On Protection and Use of the Objects of Historical - Cultural Heritage
Non-official translation
The Law of the Republic of Kazakhstan dated 2 July 1992, No. 1488 – XII
Unofficial translation
Footnote. The title as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 21
July, 2007 No. 307 (the order of enforcement see Article 2 of the Law).
Footnote. Throughout the text after the word “Section” the numbers “I – IX” are
substituted respectively by the numbers “1-9” by the Law of the Republic of Kazakhstan
dated 20 December, 2004 No. 13.
Footnote. Throughout the text the word “SECTION” is substituted by the word
“Chapter”; the words “An authorized body on protection and use of historical - cultural
heritage” are substituted respectively by the words “An authorized body” by the Law of
the Republic of Kazakhstan dated 21 July, 2007 No. 307 (the order of enforcement see
Article 2 of the Law).
This Law determines the purposes, objects and legal basis in the field of
protection and use of the objects of historical - cultural heritage
Footnote. The preamble as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated
21 July, 2007 No. 307 (the order of enforcement see Article 2 of the Law).
Chapter 1. GENERAL PROVISIONS
Article 1. The legislation of the Republic of Kazakhstan on protection and
use of the objects of historical - cultural heritage
The legislation of the Republic of Kazakhstan on protection and use of the objects
of historical - cultural heritage shall be based on the Constitution of the Republic of
Kazakhstan and shall consist of this Law and other regulatory legal acts of the Republic
of Kazakhstan.
If the international treaty, ratified by the Republic of Kazakhstan establishes
the other rules, than those provided by this Law, the rules of international treaty
shall be applied.
Footnote. Article 1 is in the wording of the Law of the Republic of Kazakhstan
dated 20 December, 2004 No. 13. Article as amended by the Law of the Republic of
Kazakhstan dated 21 July, 2007 No. 307 (the order of enforcement see Article 2 of the
Law).
Article 2. Purposes of this Law
The purposes of this Law shall be:
1) objects definition of historical - cultural heritage, their protection and use;
2) securing the status of historical - cultural monuments to the objects of
historical - cultural heritage;
3) regulation of the rights and obligations of individuals and legal entities in
the scope of protection of the objects of historical - cultural heritage;
4) delineation of the competence of the state bodies in the field of protection of
the objects of historical - cultural heritage;
5) establishing of measures of responsibility for endamagement of the objects of
historical - cultural heritage.
Footnote. Article 2 is in the wording of the Law of the Republic of Kazakhstan
dated 21 July, 2007 No. 307 (the order of enforcement see Article 2 of the Law).
Article 3. The basic concepts, used in this Law
The following basic concepts shall be used in this Law:
1) the list of accounting estimate – a list of the objects of historical -
cultural heritage, revealed in order to grant them the status of historical and cultural
monuments;
2) ensemble – the groups of separate or united monuments, buildings and structures
of fortified, palace, dwelling, public, administrative, trade, facility, scientific,
educational purposes, as well as monuments and constructions of religious assignment, as
well as fragments of historical planning and buildings of settlements, localized on
traditional territories;
3) monuments archeology – stations, sites, burial mound, remains of dead villages,
strengthening, productions, channels, roads, ancient burial places, stone sculptures,
rock carvings and inscriptions, sites of historical and cultural layer of ancient
inhabited locality and other places, bear the traces of life and activity of ancient
human;
4) monuments of urban construction and architecture - architectural ensembles and
composites, historic centers, quarters, squares, streets, remains of ancient planning
and buildings of cities and other inhabited localities; constructions of civil,
dwelling, industrial, military, church architecture, public art of building, as well as
creations of monumental, ornamental and applied, garden art, natural landscapes linked
with them;
5) preservation order – a document, recording the state of monument of history and
culture as of the date of execution of this document and maintain conditions of
monuments of history and culture by owner and user;
6) monuments of history and culture – separate structures, buildings,
constructions and ensembles, historical-cultural landscapes and other places of
interest, created by human or being the joint creation of human and nature, linked with
historical past of the people, development of society and state, included in the State
list of monuments of history and culture;
7) archeological works on monuments of history and culture - the realization of
the field researches by archaeological excavation, prospects and expertizes of monuments
of archeology;
8) historical-cultural reserve – ensembles and composites of monuments,
representing special historical, scientific and art value;
9) user of the monument of history and culture – an individual or legal entity, to
whom the right of use of history and culture monument is assigned on the grounds of
contract with his (her) owner, in accordance with this Law;
10) scientific and restoration works on the monuments of history and culture – all
types of production, scientific and research and project works, except of archeological,
carrying out on historical and cultural monuments;
11) objects of historical – cultural heritage – the objects of immovable property,
linked with them creations of art, sculpture, applied art, science and technology and
other artefact, resulted from historical events, representing value in terms of history,
archeology, architecture, urban construction, art, science and technology, aesthetics,
ethnology and anthropology, social culture;
12) an authorized body on protection and use of objects of historical-cultural
heritage (an authorized body) – the central executive body, carrying out the state
regulation in the field of protection and use of the objects of historical-cultural
heritage;
13) historical-cultural expertize – conclusion, including a set of organizational,
analytical and practical events, directed to establishment of historical-cultural
significance and degree of preservation of object of historical-cultural heritage;
14) historical- architectural key plan – a document of history and culture and
newly revealed objects, representing historical, scientific, art and cultural values.
Footnote. Article 3 is in the wording of the Law of the Republic of Kazakhstan
dated 21 July, 2007 No. 307 (the order of enforcement see Article 2 of the Law).
Article 4. Types of monuments of history and culture, their protection and
use 1. The monuments of History and culture shall be divided into following types:
1) monuments of urban construction and architecture;
2) monuments of archeology;
3) ensembles.
4. Protection and use of monuments of history and culture shall include the system
of measures, directed to:
1) revelation, research and propaganda of the objects of historical-cultural
heritage;
2) consolidation of the objects of historical - cultural heritage of the status of
historical and cultural monuments;
3) ensuring of protection from destruction, act of vandalism, mystification,
hoaxes, distortion, making of unjustified amendments, exemption from historical context;
4) renaissance and preservation by conducting of archeological and scientific and
restoration works;
5) maintenance in accordance with the regulations, ensuring their safety;
6) use of ethno cultural environment in the process of renaissance, as well as in
scientific and educational purposes.
Footnote. Article 4 is in the wording of the Law of the Republic of Kazakhstan
dated 21 July, 2007 No. 307 (the order of enforcement see Article 2 of the Law).
Article 5. The status of objects of historical-cultural heritage
The objects of historical-cultural heritage shall acquire the status of the
monuments of history and culture from the date of recognition as such according to the
procedure, established by this Law.
For adoption of decision on including of the objects of historical-cultural
heritage in the State list of history and culture monuments, the documents shall be
presented according to the procedure, established by the Government of the Republic of
Kazakhstan.
Recognition the objects of historical-cultural heritage as the monuments of
history and culture shall be consolidated by confirmation it in the State list of the
monuments of history and culture of international, republican and local significance,
subject to the compulsory official publication. The archeological monuments shall
acquire status as the monuments of history and culture from the moment of their
revelation.
The monuments of history and culture in the Republic of Kazakhstan shall subject
to the mandatory protection and preservation according to the procedure, established by
this Law, shall possess with the special legal regime of their use, change of right of
ownership on it and withdrawal of their status.
Withdrawal of the status of the history and culture monument and exception from
the State list of the monuments of history and culture shall be allowed only in the case
of full physical object loss and (or) loss of historical-cultural significance by the
decision of the Government of the Republic of Kazakhstan on presentation by the
authorized body, local executive bodies of regions, (city of republican significance,
the capital), coordinated with the special commission of the authorized body, on the
grounds of conclusion of historical-cultural expertizes.
Revealed objects of historical and cultural heritage shall be included in the list
of accounting estimate and shall subject to the protection equally with the monuments of
history and culture in accordance with this Law until adoption of conclusive decision.
Footnote. Article 5 is in the wording of the Law of the Republic of Kazakhstan
dated 20 December, 2004 No. 13. Article as amended by the Law of the Republic of
Kazakhstan dated 21 July, 2007 No. 307 (the order of enforcement see Article 2 of the
Law).
Article 6. (Is excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 20
December, 2004 No. 13)
Article 7. The competence of the Republic of Kazakhstan on protection,
preservation and use of the objects of historical-cultural heritage The Republic of Kazakhstan shall provide protection, preservation and use of the
monuments of history and culture in the name of appropriate state bodies.
The following history and culture monuments shall also be the subject to the
protection, preservation and use in accordance with the international treaties:
1) being property of the Republic of Kazakhstan, but located in the territories of
other states;
2) being property of other state, but located in the territory of the republic of
Kazakhstan;
3) being property of other state, located on their territories, but historically
related to the Republic of Kazakhstan.
The Republic of Kazakhstan shall take measures on revelation, accounting
management, preservation and return to the historical homeland of the objects of
historical-cultural heritage, located beyond its borders and recognized as historical -
cultural property of the people of Kazakhstan.
Footnote. Article 7 as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 21
July, 2007 No. 307 (the order of enforcement see Article 2 of the Law).
Chapter 2. SPECIAL ASPECTS OF EFFECTUATION OF RIGHT OF OWNERSHIP ON THE
OBJECTS OF HISTORICAL-CULTURAL HERITAGE
Article 8. Regulation of relations of property Relations of property on the monuments of history and culture shall be regulated
by the Civil Code of the Republic of Kazakhstan and other Laws of the Republic of
Kazakhstan. Special aspects of effectuation of right of ownership on the monuments of
history and culture shall be established by this Law.
Footnote. Article 8 as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 20
December, 2004 No. 13. Article as amended by the Law of the republic of Kazakhstan dated
21 July, 2007 No. 307 (the order of enforcement see Article 2 of the Law).
Article 9. The objects of right of property The objects of historical-cultural heritage, recognized as the monuments of
history and culture shall be the objects of right of property on the monuments of
history and culture according to the procedure, established by this Law.
Footnote. Article 9 is in the wording of the Law of the Republic of Kazakhstan
dated 21 July, 2007 No. 307 (the order of enforcement see Article 2 of the Law).
Article 10. The subjects of the right of property The subjects of the right of property on the objects of historical-cultural
heritage shall be the Republic of Kazakhstan, individuals and legal entities.
Footnote. Article 10 is in the wording of the Law of the Republic of Kazakhstan
dated 21 July, 2007 No. 307 (the order of enforcement see Article 2 of the Law).
Article 11. The state property on the monuments of history and culture
The monuments of history and culture, located in the territory of the Republic of
Kazakhstan and not belonging to other subjects, shall be an exclusive property of the
Republic of Kazakhstan.
The Republic of Kazakhstan shall acquire the right of property on the monuments of
history and culture, constituent the historical-cultural heritage of Kazakh and other
people, residing in the Republic of Kazakhstan, having the historical-cultural value
under contracts with their owners.
An authorized body shall carry out the powers of owner on the monuments of
international and republican significance on behalf of the Republic of Kazakhstan, and
on the monuments of history and culture of local significance – the local executive
bodies of regions (city of republican significance, the capital), districts (cities of
regional significance).
Footnote. Article 11 as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 20
December, 2004 No. 13. Article as amended by the Law of the republic of Kazakhstan dated
21 July, 2007 No. 307 (the order of enforcement see Article 2 of the Law).
Article 12. The rights of the subjects of property The rights of possession, use and disposition of the monuments of history and
culture as the objects of property, except of the rights of their self-destruction shall
vest to the owner.
Citizen, owned a monument of history and culture, shall have a right to require
the non-disclosure of its contents or unavailable for research and public demonstration
for the term of up to fifty years, if the object of property belong to him (her) by
right of inheritance and its origin or content related with the personality of the
testator or the ancestors of the owner.
The owner shall have a right to deriving of profit (acquisition of income) in the
results of use and exploitation of the monuments of history and culture, limited by
obligations of its protection.
Footnote. Article 12 as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 20
December, 2004 No. 13. Article as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated
21 July, 2007 No. 307 (the order of enforcement see Article 2 of the Law).
Article 13. Obligations of owners
Owners of the monuments of history and culture shall carry out the activity on
their protection and shall be obliged to:
1) take measures on protection of the monuments of history and culture;
2) (is excluded from 21 July, 2007 No. 307)
3) inform the local executive bodies of regions (city of republican significance,
the capital), districts (cities of regional significance) on supposed and accomplished
amendments of right of property;
4) (is excluded from 21 July, 2007 No. 307)
5) coordinate conducting of scientific and restoration works on the monuments of
history and culture of international and republican significance with the authorized
body, on the monuments of history and culture of local significance with the local
executive bodies of regions (city of republican significance, the capitan( �
6) provide access to the monument of history and culture in scientific, cultural
and other purposes according to the procedure and within the limits, established by the
special agreements with the local executive bodies of regions (city of republican
significance, the capital), districts (cities of regional significance).
Obligations of owners and users of the monuments of history and culture shall be
recorded in the preservation order, provided by the local executive bodies of regions
(city of republican significance, the capital).
Obligations, provided in a first part of this Article, shall be referred equally
to the users of the monuments of history and culture.
Footnote. Article 13 is in the wording of the Law of the Republic of Kazakhstan
dated 20 December, 2004 No. 13. Article as amended by the Law of the Republic of
Kazakhstan dated 21 July, 2007 No. 307 (the order of enforcement see Article 2 of the
Law).
Article 14. Seizure withdrawal of thriftlessly contained monuments of history
and culture In the cases when the owner of the monuments of history and culture thriftlessly
contains these monuments, which threatens the loss of their significance, such monuments
shall be withdrawn by the court decision from the owner by the state by redemption or
shall be sold from public auctions in recognition of peculiarities, provided by this
Article.
Withdrawal the monument of history and culture from the owner, being his (her)
dwelling house or housing unit, privately owned, shall not be carried out without
assignment him (her) other housing unit according to the procedure, established by the
legislation of the Republic of Kazakhstan and adequate compensation under contract.
Footnote. Article 14 is in the wording of the Law of the Republic of Kazakhstan
dated 01.03.2011 No. 414-IV (shall be enforced from the date of its official
publication).
Article 15. Privileges upon acquisition of right of property to the monument
of history and culture
The owners of the parts of monument of history and culture, being in the joint
shared property, shall have a preferential right to acquisition in ownership the other
parts of this monument of history and culture.
Preferential right to acquire of other parts of the monument of history and
culture, provided in the first part of this Article, shall be distributed in the case,
when the buyer’s property has not the status of monument of history and culture.
The state shall have a right to preferential acquisition at the market (auction)
price, except of the cases, specified in the first and second parts of this Article.
Footnote. Article 15 as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 21
July, 2007 No. 307 (the order of enforcement see Article 2 of the Law).
Chapter 3. STATE MANAGEMENT IN THE FIELD OF PROTECTION OF THE OBJECTS OF
HISTORICAL-CULTURAL HERITAGE
Footnote. Title of chapter 3 as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan
dated 21 July 2007 N 307 (the order of enforcement see Article 2 of the Law).
Article 16. Public servants and system of the bodies of the state management
in the field of protection, preservation and use of the objects of historical-
cultural heritage
The state management in the field of protection, preservation and use of the
objects of historical-cultural heritage in the Republic of Kazakhstan shall carry out:
1) The President of the Republic of Kazakhstan;
2) The Government of the Republic of Kazakhstan;
3) an authorized body;
4) the local executive bodies of regions, cities of republican significance, the
capital, districts, cities of regional significance.
Footnote. Article 16 is in the wording of the Law of the Republic of Kazakhstan
dated 05.07.2011 No. 452-IV (shall be enforced from 13.10.2011).
Article 17. The Competence of the Government of the Republic of Kazakhstan in
the field of protection and use of the objects of historical-cultural heritage
The Government of the Republic of Kazakhstan shall:
1) develop the basic directions of the state policy in the field of protection and
use of the objects of historical-cultural heritage;
2) confirm the provision on the authorized body;
3) establish the rental rates for use of the monuments of history and culture,
being in the state property;
4) confirm the rules of protection and maintenance of the monuments of history and
culture;
5) confirm the rules of revelation, record, attachment and withdrawal of the
status of the monuments of history and culture;
6) confirm the rules of issuing of preservation orders on the monuments of history
and culture;
7) confirm the qualifying requirements, representing upon licensing of the
activity on carrying out of archeological, scientific and restoration works on the
monuments of history and culture;
8) confirm the procedure of assignment the use of the monuments of history and
culture of international and republican significance;
9) confirm the procedure of determination and regime of the use of protective
zones, control zones of building and zones of protected natural landscape of the objects
of historical-cultural heritage;
10) exercise other functions, imposed on it by the Constitution, the Laws of the
Republic of Kazakhstan and the acts of the President of the Republic of Kazakhstan.
Footnote. Article 17 is in the wording of the Law of the Republic of Kazakhstan
dated 21.07.2007 No. 307 (the order of enforcement see Article 2 of the Law); as amended
by the Laws of the Republic of Kazakhstan dated 05.07.2011 No. 452-IV (shall be enforced
from 13.10.2011); dated 15.07.2011 No. 461-IV (shall be enforced from 30.01.2012).
Article 18. The competence of the local executive bodies of regions (city of
republican significance, the capital), districts (cities of regional
significance)
The local executive bodies of regions (city of republican significance, the
capital) shall:
1) provide revelation, record, protection, use of the objects of historical-
cultural heritage and conducting of scientific and restoration works on the monuments of
history and culture;
2)(is excluded from 21 July, 2007 No. 307)
3) provide the measures on organization of record, protection, scientific and
restoration works on the monuments of history and culture of local significance in the
plans of economic and social development of relevant territory;
4) decide the issue on assignment for use of the monuments of history and culture
of local significance, being the state property;
5)(is excluded from 21 July, 2007 No. 307)
6) enforce the measures on revelation, study, preservation of the monuments of
history and culture of all categories, making of historical and architectural basic
plans and schematic maps on agreement with the authorized body upon development and
confirmation of the projects of planning, building and reconstruction of cities and
other inhabited localities;
7) form the preservation orders on the monuments of history and culture and
control their execution by the owners and users;
8) apply on bringing to responsibility of individuals and legal entities,
violating the legislation of the Republic of Kazakhstan on protection and use of the
monuments of history and culture;
9) contribute suggestions on formation of commissions on protection of the
monuments of history and culture in the local executive body of region (city of
republican significance, the capitan( �
10) conduct the work on revelation, record, protection of the objects of
historical-cultural heritage;
11) consider and coordinate of scientific and planning documentation for all kind
of works on the monuments of history and culture and their protective zones, development
plans, buildings and reconstruction;
12) carry out protection and use of the monuments of history and culture, objects
of environment, linked with the monuments of history and culture in coordination with
the interested state bodies;
13) carry out the state control of use and the order of maintenance, as well as
execution of archaeological, scientific and restoration works on the monuments of
history and culture of local significance on the relevant territories;
14) issue instructions to the owners and user of the monuments of history and
culture on violation this Law by them;
15) apply other measures of administrative influence on the grounds and according
to the procedure, provided by the legislation of the Republic of Kazakhstan on
administrative offences;
16) exercise other powers in the interests of local state management, imposed on
the local executive bodies by the legislation of the Republic of Kazakhstan.
