Non official translation

1. Criminal legislation of the Republic of Armenia consists of this Code. New laws which envisage criminal liability are incorporated into the Criminal Code.
2. The Criminal Code is based on the Constitution of the Republic of Armenia and international principles and norms.

Article 2. The objectives of the Criminal Code.

1. The objectives of the Criminal Code are as follows: to protect from criminal encroachment human and citizens’ rights and freedoms, the rights of legal entities, property, the environment, public order and security, constitutional order, as well as to prevent crime.
2. To implement these objectives, the Criminal Code stipulates the grounds for criminal liability and the principles of criminal legislation, and determines which dangerous acts are considered criminal offences for the society and establishes the types of punishment for the committal of these acts and other penal and legal measures.

Article 3. The grounds for criminal liability.

The only ground for criminal liability is crime, i.e., committal of an act which incorporates all elements of crime, envisaged by criminal law.

Article 4. Principles of criminal legislation.

The Criminal Code is based on the principles of legitimacy, equality before the law, inevitable liability, personal liability, liability in accordance with the offence, individuality of justice and liability, and humanism.

Article 5. Principle of legitimacy.

1. It is only the criminal law that decides whether the act is criminal and punishable, as well as other criminal and legal consequences.
2. The application of criminal law by analogy is prohibited.

Article 6. Principle of equality before the law.

The persons who committed a crime are equal before the law and are subject to criminal liability regardless of sex, race, color, language, religion, political or other beliefs, national or social origin, ethnic minority identity, birth, property, or other statuses.

Article 7. Principle of inevitability of liability.

1. Each person who committed a crime is subject to the punishment envisaged by criminal law or other legal and penal measures.
2. Exemption from criminal liability and punishment is possible only in the event of the grounds and conditions envisaged in the Criminal Code.

Article 8. Principle of personal liability.

The individual is subject to criminal liability only for the offence committed personally.

Article 9. Principle of liability in accordance with the offence.

1. The person is subject to criminal liability only for the socially dangerous action or inaction and its socially dangerous consequences, of which he was found guilty by a competent court.
2. Objective incrimination, i.e., criminal liability for infliction of damage without guilt, is prohibited.

Article 10. Principle of individuality of justice and liability.

1. The punishment and other legal and penal measures applied to the person who committed an offence must be fair, appropriate to the gravity of the crime, to the circumstances in which it was committed, to the personality of the criminal; they must be necessary and sufficient to correct the criminal and to prevent new offences.
2. The repeated conviction of the person for the committal of the same crime is prohibited.

Article 11. Humanitarian principle.

1. The Criminal Code serves to provide the physical, mental, financial, ecological, etc. security of man.
2. No one shall be subjected to torture or cruel, inhuman or humiliating treatment or punishment.

Chapter 2.

Operation of the criminal law in time and space

Article 12. Operation of the criminal law in time

1. The criminality and punishability of the act is determined by the acting criminal law at the time of committal of the offence.
2. The time of committal of crime is the time when socially dangerous action (inaction)
was committed, regardless when the consequences started to take effect.

Article 13. Retroactive effect of criminal law.

1. The law eliminating the criminality of the act, mitigating the punishment or improving the status of the criminal in any way, has retroactive effect, i.e., this law is extended to the persons who committed this act before this law had taken effect, including those persons who are serving the punishment or served the punishment, but have a record of conviction.
2. The law stipulating the criminality of the act, making the punishment more severe or worsening the status of the criminal in any other way, has no retroactive effect.
3. The law partially mitigating the punishment and, in the meantime, partially making the punishment more severe has retroactive effect only in respect to the part which
mitigates the punishment.

Article 14. The effect of the criminal law with regard to persons who committed crime in the territory of the Republic of Armenia.

1. The person who committed a crime in the territory of the Republic of Armenia is subject to liability under the Criminal Code of the Republic of Armenia.
2. The crime is considered committed in the territory of the Republic of Armenia when:
1) it started, continued or finished in the territory of the Republic of Armenia;
2) it was committed in complicity with the persons who committed crimes in other countries.
3. In case of crimes committed in the territory of the Republic of Armenia and other states, the person’s liability arises under the Criminal Code of the Republic of Armenia,
if the person was subjected to criminal liability in the territory of the Republic of Armenia and unless an international treaty of the Republic of Armenia prescribes otherwise.
4. The person who committed a crime on board of a ship or flying aircraft bearing the flag or the identification of the Republic of Armenia is subject to criminal liability, regardless of their whereabouts, under the Criminal Code of the Republic of Armenia, unless otherwise stipulated in an international treaty of the Republic of Armenia. Also subject to liability under the Criminal Code of the Republic of Armenia, is the person
who committed a crime on board of a military ship or aircraft of the Republic of Armenia, regardless of their location
5. The issue of the criminal liability of foreign diplomatic representatives and other persons enjoying diplomatic immunity, in the case of committal of crime by the latter in the territory of the Republic of Armenia, is resolved in accordance with the norms of international law.

Article 15. Effect of criminal law with regard to persons who committed crimes outside the territory of the Republic of Armenia.

1. The citizens of the Republic of Armenia who committed crime outside the territory of the Republic of Armenia, as well as stateless persons permanently residing in the Republic of Armenia, are subject to criminal liability under the Criminal Code of the Republic of Armenia, if the act committed by them is recognized as a crime in the legislation of the state where the crime was committed, and if they were not convicted in another state. When convicting the above mentioned persons, the punishment can not exceed the upper limit for punishment in the state where the crime was committed.
2. The citizens of the Republic of Armenia who committed crime outside the territory of the Republic of Armenia, as well as stateless persons permanently residing in the Republic of Armenia, are subject to criminal liability under Articles 384, 386-391, 393-
397 of this Criminal Code, regardless whether the act is considered or not considered a crime in the state where the crime was committed.
3. Foreign citizens and stateless persons not permanently residing in the Republic of Armenia, who committed a crime outside the territory of the Republic of Armenia, are subject to criminal liability under the Criminal Code of the Republic of Armenia, if they committed:
1) such crimes which are provided in an international treaty of the Republic of Armenia;
2) such grave and particularly grave crimes which are directed against the interests of the Republic of Armenia or the rights and freedoms of the RA citizens.
4. The rules established in part 3 of this Article are applicable if the foreign citizens and stateless persons not permanently residing in the Republic of Armenia, have not been convicted for this crime in another state and are subjected to criminal liability in the territory of the Republic of Armenia.

Article 16. Extradition of persons who committed a crime.

1. The citizens of the Republic of Armenia who committed a crime in another state are not extradited to that state.
2. In accordance with an international treaty of the Republic of Armenia, the foreign citizens and the stateless persons who committed a crime outside the territory of the Republic of Armenia and who find themselves in the Republic of Armenia, can be extradited to a foreign state, for criminal liability or to serve the punishment.
3. The persons specified in part 2 of this Article are not extradited to foreign states if there are serious reasons to believe that they can be subjected to torture there.
4. If the legislation of the country seeking extradition of persons who committed a crime envisages death penalty for the given crime, then the extradition of persons who committed a crime can be turned down, unless the party seeking extradition presents satisfying assurances to this country that the death penalty will not be executed.
5. In case of refusal to extradite the person who committed a crime, the prosecution for the crime committed in the territory of a foreign country is done in accordance with the legislation of the Republic of Armenia.

Article 17. Legal significance of a person’s conviction outside the RA

1. The court ruling in a foreign country can be taken into account, provided the RA citizen, foreign citizen or a stateless person was convicted for a crime committed outside the RA, and committed a repeated crime in the RA.
2. In accordance with part 1 of this article, recidivism, unserved punishment or other legal consequences of a foreign court ruling are taken into account when qualifying the new crime, assigning punishment, and exempting from criminal liability or punishment.

Section 2. Crime. Chapter 3.

The notion and types of crime.

Article 18. The notion of crime.

1. The willful committal of a socially dangerous act envisaged in this Code is considered a crime.
2. The act or inaction which may formally contain the features of an act envisaged in this Code, but which, however, does not present public danger because of its
little significance, i.e. it did not cause or could not have caused significant damage to an individual or a legal entity, to the society or the state, is not considered a crime.

Article 19. Types of crime.

1. Crimes are categorized, by nature and degree of social danger, as not very grave, medium gravity, grave and particularly grave.
2. The willful acts, for the committal of which this Code envisages maximal imprisonment of two years, or for which a punishment not related to imprisonment is envisaged, as well as acts committed through negligence, for which this Code
envisages a punishment not exceeding three years of imprisonment, are considered not very grave crimes.
3. Medium-gravity crimes are those willful acts for which this Code envisages a maximal punishment not exceeding five years of imprisonment, and the acts committed through negligence, for which this Code envisages a maximal punishment not exceeding ten years of imprisonment.
4. Grave crimes are those willful acts for which this Code envisages a maximal punishment not exceeding ten years of imprisonment.
5. Particularly grave crimes are those willful acts for which this Code envisages a maximal imprisonment for more than ten years or for life.

Article 20. Aggregate of crimes.

1. The following is considered an aggregate of crimes:
1) committal of two or more crimes stipulated by different articles or different sections of the same article of this Code, for none of which the person has been convicted;
2) a single act (inaction) which incorporates the features of crimes envisaged in two or more articles of this Code.
2. In case of aggregate of crimes, the person is liable for each crime, under the relevant article of this Code, or part of the article.

Article 21. Repeated crime

1. The committal of two or more offenses under the same article of the Special Part of this Code or part of the article are considered repeated crimes.
2. The repeatedness envisaged in part 1 of this Article is absent in the on-going crime which consists of two or more acts united by one general criminal intent.
3. The committal of a crime envisaged by two or more articles of this Code is considered repeated only for cases specified in the Special Part of this Code.
4. There is no repeatedness if the person was legally exempted from criminal liability for a past crime or the record of conviction for this crime was expunged.

Article 22. Recidivism.

1. The committal of a willful crime by the person who had a criminal record in the past for a willful crime, is considered recidivism.
2. Recidivism is considered dangerous:
1) in the case of a willfully committed crime, if the person had been previously sentenced to imprisonment for willful crime no less than twice;
2) in the case of committal of a grave crime, if the person had been previously sentenced to imprisonment for the committal of a grave or particularly grave crime.
3. Repeated crime is considered particularly dangerous:
1) in the case of committal of such a crime for which he is sentenced to imprisonment, if, in the past, the person had been sentenced to imprisonment no less than thrice, in any sequence, for willful medium-gravity crimes, for grave or particularly grave crimes;
2) in the case of committal of a grave crime for which he is sentenced to imprisonment, if in the past the person had been sentenced to imprisonment twice for grave or particularly grave crimes.
3) In the case of committal of a particularly grave crime by the person, if in the past the person had been convicted for a grave or particularly grave crime.
4. The crime for which the criminal record has been quashed by procedure established in this Code, as well as the crime committed before the age of 18, is not taken into account when determining recidivism.

Chapter 4.

Persons subject to criminal liability.

Article 23. General conditions of criminal liability.

Only a sane physical person who at the time of crime committal has reached the age established in this Code is subject to criminal liability.

Article 24. The age at which a person is subject to criminal liability.

1. The person who reached the age of 16 before the committal of the crime is subject to criminal liability.
2. The persons who reached the age of 14 before the committal of the crime are subject to criminal liability for murder (Articles 104-109), for inflicting willful severe or medium damage to health (Articles 112-116), for kidnapping people (Article 131), for rape
(Article 138), for violent sexual actions (Article 139), for banditry (Article 179), for theft (Article 177), for robbery (Article 176), for extortion (Article 182), getting hold of a car or other means of transportation without the intention of appropriation (Article 183), for destruction or damage of property in aggravating circumstances (Article 185, parts 2
and 3), for theft or extortion of weapons, ammunition or explosives (Article 238), for theft or extortion of narcotic drugs or psychotropic substances (Article 269), for damaging the means of transportation or communication lines (Article 246), for hooliganism (Article
258).
3. If the person has reached the age envisaged in parts 1 or 2 of this Article, but due to retarded mental development was not able to understand the nature and significance of one’s actions or to control one’s actions, then he is not subject to criminal liability.

Article 25. Insanity.

1. The person who was in the state of insanity when committing a socially
dangerous crime is not liable to criminal liability, i.e., the person could not understand the dangerous nature of one’s actions (inaction) or control one’s actions as a result of chronic mental illness, temporary mental disorder, mental retardation or other mental disease.
2. Forced medical measures can be imposed by the court with respect to the person who committed socially dangerous actions in an insane state.
3. Also not subject to punishment, is the person who committed a crime in the state of insanity, however, had fallen mentally ill before sentencing by the court, which deprived him of the capability of understanding the actual nature and significance of his actions (inaction) or controlling them. Forced medical measures can be imposed by the court with respect to such a person, and after recovery this person can be subjected to punishment.

Article 26. Limited sanity.

1. A sane person who, due to mental disorder, when committing the crime could not entirely understand the actual nature of one’s action (inaction) and its social danger, or control one’s actions, is subject to criminal liability.
2. Limited sanity is taken into account as a mitigating circumstance when imposing the punishment and can become the ground for the enforcement of medical measures, parallel to the punishment.

Article 27. Criminal liability of persons who committed crime in the state of intoxication.

1. The person who committed a crime as a result of alcoholic, narcotic or other intoxication is not exempted from criminal liability.
2. When sentencing an alcoholic, a drug or poison addict, the court can also impose forced medical treatment, provided there is danger of the committal of a new crime due to this addiction.

Chapter 5.

Guilt.

Article 28. Types of guilt.

1. The guilt is manifested willfully or through negligence.
2. An action committed through negligence is a crime if it is particularly envisaged in the
Special Part of this Code.

Article 29. Committal of willful crime.

1. A willful crime can be manifested in direct or indirect willfulness.
2. A crime is considered directly willful if the person understood the danger of his action (inaction) for the society, had foreseen the dangerous consequences for the society and desired the emergence of these consequences.
3. A crime is considered indirectly willful if the person understood the danger of his action (inaction) for the society, had foreseen the dangerous consequences for the society, did not desire the emergence of these consequences but knowingly allowed them to take place.
4. If the law does not link the criminal liability for the accomplished criminal act to the emergence of certain consequences, the crime is considered willfully committed, if the
person who committed it understood the danger of his actions for the society and was willing to commit it.
5. For the aggravating circumstances of the willful crime, the person is subject to criminal liability, if the latter understood these circumstances.

Article 30. Committal of negligent crime.

1. A crime committed through negligence can be manifested through self-confidence or carelessness.
2. A crime is considered committed through self-confidence, if the person had foreseen the possible dangerous nature of one’s action (inaction) for the society, but without sufficient grounds self-confidently hoped that these consequences will be prevented.
3. A crime is considered committed through carelessness, if the person had not foreseen the possible dangerous nature of one’s action (inaction) for the society, although in the given circumstances he was obliged and was able to foresee them.

Article 31. Inflicting damage without guilt

1. An act is considered to have been committed without guilt, if the person did not understand and, in the given circumstances, could not understand the social danger of one’s actions (inaction) or did not foresee the possible socially dangerous consequences thereof, and in the given circumstances was not obliged and could not foresee them.
2. Also, an act is considered to have been committed without guilt, if the person had foreseen the possible socially dangerous consequences of one’s action (inaction), did not wish the emergence thereof, but due to the incompatibility of one’s psychological and physiological properties with the extreme conditions or nervous and mental load, failed to prevent the emergence of these consequences.

Article 32. Liability for crimes with two types of guilt.

If the law envisages a more strict liability for a willful crime which caused severe consequences through negligence, then the person is liable for these consequences only when one had foreseen the possible social danger of one’s action (inaction), however, without good reason, self-confidently hoped that these consequences will be prevented, or had not foreseen the possible consequences of his socially dangerous action (inaction), although in the given circumstances one was obliged to and could foresee them. Such a crime must be considered willfully committed.

Chapter 6.

Completed and unfinished crime.

Article 33. Completed and unfinished crime.

1. A crime is considered completed, if the action incorporates all the elements of crime envisaged in this Code.
2. Attempts to commit a crime and the preparation for grave and particularly grave crimes are considered an unfinished crime.
3. The liability for attempts to commit a crime and the preparation for crime is under the same article of the Special Part of this Code as for complete crimes, referring to Articles
34 or 35 of this Code.

Article 34. Attempt to commit a crime.

Attempt at a crime is the action (inaction) committed through direct willfulness immediately aimed at the committal of crime, if the crime was not finished for reasons beyond the person’s control.

Article 35. Preparation of crime.

Preparation of a crime is the procurement of means or tools or their adaptation for committal of a direct willful crime, as well as willful creation of other conditions for committal of crime, if the crime was not finished for reasons beyond the person’s control.

Article 36. Voluntary refusal from a crime.

1. Voluntary refusal is the termination by the person of preparation or termination of action (inaction) directly aimed at the committal of crime, when the person realized the possibility of completion of the crime.
2. The person who refused to complete the crime is not subject to criminal liability, unless his actually committed act contains other elements of crime.
3. If the organizer of the crime, the abettor or helper refuse voluntarily, they are not subject to criminal liability, provided this person informed the state bodies or through other means and prevented the completion of the crime by the perpetrator.
4. If the actions mentioned in part 3 of this Article did not prevent the committal of the crime by the perpetrator, then, when sentencing, these actions can serve as circumstances mitigating the liability and the sentence.

Chapter 7. Complicity.

Article 37. The notion of complicity.

Willful joint participation of two or more persons in a willful crime is considered complicity.

Article 38. Types of accomplices.

1. The organizer, the abettor and the helper are considered the accomplices to the perpetrator.
2. The perpetrator is the person who immediately committed the crime or immediately participated in its committal with other persons (accomplices), as well as the one who committed the crime through the use of persons not subject to legal criminal liability or the persons who committed a crime through negligence.
3. The organizer is the person who arranged or directed the committal of the crime, as well as, the one who created an organized group for committal of crime or criminal association or directed the latter.
4. The abettor is the person who abetted another person to the committal of crime through persuasion, financial incentive, threat or other means.
5. The helper is the person who assisted to the crime through pieces of advice, instructions, information or provided means, tools, or eliminated obstacles, as well as, the person who had previously promised to harbor the criminal, to hide the means and tools of crime, the traces of the crime or the items procured through crime, as well as, also, the person who had previously promised to acquire or sell such items.

Article 39. The liability of accomplices.

1. The co-perpetrators are subject to liability for the crime under the same article of this
Code.
2. The organizer, the abettor and the perpetrator are subject to liability under the article which envisages the committed crime, referring to Article 38 of this Code, except those cases when they were at the same time the co-perpetrators of the crime.
3. The person who is not a special subject of the crime in the article of the Special Part
of this Code, who participated in the committal of the crime envisaged in this Article, can be liable for this crime only as an organizer, an abettor or helper.
4. In the case when the crime was not completed for reasons beyond control of the perpetrator, the other accomplices are liable for the preparation of the crime or for complicity in the attempt at the crime.
5. If the organizer, the abettor or the helper fail in their actions for reasons beyond their control, then these persons are liable for the preparation of the respective crime.
6. The accomplices are subject to liability only for those aggravating circumstances of the crime of which they were aware.
7. When subjecting the accomplices to liability, the nature and degree of the participation of each of them in the crime are taken into account.

Article 40. Excess of performer.

1. Excess of performer is committal of such a crime by a person that exceeds the willfulness of other accomplices.
2. Other accomplices are not liable for the excess of performer.

Article 41. Committal of crime by a group of individuals, by an organized group or by a criminal association.

1. A crime is considered committed by a group of individuals without prior agreement, if the co-perpetrators who participated in the crime did not previously agree to commit the crime jointly.
2. A crime is considered committed by a group of individuals with prior agreement, if the co-perpetrators who participated in the crime, prior to the commencement of the crime, agreed to commit the crime jointly.
3. A crime is considered committed by an organized group, if it was committed by a stable group of persons who previously united to commit one or more crimes.
4. A crime is considered committed by a criminal association, if it was committed by a consolidated organized group created to commit grave or particularly grave crimes, or by uniting an organized group for the same purposes, as well as if it was committed by a member (members) of the association to achieve his criminal purposes, as well as, committal of a crime by a person not considered a member of the association, by instruction of the criminal association.
5. The person who created or directed an organized group, a criminal association, is subject to liability in cases envisaged in the appropriate articles of this Code: for the creation or direction of an organized group or criminal association, as well as, for all crimes committed by them, if they were involved by his willfulness. Other persons involved in the criminal association are subject to liability for participation in this organization and for those crimes which they committed or prepared.
6. The persons mentioned in this Article incur liability without referral to Article 38 of the
Special Part of this Code.

Chapter 8.

Circumstances excluding the criminality of the act.

Article 42. Necessary defense.

1. The action committed in the state of necessary defense, is not considered a crime, i.e., when defending the life, health and rights of the defender or other person, or defending the state interests from socially dangerous encroachments, or from a real threat, defending oneself by inflicting damage to the perpetrator of the encroachment, provided the necessary defense was not exceeded.
2. When defending a person’s life from dangerous violence or real threat of such violence, any damage can be inflicted, including death.
3. The person is entitled to the right of necessary defense, regardless of the possibility to avoid the encroachment or to appeal to other persons or state bodies, as well as, regardless of the person’s special training or official position.
4. Such deliberate actions which obviously for the self-defender are inadequate with the nature and extent of danger of the encroachment are considered acts of excessive defense.
5. Use of weapon or any other means or objects for the purpose of defense from assault of an armed person or assault of a group of persons, as well as for the purpose of prevention of illegal and forced intrusion into an apartment or other building, is not considered an act of excessive defense, irrespective of the degree of damage incurred by the offender.

Article 43. Inflicting damage when capturing the perpetrator.

1. The actions whereby damage was inflicted to the perpetrator when capturing him, in order to hand him over to the authorized bodies or to prevent him from committing new socially dangerous actions, are not considered a crime, provided the necessary measures have not been exceeded.
2. The measures necessary to capture the perpetrator are considered excessive, if there is obvious disproportion between the capturing measures and the danger of the action and the perpetrator, as well as, the circumstances of capture, as a result of which damage was willfully inflicted to the person which was not determined by the necessity
of capturing.
3. The act of excessive damage inflicted when capturing the perpetrator is a crime, if this is particularly envisaged in the Special Part of this Code.
4. Except specially authorized parsons, the aggrieved person and other citizens also are entitled to capture the perpetrator of the crime.

Article 44. Urgent necessity.

1. Inflicting damage to the interests protected by criminal law in the state of urgent necessity, is not considered a crime, i.e., to eliminate the imminent danger to the life, health, rights and legal interests of the given person or persons, to the interests of the society or the state, if this danger could not be eliminated by other means and no limits of urgent necessity have been exceeded.
2. Willfully inflicted damage obviously disproportionate to the imminent danger, its degree and the considerations of elimination of the danger, when the legally protected interests suffered equal or greater damage compared to the prevented damage, is considered exceeding of urgent necessity.

Article 45. Physical or psychiatric enforcement.

