duli Yang Maha Mulia Paduka Seri Baginda Sultan dan Yang Di-Pertuan.

(4)

Jawatankuasa Pemilihan itu hendaklah mempunyai kuasa untuk membuat sokongan, dari senarai calon-calon yang dihadapkan dalam perenggan kecil (2), orang-orang untuk dilantik oleh Kebawah Duli Yang Maha Mulia Paduka Seri Baginda Sultan dan Yang Di-Pertuan sebagai Wakil-Wakil Daerah dan, dalam membuat sokongan tersebut, Jawatankuasa Pemilihan itu hendaklah mengambil kira kesesuaian orang-orang itu sebagai Wakil-Wakil Daerah.

(5)

Sekiranya Kebawah Duli Yang Maha Mulia Paduka Seri Baginda Sultan dan Yang Di-Pertuan menolak mana-mana calon yang disokong oleh Jawatankuasa Pemilihan itu, Penghulu-Penghulu, Ketua-Ketua Kampong dan Ketua-Ketua Rumah Panjang yang berkaitan hendaklah mencadangkan calon-calon lain untuk dipertimbangkan dan proses yang dinyatakan dalam perenggan-perenggan kecil (4) dan (5) hendaklah diteruskan sehingga semua kerusi yang ditentukan oleh Kebawah Duli Yang Maha Mulia Paduka Seri Baginda Sultan dan Yang Di-Pertuan berkaitan dengan perenggan kecil (b) perenggan 1 telah dipenuhi.

Nomination and appointment of District Representatives.

5. (1) His Majesty the Sultan and Yang Di-Pertuan may, whenever His Majesty the Sultan and Yang Di-Pertuan deems fit, inform the Penghulus, Ketua Kampong and Ketua Rumah Panjang of the exact number of District Representatives which His Majesty the Sultan and Yang Di-Pertuan intends to appoint.

(2)

The Penghulus, Ketua Kampong and Ketua Rumah Panjang shall select from amongst themselves candidates for appointment by His Majesty the Sultan and Yang Di-Pertuan as District Representatives.

(3)

His Majesty the Sultan and Yang Di-Pertuan shall appoint a Selection Committee comprising a Chairman and 2 other members, who shall hold their positions during His Majesty the Sultan and Yang Di-Pertuan’s pleasure.

(4)

The Selection Committee shall have the power to recommend, from the candidates put forward in sub-paragraph (2), persons for appointment by His Majesty the Sultan and Yang Di-Pertuan as District Representatives and, in making such recommendation, the Selection Committee shall take into consideration the suitability of such persons as District Representatives.

(5)

Should His Majesty the Sultan and Yang Di-Pertuan reject any candidates recommended by the Selection Committee, the relevant Penghulus, Ketua Kampong and Ketua Rumah Panjang shall propose alternative candidates for consideration and the process set out in sub-paragraphs (4) and (5) shall continue until all seats determined by His Majesty the Sultan and Yang Di-Pertuan in respect of sub-paragraph (b) of paragraph 1 have been filled.

Kekosongan.

6. (1) Apabila suatu kekosongan timbul di kalangan Wakil-Wakil Daerah, Yang Di-Pertua hendaklah, dengan titah perkenan Kebawah Duli Yang Maha Mulia Paduka Seri Baginda Sultan dan Yang Di-Pertuan yang didapatkan terlebih dahulu secara bertulis, memberi notis kepada Pegawai Daerah yang berkenaan supaya pemilihan calon dijalankan.

(2) Penghulu-Penghulu, Ketua-Ketua Kampong dan Ketua-Ketua Rumah Panjang yang berkaitan hendaklah dipanggil oleh Pegawai Daerah untuk menamakan seorang calon atau calon-calon untuk mengisikan kekosongan tersebut, dan proses yang dinyatakan dalam perengganperenggan kecil (4) dan (5) perenggan 5 hendaklah dipakai.

Peraturan-peraturan.

7. Kebawah Duli Yang Maha Mulia Paduka Seri Baginda Sultan dan Yang Di-Pertuan boleh membuat peraturan-peraturan bagi maksud melaksanakan sebarang peruntukan Jadual ini.

Kesahan.