The local executive bodies of districts (cities of regional significance) in its
territory shall:
1) assist organization of patronage of individuals and legal entities over the
monuments of history and culture;
2) engage society to carrying out of measures on protection and propaganda of the
monuments of history and culture;
3) enforce the legislation of the Republic of Kazakhstan on protection and use of
the objects of historical-cultural heritage;
4) decide the issue on suspension, as well as prohibition of construction and
other works, creating a danger for the monuments of history and culture on presentation
of the authorized body;
5) contribute suggestions to the local executive bodies of regions (city of
republican significance, the capital) or to the authorized body within its competence,
on disposal of damage, threatening of destruction of the monuments of history and
culture;
6) contribute suggestions on announcement of the objects of historical-cultural
heritage as protected on the ground of historical-cultural expertizes;
7) exercise other powers in the interests of local state management, imposed on
the local executive bodies by the legislation of the Republic of Kazakhstan.
Footnote. Article 18 is in the wording of the Law of the Republic of Kazakhstan
dated 20.12.2004 No. 13; as amended by the Laws of the Republic of Kazakhstan dated
21.07.2007 No. 307 (the order of enforcement see Article 2 of the Law); dated 05.07.2011
No. 452-IV (shall be enforced from 13.10.2011).
Article 19 as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 16.05.2014 No. 203-
V (shall be enforced upon expiry of six months after its first official publication).
Article 19. The competence of the authorized body
An authorized body shall:
1) realize the state policy in the field of protection and use of the monuments of
history and culture;
2) carry out the state control of execution of archeological, scientific and
restoration works on the monuments of history and culture of international and
republican significance;
3) develop and confirm the regulatory legal acts on issues of protection and use
of the monuments of history and culture;
4) issue a license to conduct of archeological and (or) scientific and restoration
works on the monuments of history and culture according to the procedure, established by
the legislation of the Republic of Kazakhstan;
5)is excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 13.01.2014 No. 159-V
(shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official
publication);
6) adopt decisions on assignment for use of the monuments of history and culture
of international and republican significance, being the state property;
7) confirm the rules of conducting of historical-cultural expertizes;
8) Get approval for the projects of planning, building and reconstruction of
cities and other inhabited localities, having the monuments of history and culture;
9) enforce requirements of the legislation of the Republic of Kazakhstan in the
field of protection and use of the objects of historical-cultural heritage;
10) carry out the state control of use and the order of maintenance of the
monuments of history and culture of international and republican significance;
11) apply other measures of administrative influence on the grounds and according
to the procedure, provided by the legislation of the Republic of Kazakhstan on
administrative offences;
12) carry out control of construction of new monuments of history and culture;
13) develop the procedure of determination and regime of the use of protective
zones, control zones of building and zones of protected natural landscape of the objects
of historical-cultural heritage;
14) develop and confirm the forms of compulsory departmental accounting, prompt
sheets, rating rationale of risk level, semi-annuals plans of conduct of verifications
in accordance with the Law of the Republic of Kazakhstan “On the state control and
supervision in the Republic of Kazakhstan”;
15) carry out other powers, provided by this Law, other Laws of the Republic of
Kazakhstan, the acts of the President of the Republic of Kazakhstan and the Government
of the Republic of Kazakhstan.
Footnote. Article 19 is in the wording of the Law of the Republic of Kazakhstan
dated 21.07.2007 No. 307 (the order of enforcement see Article 2 of the Law); as amended
by the Laws of the Republic of Kazakhstan dated 17.07.2009 No. 188-IV (the order of
enforcement see Article 2); dated 19.03.2010 No. 258-IV; dated 06.01.2011 No. 378-IV
(shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official
publication); dated 05.07.2011 No. 452-IV (shall be enforced from 13.10.2011); dated
10.07.2012 No. 36-V(shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first
official publication); dated 03.07.2013 No. 124-V (shall be enforced upon expiry of ten
calendar days after its first official publication); dated 13.01.2014 No. 159-V (shall
be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication).
Article 20. The competence of the state body of management of archives and
documentation of the Republic of Kazakhstan in the field of protection and use
of historical-cultural heritage
(Article is excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 21 July, 2007
No. 307 (the order of enforcement see Article 2 of the Law)
Article 20-1. The state control
1. The purpose of the state control in the field of protection and use of the
objects of historical-cultural heritage shall be enforcement by the individuals and
legal entities of the legislation of the Republic of Kazakhstan in the field of
protection and use of the objects of historical-cultural heritage.
2. The state control in the field of protection and use of the objects of
historical-cultural heritage, carrying out by the authorized body shall include control
of:
1) the state of using and procedure of maintenance of the monuments of history and
culture of all categories;
2) construction of new monuments of history and culture;
3) observance of conditions of issued license by the licensee;
4) execution of archeological, scientific and restoration works on the monuments
of history and culture of international and republican significance.
3. The state control in the field of protection and use of the objects of
historical-cultural heritage, carrying out by the local executive bodies of regions
(city of republican significance, the capital), shall include:
1) the state control of the state of using and procedure of maintenance of the
monuments of history and culture of local significance;
2) the state control of execution of archeological, scientific and restoration
works on the monuments of history and culture of local significance.
4. The state control in the field of protection and use of the objects of
historical-cultural heritage shall be carried out by the authorized body, local
executive bodies of regions (city of republican significance, the capital) in the form
of inspection.
5.Is excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 17.07.2009 No. 188-IV
(the order of enforcement see Article 2).
6.Is excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 17.07.2009 No. 188-IV
(the order of enforcement see Article 2).
7. The state control in the field of protection and use of the objects of
historical-cultural heritage shall be carried out in the form of inspection and other
forms.
Inspection shall be carried out in accordance with the Law of the Republic of
Kazakhstan “On the state control and supervision in the Republic of Kazakhstan”. Other
forms of the state control shall be carried out in accordance with this Law.
Footnote. Chapter 3 is supplemented by Article 20-1 in accordance with the Law of
the Republic of Kazakhstan dated 21 July, 2007 No. 307 (the order of enforcement see
Article 2 of the Law); as amended by the Laws of the Republic of Kazakhstan dated
17.07.2009 No. 188-IV (the order of enforcement see Article 2); dated 06.01.2011 No.
378-IV (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official
publication).
Chapter 4. FINANCING OF THE FIELD OF PROTECTION AND USE OF HISTORICAL-
CULTURAL HERITAGE (Chapter 4 is excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 21 July, 2007 No.
307 (the order of enforcement see Article 2 of the Law)
Article 21. (Is excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 20
December, 2004 No. 13)
Chapter 5. PARTICIPATION OF PHYSICAL AND LEGAL ENTITIES IN CARRYING OUT OF
MEASURES ON PROTECTION AND USE OF THE OBJECTS OF HISTORICAL-CULTURAL HERITAGE Footnote. Title of chapter 5 is in the wording of the Law of the Republic of
Kazakhstan dated 21 July, 2007 No. 307 (the order of enforcement see Article 2 of the
Law).
Article 22. Participation of physical and legal entities in carrying out of
measures on protection and use of the objects of historical-cultural heritage
Individuals and legal entities shall participate in propaganda and popularization
of the monuments of history and culture, shall assist to the local executive bodies of
regions (city of republican significance, the capital) in carrying out of measures on
protection, preservation and use of the monuments of history and culture.
Individuals and legal entities shall have a right to establish the patronage under
the monuments of history and culture in order to ensure their safety.
Footnote. Article 22 is in the wording of the Law of the Republic of Kazakhstan
dated 21 July, 2007 No. 307 (the order of enforcement see Article 2 of the Law).
Article 23. Participation of Kazakh society of protection of monuments of
history and culture in carrying out of measures on protection and use of
historical-cultural heritage
(Article is excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 21 July,
2007 No. 307 (the order of enforcement see Article 2 of the Law)
Article 24. Participation of National Academy of Sciences of the Republic of
Kazakhstan in protection and use of historical-cultural heritage
(Article is excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 21 July,
2007 No. 307 (the order of enforcement see Article 2 of the Law)
Chapter 6. THE STATE RECORD OF THE MONUMENTS OF HISTORY AND CULTURE
Article 25. (Is excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 20
December, 2004 No. 13)
Article 26. Rating the monuments of history and culture to the categories of
the monuments of international, republican and local significance
In order of effective accounting management and protection of the monuments of
history and culture, the monuments shall be subdivided into the following categories:
1) the monuments of history and culture of international significance,
representing historical, scientific, architectural, art and memorial values, including
in the List of World Cultural and Natural Heritage UNESCO;
2) the monuments of history and culture of republican significance, representing
historical, scientific, architectural, art and memorial values, having special
importance for history and culture of all country;
3) the monuments of history and culture of local significance, representing
historical, scientific, architectural, art and memorial values, having special
importance for history and culture of regions (city of republican significance, the
capital), districts (cities of regional significance).
Footnote. Article 26 is in the wording of the Law of the Republic of Kazakhstan
dated 20 December, 2004 No. 13.
Article 27. The procedure of confirmation of lists of the monuments of
history and culture The list of the monuments of history and culture, proposed for inclusion in the
List of World Cultural and Natural Heritage UNESCO, shall be represented by the
Government of the Republic of Kazakhstan according to the procedure, established by the
legislation of the Republic of Kazakhstan.
The state list of the monuments of history and culture of republican significance
shall be confirmed by the Government of the Republic of Kazakhstan on presentation of
the authorized body.
The state list of the monuments of history and culture of local significance shall
be confirmed by the local executive bodies of regions (city of republican significance,
the capital) in coordination with the authorized body.
Footnote. Article 27 is in the wording of the Law of the Republic of Kazakhstan
dated 20 December, 2004 No. 13. Article as amended by the Law of the Republic of
Kazakhstan dated 21 July, 2007 N 307 (the order of enforcement see Article 2 of the
Law).
Article 28. The procedure of formation and composition of the special
commission of the authorized body The special commission, composed of scientists, specialists, artists and people of
art, representatives of creative unions and other public associations shall be created
by the authorized body for preparation of conclusion on recognition of the objects of
historical-cultural heritage as the monuments of history and culture, as well as
withdrawal of their status.
Footnote. Article 28 is in the wording of the Law of the Republic of Kazakhstan
dated 20 December, 2004 No. 13. Article as amended by the Law of the Republic of
Kazakhstan dated 21 July, 2007 No. 307 (the order of enforcement see Article 2 of the
Law).
CHAPTER 7. THE PROCEDURE FOR USE OF THE MONUMENTS OF HISTORY AND CULTURE
Footnote. Title of chapter 7 is in the wording of the Law of the Republic of
Kazakhstan dated 21 July, 2007 No. 307 (the order of enforcement see Article 2 of the
Law).
Article 29. Using of the monuments of history and culture
The monuments of history and culture shall be used in order renaissance and
development of spiritual and cultural traditions of people of Kazakhstan, as well as in
scientific and educational purposes.
Regime of using of the monuments of history and culture of cities and other
inhabited localities shall be determined in the projects in their zones of protection,
confirmed by the local executive bodies of region (city of republican significance, the
capital), in accordance with the rules of protection and use of the monuments of history
and culture,
Footnote. Article 29 as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 20
December, 2004 No. 13. Article as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated
21 July, 2007 No. 307 (the order of enforcement see Article 2 of the Law).
Article 30. Procedure and conditions of assignment the monuments of history
and culture in use
Assignment the monuments of history and culture for use to individuals and legal
entities for scientific, cultural and educational, tourist and other purposes shall be
carried out according to the procedure, determined by this Law.
The monuments of history and culture of local significance shall be assigned for
use by the decision of local executive bodies of regions (city of republican
significance) in accordance with this Law.
The monuments of history and culture of international and republican significance
shall be assigned for use by the decision of the authorized body.
Footnote. Article 4 as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 20
December, 2004 No. 13. Article as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated
21 July, 2007 No. 307 (the order of enforcement see Article 2 of the Law).
Article 31. Activity of museums, libraries, archives, educational
institutions, other institutions and organizations on ensuring protection and
preservation of the monuments of history and culture, being in their use
(Article is excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 21 July,
2007 No. 307 (the order of enforcement see Article 2 of the Law)
Article 32. Deprivation of right of using the monuments of history and
culture
Individuals and legal entities, in use of which are the monuments of history and
culture, shall be forfeited the right of using, in case of breach of duty by them of
using the monuments of history and culture in accordance with their nature and purpose,
in the result of which the monument of history and culture shall be incurred to
threatening of disposal of damage.
Deprivation of right of using the monuments of history and culture depending on
its category may be executed only by the court decision on the grounds of application of
owner of the monument of history and culture or the authorized body, local executive
body of region (city of republican significance, the capital), unless otherwise provided
by the preservation order of the monument of history and culture.
Footnote. Article 32 as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 20
December, 2004 No. 13. Article as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated
21 July, 2007 No. 307 (the order of enforcement see Article 2 of the Law).
Article 33. Protection of the monuments of history and culture, located on
land, assigned for use
Individuals and legal entities shall be obliged to protect the monuments of
history and culture, located on land, assigned them for use.
Footnote. Article 33 is in the wording of the Law of the Republic of Kazakhstan
dated 21 July, 2007 No. 307 (the order of enforcement see Article 2 of the Law).
Article 34. Scientific and restoration works on the monuments of history and
culture
1. Scientific and restoration works on the monuments of history and culture shall
include:
1) scientific research - the package of measures, directed to study, evaluation of
quality and degree of preservation of the monument of history and culture in order of
creation of construction documentation and performance of necessary works on its
maintenance.
2) preservation - the package of measures, preserving the monument of history and
culture from further destruction and providing the strengthening and protection of
constructional parts and decorative elements without change of traditional figure of the
monument. Preservation shall include emergency works, consisting of measures, providing
the physical preservation of the monument.
3) restoration – the package of measures, providing preservation and disclosure of
historical, architectural and art figure of the monument of history and culture by
removing it from the layers, not having values ??and distort the figure of the monument,
replenishment of lost elements of the building, ensemble, complex on the base of data
based on science;
4) recreation – the package of measures on restore the lost monument of history
and culture in the existence of sufficient scientific data and special historical,
scientific, art or other cultural significance of the monument of history and culture;
5) repair - the package of measures on maintain of the technical state of the
monument of history and culture by performance of periodic works without change of its
current figure;
6) adjusting - the package of measures, executed in order to create conditions for
the modern use of the monument of history and culture without historical and cultural
monument without endamagement of its historical, art value and preservation.
2. Scientific and restoration works on the monuments of history and culture of
international and republican significance shall be carried out under control of the
authorized body, on the monuments of history and culture of local significance – under
control of local executive bodies of regions (city of republican significance, the
capital).
3. Scientific and restoration works on the monuments of history and culture shall
be carried out at the expense of budget funds, attracting investments, as well as at the
expense of owners and users of the monuments of history and culture.
4. Scientific and restoration works on the monuments of history and culture shall
be carried out by individuals and legal entities on the base of license.
Footnote. Article 34 is in the wording of the Law of the Republic of Kazakhstan
dated 21 July, 2007 No. 307 (the order of enforcement see Article 2 of the Law).
Article 35. Coordination with the authorized body of the projects of
planning, building and reconstruction of cities and other inhabited localities,
having the monuments of history and culture The projects of planning, building and reconstruction of cities and other
inhabited localities, as well as land-use maps, having the monuments of history and
culture, shall subject to coordination with the authorized body.
Footnote. Article 35 as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 20
December, 2004 No. 13.
Article 36. The zones of protection of monuments of history and culture 1. Protective zones, control zones of building and zones of protected natural
landscape shall be established according to the procedure, determined by the legislation
of the Republic of Kazakhstan in order of providing of protection of the monuments of
history and culture.
2. Borders of protective zones, control zones of building and zones of protected
natural landscape of the objects of historical-cultural heritage shall be confirmed by
the local representative bodies (maslikhats) of regions (city of republican
significance, the capital) on presentation of relevant local executive bodies and shall
be introduced in the historical-architectural basic plan and schematic map of relevant
locality, where the location of the monuments of history and culture and newly
discovered objects are recorded.
3. The measures of administrative influence may be applied by the authorized body
within the specified zones according to the procedure, provided by the legislation of
the Republic of Kazakhstan on administrative violations.
Footnote. Article 36 is in the wording of the Law of the Republic of Kazakhstan
dated 21 July, 2007 No. 307 (the order of enforcement see Article 2 of the Law).
Article 37. Protection of historical-cultural reserves
Ensembles and composites of monuments of history and culture, territory,
representing the special historical, scientific, art or other cultural values may be
declared as the historical-cultural reserves, protection of which shall be carried out
on the grounds of special Provisions on it.
Footnote. Article 37 as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 21
July, 2007 No. 307 (the order of enforcement see Article 2 of the Law).
Article 38. Prohibition of movement and change of the monuments of history
and culture
1. Movement and change of the monuments of history and culture shall be
prohibited.
2. Exclusion shall be allowed only in the cases of destruction of more than
seventy percent of the monument of history and culture or loss of historical-cultural
values, or if its movement entail improvement of conditions of its preservation, on
agreement with the special commission of the authorized body on the ground of conclusion
of historical-cultural expertize:
1) by the decision of the Government of the Republic of Kazakhstan on presentation
of the authorized body on the monuments of history and culture of international and
republican significance;
2) by the decision of the authorized body on presentation of local executive
bodies of regions (city of republican significance, the capital) on the monuments of
history and culture of local significance.
