Albanie

K.A KUNDËR SHOQËRISË “K.S” SH.P.K. DHE PERSON I TRETË SHOQËRIA “A” SH.A., VENDIMI NR. 3629, DATË 21.09.2020 I GJYKATËS SË RRETHIT GJYQËSOR TIRANË “PËR KONSTATIMIN E CËNIMIT TË SË DREJTËS PASURORE DHE JOPASURORE TË K.A NË ROLIN E INTERPRETUESES NË NJË REKLAMË”.

Objekti: 1. Konstatimi i cënimit nga pala e paditur Shoqëria "K.S" sh.p.k., të së drejtës pasurore dhe jopasurore të paditëses K.A në rolin e interpretueses në vepër (reklamë). 2. Detyrimin e palës së paditur që t’i paguajë një shpërblim të drejtë paditëses, në rolin e interpretueses në veprën (reklamë), në kushtet e përfitimit nga të drejtat ekskluzive pasurore dhe jopasurore të saj në vlerën e 2,000,000 lekë.

Gjyqtari: A.Sh

Fjalët kyçe: E mitur, zotësi për të vepruar, veprim juridik i pavlefshëm, kontratë e së drejtës së autorit, të drejta pasurore/jopasurore të interpretimit/ekzekutimit, e drejtë ekskluzive/joekskluzive, kontratë prodhimi, përdorim i paautorizuar, faj, dëm, kundravajtje administrative.

Ligji dhe dispozitat ligjore përkatëse: Neni 8 i Kodit Civil, Nenet 27, 29, 31, 107, 108, 109, 172 dhe 174 të Ligjit Nr. 35/2016 “Për të drejtat e autorit dhe të drejta të tjera të lidhura me to”, Nenet 31, 32, 91, 126, 154/a, të Kodit të Procedurës Civile.

Faktet kryesore: Shoqëria "K.S" sh.p.k. është një shoqëri e regjistruar në Qendrën Kombëtare të Biznesit (QKB) me numrin unik NUIS K18406077G, e cila kryen aktivitet në fushën e reklamave, veprave audiovizuale, shërbime audiovizuale, etj. (vërtetuar nga ekstrakti i QKB). Ajo gjithashtu administron dhe faqen e internetit www.xxxxx.com, në të cilën publikohen punimet e kryera prej kësaj shoqërie.

Pala paditëse K.A (e mitur me përfaqësues ligjor prindërit) në datën 14.12.2016 ka kryer me sukses xhirimet e spotit. Pavarësisht se këto xhirime janë kryer me sukses, nuk rezulton që pala e paditur, shoqëria K.S sh.p.k, në cilësinë e prodhuesit të spotit, t’i ketë ofruar për nënshkrim paditëses kontratën e prodhimit, kontratë kjo në të cilën do të përcaktoheshin të drejtat pasurore që i kalonin prodhuesit të spotit, afati i kalimit të këtyre të drejtave, shpërblimi përkatës edhe elementë të tjerë të rëndësishëm të cilët do të definonin marrëdhënien juridike midis palëve ndërgjyqëse. Po kështu, foto të këtij spoti janë përdorur edhe në reklama dhe billborde të ndryshme, rrjete sociale të tilla si facebook, etj.

Pala paditëse pretendon se, formalizimi i marrëdhënies juridike nëpërmjet një kontrate shkresore prodhimi përbën kusht ligjor për vlefshmërinë e vetë marrëdhënies. Shfrytëzimi i të drejtave pasurore të interpretimit/ekzekutimit nga shoqëria “K.S” sh.p.k., dhe transmetimi i përcjellë në publik i interpretimit/ekzekutimit nga shoqëria “A” sh.a janë tërësisht të paligjshme, pasi mungon autorizimi i paditëses (sipas formës së kërkuar nga ligji) për shfrytëzimin e interpretimit/ekzekutimit. Pala e paditur detyrohet të shpërblejë paditësen në përputhje me ligjin nr. 35/2016 “Për të drejtat e autorit dhe të drejta të tjera të lidhura me to”.