8. (1) Kebawah Duli Yang Maha Mulia Paduka Seri Baginda Sultan dan Yang Di-Pertuan hendaklah mempunyai budibicara mutlak untuk memasyhurkan bahawa Majlis Mesyuarat Negara adalah atau telah sempurna dan secara sah ditubuhkan, walaupun Ahli-Ahli tiada dilantik di bawah mana-mana satu atau lebih dari perenggan-perenggan kecil (a)(i) hingga (iv) atau di bawah perenggan kecil (b) perenggan 1.

(2) Tertakluk kepada bilangan maksimum ahli-ahli yang dibenarkan di bawah perenggan 1, Kebawah Duli Yang Maha Mulia Paduka Seri Baginda Sultan dan Yang Di-Pertuan hendaklah mempunyai kuasa untuk melantik ahli-ahli tambahan kepada Majlis Mesyuarat Negara selepas membuat Pemasyhuran dalam perenggan kecil (1).

Vacancy.

6. (1) Whenever a vacancy arises amongst District Representatives, the Speaker shall, with the prior written consent of His Majesty the Sultan and Yang Di-Pertuan, give notice to the District Officer concerned that the selection of the candidate be carried out.

(2) The relevant Penghulus, Ketua Kampong and Ketua Rumah Panjang shall be called by the District Officer to nominate a candidate or candidates to fill such vacancy, and the process set out in sub-paragraphs (4) and (5) of paragraph 5 shall apply.

Regulations.

7. His Majesty the Sultan and Yang Di-Pertuan may make regulations for the purposes of carrying out any provision of this Schedule.

Validity.

8. (1) His Majesty the Sultan and Yang Di-Pertuan shall have the absolute discretion to proclaim that the Legislative Council is or has been properly and validly constituted, notwithstanding that no Members have been appointed under any one or more of sub-paragraphs (a)(i) to (iv) or under sub-paragraph (b) of paragraph 1.

(2) Subject to the maximum number of members allowed under paragraph 1, His Majesty the Sultan and Yang Di-Pertuan shall have the power to appoint additional members to the Legislative Council after making the Proclamation in sub-paragraph (1).

SENARAI JAWATAN-JAWATAN TERTENTU

Juruaudit Agung Jurutulis kepada Majlis Mesyuarat Di-Raja Jurutulis kepada Majlis Mesyuarat Negara Ketua Hakim Syar’ie Mufti Kerajaan Peguam Negara Pengerusi Suruhanjaya Perkhidmatan Awam Yang Di-Pertua Adat Istiadat Yang Di-Pertua Majlis Mesyuarat Negara Setiausaha kepada Majlis Mesyuarat Menteri-Menteri Kabinet

LIST OF SPECIFIED OFFICES

Auditor General Clerk to the Privy Council Clerk to the Legislative Council Chief Syar’ie Judge Mufti Kerajaan Attorney General Chairman of the Public Service Commission Yang Di-Pertua Adat Istiadat Speaker of the Legislative Council Secretary to the Council of Ministers

Pengesahan.

Demikianlah kandungannya Perlembagaan Negeri dan Kerajaan Brunei, 1959.

Ucapan doa.

Barang dirahmati ALLAH Subhanahu Wata’ala Malikul Mulk dan diberkati Nabi Muhammad Sallallahu Alaihi Wasallam akan Perlembagaan ini kekal selama-lamanya, Amin Ya Rabbal ‘Alamin.

Diperbuat di Lapau, di Brunei pada 26 haribulan Rabiulawal Hijrah Nabi Sallallahu Alaihi Wasallam Seribu tiga ratus tujuh puluh sembilan, bersamaan dengan hitungan Masihi 29 haribulan September Seribu sembilan ratus lima puluh sembilan, iaitu tahun yang kesepuluh Beta di atas Takhta Kerajaan Brunei Darul Salam.

PADA MENYAKSIKAN pengurniaan dan pengesahan Perlembagaan ini dan persetujuan dari Penasihat-Penasihat menurut Adat Istiadat, maka kami telah menurunkan tandatangan-tandatangan kami masing-masing di bawah ini:

Duli Pengiran Bendahara, Dato’ Paduka Muda Hashim ibni Pengiran Anak Abdul Rahman, D.P.M.B., P.O.A.S.

Duli Pengiran Pemancha, Dato’ Paduka Haji Mohammed Alam ibni Pengiran Anak Abdul Rahman, D.K., D.P.M.B., P.O.A.S., O.B.E.

Pengiran Shahbandar Sahibul Bandar, Dato’ Paduka Haji Mohammed Salleh bin Pengiran Haji Mohammed, D.P.M.B., P.O.A.S.