3) Individuals and legal entities, receiving such decision, shall be obliged to
ensure the observance of conditions, provided by the legislation of the Republic of
Kazakhstan upon movement or change of the monument, and an authorized body shall be
obliged to conduct the works on scientific study and fixing of the monument of history
and culture.
3. Expenses, linked with carrying out of specified works, shall be carried out at
the expense of individuals and legal entities, receiving decision to movement or change
of the monument of history and culture.
Article 39. Protection of the monuments of historical-cultural heritage upon
territory development
1. Research works on revelation of the objects of historical-cultural heritage
shall be executed upon territory development to allocation of the land plots.
2. In case of detection of the objects, having historical, scientific, art and
other cultural value, the individuals and legal entities shall be obliged to suspend the
further conduct of works and shall inform on it the authorized body.
3. Conduct of the works, which may create danger to the carrying out of objects of
historical-cultural heritage shall be prohibited.
Footnote. Article 39 is in the wording of the Law of the Republic of Kazakhstan
dated 21 July, 2007 No. 307 (the order of enforcement see Article 2 of the Law).
Article 40. Conducting of excavations and reconnaissance on the monuments of
archeology
Conducting of excavations and reconnaissance on the monuments of archeology shall
be allowed in existence of a license.
A license on the archaeological and (or) scientific-restoration works on the
monuments of history and culture in the territories of the Republic of Kazakhstan shall
be issued to the authorized bodies in coordination with the local executive bodies of
regions (city of republican significance).
All the materials and findings, received by the legal entities and individuals of
the Republic of Kazakhstan and other states in the results of archeological researches
in the territory of Kazakhstan, shall be transferred to the state museums of the
Republic of Kazakhstan after scientific fixation and processing. Their export beyond the
Republic of Kazakhstan shall be prohibited.
Footnote. Article 40 as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 20
December, 2004 No. 13. Article as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated
21 July, 2007 No. 307 (the order of enforcement see Article 2 of the Law).
Article 41. Imports and exports of the monuments of history and culture The procedure of imports in the territory of the Republic of Kazakhstan and
exports from the territory of the Republic of Kazakhstan shall be determined by the
legislation of the Republic of Kazakhstan.
Chapter 8. RESPONSIBILITY FOR VIOLATION OF THE LEGISLATION OF THE REPUBLIC OF
KAZAKHSTAN ON PROTECTION AND USE OF THE OBJECTS OF HISTORICAL-CULTURAL HERITAGE
AND CONTROL OF ITS EXECUTION Footnote. Title of chapter 8 as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan
dated 21 July, 2007 No. 307 (the order of enforcement see Article 2 of the Law).
Article 42. Responsibility for violation of the legislation of the Republic
of Kazakhstan on protection of the objects of historical-cultural heritage
Persons, guilty in violation of the legislation of the Republic of Kazakhstan on
protection of the objects of historical-cultural heritage, in terms of an action and
omission, shall bear responsibility in accordance with the Laws of the Republic of
Kazakhstan.
Individuals and legal entities, injured the monument of history and culture or its
protective zone, shall be obliged to reconstruct the monument of history and culture or
its protective zone, and upon impossibility of this – to compensate the inflicted
damages in accordance with the civil legislation of the Republic of Kazakhstan.
Reconstruction of the monument of history and culture or its protective zone shall be
carried out under control of the authorized body.
Footnote. Article 42 as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 20
December, 2004 No. 13. Article as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated
21 July, 2007 No. 307 (the order of enforcement see Article 2 of the Law).
Article 43. Control of execution of the legislation of the Republic of
Kazakhstan on protection and use of the objects of historical-cultural heritage
Control of execution of the legislation of the Republic of Kazakhstan on
protection and use of the objects of historical-cultural heritage shall carry out:
1) local executive bodies of regions (city of republican significance, the
capital), districts (cities of regional significance);
2) an authorized body.
Footnote. Article 43 is in the wording of the Law of the Republic of Kazakhstan
dated 21 July, 2007 No 307 (the order of enforcement see Article 2 of the Law).
Chapter 9.
(Is excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 20 December, 2004
No. 13)
The President
of the Republic of Kazakhstan
© 2012. Republican Center of Legal Information of the Ministry of Justice RSE on the basis of
economic control rights
Тарихи-мәдени мұра объектілерін қорғау және пайдалану туралы
Мұрағаттық версия
Қазақстан Республикасының 1992 жылғы 2 шілдедегі N 1488-ХІІ Заңы
МАЗМҰНЫ
Ескерту. Тақырыпқа өзгерту енгізілді - ҚР 2007.07.21 N 307 Заңымен.
Ескерту. Мәтiнде "бөлiм" деген сөздiң алдындағы "I - IX" деген цифрлар
тиiсiнше "1 - 9" деген цифрлармен ауыстырылды - ҚР 2004.12.20 N 13 (2005 жылғы 1
қаңтардан бастап күшіне енеді) Заңымен.
Ескерту. Бүкіл мәтін бойынша: "бөлім" деген сөз "-тарау"; "тарихи-мәдени
мұраны қорғау және пайдалану жөніндегі уәкілетті органның", "тарихи-мәдени мұраны
қорғау және пайдалану жөніндегі уәкілетті орган", "тарихи-мәдени мұраны қорғау және
пайдалану жөніндегі уәкілетті органды", "тарихи-мәдени мұраны қорғау және пайдалану
жөніндегі уәкілетті органмен", "тарихи-мәдени мұраны қорғау және пайдалану
жөніндегі уәкілетті органға", "Тарихи-мәдени мұраны қорғау және пайдалану жөніндегі
уәкілетті органның", "Тарихи-мәдени мұраны қорғау және пайдалану жөніндегі
уәкілетті орган" деген сөздер тиісінше "уәкілетті органның", "уәкілетті орган",
"уәкілетті органды", "уәкілетті органмен", "уәкілетті органға", "Уәкілетті
органның", "Уәкілетті орган" деген сөздермен ауыстырылды - ҚР 2007.07.21 N
307 Заңымен.
Осы Заң тарихи-мәдени мұра объектілерін қорғау және пайдалану саласындағы
мақсаттарды, міндеттер мен құқықтық негіздерді айқындайды.
Ескерту. Кіріспе жаңа редакцияда - ҚР 2007.07.21 N 307 Заңымен.
1-тарау. Жалпы ережелер
1-бап. Қазақстан Республикасының тарихи-мәдени мұра
объектілерін қорғау және пайдалану туралы заңдары
Қазақстан Республикасының тарихи-мәдени мұра объектілерін қорғау және
пайдалану туралы заңдары Қазақстан Республикасының Конституциясына негiзделедi және
осы Заңнан, сондай-ақ Қазақстан Республикасының өзге
де нормативтiк құқықтық актiлерiнен тұрады.
Егер Қазақстан Республикасы бекiткен халықаралық шартта осы Заңдағыдан
өзгеше ережелер белгiленсе, онда халықаралық шарттың ережелерi қолданылады.
Ескерту. 1-бап жаңа редакцияда - ҚР 2004.12.20 N 13 (2005 жылғы 1 қаңтардан
бастап күшіне енеді), 2007.07.21 N 307 Заңдарымен.
2-бап. Осы Заңның мақсаты
Осы Заңның мақсаты:
1) тарихи-мәдени мұра объектілерін, оларды қорғауды және пайдалануды
айқындау;
2) тарихи-мәдени мұра объектілеріне тарих және мәдениет ескерткіші мәртебесін
бекіту;
3) жеке және заңды тұлғалардың тарихи-мәдени мұра объектілерін сақтау
саласындағы құқықтары мен міндеттерін регламенттеу;
4) мемлекеттік органдардың тарихи-мәдени мұра объектілерін қорғау саласындағы
құзыретінің аражігін ажырату;
5) тарихи-мәдени мұра объектілеріне залал келтіргені үшін жауапкершілік
шараларын белгілеу болып табылады.
Ескерту. 2-бап жаңа редакцияда - ҚР 2007.07.21 N 307 Заңымен.
3-бап. Осы Заңда пайдаланылатын негізгі ұғымдар
Осы Заңда мынадай негізгі ұғымдар пайдаланылады:
1) алдын-ала есепке алу тізімі - тарих және мәдениет ескерткіштері мәртебесін
беру мақсатында анықталған тарихи-мәдени мұра объектілерінің тізімі;
2) ансамбльдер - оқшауландырылған немесе біріктірілген ескерткіштердің,
фортификация, сарай, тұрғын үй, қоғам, әкімшілік, сауда, өндіріс, ғылым, оқу
мақсатындағы құрылғылар мен құрылыстардың, сондай-ақ діни мақсаттағы ескерткіштер
мен құрылыстардың топтары, оның ішінде тарихи қалыптасқан аумақтарда оқшауланған
қоныстардың тарихи жоспарлануы мен құрылысының фрагменттері;
3) археология ескерткіштері - тұрақтар, қалашықтар, қорғандар, ежелгі
қоныстардың, бекіністердің, өндірістердің, арналардың, жолдардың қалдықтары, ежелгі
қорымдар, тас мүсіндер, жартастағы бейнелер мен жазбалар, ежелгі елді мекендердің
тарихи мәдени қабатының учаскелері және ежелгі адамның өмірі мен қызметінің іздері
бар өзге де орындар;
4) қала құрылысы мен сәулет ескерткіштері - сәулет ансамбльдері мен
кешендері, тарихи орталықтар, орамдар, алаңдар, көшелер, қалалар мен басқа да елді
мекендердің ежелгі жоспарлануы мен құрылысының қалдықтары; азаматтық, тұрғын үй,
өнеркәсіптік, әскери, ғибадат ету сәулетінің, халық сәулетшілігінің құрылыстары,
сондай-ақ олармен байланысты монументтік, сәндік-қолданбалы және бақ-саяжай
өнерінің туындылары, табиғат ландшафты;
5) қорғау міндеттемесі - тарих және мәдениет ескерткішінің осы құжатты
ресімдеу кезіндегі жай-күйі және меншік иесінің немесе пайдаланушының тарих және
мәдениет ескерткішін күтіп-ұстау шарттары тіркелетін құжат;
6) тарих және мәдениет ескерткіштері - Тарих және мәдениет
ескерткіштерінің мемлекеттік тізіміне енгізілген, халықтың өткен тарихымен, қоғам
мен мемлекеттің дамуымен байланысты, адам жасаған немесе адам мен табиғаттың
бірлескен туындысы болып табылатын жекелеген кесендер, ғимараттар, құрылыстар мен
ансамбльдер, тарихи-мәдени ландшафттар және басқа да көрікті жерлер;
7) тарих және мәдениет ескерткіштеріндегі археологиялық жұмыстар - археология
ескерткіштеріне археологиялық қазба, барлау және сараптамалар жасау жолымен дала
зерттеулерін жүргізу;
8) тарихи-мәдени қорық - айрықша тарихи, ғылыми және көркемдік құндылық болып
табылатын ескерткіштердің ансамбльдері мен кешендері;
9) тарих және мәдениет ескерткішін пайдаланушы - осы Заңға сәйкес тарих және
мәдениет ескерткіштерін оның меншік иесімен жасалған шарт негізінде пайдалану
құқығы берілген жеке немесе заңды тұлға;
10) тарих және мәдениет ескерткіштеріндегі ғылыми-реставрациялау жұмыстары -
тарих және мәдениет ескерткіштерінде жүргізілетін археологиялық жұмыстарды
қоспағанда, өндірістік, ғылыми-зерттеу және жобалау жұмыстарының барлық түрлері;
11) тарихи-мәдени мұра объектілері - тарихи оқиғалар нәтижесінде пайда
болған, тарих, археология, сәулет, қала құрылысы, өнер, ғылым мен техника,
эстетика, этнология немесе антропология, әлеуметтік мәдениет тұрғысынан құнды болып
табылатын, олармен байланысты бейнелеу, мүсін, қолданбалы өнер, ғылым мен техника
туындылары және материалдық мәдениеттің өзге де заттары бар жылжымайтын мүлік
объектілері;
12) тарихи-мәдени мұра объектілерін қорғау және пайдалану жөніндегі уәкілетті
орган (уәкілетті орган) - тарихи-мәдени мұра объектілерін қорғау және пайдалану
саласындағы мемлекеттік реттеуді жүзеге асыратын орталық атқарушы орган;
13) тарихи-мәдени сараптама - тарихи-мәдени мұра объектісінің тарихи-мәдени
маңызын және сақталу дәрежесін белгілеуге бағытталған ұйымдастырушылық, талдау және
практикалық іс-шаралардың жиынтығын қамтитын қорытынды;
14) тарихи-сәулет тірек жоспары - тарихи, ғылыми, көркемдік және мәдени
құндылық болып табылатын тарих пен мәдениет ескерткіштерінің және жаңадан
анықталған объектілердің орналасуын тіркейтін құжат.
Ескерту. 3-бап жаңа редакцияда - ҚР 2007.07.21 N 307 Заңымен.
4-бап. Тарих және мәдениет ескерткіштерінің түрлері,
оларды қорғау және пайдалану
1. Тарих және мәдениет ескерткіштері мынадай түрлерге бөлінеді:
1) қала құрылысы және сәулет ескерткіштері;
2) археология ескерткіштері;
3) ансамбльдер.
2. Тарих және мәдениет ескерткіштерін қорғау және пайдалану:
1) тарихи-мәдени мұра объектілерін анықтауға, зерттеуге және насихаттауға;
2) тарихи-мәдени мұра объектілеріне тарих және мәдениет ескерткіштері
мәртебесін бекітуге;
3) жоюдан, тағылық актілерінен, өңін айналдырудан, жалған дәріптеуден,
бұрмалаудан, орынсыз өзгерістер енгізуден, тарихи түпмәтіннен үзіп тастаудан
қорғауды қамтамасыз етуге;
4) археологиялық және ғылыми-реставрациялау жұмыстарын жүргізу жолымен қайта
түлетуге және сақтауға;
5) олардың сақталуы қамтамасыз етілетін нормаларға сәйкес күтіп-ұсталуына;
6) этномәдени ортаны қайта түлету процесінде, сондай-ақ ғылыми және
тәрбиелік мақсаттарда пайдалануға бағытталған шаралар жүйесін қамтиды.
Ескерту. 4-бап жаңа редакцияда - ҚР 2007.07.21 N 307 Заңымен.
5-бап. Тарихи-мәдени мұра объектiлерiнiң мәртебесi
Тарихи-мәдени мұра объектiлерi тарих және мәдениет ескерткіштері мәртебесiн
осы Заңда белгiленген тәртiппен өздерi тарих және мәдениет ескерткіші деп танылған
кезден бастап иеленедi.
Тарихи-мәдени мұра объектiлерiн Тарих және мәдениет
ескерткіштерінің мемлекеттік тізіміне енгiзу туралы шешiм қабылдау үшiн құжаттар
Қазақстан Республикасының Үкiметi белгiлеген тәртiппен ұсынылады.
Тарихи-мәдени мұра объектiлерiн тарих және мәдениет ескерткiштерi деп тану
оларды мiндеттi түрде ресми жариялануға тиiстi халықаралық, республикалық және
жергiлiктi маңызы бар Тарих және мәдениет ескерткіштерінің мемлекеттік тізімінде
бекiту арқылы баянды етiледi. Археология ескерткіштері олар анықталған кезден
бастап тарих және мәдениет ескерткіштері мәртебесін алады.
Қазақстан Республикасындағы тарих және мәдениет ескерткiштерi, осы Заңда
көзделген тәртiппен мiндеттi түрде қорғалуға және сақталуға жатады, оларды
пайдаланудың, оларды меншiктену құқығын өзгертудiң және оларды мәртебеден айырудың
ерекше құқықтық режимi болады.
Тарих және мәдениет ескерткiшiн мәртебесiнен айыруға, оны Тарих және мәдениет
ескерткіштерінің мемлекеттік тізімінен шығарып тастауға объект толық түгел жойылған
және (немесе) тарихи-мәдени мәнін жоғалтқан жағдайда ғана уәкiлетті органның,
облыстардың (республикалық маңызы бар қаланың, астананың) атқарушы органдарының
тарихи-мәдени мұраны қорғау және пайдалану жөнiндегi уәкiлеттi органның арнаулы
комиссиясымен келiсiлген ұсынысы бойынша, тарихи-мәдени сараптаманың қорытындысы
негiзiнде Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң шешiмiмен ғана жол берiледi.
Жаңадан анықталған тарихи-мәдени мұра объектілері алдын ала есепке алу
тізіміне енгізіледі және олар өздерінің мәртебесi туралы түпкiлiктi шешiм
қабылданғанға дейiн, осы Заңға сәйкес тарих және мәдениет ескерткiштерiмен бiрдей
қорғалуы тиiс.
Ескерту. 5-бап жаңа редакцияда - ҚР 2004.12.20 N 13 (2005 жылғы 1 қаңтардан
бастап күшіне енеді), өзгерту енгізілді - 2007.07.21 N 307 Заңдарымен.
6-бап. Тарихи-мәдени мұра объектілерінің түрлері
Ескерту. 6-бап алынып тасталды - ҚР 2004.12.20 N 13 (2005 жылғы 1 қаңтардан
бастап күшіне енеді) Заңымен.
7-бап. Қазақстан Республикасының тарихи-мәдени мұра
объектілерін қорғау, сақтау және пайдалану
жөніндегі құзыреті
Қазақстан Республикасы тиісті мемлекеттік органдардың атынан тарихи және
мәдени ескерткіштерді қорғауды, сақтауды және пайдалануды қамтамасыз етеді.
Халықаралық шарттарға сәйкес:
1) Қазақстан Республикасының меншігі болып табылатын, бірақ басқа
мемлекеттердің аумақтарында орналасқан;
2) басқа мемлекеттердің меншігі болып табылатын, бірақ Қазақстан
Республикасының аумағында орналасқан;
3) басқа мемлекеттердің меншігі болып табылатын, солардың аумақтарында
орналасқан, бірақ тарихи тұрғыдан Қазақстан Республикасымен байланысты тарихи және
мәдени ескерткіштер де қорғалуға, сақталуға және пайдаланылуға жатады.
Қазақстан Республикасы өзінен тыс жерде орналасқан және Қазақстан халқының
тарихи-мәдени игілігі деп танылған тарихи-мәдени мұра объектілерін анықтау, есепке
алуды ұйымдастыру, сақтау және тарихи отанына қайтару жөнінде шаралар қолданады.
Ескерту. 7-бап жаңа редакцияда - ҚР 2007.07.21 N 307 Заңымен.