Pala e paditur pretendon se, K. S njihet me familjen e paditëses K.A nëpërmjet nje lidhje shoqërore e familjare që ish-punonjësi i Shoqërisë “K. S” sh.p.k, z. K.D ka me këtë familje. Nuk provohet përdorimi i paautorizuar i interpretimit apo kinoprovës së paditëses. Pretendimet për dëm që rrjedhin nga të drejtat e saj si interpretuese e reklamës, i ndarë ky në dëm pasuror dhe jopasuror, janë të pabazuara në ligj. Paditësja ngatërron qëllimisht shpërblimin e dëmit të pretenduar dhe shpërblimin që përfitonte paditësja nga të drejtat ekskluzive pasurore dhe jo pasurore të interpretuesit dhe/ose ekzekutuesit që garantohen nga ligji nr. 35/2016 “Për të drejtat e autorit dhe të drejta të tjera të lidhura me to”.

Personi i tretë: Në mungesë.

Vendimi: Gjykata pasi shqyrtoi çështjen në tërësi administroi provat shkresore, dëgjoi pretendimet e palëve vendosi t’a pranojë pjesërisht kërkesë-padinë, duke konstatuar cënimin nga pala e paditur shoqëria “K.S” sh.p.k të së drejtës pasurore dhe jopasurore të paditëses K.A, në rolin e interpretueses në vepër (reklamë) për personin e tretë shoqëria “A” sh.a dhe detyrimin e palës së paditur që të shpërblejë paditësen K.A, për interpretimin në kushtet e përfitimit nga të drejtat ekskluzive pasurore dhe jopasurore të saj në vlerën 300,000 (treqind mijë) lekë.
Ky vendim është ankimuar në Gjykatën e Apelit Tiranë dhe nuk është shqyrtuar ende nga kjo gjykatë.

Arsyetimi i gjykatës: Gjykata çmon se, në rastin në gjykim rezultoi se pala paditëse K. A, ka filluar procesin e provave (casting) për shoqërinë “K.S” sh.p.k për një spot për klientin shoqëria “A” sh.a në datën 14.12.2016. Pas kalimit me sukses të provave dhe përzgjedhjes, paditësja ka kryer me sukses xhirimet e spotit. Në provat përzgjedhëse dhe xhirimet paditësja K.A është shoqëruar nga gjyshja e saj T.A. Pavarësisht se, këto xhirime janë kryer me sukses dhe spoti i shoqërisë “A” sh.a ka dalë në transmetim në Janar të vitit 2017, nuk rezulton që pala e paditur shoqëria “K.S” sh.p.k në cilësinë e prodhuesit të spotit, t’i ketë ofuar për nënshkrim paditëses kontratën e prodhimit, kontratë kjo në të cilën do të përcaktoheshin të drejtat pasurore që i kalonin prodhuesit të spotit, afati i kalimit të këtyre të drejtave, shpërblimi përkatës edhe elementë të tjerë të rëndësishëm të cilët do të definonin marrëdhënien juridike midis palëve ndërgjygjëse. Po kështu, foto të këtij spoti janë përdorur edhe në reklama dhe billborde të ndryshme, rrjete sociale të tilla si facebook, etj.

Gjatë shqyrtimit gjyqësor rezultoi se, paditësja së bashku me gjyshen e saj kanë marrë pjesë edhe në nje spot të xhiruar në 20.06.2017 ku T.A, gjyshja e K.A, bashkë me vetë K.A kanë ardhur si figurante në një spot tjetër të prodhuar nga shoqëria “K. S” sh.p.k. Pikërisht, në 20 Qershor 2017 shoqëria “K. S” sh.p.k kryen xhirime të spotit të një birre që tregtohet në tregun shqiptar.

Gjatë shqyrtimit gjyqësor rezultoi se, paditësja K.A në kohën e kryerjes së spotit ka qenë e mitur nën moshën 14 vjeç. Në bazë të nenit 7 të Kodit Civil ajo ka pasur zotësi të pjesshme për të vepruar. Konform përmbajtjes së nenit 8 të Kodit Civil, i mituri që nuk ka mbushur moshën katërmbëdhjetë vjeç është i pazotë për të vepruar. Ai mund të kryejë veprime juridike që i përshtaten moshës së tij dhe që përmbushen aty për aty, si dhe veprime juridike që i sjellin dobi pa asnjë kundërshpërblim. Veprimet e tjera juridike i kryen në emër të tij përfaqësuesi ligjor.