Pehin Dato’ Perdana Menteri, Dato’ Paduka Haji Ibrahim bin Mohammed Jahfar, D.K., D.P.M.B., O.B.E., P.O.A.S.

Pehin Orang Kaya Di-Gadong, Awang Haji Mohammed Yussof bin Awang Haji Husain, P.O.A.S.

Pehin Orang Kaya Shahbandar, Haji Ahmad bin Mohammed Daud, P.O.A.S., M.B.E.

Pehin Jawatan Dalam, Awang Haji Mohammed Noor bin Haji Abdul Razak, P.O.A.S.

Pengiran Ali bin Pengiran Haji Mohammed Daud, S.M.B.

Confirmation.

So be it. Such are the contents of the Constitution of the State of Brunei, 1959.

Invocation.

May ALLAH, to Whom be praise and Whose name be exalted, the King of Kings, vouchsafe His grace and may the Prophet Muhammad (on whom be the benediction and peace of ALLAH) grant His Blessing to this Constitution, for ever and ever. Amen! O Lord of the Universe!

Done at the Lapau, at Brunei this 26th day of Rabiulawal the Hijrah of the Prophet (on Whom be the benediction and peace of ALLAH) One thousand three hundred and seventy-nine corresponding to the 29th day of September, One thousand nine hundred and fifty-nine of the Christian era, being the tenth year of the reign of His Highness.

IN WITNESS of the granting and confirmation of this Constitution and of the concurrence and assent of the Traditional Advisers, we have hereunder affixed our respective signatures:

Duli Pengiran Bendahara, Dato’ Paduka Muda Hashim ibni Pengiran Anak Abdul Rahman, D.P.M.B., P.O.A.S.

Duli Pengiran Pemancha, Dato’ Paduka Haji Mohammed Alam ibni Pengiran Anak Abdul Rahman, D.K., D.P.M.B., P.O.A.S., O.B.E.

Pengiran Shahbandar Sahibul Bandar, Dato’ Paduka Haji Mohammed Salleh bin Pengiran Haji Mohammed, D.P.M.B., P.O.A.S.

Pehin Dato’ Perdana Menteri, Dato’ Paduka Haji Ibrahim bin Mohammed Jahfar, D.K., D.P.M.B., O.B.E., P.O.A.S.

Pehin Orang Kaya Di-Gadong, Awang Haji Mohammed Yussof bin Awang Haji Husain, P.O.A.S.

Pehin Orang Kaya Shahbandar, Haji Ahmad bin Mohammed Daud, P.O.A.S., M.B.E.

Pehin Jawatan Dalam, Awang Haji Mohammed Noor bin Haji Abdul Razak, P.O.A.S.

Pengiran Ali bin Pengiran Haji Mohammed Daud, S.M.B.

Pehin Laksamana, Haji Mohammed Taha bin Awang Mohammed Husain,

P.O.A.S.

Pengiran Mohammed Yussof bin Pengiran Haji Abdul Rahim, S.M.B. Marsal bin Ma’un, S.M.B. Pengiran Haji Abu Bakar bin Pengiran Mohammed Salleh, P.O.A.S. Pehin Dato’ Temanggong, Lim Cheng Choo. Pengiran Anak Safar ibni Al-Marhum Sultan Hashim, P.O.A.S. Pengiran Anak Khamis ibni Al-Marhum Sultan Hashim, P.O.A.S. Pehin Laksamana, Haji Mohammed Taha bin Awang Mohammed Husain,

P.O.A.S.

Pengiran Mohammed Yussof bin Pengiran Haji Abdul Rahim, S.M.B. Marsal bin Ma’un, S.M.B. Pengiran Haji Abu Bakar bin Pengiran Mohammed Salleh, P.O.A.S. Pehin Dato’ Temanggong, Lim Cheng Choo. Pengiran Anak Safar ibni Al-Marhum Sultan Hashim, P.O.A.S. Pengiran Anak Khamis ibni Al-Marhum Sultan Hashim, P.O.A.S.