1. Inflicting damage to the interests protected by criminal law by means of physical or psychiatric enforcement, is not considered a crime, if as a result of this enforcement the person could not control his actions (inaction).
2. The issue of criminal liability, when damage is inflicted to legally protected interests by means of physical or psychiatric enforcement, which do not deprive the person of the capability of controlling one’s actions, is resolved taking into account the propositions of Article 46 of this Code.

Article 46. Justified risk.

1. Inflicting damage to the interests protected by criminal law is not considered a crime, when undertaking justified risk to achieve socially useful goals.
2. Risk is considered justified, if the mentioned goal could not be achieved without an action (or inaction) of risk, and when the risking person takes measures to prevent the danger to the interests protected by criminal law.
3. Risk is considered unjustified, if it obviously involves the death of third persons, or the threat of an ecological or public disaster.

Article 47. Execution of an order or instruction.

1. Inflicting damage to the interests protected by criminal law, by the person who acted pursuant to compulsory, appropriately given order or instruction, is not considered a crime. The person who gave such illegal order or instruction is liable for that.
2. The person who committed a willful crime by obviously illegal order or instruction is liable on common grounds.
3. Refusal to execute an obviously illegal order or instruction is an exemption from criminal liability.

Section 3. Punishment. Chapter 9.

Notion of punishment, purposes and types.

Article 48. The notion of punishment and its purposes.

1. Punishment is a means of state enforcement assigned by court sentence on behalf of the state to the person who has been found guilty of the crime, and is expressed in deprivation or restriction of one’s rights and freedoms, as envisaged by law.
2. The purpose of punishment is applied to restore social justice, to correct the punished person, and to prevent crimes.

Article 49. Types of punishment.

The types of punishment are:
1) a fine;
2) prohibition to hold certain posts or practice certain professions;
3) public works;
4) deprivation of special titles or military ranks, categories, degrees or qualification class;
5) confiscation of property;
6) correctional labor;
7) arrest;
8) service in disciplinary battalion;
9) imprisonment for a certain term;
10) life sentence.

Article 50. Basic and supplementary punishments.

1. Public works, correctional labor, arrest, service in disciplinary battalion, imprisonment for a certain term and life sentence are used only as basic punishments.
2. Fines and the prohibition to hold certain posts or practice certain professions are imposed both as basic and supplementary punishments.
3. Deprivation of special titles or military ranks, categories, degrees or qualification class, as well as confiscation of property are applied only as an supplementary punishments.
4. Only one basic punishment can be assigned for one crime. One or more supplementary punishment can be added to the basic punishment in cases envisaged in the Special part of this Code.
5. Fines, confiscation of property and the prohibition to hold certain posts or practice certain professions, as supplementary punishment, can be assigned only in cases envisaged in the Special Part of this Code.

Article 51. Fines.

1. A fine is a financial punishment imposed in the amount of 30 to 1000 minimal salaries as established by law of the Republic of Armenia at the moment of fining.
2. The court determines the amount of the fine, taking into account the nature and gravity of the crime, as well as, the property status of the convicted person.
3. If the convicted person, due to personal or financial situation, is incapable of immediately paying the fine in full, the court establishes a payment deadline, up to 1 year, or allows to pay the fine on installment within the same period. This privilege is null and void, if the convicted person fails to pay the portions of the mentioned amount on time.
4. In case of impossibility to pay the fine, the court can substitute the fine or unpaid part thereof with public works counting 10 hours of public works as minimal salary.

Article 52. Deprivation of the right to hold certain posts or practice certain professions.

1. Deprivation of the right to hold certain posts is a prohibition to hold certain positions in state and local self-government bodies, organizations, and the deprivation
of practicing certain professions is a prohibition to hold certain occupations related to the nature of the crime.
2. Prohibition to hold certain posts or practice certain professions, as a basic punishment is established for the term of 2 to 7 years for willful crimes, and from 1 to 5 years, for crimes through negligence, and as an supplementary punishment, from 1 to 3 years.
3. Deprivation of the right to hold certain posts or to practice certain professions can be applied in cases when the court, basing on the nature of the crime committed by the offender during the period of his/her holding the post or practicing certain a profession, does not find it possible for him/her to hold certain posts or to practice certain professions.

Article 53. Deprivation of special titles or military ranks, categories, degrees or qualification class

When convicting a person for the committal of grave or particularly grave crimes, the court, taking into account the features characteristic of the perpetrator, can deprive the latter from special titles or military ranks, categories, degrees or qualification class.

Article 54. Public works

1. Public work is the execution of free socially useful, authorized work by the convict at the expense of his leisure time after basic work or classes, as determined by local self- government bodies.
2. The duration of assigned public works shall amount to 360-1500 hours.
3. Public work is assigned as an alternative punishment to imprisonment, in case of written consent of the person to be convicted, which is submitted before the court decision is made, following the time periods set forth in this Code.
4. Public work is not assigned to first or second degree disabled, persons under 16 at the time of sentencing, pension-age persons, pregnant women and drafted servicemen.
5. In case of ill-faith evasion from performing public work, the court replaces the unperformed part of the public work by arrest or imprisonment of a certain period, within the time periods set forth in this Code.

Article 55. Confiscation of property.

1. Confiscation of property is the enforced and uncompensated seizure of the property considered to be the convict’s property or part thereof in favor of the state.
2. The amount of confiscation is determined by the court, taking into consideration the damage to property inflicted by the crime, as well as amount of criminally acquired property. The amount of confiscation can not exceed the amount of criminally acquired property or profit.
3. Confiscation of property can be assigned in cases envisaged in the Special Part of this Code and for grave and particularly grave crimes committed with mercenary motives.
4. The property necessary for the convict or the persons under his care is not subject to confiscation, in accordance with the list envisaged by law.

Article 56. Correctional labor

1. Correctional labor is assigned for the term of from 2 months to 2 years, in accordance with the list in the court ruling, the convict executes this either at his work place or by appointment of correctional labor bodies, in other places within the residence region of the convict.
2. As prescribed in the court ruling, 5-20% of the earnings of the convict sentenced to correctional labor is deducted in favor of the state.
3. In case of willful evasion from correctional labor by the sentenced person, the court can substitute the unserved part of correctional labor with arrest or imprisonment, counting 1 day of arrest as 2 days of correctional labor, or 1 day of imprisonment as 3 days of correctional labor.

Article 57. Arrest.

1. Arrest is keeping the convict in a correctional institution in custody in strict isolation from the society. The court assigns arrest for the term of 15 days to 3 months and only in those cases in which arrest was not selected as a measure of restraint.
2. Persons under 16 years of age at the time of sentencing, pregnant women and persons caring for children under 8 years of age, are not put under arrest.
3. Servicemen serve their arrest in military houses of arrest.

Article 58. Keeping in disciplinary battalion.

1. Keeping a conscripted serviceman in the disciplinary battalion, from 3 months to 2 years, can be assigned in cases envisaged in the Special Part, as well as in those cases when the court taking into account the circumstances of the case and the personality of the convict, finds it expedient to replace a maximum two-year imprisonment with the disciplinary battalion for the same term.
2. Replacement of imprisonment with the disciplinary battalion can not be assigned in relation to persons who had been sentenced to imprisonment in the past.

Article 59. Imprisonment for a certain term.

1. Imprisonment is isolation from the society in the form of keeping the convict in a correctional institution, in custody.
2. Imprisonment can last from 3 months to 15 years.
3. Imprisonment for a crime through negligence can not exceed 10 years.
4. When assigning punishment by aggregate of crimes, in case of complete or partial summation of imprisonment terms, the maximal term can not exceed 15 years, and by aggregate of sentences, 20 years.

Article 60. Life sentence.

1. Life sentence is isolation of the convict in a form of keeping him imprisoned in a corrective institution without time-limit, which in cases envisaged in this Code can be assigned for particularly grave crimes.
2. Persons under 18 years of age at the time of committal of the crime, and women pregnant at the time of committal of the crime or sentencing, can not be sentenced to life sentence.

Chapter 10. Assignment of punishment.

Article 61. General principles of assigning punishment.

1. A fair punishment is assigned in relation to the person found guilty in the committal of a crime which is determined within the limits of the appropriate article in the Special Part of this Code, taking into account the propositions of the General Part of this Code.
2. The type and degree of punishment is determined by the extent of social danger of the crime and its nature, by the characteristic features of the offender, including circumstances mitigating or aggravating the liability or the punishment.
3. The most strict punishment for the crime is assigned only when the less strict type can not serve for the purposes of the punishment.
Article 62. Circumstances mitigating liability and punishment.
1. Circumstances mitigating liability and punishment are as follows:
1) committal of a not grave and medium-gravity crime, for the first time, by coincidental circumstances;
2) being under age at the moment of committal of the crime;
3) being pregnant when committing the crime or when assigning the punishment;
4) caring for a child under 14 years of age at the moment when assigning the punishment;
5) committal of crime as a result of hard living conditions or out of compassion;
6) committal of crime due to breach of proportionality of necessary defense, capturing a perpetrator, urgent necessity, justified risk or carrying out orders or instructions;
7) illegal or immoral behavior of the aggrieved which determined the crime;
8) committal of the crime under threat or enforcement, or under financial, service or other dependence;
9) surrender, assistance in solving the crime, exposing other participants of the crime, in searching the illegally acquired property;
10) offering medical or other assistance to the aggrieved immediately after the crime, voluntary compensation for the property and moral damage inflicted by the crime, or other actions aimed at the mitigation of the damage inflicted to the aggrieved.
2. When assigning a punishment, other circumstances, not mentioned in part 1 of this
Article can be taken into account as mitigating ones.
3. If a circumstance mentioned in part 1 of this Article, is envisaged in the appropriate article of the Special Part of this Code as an element of a crime, then it can not be repeatedly taken into account as a circumstance mitigating the liability and the punishment.

Article 63. Circumstances aggravating the liability and punishment.

1. Circumstances aggravating the liability and punishment are as follows:
1) repeated committal of crime; committing crime as a trade, occupation;
2) causing severe consequences by the crime;
3) committal of crime in a group of individuals, in an organized group or as a part of criminal association;
4) particularly active role in the crime;
5) involvement into the committal of the crime of persons who obviously suffer from mental disorder or who are intoxicated, as well as involvement of persons who are still under age for criminal liability;
6) committal of crime by ethnic, racial or religious motives, for religious fanatism, as revenge for other people’s legitimate actions;
7) committal of crime to conceal another crime or in order to facilitate this crime;
8) committal of crime against an obviously pregnant woman, against children, other insecure and helpless persons, or against persons dependent from the perpetrator;
9) committal of crime against a person or one’s spouse, or close relative, which is related to the implementation of service or public duty by this person;
10) committal of crime by a person whereby breaching the military or professional oath;
11) committal of crime with particular cruelty, treating the aggrieved with humiliation or torture;
12) committal of crime in a way that is dangerous for the society;
13) committal of crime under martial law or emergency situation, in conditions of a natural or other civil disaster, as well as during mass disorder and turmoil;
14) committal of crime under the influence of alcohol, narcotic drugs or other intoxicating substances;
2. Based on the nature of the crime, the court may consider the circumstances mentioned in points 10 and 14 of part 1 of this Article not aggravating.
3. When assigning punishment the court can not take into account other circumstances not mentioned in part 1 of this Article.
4. If the circumstance mentioned in part 1 of this Article, is envisaged in the appropriate article of the Special Part of this Code as an element of a crime, then it can not be repeatedly taken into account as a circumstance aggravating the liability and the punishment.

Article 64. Assignment of a milder punishment than envisaged by law.

1. If there are exceptional circumstances concerned with the motives of the crime and
its purpose, the role of the perpetrator, and his behavior when committing the crime and thereafter, which essentially reduce the extent of danger of the crime for the society, as well as, if a member of the group crime actively assists in solving the crime, a softer punishment can be assigned than the minimal envisaged punishment in the appropriate article of the Special Part of this Code, or a softer type of punishment, than envisaged in that article, or no compulsory supplementary punishment may be applied.
2. Individual mitigating circumstances as well as a combination of such circumstances can be considered exceptional.

Article 65. Assignment of punishment for an unfinished crime.

1. When assigning punishment for an unfinished crime, the nature of actions committed by the criminal and the degree of danger to the society, the degree of implementation of criminal intent and those circumstances as a result of which the crime was not finished, are taken into account.
2. The imprisonment for the preparation of a crime can not exceed half of the maximal imprisonment term envisaged in the relevant article of the Special Part, or part thereof.
3. The imprisonment for the attempt at a crime can not exceed three quarters of the maximal imprisonment term envisaged in the relevant article of the Special Part, or part thereof.
4. Life sentence is not assigned for the preparation of a crime or for the attempt to commit crime.

Article 66. Assignment of punishment by accumulation of crimes.

1. When assigning cumulative punishment (basic and supplementary), separately for each crime, the court determines the final punishment by absorption of the less severe punishment by a more severe punishment, or by adding the assigned punishments in full or partially.
2. If the aggregate of crimes involves only minor gravity crimes, then the final punishment is assigned by absorbing the less grave punishment by a more grave punishment, or by complete or partial adding of punishments. Particularly, the added up final punishment can not exceed the maximal punishment envisaged for the gravest committed crime.
3. If the aggregate of crimes involves only medium-gravity or not grave and medium- gravity crimes, then the final punishment is assigned by complete or partial summation of punishments. Particularly, the final punishment can not exceed 10 years of imprisonment.
4. If the aggregate of crimes involves grave and particularly grave crimes, then the final punishment is assigned by complete or partial summation of punishments. The final punishment can not exceed 15 years of imprisonment. If one of the accomplices is sentenced to life, then the final basic punishment is decided by absorption.
5. Under cumulative punishment, a supplementary punishment can be added to the assigned basic punishment for the aggregate of crimes. When summing up the supplementary punishments completely or partially, the final supplementary punishment can not exceed the maximal term or degree established for this type of crime in the General Part of this Code.
6. The punishment is assigned under the provisions of this Article, if after sentencing it turns out that the convict is also guilty of another crime, committed before the first sentence. In this case the term of the final punishment is offset by the served part of the first sentence.

Article 67. Assignment of punishment by accumulation of sentences.

1. If the convict commits another crime after sentencing, but before the expiry of the term of the sentence, the court adds the unserved part of the previously assigned punishment to the newly assigned punishment, in full or partially.
2. The final punishment by accumulation of sentences, provided it does not involve imprisonment, can not exceed the maximal punishment of this type envisaged in the General Part of this Code.
3. The final imprisonment by accumulation of sentences can not exceed 20 years.
4. The final punishment by accumulation of sentences must be greater than both the punishment for the newly committed crime, and the unserved part of the punishment assigned by the previous sentence.
5. When assigning a punishment by accumulation of sentences, the addition of supplementary punishments is done as prescribed in Article 67 of this Code.
6. If a new crime is committed by a life-server, the newly assigned punishment is absorbed by the life sentence.

Article 68. Determining the terms of punishment by summing them up.

1. When adding up punishments and sentences under the cumulative system, in full or partially, one day of imprisonment is equal to:
1) one day of arrest or keeping in the disciplinary battalion;
2) 3 days of correctional labor;
3) 4 hours of public work.
2. Such punishments as fine, prohibition to hold certain posts and practice certain professions, deprivation of special titles or military ranks, categories, degrees, qualification class, confiscation of property, when added to the imprisonment, the disciplinary battalion and arrest, are executed separately.

Article 69. Calculation of the punishment terms and offsetting punishment.

1. The terms of such punishments as prohibition to hold certain posts and practice certain professions, correctional labor, keeping in the disciplinary battalion and imprisonment are calculated in months and years. The term of public work is counted in hours. The arrest term is counted in days and months.
2. When replacing or adding the punishments mentioned in part 1 of this Article, as well as offsetting the punishment, the terms can be calculated in days.
3. Before the sentence comes into legal force, the term served under arrest is deducted from the assigned punishment in the form of imprisonment, arrest, the disciplinary battalion, counting 1 day as 3 days; in the case of correctional labor, 1 day as 2 days; in the case of public work, 1 day as 6 hours.
4. Before the sentence comes into legal force, the term served under arrest or when serving the imprisonment assigned for the committal of crime in another country, based on Article 16 of this Code, in case of extradition of the person, 1 day is equal to 1 day.
5. When assigning a fine, a prohibition to hold certain posts and practice certain professions, the court mitigates the assigned punishment or exempts from punishment entirely, taking into account the time spent under arrest by the person who had been under arrest prior the proceedings.
6. The period of enforced medical treatment of the person who developed a mental disease after the committal of crime is deducted from the term of the punishment.

Article 70. Conditional punishment.

1. When assigning a punishment in the form of public work, arrest, imprisonment or keeping in the disciplinary battalion, the court comes to the conclusion that the correction of the convict is possible without serving the sentence, the court can decide not to apply this punishment conditionally.
2. When not applying the punishment conditionally, the court takes into account the features characterizing the personality of the perpetrator, liability, mitigating and aggravating circumstances.
3. When not applying the punishment conditionally, the court establishes a probation period, from 1 to 5 years.
4. When not applying imprisonment conditionally, supplementary punishments can be applied, except confiscation of property.
5. When deciding not to apply the punishment conditionally, the court can oblige the convict to carry out certain duties: not to change the place of permanent residence without notification of the body in charge of his supervision, to take a treatment course
against alcohol, narcotic drugs, VD or toxicomania, to support the family financially. By motion of a competent body supervising the convict’s behavior, or without, the court can also impose other duties on the convict which will promote his correction.
6. If during the probation period the convict commits two or more offences for which is subjected to administrative arrest, or willfully evades the implementation of the duties imposed by the court, by motion of the body in charge of supervision of his behavior, as well as, in case of committal of a negligent or not grave crime, the court resolves the issue of nullification of the conditional punishment.
7. In the case of committal of a medium-gravity, grave or particularly grave crime by the convict during the probation period, the court can cancel the decision not to apply the punishment conditionally, and assign a punishment under the provisions of Article 67. The same rules are applied when assigning a punishment for a new negligent crime, if the court cancels the decision not to apply the punishment conditionally.

Article 71. Procedure and conditions of punishment implementation

Procedure and conditions of punishment implementation are established by the law.

Section 4.

Exemption from criminal liability and punishment.

Chapter 11.

Exemption from criminal liability.

Article 72. Exemption from criminal liability in case of repentance.

1. The person who committed for the first time a not grave or medium-gravity crime can be exempted from criminal liability, if he, after the committal of the crime, surrendered, assisted in solving the crime of his own accord, compensated or mitigated the inflicted damage in some other way.
2. The person who committed another type of crime, in case of the circumstances mentioned in the first part of this Article, can be exempted from criminal liability only in cases especially envisaged in the article of the Special Part of this Code.

Article 73. Exemption from criminal liability in case of reconciliation with the aggrieved.

The person who committed a not grave crime can be exempted from criminal liability, if he reconciles with the aggrieved, mitigates or compensates the inflicted damage in some other way.

Article 74. Exemption from criminal liability due to change of situation.

The person who committed for the first time a not grave or medium-gravity crime can be exempted from criminal liability, if it turns out that as a result of the change of the situation this person or the committed act is no longer dangerous for the society.

Article 75. Exemption from criminal liability as a result of expiry of the statute of limitation.

1. The person is exempted from criminal liability, if the following periods of time have elapsed after the committal of the crime:
1) 2 years, since the day of committal of not grave crime;
2) 5 years, since the day of committal of medium-gravity crime;
3) 10 years, since the day of committal of grave crime;
4) 15 years, since the day of committal of particularly grave crime.
2. The prescription period is calculated from the day of committal to the moment when the sentence comes into legal force.
3. The prescription period is disrupted, if prior to the expiry of these period, the person commits a new medium gravity crime, grave crime or particularly grave crime. In this case the calculation of the prescription period begins from the moment of committal of the new crime.
4. The prescription period is suspended, if the person avoids investigation or trial. In this case the prescription period resumes from the moment of arrest or surrender. Particularly, the person can not be subjected to criminal liability, if 10 years have
elapsed since the day of committal of the not grave or medium-gravity crime, and 20 years have elapsed, in the case of a grave or particularly grave crime, and no the prescription period was not disrupted with new crimes.
5. The court decides the issue of application of the prescription period to a person who committed a crime punishable by a life sentence. If the court does not deem possible to exempt the person from criminal liability due to the expiry of the prescription period, the life sentence is not applied.
6. The expiry of the prescription period is not applicable to persons who committed crimes against peace and human security envisaged in Articles 384, 386-391, 393-397 of this Code. Prescription periods are not applied to the persons who committed crimes envisaged in the RA international agreements, provided the agreement prohibits the application of the prescription period.

Chapter 12. Exemption from punishment.

Article 76. Exemption from punishment on parole.

1. The person sentenced to public work, correctional labor, imprisonment or disciplinary battalion can be released on parole with his consent, if the court finds that for his correction there is no need to serve the remaining part of the punishment. Also, the person can be completely or partially exempted from supplementary punishment. When exempting from punishment on parole, the court also takes into account the fact of mitigation of damage to the aggrieved by the convict.
2. When applying exemption from punishment on parole, the court can impose on the person the obligations envisaged in part 5 of Article 70 of this Code, which the person will carry out during the unserved part of the punishment.
3. Exemption from punishment on parole can be applied only if the convict has actually served:
1) no less then one third of the punishment for not grave or medium-gravity crime;
2) no less than half of the punishment for a grave crime;
3) no less than two thirds of the punishment for a particularly grave crime, also, of the punishment assigned to the person previously released on parole (if the parole was canceled on the grounds envisaged in part 6 of this Article).
4. The actual term of imprisonment served by a person can not be less than 6 months.
5. A life-server can be released on parole, if the court finds that the person does not need to serve the punishment any longer and has in fact served no less than 20 years of imprisonment.
6. If during the unserved period of the punishment:
1) the convict commits two or more crimes for which he is subjected to administrative arrest, or willfully evades the obligations imposed on him by court when releasing him
on parole, then, by motion made by the supervisory body, the court decides to terminate the release on parole and to implement the unserved part of the punishment.
2) The convict commits a crime through negligence, then the court decides the issue of keeping or cancellation of parole.
3) The convict commits a willful crime, then the court assigns a punishment based on the rules envisaged in Article 67 of this Code. If a crime through negligence has been
committed, the same rules are used to assign punishment and the court cancels the parole.
7. If a life-server deliberately commits a new crime, which is punishable by imprisonment, the period mentioned in part 5 of this Article is suspended until the expiry of the term for the new punishment.

Article 77. Replacement of the unserved part of the punishment with a softer punishment.

1. The court can replace the unserved part of the imprisonment for a not grave or medium-gravity crime with a softer punishment, taking into account the behavior during the punishment and the mitigation of the inflicted damage. Also, the person can be completely or partially exempted from the supplementary punishment.
2. The unserved part of the punishment can be replaced with a softer punishment, after no less than one third of the punishment has been served by the convict.
3. When replacing the unserved part of the punishment with a softer punishment, the court can choose any softer punishment from the punishments mentioned in Article 48, within the limits envisaged for each punishment in this Code.