Në bazë të nenit 232/1 të Kodit të Familjes, prindërit përfaqësojnë fëmijën e tyre të mitur që nuk ka mbushur moshën katërmbëdhjetë vjeç në të gjitha veprimet juridike, me përjashtim të atyre që sipas ligjit, i mituri mund t’i kryejë vetë. Gjatë shqyrtimit gjyqësor nuk u provua që prindërit e paditëses të kenë përfaqësuar paditësen gjatë pjesëmarrjes në spot. Ajo siç rezultoi e provuar është shoqëruar gjatë provave dhe xhirimeve nga gjyshja e saj T.A, e cila nuk është përfaqësuesja e saj ligjore. Gjatë shqyrtimi gjyqësor nuk u provua as që prindërit në cilësinë e përfaqësuesve të saj ligjorë të kenë nënshkruar një kontratë të shkruar ku të autorizojnë pjesëmarrjen e paditëses në spot dhe në këtë cilësi të kenë dhënë pëlqimin për përdorimin e të drejtave që lindin nga kjo pjesëmarrje.

Neni 48/2 i ligjit nr. 35/2016 “Për të drejtat e autorit dhe të drejta të tjera të lidhura me to”, përcakton se: “2. Kontrata e të drejtës së autorit, përveç përdorimit të veprave në gazeta dhe botime të tjera periodike, është e vlefshme vetëm në formë të shkruar dhe parashikon: përshkrimin e veprës, të drejtat dhe detyrimet e mbajtësit që i fiton këto të drejta; formën ekskluzive/joekskluzive; masën/mënyrën e përdorimit të veprës që mbulohet nga ajo; afatin e vlefshmërisë; territorin në të cilin zbatohet; vlerën e shpërblimit ose bazën për përcaktimin e kësaj vlere për përdorimin e veprës; kushtet dhe afatet e pagesës së shpërblimit” dhe neni 3/2 i titulluar “Kuptimi i të drejtave të autorit dhe të drejtave të lidhura me to” përcakton se: “2. Të drejtat e interpretuesve dhe/ose ekzekutuesve i përkasin, nga natyra, personit fizik, i cili ka kryer interpretimin dhe/ose ekzekutimin e krijimit letrar ose artistik ose shprehive të folklorit”, kontrata e të drejtave të autorit që të jetë e vlefshme duhet të jetë në formë të shkruar.”

Duke pasur parasysh faktin që kontrata e të drejtës së autorit duhet të bëhet me shkresë për efekt vlefshmërie, si dhe faktin e sipërcituar që paditësja në kryerjen e provave dhe xhirmeve është shoqëruar nga gjyshja e saj, pa pasur një kontratë të nënshkruar nga përfaqësuesit e saj ligjorë, (prindërit), gjykata ka konkluduar se në rastin në gjykim ndërmjet palëve nuk është nënshkruar një kontratë në formë të shkruar ndërmjet palëve ndërgjyqëse, që të përcaktojë të drejtat dhe detyrimet respektive. Për shkak të specifikave të sipërcituara për vlefshmërinë e saj, ajo nuk mund të lidhet me veprime konkludente, për shkak se ligjvënësi ka përcaktuar dhe kërkon respektim të formës, për vlefshmërinë e saj. Ekzistenca e saj për shkak të këtyre specifikimeve nuk mundi të provohej as me dëshmitarët e sjellë nga pala e paditur në gjykim K. D dhe M.D.

Në pikën 7, të nenit 109 të ligjit nr. 35/2016 përcaktohet“7. Për çdo të drejtë ekonomike, e cila është kaluar sipas pikës 6, të këtij neni, interpretuesit dhe/ose ekzekutuesit do të gëzojnë të drejtën për përfitimin e shpërblimit të drejtë nga prodhuesi (producenti) i filmit”. Gjykata çmon se, mungesa e autorizimit nga ana e prindërve për pjesëmarrjen e paditëses në spot, passjell cënimin e të drejtave ekskluzive të paditesës, të tilla si e drejta për shpërndarjen e interpretimit/ ekzekutimit, e drejta për t’a dhënë me qira ose huadhënie, etj. Këto të drejta sipas nenit 109 të ligjit nr. 36/2015 janë të drejta që i përkasin ekskluzivisht palës paditëse në cilësinë e interpretueses/ekzekutueses dhe i kalojnë prodhuesit vetëm përmes një kontrate shkresore prodhimi.