2-тарау. Тарихи-мәдени мұра объектілеріне меншік
құқығын жүзеге асырудың ерекшеліктері
8-бап. Меншік қатынастарын реттеу
Тарих және мәдениет ескерткіштеріне меншік қатынастары Қазақстан
Республикасының Азаматтық кодексiмен және Қазақстан Республикасының өзге
де заңдарымен реттеледі. Тарих және мәдениет ескерткіштеріне меншік құқығын жүзеге
асырудың ерекшеліктері осы заңмен белгіленеді.
Ескерту. 8-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 2004.12.20 N 13 (2005 жылғы 1
қаңтардан бастап күшіне енеді), 2007.07.21 N 307 Заңдарымен.
9-бап. Меншік құқығының объектілері
Осы Заңда белгіленген тәртіппен тарих және мәдениет ескерткіштері
деп танылған тарихи-мәдени мұра объектілері тарих және мәдениет ескерткіштеріне
меншік құқығының объектілері болып табылады.
Ескерту. 9-бап жаңа редакцияда - ҚР 2007.07.21 N 307 Заңымен.
10-бап. Меншік құқығының субъектілері
Қазақстан Республикасы, жеке және заңды тұлғалар тарихи-мәдени мұра
объектілеріне меншік құқығының субъектілері болып табылады.
Ескерту. 10-бап жаңа редакцияда - ҚР 2007.07.21 N 307 Заңымен.
11-бап. Тарих және мәдениет ескерткіштеріне
мемлекеттік меншік
Қазақстан Республикасының аумағында орналасқан және басқа субъектілерге
тиесілі емес тарих және мәдениет ескерткіштері Қазақстан Республикасының ерекше
меншігі болып табылады.
Қазақстан Республикасы қазақ халқының және Қазақстан Республикасында тұратын
басқа да халықтардың тарихи-мәдени мұрасын құрайтын тарихи-мәдени құндылығы бар
тарих және мәдениет ескерткіштеріне меншік құқығын олардың меншік иелерімен
жасалған шарттар бойынша сатып алуы мүмкін.
Қазақстан Республикасы атынан халықаралық және республикалық маңызы бар
ескерткіштерге меншік иесі өкілеттігін тарихи-мәдени мұраны қорғау және пайдалану
жөнiндегi уәкiлеттi орган, ал жергілікті маңызы бар тарих және мәдениет
ескерткiштерiне - облыстардың (республикалық маңызы бар қаланың, астананың),
аудандардың (облыстық маңызы бар қалалардың) жергiлiктi атқарушы органдары жүзеге
асырады.
Ескерту. 11-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 2004.12.20 N 13 (2005 жылғы 1
қаңтардан бастап күшіне енеді), 2007.07.21 N 307 Заңдарымен.
12-бап. Меншік субъектілерінің құқықтары
Меншік иесіне тарих және мәдениет ескерткіштеріне өз бетімен құрту құқығын
қоспағанда, меншік иесінің оларды меншік объектілері ретінде иеленуге, пайдалануға
және оларға билік етуге құқығы бар.
Меншігінде тарих және мәдениет ескерткіші бар азамат, егер меншік объектісі
өзіне мұрагерлік құқығы арқылы тиесілі болса және шығу тегі немесе мазмұны жағынан
мұра етіп қалдырған адамның жеке басымен немесе меншік иесінің ата-бабасымен
байланысты болса, ол ескерткіштің мазмұнын елу жыл мерзiмге дейiн жария етпеуді
немесе зерттеу мен жария көрсетуге жол бермеуді талап етуге қақылы.
Меншік иесі тарих және мәдениет ескерткіштерін пайдалану және іске қосу
нәтижесінде пайда табуға (табыс алуға) құқылы, бұл құқық оларды қорғау жөніндегі
міндеттемелермен шектеледі.
Ескерту. 12-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 2004.12.20 N 13 (2005 жылғы 1
қаңтардан бастап күшіне енеді), 2007.07.21 N 307 Заңдарымен.
13-бап. Меншік иелерінің міндеттері
Тарих және мәдениет ескерткiштерiнiң меншiк иелерi оларды сақтау жөнiндегi
қызметтi жүзеге асырады және:
1) тарих және мәдениет ескерткiштерiнiң сақталуын қамтамасыз ету жөнiнде
шаралар қолдануға;
2) алынып тасталды - ҚР 2007.07.21 N 307 Заңымен.
3) облыстардың (республикалық маңызы бар қаланың, астананың), аудандардың
(облыстық маңызы бар қалалардың) жергілікті атқарушы органдарын меншік құқықтарының
болуы мүмкін немесе болған өзгерістері туралы хабардар етуге;
4) алынып тасталды - ҚР 2007.07.21 N 307 Заңымен.
5) халықаралық және республикалық маңызы бар тарих және мәдениет
ескерткіштерінде ғылыми-реставрациялау жұмыстарын жүргізуді - уәкілетті органмен,
жергілікті маңызы бар тарих және мәдениет ескерткіштерінде ғылыми-реставрациялау
жұмыстарын жүргізуді облыстардың (республикалық маңызы бар қаланың, астананың)
жергілікті атқарушы органдарымен келісуге;
6) облыстардың (республикалық маңызы бар қаланың, астананың), аудандардың
(облыстық маңызы бар қалалардың) жергілікті атқарушы органдарымен жасалған арнайы
шарттарда белгіленген тәртіп пен шекте тарих және мәдениет ескерткiшiне ғылыми,
мәдени және өзге де мақсаттарда қол жеткiзудi қамтамасыз етуге мiндеттi.
Тарихи және мәдени ескерткіштердің меншік иелері мен оларды пайдаланушылардың
міндеттемелері облыстардың (республикалық маңызы бар қаланың, астананың) жергілікті
атқарушы органдары беретін қорғау міндеттемесінде тіркеледі.
Осы баптың бірінші бөлігінде көзделген міндеттемелер тарихи және мәдени
ескерткіштерді пайдаланушыларға да бірдей дәрежеде қатысты.
Ескерту. 13-бап жаңа редакцияда - ҚР 2004.12.20 N 13 (2005 жылғы 1 қаңтардан
бастап күшіне енеді), өзгерту енгізілді - 2007.07.21 N 307 Заңдары ымен.
14-бап. Күтімсіз ұсталатын тарих және мәдениет
ескерткіштерін алып қою
Тарих және мәдениет ескерткіштерінің меншік иесі осы ескерткіштерді күтіп
ұстамай, бұл олардың өз маңызын жоғалту қаупін төндіретін жағдайларда, мемлекет
мұндай ескерткіштерді меншік иесінен сот шешімі бойынша сатып алу арқылы алып қояды
немесе олар, осы бапта көзделген ерекшеліктер ескеріле отырып, жария сауда-саттықта
сатылады.
Меншік иесінен жеке меншігіндегі оның тұрғын үйі немесе тұрғын жайы болып
табылатын тарих және мәдениет ескерткішін алып қою оған Қазақстан
Республикасының заңнамасында белгіленген тәртіппен өзге тұрғын жай берілмей және
шарт бойынша тиісті өтемақы төленбей жүзеге асырылмайды.
Ескерту. 14-бап жаңа редакцияда - ҚР 2011.03.01 N 414-IV (алғашқы ресми
жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі) Заңымен.
15-бап. Ескерткішке меншік құқығын сатып алу
кезіндегі артықшылықтар
Жалпы үлестік меншіктегі тарих және мәдениет ескерткішінің бір бөлігінің
меншік иелерінде осы ескерткіштің басқа бөліктерін меншігіне сатып алуға артықшылық
құқығы бар.
Тарих және мәдениет ескерткішінің басқа бөліктерін сатып алудың осы баптың
бірінші тармағында көзделген артықшылық құқығы сатып алушы меншігінің ескерткіш
мәртебесі болмаған ретте де қолданылады.
Тарих және мәдениет ескерткіштерін жария сатқан кезде, осы баптың бірінші
және екінші бөліктерінде айтылған реттерді қоспағанда, мемлекеттің оларды нарық
(аукцион) бағасы бойынша артықшылықпен сатып алуға құқығы бар.
Ескерту. 15-бапқа өзгерту енгізілді - ҚР 2007.07.21 N 307 Заңымен.
3-тарау. Тарихи-мәдени мұра объектілерін қорғау саласындағы
мемлекеттік басқару
Ескерту. 3-тараудың тақырыбына өзгерту енгізілді - ҚР 2007.07.21 N
307 Заңымен.
16-бап. Тарихи-мәдени мұра объектілерін қорғау, сақтау
және пайдалану саласындағы лауазымды адамдар және
мемлекеттік басқару органдарының жүйесі
Қазақстан Республикасындағы тарихи-мәдени мұра объектілерін қорғау, сақтау
және пайдалану саласындағы мемлекеттiк басқаруды:
1) Қазақстан Республикасының Президенті;
2) Қазақстан Республикасының Үкіметі;
3) уәкiлеттi орган;
4) облыстардың, республикалық маңызы бар қалалардың, астананың, аудандардың,
облыстық маңызы бар қалалардың жергiлiктi атқарушы органдары жүзеге асырады.
Ескерту. 16-бап жаңа редакцияда - ҚР 2011.07.05 N 452-IV (2011.10.13 бастап
қолданысқа енгізіледі) Заңымен.
17-бап. Қазақстан Республикасы Үкіметінің тарихи-мәдени
мұра объектілерін қорғау және пайдалану
саласындағы құзыреті
Қазақстан Республикасының Үкіметі:
1) тарихи-мәдени мұра объектілерін қорғау және пайдалану саласындағы
мемлекеттік саясаттың негізгі бағыттарын әзірлейді;
2) уәкілетті орган туралы ережені бекітеді;
3) мемлекет меншігіндегі тарих және мәдениет ескерткіштерін пайдалануға
жалдау ақысының ставкаларын белгілейді;
4) тарих және мәдениет ескерткіштерін қорғау және күтіп-
ұстау ережелерін бекітеді;
5) тарих және мәдениет ескерткіштерін анықтау, есепке алу, оларға мәртебе
беру мен одан айыру ережелерін бекітеді;
6) тарих және мәдениет ескерткіштеріне қорғау міндеттемелерін
беру ережелерін бекітеді;
7) тарих және мәдениет ескерткiштерiнде археологиялық және (немесе) ғылыми-
реставрациялау жұмыстарын жүзеге асыру жөнiндегi қызметтi лицензиялау кезiнде
қойылатын бiлiктiлiк талаптарын бекiтеді;
8) халықаралық және республикалық маңызы бар тарих және мәдениет
ескерткіштерін пайдалануға беру тәртібін бекітеді;
9) тарихи-мәдени мұра объектілерінің қорғау аймақтарын, құрылыс салуды реттеу
аймақтарын және қорғалатын табиғи ландшафт аймақтарын айқындаудың тәртібін және
пайдалану режимін бекітеді;
10) өзіне Қазақстан Республикасының Конституциясымен, заңдарымен және
Қазақстан Республикасы Президентінің актілерімен жүктелген өзге де функцияларды
орындайды.
Ескерту. 17-бап жаңа редакцияда - ҚР 2007.07.21 N 307, өзгеріс енгізілді -
2011.07.05 N 452-IV (2011.10.13 бастап қолданысқа енгізіледі), 2011.07.15 N 461-IV
(алғашқы ресми жарияланғанынан кейін алты ай өткен соң қолданысқа енгізіледі)
Заңдарымен.
18-бап. Облыстардың (республикалық маңызы бар қаланың,
астананың), аудандардың (облыстық маңызы бар
қалалардың) жергiлiктi атқарушы органдарының
құзыретi
Облыстардың (республикалық маңызы бар қаланың, астананың) жергiлiктi атқарушы
органдары:
1) тарихи-мәдени мұра объектілерін анықтауды, есепке алуды, қорғауды,
пайдалануды және тарих және мәдениет ескерткіштерінде ғылыми-реставрациялау
жұмыстарын жүргізуді қамтамасыз етеді;
2) алынып тасталды - ҚР 2007.07.21 N 307 Заңымен.
3) тиiстi аумақтардың экономикалық және әлеуметтiк даму жоспарларында
жергiлiктi маңызы бар тарих және мәдениет ескерткіштерін есепке алуды, қорғауды
және оларда ғылыми-реставрациялау жұмыстарын ұйымдастыру жөнiндегi iс-шараларды
көздейдi;
4) мемлекет меншігі болып табылатын, жергілікті маңызы бар тарих және
мәдениет ескерткіштерін пайдалануға беру туралы мәселені шешеді;
5) алынып тасталды - ҚР 2007.07.21 N 307 Заңымен.
6) уәкiлеттi органмен келiсе отырып, қалаларды және басқа да елдi мекендердi
жоспарлау, салу және қайта құру жобаларын әзiрлеу және бекiту кезiнде барлық
санаттағы тарих және мәдениет ескерткiштерiн анықтау, зерделеу, сақтау жөнiндегi
iс-шаралардың орындалуын, тарихи-сәулет тiрек жоспарларын және карта-схемаларды
жасауды қамтамасыз етедi;
7) тарих және мәдениет ескерткiштерiн қорғау мiндеттемелерiн ресiмдейдi және
оларды меншiк иелерi мен пайдаланушылардың орындауын бақылайды;
8) Қазақстан Республикасының тарих және мәдениет ескерткiштерiн қорғау және
пайдалану туралы заңдарын бұзған жеке және заңды тұлғаларды жауапкершiлiкке тарту
туралы өтiнiш жасайды;
9) облыстың (республикалық маңызы бар қаланың, астананың) жергiлiктi өкiлдi
органына тарих және мәдениет ескерткiштерiн қорғау жөнiнде комиссиялар құру туралы
ұсыныстар енгізедi;
10) тарихи-мәдени мұра объектiлерiн анықтау, есепке алу, қорғау жөнiнде жұмыс
жүргiзедi;
11) тарих және мәдениет ескерткiштерi мен оларды қорғау аймақтары бойынша
жұмыстардың барлық түрлерiне ғылыми-жобалық құжаттаманы, жоспарлау, салу және қайта
жөндеу жобаларын қарайды және келiседi;
12) мүдделi мемлекеттiк органдармен келiсе отырып, тарих және мәдениет
ескерткiштерi мен тарих және мәдениет ескерткiштерiмен байланысты қоршаған орта
объектiлерiн қорғау мен пайдалануды жүзеге асырады;
13) тиісті аумақтарда жергілікті маңызы бар тарих және мәдениет
ескерткіштерінің пайдаланылу және күтіп-ұстау тәртібін, сондай-ақ оларда
археологиялық және ғылыми-реставрациялау жұмыстарының орындалуын мемлекеттік
бақылауды жүзеге асырады;
14) тарих және мәдениет ескерткіштерінің меншік иелеріне және
пайдаланушыларына олардың осы Заңды бұзғаны туралы нұсқамалар береді;
15) Қазақстан Республикасының әкімшілік құқық бұзушылық туралы заңнамасында
көзделген негіздерде және тәртіппен әкімшілік ықпал етудің өзге де шараларын
қолданады;
16) жергілікті мемлекеттік басқару мүддесінде Қазақстан Республикасының
заңнамасымен жергілікті атқарушы органдарға жүктелетін өзге де өкілеттіктерді
жүзеге асырады.
Аудандардың (облыстық маңызы бар қалалардың) жергiлiктi атқарушы органдары өз
аумағында:
1) жеке және заңды тұлғалардың тарих және мәдениет ескерткiштерiн қамқорлыққа
алуын ұйымдастыруға жәрдемдеседi;
2) жұртшылықты тарих және мәдениет ескерткiштерiн қорғау және насихаттау
жөнiнде iс-шараларды жүргiзуге тартады;
3) Қазақстан Республикасының тарихи-мәдени мұраны қорғау және пайдалану
туралы заңдарының сақталуын қамтамасыз етедi;
4) уәкiлеттi органның ұсынуы бойынша, тарих және мәдениет ескерткiштерiне
қауiп төндiретiн құрылыс және өзге де жұмыстарды тоқтата тұру, сондай-ақ оларға
тыйым салу туралы мәселенi шешедi;
5) облыстардың (республикалық маңызы бар қаланың, астананың) жергiлiктi
атқарушы органдарына немесе уәкiлеттi органға өздерiнiң құзыретi шегiнде, тарих
және мәдениет ескерткiштерiнiң бүлiнуiн, құлау қаупiн жою жөнiнде ұсыныстар
енгiзедi;
6) тарихи-мәдени сараптама негізінде тарихи-мәдени мұра объектілерінің
қорғалатындығын жариялау туралы ұсыныстар енгізеді;
7) жергілікті мемлекеттік басқару мүддесінде Қазақстан Республикасының
заңнамасымен жергілікті атқарушы органдарға жүктелетін өзге де өкілеттіктерді
жүзеге асырады.
Ескерту. 18-бап жаңа редакцияда - ҚР 2004.12.20 N 13 (2005 жылғы 1 қаңтардан
бастап күшіне енеді), өзгеріс енгізілді - 2007.07.21 N 307, 2011.07.05 N 452-IV
(2011.10.13 бастап қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.
РҚАО-ның ескертпесі!
19-бапқа өзгеріс енгізу көзделген - ҚР 16.05.2014 № 203-V Заңымен (алғашқы
ресми жарияланған күнінен кейін алты ай өткен соң қолданысқа енгізіледі).