Article 78. Postponement or exemption from punishment of pregnant women or women with children under 3 years of age.

1. Pregnant women or women with children under 3 years of age, except women imprisoned for grave and particularly grave crimes for more than 5 years, can be exempted from punishment or the punishment can be postponed by the court for the period when the woman is exempted from work, due to pregnancy, child-birth and until the child reaches the age of 3.
2. If in cases envisaged in part 1 of this article the convicted person rejects the child or sends the child to an orphanage or evades child-care and rearing, for which she received a written warning from the supervising body, then the court by motion of this body, can send the convict to serve the punishment assigned in the sentence.
3. When the child has turned 3 years old or in the event of death of the latter, the court, taking into account the convict’s behavior, can exempt her from punishment, or replace the punishment with a softer punishment, or send the convict to serve the unserved part of the punishment. In this case the court can deduct, completely or partially, the unserved part of the punishment from the total term.
4. If a new crime was committed by the convict within the period of exemption from punishment, then the court assigns a punishment to her by the rules envisaged
in Article 67 of this Code.

Article 79. Exemption from punishment as a result of severe illness.

1. If the person develops a mental disease during the period of serving the sentence, which deprived him from the ability to realize the nature and significance of his actions (inaction) or from governing his actions, then the court exempts him from serving punishment. The court can assign an enforced medical treatment of such a person, and when the person has recovered, he can be subjected to the punishment.
2. If the person develops another severe disease after committing the crime or after the issuance of the sentence, which prevents him from serving the sentence, the court can exempt him from serving the sentence, taking into account the gravity of the committed crime, the personality of the convict, the nature of the disease and other circumstances.
3. Persons defined by part one or part two of this article can be subject to criminal liability or punishment in case of recovery, if expiry dates set forth in articles 75 and 81 of this Code have not passed.
4. A serviceman is exempted from serving the punishment in the disciplinary battalion in the case of an illness as a result of which he is considered not eligible for military service.

Article 80. Exemption from punishment as result of extraordinary circumstances.

A person convicted for not grave or medium-gravity crime can be exempted from punishment, if the further serving of the punishment can cause severe consequences
for the convict or his family, as a result of fire, man-made or natural disaster, the severe illness or death of the only capable member of the family, or other extraordinary circumstances.

Article 81. Exemption from punishment due to expiry of the accusatory court sentence.

1. The person convicted for crime is exempted from serving the punishment, if after coming into legal force, the accusatory court sentence has not been carried out within the following deadlines:
1) 2 years, in case of being convicted for not grave crime;
2) 5 years, in case of being convicted for medium-gravity crime;
3) 10 years, in case of being convicted for grave crime;
4) 15 years, in case of being convicted for particularly grave crime.
2. The expiry period is terminated if prior to the expiry of this period, the person commits a new willful crime. In this case the calculation of the expiry period begins from the committal of a new crime.
3. The expiry period is terminated, if the convict evades from serving the punishment. In this case the expiry period is renewed from the moment of capturing of the person or his surrender. Also, an accusatory sentence can not be implemented, if 10 years have elapsed since the sentence for the committal of the not grave or medium-gravity crime was adopted, and in the case of grave and particularly grave crime, 20 years have elapsed since the sentence, and the expiry period was not disrupted with a new crime.
4. The court decides the issue of application of the expiry date to the person who was convicted as a life-server. If the court does not find possible to apply the expiry date, then this punishment is replaced with an imprisonment for a certain term.
5. The expiry date is not applicable to the persons who committed crimes against peace and human security, envisaged in Articles 384, 386-391, 393-397 of this Code.

Chapter 13.

Amnesty, pardon, criminal record.

Article 82. Amnesty.

The person who committed a crime can be exempted from criminal liability by an act of amnesty adopted by the legislature, and the convict can be completely or partially exempted from the basic, as well as, from the supplementary punishment, and the convict’s unserved part of the punishment can be replaced with a softer punishment, or the criminal record can be expunged.

Article 83. Pardon.

The act of pardon can completely or partially exempt the convict from the basic, as well as, from the supplementary punishment, or the convict’s unserved part of the punishment can be replaced with a softer punishment, or the criminal record can be expunged.

Article 84. Criminal record.

1. The person is regarded as one with a criminal record from the day when an accusatory sentence came into legal force until the day of quashing or expunging the criminal record.
2. According to this Code, the criminal record is taken into account in the case of recidivism or when assigning a punishment.
3. The persons who were convicted by court sentence without assigning a punishment or were exempted from serving the punishment by court sentence, or served the punishment for the act whose criminality and punishability have been eliminated by law, are considered as not having a criminal record.
4. The criminal record is quashed:
1) In case of conditional punishment, after the expiry of the probation period after parole;
2) in relation to persons sentenced to a punishment softer than imprisonment, 1 year after having served the assigned punishment;
3) in relation to persons sentenced to imprisonment for not grave or medium-gravity crimes, 3 years after having served the assigned punishment;
4) in relation to persons sentenced to imprisonment for grave crimes, 5 years after having served the assigned punishment;
5) in relation to persons sentenced to imprisonment for particularly grave crimes, 8 years after having served the assigned punishment.
5. If the person has been exempted from serving the punishment on parole or the unserved part of the sentence was replaced with a softer punishment, then the quashing of the criminal record is calculated after having served the basic and supplementary punishment.
6. If after having served the sentence the person has manifested impeccable behavior, then at his request the court can quash the criminal record before the deadline of quashing the criminal record, but no sooner than after half of that deadline has elapsed.
7. If the person commits a new crime before the quashing of the criminal record, then the deadline for criminal record quashing is disrupted. The deadline of criminal record quashing for the first crime is calculated anew, after the actual serving of (main and additional) punishment. In this case, the person is deemed convicted for both crimes before the expiry of the criminal record for the more grave crime.
8. Quashing the criminal record eliminates all legal consequences concerned with the criminal record.

Section 5.

Peculiarities of criminal liability and punishment for minors.

Chapter 14.

Peculiarities of criminal liability and punishment for minors.

Article 85. Criminal liability and punishment of minors.

1. Minors are subject to criminal liability and punishment is assigned to them in accordance with the propositions of this Code, taking into account the rules envisaged in this Section.
2. A punishment or enforced disciplinary measures can be assigned in relation to a minor who committed a crime.

Article 86. Types of punishment.

The types of punishment assigned in relation to the minors are as follows:
1) fine;
2) public work;
3) arrest;
4) imprisonment for a certain period.

Article 87. Fine.

1. Fines are used if the minor has individual income or in the case of such property, to which confiscation can be extended.
2. Fines are assigned in the amount from 10 to 500 minimal salaries established in the
Republic of Armenia by law, at the time of assignment of the punishment.

Article 88. Arrest.

Arrest, for the period from 15 days to 3 months, is assigned in relation to a minor who has reached the age of 16 years at the moment of sentence.

Article 89. Imprisonment.

1. Imprisonment can be assigned in relation to a minor only for the committal of medium-gravity, grave or particularly grave crime.
2. Imprisonment in relation to minors is assigned:
1) for medium-gravity crime, a term up to 3 years;
2) for grave or particularly grave crime, committed under 16 years of age, a term up to 7 years;
3) for grave or particularly grave crime, committed at the age of 16 to 17 years, a term up to 10 years.

Article 90. Assigning punishment.

1. When assigning punishment to a minor, his living and rearing conditions are taken
into account, the degree of mental development, health, other features of personality, as well as the influence of other persons.
2. Imprisonment by accumulation of crimes in relation to persons under 16 years of age who committed medium-gravity, grave or particularly grave crimes can not exceed 7 years.
3. Imprisonment by accumulation of crimes in relation to persons from 16 to 18 years of age who committed medium-gravity, grave or particularly grave crimes can not exceed
10 years.
4. The final punishment assigned in the form of imprisonment by accumulation of sentences can not exceed 12 years.
Article 91. Exemption from criminal liability by application of enforced disciplinary measures.
1. The minor who committed for the first time a not grave or medium-gravity crime can be exempted from criminal liability by the court, if the court finds that his correction is possible by application of enforced disciplinary measures.
2. The court can assign the following enforced disciplinary measures in relation to the minor:
1) warning;
2) handing over for supervision to the parents, persons replacing the parents, local self- government bodies, or competent bodies supervising the convict’s behavior for up to 6 months;
3) imposing the obligation to mitigate the inflicted damage, within a deadline established by the court;
4) restriction of leisure time and establishment of special requirements to the behavior, for up to 6 months.
3. By motion of competent bodies supervising the convict’s behavior, the court can apply other forced disciplinary measures to the minor.
4. Several parallel of enforced disciplinary measures can be assigned in relation to the minor.
5. If the minor regularly evades from the enforced disciplinary measures, by motion of the local body of self-government or competent bodies supervising the convict’s behavior, the documents are forwarded to the court, to resolve the issue of cancellation of the of enforced disciplinary measure and subjecting the minor to criminal liability.
6. When committing a new crime, the minor is not subjected to criminal liability for the previous crimes for which he was sentenced to enforced disciplinary measures.

Article 92. The essence of enforced disciplinary measures.

1. Warning is an explanation to the minor about the damage inflicted by his act and about the consequences of repeated committal of crimes envisaged in this Code.
2. Handing over for supervision to the parents, persons replacing the parents, competent bodies supervising the convict’s behavior or local bodies of self-government is imposing the duty to exert disciplinary influence and monitor the minor’s behavior.
3. The duty to mitigate the inflicted damage is imposed taking into account the property status of the minor and the existence of appropriate labor capacities.
4. Restriction of leisure time and establishment of special requirements to the behavior can envisage a prohibition of visiting certain places, of certain past-times, including the ban to drive mechanical means of transportation, staying out of home at certain time of the day, traveling without authorization of the local body of self-government. The minors can be also required to return to an educational institution or to be employed by motion of the local self-government body.

Article 93. Exemption from punishment by placement in special educational and disciplinary or medical and disciplinary institution.

1. A minor who committed a not grave or medium-gravity crime can be exempted from punishment, if the court finds that the purpose of the punishment can be achieved by placing the minor in a specialized educational and disciplinary or medical and disciplinary institution.
2. Assignment to specialized educational and disciplinary or medical and disciplinary institution is done for the term of up to three years, but not more than needed to become major.
3. Staying in the institutions described in the first or the second part of this article can be terminated ahead of time, if by motion of the head of the specialized educational and disciplinary or medical and disciplinary institution, the court finds that the minor does not need any longer the application of this measure.

Article 94. Exemption from punishment on parole.

Exemption from punishment on parole in relation to a minor who committed a crime and was sentenced to imprisonment for a crime committed at a minor age can be applied, if the convict actually has served:
1) no less than one quarter of the punishment assigned for a not grave or medium- gravity crime;
2) no less than one third of the punishment assigned for a grave crime;
3) no less than half of the punishment assigned for a particularly grave crime.

Article 95. Exemption from criminal liability or punishment due to expiry of prescription period.

When exempting a person who committed a crime under 18 years of age from criminal liability or punishment due to expiry of prescription period, the prescription periods envisaged in Articles 75 and 81 of this Code are reduced by half respectively.

Article 96. Quashing the criminal record.

1. After having served a punishment not related to imprisonment, the criminal record of the person is considered quashed.
2. For persons under 18 who committed crime, the deadlines of criminal record quashing specified in Article 84 of this Code, are reduced, and are respectively equal to:
1) 1 year, after having served an imprisonment for medium-gravity crime;
2) 3 years, after having served an imprisonment for grave crime;
3) 5 years, after having served an imprisonment for particularly grave crime.

Section 6.

Measures of medical enforcement.

Chapter 15.

Measures of medical enforcement.

Article 97. Grounds for application of medical enforcement measures.

1. The court can apply medical enforcement measures in relation to the person who:
1) committed the act envisaged in an article of the Special Part of this Code in an insane state.
2) Who after the committal of the crime develops such a mental disorder which makes assignment or implementation of the punishment impossible.
3) Who committed a crime in the state of limited sanity.
4) Who committed a crime and has been recognized as one in need of treatment against alcohol or drug addiction.
2. Medical enforcement measures in relation to persons mentioned in part 1 of this Article are assigned only when the mental disorder is related to the danger of inflicting other essential damage or to the danger for other persons or themselves.
3. The procedure of application of medical enforcement measures is established in the
Criminal executive Code of the Republic of Armenia and other laws.
4. The court can submit necessary documents to health-care bodies in relation to the persons mentioned in part 1 of this Article whose mental state is not dangerous, to solve the issue of treatment of these people or sending them to neurological institutions.

Article 98. Types of medical enforcement measures.

1. The types of medical enforcement measures are:
1) outpatient supervision by psychiatrist and enforced treatment;
2) enforced treatment in general psychiatry hospitals;
3) enforced treatment in special psychiatry hospitals;
2. The court can assign in addition to punishment a outpatient supervision by psychiatrist and enforced treatment for those convicted for committal a crime in the state of mental disorder not ruling out sanity, but who need treatment against alcohol, drugs or mental disorder not ruling out sanity.

Article 99. Outpatient supervision by psychiatrist and enforced treatment.

Outpatient supervision by psychiatrist and enforced treatment can be assigned if the person in his mental state does not need to be admitted to a psychiatry hospital.

Article 100. Enforced treatment in psychiatry hospital.

1. Enforced treatment in psychiatry hospital can be assigned, if the state of mental disorder of the person requires treatment, care, such conditions of keeping and supervision which can be implemented only in a psychiatry hospital.
2. Enforced treatment in general psychiatry hospitals can be assigned in relation to the person who due to his mental state needs hospital treatment and supervision.
3. Enforced treatment in special psychiatry hospitals can be assigned in relation to the person whose mental state is dangerous for oneself and other persons or requires permanent supervision.

Article 101. Assignment, change and termination of enforced medical measures.

1. When assigning enforced medical measures the court takes into account the mental disorder of the person, the nature of committed act and the degree of danger for the society.
2. In case of the person’s recovery or change of his illness when there is no need in enforced medical measure, the court, based on the conclusion of the medical institution, makes a decision to terminate the application of these measures.
3. Based on the conclusion of the medical institution, the court can decide also to change the type of the enforced medical measure.

Article 102. Offsetting the period of application of enforced medical measures.

In the case of treatment of a person whose mental disorder occurred after the committal of the crime, when assigning or restoring the serving of the punishment, the period of application of enforced medical measures in the psychiatry hospital is deducted from
the term of punishment, calculating one day in the psychiatry hospital as equal to one day of imprisonment.

Article 103. Enforced medical measures added to execution of punishment.

1. In cases envisaged in part 2 of Article 98 of this Code, enforced medical measures are applied at the place of imprisonment, and in relation to convicts sentenced to other types of punishment, in outpatient psychiatry institutions.
2. Termination of application of enforced medical measures together with execution of punishment is done by the court, by motion of the body executing the punishment, based on the conclusion of a commission of psychiatrists.

Special Part

Section 7. Crimes against man. Chapter 16.

Crimes against life and health.

Article 104. Murder

1. Murder is illegal willful deprivation of one’s life punished with imprisonment for 6 to 12 years.
2. Murder:
1) of 2 or more persons,
2) of the person of close relative of the latter, due to service and public duty of the person;
3) combined with kidnapping or taking hostage;
4) pregnant woman;
5) with particular cruelty;
6) committed in a way dangerous for the life of many people;
7) by a group of people or by an organized group;
8) out of mercenary motives and combined with extortion and banditry;
9) combined with terrorism;
10) out of hooliganism;
11) to conceal another crime or to facilitate the committal of the latter;
12) combined with rape or violent sexual actions;
13) out of motives of national, race or religious hate or fanatism;
14) for the purpose of utilization of the parts of the body or tissues of the victim;
15) by a person who previously committed a murder, except actions envisaged
in Articles 105-108 of this Code, is punished with 8-15 years of imprisonment or for life.

Article 105. Murder in the state of strong temporary insanity (fit of insanity).

1. The murder committed in the state of suddenly arising depression caused by regular illegal and immoral behavior of the aggrieved as well as the murder committed in the state of sudden insanity caused by the violence, mockery, heavy insults or other illegal, immoral actions (inaction) of the aggrieved, is punished with imprisonment for the term of up to 4 years.
2. Murder of two or more persons in the state of strong insanity, is punished with imprisonment for the term of up to 6 years.

Article 106. Murder of a newly born child by the mother.

Murder of a newly born child by the mother during the child birth or immediately thereafter, as well as in the state of depression or in the state of mental disorder not ruling out sanity, is punished with imprisonment for the term of up to 4 years.

Article 107. Murder of a criminal through the use of excessive measures when capturing the latter.

Murder of a criminal through the use of excessive measures when capturing the latter, is punished with restriction of freedom for the term of 3 years or with imprisonment for the term of up to 3 years.

Article 108. Murder by exceeding necessary defense.

Murder by exceeding necessary defense is punished with imprisonment for the term of up to 3 years.

Article 109. Causing death by negligence.

1. Causing death by negligence is punished with imprisonment for the term of 3 years.
2. Causing death by negligence to two or more people is punished with imprisonment for the term of up to 5 years.

Article 110. Causing somebody to commit suicide.

1. Causing somebody to commit suicide or make an attempt at a suicide by indirect willfulness or by negligence, by means of threat, cruel treatment or regular humiliation of one’s dignity, is punished with imprisonment for the term of up to 3 years.
2. The same act committed in relation to a person in financial or other dependence of the perpetrator, is punished with imprisonment for the term of up to 5 years.

Article 111. Abetment of suicide.

Abetment of suicide, creation of determination in the person to commit suicide by means of instructions, deception, etc., if the person committed suicide or made a suicide attempt, is punished with imprisonment for the term of up to 3 years.

Article 112. Infliction of willful heavy damage to health.

1. Infliction of willful bodily damage which is dangerous for life or caused loss of eye- sight, speech, hearing or any organ, loss of functions of the organ, or was manifested in irreversible ugliness on face, as well as caused other damage dangerous for life or caused disorder, accompanied with the stable loss of no less than one third of the capacity for work, or with complete loss of the professional capacity for work obvious for the perpetrator, or caused disruption of pregnancy, mental illness, drug or toxic addiction, is punished with imprisonment for the term of 3 to 7 years.
2. The same act, committed:
1) in relation to two or more persons;
2) in relation to the person or his relatives, concerned with this duty or carrying out one’s public duty;
3) in relation to a kidnapped person or hostage;
4) with particular cruelty;
5) by a means dangerous for other people’s life;
6) by a group of persons, by an organized group;
7) with mercenary motives, as well as accompanied with extortion;
8) accompanied with terrorism;
9) with hooligan motives;
10) to conceal another crime or facilitate its committal;
11) accompanied with rape or violent sexual acts;
12) with motives of national, racial or religious hatred or religious fanatism;
13) with the purpose of using the parts of the body or tissues of the aggrieved,
14) if caused the death of the aggrieved by negligence, is punished with imprisonment for the term of 5 to 10 years.

Article 113. Infliction of willful medium-gravity damage to health.

1. Infliction of willful bodily injure or any other damage to health which is dangerous for life and did not cause consequences envisaged in Article 114 of this Code, but caused protracted health disorder or significant stable loss of no less than one third of the capacity to work, is punished with arrest for the term of 3 to 6 months or imprisonment for the term of up to 3 years.
2. The same act, if committed:
1) in relation to 2 or more persons;
2) in relation to the person or his relatives, concerned with this person in the line of duty or carrying out one’s social duty;
3) by a group of persons or by an organized group;
4) for mercenary purposes;
5) with particular cruelty;
6) with hooligan motives;
7) with motives of national, racial or religious hatred or religious fanatism, is punished with imprisonment for the term of up to 5 years.

Article 114. Infliction of medium-gravity or grave damage to health in the state of temporary insanity.

1. Infliction of medium-gravity damage to health committed in the state of protracted depression caused by regular illegal and immoral behavior of the aggrieved as well as committed in the state of sudden affect caused by the violence, mockery, heavy insults or other illegal, immoral actions (inaction) of the aggrieved, is punished with correctional labor for the term of up to 1 year, or with arrest for for up to 2 years, or with imprisonment for the term of up to 2 years.
2. Infliction of grave damage to health which was committed in the circumstances mentioned in part 1 of this Article, is punished with arrest for 2-3 months, or imprisonment for the term of up to 3 years.

Article 115. Infliction of medium-gravity or grave damage to a criminal when capturing the latter, through the use of excessive measures.

1. Infliction of medium-gravity damage to a criminal when capturing the latter, through the use of excessive measures, is punished with correctional labor for up to 1 year or arrest for the term of up to 2 months, or with imprisonment for the term of up to 1 year.
2. Infliction of grave damage to a person who committed a socially dangerous act when capturing the latter, through the use of excessive measures, is punished with correctional labor for up to 2 years, or arrest for the term of up to 1-3 months, or with imprisonment for the term of up to 2 years.

Article 116. Inflicting medium-gravity or grave damage by exceeding the limits of necessary defense.

1. Inflicting medium-gravity damage by exceeding the limits of necessary defense is punished with correctional labor for the term of up to 1 year, or with arrest for up to 2 months, or with imprisonment for the term of up to 1 year.
2. Inflicting grave damage by exceeding the limits of necessary defense is punished
with correctional labor for the term of up to 2 years, or with arrest for 1-3 months, or with imprisonment for the term of up to 2 years.

Article 117. Infliction of willful light damage to health.

Infliction of a willful bodily injury or other damage to health which caused short-term health disorder or insignificant loss of the capacity to work, is punished with a fine in the amount of 50 to 80 minimal salaries, or 180-240 hours of corrective labor, or
correctional labor for up to 1 year, or with arrest for up to 2 months.

Article 118. Battery.

Battery or committal of other violent acts which did not cause the consequences envisaged in Article 117, is punished with a fine in the amount of up to 100 minimal salaries, or correctional labor for up to 1 year, or with arrest for the term of up to 2 months.

Article 119. Torture.

1. Torture is willfully causing strong pain or bodily or mental sufferance to a person, if this did not cause consequences envisaged in Articles 112 and 113, is punished with imprisonment for the term up to 3 years.
2. The same actions, committed:
1) in relation to 2 or more persons;
2) in relation to the person or his relatives, concerned with this person in the line of duty or carrying out one’s public duty;
3) in relation to a minor or a person dependent financially or otherwise on the perpetrator, as well as, in relation to a kidnapped person or hostage.
4) In relation to a pregnant woman;
5) By a group of persons or by an organized group;
6) With particular cruelty;
7) with motives of national, racial or religious hatred or religious fanatism, is punished with imprisonment for the term of 3 to 7 years.

Article 120. Inflicting grave damage through negligence.

1. Inflicting grave damage through negligence is punished with a fine in the amount of up to 200 minimal salaries or with corrective labor for up to 1 year, or arrest for the term of 1 to 2 months.
2. Inflicting grave damage through negligence to 2 or more persons is punished with correctional labor for the term of up to 2 years or with imprisonment for the term of up to
2 years.

