ألبانيا

XX KUNDËR XX, VENDIMI NR. 799, DATË 16.03.2016 PËR KRYERJEN E VEPRËS PENALE TË “RIPRODHIMIT PA TË DREJTË TË VEPRËS SË TJETRIT”, PARASHIKUAR NGA NENI 149 I KODIT PENAL

Akuza: Riprodhim pa leje i veprës së tjetrit

Gjyqtari: B.Q

Fjalët kyçe: videogram, e drejtëë autori, i akuzuar, vepëër, riprodhim

Ligji dhe dispozitat ligjore përkatëse: Neni 149 i Kodit Penal; Ligji nr. 9380/2005 “Për të drejtën e autorit dhe të drejtat e tjera të lidhura me të”.

Faktet kryesore: I dëmtuari akuzues i është drejtuar Gjykatës së Shkallës së Parë Tiranë me kërkesë për gjykimin e të pandehurit, për kryerjen e veprës penale të riprodhimit pa leje të veprës së tjetrit parashikuar nga Neni 149 i Kodit Penal.
Gjykata vlerësoi mundësinë e pajtimit, por duke qenë se kjo nuk u arrit, vendosi kalimin e çështjes në seancë dhe për këtë u vendos dhe thirrja e prokurorit.
I dëmtuari akuzues është autor i “Videogram “20 shkurti, rënia e bustit të Enver Hoxhës”. Në datën 31.10.2007, kjo vepër është regjistruar në Zyrën e të Drejtës së Autorit, ku ka marrë edhe certifikatën përkatëse. I dëmtuari akuzues pretendon se i akuzuari, ka publikuar një video me përshkrimin “Fjalimi i Azem Hajdarit pas atentatit të parë në Parlament”, e shoqëruar me pamjet e regjistruara nga ai dhe pa lejen dhe miratimin e tij.
Gjithashtu rezulton se i akuzuari ka transmetuar në rrjetin social facebook pamjet e regjistruara nga i dëmtuari akuzues. Gjatë hetimit u administruan prova nga ku rezulton se transmetimi ka patur shikueshmëri të konsiderueshme. Gjatë transmetimit, videogrami është ka patur 4 mijë e 300 vizitorë, 240 pëlqime dhe është shpërndarë 50 herë.
Në lidhje me videogramën u pretendua se nuk mund të ishte në llogari të akuzuesit sepse në të ishte shenjuar logoja e një instituti italian që shpërndante materiale kulturore dhe artistike me qëllim aksesin nga publiku i gjerë.
Gjatë hetimit gjyqësor rezultoi se në janar 2015, policia e qytetit të Pogradecit, ka sekuestruar mjetet elektronike të të akuzuarit ku përfshiheshin celularë dhe lap top dhe ka klonuar të gjitha kodet për aksesimin e faqeve on line.

I dëmtuari akuzues pretendon: dënimin e të akuzuarit duke qenë se ka cënuar të drejtën e tij të mbrojtur nga ligji për të drejtën e autorit dhe gjithashtu ka cënuar raportet juridike të mbrojtura nga legjislacioni penal. Për të dëmtuarin akuzues është konsumuar tërësisht figura e veprës penale të riprodhimit me pa të drejtë të veprës së tjetrit në të katër elementët e saj. Rezulton se Neni 149 i Kodit penal ka si qëllim stabilizimin e marrëdhënieve të mbrojtura nga legjislacioni i posaçëm e pikërisht ligji nr. 9380/2005 “Për të drejtën e autorit dhe të drejtat e tjera të lidhura me të”. Nga ana objektive vepra është kryer duke u konsumuar tërësisht sepse është riprodhuar pa të drejtën e autorit, duke u hedhur dhe transmetuar në faqen zyrtare të rrjetit social Facebook nga i akuzuari. Nga ana subjektive rezulton se vepra është kryer me dashje direkte dhe ka cënuar marrëdhënie të mbrojtura nga ligji nr. 9380/2005 “Për të drejtën e autorit dhe të drejtat e tjera të lidhura me të”, e konkretisht Nenin 10 dhe 12 të tij që i njohin të drejtën pronarit të veprës të vendosë vetë se në cilën mënyrë vepra do t’i prezantohet publikut.

Prokurori pretendoi: Rrëzimin e kërkesës, sepse në rastin konkret videogrami nuk është një vepër artistike, vepër letrare, vepër muzikore dhe as një vepër shkencore. Videogrami nuk mund të jetë një vepër arstitike pasi nuk është krijim origjinal i një personi. Ai është një filmim i xhiruar me kamera, që ka fiksuar momentin kur është rrëzuar busti i Enver Hoxhës.

I akuzuari pretendoi: Rrëzimin e kërkesës për një sërë arsyesh nisur nga legjitimimi dhe pretendimi në lidhje me themelin e akuzës. Kështu u pretendua në radhë të parë se akuzuesi nuk është titullar i së drejtës sepse video nuk është në pronësi të tij por në pronësi të një instituti italian që shpërndan pa pagesë materiale me karakter historik dhe kulturor. Për rrjedhojë, akuzuesit i mungon legjitimimi. Nga ana tjetër, i akuzuari pretendoi se vepra nuk është hedhur prej tij sepse ai nuk ka llogari të vetën në rrjetin social Facebook. Në janar 2015 policia i ka sekuestruar pa një akt të ligjshëm mjetet e tij elektronike ku përfshihej edhe celulari dhe lap top dhe kjo mund të jetë bërë në mënyrë abuzive nga ana e efektivëve.