Detyrimi ligjor për të formalizuar marrëdhënien juridike ndërmjet palëve, nëpërmjet një kontrate prodhimi/punësimi/porosie, etj., i takon të paditurit si personi juridik i cili ka prodhuar spotin (nenet 674 e 675 të Kodit Civil). Për rrjedhojë, në rastin në gjykim kemi të bëjmë me një veprim juridik të pavlefshëm. Në bazë të përcaktimit të dhënë në fjalinë e fundit të nenit 108 të Kodit Civil, pala që ka zotësi për të vepruar detyrohet t’i shpërblejë të miturit dëmin që ky ka pësuar për shkak se veprimi juridik konstatohet ose shpallet i pavlefshëm.

Në korelacion me këtë përcaktim, në nenin 172 të ligjit nr. 35/2016 është parashikuar “Shpërblimi për dëmin”, duke përcaktuar se: “1. Për shkeljet, sipas këtij ligji, parashikimet e këtij ligji do të jenë të zbatueshme në përputhje me rregullat e legjislacionit në fuqi që rregullojnë shkaktimin e dëmit.2. Kundërvajtësi do t’i paguajë mbajtësit të së drejtës dëmet në shumën që do të përcaktohet sipas rregullave në fuqi për kompensimin/shpërblimin e dëmit ose me shumën, për të cilën është rënë dakord mes palëve, ose sipas shpërblimit për përdorimin legjitim të asaj vepre. 3. Në qoftë se një e drejtë, sipas këtij ligji, është shkelur qëllimisht ose nga pakujdesia e rëndë, titullari i së drejtës mund të kërkojë pagimin, për të cilin është rënë dakord ndërmjet tyre, ose shpërblimin përkatës për këtë përdorim nga personi, i cili ka shkelur të drejtën e tij, pavarësisht nëse ai ka pësuar dëmtime për shkak të kësaj shkeljeje. 4. Në kërkesën për përcaktimin e dëmeve dhe përcaktimin e shumës së tyre, gjykata mban parasysh të gjitha rrethanat e rastit dhe, në veçanti, shkallën e dëmit të shkelësit, shumën për të cilën është rënë dakord ose shpërblimin nga përdorimi legjitim i veprës”.

Në vështrim të nenit 172/3 të ligjit nr. 35/2016, pala paditëse ka të drejtën të kërkojë nga pala e paditur ose shpërblimin përkatës të dëmit për përdorim të paautorizuar të interpretimit/ekzekutimit ose shumën e dakordësuar midis palëve ose shpërblimin për përdorim legjitim të asaj vepre. Duke pasur në konsideratë përmbajtjen e kësaj dispozite, por edhe rrethanat konkrete të faktit si më sipër cituar, pala paditëse, në disponim të së drejtës së saj, kërkon nga pala e paditur t’i shpërblejë dëmin përkatës për përdorim të paautorizuar të interpretimit/ekzekutimit. Duke pasur parasysh sa më sipër gjykata ka çmuar se, në rastin në gjykim i padituri shoqëria “K.S” sh.p.k duhet të dëmshpërblejë paditësen K.A për dëmin që i është shkaktuar asaj nga pjesëmarrja në spotin e “A”.

Shpërblimi i dëmit përcaktohet në nenet 608 e vijues të Kodit Civil. Elementët konstituues të këtij instituti janë: 1) Fakti i paligjshëm; 2) Faji; 3) Dëmi dhe 4) Lidhja shkakësore.

Fakti i paligjshëm rezultoi tërësisht i provuar, pasi pala e paditur e ka shpërndarë interpretimin e palës paditëse pa pasur një autorizim. Po ashtu, nuk ka asnjë veprim juridik nëpërmjet të cilit pala paditëse t’i ketë kaluar palës së paditur të drejtat pasurore ekskluzive, siç është e drejta për të shpërndarë veprën, për t’a dhënë me qera apo për t’a përdorur, etj. Madje, pala paditëse nuk rezulton as të jetë shpërblyer nga pala e paditur për shfrytëzimin e interpretimit të saj. Kryerja e veprimeve të tilla parashikohet si kundravajtje administrative nga gërma gj) e nenit 179 të ligjit nr. 35/2016, për të cilat pika 2 dhe 3 e këtij neni parashikon një gjobë nga 100.000 deri ne 500.000 lekë. Ndërsa, pika 6 e nenit 179 parashikon se ndaj personit juridik i cili kryen shkeljet mund të ndërmerret masa e ndalimit të kryerjes së aktiviteteve tregtare për një periudhe prej 1 viti.