Article 121. Inflicting medium-gravity damage through negligence.

1. Inflicting medium-gravity damage through negligence is punished with a fine in the amount of 50 to 100 minimal salaries, or corrective labor for the term of up to 1 year, or with arrest for the term of up to 2 months.
2. Inflicting medium-gravity damage through negligence to 2 or more persons is punished with correctional labor for the term of up to 2 years or with imprisonment for the term of up to 1 year.

Article 122. Performing illegal abortion.

1. Performing illegal abortion by a person with appropriate higher medical education is punished with a fine in the amount of up to 100 minimal salaries, or corrective labor for
1-2 years, or with arrest for the term of up to 1 month, or with deprivation of the right to hold certain posts and practice certain activities for the term of up to 3 years.
2. Making illegal abortion by a person with no appropriate higher medical education is punished with a fine in the amount of up to 200 minimal salaries or with arrest for the term of 1 to 3 months, or with imprisonment for the term of up to 2 years.
3. Actions envisaged in part 1 or 2 of this article, if they caused the death of the aggrieved or grave damage to the health by negligence, or were performed by a person previously convicted for illegal abortion, are punished with imprisonment for the term of up to 5 years, deprivation of the right to hold certain posts and practice certain activities for the term of up to 3 years.

Article 123. Infecting with AIDS virus.

1. Subjecting another person to the obvious danger of infection with AIDS, is punished with correctional labor for the term of up to 2 years, or with arrest for the term of up to 2 months, or with imprisonment for the term of up to 1 year.
2. Infecting another person with AIDS willfully or self-confidently, by another person who was aware that he had the disease, is punished with imprisonment for the term of up to
1 year.
3. The committed actions envisaged in part 2 of this Article, which was committed:
1) in relation to 2 or more persons;
2) in relation to a minor,
3) in relation to a pregnant woman, are punished with imprisonment for the term of 3 to
8 years.

Article 124. Infecting with venereal or other sexually transmitted diseases.

1. Infecting another person with venereal disease or other sexually transmitted diseases by a person who was aware that he had this disease is punished with a fine in the amount of 200 to 400 minimal salaries, or correctional labor for 1-2 years, or with arrest for 1 to 3 months.
2. The same action committed in relation to:
1) in relation to 2 or more persons;
2) in relation to a minor,
3) in relation to a pregnant woman, is punished with a fine in the amount of 300 to 500 minimal salaries, or with imprisonment for the term of up to 2 years.

Article 125. Breach of rules for transplantation operations.

1. Breach of procedure and conditions envisaged by law for harvesting or transplantation of parts of human body or tissues, which through negligence caused grave or medium-gravity damage to the donor of the parts of the body or tissues or to the recipient, is punished with a fine in the amount of 300 to 500 minimal salaries, or with imprisonment for the term of up to 3 years, or deprivation of the right to hold certain posts and practice certain activities for the term of up to 3 years or without the latter.
2. The same actions which through negligence caused the death of the aggrieved, is punished with imprisonment for the term of up to 5 years, deprivation of the right to hold certain posts and practice certain activities for the term of up to 3 years.

Article 126. Enforced donation of parts of the body or tissues.

1. Making a person donate parts of the body or tissues for transplantation or experimental purposes, by violence or threat of violence is punished with imprisonment for the term of up to 4 years, with deprivation of the right to hold certain posts and practice certain activities for the term of up to 3 years, or without that.
2. The same action committed:
1) in relation to a helpless person;
2) in relation to a person financially or otherwise dependent on the perpetrator;
3) in relation to a minor, is punished with imprisonment for the term of 2 to 5 years, with deprivation of the right to hold certain posts and practice certain activities for the term of up to 3 years, or without that.
3. The action envisaged in parts 1 or 2 of this Article, committed by an organized group, is punished with imprisonment for the term from 4 to 10 years.

Article 127. Subjecting a person to medical or scientific experiment without the consent of the latter.

1. Subjecting a person to medical or scientific experiment without free expression of will and informed and proper consent of the latter, is punished with a fine in the amount of
200 to 400 minimal salaries, deprivation of the right to hold certain posts and practice
certain activities for the term of up to 3 years, or without that.
2. The same act committed:
1) in relation to a helpless person;
2) in relation to a person financially or otherwise dependent on the perpetrator;
3) in relation to a minor, is punished with imprisonment for 1 to 3 years, deprivation of the right to hold certain posts and practice certain activities for the term of up to 3 years, or without that.
3. The same act committed by an organized group or caused severe consequences by negligence, is punished with imprisonment for 2 to 6 years, deprivation of the right to hold certain posts and practice certain activities for the term of up to 3 years, or without that.

Article 128. Abandonment in danger.

1. Failure to offer needed and obviously urgent help to a person in a situation posing danger to life or failure to advise relevant bodies about the necessity to help, if the offender was not obliged to care about the aggrieved and which did not threaten the offender’s life, is punished with a fine in the amount of 50 to 100 minimal salaries, or corrective labor for up to 1 year.
2. Abandonment of a person deprived from the possibility to take measures for one’s self-protection in a situation dangerous for life or health, if the offender had the real possibility to help this person and was obliged to take care of this person, or the offender placed this person in a dangerous situation, is punished with a fine in the amount of 100 to 150 minimal salaries, or with arrest for up to 2 months.
3. The act envisaged in part 2 of this Article which caused death or other grave consequences, is punished with a fine in the amount of 100 to 200 minimal salaries, or with arrest for up to 3 months, or with imprisonment for up to 3 years.

Article 129. Failure to help the patient.

1. Failure without good reasons by the person who was obliged to help the patient, if this caused grave or medium-gravity damage to the patient through negligence, is punished with a fine in the amount of 50 to 100 minimal salaries, or correctional labor for up to 1 year, or with an arrest for the term of 1 to 2 months.
2. The same crime, if the action, through negligence, caused the patient’s death, is punished with imprisonment for the term of up to 3 years, with deprivation of the right to hold certain posts and practice certain activities for the term of up to 3 years, or without that.

Article 130. Failure to implement or improper implementation of professional duties by medical and support personnel.

1. Failure to implement or improper implementation of professional duties by medical and support personnel, as a result of careless or not diligent treatment which through
negligence caused grave or medium-gravity damage to the patient, is punished with a fine in the amount of 100 to 200 minimal salaries, or with arrest for the term of up to 3 months.
2. The same action, if it caused through negligence the patient’s death or AIDS infection, is punished with imprisonment for the term from 2 to 6 years, with deprivation of the right to hold certain posts and practice certain activities for the term of up to 3 years, or without that.

Chapter 17.

Crimes against human freedom, honor and dignity.

Article 131. Kidnapping.

1. The recruitment, transportation, transfer, harboring, or receipt of persons by means of the threat or use of force, of kidnapping, of fraud, of other deception, of the abuse of power or of a position of vulnerability or bribing to achieve the consent of a person having control over another person, for the purpose of prostitution or other forms of sexual exploitation, forced labor or services, slavery or practices similar to slavery, servitude or the removal of human organs,
is punished with imprisonment for the term of 2 to 5 years.
2. The same action committed:
1) by a group of persons with prior agreement;
2) by using violence dangerous for life or health or threat of using violence;
3) by using weapons or items used as weapons;
4) against a minor;
5) against a pregnant woman;
6) against two or more persons;
7) with mercenary motives,
8) by a person previously convicted for kidnapping, is punished with imprisonment for the term of 4 to 8 years.
3. The act envisaged in part 1 or 2 of this Article, if:
1) it was done by an organized group;
2) by negligence the death of the aggrieved was caused or other grave consequences, or grave damage was inflicted to his health, is punished with imprisonment for the term of 7 to 10 years.

Article 132. Trafficking

1. Recruitment, transportation, transfer, harboring, or receipt of persons for the purpose of sexual exploitation or forced labor, by means of the threat or use of force, of fraud, of using the dependence, of blackmail, of threat of destruction or damage to property, if this was done for mercenary purposes, is punished with a fine in the amount of 300 to
500 minimal salaries, or correctional labor for up to 1 year, or arrest for up to 2 months, or imprisonment for the term of 1 to 4 years.
2. The same act committed:
1) by a group of persons with prior agreement;
2) with violence dangerous for life or health, or threat thereof;
3) against a minor;
4) against 2 or more persons;
is punished with correctional labor for up to 2 years, or imprisonment for up to 4 to 7 years.
3. Actions envisaged in parts 1 or 2 of this Article, which:
1) were done by an organized group;
2) caused the death of the aggrieved by negligence or other grave consequences, is punished with imprisonment for 5 to 8 years.

Article 133. Illegal deprivation of freedom.

1. Illegal deprivation of freedom not concerned with kidnapping is punished with correctional labor for up to 2 years, or with arrest for the term of 1 to 3 months, or with imprisonment for up to 2 years.
2. The same action committed:
1) by a group with prior agreement;
2) using dangerous violence or threat of using violence;
1) by using weapons or items used as weapons;
2) against a minor;
3) against a pregnant woman;
4) against two or more persons;
5) with mercenary motives, is punished with imprisonment for 3 to 5 years.
3. Actions envisaged in parts 1 or 2 of this Article, if:
3) done by an organized group;
4) the death of the aggrieved was caused by negligence or other grave consequences, is punished with imprisonment for 4 to 8 years.

Article 134. Illegal placing or keeping in a psychiatry hospital.

1. Illegal placing or keeping a person in a psychiatry hospital is punished with imprisonment for up to 3 years.
2. The same action:
1) committed for mercenary motives;
2) committed by abuse of one’s official position;
3) the death of the aggrieved was caused by negligence or other grave consequences, is punished with imprisonment for 4 to 7 years, with deprivation of the right to hold certain posts and practice certain activities for the term of up to 3 years, or without that.

Article 135. Libel.

1. Dissemination of false information humiliating the person’s good reputation, dignity and honor, is punished with a fine in the amount of 50 to 150 minimal salaries, or correctional labor for up to 1 year.
2. Libel through public speeches, publicly demonstrated works or through mass media, is punished with a fine in the amount of 100 to 200 minimal salaries, or correctional labor for 1-2 years, or with arrest for up to 2 months.
3. Actions envisaged in parts 1 or 2 of this Article, accompanied with accusation of the person of committing grave or particularly grave crime,
are punished with correctional labor for up to 2 years, or with arrest for the term of 1 to 2 months, or with imprisonment for up to 3 years.

Article 136. Insult.

1. Insult is improper humiliation of other person’s honor and dignity, is punished with a fine in the amount of up to 100 minimal salaries, or correctional labor for up to 6 months..
2. Insult manifested in public speeches, in publicly demonstrated works or by mass media, is punished with a fine in the amount of 50 to 200 minimal salaries, or correctional work for up to 1 year.

Article 137. Threat to murder, to inflict heavy damage to one’s health or to destroy property.

1. The threat to murder, to inflict heavy damage to one’s health or to destroy property of big volume, provided there was real danger that this threat would be carried out, is punished with correctional labor for up to 1 year, or arrest for up to 2 months, or imprisonment for up to 2 years.
2. The term "property of big volume" in this article shall mean to the amount of 500 to
3000 minimal salaries.

Chapter 18.

Crimes against sexual immunity and sexual freedom.

Article 138. Rape.

1. Rape, sexual intercourse of a man with a woman against her will, using violence against the latter or some other person, with threat thereof, or taking advantage of the woman’s helpless situation, is punished with imprisonment for the term of 3 to 6 years.
2. The rape which:
1) was done by a group of persons;
2) was done against the aggrieved or other person with particular cruelty;
3) was done against a minor,
4) caused the death of the aggrieved or heavy consequences, by negligence;
5) committed by a person previously convicted under Articles 138 and 139 of this Code;
is punished with an imprisonment for the term of 4 to 10 years.
3. The actions mentioned in part 1 or 2 of this Article, against an aggrieved under 14 years of age,
is punished with an imprisonment for the term of 8 to 15 years.

Article 139. Violent sexual actions.

1. Homosexual, lesbian or other sexual actions against the aggrieved, by using force against the latter or other persons, or threat of using force, or by taking advantage of the aggrieved person’s helplessness, are punished with an imprisonment for the term of 3
to 6 years.
2. The same actions:
1) done by a group of persons;
2) done against the aggrieved or other person with particular cruelty;
3) done against a minor,
4) caused the death of the aggrieved or heavy consequences, by negligence;
5) committed by a person previously convicted under Articles 138 and 139 of this Code is punished with an imprisonment for the term of 4 to 10 years.
3. The actions mentioned in part 1 or 2 of this Article done against an aggrieved under
14 years of age, is punished with an imprisonment for the term of 8 to 15 years.

Article 140. Forced violent sexual acts.

Forcing a person to sexual intercourse, homosexuality, lesbianism or other sexual actions, by means of black mail, threats to destroy, damage or seize property, or using the financial or other dependence of the aggrieved, is punished with a fine in the amount of 200 to 300 minimal salaries, or correctional labor for up to 2 years, or with imprisonment for the term of up to 1 year.

Article 141. Sexual acts with a person under 16.

Sexual intercourse or other sexual acts with a person obviously under 16, by a person who reached 18 years of age, in the absence of elements of crime envisaged in Articles
138, 139 or 140 of this Code,
Is punished with correctional labor for the term of up to 2 years, or with imprisonment for the term of up to 2 years.

Article 142. Lecherous acts.

1. Lecherous acts with a person obviously under 16, in the absence of elements of crime envisaged in Article 140 or 141, is punished with a fine in the amount of 200 to
400 minimal salaries, or with correctional labor for up to 1 year, or with imprisonment for up to 2 years.
2. The acts envisaged in part 1 of this Article committed with violence or threat thereof, are punished with imprisonment for up to 3 years.

Chapter 19.

Crimes against constitutional human rights and freedoms of citizens.

Article 143. Breach of citizens’ legal equality.

1. Direct or indirect breach of the human rights and freedoms of citizens, for reasons of the citizen’s nationality, race, sex, language, religion, political or other views, social origin, property or other statuses, which damaged the citizen’s legal interests, is punished with a fine in the amount of 200 to 400 minimal salaries, or with imprisonment for up to 2 years.
2. The same action committed by abusing official position, is punished with a fine in the amount of 300 to 500 minimal salaries, or by deprivation of the right to hold certain posts or practice certain activities for 2 to 5 years, or with imprisonment for up to 3 years.

Article 144. Illegal collecting, keeping, use and dissemination of information pertaining to personal or family life.

Information which is considered to be a personal or family secret used without
one’s consent or dissemination by public speeches, publicly demonstrated works or through mass media, or collecting or keeping, unless this is envisaged by law, is punished with a fine in the amount of 200 to 500 minimal salaries, or correctional labor for up to 1 year, or with arrest for the term of 1 to 2 months.

Article 145. Divulging medical secrets.

1. Divulging information on the patient’s illness or the results of medical tests, by the medical personnel, without professional or official need, is punished with a fine in the amount of 200 to 500, or by deprivation of the right to hold certain posts or practice certain activities from 2 to 5 years, or with arrest for the term of 1 to 2 months.
2. Actions envisaged in part 1 of this Article, if they caused grave consequences by negligence, are punished with imprisonment for up to 4 years, with deprivation of the right to hold certain posts or practice certain activities for up to 3 years or without that.

Article 146. Violation of the secrecy of correspondence, telephone conversations, postal, telegraph or other communications.

1. Illegal violation of the citizen’s secrecy of correspondence, telephone conversations, postal, telegraph or other communications, is punished with a fine in the amount of 50 to
100 minimal salaries, or correctional labor for up to 1 year.
2. The same action committed by abuse of official position, is punished with a fine in the amount of 100 to 300 minimal salaries, or with deprivation of the right to hold certain posts or practice certain activities from 2 to 5 years, or with arrest for the term of 1 to 2 years.

Article 147. Breach of inviolability of the dwelling.

1. Entering an apartment against the will of man, is punished with a fine in the amount
of 50 to 100 minimal salaries, or correctional labor for up to 1 year, or with arrest for the term of up to 2 months.
2. The same action committed with violence or with a threat to use violence, is punished with a fine in the amount of 100 to 200 minimal salaries, or with imprisonment for the term of up to 2 years.
3. The action envisaged in parts 1 or 2 of this Article committed with abuse of official position, is punished with a fine in the amount of 200 to 400 minimal salaries, or with deprivation of the right to hold certain posts or practice certain activities from 2 to 5 years, or with arrest from 1 to 2 months, or imprisonment for the term of up to 3 years.

Article 148. Refusal to provide information to a person.

Illegal refusal by an official to provide information or materials to a person immediately concerning his rights and legal interests and collected in accordance with established procedure, or provision of incomplete or willfully distorted information, if this damaged the person’s rights and legal interests, is punished with a fine in the amount of 200 to
400 minimal salaries.

Article 149. Hindrance to implementation of the right to elect, to the work of election commissions or to the implementation of the authority of the person participating in elections.

1. Hindrance to the free implementation of the citizen’s right to elect or to referendum, or hindrance to the work of the election or referendum commission, as well as, hindrance
to the implementation of the authorities of the election or referendum commission or initiative group, candidate or his proxy, observers, mass media representatives, the
authorized person of the party (or association of parties), is punished with a fine in the amount of 200 to 400 minimal salaries, or 120-180 hours of public labor, arrest for up to
1 month.
2. The same actions:
1) committed with threat to property,
2) with financial incentive,
3) accompanied with violence or threats to use violence,
4) committed by abuse of official position,
5) committed by a group.
are punished with imprisonment for up to 5 years.

Article 150. Forgery of election or voting results.

Obviously incorrect counting of ballots during a referendum or election, or obviously incorrect approval of referendum or election results, theft of the ballot box, as well as forgery of elections or voting in some other way, is punished with imprisonment for 2 to
5 years.

Article 151. Dissemination of libelous information about a candidate, a party

(association of parties) during elections.

Dissemination of libelous information about a candidate, a party (association of parties)
during elections in order to mislead the voters, is punished with a fine in the amount of
300 to 500 minimal salaries, or with imprisonment for the term of up to 5 years.

Article 152. Breach of the procedure for compilation of voters lists.

Forgery through the breach of the procedure of compilation of voters list by the official in charge of the compilation of the voters lists, is punished with a fine in the amount of up
to 500 minimal salaries, or arrest for up to 1 month, or imprisonment for up to 1 year, with deprivation of the right to hold certain posts or practice certain activities for up to 2 years.

Article 153. Voting more than once or instead of another person.

Voting more than once or instead of another person by submitting false data, documents or otherwise, is punished with a fine in the amount of 500 minimal salaries, or arrest for up to 1 month, of imprisonment for up to 1 year.

Article 154. Breaching the confidentiality of ballot.

Forcing the voter to divulge the results of the ballot, checking the ballot list to reveal the results of the vote, entering the ballot booth (room) as well as breaching the confidentiality of the voting otherwise, is imprisoned with a fine in the amount of 200 to
500 minimal salaries, or arrest for 1–2 months, or imprisonment for up to 2 years.

Article 155. Forcing to refuse from participation in a strike or forcing to participate in a strike.

Forced participation in a strike or forced hindrance to the participation in a legal strike by means of violence or threat of violence, is punished with a fine in the amount of 200 to
400, or with arrest for the term of up to 2 months.

Article 156. Ungrounded refusal to hire a pregnant woman or a person with a child under 3 years of age, or ungrounded dismissal.

Ungrounded refusal to hire a pregnant woman citing pregnancy or a person with a child under 3 years of age, or ungrounded dismissal, citing this reason, is punished with a fine in the amount of 200 to 500 minimal salaries, or 120-180 hours of public labor, or arrest for up to 1 month.

Article 157. Breach of labor protection rules.

1. Breach of safety rules or labor protection rules by the person in charge of their compliance, if this negligently caused grave or medium-gravity damage to health or caused professional disease, is punished with a fine in the amount of 200 to 400 minimal salaries, correctional labor for up to 2 years, or with imprisonment for the term of up to 2 years.
2. The same action which negligently caused the death of the aggrieved, is punished with imprisonment for the term of up to 5 years, or with deprivation of the right to hold certain posts or practice certain activities for up to 3 years, or without that.

Article 158. Breach of copyright and adjacent rights.

1. Illegal use of the object of copyright and adjacent rights or appropriation of authorship, if these actions caused large loss, is punished with a fine in the amount of
200 to 400 minimal salary, or correctional labor for up to 1 year, or with imprisonment for the term of up to 2 years.
2. By large loss, this Article means an amount (value) exceeding 500 minimal salaries at the moment of crime committal.

Article 159. Breach of patent law.

Illegal use of the object of patent law or dissemination of essential information about the object before the official recognition of patent rights without the consent of the applicant, or appropriation of authorship or enforcing co-authorship, is punished with a fine in the amount of 200 to 400, or with imprisonment for the term of up to 2 years.

Article 160. Hindrance to the right to exercise freedom of conscience or religion.

Hindrance to the implementation of religious ceremonies or legal activities of religious organizations, is punished with a fine in the amount of up to 200 minimal salaries, or correctional labor for 1 year, or with arrest for the term of up to 2 months.
Article 161. Hindrance to the right to establish associations (non-governmental organizations or trade unions) or parties, or hindrance to their activities.
1. Hindrance to the right to establish associations or parties, or hindrance to their legal activities or intervention, is punished with a fine in the amount of up to 100-300 minimal salaries, or with arrest for the term of up to 1 month.
2. The same act which caused essential breach of the rights or legal interests of the association or party, is punished with a fine in the amount of 200-400 minimal salaries, or arrest for up to 2 months.

Article 162. Establishment or management of associations encroaching upon citizens’ rights or against the individual.

Establishment or management of a religious or non-governmental association, whose activities inflict damage to the health of individuals, or with encroachments on other rights of individuals, as well as, incite citizens to refuse form their civil duties, is punished with a fine in the amount of 200 to 400 minimal salaries, or with arrest for the term of up to 2 months.

Article 163. Hindrance to holding meetings, rallies, demonstrations and processions or to participation therein.

Hindrance to holding legal meetings, rallies, demonstrations and processions or to participation therein, as well as forcing to participate in legal or illegal meetings, rallies, demonstrations and processions, with violence or threat thereof, is punished with a fine in the amount of 100 to 300 minimal salaries, or with arrest for the term of up to 2 months, or with imprisonment for the term of up to 2 years.

Article 164. Hindrance to the legal professional activities of a journalist

1. Hindrance to the legal professional activities of a journalist, or forcing the journalist to disseminate information or not to disseminate information, is punished with a fine in the amount of 50-150 minimal salaries, or correctional labor for up to 1 year.
2. The same actions committed by an official abusing one’s official position, is punished with correctional labor for up to 2 years, or imprisonment for the term of up to 3 years, by deprivation of the right to hold certain posts or practice certain activities for up to 3 years, or without that.

Chapter 20.

Crimes against the interests of family and child.

Article 165. Involving a minor into committal of crime.

