ألبانيا

SHOQËRIA AKSIONARE “A”, KUNDËR DREJTORISË SË PËRGJITHSHME TË PATENTAVE DHE MARKAVE DHE “XH.Z”, VENDIMI NR. 00-2017-2270 (845), DATË 14.11.2017.

Objekti i padisë: Shfuqizimin e patentës nr. 00970, datë 10.05.2004, me titull “Skema e kthimit të vajit mbetës të reaktorëve në solar të pastër”.

Kolegji Administrativ i Gjykatës së Lartë

Trupi Gjykues:

Xh.Z Kryesues
A.D Anëtar
A.Z Anëtar
M.B Anëtar
T.N Anëtar

Fjalët kyçe: patentë, shpikje, kërkesë për patentë, pronësi industriale, legjitimiteti substancial, ezuarim i rrugës administrative, juridiksion ekskluziv.

Ligji dhe dispozitat ligjore përkatëse: Ligji nr. 9947, datë 07.07.2008 “Për pronësinë industriale”, neni 32, 43, 325 e vijues i Kodit të Procedurës Civile.

Faktet kryesore: I padituri Xh. Z, rezulton se është një ish-punonjës i shoqërisë “A” sh.a, Tiranë. Ai ka punuar në sektorin e naftës si punëmarrës i palës së paditur në disa detyra, pranë Kombinatit të Përpunimit të Thellë të Naftës, Ballsh, duke filluar që në vitet 70, në detyrat e teknologut, etj.

Duke filluar që në vitin 2004 ka aplikuar pranë Drejtorisë së Patentave dhe Markave, për pajisjen me patentë (patentimin) në lidhje me shpikjen e kryer prej tij, që konsistonte në ndryshimin e skemës teknologjike në impiantin e KPTHN Ballsh dhe konform ligjit është patentuar me patentën nr. 00970, datë 10.05.2004, për shpikjen me titull “Skema e kthimit të vajit mbetës të reaktorëve në solar të pastër”.

Që në momentin e aplikimit për patentimin e shpikjes së mësipërme e ka shoqëruar aplikimin e vet edhe me aprovimin dhe dokumentacionin e lëshuar nga përfaqësuesit e punëdhënësit KPTHN Ballsh. Pas patentimit, patenta e të paditurit Xh.Z, është regjistruar rregullisht në regjistrin e patentave.

Pala paditëse duke mos qenë dakord me këtë patentim të palës së paditur, i është drejtuar Gjykatës me kërkesëpadinë objekt gjykimi.

Paditësi pretendon se: Pretendimi se pala paditëse nuk ka ezauruar rrugën administrative dhe se për këtë shkak nuk mund t’i drejtohet gjykatës nuk qëndron pasi, referuar nenit 57 të ligjit nr. 7819, datë 27.04.1994 “Për pronësinë industriale”, zgjidhja e mosmarrëveshjeve për zhvlerësimin e patentës është vetëm në ekskluzivitetin e gjykatës. Parashikimi i nenit 26 të këtij ligji, për t’iu drejtuar Bordit të Apelimit të Zyrës së Patentave për kundërshtimin e patentës, nuk është një hallkë administrative e detyrueshme për t’u ndjekur, por alternative. Studimi i paraqitur si shpikje nga i padituri Xh.Z ka qenë pjesë e procesit teknologjik të prodhimit të solarit që në vitin 1990 dhe se asgjë e re nuk është sjellë nëpërmjet këtij studimi. Studimi i të paditurit ka sjellë në vetvete diçka praktike në zbatimin e teknologjisë që njihet dhe zbatohet pranë KPTHN, por nuk ka sjellë ndryshime esenciale teknologjike që të mund të kualifikoheshin si novacion apo hap shpikës. Patenta nr. 00970, datë 10.05.2004, me titull “Skema e kthimit të vajit mbetës të reaktorëve në solar të pastër” është në kundërshtim me kërkesat e ligjit nr. 7819, datë 27.04. 1994 “Për pronësinë industriale” dhe për rrjedhojë kjo patentë duhet të shfuqizohet si e pavlefshme. I padituri Xh.Z nuk mund të përfitojë nga aplikimi i ligjit nr. 7819, datë 27.04.1994 “Për pronësinë industriale”, pasi ky ligj nuk i shtrin efektet për marrëdhëniet e punës të lindura përpara vitit 1990.