UNDANG-UNDANG NEGARA BRUNEI DARUSSALAM

PERKARA-PERKARA PERLEMBAGAAN II

S 98/59

Dipinda oleh
26 tahun 1967
S 75/74
11 tahun 1979
S 28/83

Edisi 1984, Perkara-Perkara Perlembagaan II

Dipinda oleh
E 1/85
S 32/04
S 49/04
S 79/04
S 80/04
S 16/06
S 78/06

LAWS OF BRUNEI

CONSTITUTIONAL MATTERS II

S 98/59

Amended by
26 of 1967
S 75/74
11 of 1979
S 28/83

1984 Edition, Constitutional Matters II

Amended by
E 1/85
S 32/04
S 49/04
S 79/04
S 80/04
S 16/06
S 78/06

UNDANG-UNDANG NEGARA BRUNEI DARUSSALAM

PERKARA-PERKARA PERLEMBAGAAN II

Section

PART I

Gelaran.

1. Pemasyhuran ini boleh digelar sebagai Pemasyhuran MengangkatRaja dan Melantik Pemangku Raja, 1959.

Tafsiran.

2. Dalam Pemasyhuran ini, melainkan jika maksudnya berkehendakkanmakna yang lain —

[S 49/04]

“Jurutulis kepada Majlis Mesyuarat Di-Raja” termasuk manamana orang yang dilantik oleh Kebawah Duli Yang Maha MuliaPaduka Seri Baginda Sultan dan Yang Di-Pertuan untuk menjadiTimbalan Jurutulis kepada Majlis itu;

[S 49/04]

“Permaisuri Kebawah Duli Yang Maha Mulia Paduka SeriBaginda Sultan dan Yang Di-Pertuan” bermakna isteri yang sahkepada Sultan yang memerintah menurut Adat Istiadat MelayuNegara Brunei Darussalam dan jika ada lebih dari seorang isteritersebut bermakna isteri Kebawah Duli Yang Maha MuliaPaduka Seri Baginda Sultan dan Yang Di-Pertuan dari keturunandarah Sultan-Sultan Negara Brunei Darussalam, atau, jika adalebih dari seorang isteri tersebut, maka bermakna isteri yangKebawah Duli Yang Maha Mulia Paduka Seri Baginda Sultandan Yang Di-Pertuan berpuas hati adalah hampir sekali kepadaketurunan Sultan:

[S 32/04; S 49/04; S 16/06]

Dengan syarat bahawa —

(a) jika isteri tersebut tiada, bermakna isteri Kebawah Duli Yang Maha Mulia Paduka Seri BagindaSultan dan Yang Di-Pertuan dari keturunan darah RajaNegeri Melayu Islam yang lain, iaitu yang bersaudaradengan Kebawah Duli Yang Maha Mulia Paduka SeriBaginda Sultan dan Yang Di-Pertuan, dan, jika ada lebihdari seorang isteri tersebut yang mempunyai

Citation.

1. This Proclamation may be cited as the Succession and Regency Proclamation, 1959.

Interpretation.

2. In this Proclamation, unless the context otherwise requires —

[S 49/04]

“Clerk to the Privy Council” includes any person appointed by His Majesty the Sultan and Yang Di-Pertuan to be Deputy Clerk to that Council;

[S 49/04]

“Consort of His Majesty the Sultan and Yang Di-Pertuan” means a lawful wife of the reigning Sultan according to the Malay Custom of Brunei Darussalam and, if there is more than one such wife, means the wife of His Majesty the Sultan and Yang Di-Pertuan who is of the blood of the Sultans of Brunei Darussalam, or, if there is more than one of such wives, then that wife whom His Majesty the Sultan and Yang Di-Pertuan is satisfied is nearest in the direct line to such Sultans:

[S 32/04; S 49/04; S 16/06]

Provided that —

(a) if there is no such wife, the wife of His Majesty the Sultan and Yang Di-Pertuan who is of the blood of the ruling house of another Malay Muslim State, being a house which is related to His Majesty the Sultan and Yang Di-Pertuan, or, if there is more than one such wife

tuntutan-tuntutan yang sama kuatnya, maka bermaknaisteri yang Kebawah Duli Yang Maha Mulia Paduka SeriBaginda Sultan dan Yang Di-Pertuan berpuas hati adalahhampir sekali persaudaraannya dengan Kebawah DuliYang Maha Mulia Paduka Seri Baginda Sultan dan YangDi-Pertuan;

[S 49/04]

(b) jika isteri tersebut tiada, bermakna isteri Kebawah Duli Yang Maha Mulia Paduka Seri BagindaSultan dan Yang Di-Pertuan dari bangsa Melayu dan dariketurunan darah Raja Negara Islam yang lain, dan, jika adalebih dari seorang isteri tersebut, maka bermakna isteriyang Kebawah Duli Yang Maha Mulia Paduka Seri Baginda Sultan dan Yang Di-Pertuan berpuas hati adalahhampir sekali kepada keturunan Sultan Negara Islam yanglain;