19-бап. Уәкілетті органның құзыреті
Уәкілетті орган:
1) тарих және мәдениет ескерткіштерін қорғау және пайдалану саласындағы
мемлекеттік саясатты іске асырады;
2) халықаралық және республикалық маңызы бар тарих және мәдениет
ескерткіштеріндегі археологиялық және ғылыми-реставрациялау жұмыстарының
орындалуына мемлекеттік бақылауды жүзеге асырады;
3) тарих және мәдениет ескерткіштерін қорғау және пайдалану мәселелері
бойынша нормативтік құқықтық актілерді әзірлейді және бекітеді;
4) тарих және мәдениет ескерткіштерінде археологиялық және (немесе) ғылыми-
реставрациялау жұмыстарын жүргізуге Қазақстан Республикасының заңнамасында
белгіленген тәртіппен лицензиялар береді;
5) алынып тасталды - ҚР 13.01.2014 N 159-V Заңымен (алғашқы ресми
жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі);
6) мемлекет меншігі болып табылатын халықаралық және республикалық маңызы бар
тарих және мәдениет ескерткіштерін пайдалануға беру жөнінде шешім қабылдайды;
7) тарихи-мәдени сараптама жүргізудің ережелерін бекітеді;
8) тарих және мәдениет ескерткіштері бар қалалар мен басқа елді мекендерді
жоспарлау, салу және реконструкциялау жобаларын келіседі;
9) Қазақстан Республикасының тарихи-мәдени мұра объектілерін қорғау және
пайдалану саласындағы заңнамасы талаптарының сақталуын қамтамасыз етеді;
10) халықаралық және республикалық маңызы бар тарих және мәдениет
ескерткіштерін пайдалануды және оларды күтіп-ұстау тәртібін мемлекеттік бақылауды
жүзеге асырады;
11) Қазақстан Республикасының әкімшілік құқық бұзушылық туралы заңнамасында
көзделген негіздерде және тәртіппен әкімшілік ықпал етудің өзге де шараларын
қолданады;
12) жаңа тарих және мәдениет ескерткіштерін орнатуды бақылауды жүзеге
асырады;
13) тарихи-мәдени мұра объектілерінің қорғау аймақтарын, құрылыс салуды
реттеу аймақтарын және қорғалатын табиғи ландшафт аймақтарын айқындаудың тәртібін
және пайдалану режимін әзірлейді;
14) «Қазақстан Республикасындағы мемлекеттік бақылау және қадағалау туралы»
Қазақстан Республикасының Заңына сәйкес міндетті ведомстволық
есептіліктің, тексеру парақтарының нысандарын, тәуекел дәрежесін бағалау
өлшемдерін, тексерулер жүргізудің жартыжылдық жоспарларын әзірлейді және бекітеді;
15) осы Заңда, Қазақстан Республикасының өзге де заңдарында, Қазақстан
Республикасы Президентінің және Қазақстан Республикасы Үкіметінің актілерінде
көзделген өзге де өкілеттіктерді жүзеге асырады.
Ескерту. 19-бап жаңа редакцияда - ҚР 2007.07.21 N 307 Заңымен; өзгерістер
енгізілді - ҚР 2009.07.17 N 188-IV (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз),
2010.03.19 № 258-IV, 2011.01.06 N 378-IV (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін
күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі), 2011.07.05 N 452-IV
(2011.10.13 бастап қолданысқа енгізіледі), 2012.07.10 N 36-V (алғашқы ресми
жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі);
03.07.2013 № 124-V (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен
соң қолданысқа енгізіледі); 13.01.2014 N 159-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен
кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.
20-бап. Қазақстан Республикасының архивтердi және
құжаттаманы мемлекеттiк басқару органының
тарихи-мәдени мұраны қорғау және пайдалану
саласындағы құзыретi
Ескерту. 20-бап алынып тасталды - ҚР 2007.07.21 N 307 Заңымен.
20-1-бап. Мемлекеттік бақылау
1. Тарихи-мәдени мұра объектілерін қорғау және пайдалану саласындағы
мемлекеттік бақылаудың мақсаты Қазақстан Республикасының тарихи-мәдени мұра
объектілерін қорғау және пайдалану саласындағы заңнамасын жеке және заңды
тұлғалардың сақтауын қамтамасыз ету болып табылады.
2. Уәкілетті орган жүзеге асыратын тарихи-мәдени мұра объектілерін қорғау
және пайдалану саласындағы мемлекеттік бақылау:
1) барлық санаттағы тарих және мәдениет ескерткіштерін пайдаланудың жай-
күйін және олардың күтіп-ұсталу тәртібін;
2) тарих және мәдениет жаңа ескерткіштерінің орнатылуын;
3) лицензиаттың берілген лицензия шарттарын сақтауын;
4) халықаралық және республикалық маңызы бар тарих және мәдениет
ескерткіштеріндегі археологиялық және ғылыми-реставрациялау жұмыстарының орындалуын
бақылауды қамтиды.
3. Облыстардың (республикалық маңызы бар қаланың, астананың) жергілікті
атқарушы органдары жүзеге асыратын тарихи-мәдени мұра объектілерін қорғау және
пайдалану саласындағы мемлекеттік бақылау:
1) жергілікті маңызы бар тарих және мәдениет ескерткіштерін пайдаланудың
жай-күйін және оларды күтіп-ұстау тәртібін мемлекеттік бақылауды;
2) жергілікті маңызы бар тарих және мәдениет ескерткіштеріндегі
археологиялық және ғылыми-реставрациялау жұмыстарының орындалуын мемлекеттік
бақылауды қамтиды.
4. Тарихи-мәдени мұра объектілерін қорғау және пайдалану саласындағы
мемлекеттік бақылауды уәкілетті орган, облыстардың (республикалық маңызы бар
қаланың, астананың) жергілікті атқарушы органдары тексерулер нысанында жүзеге
асырады.
5. Алып тасталды - ҚР 2009.07.17. N 188-IV (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-
баптан қараңыз) Заңымен .
6. Алып тасталды - ҚР 2009.07.17. N 188-IV (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-
баптан қараңыз) Заңымен .
7. Тарихи-мәдени мұра объектілерін қорғау және пайдалану саласындағы
мемлекеттік бақылау тексеру нысанында және өзге де нысандарда жүзеге асырылады.
Тексеру "Қазақстан Республикасындағы мемлекеттік бақылау және қадағалау
туралы" Қазақстан Республикасының Заңына сәйкес жүзеге асырылады. Мемлекеттік
бақылаудың өзге де нысандары осы Заңға сәйкес жүзеге асырылады.
Ескерту. 20-1-баппен толықтырылды - Қазақстан Республикасының 2007.07.21. N
307 , өзгерту енгізілді - 2009.07.17. N 188-IV (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-
баптан қараңыз), 2011.01.06 N 378-IV (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін
күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.
4-тарау. Тарихи-мәдени мұраны қорғау және пайдалану
саласын қаржыландыру Ескерту. 4-тарау алып тасталды - Қазақстан Республикасының 2007.07.21. N 307
Заңымен.
21-бап.
Ескерту. 21-бап алып тасталды - Қазақстан Республикасының 2004.12.20. N 13
(2005 жылғы 1 қаңтардан бастап күшіне енеді) Заңымен.
5-тарау. Жеке және заңды тұлғалардың тарихи-мәдени мұра
объектілерін қорғау және пайдалану жөніндегі
іс-шараларды жүзеге асыруға қатысуы
Ескерту. 5-тараудың атауы жаңа редакцияда - Қазақстан Республикасының
2007.07.21. N 307 Заңымен.
22-бап. Жеке және заңды тұлғалардың тарихи-мәдени
мұра объектілерін қорғау және пайдалану
жөніндегі іс-шараларды жүзеге асыруға қатысуы
Жеке және заңды тұлғалар тарих және мәдениет ескерткіштерін насихаттау мен
танымал етуге қатысады, тарих және мәдениет ескерткіштерін қорғау, сақтау және
пайдалану жөніндегі іс-шараларды жүзеге асыруда облыстардың (республикалық маңызы
бар қаланың, астананың) жергілікті атқарушы органдарына жәрдемдеседі.
Жеке және заңды тұлғалар тарих және мәдениет ескерткіштерінің сақталуын
қамтамасыз ету мақсатында оларға қамқоршылық жұмыстарын белгілеуге құқылы.
Ескерту. 22-бап жаңа редакцияда - Қазақстан Республикасының 2007.07.21. N 307
Заңымен.
23-бап. Қазақ тарих және мәдениет ескерткіштерін қорғау
қоғамының тарихи-мәдени мұраны қорғау және
пайдалану жөніндегі шараларды жүзеге асыруға
қатысуы
Ескерту. 23-бап алып тасталды - Қазақстан Республикасының 2007.07.21. N 307
Заңымен.
24-бап. Қазақстан Республикасының Ұлттық Ғылым
академиясының тарихи-мәдени мұраны
қорғауға және пайдалануға қатысуы
Ескерту. 23-бап алып тасталды - Қазақстан Республикасының 2007.07.21. N 307
Заңымен.
6-тарау. Тарих және мәдениет ескерткіштерін
мемлекеттік есепке алу
25-бап.
Ескерту. 25-бап алып тасталды - Қазақстан Республикасының 2004.12.20. N 13
(2005 жылғы 1 қаңтардан бастап күшіне енеді) Заңымен.
26-бап. Тарих және мәдениет ескерткіштерін халықаралық,
республикалық және жергілікті маңызы бар
ескерткіштер санаттарына жатқызу
Тарих және мәдениет ескерткiштерiн есепке алуды және қорғауды тиiмдi
ұйымдастыру мақсатында ескерткiштер мынадай санаттарға бөлiнедi:
1) ЮНЕСКО-ның Дүниежүзiлiк Мәдени және Табиғи Мұра тiзiмiне енген
халықаралық маңызы бар тарихи, ғылыми, сәулеттiк, көркемдiк, мемориалдық тұрғыдан
құнды тарих және мәдениет ескерткiштерi;
2) бүкiл елiмiздiң тарихы мен мәдениетi үшiн айрықша маңызы бар, тарихи,
ғылыми, сәулет, көркемдiк және мемориалдық тұрғыдан құнды республикалық маңызы бар
тарих және мәдениет ескерткiштерi;
3) облыстардың (республикалық маңызы бар қаланың, астананың), аудандардың
(облыстық маңызы бар қалалардың) тарихы мен мәдениетi үшiн айрықша маңызы бар,
тарихи, ғылыми, сәулет, көркемдiк және мемориалдық тұрғыдан құнды жергiлiктi маңызы
бар тарих және мәдениет ескерткiштерi.
Ескерту. 26-бап жаңа редакцияда - Қазақстан Республикасының 2004.12.20. N 13
(2005 жылғы 1 қаңтардан бастап күшіне енеді) Заңымен.
27-бап. Тарих және мәдениет ескерткіштерінің
тізімін бекіту тәртібі
ЮНЕСКО-ның Дүниежүзiлiк Мәдени және Табиғи Мұра тiзiмiне енгiзу үшiн
ұсынылатын тарих және мәдениет ескерткiштерiнiң тiзбесiн Қазақстан Республикасының
заңдарында белгiленген тәртiппен Қазақстан Республикасының Үкiметi ұсынады.
Республикалық маңызы бар Тарих және мәдениет ескерткіштерінің мемлекеттік
тізімін уәкiлеттi органның ұсынуы бойынша Қазақстан Республикасының
Үкiметi бекiтедi.
Жергiлiктi маңызы бар Тарих және мәдениет ескерткіштерінің мемлекеттік
тізімін уәкiлеттi органның келiсуiмен облыстардың (республикалық маңызы бар
қаланың, астананың) жергiлiктi атқарушы органдары бекiтедi.
Ескерту. 27-бап жаңа редакцияда - Қазақстан Республикасының 2004.12.20. N 13
(2005 жылғы 1 қаңтардан бастап күшіне енеді), өзгерту енгізілді - 2007.07.21. N
307 Заңдарымен.
28-бап. Уәкiлеттi органның арнаулы комиссиясын құрудың
тәртiбi және оның құрамы
Тарихи-мәдени мұра объектiлерiн тарих және мәдениет ескерткiштерi деп тану
туралы, сондай-ақ оларды мәртебесiнен айыру туралы қорытындыны әзiрлеу үшiн
уәкiлеттi орган арнайы комиссия құрады, оның құрамына ғалымдар, мамандар, мәдениет
пен өнер қайраткерлерi, шығармашылық одақтар мен өзге де қоғамдық бiрлестiктердiң
өкiлдерi енеді.
Ескерту. 28-бап жаңа редакцияда - Қазақстан Республикасының 2004.12.20. N 13
(2005 жылғы 1 қаңтардан бастап күшіне енеді), өзгерту енгізілді - 2007.07.21. N 307
Заңдарымен.
7-тарау. Тарих және мәдениет ескерткіштерін пайдалану
тәртібі
Ескерту. 7-тараудың атауы жаңа редакцияда - Қазақстан Республикасының
2007.07.21. N 307 Заңымен.
29-бап. Тарих және мәдениет ескерткіштерін пайдалану
Тарих және мәдениет ескерткіштері Қазақстан халықтарының рухани және
дәстүрлерін түлету және дамыту мақсатында, сондай-ақ ғылыми және тәрбиелік мақсатта
пайдаланылады.
Қалалар мен басқа да елдi мекендердiң тарих және мәдениет ескерткiштерiн
пайдалану режимi тарих және мәдениет ескерткiштерiн қорғау және
пайдалану ережелерiне сәйкес облыстың (республикалық маңызы бар қаланың, астананың)
жергiлiктi атқарушы органдары бекiтетiн оларды қорғау аймағы жобаларында
айқындалады.
Ескерту. 29-бапқа өзгеріс енгізілді - Қазақстан Республикасының 2004.12.20. N
13 (2005 жылғы 1 қаңтардан бастап күшіне енеді), 2007.07.21. N 307 Заңдарымен.
30-бап. Тарих және мәдениет ескерткіштерін пайдалануға
берудің тәртібі мен шарттары
Тарих және мәдениет ескерткіштерін жеке және заңды тұлғаларға ғылыми, мәдени-
ағарту, туристік және өзге де мақсаттар үшін пайдалануға беру осы Заңмен
белгіленген тәртіп бойынша жүзеге асырылады.
Жергілікті маңызы бар тарих және мәдениет ескерткіштері осы Заңға сәйкес
облыстардың (республикалық маңызы бар қаланың, астананың) жергілікті атқарушы
органдарының шешімі бойынша пайдалануға беріледі.
Халықаралық және республикалық маңызы бар тарих және мәдениет ескерткіштері
уәкілетті органның шешімі бойынша пайдалануға беріледі.
Ескерту. 30-бапқа өзгеріс енгізілді - Қазақстан Республикасының 2004.12.20. N
13 (2005 жылғы 1 қаңтардан бастап күшіне енеді), 2007.07.21. N 307 Заңдарымен.
31-бап. Музейлердің, кітапханалардың, архивтердің, оқу
орындарының, басқа да мекемелер мен ұйымдардың
өздері пайдаланып отырған тарих және мәдениет
ескерткіштерінің қорғалуы мен сақталуын
қамтамасыз ету жөніндегі қызметі
Ескерту. 31-бап алып тасталды - Қазақстан Республикасының 2007.07.21. N 307
Заңымен.
32-бап. Тарих және мәдениет ескерткішін пайдалану
құқығынан айыру
Тарих және мәдениет ескерткіштерін пайдаланып отырған жеке және заңды
тұлғалар тарих және мәдениет ескерткіштерін сипаты мен мақсатына сәйкес пайдалану
жөніндегі міндеттерін бұзып, соның салдарынан тарих және мәдениет ескерткішіне
жойылу немесе бүліну қатері төнген жағдайда, олар пайдалану құқығынан айрылады.
Тарих және мәдениет ескерткiштерiн оның санатына қарай пайдалану құқығынан
айыру, егер тарих және мәдениет ескерткiшiн қорғау міндеттемесінде өзгеше
көзделмесе, тарих және мәдениет ескерткiштерiн меншiк иесiнiң немесе уәкiлеттi
органның, облыстың (республикалық маңызы бар қаланың, астананың) жергiлiктi
атқарушы органының өтiнiшi негiзiнде соттың шешiмiмен ғана жүзеге асырылады.
Ескерту. 32-бапқа өзгеріс енгізілді - Қазақстан Республикасының 2004.12.20. N
13 (2005 жылғы 1 қаңтардан бастап күшіне енеді), 2007.07.21. N 307 Заңдарымен.
33-бап. Пайдалануға берілген жерлерде тұрған тарих
және мәдениет ескерткіштерінің сақталуын
қамтамасыз ету
Жеке және заңды тұлғалар өздеріне пайдалануға берілген жерлерде тұрған тарих
және мәдениет ескерткіштерінің сақталуын қамтамасыз етуге міндетті.
Ескерту. 33-бап жаңа редакцияда - Қазақстан Республикасының 2007.07.21. N 307
Заңымен.
34-бап. Тарих және мәдениет ескерткіштеріндегі
ғылыми-реставрациялау жұмыстары
1. Тарих және мәдениет ескерткіштеріндегі ғылыми-реставрациялау
жұмыстарына:
1) ғылыми зерттеу - тарих және мәдениет ескерткішін сақтау жөнінде жобалау-
сметалық құжаттама жасау және қажетті жұмыстар жүргізу мақсатында оның сапасын және
сақталу деңгейін зерделеуге, бағалауға бағытталған іс-шаралар кешені;
2) консервациялау - тарих және мәдениет ескерткішін одан әрі бұзылудан
сақтайтын және ескерткіштің тарихи қалыптасқан келбетін өзгертпей оның
конструкциялық бөліктері мен сәндік элементтерін бекітуді және қорғауды қамтамасыз
ететін іс-шаралар кешені. Ескерткіштің бүтін сақталуын қамтамасыз ететін іс-
шаралардан тұратын аварияға қарсы жұмыстар да консервациялауға жатады;
3) реставрациялау - тарих және мәдениет ескерткішін құндылығы жоқ және
ескерткіштің келбетін бұзатын қабаттардан тазарту жолымен оның тарихи, сәулеттік-
көркемдік келбетінің сақталуы мен ашылуын, ғылыми негізделген деректер арқылы
ғимараттың, ансамбльдің, кешеннің жоғалған элементтерінің орнын толтыруды
қамтамасыз ететін іс-шаралар кешені;
4) қайтадан жасау - жеткілікті ғылыми деректері мен тарих және мәдениет
ескерткішінің айрықша тарихи, ғылыми, көркемдік немесе өзге де мәдени маңызы болған
кезде жоғалған тарих және мәдениет ескерткішін қалпына келтіру жөніндегі іс-шаралар
кешені;
5) жөндеу - тарих және мәдениет ескерткішінің техникалық жай-күйін оның
келбетін өзгертпей, кезеңдік жұмыстар жүргізу жолымен күтіп-ұстау жөніндегі іс-
шаралар кешені;
6) бейімдеу - тарих және мәдениет ескерткішінің тарихи, көркемдік
құндылығына және сақталуына нұқсан келтірмей, оның қазіргі заманға сай пайдаланылуы
үшін жағдай жасау мақсатында жүргізілетін іс-шаралар кешені.