1. Involvement, by a person who reached 18 years, of a minor who reached the age of criminal liability for the given crime under this Code, into committal of a crime through promises, deception or other ways, is punished with imprisonment for the term of up to
3 years.
2. The same action which was committed by a parent, teacher or other person in charge of rearing the minor, is punished with imprisonment for the term of up to 5 years, with deprivation of the right to hold certain posts or practice certain activities for up to 3 years, or without that.
3. Actions envisaged in parts 1 and 2 of this Article, committed by using violence or threat of violence, are punished with imprisonment for the term of 2 to 7 years.
4. Actions envisaged in parts 1, 2 or 3 of this Article, accompanied with involvement of the minor into an organized group or criminal association or into the committal of a grave or particularly grave crime, are punished with imprisonment for the term of 5 to 7 years.

Article 166. Involving a child into antisocial activity.

1. Involvement, by a person who reached 18 years, of a child into regular use of alcoholic drinks, strong or other narcotic drugs not for medical purposes, into
prostitution, vagrancy or beggary, into preparation or dissemination of pornography or pornographic materials, is punished with correctional labor for up to 1 year, or with arrest for the term of 1-2 months, or with imprisonment for the term of 5 years.
2. The same action which was committed by a parent, teacher or other person in charge of rearing the child, is punished with correctional labor for up to 2 years, or arrest for up to 2 months, or imprisonment for the term of up to 5 years, with deprivation of the right to hold certain posts or practice certain activities for up to 3 years, or without that.
3. Actions envisaged in parts 1 and 2 of this Article, which:
1) were committed in relation to 2 or more persons;
2) were accompanied with violence or threat of violence, are punished with imprisonment for the term of up to 6 years.

Article 167. Illegal separation of the child from the parents or substitution of the child.

1. Separation of the child from the parents without the parents’ consent, except cases envisaged in law, or substitution of the child, is punished with correctional labor for up to
2 years, or imprisonment for the term of up to 5 years.
2. The same actions committed:
1) in relation to 2 or more children;
2) by previous agreement of a group of persons;
3) abusing official position;
4) illegally transporting the child from one state to another;
5) in order to involve the child into committal of a crime or other antisocial act;
6) in order to harvest the child’s parts of the body or tissues for transplantation, is punished with imprisonment for the term of 3 to 8 years.
3. Actions envisaged in parts 1 or 2 of this Article committed by an organized group, or negligently caused the child’s death or other grave consequences, are punished with imprisonment for the term of 5 to 10 years.

Article 168. Child trafficking.

Child trafficking is punished with imprisonment for the term of 3 to 7 years.

Article 169. Divulging the secret of adoption.

Divulging the secret of adoption against the will of the adopter, by the person who is obliged to protect the secret of adoption as an official or professional secret, or by other person for mercenary or other dishonest motives, is punished with a fine in the amount
of up to 200 minimal salaries, or with correctional labor for up to 1 year, or with arrest for the term of up to 2 months, with deprivation of the right to hold certain posts or practice certain activities for up to 3 years, or without that.

Article 170. Failure to fulfill the duty of rearing the child.

1. Failure to fulfill the duty of rearing the child by the parent, or by the person who is in charge of rearing the child, or by a teacher, or the employees of educational, medical or disciplinary institutions, who are in charge of rearing the child, or failure to fulfill this duty properly, if this action was accompanied with cruel treatment,
is punished with a fine in the amount of 50 to 100 minimal salaries, or correctional labor for up to 4 months, or with imprisonment for the term of up to 2 years, with deprivation
of the right to hold certain posts or practice certain activities for up to 3 years, or without
that.
2. The same act accompanied with cruel treatment of a minor, is punished with a fine in the amount of 100 to 200 minimal salaries, or correctional labor for up to 1 year, or with imprisonment for the term of up to 3 years, with deprivation of the right to hold certain posts or practice certain activities for up to 3 years, or without that.

Article 171. Failure to fulfill or improper fulfillment of one’s duties to provide the child’s safety or health.

Improper fulfillment of one’s duties to provide the child’s safety or health by the person in charge of that duty, or by the person who performs these duties by special order, or who has undertaken this duty voluntarily, if this resulted in negligent medium-gravity damage to the child’s health,
is punished with a fine in the amount of 100 to 300 minimal salaries, or correctional labor for the term of up to 1 year, with deprivation of the right to hold certain posts or practice certain activities for up to 3 years, or without that.

Article 172. Abuse of the custodian’s or guardian’s rights.

Abuse of custodianship or guardianship for mercenary or other personal motives, or abandonment of the ward without supervision or necessary help, which resulted in essential restriction of the ward’s rights and legal interests, is punished with a fine in the amount of 100 to 300 minimal salaries, or correctional labor for the term of up to 1 year, or with imprisonment for the term of up to 2 years, with deprivation of the right to hold certain posts or practice certain activities for up to 3 years, or without that.

Article 173. Willful evasion from supporting one’s child by the parent.

Parent’s willful failure to support one’s child or offspring who reached 18 years and, by court ruling, is incapable of labor, for more than 3 months,
is punished with a fine in the amount of 100 to 200 minimal salaries, or correctional labor for 1 year, or arrest for the term of up to 2 months.

Article 174. Willful failure of the offspring to support a parent who is incapable to work.

Willful failure of the offspring to support a parent who, by court ruling, is incapable of labor or needs financial support, for more than 3 months, is punished with a fine in the amount of 100 to 200 minimal salaries, or with corrective labor for up to 1 year.

Section 8.

Crimes against property, economy and implementation of economic activity.

Chapter 21. Crimes against property.

Article 175. Banditry.

1. Banditry, i.e. an assault for the purpose of capturing someone’s property, committed with violence dangerous for life or health, or with a threat to commit such violence, is punished with imprisonment for the term of 3 to 6 years, with or without confiscation of property.
2. Banditry committed:
1) by a group with prior agreement;
2) in large amount;
3) by illegal entering an apartment, warehouse or facility;
4) by using a weapon or other item as weapon,
5) repeatedly, is punished with imprisonment for the term of 4 to 8 years, with confiscation of property.
3. Banditry committed
1) in particularly large amount with the purpose of theft;
2) by an organized group;
3) inflicting grave damage to health,
4) Action committed by a person with two or more convictions for crimes envisaged in Articles 175-182, 222, 234, 238, 269 of this Code,
is punished with imprisonment for the term of 6 to 10 years, with confiscation of property.
4. In this chapter, by petty amount we mean the amount (value) not exceeding 5 minimal salaries established at the moment of committal of the crime in the Republic of Armenia.
In this chapter, by significant amount we mean the amount (value) not exceeding 5 to
500 minimal salaries established at the moment of committal of the crime in the
Republic of Armenia.
In this chapter, by large amount we mean the amount (value) not exceeding 500 to
3000 minimal salaries established at the moment of committal of the crime in the
Republic of Armenia.
In this chapter, by particularly large amount we mean the amount (value) exceeding
3000 minimal salaries established at the moment of committal of the crime in the
Republic of Armenia.
In this chapter, in envisaged cases, embezzlement is considered repeated, if it was committed by a person who committed a crime under Articles 175-182, 234, 238, 269 of this Code.
The prosecution of persons who committed theft (Article 177, part 1) or swindling (Article 178, part 1) or embezzlement, or squandering (Article 179, part 1) with respect to persons considered to be close relatives of the aggrieved is done based on the complaint from the latter.

Article 176. Robbery.

1. Robbery, i.e. overt theft of somebody’s property, is punished with correctional labor for 1-2 years, or arrest for the term of 2 months, or with imprisonment for the term of up to 3 years.
2. Robbery committed:
1) by a group with prior agreement;
2) in large amount;
3) by illegal entering an apartment, warehouse or facility,
4) was accompanied with violence not dangerous for life or health, or threat of violence,
5) by a person who committed crimes envisaged in Articles 175-182, 234, 238, 269 of this Code, is punished with imprisonment for the term of 3 to 6 years and with a fine for the amount of 50-fold minimal salaries.
3. Robbery committed:
1) in particularly large amount;
2) by an organized group;
3) repeatedly;
4) committed by a person with two or more convictions for crimes envisaged in Articles
175-182, 222, 234, 238, 269 of this Code, is punished with imprisonment for the term of
4 to 8 years, with or without confiscation of property.

Article 177. Theft.

1. Theft, i.e. clandestine appropriation of somebody’s property in significant amounts, is punished with a fine in the amount of 100 to 400 minimal salaries, or correctional labor for 1-2 years, or arrest for the term of 1 to 2 months, or with imprisonment for the term
of up to 2 years.
2. Theft committed:
1) by a group with prior agreement;
2) in large amounts,
3) by illegal entering into an apartment, warehouse or facility,
4) repeatedly,
5) by a person who committed crimes envisaged in Articles 175-182, 234, 238, 269 of this Code, is punished with a fine in the amount of 200 to 600 minimal salaries, or with imprisonment for the term of 2 to 6 years and with a fine in the amount of up to
50 minimal salaries or without that.
3. Theft committed:
1) in particularly large amount;
2) by an organized group;
3) committed by a person with two or more convictions for crimes envisaged in Articles
175-182, 222, 234, 238, 269 of this Code, is punished with imprisonment for the term of
4 to 8 years, with or without confiscation of property.
4. Petty theft from the person’s clothes, bag or other handbags, is punished with a fine in the amount of 200 minimal salary, or with arrest for the term of up to 3 months.

Article 178. Swindling.

1. Swindling, i.e. theft in significant amount or appropriation of somebody's property rights by cheating or abuse of confidence, is punished with a fine in the amount of 300 to 500 minimal salaries, or correctional labor for 1-2 years, or with arrest for the term of up to 2 months, or with imprisonment for the term of up to 2 years.
2. The same action committed
1) by a group with prior agreement,
2) in large amounts;
3) repeatedly,
4) committed by a person convicted for crimes envisaged in Articles 175-182, 234, 238,
269 of this Code, is punished with a fine in the amount of 400 to 700 minimal salaries, or with imprisonment for the term of 2 to 6 years and with or without a fine for the amount of 50 minimal salaries.
3. Swindling committed:
1) in particularly large amount;
2) by an organized group,
3) committed by a person with two or more convictions for crimes envisaged in Articles
175-182, 222, 234, 238, 269 of this Code, is punished with imprisonment for the term of
4 to 8 years, with or without property confiscation.

Article 179. Squandering or embezzlement.

1. Squandering or embezzlement is theft of somebody’s property entrusted to the person in significant amount, punished with a fine in the amount of 300 to 500 minimal salaries, or correctional labor for 6 months to 1 year, or with arrest for the term of up to
2 months, or with imprisonment for the term of up to 2 years.
2. Same actions:
1) with abuse of official position,
2) committed by a group with prior agreement;
3) in large amount,
4) repeatedly,
5) committed by a person who committed crimes envisaged in Articles 175-182, 234,
238, 269 of this Code, are punished with a fine in the amount of 400 to 700 minimal salaries, or imprisonment for 2-4 years, with or without deprivation of the right to hold certain posts or practice certain activities for up to 3 years.
3. Action envisaged in part 1 or 2 of this Article, committed:
1) in particularly large amount;
2) by an organized group,
3) committed by a person with two or more convictions for crimes envisaged in Articles
175-182, 222, 234, 238, 269 of this Code, is punished with imprisonment for the term of
4 to 8 years, with or without property confiscation.

Article 180. Theft of particularly valuable items.

1. Theft of items of particularly historical, artistic or cultural value or documents is punished with imprisonment for the term of 3 to 5 years,
2. The same action committed:
1) with prior agreement by a group;
2) that negligently caused destruction, spoilage or loss of items or documents mentioned in part 1 of this Article, is punished with imprisonment for the term of 5 to 8 years, with or without confiscation of property.
3. Acts envisaged in parts 1 or 2 of this Article,
1) committed by banditry or extortion;
2) by an organized group, is punished with imprisonment for 7-12 years with confiscation of property.

Article 181. Theft committed by means of computer.

1. Theft of somebody’s property in significant amount committed with the use of computer, is punished with a fine in the amount 100 to 300 minimal salaries, or with arrest for up to 2 months, or with imprisonment for up to 2 years and with or without a fine in the amount of up to 50 minimal salaries.
2. Same act committed:
1) by a group with prior agreement,
2) in large amount, is punished with a fine in the amount of 300 to 500 minimal salaries, or with imprisonment for the term of 3-6 years and with or without a fine for the amount of up to 50 minimal salaries.
3. The act envisaged in part 1 or 2 of this Article, committed:
1) in particularly large amount;
2) by an organized group, is punished with imprisonment for the term of 4 to 8 years, with or without property confiscation.

Article 182. Extortion.

1. Extortion, i.e. the threat to publicize defamatory information or information inflicting significant damage to the person’s or his relatives’ rights or legal interests, the threat to use violence against the person or his relatives, or to destroy (damage) the property owned or managed by the person, his relatives or other persons, with a demand to surrender the property rights, or other actions involving property, is punished with correctional labor for the term of up to 2 years, or with arrest for the term of up to 3 months, or with imprisonment for the term of up to 4 years and a fine for the amount of up to 50 minimal salaries or without that.
2. Extortion:
1) committed against the person or his relatives with violence;
2) by a group with prior agreement;
3) by a person who committed crimes envisaged in Articles 175-182, 234, 238, 269 of this Code, is punished with imprisonment for the term of 3 to 8 years, with or without property confiscation.
3. Extortion committed
1) causing negligent death, or other grave consequences;
2) in order to acquire a particularly large amount of property,
3) by an organized group;
4) by causing grave damage to one’s health,
5) committed by a person with two or more convictions for crimes envisaged in Articles
175-182, 222, 234, 238, 269 of this Code, is punished with imprisonment for the term of
6 to 10 years, with property confiscation.

Article 183. Gaining illegal control of a car or other means of transportation without the intention of theft.

1. Gaining illegal control of a car or other means of transportation without the intention of theft, is punished with correctional labor for the term of up to 2 years, or with arrest for the term of 1 to 3 months.
2. The same action:
1) That caused large damage;
2) by a group with prior agreement;
3) with violence not dangerous for life or health, or with a threat of violence, is punished with imprisonment for the term of up to 5 years.
3. Actions envisaged in parts 1 or 2 of this Article, committed:
1) That caused large damage;
2) by an organized group;
3) with violence dangerous for life or health, or with a threat of violence, is punished with imprisonment for the term of 5 to 8 years.

Article 184. Infliction of damage to property by deception or abuse of confidence.

1. Infliction of large damage to the owner or other managers of property by deception or abuse of confidence, in the absence of elements of theft, is punished with a fine in the amount of 200 to 400 minimal salaries, or correctional labor for up to 1 year, or arrest
for the term of up to 2 months, or with imprisonment for the term of up to 2 years.
2. Same action, which:
1) inflicted particularly great damage;
2) was committed by a group with prior agreement;
3) was committed by abuse of official position, is punished with imprisonment for the term of up to 3 years and with or without a fine in the amount of 50 minimal salaries.
3. Actions envisaged in parts 1 or 2 of this Article, committed by an organized group,
are punished with imprisonment for the term of 2-5 years and a fine for the amount of 50 minimal salaries, or without a fine.

Article 185. Willful destruction or spoilage of property.

1. Willful destruction or spoilage of somebody’s property, which caused significant damage, is punished with a fine in the amount of 50 to 100 minimal salaries, or correctional labor for up to 1 year, or with arrest for the term of up to 2 months, or with imprisonment for the term of up to 2 years.
2. Same action which:
1) was committed by arson, explosion or other publicly dangerous method;
2) inflicted large damage;
3) was committed, in relation to the person’s official or public duty, or, on the same grounds, was related to his close relative,
4) was committed for motives of national, racial or religious hatred or religious fanatism, is punished with imprisonment for the term of up to 4 years.
3. Actions envisaged in parts 1 or 2 of this Article, which:
1) caused particularly large damage;
2) caused human death by negligence;
3) caused destruction of items of historical, scientific or cultural value, is punished with imprisonment for the term of 2 to 6 years.

Article 186. Destruction or damage inflicted to property by negligence.

1. Destruction or damage inflicted to somebody’s property by negligence, which caused a large loss, is punished with a fine in the amount of up to 200 minimal salaries, or correctional labor for up to 1 year.
2. The same action committed as a result of negligent handling of fire or other source of great danger, or caused particularly large damage, is punished with a fine in the amount of 200 to 400 minimal salaries, or correctional labor for 1-2 years, or with imprisonment for the term of up to 2 years.
3. By large amount this Article means the amount (value) exceeding 500 minimal salaries.

Chapter 22.

Crimes against economic activities.

Article 187. Hindrance to legal entrepreneurial and other economic activity.

1. Obviously ungrounded refusal or evasion from the registration or re-registration of an individual entrepreneur, commercial or non-commercial organization, or obviously ungrounded refusal or evasion from the issuance of a special permit (license) for the implementation of certain activities, obviously illegal restriction of legitimate rights and interests of an individual entrepreneur or legal entity, as well as, other obvious illegal interference into such activities, done by an official by abuse of official position, is punished with a fine in the amount of 200 to 500 minimal salaries, or deprivation of the right to hold certain posts or practice certain activities for up to 3 years and a fine for the amount of 50 minimal salaries.
2. Illegal inspection assigned or conducted by an official, provided large loss was caused, is punished with a fine in the amount of 200-500 minimal salaries, or deprivation of the right to hold certain posts or practice certain activities for up to 3 years and a fine for the amount of 100 minimal salaries.
3. The action envisaged in part 1 or 2 of this Article, which caused a large damage, is punished with deprivation of the right to hold certain posts or practice certain activities for up to 5 years and a fine for the amount of 100 minimal salaries, or with arrest for the term of 2 to 3 months, or with imprisonment for the term of up to 1 year.
4. By large amount in this Article we mean the amount or value exceeding 3000 minimal salaries, and particularly large amount, 4000 minimal salaries..

Article 188. Illegal entrepreneurial activity.

1. Entrepreneurial activities without state registration or without special permit (license), when such a special permit (license) is mandatory, accompanied with infliction of a large damage to the citizens, commercial organizations or to the state, is punished with a fine in the amount of 200 to 400 minimal salaries, or with an arrest for the term of 2 to
3 months.
2. The same act accompanied with infliction of a large damage to the citizens, commercial organizations or to the state:
is punished with a fine for the amount of 300 to 500 minimal salaries, or deprivation
of the right to hold certain posts or practice certain activities for up to 3 years and with
or without a fine in the amount of 50 minimal salaries, or imprisonment for the term of up to 2 years.
3. The same act accompanied with:
1) infliction of a particularly large damage to the citizens, commercial organizations or to the state,
2) committed by an organized group, is punished with a fine in the amount of 800-1000 minimal salaries, or deprivation of the right to hold certain posts or practice certain activities for up to 5 years, with or without a fine in the amount of 50 minimal salaries, or imprisonment for the term of up to 3 years.
4 By significant loss, this Article means the amount of 500 to 1000 minimal salaries, by large loss, 1000-2000 minimal salaries, by particularly large loss, over 2000 minimal salaries.

Article 189. False entrepreneurial activity.

1. Establishment of a commercial enterprise without intention to conduct entrepreneurial or banking activity, aimed at obtaining loans, evading from taxes, obtaining other property benefits or hiding prohibited activities, which inflicted a large damage to the citizens, commercial enterprises or to the state,
is punished with a fine in the amount of 300 to 500 minimal salaries, or with imprisonment for the term of up to 4 years and a with or without a fine in the amount of
50 minimal salaries.
2 Submission of false documents without supplying goods or without providing services, compilation and submission of false documents on expenses or income, which caused large damage, is punished with a fine in the amount of 400-500 minimal salaries, or imprisonment for up to 2 years.
3. The act envisaged in part 2 of this Article, causing particularly large loss is punished with a fine in the amount of 500-1000 minimal salaries, or imprisonment for up to 4 years.
4. By large loss, in part 1 of this Article, we mean an amount (value) exceeding 200 minimal salaries.
By large loss, in part 2 of this Article, we mean an amount (value) exceeding 500 minimal salaries.
By particularly large loss, in part 3 of this Article, we mean an amount (value)
exceeding 1000 minimal salaries.

Article 190. Legitimizing (legalizing) illegally obtained income.

1. Financial or other transactions with obviously illegally obtained financial resources or other property for the purpose of using such funds or property for entrepreneurial or other economic activity, to conceal or distort the essence, origin and whereabouts of these assets or rights pertaining to them, their placement, movement or actual identity, is punished with a fine in the amount of 300 to 500 minimal salaries, or with imprisonment for the term of up to 4 years with or without a fine in the amount of 50 minimal salaries.
2. The same action committed:
1) in large amount;
2) by a group with prior agreement, is punished with imprisonment for the term of 4 to 8 years, with or without property confiscation.
3. The action envisaged in part 1 or 2 of this Article which was committed:
1) in particularly large amount;
2) by an organized group,
3) abuse of official position, is punished with imprisonment for the term of 6 to 12 years, with or without property confiscation.
4. For the purposes of this Article, by large amount we mean an amount (value) exceeding 1000 minimal salaries, while particularly large amount exceeds 3000 minimal salaries..

Article 191. Not purposeful spending of a loan.

1. Not purposeful spending of a targeted loan provided by the state or international organization or under an international program, if this act caused large loss to persons, organizations or the state, is punished with a fine in the amount of 300 to 500 minimal salaries, or imprisonment for the term of 2 to 5 years.
2. For the purposes of this Article, by large amount we mean the amount (value) of damage to individuals exceeding 500 minimal salaries, in case of damage done to persons, and the large amount of damage to organizations or the state, exceeding 2000 minimal salaries.

Article 192. Illegal actions in bankruptcy.

1. Concealing property or property rights, their amounts, information about their locations or information about property, handing the property to another person for management without legitimate reason, destruction of property or its alienation under obviously unfavorable conditions, as well as concealing, destruction, forging accounting and other settlement documentation concerning economic activities of the debtor, if this activity was committed by the head of the debtor organization or by its founders (participants) or by other persons who had the opportunity to give compulsory instructions or predetermine its decisions or by a debtor individual entrepreneur during bankruptcy or in anticipation of bankruptcy, if this caused a large damage, is punished with a fine in the amount of 50-200 minimal salaries, or with imprisonment for the term
of up to 1 year.
2. paying off property dept to certain creditors by the head of the debtor organization or by its founders (participants) or by other persons who had the opportunity to give compulsory instructions or to predetermine the organization's decisions or by a debtor individual entrepreneur, who knew about de facto insolvency of the debtor, if it was done by obviously damaging other creditors' interests, as well as the
creditor's accepting such paying off, if the latter was aware of the prevalence given to him by the debtor in disfavor of other creditors, and if the debtor or the creditors incurred damage in a large amount
is punished with a fine in the amount of 200-500 minimal salaries, or with imprisonment for the term of up to 2 year.
3. By a large amount in terms of Articles 192, 193 and 194, we mean the amount
(value) exceeding 200 minimal salaries.

Article 193. Deliberate bankruptcy.