[S 32/04; S 49/04; S 16/06]

(c) jika isteri tersebut tiada, bermakna isteri Kebawah Duli Yang Maha Mulia Paduka Seri BagindaSultan dan Yang Di-Pertuan dari Pengiran Kebanyakanatau jika ada lebih dari seorang isteri tersebut, maka bermakna isteri yang dipilih oleh Kebawah Duli YangMaha Mulia Paduka Seri Baginda Sultan dan Yang Di-Pertuan; atau

[S 49/04]

(d) jika isteri tersebut tiada, bermakna isteri yangdipilih oleh Kebawah Duli Yang Maha Mulia Paduka SeriBaginda Sultan dan Yang Di-Pertuan:

[S 49/04]

Dengan syarat selanjutnya bahawa —

(i) mana-mana isteri tidak boleh menjadi atautidaklah boleh dianggap sebagai PermaisuriKebawah Duli Yang Maha Mulia PadukaSeri Baginda Sultan dan Yang Di-Pertuanmelainkan jika dia menganut Ugama Islamdan Kebawah Duli Yang Maha MuliaPaduka Seri Baginda Sultan dan YangDi-Pertuan telah, dengan Pemasyhuranyang disiarkan dalam Warta Kerajaan, memasyhurkannya sebagai Permaisuri Kebawah Duli Yang Maha Mulia PadukaSeri Baginda Sultan dan Yang Di-Pertuan;dan

[S 49/04; S 16/06]

202

with equal claims, then of those wives, the wife whom His Majesty the Sultan and Yang Di-Pertuan is satisfied is nearest related to His Majesty the Sultan and Yang Di-Pertuan;

[S 49/04]

(b) if there is no such wife, the wife of His Majesty the Sultan and Yang Di-Pertuan who is of the Malay race and who is of the blood of the ruling house of another Muslim State, or, if there is more than one such wife, then that wife whom His Majesty the Sultan and Yang Di-Pertuan is satisfied is nearest in the direct line to the Sultan of another Muslim State;

[S 32/04; S 49/04; S 16/06]

(c) if there is no such wife, the wife of His Majesty the Sultan and Yang Di-Pertuan who is a Pengiran Kebanyakan or if there is more than one such wife, then of those wives, the wife His Majesty the Sultan and Yang Di-Pertuan so chooses; or

[S 49/04]

(d) if there is no such wife, the wife His Majesty the Sultan and Yang Di-Pertuan so chooses:

[S 49/04]

Provided further that —

(i) no wife shall be or deemed to be a Consort of His Majesty the Sultan and Yang Di-Pertuan unless she professes the Islamic Religion and His Majesty the Sultan and Yang Di-Pertuan has, by Proclamation published in the Gazette, proclaimed her as a Consort of His Majesty the Sultan and Yang Di-Pertuan; and

[S 49/04; S 16/06]

(ii) seorang isteri yang terkemudian tidaklah boleh dimasyhurkan sebagai Permaisuri Kebawah Duli Yang Maha Mulia Paduka Seri Baginda Sultan dan Yang Di-Pertuan jika isteri terdahulu masih lagi hidup yang telah diangkat menjadi Duli Raja Isteri atau Pengiran Isteri menurut peruntukanperuntukan bab 22;

[S 49/04]

“Perlembagaan” bermakna Perlembagaan Negara Brunei Darussalam;

[S 49/04]

“Jemaah Pemangku Raja” bermakna Jemaah Pemangku Raja yang dilantik di bawah ceraian (1) bab 13;

“Majlis Mesyuarat Mengangkat Raja” bermakna Majlis Mesyuarat Mengangkat Raja yang dilantik di bawah ceraian (1) bab 6;

“Majlis Mesyuarat Menteri-Menteri” bermakna Majlis Mesyuarat Menteri-Menteri yang ditubuhkan oleh Perlembagaan;

[S 49/04]

“Kerajaan” bermakna Kerajaan Kebawah Duli Yang Maha Mulia Paduka Seri Baginda Sultan dan Yang Di-Pertuan;

[S 49/04]