2. Халықаралық және республикалық маңызы бар тарих және мәдениет
ескерткіштеріндегі ғылыми-реставрациялау жұмыстары - уәкілетті органның
бақылауымен, жергілікті маңызы бар тарих және мәдениет ескерткіштеріндегі ғылыми-
реставрациялау жұмыстары облыстардың (республикалық маңызы бар қаланың, астананың)
жергілікті атқарушы органдарының бақылауымен жүзеге асырылады.
3. Тарих және мәдениет ескерткіштеріндегі ғылыми-реставрациялау жұмыстары
бюджет қаражаты, инвестициялар тарту есебінен, сондай-ақ тарих және мәдениет
ескерткіштерінің меншік иелері мен пайдаланушыларының қаражаты есебінен жүзеге
асырылады.
4. Тарих және мәдениет ескерткіштеріндегі ғылыми-реставрациялау жұмыстарын
жеке және заңды тұлғалар лицензия негізінде жүзеге асырады.
Ескерту. 34-бап жаңа редакцияда - Қазақстан Республикасының 2007.07.21. N 307
Заңымен.
35-бап. Тарих және мәдениет ескерткіштері бар қалалар
мен басқа да елді мекендерді жоспарлаудың,
салудың және қайта салудың жобаларын
уәкiлеттi органмен келісу
Қалалар мен басқа да елді мекендерді жоспарлаудың, салудың және қайта салудың
жобалары, сондай-ақ тарих және мәдениет ескерткіштері бар жерді пайдалану
карталары уәкiлеттi органмен келісілуге тиіс.
Ескерту. 35-бапқа өзгеріс енгізілді - Қазақстан Республикасының 2004.12.20. N
13 (2005 жылғы 1 қаңтардан бастап күшіне енеді) Заңымен.
36-бап. Тарих және мәдениет ескерткіштерін қорғау
аймақтары
1. Тарих және мәдениет ескерткіштерінің қорғалуын қамтамасыз ету мақсатында
Қазақстан Республикасының заңнамасында айқындалатын тәртіппен қорғау аймақтары,
құрылыс салуды реттеу аймақтары және қорғалатын табиғат ландшафты аймақтары
белгіленеді.
2. Тарихи-мәдени мұра объектілерін қорғау аймақтарының, құрылыс салуды
реттеу аймақтары мен қорғалатын табиғат ландшафты аймақтарының шекараларын тиісті
жергілікті атқарушы органдардың ұсынуы бойынша облыстардың (республикалық маңызы
бар қаланың, астананың) жергілікті өкілді органдары (мәслихаттар) бекітеді және
олар тиісті жердің тарих және мәдениет ескерткіштері мен жаңадан анықталған
объектілердің орналасуы тіркелетін тарихи-сәулет тірек жоспарына және карта-
схемасына енгізіледі.
3. Уәкілетті орган көзделген аймақтардың шегінде Қазақстан Республикасының
әкімшілік құқық бұзушылық туралы заңнамасында көзделген негіздерде және тәртіппен
әкімшілік ықпал ету шараларын қолдануы мүмкін.
Ескерту. 36-бап жаңа редакцияда - ҚР 2007.07.21 N 307 Заңымен.
37-бап. Тарихи-мәдени қорықтарды қорғау
Айрықша тарихи, ғылыми, көркемдік немесе өзге де мәдени қазына болып
табылатын тарих және мәдениет ескерткіштерінің ансамбльдері мен кешендері,
аумақтар тарихи-мәдени қорықтар деп жариялануы мүмкін, оларды қорғау олар туралы
арнаулы Ережелер негізінде жүзеге асырылады.
Ескерту. 37-бап жаңа редакцияда - ҚР 2007.07.21 N 307 Заңымен.
38-бап. Тарих және мәдениет ескерткіштерінің орнын
ауыстыруға және оларды өзгертуге тыйым салу
1. Тарих және мәдениет ескерткіштерінің орнын ауыстыруға және оларды
өзгертуге тыйым салынады.
Тарих және мәдениет ескерткішінің жетпіс процентінен астамы бұзылған не
оның тарихи-мәдени құндылығы жоғалған, не орнын ауыстыру оның сақталу жағдайын
жақсартатын болған жағдайда:
1) халықаралық және республикалық маңызы бар тарих және мәдениет
ескерткіштеріне уәкілетті органның ұсынуы бойынша Қазақстан Республикасы Үкіметінің
шешімімен;
2) жергілікті маңызы бар тарих және мәдениет ескерткіштеріне облыстардың
(республикалық маңызы бар қаланың, астананың) жергілікті атқарушы органдарының
ұсынуы бойынша уәкілетті органның шешімімен уәкілетті органның арнайы комиссиясымен
келісе отырып тарихи-мәдени сараптама қорытындысы негізінде ғана олардың орнын
ауыстыруға және өзгертуге жол беріледі.
2. Мұндай шешім алған жеке және заңды тұлғалар ескерткіштің орнын ауыстыруды
немесе оларды өзгертуді жүзеге асыру кезінде Қазақстан Республикасының заңнамасында
көзделген шарттардың сақталуын қамтамасыз етуге міндетті, ал уәкілетті орган тарих
және мәдениет ескерткішін ғылыми зерделеу және тіркеу бойынша жұмыстар жүргізуге
міндетті.
3. Аталған жұмыстарды жүзеге асыруға байланысты шығыстар тарих және мәдениет
ескерткішінің орнын ауыстыруға немесе оларды өзгертуге шешім алған жеке және заңды
тұлғалардың есебінен жүргізіледі.
Ескерту. 38-бап жаңа редакцияда - ҚР 2007.07.21 N 307 Заңымен.
39-бап. Аумақты игеру кезінде тарихи-мәдени мұра
объектілерінің сақталуын қамтамасыз ету
1. Аумақтарды игеру кезінде жер учаскелері бөліп берілгенге дейін тарихи-
мәдени мұра объектілерін анықтау жөнінде зерттеу жұмыстары жүргізілуге тиіс.
2. Тарихи, ғылыми, көркемдік және өзге де мәдени құндылығы бар объектілер
табылған жағдайда, жеке және заңды тұлғалар одан әрі жұмыс жүргізуді тоқтата тұрып,
бұл туралы уәкілетті органға хабарлауға міндетті.
3. Тарихи-мәдени мұра объектілерінің сақталып тұруына қатер төндіруі мүмкін
жұмыстарды жүргізуге тыйым салынады.
Ескерту. 39-бап жаңа редакцияда - ҚР 2007.07.21 N 307 Заңымен.
40-бап. Археологиялық ескерткіштерде қазба
және барлау жұмыстарын жүргізу
Археологиялық ескерткіштерде қазба және барлау жұмыстарын жүргізуге
лицензиясы бар болған жағдайда ғана жол беріледі.
Қазақстан Республикасының аумағында тарих және мәдениет ескерткіштерінде
археологиялық және (немесе) ғылыми-реставрациялау жұмыстарына лицензияны
облыстардың (республикалық маңызы бар қаланың, астананың) жергiлiктi атқарушы
органдарымен келiсiм бойынша уәкiлеттi орган береді.
Қазақстан Республикасының және басқа мемлекеттердің заңды ұйымдары мен нақты
адамдарының Қазақстан аумағында жүргізген археологиялық зерттеулері нәтижесінде
алынған барлық материалдар мен табылған заттар ғылыми тіркеліп, өңделгеннен кейін
Қазақстан Республикасының мемлекеттік музейлеріне беріледі. Олардың Қазақстан
Республикасынан тыс жерлерге әкетілуіне тыйым салынады.
Ескерту. 40-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 2004.12.20 N 13 (2005 жылғы 1
қаңтардан бастап күшіне енеді), 2007.07.21 N 307 Заңдарымен.
41-бап. Тарих және мәдениет ескерткіштерін
әкелу және әкету
Ескерткіштерді Қазақстан Республикасының аумағына әкелу және оларды Қазақстан
Республикасының аумағынан әкету тәртібі Қазақстан Республикасының заңдарымен
белгіленеді.
8-тарау. Қазақстан Республикасының тарихи-мәдени мұра
объектілерін қорғау және пайдалану жөніндегі заңдарын бұзғаны
үшін жауапкершілік және олардың орындалуын бақылау
42-бап. Қазақстан Республикасының тарихи-мәдени
мұра объектілерін қорғау жөніндегі
заңдарын бұзғаны үшін жауапкершілік
Ескерту. 42-баптың тақырыбына өзгерту енгізілді - ҚР 2007.07.21 N
307 Заңымен.
Қазақстан Республикасының тарихи-мәдени мұраларды қорғау туралы заңдарының
бұзылуына кінәлілігі әрекетінен немесе әрекетсіздігінен көрінген тұлғалар Қазақстан
Республикасының заңдарына сәйкес жауапты болады.
Тарих және мәдениет ескерткiшiне немесе оның қорғау аймағына зиян келтiрген
жеке және заңды тұлғалар тарих және мәдениет ескерткiшiн немесе оның қорғау аймағын
қалпына келтiруге, ал бұл мүмкiн болмаған кезде келтiрiлген зиянды Қазақстан
Республикасының азаматтық заңдарына сәйкес өтеуге мiндеттi. Тарих және мәдениет
ескерткiшiн немесе оның қорғау аймағын қалпына келтiру уәкiлеттi органның
бақылауымен жүзеге асырылады.
Ескерту. 42-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 2004.12.20 N 13 (2005 жылғы 1
қаңтардан бастап күшіне енеді), 2007.07.21 N 307 Заңдарымен.
43-бап. Тарихи-мәдени мұра объектілерін қорғау және
пайдалану туралы Қазақстан Республикасы
заңнамасының орындалуын бақылау
Тарихи-мәдени мұра объектілерін қорғау және пайдалану туралы Қазақстан
Республикасы заңнамасының орындалуын бақылауды:
1) облыстардың (республикалық маңызы бар қаланың, астананың), аудандардың
(облыстық маңызы бар қалалардың) жергілікті атқарушы органдары;
2) уәкілетті орган жүзеге асырады.
Ескерту. 43-бап жаңа редакцияда - ҚР 2007.07.21 N 307 Заңымен.
9-тарау.
Ескерту. 9-бөлім алынып тасталды - ҚР 2004.12.20 N 13 (2005 жылғы 1 қаңтардан
бастап күшіне енеді) Заңымен.
Қазақстан Республикасының
Президенті
© 2012. Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінің "Республикалық құқықтық ақпарат
орталығы" ШЖҚ РМК
Об охpане и использовании объектов истоpико-культуpного наследия
Архивная версия
Закон Республики Казахстан от 2 июля 1992 года N 1488-XII
Вниманию пользователей!
Для удобства пользования документом РЦПИ создано ОГЛАВЛЕНИЕ
Сноска. Заголовок с изменениями, внесенными Законом РК от 21 июля 2007 г. N
307 (порядок введения в действие см. статью 2 Закона).
Сноска. В тексте после слова "Раздел" цифры "I - IX" заменены соответственно
цифрами "1 - 9" - Законом РК от 20 декабря 2004 г. N 13.
Cноска. По всему тексту: слово "РАЗДЕЛ" заменено словом "Глава"; слова
"Уполномоченный орган по охране и использованию историко-культурного наследия",
"уполномоченный орган по охране и использованию историко-культурного наследия",
"уполномоченного органа по охране и использованию историко-культурного наследия",
"уполномоченным органом по охране и использованию историко-культурного наследия"
заменены соответственно словами "Уполномоченный орган", "уполномоченный орган",
"уполномоченного органа", "уполномоченным органом" - Законом РК от 21 июля 2007 г.
N 307 (порядок введения в действие см. статью 2 Закона).
Настоящий Закон определяет цели, задачи и правовые основы в области охраны и
использования объектов историко-культурного наследия.
Сноска. Преамбула с изменениями, внесенными Законом РК от 21 июля 2007 г. N
307 (порядок введения в действие см. статью 2 Закона).
Глава 1. ОБЩИЕ ПОЛОЖЕНИЯ
Статья 1. Законодательство Республики Казахстан
об охране и использовании объектов
историко-культурного наследия
Законодательство Республики Казахстан об охране и использовании объектов
историко-культурного наследия основывается на Конституции Республики Казахстан и
состоит из настоящего Закона и иных нормативных правовых актов Республики
Казахстан.
Если международным договором, ратифицированным Республикой Казахстан,
установлены иные правила, чем те, которые содержатся в настоящем Законе, то
применяются правила международного договора.
Сноска. Статья 1 - в редакции Закона РК от 20 декабря 2004 г. N 13. Статья с
изменениями, внесенными Законом РК от 21 июля 2007 г. N 307 (порядок введения в
действие см. статью 2 Закона).
Статья 2. Цели настоящего Закона
Целями настоящего Закона являются:
1) определение объектов историко-культурного наследия, их охраны и
использования;
2) закрепление статуса памятника истории и культуры за объектами историко-
культурного наследия;
3) регламентация прав и обязанностей физических и юридических лиц в сфере
сохранения объектов историко-культурного наследия;
4) разграничение компетенции государственных органов в области охраны
объектов историко-культурного наследия;
5) установление мер ответственности за нанесение ущерба объектам историко-
культурного наследия.
Сноска. Статья 2 в редакции Закона РК от 21 июля 2007 г. N 307 (порядок
введения в действие см. статью 2 Закона).
Статья 3. Основные понятия, используемые в настоящем Законе
В настоящем Законе используются следующие основные понятия:
1) список предварительного учета - список объектов историко-культурного
наследия, выявленных в целях придания им статуса памятников истории и культуры;
2) ансамбли - группы изолированных или объединенных памятников, строений и
сооружений фортификационного, дворцового, жилого, общественного, административного,
торгового, производственного, научного, учебного назначения, а также памятников и
сооружений религиозного назначения, в том числе фрагменты исторических планировок и
застроек поселений, локализуемые на исторически сложившихся территориях;
3) памятники археологии - стоянки, городища, курганы, остатки древних
поселений, укреплений, производств, каналов, дорог, древние места захоронений,
каменные изваяния, наскальные изображения и надписи, участки исторического
культурного слоя древних населенных пунктов и иные места, имеющие следы жизни и
деятельности древнего человека;
4) памятники градостроительства и архитектуры - архитектурные ансамбли и
комплексы, исторические центры, кварталы, площади, улицы, остатки древней
планировки и застройки городов и других населенных пунктов; сооружения гражданской,
жилой, промышленной, военной, культовой архитектуры, народного зодчества, а также
связанные с ними произведения монументального, декоративно-прикладного и садово-
паркового искусства, природные ландшафты;
5) охранное обязательство - документ, фиксирующий состояние памятника истории
и культуры на момент оформления данного документа и условия содержания памятника
истории и культуры собственником или пользователем;
6) памятники истории и культуры - отдельные постройки, здания, сооружения и
ансамбли, историко-культурные ландшафты и другие достопримечательные места,
созданные человеком или являющиеся совместным творением человека и природы,
связанные с историческим прошлым народа, развитием общества и государства,
включенные в Государственный список памятников истории и культуры;
7) археологические работы на памятниках истории и культуры - проведение
полевых исследований путем археологических раскопок, разведок и экспертиз
памятников археологии;
8) историко-культурный заповедник - ансамбли и комплексы памятников,
представляющие особую историческую, научную и художественную ценность;
9) пользователь памятника истории и культуры - физическое или юридическое
лицо, которому в соответствии с настоящим Законом предоставлено право пользования
памятником истории и культуры на основании договора с его собственником;
10) научно-реставрационные работы на памятниках истории и культуры - все
виды производственных, научно-исследовательских и проектных работ, за исключением
археологических, проводящихся на памятниках истории и культуры;
11) объекты историко-культурного наследия - объекты недвижимого имущества
со связанными с ними произведениями живописи, скульптуры, прикладного искусства,
науки и техники и иными предметами материальной культуры, возникшие в результате
исторических событий, представляющие собой ценность с точки зрения истории,
археологии, архитектуры, градостроительства, искусства, науки и техники, эстетики,
этнологии или антропологии, социальной культуры;
12) уполномоченный орган по охране и использованию объектов историко-
культурного наследия (уполномоченный орган) - центральный исполнительный орган,
осуществляющий государственное регулирование в области охраны и использования
объектов историко-культурного наследия;
13) историко-культурная экспертиза - заключение, включающее в себя
совокупность организационных, аналитических и практических мероприятий,
направленных на установление историко-культурной значимости и степени сохранности
объекта историко-культурного наследия;
14) историко-архитектурный опорный план - документ, фиксирующий
расположение памятников истории и культуры и вновь выявленных объектов,
представляющих историческую, научную, художественную и культурную ценность.
Сноска. Статья 3 в редакции Закона РК от 21 июля 2007 г. N 307 (порядок
введения в действие см. статью 2 Закона).
Статья 4. Виды памятников истории и культуры,
их охрана и использование
1. Памятники Истории и культуры подразделяются на следующие виды:
1) памятники градостроительства и архитектуры;
2) памятники археологии;
3) ансамбли.
2. Охрана и использование памятников истории и культуры включают систему
мер, направленных на:
1) выявление, исследование и пропаганду объектов историко-культурного
наследия;
2) закрепление за объектами историко-культурного наследия статуса памятников
истории и культуры;
3) обеспечение защиты от уничтожения, акта вандализма, фальсификации,
мистификации, искажения, внесения необоснованных изменений, изъятия из
исторического контекста;
4) возрождение и сохранение путем проведения археологических и научно-
реставрационных работ;
5) содержание в соответствии с нормами, обеспечивающими их сохранность;
6) использование в процессе возрождения этнокультурной среды, а также в
научных и воспитательных целях.
Сноска. Статья 4 в редакции Закона РК от 21 июля 2007 г. N 307 (порядок
введения в действие см. статью 2 Закона).
Статья 5. Статус объектов историко-культурного наследия
Объекты историко-культурного наследия приобретают статус памятников истории и
культуры с момента признания их таковыми в порядке, установленном настоящим
Законом.
Для принятия решения о включении объектов историко-культурного наследия
в Государственный список памятников истории и культуры представляются документы в
порядке, установленном Правительством Республики Казахстан.
Признание объектов историко-культурного наследия памятниками истории и
культуры закрепляется утверждением их в Государственном списке памятников истории и
культуры международного, республиканского и местного значения, подлежащем
обязательному официальному опубликованию. Памятники археологии приобретают статус
памятников истории и культуры с момента их выявления.
Памятники истории и культуры в Республике Казахстан подлежат обязательной
защите и сохранению в порядке, предусмотренном настоящим Законом, обладают особым
правовым режимом их использования, изменения права собственности на них и лишения
их статуса.