I Padituri: Nuk paraqiten pretendimet e të paditurit në vendim.

Gjykata e Rrethit Gjyqësor Tiranë me vendimin nr. 8814, datë 29.07.2013, ka vendosur: “Rrëzimin e kërkesëpadisë”, duke arsyetuar se nuk rezultoi e provuar në gjykim që pala paditëse t’i ishte drejtuar më parë me ankim Bordit të Apelimit të Zyrës së Patentave. Gjithashtu, rezulton të ketë kaluar afati prej 9 muajsh, i parashikuar në nenin 26 të ligjit nr. 7819, datë 27.04.1994 “Për pronësinë industriale”, që pala paditëse të mund t’i drejtohej këtij organi. Në të njëjtën kohë, pala paditëse nuk solli asnjë provë me të cilën të provonte paligjshmërinë e patentës nr. 00970, datë 10.05.2004, të lëshuar nga pala e paditur Drejtoria e Përgjithshme e Patentave dhe Markave. Së fundi, pala paditëse nuk provoi interesin e saj të ligjshëm për t’iu drejtuar gjykatës me këtë padi.

Gjykata e Apelit Tiranë me vendimin nr. 1932, datë 07.05.2014, ka vendosur: “Të shpallë moskompetencën e Gjykatës së Apelit Tiranë për gjykimin e çështjes me nr. 5074/2363 Regj. Themeltar, datë 23.10.2013 dhe dërgimin e akteve gjykatës kompetente, Gjykatës Administrative të Apelit”.

Gjykata Administrative e Apelit me vendimin nr. 2765, datë 03.07.2014, ka vendosur: “Lënien në fuqi të vendimit nr. 8814, datë 29.07.2013, të Gjykatës së Rrethit Gjyqësor Tiranë”.

Kolegji Administrativ i Gjykatës së Lartë me vendimin nr. 00-2017-2270 (845), datë 14.11.2017 ka vendosur “Lënien në fuqi të vendimit nr. 2765, datë 03.07.2014, të Gjykatës Administrative të Apelit”.

Arsyetimi i gjykatës:

Kolegji Administrativ i Gjykatës së Lartë vlerëson se shkaqet e parashtruara në rekurs nga ana e palës paditëse, Shoqëria “A” sh.a., nuk janë të tilla që do t’a bënin të cenueshëm vendimin nr. 2765, datë 03.07.2014 të Gjykatës Administrative të Apelit.

Të dyja gjykatat, si ajo e shkallës së parë, ashtu edhe Gjykata Administrative e Apelit, e kanë rrëzuar padinë me argumentin se pala paditëse nuk i ishte drejtuar më parë Bordit të Apelimit të Zyrës së Patentave, si organ administrativ epror ndaj palës së paditur Drejtoria e Përgjithshme e Patentave dhe Markave dhe se kishte kaluar afati prej 9 muajsh për t’iu drejtuar këtij organi. Gjithashtu, gjykatat janë shprehur edhe për pathemelësinë e padisë dhe mungesën e legjitimitetit të palës paditëse.

Në ndryshim nga qëndrimi i mbajtur nga gjykatat e faktit, Kolegji Administrativ i Gjykatës së Lartë vlerëson se çështja bën pjesë në juridiksionin gjyqësor. Në të kundërt, gjykatat nuk duhet të ishin shprehur me rrëzimin e padisë, por me nxjerrjen e çështjes jashtë juridiksionit, në rastin e gjykatës së shkallës së parë, ose prishjen e vendimit të gjykatës së shkallës së parë dhe pushimin e gjykimit të çështjes, në rastin e Gjykatës Administrative të Apelit.

Në nenin 57 të Ligjit nr. 7819, datë 27.04.1994, “Për pronësinë industriale”, përcaktohet juridiksioni ekskluziv i Gjykatës së Rrethit Gjyqësor Tiranë për çdo mosmarrëveshje që mund të lindë nga një patentë.

Kolegji Administrativ i Gjykatës së Lartë çmon të theksojë se parashikimi i nenit 26 të ligjit për depozitimin, përpara Bordit të Apelimit, të kundërshtimit për lëshimin e patentës, nuk ka efekt detyrues dhe nuk përbën një ankim në kuptim të ezaurimit të rekursit administrativ përpara se subjekti t’i drejtohet gjykatës, për tre arsye.