“Pengiran Muda Mahkota”, tertakluk kepada bab 3, bermakna orang yang bakal menjadi Sultan, jika Kebawah Duli Yang Maha Mulia Paduka Seri Baginda Sultan dan Yang Di-Pertuan mangkat dahulu daripadanya;

[S 49/04]

“Pengiran Muda”, tertakluk kepada bab 3, bermakna orang yang mempunyai hak yang baik sekali untuk menaiki takhta, jika Kebawah Duli Yang Maha Mulia Paduka Seri Baginda Sultan dan Yang Di-Pertuan mangkat dengan serta-merta, tetapi haknya itu boleh terhapus jika zahir seorang yang mempunyai hak yang lebih baik lagi;

[S 49/04]

204

(ii) a subsequent wife shall not be proclaimed the Consort of His Majesty the Sultan and Yang Di-Pertuan if there is living a former wife who has been appointed Duli Raja Isteri or Pengiran Isteri in accordance with the provisions of section 22;

[S 49/04]

“Constitution” means the Constitution of Brunei Darussalam;

[S 49/04]

“Council of Regency” means a Council of Regency appointed under subsection (1) of section 13;

“Council of Succession” means the Council of Succession appointed under subsection (1) of section 6;

“Council of Ministers” means the Council of Ministers established by the Constitution;

[S 49/04]

“Government” means the Government of His Majesty the Sultan and Yang Di-Pertuan;

[S 49/04]

“Heir Apparent”, subject to section 3, means the person who, if he survives His Majesty the Sultan and Yang Di-Pertuan, must be the Heir to the throne;

[S 49/04]

“Heir Presumptive”, subject to section 3, means the person who, if His Majesty the Sultan and Yang Di-Pertuan were to die immediately, would have the best claim to succeed to the throne but whose claim might be displaced by the emergence of a person with a better claim;

[S 49/04]

“immediate ancestor” means His Majesty the Sultan and Yang Di-Pertuan the succession to whom is being determined either in the circumstances referred to in subsection (2) of section 8 or for the purposes of ascertaining the Heir Apparent or the Heir Presumptive;

205

“Tribunal Tafsiran” bermakna Tribunal Tafsiran yang ditubuhkan oleh atau di bawah Perlembagaan;

[S 49/04]

“Ugama Islam” bermakna Ugama Islam menurut Ahlis Sunnah Waljamaah mengikut Mazhab Shafi’ee;

[S 32/04; S 49/04]

“Kepala Wazir” bermakna orang yang bertaraf dan masyhur lagi ternama yang dikenali sebagai Duli Pengiran Perdana Wazir Sahibul Himmah Wal-Waqar;

[S 49/04]

“Majlis Mesyuarat Negara” bermakna Majlis Mesyuarat Negara yang ditubuhkan oleh Perlembagaan;

[S 49/04]

“Menteri” bermakna seseorang yang dilantik sedemikian di bawah Perlembagaan;

[S 49/04]

“Negara Islam” bermakna sesebuah Negara yang ugama rasminya adalah Ugama Islam;

[S 32/04; S 49/04]

“Orang Kebanyakan” bermakna orang dari keturunan darah orang kebanyakan;

“Pengiran Kebanyakan” bermakna orang dari keturunan darah bangsawan Brunei selain orang dari keturunan darah Sultan-Sultan Negara Brunei Darussalam;

[S 49/04]

“orang dari keturunan darah Sultan-Sultan Negara Brunei Darussalam” bermakna orang dari keturunan yang sah Al-Marhum Sultan Mohamed Jamalul-alam atau, jika keturunan sebelah lelaki tiada, maka bermakna keturunan yang sah sebelah lelaki dari nenda Sultan yang memerintah pada masa itu atau, jika Sultan yang memerintah pada masa itu tiada, maka bermakna keturunan yang sah sebelah lelaki dari nenda Sultan yang baru lepas memerintah;

[S 49/04]

206

“Interpretation Tribunal” means the Interpretation Tribunal established by or under the Constitution;

[S 49/04]

“Islamic Religion” means the Islamic Religion according to the Shafeite sect of Ahlis Sunnah Waljamaah;

[S 32/04; S 49/04]

“Kepala Wazir” means the noble and illustrious personage known as the Duli Pengiran Perdana Wazir Sahibul Himmah Wal-Waqar;

[S 49/04]

“Legislative Council” means the Legislative Council established by the Constitution;

[S 49/04]

“Minister” means a person appointed as such under the Constitution;

[S 49/04]