Лишение памятника истории и культуры его статуса и исключение из
Государственного списка памятников истории и культуры допускаются лишь в случае
полной физической утраты объекта и (или) утраты историко-культурного значения
решением Правительства Республики Казахстан по представлению уполномоченного
органа, местных исполнительных органов областей (города республиканского значения,
столицы), согласованному со специальной комиссией уполномоченного органа, на
основании заключения историко-культурной экспертизы.
Выявленные объекты историко-культурного наследия включаются в список
предварительного учета и до принятия окончательного решения об их статусе подлежат
охране наравне с памятниками истории и культуры в соответствии с настоящим Законом.
Сноска. Статья 5 - в редакции Закона РК от 20 декабря 2004 г. N 13. Статья с
изменениями, внесенными Законом РК от 21 июля 2007 г. N 307 (порядок введения в
действие см. статью 2 Закона).
Статья 6. (Исключена - Законом РК от 20 декабря 2004 г. N 13)
Статья 7. Компетенция Республики Казахстан по
защите, сохранению и использованию
объектов историко-культурного наследия
Республика Казахстан в лице соответствующих государственных органов
обеспечивает защиту, сохранение и использование памятников истории и культуры.
В соответствии с международными договорами защите, сохранению и
использованию подлежат также памятники истории и культуры:
1) являющиеся собственностью Республики Казахстан, но расположенные на
территориях других государств;
2) являющиеся собственностью других государств, но расположенные на
территории Республики Казахстан;
3) являющиеся собственностью других государств, расположенные на их
территориях, но исторически связанные с Республикой Казахстан.
Республика Казахстан принимает меры по выявлению, организации учета,
сохранению и возвращению на историческую родину объектов историко-культурного
наследия, находящихся за ее пределами и признанных историко-культурным достоянием
народа Казахстана.
Сноска. Статья 7 с изменениями, внесенными - в редакции Закона РК от 21 июля
2007 г. N 307 (порядок введения в действие см. статью 2 Закона).
Глава 2. ОСОБЕННОСТИ ОСУЩЕСТВЛЕНИЯ ПРАВА СОБСТВЕННОСТИ
НА ОБЪЕКТЫ ИСТОРИКО-КУЛЬТУРНОГО НАСЛЕДИЯ
Статья 8. Регулирование отношений собственности
Отношения собственности на памятники истории и культуры
регулируются Гражданским кодексом Республики Казахстан и иными законами Республики
Казахстан. Особенности осуществления права собственности на памятники истории и
культуры устанавливаются настоящим Законом.
Сноска. В статью 8 внесены изменения - в редакции Закона РК от 20 декабря
2004 г. N 13. Статья с изменениями, внесенными Законом РК от 21 июля 2007 г. N
307 (порядок введения в действие см. статью 2 Закона).
Статья 9. Объекты права собственности
Объектами права собственности на памятники истории и культуры являются
объекты историко-культурного наследия, признанные памятниками истории и культуры в
порядке, установленном настоящим Законом.
Сноска. Статья 9 в редакции Закона РК от 21 июля 2007 г. N 307 (порядок
введения в действие см. статью 2 Закона).
Статья 10. Субъекты права собственности
Субъектами права собственности на объекты историко-культурного наследия
являются Республика Казахстан, физические и юридические лица.
Сноска. Статья 10 в редакции Закона РК от 21 июля 2007 г. N 307 (порядок
введения в действие см. статью 2 Закона).
Статья 11. Государственная собственность на
памятники истории и культуры
Памятники истории и культуры, находящиеся на территории Республики Казахстан
и не принадлежащие другим субъектам, являются исключительной собственностью
Республики Казахстан.
Республика Казахстан может приобретать права собственности на памятники
истории и культуры, составляющие историко-культурное наследие казахского и других
народов, проживающих в Республике Казахстан, имеющие историко-культурную ценность,
по договорам с их собственниками.
От имени Республики Казахстан полномочия собственника на памятники
международного и республиканского значения осуществляет уполномоченный орган, а на
памятники истории и культуры местного значения - местные исполнительные органы
областей (города республиканского значения, столицы), районов (городов областного
значения).
Сноска. В статью 11 внесены изменения - в редакции Закона РК от 20 декабря
2004 г. N 13. Статья с изменениями, внесенными Законом РК от 21 июля 2007 г. N
307 (порядок введения в действие см. статью 2 Закона).
Статья 12. Права субъектов собственности
Собственнику принадлежат права владения, пользования и распоряжения
памятниками истории и культуры как объектами собственности, за исключением права их
самостоятельного уничтожения.
Гражданин, имеющий в собственности памятник истории и культуры, вправе
требовать неразглашения его содержания или недоступность для исследований и
публичного осмотра на срок до пятидесяти лет, если объект собственности принадлежит
ему на правах наследства и по своему происхождению или содержанию связан с
личностью завещателя или предками собственника.
Собственник имеет право извлечения прибыли (получения дохода) в результате
использования и эксплуатации памятников истории и культуры, ограниченное
обязательствами по их охране.
Сноска. В статью 12 внесены изменения - в редакции Закона РК от 20 декабря
2004 г. N 13. Статья с изменениями, внесенными Законом РК от 21 июля 2007 г. N
307 (порядок введения в действие см. статью 2 Закона).
Статья 13. Обязанности собственников
Собственники памятников истории и культуры осуществляют деятельность по их
сохранению и обязаны:
1) принимать меры по обеспечению сохранности памятников истории и культуры;
2) (исключен - от 21 июля 2007 г. N 307)
3) уведомлять местные исполнительные органы областей (города
республиканского значения, столицы), районов (городов областного значения) о
предполагаемых или свершившихся изменениях прав собственности;
4) (исключен - от 21 июля 2007 г. N 307)
5) согласовывать проведение научно-реставрационных работ на памятниках
истории и культуры международного и республиканского значения с уполномоченным
органом, на памятниках истории и культуры местного значения - с местными
исполнительными органами областей (города республиканского значения, столицы);
6) обеспечивать доступ к памятнику истории и культуры в научных, культурных
и иных целях в порядке и пределах, устанавливаемых специальными договорами с
местными исполнительными органами областей (города республиканского значения,
столицы), районов (городов областного значения).
Обязательства собственников и пользователей памятников истории и культуры
фиксируются в охранном обязательстве, выдаваемом местными исполнительными органами
областей (города республиканского значения, столицы).
Обязательства, предусмотренные в части первой настоящей статьи, в равной
степени относятся и к пользователям памятников истории и культуры.
Сноска. Статья 13 - в редакции Закона РК от 20 декабря 2004 г. N 13. Статья с
изменениями, внесенными Законом РК от 21 июля 2007 г. N 307 (порядок введения в
действие см. статью 2 Закона).
Статья 14. Изъятие бесхозяйственно содержащихся памятников
истории и культуры
В случаях, когда собственник памятников истории и культуры бесхозяйственно
содержит эти памятники, что грозит утратой ими своего значения, такие памятники по
решению суда изымаются у собственника государством путем выкупа или продаются с
публичных торгов с учетом особенностей, предусмотренных настоящей статьей.
Изъятие у собственника памятника истории и культуры, являющегося его жилым
домом или жилым помещением, находящимся в частной собственности, не может быть
осуществлено без предоставления ему иного жилого помещения в порядке,
установленном законодательством Республики Казахстан, и соответствующей компенсации
по договору.
Сноска. Статья 14 в редакции Закона РК от 01.03.2011 № 414-IV (вводится в
действие со дня его первого официального опубликования).
Статья 15. Преимущества при приобретении права
собственности на памятник истории и культуры
Собственники частей памятника истории и культуры, находящегося в общей
долевой собственности, имеют преимущественное право приобретения в собственность
других частей этого памятника истории и культуры.
Преимущественное право приобретения других частей памятника истории и
культуры, предусмотренное в части первой настоящей статьи, распространяется и на
случаи, когда собственность покупателя не имеет статус памятника истории и
культуры.
При публичной продаже памятников истории и культуры государство имеет право
преимущественного приобретения по рыночной (аукционной) цене за исключением
случаев, оговоренных в частях первой и второй настоящей статьи.
Сноска. Статья 15 с изменениями, внесенными Законом РК от 21 июля 2007 г. N
307 (порядок введения в действие см. статью 2 Закона).
Глава 3. ГОСУДАРСТВЕННОЕ УПРАВЛЕНИЕ В ОБЛАСТИ
ОХРАНЫ ОБЪЕКТОВ ИСТОРИКО-КУЛЬТУРНОГО НАСЛЕДИЯ
Сноска. Заголовок главы 3 с изменениями, внесенными Законом РК от 21 июля
2007 г. N 307 (порядок введения в действие см. статью 2 Закона).
Статья 16. Должностные лица и система органов
государственного управления в области защиты,
сохранения и использования объектов
историко-культурного наследия
Государственное управление в области защиты, сохранения и использования
объектов историко-культурного наследия в Республике Казахстан осуществляют:
1) Президент Республики Казахстан;
2) Правительство Республики Казахстан;
3) уполномоченный орган;
4) местные исполнительные органы областей, городов республиканского значения,
столицы, районов, городов областного значения.
Сноска. Статья 16 в редакции Закона РК от 05.07.2011 № 452-IV (вводится в
действие с 13.10.2011).
Статья 17. Компетенция Правительства Республики
Казахстан в области охраны и использования
объектов историко-культурного наследия
Правительство Республики Казахстан:
1) разрабатывает основные направления государственной политики в области
охраны и использования объектов историко-культурного наследия;
2) утверждает положение об уполномоченном органе;
3) устанавливает ставки арендной платы за использованием памятников истории и
культуры, находящихся в государственной собственности;
4) утверждает правила охраны и содержания памятников истории и культуры;
5) утверждает правила выявления, учета, придания и лишения статуса памятников
истории и культуры;
6) утверждает правила выдачи охранных обязательств на памятники истории и
культуры;
7) утверждает квалификационные требования, предъявляемые при лицензировании
деятельности по осуществлению археологических и (или) научно-реставрационных работ
на памятниках истории и культуры;
8) утверждает порядок предоставления в пользование памятников истории и
культуры международного и республиканского значения;
9) утверждает порядок определения и режим использования охранных зон, зон
регулирования застройки и зон охраняемого природного ландшафта объектов историко-
культурного наследия;
10) выполняет иные функции, возложенные на него Конституцией, законами
Республики Казахстан и актами Президента Республики Казахстан.
Сноска. Статья 17 в редакции Закона РК от 21.07.2007 N 307 (порядок введения
в действие см. статью 2 Закона); с изменениями, внесенными законами РК от
05.07.2011 № 452-IV (вводится в действие с 13.10.2011); от 15.07.2011 № 461-
IV(вводится в действие с 30.01.2012).
Статья 18. Компетенция местных исполнительных
органов областей (города республиканского
значения, столицы), районов (городов
областного значения)
Местные исполнительные органы областей (города республиканского значения,
столицы):
1) обеспечивают выявление, учет, охрану, использование объектов историко-
культурного наследия и проведение научно-реставрационных работ на памятниках
истории и культуры;
2) (исключен от 21 июля 2007 г. N 307)
3) предусматривают мероприятия по организации учета, охраны и научно-
реставрационных работ на памятниках истории и культуры местного значения в планах
экономического и социального развития соответствующих территорий;
4) решают вопрос о предоставлении в пользование памятников истории и
культуры местного значения, являющихся государственной собственностью;
5) (исключен от 21 июля 2007 г. N 307);
6) по согласованию с уполномоченным органом при разработке и утверждении
проектов планировки, застройки и реконструкции городов и других населенных пунктов
обеспечивают выполнение мероприятий по выявлению, изучению, сохранению памятников
истории и культуры всех категорий, составление историко-архитектурных опорных
планов и карт-схем;
7) оформляют охранные обязательства на памятники истории и культуры и
контролируют их выполнение собственниками и пользователями;
8) ходатайствуют о привлечении к ответственности физических и юридических
лиц, нарушающих законодательство Республики Казахстан об охране и использовании
памятников истории и культуры;
9) вносят в местный представительный орган области (города республиканского
значения, столицы) предложения по образованию комиссий по охране памятников истории
и культуры;
10) ведут работу по выявлению, учету, охране объектов историко-культурного
наследия;
11) рассматривают и согласовывают научно-проектную документацию на все виды
работ по памятникам истории и культуры и их охранным зонам, проекты планировки,
застройки и реконструкции;
12) осуществляют охрану и использование памятников истории и культуры и
объектов окружающей среды, связанных с памятниками истории и культуры, по
согласованию с заинтересованными государственными органами;
13) осуществляют государственный контроль за использованием и порядком
содержания, а также за исполнением археологических и научно-реставрационных работ
на памятниках истории и культуры местного значения на соответствующих территориях;
14) выдают собственникам и пользователям памятников истории и культуры
предписания о нарушении ими настоящего Закона;
15) применяет иные меры административного воздействия на основаниях и в
порядке, предусмотренных законодательством Республики Казахстан об административных
правонарушениях;
16) осуществляют в интересах местного государственного управления иные
полномочия, возлагаемые на местные исполнительные органы законодательством
Республики Казахстан.
Местные исполнительные органы районов (городов областного значения) на своей
территории:
1) содействуют организации шефства физических и юридических лиц над
памятниками истории и культуры;
2) привлекают общественность к проведению мероприятий по охране и пропаганде
памятников истории и культуры;
3) обеспечивают соблюдение законодательства Республики Казахстан об охране и
использовании объектов историко-культурного наследия;
4) по представлению уполномоченного органа решают вопрос о приостановлении,
а также запрещении строительных и иных работ, создающих опасность для памятников
истории и культуры;
5) вносят предложения в местные исполнительные органы областей (города
республиканского значения, столицы) или в уполномоченный орган в пределах их
компетенции, по устранению порчи, угрозы разрушения памятников истории и культуры;
6) на основании историко-культурной экспертизы вносят предложения об
объявлении охраняемыми объектов историко-культурного наследия;
7) осуществляют в интересах местного государственного управления иные
полномочия, возлагаемые на местные исполнительные органы законодательством
Республики Казахстан.
Сноска. Статья 18 в редакции Закона РК от 20.12.2004 N 13; с изменениями,
внесенными законами РК от 21.07.2007 N 307 (порядок введения в действие см. статью
2 Закона); от 05.07.2011 № 452-IV (вводится в действие с 13.10.2011).
Примечание РЦПИ!
В статью 19 предусмотрено изменение Законом РК от 16.05.2014 № 203-V
(вводится в действие по истечении шести месяцев после дня его первого официального
опубликования).
Статья 19. Компетенция уполномоченного органа
Уполномоченный орган:
1) реализует государственную политику в области охраны и использования
памятников истории и культуры;
2) осуществляет государственный контроль за исполнением археологических и
научно-реставрационных работ на памятниках истории и культуры международного и
республиканского значения;
3) разрабатывает и утверждает нормативные правовые акты по вопросам охраны и
использования памятников истории и культуры;
4) выдает в порядке, установленном законодательством Республики Казахстан,
лицензии на проведение археологических и (или) научно-реставрационных работ на
памятниках истории и культуры;
5) исключен Законом РК от 13.01.2014 № 159-V (вводится в действие по
истечении десяти календарных дней после дня его первого официального
опубликования);
6) принимает решение по предоставлению в пользование памятников истории и
культуры международного и республиканского значения, являющихся государственной
собственностью;
7) утверждает правила проведения историко-культурной экспертизы;
8) согласовывает проекты планировки, застройки и реконструкции городов и
других населенных пунктов, имеющих памятники истории и культуры;
9) обеспечивает соблюдение требований законодательства Республики Казахстан
в области охраны и использования объектов историко-культурного наследия;
10) осуществляет государственный контроль за использованием и порядком
содержания памятников истории и культуры международного и республиканского
значения;
11) применяет иные меры административного воздействия на основаниях и в
порядке, предусмотренных законодательством Республики Казахстан об административных
правонарушениях;
12) осуществляет контроль за сооружением новых памятников истории и
культуры;
13) разрабатывает порядок определения и режим использования охранных зон,
зон регулирования застройки и зон охраняемого природного ландшафта объектов
историко-культурного наследия;
14) разрабатывает и утверждает формы обязательной ведомственной
отчетности, проверочных листов, критерии оценки степени риска, полугодовые планы
проведения проверок в соответствии с Законом Республики Казахстан «О
государственном контроле и надзоре в Республике Казахстан»;
15) осуществляет иные полномочия, предусмотренные настоящим Законом, иными
законами Республики Казахстан, актами Президента Республики Казахстан и
Правительства Республики Казахстан.
Сноска. Статья 19 в редакции Закона РК от 21.07.2007 N 307 (порядок введения
в действие см. ст. 2 Закона); с изменениями, внесенными законами РК от 17.07.2009 N
188-IV (порядок введения в действие см. ст. 2); от 19.03.2010 № 258-IV; от
06.01.2011 № 378-IV (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после
его первого официального опубликования); от 05.07.2011 № 452-IV (вводится в
действие с 13.10.2011); от 10.07.2012 № 36-V(вводится в действие по истечении
десяти календарных дней после его первого официального опубликования); от
03.07.2013 № 124-V (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после
его первого официального опубликования); от 13.01.2014 № 159-V (вводится в действие
по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального
опубликования).
Статья 20. Компетенция государственного органа
управления архивами и документацией
Республики Казахстан в области охраны
и использования историко-культурного
наследия
(Статья исключена Законом РК от 21 июля 2007 г. N 307
(порядок введения в действие см. статью 2 Закона)
Статья 20-1. Государственный контроль
1. Целью государственного контроля в области охраны и использования объектов
историко-культурного наследия является обеспечение соблюдения физическими и
юридическими лицами законодательства Республики Казахстан в области охраны и
использования объектов историко-культурного наследия.
2. Государственный контроль в области охраны и использования объектов
историко-культурного наследия, осуществляемый уполномоченным органом, включает в
себя контроль за:
1) состоянием использования и порядком содержания памятников истории и
культуры всех категорий;
2) сооружением новых памятников истории и культуры;
3) соблюдением лицензиатом условий выданной лицензии;
4) исполнением археологических и научно-реставрационных работ на памятниках
истории и культуры международного и республиканского значения.