Deliberate bankruptcy, i.e. deliberate creation of insolvency features or increasing the extent of such features by the founders (participants) of the debtor organization or by other persons who had the opportunity to give compulsory instructions or to predetermine its decisions, including the head of the debtor, or by an individual entrepreneur, in favor of one’s own interests or the interests of other persons, which caused large damage to the debtor or the creditors:
is punished with a fine in the amount of 200 to 500 minimal salaries, or with imprisonment for the term of up to 1 year.

Article 194. Fictitious bankruptcy.

Fictitious bankruptcy, i.e. filing a statement of claim recognizing its own bankruptcy in the condition of absence of features of bankruptcy made by the founders (participants)
of the debtor organization or by other persons who had the opportunity to give compulsory instructions or to predetermine its decisions, including the head of the debtor, or by an individual entrepreneur, in order to mislead the creditors and to get postponement, change of deadline, reduction, freezing or moratorium for satisfying their claims, as well as, for the purpose of not paying the debts, if this caused large damage to the debtor or the creditor,
is punished with a fine in the amount of 200 to 500 minimal salaries.

Article 195. Illegal anti-competition activity.

1. Establishment and maintaining of illegal artificially high or low monopolistic prices, as well as, restriction of competition by prior agreement or by coordinated actions, in order to divide the market by territorial principle, to restrict the penetration into the market, to force other economic subjects out of the market, to establish and maintain
discriminative prices, is punished with a fine in the amount of 300 to 500 minimal salaries, or with arrest for the term of 2 to 3 months, or with imprisonment for the term of up to 2 years.
2. The same action committed:
1) by violence or threat of violence;
2) by damaging or destruction of somebody’s property, or by threat of damaging;
3) by abuse of official position,
4) by an organized group, is punished with a fine in the amount of 400 to 600 minimal salaries, or with imprisonment for the term of 3 to 8 years, with or without property confiscation.

Article 196. Willful breach of procedure for public procurement.

Willful breach of the procedure for public sales and auctions which caused large damage to the owner of property, to the organizer of the sale or auction, to the buyer or other economic subject,
is punished with a fine in the amount of 300 to 500 minimal salaries, or with arrest for the term of 1 to 2 months, or with imprisonment for the term of up to 3 years and with or without a fine in the amount of up to 50 minimal salaries.

Article 197. Illegal use of trade mark.

Illegal use of somebody’s trade mark, service mark, name of firm, if this caused large damage, is punished with a fine in the amount of 300 to 500 minimal salaries, or correctional labor for up to 2 years, or with arrest for the term of up to 2 months.

Article 198. Fictitious advertising.

1. Deliberate confusion of advertisement consumers by the advertiser, advertising producer or advertisement carrier, is punished with a fine in the amount of 200 to 400 minimal salaries, or with arrest for the term of up to 2 months.
2. The same action which:
1) was committed by use of mass media;
2) caused large damage, is punished with a fine in the amount of 300 to 500 minimal salaries, or with arrest for the term of 1 to 2 months, or with imprisonment for the term of up to 2 years.

Article 199. Illegal collection or divulging of commercial or banking secrets.

1. Collection of commercial or banking secrets by means of theft of documents, bribing or threatening the persons, or their relatives, who know commercial or banking secrets, interception of means of communication, illegal penetration into a computer network or software system, by means of special equipment, as well as, by other illegal methods,
for the purpose of their publicizing or use, is punished with a fine in the amount of 300 to
500 minimal salaries, or with imprisonment for the term of up to 3 years and with or without a fine in the amount of 50 minimal salaries.
2. Illegal publicizing or use of commercial or banking secrets without the consent of the owner by the one who knows these secrets due to professional or official activity, done for mercenary or other personal motives which caused large damage to the commercial organization or individual entrepreneur, is punished with a fine in the amount of 400 to
600 minimal salaries, with or without deprivation of the right to hold certain posts or practice certain activities for up to 3 years, or with imprisonment for the term of up to 3 years and with or without a fine in the amount of 100 minimal salaries.

Article 200. Commercial bribe.

1. Illegal offer of cash, securities, other property or property services to the administrative employee of a commercial or other organization, intermediary judge, auditor or lawyer, related to the posts of these persons to act (not act) in favor of the briber, is punished with a fine in the amount of 200 to 400 minimal salaries, or with deprivation of the right to hold certain posts or practice certain activities for up to 2 years, or correctional labor for up 1 year.
2. The same actions committed by a group with prior agreement or by an organized group, are punished with a fine in the amount of 300 to 500 minimal salaries, or correctional labor for up to 2 years, or with imprisonment for the term of 4 years.
3. Accepting cash, securities or other property by the administrative employee of a commercial or other organization, intermediary judge, auditor or lawyer, related to the posts of these persons, in order to act (not act) in favor of the briber, is punished with a fine in the amount of 200 to 400 minimal salaries, or with deprivation of the right to hold certain posts or practice certain activities for up to 3 years, or correctional labor for the term of up to 2 years, or with imprisonment for the term of 3 years.
4. The action envisaged in part 3 of this Article, committed by extortion, is punished with a fine in the amount of 300 to 500 minimal salaries, or with deprivation of the right to hold certain posts or practice certain activities for up to 5 years, or with imprisonment for the term of 5 years.
5. The employee of a commercial or other organization, according to this Article, is a person who permanently, temporarily or with special authorization, performs managerial functions at the commercial organization, regardless of form of ownership, as well as, in non-commercial organizations which are not state or local self-government bodies, state or local self-government institutions.
Persons guilty of crimes envisaged in this Article are exempted from punishment, if they voluntarily informed the body entitled to initiate a criminal case about the committed crime, and at the same time returned what they received or compensated its value.

Article 201. Bribing the participants and organizers of professional and commercial sports competitions or shows.

1. Bribing the athletes, referees, coaches, team managers and other participants and organizers of professional competitions, as well as, the organizers and members of award commissions of commercial competitions or shows, with the purpose of exerting influence on the results of these competitions, is punished with a fine in the amount of
200 to 500 minimal salaries, or correctional labor for 6 months to 1 year, or with arrest for the term of up to 2 months.
2. The same actions committed by a group with prior agreement or an organized group, are punished with imprisonment for the term of up to 5 years.
3. Illegal acceptance of funds or use of property rights by the athletes, referees, coaches, managers of teams and other participants and organizers of professional competitions, as well as, the organizers and members of award commissions of commercial competitions or shows, obviously given or provided to them with the purpose of exerting influence on the results of these competitions, is punished with a
fine in the amount of 300 to 500 minimal salaries, or with deprivation of the right to hold
certain posts or practice certain activities for up to 3 years, or with arrest for the term of
2 to 3 months, or with imprisonment for the term of 2 years.

Article 202. Manufacture, sale or keeping of counterfeited money or securities.

1. Manufacture or keeping of forged money or securities for the purpose of sale, is punished with imprisonment for the term of 3 to 8 years, with or without confiscation of property.
2. The same action committed:
1) in large amounts;
2) by a group with prior agreement, is punished with imprisonment for the term of 6 to
10 years, with or without property confiscation.
3. The action envisaged in part 1 or 2 of this Article, committed
1) by an organized group,
2) in particularly large amounts, is punished with imprisonment for the term of 8 to 12 years, with or without property confiscation.
4. In this Article, large amount means the amount (value) exceeding 1000 minimal salaries, particularly large amount means the amount (value) exceeding 3000 minimal salaries.

Article 203. Manufacture and sale of forged payment documents.

1. Manufacture for the purpose of sale or sale of payment documents or, documents which are not considered to be currency or securities, but serve as evidence of, establishing or granting property rights, is punished with imprisonment for the term of 2 to 5 years and with a fine in the amount of 300 to 500 minimal salaries.
2. The same actions committed:
1) in large amounts;
2) by a group with prior agreement, is punished with imprisonment for the term of 3 to 6 years, with or without property confiscation.
3. The actions envisaged in parts 1 or 2 of this Article committed:
1) in particularly large amounts;
2) by an organized group, are punished with imprisonment for the term of 4 to 9 years, with or without property confiscation.
4. In this Article, large amount means the amount (value) exceeding 3000 minimal salaries, particularly large amount means the amount (value) exceeding 5000 minimal salaries.

Article 204. Abuse of securities emission.

1. Emission of securities without proper registration procedure and public dissemination of these securities, or the use of obviously false documents for the registration of securities, is punished with a fine in the amount of 200 to 400 minimal salaries, or correctional labor for 1-2 years.
2. Inclusion of obviously incorrect information into the announcement about the emission of securities, as well as, the approval of the emission announcement containing obviously incorrect information or of obviously incorrect results of emission, if this caused large damage, is punished with a fine in the amount of 300 to 500 minimal salaries, or correctional labor for up to 1 year, or with imprisonment for the term of up to
1 year.
3. In this Article, large amount means the amount (value) exceeding 1000 minimal salaries.
Article 205. Evasion from taxes, duties or other mandatory payments.
1. Evasion from taxes, duties or other mandatory payments by means of entering obviously false data into ledgers or taxation documentation, in large amount, is punished with a fine in the amount of 500 to 1000 minimal salaries or with deprivation
of the right to hold certain posts or practice certain activities for up to 5 years, or arrest for the term of 2 to 3 months, or with imprisonment for the term of up to 2 years.
2. By a tax in a large amount, this Article means the amounts exceeding 1000 minimal salaries.

Article 206. Evasion from taxes by a citizen.

1. Failure to submit a property and income declaration by a citizen, when mandatory, as well as, entering obviously distorted data on incomes and expenses into the declaration, which caused large loss of taxes, is punished with a fine in the amount of 100 to 500 minimal salaries, or with arrest for the term of up to 2 months.
2. In this Article, large amount means the amount (value) exceeding 200 minimal salaries.

Article 207. Manufacture and sale of fake wine, fake vodka or other fake alcohol beverages.

1. Manufacture and sale of fake wine, fake vodka or other fake alcohol beverages, is punished with a fine in the amount of 500-1000 minimal salaries.
2. Same act, committed in large amounts, is punished with a fine in the amount of 700-
1000 minimal salaries.
3. By a large amount, this Article means the value or income exceeding 2000 minimal salaries.

Article 208. Forgery and sale of excise stamps.

1. Forgery and sale of excise stamps, is punished with a fine in the amount of 300-500 minimal salaries, or imprisonment for 1-3 years.
2. The same act committed in large amounts, is punished with a fine in the amount of
500-1000 minimal salaries, or imprisonment for 2-5 years.
3. By large amount this Article means the forgery or sale of over 500 excise stamps.

Article 209. Alienation of excise stamps or marking goods with illegally procured excise stamps

1. Alienation of properly acquired excise stamps or used excise stamps, if their number is 500-1000 pieces, is punished with a fine in the amount of 600-800 minimal salaries.
2. Same act, if the number of alienated excise stamps is over 1000, is punished with a fine in the amount of 800-1000 minimal salaries.
3. Marking goods with illegally procured excise stamps, if the total value of goods indicated with the seller is 200,000-500,000 AMD, if not indicated, then determined in prices established by law, is punished with a fine in the amount of 600-800 minimal salaries.
4. The same act, if the total value of goods indicated with the seller is over 500,000
AMD, if not indicated, then determined in prices established by law, is punished with a fine in the amount of 800-1000 minimal salaries.

Article 210. Selling goods subject to marking with excise stamps unmarked or not re-marked.

1. Selling goods subject to marking with excise stamps unmarked or not re-marked, if the total value of these goods indicated with the seller is over 200,000-500,000 AMD, if not indicated, then determined in prices established by law, is punished with a fine in the amount of 600-800 minimal salaries.
2. The same act, if the total value goods indicated with the seller is over 500,000 AMD, if not indicated, then determined in prices established by law, is punished with a fine in the amount of 800-1000 minimal salaries.

Article 211. Breach of rules for marking with excise stamps

1. Sale of goods marked with previously used excise stamps or marked with excise stamps marked other than the ones required for this type of commodity, as well as marking vessels (boxes) with excise stamps envisaged for vessels of other volume, if the total value of these goods indicated with the seller is 200,000-500,000 AMD (if not indicated, then determined in prices established by law), is punished with a fine in the amount of 600-800 minimal salaries.
2. Same act, if the total value of these goods indicated with the seller is over 500,000
AMD (if not indicated, then determined in prices established by law), is punished with a fine in the amount of 600-800 minimal salaries.

Article 212. Deception of consumers.

1. Cheating on weights, measures and in calculations, misleading consumers about the consumer properties or the quality of the commodity (service), or any other deception of the consumer, in organizations selling goods or services to the population or by individual entrepreneurs in the sphere of trade, which was committed in significant amount, is punished with a fine in the amount of 500 to 700 minimal salaries, or correctional labor for 1-2 years.
2. The same action committed:
1) in large amounts;
2) by a group with prior agreement, is punished with a fine in the amount of 300 to 500 minimal salaries, or with deprivation of the right to hold certain posts or practice certain activities for up to 3 years, or with arrest for the term of up to 3 months.
3. The actions envisaged in parts 1 or 2 of this Article which were committed by an organized group, are punished with imprisonment for the term of up to 2 years, with deprivation of the right to hold certain posts or practice certain activities for up to 3 years.
4. In this Article, a significant amount means the amount (value) exceeding 50% to 50 minimal salaries, a large amount means the amount (value) exceeding 50 minimal salaries.

Article 213. Usury.

1. Usury is loaning money or property at an interest rate more than twice exceeding the one of the Central Bank of the Republic of Armenia, as well as making deals with individuals on extremely unfavorable conditions of which the other party took advantage, is punished with a fine in the amount of 300-500 minimal salaries or with imprisonment for up to 2 years.
2. The same act,
1) as a result of which the aggrieved found oneself in a dire financial situation,
2) committed as profession,
3) committed using the minor age of the aggrieved or retarded mental development,
is punished with a fine in the amount of 400-600 minimal salaries, or with imprisonment for up to 4 years.

Article 214. Abuse of authority by the employees of commercial or other organizations.

1. Abuse of administrative authority the by the employees of commercial or other organizations against the interests of their organization and in favor of themselves or other persons, if this inflicted damage to citizens or the rights and legal interests of the organization or the state, is punished with a fine in the amount of 200 to 400 minimal salaries, or correctional labor for 1-2 years, or with arrest for the term of 1-3 months, or with imprisonment for the term of up to 2 years.
2. The same action which caused grave consequences, is punished with a fine in the amount of 300 to 500 minimal salaries, or with arrest for the term of 2-3 months, or with imprisonment for the term of up to 4 years.

Article 215. Contraband.

1. Contraband is transportation of goods, cultural or other items through the customs border of the Republic of Armenia bypassing customs supervision or concealing them, or by deceptive use of customs or other documents, if they were committed in large amounts, except goods and items envisaged in part 2 of this Article, is punished with a fine in the amount of 500-1000 minimal salaries, or imprisonment for the term of up to 5 years.
2. Contraband of narcotic drugs, neurological, strong, poisonous, poisoning, radioactive or explosive materials, weapons, explosive devices, ammunition, fire-arms, except smoothbore long barrel hunting guns, nuclear, chemical, biological or other mass destruction weapons, or dual-use materials, devices, or technologies which can also be used for the creation or use of mass destruction weapons or missile delivery systems
thereof, strategic raw materials or cultural values for the transportation of which special rules are established, is punished with imprisonment for the term of 4 to 8 years, with or without property confiscation.
3. Actions envisaged in parts 1 or 2 of this Article committed:
1) by an official abusing one’s official position;
2) by a person exempted from certain types of customs control, or by a person authorized to transport certain goods or means of transportation, exempted from customs control,
3) by using violence against a person in charge of customs control, is punished with imprisonment for the term of 6 to 10 years, with or without property confiscation.
4. Actions envisaged in parts 1, 2 or 3 of this Article, which were committed by an organized group, is punished with imprisonment for the term of 8 to 12 years with or without property confiscation.
5. The action envisaged in part 1 of this Article is considered to be committed in large amount, if the value of transported goods or items exceeds the 2000 amount of minimal salaries.

Article 216. Acquisition or sale of property obtained in an obviously criminal way.

1. Acquisition or sale of property obtained in an obviously criminal way, if this had not been previously promised, is punished with a fine in the amount of 200 to 400 minimal salaries, or correctional labor for 1-2 years, or with arrest for the term of up to 3 months.
2. The same action committed:
1) in large amount;
2) by a group with prior agreement, is punished with a fine in the amount of 300 to 500 minimal salaries, or with imprisonment for the term of up 2 years.
3. Actions envisaged in parts 1 or 2 of this Article committed:
1) in a particularly large amount;
2) by an organized group, is punished with imprisonment for the term of 2 to 5 years.

Section 9.

Crimes against public security, computer data security, public order and morality, and public health.

Chapter 23.

Crimes against public security.

Article 217. Terrorism.

1. Terrorism, i.e. committal of explosion, arson or actions causing significant human losses, or other actions inflicting significant damage to property or actions causing danger to public, or threat of such actions, if these actions were committed with the purpose of violation of public security, intimidation of the population or exerting pressure on decision making by a state official, as well as, for the purpose of fulfilling another demand of the perpetrator, is punished with imprisonment for the term of 5 to 10 years.
2. The same action committed
1) by a several persons with prior agreement,
2) using firearms, is punished with imprisonment for the term of 8 to 12 years.
3. Actions envisaged in parts 1 or 2 of this Article, if they were committed:
1) by an organized group;
2) were accompanied with use of mass destruction weapon, radioactive materials or with a threat to use other means causing mass losses,
3) caused death by negligence or other grave consequences, is punished with imprisonment for the term of 10 years to 15 years.
3. A person who participated in terrorism is exempted from criminal liability if he advised the authorities on time, or otherwise, contributed into the prevention of terror act, and if his actions do not contain the elements of other crime.

Article 218. Taking hostages.

1. Taking hostage or keeping a hostage, which was committed for the purpose of forcing the state, an organization or a citizen to perform certain action or not to perform certain action on the condition of setting the hostage free, is punished with imprisonment for the term of 5 to 8 years.
2. The same action committed:
1) by several persons with prior agreement;
2) using violence dangerous for life or health;
3) by using a weapon or some other item as a weapon;
4) against an obvious minor;
5) against an obviously pregnant woman;
6) against an obviously helpless person;
7) against two or more persons, is punished by imprisonment for the term of 6 years to
10 years.
3. Actions envisaged in parts 1 or 2 of this Article, if they were committed:
1) by an organized group;
2) caused death by negligence or damage to health, or other grave consequences for one’s health, is punished imprisonment for the term of 8 years to 15 years.
4. The person who refused from one’s demands and set the hostage free voluntarily is exempted from criminal liability, if his actions do not contain other elements of crime.

Article 219. Occupation of buildings, facilities, means of transportation or communication.

1. Occupation of buildings, facilities, means of transportation and communication, other communication lines, or keeping them, accompanied with a threat of their destruction or damage, which was committed to force the state, an organization or a citizen to perform or not to perform certain action on condition of vacating the occupied property, is punished with imprisonment for the term of up to 5 years.
2. The same action which is committed:
1) By a group with prior agreement;
2) by threatening violence dangerous for life or health;
3) by using weapons or other items as weapons, is punished with imprisonment for the term of 4 to 10 years.
3. Actions envisaged in parts 1 or 2 of this Article, if they were committed:
1) by an organized group;
2) caused death by negligence or damage to health, is punished imprisonment for the term of 6 years to 12 years.
4. The person who refused from one’s demands who vacated voluntarily the occupied property is exempted from criminal liability, if his actions do not contain other elements of crime.

Article 220. Piracy.

1. Assaulting a sea or river ship in order to capture somebody’s property, which was committed by violence or threat of violence, is punished with imprisonment for the term of 5 to 10 years.
2. The same action committed by an organized group or which negligently caused human death or grave consequences, is punished imprisonment for the term of 8 to 15 years with or without property confiscation.

Article 221. Hijacking or capture of an aircraft, ship or train.

1. Capture of an aircraft, ship or train for the purpose of hijacking or occupation, is punished with imprisonment for the term of 4 to 8 years.
2. The same action when committed:
1) by several persons with prior agreement;
2) by using violence dangerous for life or health, or by threatening to use such violence,
3) by using weapons or items used as a weapon, is punished imprisonment for the term of 7 years to 12 years.
3. Actions envisaged in parts 1 or 2 of this Article, if they were committed:
1) by an organized group;
2) caused death by negligence or other grave consequences, is punished imprisonment for the term of 8 to 15 years.

Article 222. Banditry.

1. Creation of an organized armed group (band) with the purpose of assaulting citizens or organizations, leading such a group, or participation in the actions of the band, is punished with imprisonment for the term of 10 to 15 years, with or without property confiscation.
2. Participation in a band, is punished with imprisonment for the term of 6 to 10 years, with or without property confiscation.

Article 223. Creation of criminal associations or participation in criminal association.

1. Creation of criminal associations or leading a criminal association, is punished with imprisonment for 8-12 years, with or without property confiscation.
2. Participation in a criminal association, is punished with imprisonment for 6-10 years, with or without property confiscation.
3. The acts envisaged in part 1 or 2 of this Article with abuse of official position, are punished with imprisonment for 10-15 years, or deprivation of the right to hold certain posts or practice certain activities for up to 3 years, with or without property confiscation.
4. The person who informed the state bodies about the creation of a criminal association by oneself, or about the participation in the criminal association, and who contributed to the prevention of its activity, is exempted from criminal liability, if there are no other criminal elements in his actions.

Article 224. Creation of armed formations not stipulated by law or participation therein.

1. Creation of armed formations not envisaged by law or commanding such formations, if there are no elements of crime under Article 222 of this Code, are punished with correctional labor for up to 2 years, or imprisonment for 2-7 years.
2. Participation in armed formations not envisaged by law is punished with correctional labor for up to 2 years, or with arrest for up to 3 months, or imprisonment for up to 5 years.
3. Acts envisaged in part 1 or 2 of this Article with abuse of official position, are punished with imprisonment for 6-10 years, with deprivation of the right to hold certain posts or practice certain activities up to 3 years.

Article 225. Mass disorder.

1. Organization of mass disorder, accompanied with violence, pogroms, arson, destruction or damage to property, using fire-arms, explosives or explosive devices, or by armed resistance to the representative of the authorities, is punished with imprisonment for the term of 4 to 10 years.
2. Immediate implementation of actions envisaged in part 1 of this Article, is punished with imprisonment for the term of 3 to 8 years.
3. Acts envisaged in part 1 or 2 of this Article accompanied with murder, is punished with imprisonment for 6-12 years.
4. Active disobedience to the representative of authorities during mass disorder, or calls for violence against people or for mass disorder, is punished with correctional labor for up to 2 years, or arrest for 2 months, or imprisonment for up to 3 years.

Article 226. Inciting national, racial or religious hatred.

1. Actions aimed at the incitement of national, racial or religious hatred, at racial superiority or humiliation of national dignity, are punished with a fine in the amount of
200 to 500 minimal salaries, or with correctional labor for up to 2 years, or with
imprisonment for the term of 2-4 years.
2. The actions envisaged in part 1 of this Article committed:
1) publicly or by mass media, with violence or threat of violence;
2) by abuse of official position;
3) by an organized group, are punished with imprisonment for the term of 3 to 6 years.