“Muslim State” means a State whose official religion is the Islamic Religion;

[S 32/04; S 49/04]

“Orang Kebanyakan” means a person of common blood;

“Pengiran Kebanyakan” means a person of Brunei noble blood other than a person who is of the blood of the Sultans of Brunei Darussalam;

[S 49/04]

“person of the blood of the Sultans of Brunei Darussalam” means a person who is a lawfully begotten descendant of Al-Marhum Sultan Mohamed Jamalul-alam or, if there is no such descendant of the appropriate sex, a person who is a lawfully begotten descendant of the grandfather in the male line of the reigning Sultan, or, if there is no reigning Sultan, a lawfully begotten descendant of the grandfather in the male line of the last reigning Sultan;

[S 49/04]

“Yang Di-Pertua” bermakna Yang Di-Pertua Majlis Mesyuarat Mengangkat Raja;

“Majlis Mesyuarat Di-Raja” bermakna Majlis Mesyuarat Di-Raja yang ditubuhkan oleh Perlembagaan;

[S 49/04]

“Pemangku Raja” bermakna Pemangku Raja yang dilantik di bawah ceraian (1) bab 13 atau disebut dalam bab 11;

[S 49/04]

“Majlis Ugama Islam” bermakna Majlis Ugama Islam yang ditubuhkan menurut Bahagian II dari Akta Majlis Ugama Islam dan Mahkamah-Mahkamah Kadi (Penggal 77);

[S 49/04]

“Setiausaha” bermakna Setiausaha kepada Majlis Mesyuarat Mengangkat Raja;

“Negara” bermakna Negara Brunei Darussalam;

[S 49/04]

“tugas-tugas Negara” bermakna kuasa, autoriti dan keistimewaan yang terletak dalam tangan Kebawah Duli Yang Maha Mulia Paduka Seri Baginda Sultan dan Yang Di-Pertuan menurut Perlembagaan, menurut sebarang undang-undang bertulis yang lain atau berdasarkan hak kedaulatan Kebawah Duli Yang Maha Mulia Paduka Seri Baginda Sultan dan Yang Di-Pertuan;

[S 49/04]

“Sultan” atau “Kebawah Duli Yang Maha Mulia” atau “Kebawah Duli Yang Maha Mulia Paduka Seri Baginda Sultan dan Yang Di-Pertuan” bermakna Kebawah Duli Yang Maha Mulia Paduka Seri Baginda Sultan dan Yang Di-Pertuan Negara Brunei Darussalam tetapi tidak termasuk Jemaah Pemangku Raja atau Timbalan Kebawah Duli Yang Maha Mulia Paduka Seri Baginda Sultan dan Yang Di-Pertuan;

[S 49/04]

“Timbalan Sultan” bermakna Timbalan yang dilantik di bawah bab 17;

[S 49/04]

208

“President” means the President of the Council of Succession;

“Privy Council” means the Privy Council established by the Constitution;

[S 49/04]

“Regent” means a Regent duly appointed under subsection (1) of section 13 or referred to in section 11;

[S 49/04]

“Religious Council” means the Religious Council constituted by Part II of the Religious Council and Kadis Courts Act (Chapter 77);

[S 49/04]

“Secretary” means the Secretary to the Council of Succession;

“State” means Brunei Darussalam;

[S 49/04]

“State functions” means the powers, authorities and privilegesvested in His Majesty the Sultan and Yang Di-Pertuan by theConstitution, by any other written law or by virtue of HisMajesty the Sultan and Yang Di-Pertuan’s prerogative;

[S 49/04]

“Sultan” or “His Majesty” or “His Majesty the Sultan and YangDi-Pertuan” means His Majesty the Sultan and Yang Di-Pertuanof Brunei Darussalam but does not include a Council of Regencyor His Majesty the Sultan and Yang Di-Pertuan’s Deputy;

[S 49/04]

“Sultan’s Deputy” means the Deputy appointed under section 17;

[S 49/04]

“Wazir-Wazir” bermakna Duli Pengiran Perdana Wazir Sahibul Himmah Wal-Waqar, Pengiran Bendahara Seri Maharaja Permaisuara, Pengiran Digadong Sahibul Mal, Pengiran Pemancha Sahibul Rae’ Wal-Mashuarah dan Pengiran Temanggong Sahibul Bahar.

[S 49/04]

BAHAGIAN II

SULTAN DAN PENGGANTI-PENGGANTI BAGINDA