Së pari, nga vetë përmbajtja e dispozitës, nga interpretimi gjuhësor i saj, konstatojmë se fjala e përdorur është e natyrës lejuese, “ka të drejtë”. Së dyti, vetë ligji nuk i jep Zyrës së Patentave kompetencë të plotë për t’i bërë kërkesës për patentë një vlerësim thelbësor të novacionit ose risisë së pretenduar. Për këtë shkak, me interpretim logjik arrijmë në përfundimin se edhe Bordi i Apelimit nuk ka kompetencë të plotë për të vlerësuar thelbin e shpikjes për të cilën kërkohet lëshimi i patentës, për sa kohë këtë kompetencë të plotë nuk e ka as organi që i lëshon patentat. Në këtë kuadër, kompetenca e Bordit të Apelimit kufizohet vetëm në vlerësimin e aspekteve formale të lëshimit të patentës, pa i hyrë kushteve të vlefshmërisë. Së treti, nga përqasja e këtyre dy dispozitave krijohet përshtypja se ligji ka kundërthënie, ku në njërën anë përcakton një organ administrativ më të lartë dhe afate të shkurtra, të ngjashme me ato të ankimeve administrative, për të shqyrtuar kërkesën për shfuqizimin e një patente dhe nga ana tjetër i jep gjykatës juridiksion ekskluziv për shqyrtimin e të gjitha mosmarrëveshjeve që rrjedhin nga një patentë, duke përfshirë edhe atë për zhvlerësimin e saj (neni 46).

Megjithatë, Kolegji Administrativ i Gjykatës së Lartë, arrin në përfundimin se vendimi nr. 2765, datë 03.07.2014 i Gjykatës Administrative të Apelit, duhet të lihet në fuqi për shkak se pala paditëse nuk ka arritur të provojë legjitimitetin e saj në ngritjen e padisë. Legjitimiteti substancial është një tjetër aspekt që merret në konsideratë nga gjykata përpara shqyrtimit të meritave të çështjes, pra bazueshmërisë në prova dhe në ligj të padisë.

Të dyja gjykatat e faktit në vendimet e tyre arritën në përfundimin se pala paditëse nuk arriti të provonte interesin e saj të ligjshëm në ngritjen e padisë. Në këtë kontekst, i binte barra e provës kësaj pale, që nëpërmjet provave të sjella në gjykimin në fakt, të provonte këtë interes, pra se çfarë i cenohej kësaj pale nga ekzistenca e patentës në emër të paditësit.

Për sa më sipër, duke qenë se nga gjykatat e faktit nuk rezultoi i provuar legjitimiteti i palës paditëse, atëherë ky Kolegj nuk ka juridiksion për të shqyrtuar çështjet e tjera të shtruara në rekurs. Për këtë shkak, vendimi nr. 2765, datë 03.07.2014 i Gjykatës Administrative të Apelit, nuk mund të jetë subjekt i vlerësimeve të mëtejshme, për sa kohë nuk konstatohen të meta të cilat mund të përbëjnë shkak rekursi për në Gjykatën e Lartë.

Së fundi, Kolegji Administrativ i Gjykatës së Lartë i tërhoqi vëmendjen gjykatave më të ulëta në lidhje me kufijtë e shqyrtimit të çështjeve nga ana e tyre. Nëse gjykata e shkallës së parë ose gjykata e apelit konstaton se çështja, sipas vlerësimit të saj, është jashtë juridiksionit gjyqësor, atëherë nuk mund të vazhdojë me vlerësimin e aspekteve të tjera të saj, por duhet t’a përfundojë gjykimin me një vendim jopërfundimtar, i cili është vendimi për nxjerrjen e çështjes jashtë juridiksionit për gjykatën e shkallës së parë dhe pushimi i gjykimit për gjykatën e apelit.

Kryerja e një hetimi të plotë dhe të gjithanshëm nga ana e gjykatës nuk duhet të përkthehet me dhënie përgjigje të gjitha pretendimeve dhe prapësimeve të palëve, pasi mungesa e një prej parakushteve procedurale e pengon atë në shqyrtimin e themelit të çështjes.