Article 227. Breach of safety regulations at nuclear energy facilities.

1. Breach of safety regulations at facilities using nuclear energy for location, design, construction, repair, reconstruction, operation or decommissioning, re-commission, transportation or use of nuclear fuel or radioactive materials, which negligently inflicted grave or medium gravity damage to human health, is punished with a fine in the amount of 200 to 500 minimal salaries, or with correctional labor for the term of up to 2 years, or with imprisonment for the term of 5 years, with or without deprivation of the right to hold certain posts or practice certain activities for the term of up to 3 years.
2. The action envisaged in part 1 of this Article which negligently caused human death, radioactive contamination of the environment, or other grave consequences, is punished with imprisonment for the term of 4 to 10 years, with or without deprivation
of the right to hold certain posts or practice certain activities for up to 3 years.

Article 228. Breach of safety regulations when operating sources of ionizing radiation.

1. Breach of safety regulations when operating or de-commissioning sources of ionizing radiation, or during transportation, which negligently inflicted grave or medium gravity
damage to human health, is punished with a fine in the amount of 200-500 minimal salaries, or correctional labor for up to 2 years, or imprisonment up to 5 years, with or without deprivation of the right to hold certain posts or practice certain activities for 3 years.
2. The act envisaged in part 1 of this Article, which negligently caused human death, radioactive contamination of the environment or other severe consequences, is punished with imprisonment for 4-10 years, with or without deprivation of the right to hold certain posts or practice certain activities for 3 year.

Article 229. Breach of safety regulations for the operation of electron, proton, heavy ion accelerators.

1. Breach of safety regulations for the location, design, construction, repair, reconstruction, operation or decommissioning of electron, proton, heavy ion accelerators, which negligently caused grave or medium gravity damage to human health, is punished with a fine in the amount of 200-500 minimal salaries, or correctional labor for up to 2 years, or imprisonment up to 5 years, with or without deprivation of the right to hold certain posts or practice certain activities for 3 years.
2. The act envisaged in part 1 of this Article which negligently caused human death, radioactive contamination of the environment or other severe damage, is punished with imprisonment for 4-10 years, with or without deprivation of the right to hold certain posts or practice certain activities for 3 years.

Article 230. Breach of safety regulations during mining, construction or other works.

1. Breach of safety regulations during mining, construction or other works, when this negligently caused grave or medium gravity damage to human health, is punished with a fine in the amount of 100 to 200 minimal salaries, or with correctional labor for the term of up to 2 years, or with imprisonment for the term of 2 years, with or without deprivation of the right to hold certain posts or practice certain activities for 1-3 years.
2. The same action which negligently caused human death or other grave consequences, is punished with imprisonment for the term of up to 10 years, with or without deprivation of the right to hold certain posts or practice certain activities for up to 3 years.

Article 231. Breach of safety regulations at facilities with explosion hazard.

1. Breach of safety regulations at facilities with explosion hazard, if this negligently caused grave or medium-gravity damage to human health, is punished with a fine in the amount of 100 to 200 minimal salaries, or with correctional labor for up to 1 year, or with
imprisonment for up to 2 years, with or without deprivation of the right to hold certain posts or practice certain activities for up to 2 years.
2. The same action which negligently caused human death or other grave consequences, is punished with imprisonment for 4-10 years, with or without deprivation of the right to hold certain posts or practice certain activities for 1-2 years.

Article 232. Breach of fire-safety regulations.

1. Breach of fire-safety regulations by the person who is in charge of the observance of these rules, if this negligently caused grave or medium-gravity damage to human health, is punished with a fine in the amount of 100 to 200 minimal salaries, or with correctional labor for the term of up to 1 year, or with imprisonment for the term of 3 years, with or without deprivation of the right to hold certain posts or practice certain activities for 1-2 years.
2. The same action which negligently caused human death or other grave consequences, is punished with imprisonment for 4-8 years, with or without deprivation of the right to hold certain posts or practice certain activities for up to 3 years.

Article 233. Illegal turnover of radioactive materials.

1. Illegal procurement, keeping, use, transportation, transfer, sale, destruction or damage of radioactive materials, is punished with correctional labor for the term of up to
1 year, or with arrest for the term of up to 2 months, or with imprisonment for the term of up to 2 years.
2. The same action which negligently caused grave or medium-gravity damage to health, is punished with correctional labor for the term of up to 2 years, or with imprisonment for the term of up to 5 years.
3. The action envisaged in part 1 of this Article which negligently caused human death or other grave consequences is punished with imprisonment for 4-10 years.

Article 234. Theft or extortion of radioactive materials.

1. Theft or extortion of radioactive materials, is punished with imprisonment for 3-5 years.
2. The same act committed by:
1) by several persons with prior agreement;
2) by abuse of official position;
3) with violence not dangerous for life or health, or with threat of such violence, is punished with imprisonment for the term of 4 to 7 years.
3. Actions envisaged in parts 1 or 2 of this Article, committed:
1) by an organized group;
2) with violence dangerous for life or health, or with threat of such violence, is punished with imprisonment for the term of 5 to 12 years, with or without property confiscation.

Article 235. Illegal procurement, transportation or carrying of weapons, ammunition, explosives or explosive devices.

1. Illegal procurement, transportation, keeping or carrying of weapons, explosives or explosive devices, except smoothbore long-barrel hunting guns, ammunition, is punished with arrest for the term of up to 3 months, or with imprisonment for the term of up to 3 years and a fine in the amount of up to 500 minimal salaries, or without that.
2. The actions envisaged in part 1 of this Article which were committed by a group with prior agreement, are punished with imprisonment for the term of 2 to 6 years.
3. The actions envisaged in part 1 of this Article which were committed by an organized group, are punished with imprisonment for the term of 3 to 8 years.
4. Illegally carrying of gas weapons, cold steel, or throwing weapons, is punished with correctional labor for 1-2 years, or arrest for the term of 1-3 months, or with imprisonment for the term of up to 2 years and a fine in the amount of up to 200 minimal salaries, or without that.
5. The person who voluntarily surrendered the items mentioned in this Article is exempted from criminal liability, if there are no other elements of crime in his actions.

Article 236. Illegal manufacture of weapons.

1. Illegal manufacture or repair of fire-arms, fire-arm components or illegal manufacture of ammunition, explosives or explosive devices, is punished with imprisonment for the term of up to 3 years.
2. The same action which was committed by a group with prior agreement, is punished with imprisonment for the term of 2 to 6 years.
3. The actions envisaged in part 1 of this Article which were committed by an organized group, are punished with imprisonment for the term of 4 to 8 years.
4. The person who voluntarily surrendered the items mentioned in this Article is exempted from criminal liability, if there are no other elements of crime in his actions.

Article 237. Improper performance of the duties of safekeeping of weapons, ammunition, explosives and explosive devices or failure thereof.

1. Improper performance of the duties of safekeeping of weapons, ammunition, explosives and explosive devices by the person in charge, if this caused theft or destruction, or other grave consequences, is punished with correctional labor for the term of up to 2 years, or with arrest for the term of 1-3 months, or with imprisonment for the term of up to 2 years, with or without deprivation of the right to hold certain posts or practice certain activities for up to 3 years.
2. Improper performance of duties of safekeeping of nuclear, chemical, biological or other mass destruction weapons, or auxiliary materials or equipment used in the creation of mass destruction weapons, if this negligently caused grave consequences, is punished with imprisonment for the term of 3 to 7 years, with deprivation of the right to hold certain posts or practice certain activities for up to 3 years.
3. The acts envisaged in part 1 or 2 of this Article, if they negligently caused human death, are punished with imprisonment for the term of 5 to 10 years, with or without deprivation of the right to hold certain posts or practice certain activities for up to 3 years.

Article 238. Theft or extortion of weapons, ammunition, explosives and explosive devices.

1. Theft or extortion of fire-arms, fire-arm components, ammunition, explosives and explosive devices, is punished with imprisonment for the term of 3 to 5 years.
2. Theft or extortion of nuclear, chemical, biological or other mass destruction weapons, or materials or equipment used in the creation of mass destruction weapons, is punished with imprisonment for the term of 4 to 7 years.
3. Actions envisaged in parts 1 or 2 of this Article, if they were committed:
1) by a group of persons with prior agreement;
2) by abuse of official position;
3) by use of violence not dangerous for life or health, or with a threat of using such violence;
4) in large amounts, is punished with imprisonment for the term of 6 to 10 years, with or without property confiscation.
4. Actions envisaged in parts 1, 2 or 3 of this Article, if they were committed:
1) by an organized group;
2) by use of violence dangerous for life or health, or with a threat of using such violence;
3) in particularly large amounts, is punished with imprisonment for the term of 8 to 12 years, with or without property confiscation.

Article 239. Negligent warehousing of fire-arms.

Negligent warehousing of fire-arms or ammunition which created conditions for others to use these fire-arms or ammunition, as well as to transfer the weapons or ammunition to another person, if this caused grave consequences, is punished with correctional labor for the term of up to 2 years, or with arrest for the term of up 3 months, or with imprisonment for the term of up to 2 years.

Article 240. Breach of rules for warehousing, accounting, transportation, delivery or use of flammable or pyrotechnic materials.

1. Breach of rules for warehousing, accounting, transportation, delivery or use of flammable or pyrotechnic materials, as well as illegal transportation of such materials or delivery, if this negligently caused severe consequences, is punished with correctional labor for up to 2 years, or imprisonment for up to 2 years.
2. The acts envisaged in part 1 of this Article, if they negligently caused human death, are punished with imprisonment for 3-7 years, with or without deprivation of the right to hold certain posts or practice certain activities for up to 3 years.

Article 241. Breach of safety and operation rules for rail, air or water traffic.

1. Breach of safety and operation rules for rail, air or water traffic by the person who must observe these rules due to the work done or occupied position, if this negligently caused grave or medium gravity damage to human health, or caused large damage, is punished with a fine in the amount of up to 200 minimal salaries, or correctional labor for up to 2 years, or imprisonment for up to 2 years, with or without deprivation of the right to hold certain posts or practice certain activities for up to 3 years.
2. The same act which negligently caused human death, is punished with imprisonment for up to 5 years.
3. The act envisaged in part 1 of this Article which negligently caused the death of 2 or more people, is punished with imprisonment for 4-10 years.

Article 242. Breach of traffic rules and operation of means of transportation.

1. Breach of traffic rules and operation of means of transportation by the driver of a car or other mechanical means of transportation, which negligently caused grave or medium-gravity damage to human health is punished with a fine in the amount of up to
200 minimal salaries, or correctional labor for the term of up to 2 years, or with arrest for the term of 1-3 months, or with imprisonment for the term of up to 2 years, with or without deprivation of the right to drive a means of transportation for up to 3 years.
2. The same action which negligently caused human death, is punished with imprisonment for the term of up to 5 years, with deprivation of the right to drive a means of transportation for up to 3 years.
3. The action envisaged in part 1 of this Article which by negligence caused the death of 2 or more persons, is punished with imprisonment for the term of 4 to 10 years, with deprivation of the right to drive a means of transportation for up to 3 years.
4. By other mechanical means in this Article we mean tramways, trolleys, tractors, motorcycles, etc.

Article 243. Drunk driving or driving by a person under 16 years of age.

Drunk driving or driving by a person under 16 years of age, if this caused consequences envisaged in Article 241 or 242, is punished with a fine in the amount of 200-400 minimal salaries or with arrest for up to 1 month or correctional labor for up to 1 year, or imprisonment up to 2 years, with deprivation of the right to drive a vehicle for up to 3 years.

Article 244. Abandonment of the site of road accident.

Abandonment of the site of road accident by the driver of the means of transportation who breached the traffic rules or rules of operation of the means of transportation, in the case of consequences envisaged in Article 242 of this Code, is punished with correctional labor for the term of up to 2 years, or with arrest for the term of up to 3 months, or with imprisonment for the term of up to 2 years, with or without deprivation
of the right to hold certain posts or practice certain activities for up to 3 years.

Article 245. Poor-quality repair of means of transportation or operation of means of transportation with malfunctions.

1. Poor-quality repair by a person in charge of maintenance of the means of transportation, of the means of communication, communication lines, signaling or other equipment, or release of the means of transportation for operation, if this action
negligently caused grave or medium-gravity damage to human health or large damage, is punished with a fine in the amount of 300 to 500 minimal salaries, or with correctional labor for the term of up to 2 years, or with arrest for the term of up to 3 months, or with imprisonment for the term of up to 2 years, with or without deprivation of the right to hold certain posts or practice certain activities for up to 3 years.
2. The same action which negligently caused human death, is punished with imprisonment for the term of up to 5 years.
3. The action envisaged in part 1 of this Article which by negligence caused the death of 2 or more persons, is punished with imprisonment for the term of 4 to 10 years.

Article 246. Spoilage of means of transportation or communication lines.

1. Destruction, damage or any other spoilage of means of transportation, communication lines, signaling or other transportation equipment, obstruction of transportation communications, if this action negligently caused grave or medium- gravity damage to human health or large damage, is punished with a fine in the amount of 300 to 500 minimal salaries, or with imprisonment for the term of up to 4 years.
2. The same action which negligently caused human death, is punished with imprisonment for the term of 3 to 8 years.
3. The action envisaged in part 1 of this Article which by negligence caused the death of 2 or more persons, is punished with imprisonment for the term of 6 to 10 years.

Article 247. Breach of rules providing safe operation of transport.

1. Breach of rules providing safe operation of transport by a passenger, a pedestrian or other participant of traffic (except persons mentioned in Articles 241 and 242), if this action negligently caused grave or medium-gravity damage to human health or large damage, is punished with correctional labor for the term of up to 2 years, or with arrest for the term of 1-3 months, or with imprisonment for the term of up to 2 years.
2. The same action which negligently caused human death, is punished with imprisonment for the term of up to 5 years.
3. The action envisaged in part 1 of this Article which by negligence caused the death of 2 or more persons, is punished with imprisonment for the term of 4 to 8 years.

Article 248. Breach of safety rules for construction, operation and repair of main pipe-lines.

1. Breach of safety rules for construction, operation and repair of main pipe-lines, if this action negligently caused grave or medium-gravity damage to human health or large
damage, is punished with correctional labor for the term of up to 2 years, or with arrest for the term of 1-2 months, or with imprisonment for the term of up to 2 years, with or without deprivation of the right to hold certain posts or practice certain activities for up to 3 years.
2. The same action which negligently caused human death, is punished with imprisonment for the term of up to 5 years.
3. The action envisaged in part 1 of this Article which by negligence caused the death of 2 or more persons, is punished with imprisonment for the term of 4 to 10 years.

Article 249. Captain’s failure to help a ship in distress.

Captain’s failure to help a ship in distress in the sea or other water body, if this help could be offered without exposing the ship, the passengers or its crew to serious danger, is punished with a fine in the amount of 300 to 500 minimal salaries, or with correctional labor for the term of up to 2 years, or with imprisonment for the term of up to 2 years, with or without deprivation of the right to hold certain posts or practice certain activities for up to 3 years.

Article 250. Breach of rules for international flights.

Failure to observe the established permitted flight routes, landing places, air gates, flight altitudes or breach of other rules for international routes, is punished with a fine in the amount of 300 to 500 minimal salaries, or with correctional labor for the term of up to 1 year, or with arrest for the term of 1-2 months, with or without deprivation of the right to hold certain posts or practice certain activities for up to 3 years.

Chapter 24.

Crimes against computer information security.

Article 251. Access (penetration) into computer information system without permission.

1. Penetration into information stored in a computer system, network or on storage media, and part or the whole information system protected by law, without permission, committed with violation of the protection system and negligently caused change, copying, obliteration or isolation of information, or spoilage of computer equipment, computer system or other significant damage, is punished with a fine in the amount of
200 to 400 minimal salaries, or correctional labor for 6 months to 1 year, or with imprisonment for the term of up to 2 years.
2. The action,
1) committed with abuse of official position,
2) committed by a group with prior agreement,
3) which negligently caused grave consequences, is punished with a fine in the amount of 300 to 500 minimal salaries, or correctional labor for 1-2 years, or with arrest for the term of 1-3 months, or with imprisonment for the term of up to 5 years.

Article 252. Change in computer information.

1. Change in information stored in a computer, computer system, network or on storage media, or entering obviously false information therein, in the absence of elements of property theft, or infliction of property damage by deception or abuse of confidence, which caused significant damage, is punished with a fine in the amount of 200 to 500 minimal salaries, or with correctional labor for the term of up to 1 year.
2. The same action which:
1) was accompanied with access (penetration) into a computer system or network without permission;
2) was committed by abuse of official position,
3) was committed by a group with prior agreement,
4) negligently caused grave consequences, is punished with a fine in the amount of
300 to 500 minimal salaries, or with correctional labor for the term of up to 2 years, or with arrest for the term of 1-3 months, or with imprisonment for the term of up to 2 years.

Article 253. Computer sabotage.

1. Obliteration (sabotage) of computer data or software, isolation or making it unusable, spoilage of computer equipment or destruction of the computer system, network or on storage media, is punished with a fine in the amount of 300 to 500 minimal salaries, or with correctional labor for the term of up to 1 year, or with arrest for the term of 1-3, or with imprisonment for the term of up to 2 years.
2. The same action:
1) 1) accompanied with access (penetration) into a computer system or network without permission;
2) negligently caused grave consequences, is punished with correctional labor for the term of up to 2 years, or with imprisonment for the term of up to 4 years.
3. The acts envisaged in part 1 or 2 of this Article which willfully caused severe consequences, are punished with imprisonment for 3-6 years.

Article 254. Illegal appropriation of computer data.

1. Copying or appropriating in any other way, of computer data stored in the computer system, network or on storage media, interception of transmitted data by means of computer communication, is punished with a fine in the amount of 200 to 400 minimal salaries, or correctional labor for the term of up to 1 year, or with arrest for the term of up to 2 months, or with imprisonment for the term of up to 2 years.
2. Forcing the submission of data mentioned in part 1 of this Article stored in the computer system, network or on storage media, by threat of publicizing defamatory information concerning a person or his close relatives, facts which the aggrieved wishes to keep secret, or with a threat to use violence against the person or his relatives, or against the person who manages this information, with a threat to destroy or damage
the property, is punished with correctional labor for the term of up to 2 years, or with arrest for the term of 1-3, or with imprisonment for 2-5 years.
3. Actions envisaged in parts 1 or 2 of this Article which:
1) were accompanied with use of violence against the person or his close relatives;
2) were committed by a group with prior agreement;
3) inflicted significant damage to the aggrieved;
4) were committed with the purpose of obtaining particularly valuable information, are punished with imprisonment for the term of 4 to 10 years.
4. Actions envisaged in parts 1, 2 or 3 of this Article which:
1) were committed by an organized group;
2) were accompanied with infliction of damage to health or other grave consequences, are punished with imprisonment for the term of 6 to 12 years.

Article 255. Manufacture or sale of special devices for illegal penetration into a computer system or network.

Manufacture of special hardware or software for the illegal penetration into a protected computer system or network for the purpose of sale, is punished with a fine in the amount of 300 to 500 minimal salaries, or correctional labor for the term of up to 1 year,
or with arrest for the term of up to 2 months, or with imprisonment for the term of up to 2 years.

Article 256. Manufacture, use and dissemination of hazardous software.

1. Development of computer software for the purpose of obliteration, isolation, changing of data stored in the computer system, network or on storage media, or for making changes in existing software, or developing software with special viruses, their use, or dissemination of storage media with such software, is punished with a fine in the amount of 300 to 500 minimal salaries, or correctional labor for the term of up to 1 year, or with arrest for the term of 1-3, or with imprisonment for the term of up to 2 years and
a fine in the amount of 100 to 300 minimal salaries.
2. The same action,
1) Committed with mercenary motives,
2) Committed by a group with prior agreement,
3) which negligently caused grave consequences, is punished with imprisonment for the term of 2 to 5 years.

Article 257. Breach of rules for operation of a computer system or network.

1. Breach of rules for operation of a computer system or network by the person who is entitled to enter this system or network, if this negligently caused obliteration, isolation, change in computer data, caused disruption in the work of computer equipment, or other significant damage, is punished with deprivation of the right to hold certain posts
or practice certain activities for up to 5 years, or correctional labor for the term of up to 1 year.
2. The same action committed during the operation of a computer system or network containing particularly valuable data, is punished with imprisonment for the term of up to
2 years.
3. Actions envisaged in parts 1 or 2 of this Article which negligently caused grave consequences, are punished with imprisonment for the term of 2 to 5 years.

Chapter 25.

Crimes against public order and morality.

Article 258. Hooliganism.

1. Hooliganism is brutal violation of public order which is manifested in express disrespect and accompanied with violence in relation to citizens or a threat to use it, as well as, destruction or damage of somebody’s property, is punished with correctional labor for the term of up to 6 months, or with arrest for the term of 1-3 months, or with imprisonment for the term of up to 2 years.
2. Brutal breach of public order combined with exceptional cynicism, is punished with correctional labor for up to 1 year or imprisonment for up to 3 years
3. The action envisaged in part 1 or 2 of this Article, committed:
1) by a group of persons or organized group;
2) by offering resistance to a representative of authorities, or a person carrying out a duty of public order protection or a person preventing breach of public order,
3) By a person who has previously committed hooliganism.
4) Combined with medium gravity damage to the health of the person, is punished with correctional labor for 1-2 years, or imprisonment for up to 5 years
4. The act envisaged in parts 1, 2 or 3 of this Article, committed with a weapon or another item used as a weapon, is punished with imprisonment for the term of 4 to 7 years.

Article 259. Making a false statement about terrorism.

Making an obviously false statement about a prepared act of terrorism, is punished a fine in the amount of 200 to 400 minimal salaries, or correctional labor for up to 1-2 years, or with arrest for the term of 1-3 months, or with imprisonment for the term of up to 3 years.

Article 260. Vandalism.

Profanation of buildings and other facilities with indecent inscriptions or images, damaging property in public transport or other public place, in the absence of grave crime elements,
Is punished with a fine in the amount of 50 to 100 minimal salaries, or correctional labor for 6 months to 1 year, or arrest for up to 2 months.

Article 261. Involvement into prostitution.

1. Involvement into prostitution, by violence or use of violence, abuse of dependent position, by threat to destroy, steal or damage property, or dissemination of defamatory information about a person or close relatives, or by deception, is punished with a fine in the amount of 200 to 400 minimal salaries, or correctional labor for the term of up to 1 year, or with arrest for the term of 1-3 months, or with imprisonment for the term of up to
2 years.
2. The same actions committed
1) With respect to a minor,
2) by an organized group, are punished with a fine in the amount of 300 to 500 minimal salaries, or correctional labor for the term of up to 2 years, or with imprisonment for the term of 3 to 6 years.

Article 262. Maintaining dens of prostitution or pimping.