Vendimi: Gjykata vendosi rrëzimin e kërkesës duke vlerësuar se nuk kemi të bëjmë me vepër që merret në mbrojtje nga legjislacioni i posaçëm për të drejtën e autorit dhe për rrjedhojë edhe nga legjislacioni penal. Gjykata u shpreh se Neni 149 i Kodit Penal merr në mbrojtje një kategori të caktuar të veprave të autorit, që janë veprat letrare, muzikore, artistike ose shkencore. Ligji nr. 9380/2005 “Për të drejtën e autorit dhe të drejtat e tjera të lidhura me të” në nenin 4 jep përkufizimin dhe merr në mbrojtje kategorinë e veprës artistike, veprës letrare, veprës muzikore, veprës arkitekturore, veprës teatrore, veprës dramatike, vizatimit, gravure, etj. Videogrami, nuk është as vepër letrare, as muzikore dhe as shkencore. Për rrjedhojë nuk gëzon mbrojtje nga ligji dhe legjislacioni penal. Akuzuesi mund t’i drejtohet gjykatës civile për mbrojtjen e të drejtave të pretenduara.

Arsyetimi i Gjykatës: Gjatë gjykimit u provua se me certifikatën e regjistrimit dt.31.07.2007, nga Zyra Shqiptare për të Drejtat e Autorit, është certifikuar regjistrimi i së drejtës të autorit për veprën “Videogram 20 shkurti, rënia e bustit të Enver Hoxhës”. Gjykata vëren, se Neni 149 i Kodit Penal merr në mbrojtje një kategori të caktuar të veprave të autorit, që janë veprat letrare, muzikore, artistike ose shkencore. Në Nenin 4, të ligjit nr. 9380/2005 “Për të drejtën e autorit dhe të drejtat e tjera të lidhura me të”, jepen përkufizime të veprës artistike, veprës letrare, veprës muzikore, veprës arkitekturore, veprës teatrore, veprës dramatike, vizatim, gravure, skulpturës, etj. Videogrami, objekt i këtij gjykimi, është evidente që nuk është as vepër letrare, as muzikore dhe as shkencore.
Kategoria tjetër që merret në mbrojtje nga Neni 149 i Kodit Penal ka të bëjë me riprodhimin tërësisht ose pjesërisht të veprës artistike.
Në Nenin 4, pika 33, të ligjit nr. 9380/2005 “Për të drejtën e autorit dhe të drejtat e tjera të lidhura me të”, përcaktohet se: “...Vepër arstistike është çdo krijim origjinal, intelektual i një personi fizik i materializuar, pavarësisht nga forma a mënyra e të shprehurit, që ka për qëllim të prekë ndjesitë e njeriut”.
Pra, vepër artistike do të quhet çdo krijim origjinal, intelektual i një personi fizik, ndërsa “Videogrami “20 shkurti, rënia e bustit të Enver Hoxhës”, objekt i këtij gjykimi është videogram, filmim i një momenti historik dhe jo krijim origjinal i të dëmtuarit akuzues.
Nisur nga sa më sipër, Gjykata duke u nisur nga përkufizimi që i bën ligji veprës artistike çmon se “Videogram 20 shkurti, rënia e bustit të Enver Hoxhës”, nuk është vepër artistike, pasi përkufizimi i videogramit përcaktohet, po në Nenin 4 të ligjit, pika 33 e ku sipas të cilit: “…videogram nënkupton mjedisin ku është fiksuar një vepër audiovizuale e materializuar me ose pa kolone zanore, që lejon përcjelljen e riprodhimin e veprës ...”.
Gjykata çmon se transmetimi i këtij videogrami nga ana e të akuzuarit nuk përbën vepër penale në vështrim të Nenit 149 te Kodit Penal, për sa kohë që në këtë nen nuk përmendet videogrami në kategorinë e veprave të autorëve të mbrojtura nga ligji penal. Pra, ligjvënësi ka përcaktuar vetëm katër kategori veprash të autorëve që merren në mbrojtje nga ligji penal (letrare, muzikore, artistike ose shkencore) dhe videogrami nuk bën pjesë në këto vepra.
Por, duke qenë se videogrami bën pjesë në kategorinë e veprave të autorit që mbrohen nga ligji nr. 9380/2005 “Për të drejtën e autorit dhe të drejtat e tjera të lidhura me të”, akuzuesi, mund t’i drejtohet gjykatës civile, duke paditur palën e akuzuar dhe nëse në atë gjykim vërtetohet se ka shkelur të drejtën e tij të autorit duke transmetuar videogramën për të cilën akuzuesi është autor, Gjykata çmon se ky shtetas mund të përgjigjet vetëm civilisht për këtë shkelje të të drejtës së autorit, por jo penalisht.
Për sa më sipër, Gjykata çmon se nga provat e administruara rezulton se nuk ndodhemi përpara veprës penale të “Riprodhim pa të drejtë të veprës së tjetrit”, parashikuar nga Neni 149 i Kodit Penal, për shkak se fakti (transmetimi i videogramës) nuk përbën vepër penale dhe në këto kushte, i akuzuari duhet të deklarohet i pafajshëm.