3. Государственный контроль в области охраны и использования объектов
историко-культурного наследия, осуществляемый местными исполнительными органами
областей (города республиканского значения, столицы), включает в себя:
1) государственный контроль за состоянием использования и порядком
содержания памятников истории и культуры местного значения;
2) государственный контроль за исполнением археологических и научно-
реставрационных работ на памятниках истории и культуры местного значения.
4. Государственный контроль в области охраны и использования объектов
историко-культурного наследия осуществляется уполномоченным органом, местными
исполнительными органами областей (города республиканского значения, столицы) в
форме проверок.
5. Исключен Законом РК от 17.07.2009 N 188-IV (порядок введения в действие
см. ст.2).
6. Исключен Законом РК от 17.07.2009 N 188-IV (порядок введения в действие
см. ст.2).
7. Государственный контроль в области охраны и использования объектов
историко-культурного наследия осуществляется в форме проверки и иных формах.
Проверка осуществляется в соответствии с Законом Республики Казахстан "О
государственном контроле и надзоре в Республике Казахстан". Иные формы
государственного контроля осуществляются в соответствии с настоящим Законом.
Сноска. Глава 3 дополнена статьей 20-1 в соответствии с Законом РК от 21 июля
2007 г. N 307 (порядок введения в действие см. статью 2 Закона); с изменениями,
внесенными законами РК от 17.07.2009 N 188-IV (порядок введения в действие см.
ст.2); от 06.01.2011 № 378-IV (вводится в действие по истечении десяти календарных
дней после его первого официального опубликования).
Глава 4. ФИНАНСИРОВАНИЕ СФЕРЫ ОХРАНЫ И ИСПОЛЬЗОВАНИЯ
ИСТОРИКО-КУЛЬТУРНОГО НАСЛЕДИЯ (Глава 4 исключена Законом РК от 21 июля 2007 г. N 307
(порядок введения в действие см. статью 2 Закона)
Статья 21. (Исключена - Законом РК от 20 декабря 2004 г. N 13)
Глава 5. Участие физических и юридических лиц в осуществлении
мероприятий по охране и использованию объектов
историко-культурного наследия
Сноска. Заголовок главы 5 в редакции Закона РК от 21 июля 2007 г. N
307 (порядок введения в действие см. статью 2 Закона).
Статья 22. Участие физических и юридических лиц в
осуществлении мероприятий по охране и
использованию объектов
историко-культурного наследия
Физические и юридические лица участвуют в пропаганде и популяризации
памятников истории и культуры, содействуют местным исполнительным органам областей
(города республиканского значения, столицы) в осуществлении мероприятий по защите,
сохранению и использованию памятников истории и культуры.
Физические и юридические лица вправе устанавливать шефство над памятниками
истории и культуры в целях обеспечения их сохранности.
Сноска. Статья 22 в редакции Закона РК от 21 июля 2007 г. N 307 (порядок
введения в действие см. статью 2 Закона).
Статья 23. Участие Казахского общества охраны
памятников истории и культуры в
осуществлении мероприятий по охране и
использованию историко-культурного наследия
(Статья исключена Законом РК от 21 июля 2007 г. N 307
(порядок введения в действие см. статью 2 Закона)
Статья 24. Участие Национальной Академии наук
Республики Казахстан в охране и
использовании историко-культурного наследия
(Статья исключена Законом РК от 21 июля 2007 г. N 307
(порядок введения в действие см. статью 2 Закона)
Глава 6. ГОСУДАРСТВЕННЫЙ УЧЕТ ПАМЯТНИКОВ
ИСТОРИИ И КУЛЬТУРЫ Статья 25. (Исключена - Законом РК от 20 декабря 2004 г. N 13)
Статья 26. Отнесение памятников истории и
культуры к категориям памятников
международного, республиканского и
местного значения
В целях эффективной организации учета и охраны памятников истории и культуры
памятники подразделяются на следующие категории:
1) памятники истории и культуры международного значения, представляющие
историческую, научную, архитектурную, художественную и мемориальную ценность,
включенные в Список Всемирного Культурного и Природного Наследия ЮНЕСКО;
2) памятники истории и культуры республиканского значения, представляющие
историческую, научную, архитектурную, художественную и мемориальную ценность,
имеющие особое значение для истории и культуры всей страны;
3) памятники истории и культуры местного значения, представляющие
историческую, научную, архитектурную, художественную и мемориальную ценность,
имеющие особое значение для истории и культуры областей (города республиканского
значения, столицы), районов (городов областного значения).
Сноска. Статья 26 - в редакции Закона РК от 20 декабря 2004 г. N 13.
Статья 27. Порядок утверждения списков памятников
истории и культуры
Перечень памятников истории и культуры, предлагаемых для включения в Список
Всемирного Культурного и Природного Наследия ЮНЕСКО, представляется Правительством
Республики Казахстан в порядке, установленном законодательством Республики
Казахстан.
Государственный список памятников истории и культуры республиканского
значения утверждаются Правительством Республики Казахстан по представлению
уполномоченного органа.
Государственный список памятников истории и культуры местного значения
утверждаются местными исполнительными органами областей (города республиканского
значения, столицы) по согласованию с уполномоченным органом.
Сноска. Статья 27 - в редакции Закона РК от 20 декабря 2004 г. N 13. Статья с
изменениями, внесенными Законом РК от 21 июля 2007 г. N 307 (порядок введения в
действие см. статью 2 Закона).
Статья 28. Порядок образования и состав специальной
комиссии уполномоченного органа
Для подготовки заключения о признании объектов историко-культурного наследия
памятниками истории и культуры, а также о лишении их статуса уполномоченным
органом создается специальная комиссия, в состав которой входят ученые,
специалисты, деятели культуры и искусства, представители творческих союзов и иных
общественных объединений.
Сноска. Статья 28 - в редакции Закона РК от 20 декабря 2004 г. N 13. Статья с
изменениями, внесенными Законом РК от 21 июля 2007 г. N 307 (порядок введения в
действие см. статью 2 Закона).
Глава 7. Порядок использования памятников истории и культуры
Сноска. Заголовок главы 7 в редакции Закона РК от 21 июля 2007 г. N
307 (порядок введения в действие см. статью 2 Закона).
Статья 29. Использование памятников истории и культуры
Памятники истории и культуры используются в целях возрождения и развития
духовных и культурных традиций народов Казахстана, а также в научных и
воспитательных целях.
Режим использования памятников истории и культуры городов и других населенных
пунктов определяется в проектах их зон охраны, утверждаемых местными
исполнительными органами области (города республиканского значения, столицы), в
соответствии с правилами охраны и использования памятников истории и культуры.
Сноска. В статью 29 внесены изменения - в редакции Закона РК от 20 декабря
2004 г. N 13. Статья с изменениями, внесенными Законом РК от 21 июля 2007 г. N
307 (порядок введения в действие см. статью 2 Закона).
Статья 30. Порядок и условия предоставления памятников
истории и культуры в пользование
Предоставление памятников истории и культуры в пользование физическим и
юридическим лицам для научных, культурно-просветительных, туристических и иных
целей осуществляется в порядке, определяемом настоящим Законом.
Памятники истории и культуры местного значения предоставляются в пользование
по решению местных исполнительных органов областей (города республиканского
значения, столицы) в соответствии с настоящим Законом.
Памятники истории и культуры международного и республиканского
значения предоставляются в пользование по решению уполномоченного органа.
Сноска. В статью 4 внесены изменения - в редакции Закона РК от 20 декабря
2004 г. N 13. Статья с изменениями, внесенными Законом РК от 21 июля 2007 г. N
307 (порядок введения в действие см. статью 2 Закона).
Статья 31. Деятельность музеев, библиотек, архивов,
учебных заведений, других учреждений и
организаций по обеспечению защиты и
сохранения памятников истории и культуры,
находящихся в их пользовании
(Статья исключена Законом РК от 21 июля 2007 г. N 307
(порядок введения в действие см. статью 2 Закона)
Статья 32. Лишения права пользования памятником
истории и культуры
Физические и юридические лица, в пользовании которых находятся памятники
истории и культуры, лишаются права пользования в случае нарушения ими обязанности
пользования памятниками истории и культуры в соответствии с их характером и
назначением, в результате чего памятник истории и культуры подвергается угрозе
уничтожения или порчи.
Лишение права пользования памятником истории и культуры в зависимости от его
категории может быть осуществлено только по решению суда на основании заявления
собственника памятника истории и культуры или уполномоченного органа, местного
исполнительного органа области (города республиканского значения, столицы), если
иное не предусмотрено охранным обязательством памятника истории и культуры.
Сноска. В статью 32 внесены изменения - в редакции Закона РК от 20 декабря
2004 г. N 13. Статья с изменениями, внесенными Законом РК от 21 июля 2007 г. N
307 (порядок введения в действие см. статью 2 Закона).
Статья 33. Обеспечение сохранности памятников
истории и культуры, находящихся на землях,
предоставленных в пользование
Физические и юридические лица обязаны обеспечить сохранность памятников
истории и культуры, находящихся на землях, предоставленных им в пользование.
Сноска. Статья 33 в редакции Закона РК от 21 июля 2007 г. N 307 (порядок
введения в действие см. статью 2 Закона).
Статья 34. Научно-реставрационные работы
на памятниках истории и культуры
1. К научно-реставрационным работам на памятниках истории и культуры
относятся:
1) научное исследование - комплекс мероприятий, направленных на изучение,
оценку качества и степени сохранности памятника истории и культуры в целях
составления проектно-сметной документации и проведения необходимых работ по его
сохранению;
2) консервация - комплекс мероприятий, предохраняющих памятник истории и
культуры от дальнейшего разрушения и обеспечивающих закрепление и защиту
конструктивных частей и декоративных элементов без изменений исторически
сложившегося облика памятника. К консервации относятся и противоаварийные работы,
состоящие из мероприятий, обеспечивающих физическую сохранность памятника;
3) реставрация - комплекс мероприятий, обеспечивающих сохранение и
раскрытие исторического, архитектурно-художественного облика памятника истории и
культуры путем освобождения его от наслоений, не имеющих ценности и искажающих
облик памятника, восполнение утраченных элементов здания, ансамбля, комплекса на
основе научно обоснованных данных;
4) воссоздание - комплекс мероприятий по восстановлению утраченного
памятника истории и культуры при наличии достаточных научных данных и особой
исторической, научной, художественной или иной культурной значимости памятника
истории и культуры;
5) ремонт - комплекс мероприятий по поддержанию технического состояния
памятника истории и культуры путем проведения периодических работ без изменения его
существующего облика;
6) приспособление - комплекс мероприятий, проводимых в целях создания
условий для современного использования памятника истории и культуры без нанесения
ущерба его исторической, художественной ценности и сохранности.
2. Научно-реставрационные работы на памятниках истории и культуры
международного и республиканского значения осуществляются под контролем
уполномоченного органа, на памятниках истории и культуры местного значения -
подконтролем местных исполнительных органов областей (города республиканского
значения, столицы).
3. Научно-реставрационные работы на памятниках истории и культуры
осуществляются за счет бюджетных средств, привлечения инвестиций, а также за счет
средств собственников и пользователей памятников истории и культуры.
4. Научно-реставрационные работы на памятниках истории и культуры
осуществляются физическими и юридическими лицами на основании лицензии.
Сноска. Статья 34 в редакции Закона РК от 21 июля 2007 г. N 307 (порядок
введения в действие см. статью 2 Закона).
Статья 35. Согласование с уполномоченным органом
проектов планировки, застройки и реконструкции
городов и других населенных пунктов, имеющих
памятники истории и культуры
Проекты планировки, застройки и реконструкции городов и других населенных
пунктов, а также карты землепользования, имеющих памятники истории и культуры,
подлежат согласованию с уполномоченным органом.
Сноска. В статью 35 внесены изменения - в редакции Закона РК от 20 декабря
2004 г. N 13.
Статья 36. Зоны охраны памятников истории и культуры
1. В целях обеспечения охраны памятников истории и культуры устанавливаются
охранные зоны, зоны регулирования застройки и зоны охраняемого природного ландшафта
в порядке, определяемом законодательством Республики Казахстан.
2. Границы охранных зон, зон регулирования застройки и зон охраняемого
природного ландшафта объектов историко-культурного наследия утверждаются местными
представительными органами (маслихатами) областей (города республиканского
значения, столицы) по представлению соответствующих местных исполнительных органов
и вносятся в историко-архитектурный опорный план и карту-схему соответствующей
местности, где фиксируется расположение памятников истории и культуры и вновь
выявленных объектов.
3. Уполномоченным органом в пределах указанных зон могут быть применены меры
административного воздействия на основаниях и в порядке,
предусмотренных законодательством Республики Казахстан об административных
правонарушениях.
Сноска. Статья 36 в редакции Закона РК от 21 июля 2007 г. N 307 (порядок
введения в действие см. статью 2 Закона).
Статья 37. Охрана историко-культурных заповедников
Ансамбли и комплексы памятников истории и культуры, территории,
представляющие особую историческую, научную, художественную или иную культурную
ценность, могут быть объявлены историко-культурными заповедниками, охрана которых
осуществляется на основании специальных Положений о них.
Сноска. Статья 37 с изменениями, внесенными Законом РК от 21 июля 2007 г. N
307 (порядок введения в действие см. статью 2 Закона).
Статья 38. Запрещение перемещения и изменения
памятников истории и культуры
1. Перемещение и изменение памятников истории и культуры запрещаются.
Исключение допускается лишь в случаях разрушения более семидесяти процентов
памятника истории и культуры либо утраты историко-культурной ценности, либо если
его перемещение повлечет улучшение условий его сохранения, по согласованию со
специальной комиссией уполномоченного органа на основании заключения историко-
культурной экспертизы:
1) решением Правительства Республики Казахстан по представлению
уполномоченного органа на памятники истории и культуры международного и
республиканского значения;
2) решением уполномоченного органа по представлению местных исполнительных
органов областей (города республиканского значения, столицы) на памятники истории и
культуры местного значения.
2. Физические и юридические лица, получившие такое решение, при перемещении
или изменении памятника обязаны обеспечить соблюдение условий, предусмотренных
законодательством Республики Казахстан , а уполномоченный орган обязан провести
работы по научному изучению и фиксации памятника истории и культуры.
3. Расходы, связанные с осуществлением указанных работ, производятся за счет
физических и юридических лиц, получивших решение на перемещение или изменение
памятника истории и культуры.
Сноска. Статья 38 в редакции Закона РК от 21 июля 2007 г. N 307 (порядок
введения в действие см. статью 2 Закона).
Статья 39. Обеспечение сохранности объектов
историко-культурного наследия при
освоении территорий
1. При освоении территорий до отвода земельных участков должны производиться
исследовательские работы по выявлению объектов историко-культурного наследия.
2. В случае обнаружения объектов, имеющих историческую, научную,
художественную и иную культурную ценность, физические и юридические лица обязаны
приостановить дальнейшее ведение работ и сообщить об этом уполномоченному органу.
3. Запрещается проведение работ, которые могут создавать угрозу
существованию объектов историко-культурного наследия.
Сноска. Статья 39 в редакции Закона РК от 21 июля 2007 г. N 307 (порядок
введения в действие см. статью 2 Закона).
Статья 40. Ведение раскопок и разведок
на памятниках археологии
Ведение раскопок и разведок на памятниках археологии допускается при наличии
лицензий.
Лицензии на археологические и (или) научно-реставрационные работы на
памятниках истории и культуры на территории Республики Казахстан выдаются
уполномоченным органом по согласованию с местными исполнительными органами областей
(города республиканского значения, столицы).
Все материалы и находки, полученные юридическими и физическими лицами
Республики Казахстан и других государств в результате археологических исследований
на территории Казахстана, передаются в государственные музеи Республики Казахстан
после научной фиксации и обработки. Вывоз их за пределы Республики Казахстан
запрещается.
Сноска. В статью 40 внесены изменения - в редакции Закона РК от 20 декабря
2004 г. N 13. Статья с изменениями, внесенными Законом РК от 21 июля 2007 г. N
307 (порядок введения в действие см. статью 2 Закона).
Статья 41. Ввоз и вывоз памятников истории
и культуры
Порядок ввоза памятников на территории Республики Казахстан и вывоза их с
территории Республики Казахстан определяется законодательством Республики
Казахстан.
Глава 8. ОТВЕТСТВЕННОСТЬ ЗА НАРУШЕНИЕ ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА
РЕСПУБЛИКИ КАЗАХСТАН ОБ ОХРАНЕ И ИСПОЛЬЗОВАНИИ
ОБЪЕКТОВ ИСТОРИКО-КУЛЬТУРНОГО НАСЛЕДИЯ
И КОНТРОЛЬ ЗА ЕГО ИСПОЛНЕНИЕМ
Сноска. Заголовок главы 8 с изменениями, внесенными Законом РК от 21 июля
2007 г. N 307 (порядок введения в действие см. статью 2 Закона).
Статья 42. Ответственность за нарушение законодательства
Республики Казахстан об охране
объектов историко-культурного наследия
Лица, виновные в нарушении законодательства Республики Казахстан об охране
объектов историко-культурного наследия, выраженном в действии или бездействии,
несут ответственность в соответствии с законами Республики Казахстан.
Физические и юридические лица, причинившие вред памятнику истории и культуры
или его охранной зоне, обязаны восстановить памятник истории и культуры или его
охранную зону, а при невозможности этого - возместить причиненные убытки в
соответствии с гражданским законодательством Республики Казахстан. Восстановление
памятника истории и культуры или его охранной зоны осуществляется под контролем
уполномоченного органа.
Сноска. В статью 42 внесены изменения - в редакции Закона РК от 20 декабря
2004 г. N 13. Статья с изменениями, внесенными Законом РК от 21 июля 2007 г. N
307 (порядок введения в действие см. статью 2 Закона).
Статья 43. Контроль за исполнением законодательства
Республики Казахстан об охране и
использовании объектов историко-культурного
наследия
Контроль за исполнением законодательства Республики Казахстан об охране и
использовании объектов историко-культурного наследия осуществляют:
1) местные исполнительные органы областей (города республиканского значения,
столицы), районов (городов областного значения);
2) уполномоченный орган.
Сноска. Статья 43 в редакции Закона РК от 21 июля 2007 г. N 307 (порядок
введения в действие см. статью 2 Закона).
Глава 9. (Исключен - Законом РК от 20 декабря 2004 г. N 13) Президент
Республики Казахстан
© 2012. РГП на ПХВ Республиканский центр правовой информации Министерства юстиции Республики
Казахстан