Përsa i përket fajit, veprimet e sipërcituara janë kryer me faj (në formën e pakujdesisë së rëndë) sepse në rastin në gjykim pala e paditur ka kryer një veprim juridik me një të mitur nën moshën 14 vjeç, e cila është plotësisht e pazonja për të vepruar. Si rezultat i veprimeve të kundërligjshme ka ardhur edhe pasoja, cënimi i të drejtave të paditëses të njohura nga ligji nr. 35/2016 “Për të drejtat e autorit dhe të drejta të tjera të lidhura me to”. Gjykata ka vlerësuar të theksojë se, ne rastin e marrëdhënieve juridike civile, fajësia si element subjektiv prezumohet nga pikëpamja ligjore me vërtetimin e ekzistencës së elementit objektiv, atë të faktit të kundërligjshëm. Për këtë shkak, detyrimi për të provuar ekzistencën e mungesës së fajit i përket në çdo rast palës së paditur, e cila në çështjen objekt gjykimi nuk paraqet asnjë mjet provues nëpërmjet të cilit të vërtetojë se dëmi i ardhur është pa fajin e saj.

Gjykata ka vlerësuar se, në bazë të kësaj përgjegjësie, e njohur si përgjegjësia akuiliane (lex Aquilia de damno), cilido që shkel të drejtat dhe interesat e ligjshme të një tjetri detyrohet t’a dëmshpërblejë atë. Nëpërmjet dëmshpërblimit synohet rivendosja e plotë e të dëmtuarit (restitutio in integrum) në gjendjen e mëparshme (status quo ante), në të cilën ai do të gjendej nëse nuk do të ndodhte fakti i paligjshëm, jo vetëm në kuptimin e ngushtë ekonomik, por edhe në të mirat jopasurore që mishërojnë vlerat e njeriut.

Duke pasur parasysh sa më sipër, gjykata konkludoi se në rastin në gjykim pala paditëse K. A duhet të dëmshpërblehet nga pala e paditur shoqëria “K.S” sh.p.k për dëmin që i është shkaktuar. Fakti i shpërblimit të dëmit të shkaktuar paditëses është pranuar edhe nga i padituri i cili i ka ofruar si shpërblim shumën 1,000 Euro.

Në përcaktimin e vlerës së dëmit të shkaktuar paditëses gjykata ka marrë parasysh shkallën e dëmit që i është shkaktuar paditëses, faktin që ajo ka qenë e mitur, gjerësinë e shpërndarjes së spotit në TV me shikueshmëri shumë të lartë (Klan, Top Channel, etj...), rrjete sociale të tilla si facebook, etj. Gjithashtu, interpretimi i paditëses është shfaqur edhe në formën e një imazhi (fotografie) në billboarde të ndryshme dhe në veçanti në aeroportin e Rinasit (vend i cili ka një shikueshmëri shumë të lartë nga publiku) dhe Portin e Durrësit, etj. Në përcaktimin e vlerës së dëmit gjykata ka marrë në konsideratë gjithashtu vlerën e spotit që është 4.511.879,00 lekë, ndërkohë që pagesa e 22 personave me kontratë është 167.646 (njëqind e gjashtëdhjetë e shtatë mijë e gjashtëqind e dyzet e gjashtë) lekë, shumë kjo që përbën vetëm 3% të shumës totale të përfituar nga shoqëria “K. S” sh.p.k për realizmin e spotit. Ndërsa, shuma e përfituar nga secili interpretues përbën vetëm 0.2% të shumës totale të përfituar nga shoqëria “K. S” sh.p.k.

Duke pasur parsysh sa më sipër gjykata çmon që shpërblimi i plotë i dëmit të paditëses duhet të jetë në vlerën 300,000 (treqind mijë) lekë.