Maintaining dens of prostitution or pimping, is punished with a fine in the amount of 300 to 500 minimal salaries, or correctional labor for the term of up to 1 year, or with arrest for the term of 1-3 months, or with imprisonment for the term of up to 5 years.

Article 263. Illegal dissemination of pornographic materials or items.

1. Illegal manufacture, sale as well as, dissemination of pornographic materials or items, as well as, printed publications, films and videos, images or other pornographic objects, and advertising, is punished with a fine in the amount of 200 to 400 minimal salaries, or with arrest for the term of up to 2 months, or with imprisonment for the term of up to 2 years.
2. Forcing minors to get involved in creation of software, video or film materials, pictures or other items of pornographic nature, as well as presenting children's pornography through computer network, is punished with a fine in the amount of 400 to 800 minimal salaries, or with arrest for the term of up to 3 months, or with imprisonment for the term of up to 3 years.
3. The same act committed by an organized group, is punished with imprisonment for 2-
4 years.

Article 264. Destruction or damage of monuments of history and culture.

1. Destruction or damage of state protected monuments of history, culture, as well as, destruction or damage of documents or items possessing particular cultural or historical value, is punished with a fine in the amount of 200 to 400 minimal salaries, or
correctional labor for the term of up to 1 year, or with arrest for the term of up to 2 months, or with imprisonment for the term of up to 2 years.
2. The same actions committed against facilities or monuments of particular value, are punished with a fine in the amount of 300 to 500 minimal salaries, or correctional labor for the term of up to 2 years, or with arrest for the term of 1-3 months, or with imprisonment for the term of up to 5 years.
3. The acts mentioned in part 1 of this Article committed negligently and caused particularly large damage, are punished with a fine in the amount of 100 to 200 minimal salaries, or correctional labor for the term of up to 6 months, or with arrest for the term of up to 2 months, or with imprisonment for the term of up to 1 year.
4. The acts mentioned in part 3 of this Article committed to facilities or monuments of particular value and caused particularly large damage, are punished with a fine in the amount of 200 to 400 minimal salaries, or correctional labor for the term of up to 1 year, or with arrest for the term of up to 2 months, or with imprisonment for the term of up to 2 years.

Article 265. Outrageous treatment of dead bodies or burial places.

1. Outrageous treatment of a dead body or a burial place, destruction, damage or desecration of cemetery facilities or items, or places allocated for memorial ceremonies, is punished with a fine in the amount of 300 to 500 minimal salaries, or correctional
labor for up to 1 year, or with arrest for the term up to 2 months.
2. The same actions which were committed:
1) by a group with prior agreement, or by organized group;
2) by motives of national, racial or religious hatred;
3) by stealing items in or on graves, are punished with correctional labor for the term of up to 2 years, or with arrest for the term of 1-3 months, or with imprisonment for the term of up to 3 years.
Crimes against the health of the population.

Article 266. Illegal turnover of narcotic drugs or psychotropic materials with the purpose of sale.

1. Illegal manufacture, processing, procurement, keeping, trafficking or supplying of narcotic drugs or psychotropic materials with the purpose of sale, is punished with imprisonment for the term of 3 to 7 years.
2. The same action committed:
1) by a group of persons;
2) in large amount;
3) at the place of imprisonment or arrest;
4) in disciplinary/educational institution, is punished with imprisonment for the term of 5 to 10 years with property confiscation.
3. Actions envisaged in parts 1 or 2 of this Article, if they were committed:
1) by an organized group;
2) in particularly large amount, is punished with imprisonment for the term of 7 to 15 years with or without property confiscation.
4. The large and particularly large amounts of narcotic drugs or psychotropic materials are established by the competent state governance body of the RA.
5. Illegal turnover of narcotic drugs or psychotropic materials in small amounts does not entail criminal responsibility.
6. A person voluntarily submitting narcotic drugs or psychotropic materials will be relieved of criminal responsibility for illegal manufacture, processing, procurement, keeping, trafficking or supplying of narcotic drugs or psychotropic materials.

Article 267. Breach of regulations for manufacture, procurement, keeping, accounting, dispensing, transportation or supply of narcotic drugs or psychotropic materials

1. Breach of regulations for manufacture, procurement, keeping, accounting, dispensing, transportation or supply of narcotic drugs or psychotropic materials by the person who is in charge of their observance, if it resulted in theft or illegal turnover of afore-mentioned materials, is punished with a fine in the amount of 200 to 500 minimal salaries, or with imprisonment for the term of up to 3 years, with deprivation of the right to hold certain posts or practice certain activities for up to 3 years.
2. The action envisaged in the first part of this article, if it was committed in large amounts, is punished with a fine in the amount of 500 to 800 minimal salaries, or with imprisonment for the term of 2 to 4 years, with deprivation of the right to hold certain posts or practice certain activities for up to 3 years.
3. The action envisaged in the first part of this article, if it was committed in particularly large amounts, is punished with imprisonment for the term of 3 to 5 years, with
deprivation of the right to hold certain posts or practice certain activities for up to 3 years.

Article 268. Illegal turnover of narcotic drugs or psychotropic materials without the purpose of sale.

1. Illegal manufacture, processing, procurement, keeping, delivery or supply of narcotic drugs or psychotropic materials without the purpose of sale, is punished with arrest for the term of up to 2 months or with imprisonment for the term of up to 1 year.
2. The same action committed in large amount:
Is punished with imprisonment for the term of up to 3 years.
3. The same action committed in particularly large amount: Is punished with imprisonment for the term of 2 to 6 years.

Article 269. Theft or extortion of narcotic drugs or psychotropic materials.

1. Theft or extortion of narcotic drugs or psychotropic materials, is punished with imprisonment for the term of 3 to 7 years.
2. The same action committed:
1) by a group of persons with prior agreement;
2) by abuse of official position;
3) with violence not dangerous for life or health, or with threat of such violence,
4) in large amount, is punished with imprisonment for the term of 6 to 10 years with or without property confiscation.
3. The action envisaged in part 1 or 2 of this Article which was committed:
1) by an organized group;
2) in particularly large amount;
3) with violence dangerous for life or health, or with threat of such violence, is punished with imprisonment for the term of 8 to 15 years with or without property confiscation.

Article 270. Illegal transfer of narcotic drugs or psychotropic materials or forgery of recipes or other documents which entitle their receipt.

Illegal transfer of narcotic drugs or psychotropic materials or forgery of recipes or other documents which entitle their receipt, is punished with imprisonment for the term of up to 2 years, with or without deprivation of the right to hold certain posts or practice certain activities for up to 3 years.

Article 271. Use of narcotic drugs.

1. Use of narcotic drugs without medical permission, is punished with a fine in the amount of up to 200 minimal salaries, or with arrest for the term of up to 2 months.
2. The person who surrenders drugs is exempted from criminal liability.

Article 272. Abetting or involving into use of narcotic or psychotropic drugs.

1. Abetting or involving into use of narcotic or psychotropic drugs, is punished with correctional labor for the term of up to 2 years, or with arrest for the term of up to 3 months, or with imprisonment for the term of up to 3 years.
2. Abetting or involving into the use of narcotic or psychotropic drugs, committed:
1) in relation to a minor;
2) in relation to two or more persons;
3) by deception;
4) with violence or with a threat to commit violence, is punished with imprisonment for the term of 3 to 8 years.
3. The same action, if this negligently caused the death of the aggrieved or caused grave damage to his health, is punished with imprisonment for the term of 6 to 12 years.

Article 273. Illegal cultivation or raising of herbs prohibited for processing, containing narcotic, psychotropic or toxic substances.

1. Cultivation or raising of herbs prohibited for processing containing narcotic, psychotropic or toxic substances, done in large amount, is punished with a fine in the amount of 300 to 500 minimal salaries, or with arrest for the term of 1-3 months, or with imprisonment for the term of up to 2 years.
2. The same action committed:
1) by several persons with prior agreement;
2) by an organized group;
3) in particularly large amount, is punished with imprisonment for the term of 3 to
8 years.

Article 274. Organization and maintaining of dens for the use of narcotic or psychotropic drugs.

1. Organization and maintaining of dens for the use of narcotic or psychotropic drugs, is punished with imprisonment for the term of up to 4 years.
2. The same action committed:
1) by an organized group;
2) by abuse of official position,
3) in disciplinary/education institutions, is punished with imprisonment for the term of 3 to 7 years.

Article 275. Illegal turnover of strong or toxic substances for the purpose of sale.

1. Illegal manufacture, processing, procurement, keeping, trafficking, supply of strong substances which are not considered to be narcotic or psychotropic drugs, for the purpose of illegal sale, is punished with imprisonment for the term of up to 3 years.
2. The same action committed:
1) by a group of persons with prior agreement,
2) in large amount, is punished imprisonment for the term of 2 to 5 years.
3. The action envisaged in part 1 or 2 of this Article which was committed:
1) by an organized group,
2) in particularly large amount;
is punished with imprisonment for the term of 4 to 8 years.
4. A person voluntarily submitting strong or toxic substances will be relieved of criminal responsibility for illegal manufacture, processing, procurement, keeping, trafficking, supplying or selling of strong or toxic substances.

Article 276. Breach of rules for manufacture, procurement, keeping, accounting, transfer, transportation or supply of strong or toxic materials.

Breach of rules for manufacture, procurement, keeping, accounting, transfer, transportation or supply of strong or toxic materials, if this caused theft or other
significant damage, is punished with a fine in the amount of up to 300 minimal salaries, or correctional labor for up to 2 years, or with imprisonment for the term of up to 2 years, with deprivation of the right to hold certain posts or practice certain activities for 3
years.

Article 277. Breach of sanitation and epidemic regulations.

1. Breach of sanitation and epidemic regulations which negligently caused mass diseases or poisoning of humans, is punished with a fine in the amount of up to 200 minimal salaries, or correctional labor for up to 2 years, or with imprisonment for the term of up to 3 years, or with deprivation of the right to hold certain posts or practice certain activities for up to 3 years.
2. The same action which negligently caused heavy damage to health or human death, is punished with imprisonment for the term of up to 5 years

Article 278. Concealing information about circumstances dangerous for human life or health.

1. Concealing or distortion of facts, phenomena or events dangerous for human life or health, or the environment, committed by a person in charge of providing such information to the population, is punished with a fine in the amount of 200 to 400 minimal salaries, or with imprisonment for the term of up to 2 years, or with or without deprivation of the right to hold certain posts or practice certain activities for 3 years.
2. The same action which:
1) was committed by abuse of official position;
2) caused damage to human health or death, by negligence, is punished with a fine in the amount of up to 300-500 minimal salaries, or with imprisonment for the term of 2-
6 years, or with or without deprivation of the right to hold certain posts or practice certain activities for 3 years.

Article 279. Manufacture or sale of goods, or performing work, or providing services which do not meet safety requirements.

1. Manufacture or sale of goods which do not meet safety requirements for the consumers’ life or health, or illegal issuance or use of certificates of compliance with safety requirements for these goods, works or services, if this action negligently damaged human health, is punished with a fine in the amount of 200 to 400 minimal salaries, or correctional labor for the term of up to 1 year, or with imprisonment for the term of up to 2 years or with or without deprivation of the right to hold certain posts or practice certain activities for 3 years.
2. The same action if this:
1) was committed in relation to goods, works or services intended for children;
2) negligently damaged the health of two or more persons,
3) negligently caused human death, is punished with a fine in the amount of 300 to 500 minimal salaries, or correctional labor for the term of up to 2 year, or with imprisonment for the term of up to 5 years or with or without deprivation of the right to hold certain posts or practice certain activities for 3 years.
3. Actions envisaged in parts 1 or 2 of this Article, which negligently caused the death of two or more persons, are punished with imprisonment for the term of 4 to 10 years, with or without deprivation of the right to hold certain posts or practice certain activities for 3 years.

Article 280. Illegal private medical or pharmaceutical practice, manufacture or sale of false drugs.

1. Private medical or pharmaceutical practice without permit (license), if this negligently caused damage to human health, is punished with a fine in the amount of 300 minimal salaries or correctional labor for up to 2 years or imprisonment for up to 3 years.
2. Manufacture or sale of false drugs, is punished with imprisonment for up to 3 years.
3. The same act which negligently caused human death, is punished with imprisonment for 5 years.

Section 10.

Crimes against environmental safety

Chapter 27.

Crimes against environmental safety.

Article 281. Breach of environmental safety rules when implementing work.

The breach of ecological safety rules by the person who is in charge of compliance with these rules, during design, location, construction, commissioning and operation of industrial, agricultural, scientific and other facilities, if this action negligently caused a significant change in the radioactive, chemical, and biological pollution of the environment, human death, mass diseases in people, mass death of animals or other grave consequences,
is punished with imprisonment for the term of up to 5 years, with or without deprivation of the right to hold certain posts or practice certain activities for up to 3 years.

Article 282. Willful distortion or concealing of information about pollution of environment.

1. Concealing from people information about environmental pollution dangerous for life and health through radioactive, chemical, bacteriological materials, or providing obviously false information about such pollution, by an official, is punished with a fine in the amount of 300 to 500 minimal salaries, or with deprivation of the right to hold certain posts or practice certain activities from 2 to 5 years.
2. The same action when it negligently caused human death, mass diseases in people, mass death of animals or other grave consequences, is punished with imprisonment for the term of 2 to 6 years, with deprivation of the right to hold certain posts or practice certain activities for up to 3 years.

Article 283. Failure to take measures to eliminate the consequences of environmental pollution.

Evasion from decontamination or rehabilitation in areas affected with an environmental pollution, or improper implementation of these measures by the person in charge, if this negligently caused human death, mass human disease, mass death of animals or other grave consequences, is punished with arrest for the term of 1-3 months, or with imprisonment for the term of 2 to 6 years, with deprivation of the right to hold certain posts or practice certain activities for up to 3 years.

Article 284. Breach of safety rules when handling dangerous chemical and biological materials and waste.

1. Production of prohibited dangerous chemical and biological materials or waste, breach of rules for their using, storage, transportation, destruction or other rules, if this created significant danger to human health or the environment, is punished with a fine in the amount of 200 to 500 minimal salaries, or correctional labor for the term of up to 2 years, or with imprisonment for the term of up to 2 years, with or without deprivation
of the right to hold certain posts or practice certain activities for up to 3 years.
2. The same action which:
1) by negligence caused pollution, poisoning or contamination of the environment, mass death of animals, damage to human health,
2) was committed in an ecological disaster zone or in the emergency ecological situation, is punished with imprisonment for the term of up to 5 years, with or without
deprivation of the right to hold certain posts or practice certain activities for up to 3 years.
3. The action envisaged in part 1 or 2 of this Article which caused negligently mass diseases in people or human death, is punished with imprisonment for the term of 3 to 7 years, with or without deprivation of the right to hold certain posts or practice certain activities for up to 3 years.
4. The acts envisaged in this Article which willfully caused consequences envisaged in parts 1, 2 or 3 of this Article, are punished with imprisonment for 6-12 years, with deprivation of the right to hold certain posts or practice certain activities for up to 3 years.
Article 285. Breach of safety rules for handling chemical or bacteriological agents or poisonous materials.
1. Breach of safety rules when handling chemical or bacteriological poisonous materials, if this negligently caused damage to human health, caused human or animal epidemics, or other grave consequences, is punished with imprisonment for the term of up to 3 years, with or without deprivation of the right to hold certain posts or practice certain activities for up to 3 years.
2. The same action which negligently caused death of humans or mass death animals, is punished with imprisonment for the term of 2 to 5 years, with or without deprivation
of the right to hold certain posts or practice certain activities for up to 3 years.

Article 286. Breach of established veterinary rules or rules for struggle against plant diseases and vermin.

1. Breach of veterinary rules which negligently caused human or animal epidemics or other grave consequences, is punished with correctional labor for the term of up to 2 years, or with imprisonment for the term of up to 3 years with or without deprivation
of the right to hold certain posts or practice certain activities for up to 3 years.
2. Breach of established rules for struggle against plant diseases and vermin which negligently caused grave consequences, is punished with correctional labor for the term of up to 1 year, or with imprisonment for the term of up to 2 years with or without deprivation of the right to hold certain posts or practice certain activities for up to 3 years.
3. The acts envisaged in this Article which caused willful consequences envisaged in part 1 or 2 of this Article, are punished with imprisonment for up to 5 years with or without deprivation of the right to hold certain posts or practice certain activities for up to 3 years.
.

Article 287. Pollution of water.

1. Pollution of surface or ground waters, pollution, obstruction, exhaustion of water- supply sources, or changing their natural properties or qualitative composition, if these actions, willfully or negligently, caused significant damage to flora or fauna, fish stocks, forests or agriculture, is punished with a fine in the amount of 500-800 minimal salaries, or with deprivation of the right to hold certain posts or practice certain activities for up to
5 years, or correctional labor for 1 year, or with arrest for the term of up to 2 months.
2. The same action actions which:
1) negligently damaged human health;
2) caused mass destruction of animals;
3) was committed in special nature protection zones, or in a zone of ecological disaster, or in a zone of ecological emergency, is punished with a fine in the amount of 600 to
1000 minimal salaries, or correctional labor for 1-2 years, or with imprisonment for the
term of up to 3 years with or without deprivation of the right to hold certain posts or practice certain activities for up to 3 years.
3. The action envisaged in part 1 or 2 of this Article which negligently caused human death, is punished with imprisonment for the term of 2 to 5 years with or without deprivation of the right to hold certain posts or practice certain activities for up to 3 years.
4. The acts envisaged in this Article which willfully caused the consequences envisaged in parts 1, 2 or 3 of this Article, are punished with imprisonment for 6-12 with or without deprivation of the right to hold certain posts or practice certain activities for up to 3 years.

Article 288. Pollution of marine environment.

1. Pollution of marine environment from land sources, means of transportation, or from artificial facilities built in the sea or as a result of breach of rules for disposal or dumping of raw materials dangerous for human health or natural sea stocks, or for legitimate use of marine environment, which willfully or negligently, caused significant damage to the fauna, fish stocks, the environment or other interests protected by law, is punished with a fine in the amount of 200 to 500 minimal salaries, or with or without deprivation of the right to hold certain posts or practice certain activities for up to 5 years, or correctional labor for up to 2 years, or with arrest for the term of up to 2 months.
2. The same actions which negligently damaged human health, are punished with imprisonment for the term of up to 3 years, and a fine in the amount of 50-100 minimal salaries, or with or without deprivation of the right to hold certain posts or practice certain activities for up to 5 years.
3. The action envisaged in part 1 or 2 of this Article which negligently caused human death, is punished with imprisonment for the term of 2 to 5 years.

Article 289. Pollution of atmospheric air.

1. Pollution of air or changing its natural properties, committed by breach of the established norms, rules of equipment operation, facilities or other constructions, if this action caused significant damage, willfully or negligently, to the agricultural fields, constructions, cultural values, the flora and the fauna, the soil of the waters, is punished with a fine in the amount of 500 to 700 minimal salaries, or with deprivation of the right to hold certain posts or practice certain activities for up to 5 years, or correctional labor for up to 1 year, or arrest for the term of up to 2 months.
2. The same actions which negligently damaged human health, are punished with a fine in the amount of 600 to 1000 minimal salaries, or correctional labor for 1-2 years, or with imprisonment for the term of up to 3 years, with or without deprivation of the right to
hold certain posts or practice certain activities for up to 3 years.
3. The action envisaged in part 1 or 2 of this Article which negligently caused human death, is punished with imprisonment for the term of 2 to 5 years, with or without deprivation of the right to hold certain posts or practice certain activities for up to 3 years.

Article 290. Spoilage of soil.

1. Poisoning, polluting or otherwise spoiling soil with hazardous products of economic or other activities, committed due to breach of rules of handling pesticides, fertilizers, poisonous chemicals or other dangerous substances, during their use, storage and transportation, as well as rules of removing, transportation, maintenance and using soil, which, willfully or negligently, caused significant damage to the environment, is
punished with a fine in the amount of 200 to 500 minimal salaries, or with deprivation of the right to hold certain posts or practice certain activities for up to 3 years, or correctional labor for up to 1 year.
2. The same action committed in ecological disaster zone, or in the zone of ecological emergency, or negligently caused damage to human health, is punished with correctional labor for the term of up to 2 years, or imprisonment for up to 3 years, with or
without deprivation of the right to hold certain posts or practice certain activities for up to 3 years.
3. The action envisaged in part 1 or 2 of this Article which negligently caused human death, is punished with imprisonment for the term of 2 to 5 years, with or without deprivation of the right to hold certain posts or practice certain activities for up to 3 years.

Article 291. Breach of rules for protection and use of the lithosphere

1. Breach of rules of design, location, construction, commissioning and operation of mining enterprises or underground facilities not related to mining, breach of rules for protection and use of the lithosphere , as well as, unauthorized construction on the surface of mines, if this, negligently, caused significant damage, is punished with a fine in the amount of 200 to 500 minimal salaries, or with deprivation of the right to hold certain posts or practice certain activities for up to 3 years, or correctional labor for up to
2 years.
2. Use of the lithosphere with breach of rules for protection and use of the lithosphere, or with deviating from such projects, or without a contract, which caused significant damage to human health, to the environment, to mineral resources, constructions and buildings contained in the lithosphere, is punished with a fine in the amount of 700 to
1000 minimal salaries, or with imprisonment for up to 1 year, with or without deprivation of the right to hold certain posts or practice certain activities for up to 5 years.

Article 292. Illegal harvesting of aquatic flora and fauna.

1. Illegal fishing or harvesting of aquatic fauna, or flora, if these actions:
1) inflicted large damage;
2) were committed by using mass destruction methods;
3) were committed at the spawning beds or on a migration route to the spawning beds, or during spawning, is punished with a fine in the amount of 500 to 700 minimal salaries, or correctional labor for up to 2 years, or with arrest for the term of 2-3 months.
2. The actions envisaged in parts 1 or 2 which were committed by:
1) abuse of official position;
2) by a group of persons with prior agreement, are punished with a fine in the amount of 600 to 1000 minimal salaries, or with imprisonment for the term of up to 2 years, with or without deprivation of the right to hold certain posts or practice certain activities for up to 3 years, or correctional labor for 1-2 years.

Article 293. Breach of rules for protection of fish stocks

Lumber rafting, construction of bridges, dams, shipment of forest products by means of blasting or other works, as well as, operation of damming (reservoir) facilities and pumping units, by breach of fish stock protection rules, if this activity, willfully or negligently, caused mass destruction of fish or water fauna, destruction of significant amount of fodder stocks or other grave consequences, is punished with a fine in the amount of 300 to 600 minimal salaries, or with deprivation of the right to hold certain posts or practice certain activities for up to 3 years, or correctional labor for up to 2 years.

Article 294. Illegal hunting.

1. Illegal hunting which:
1) caused large damage;
2) was committed through the use of mechanical means of transportation, or aircraft, explosives, gases or other methods of obliteration of birds and animals;
3) committed against birds and animals whose hunting is entirely prohibited,
4) committed in a specially protected nature reserves, is punished with a fine in the amount of 100 to 400 minimal salaries, or correctional labor for up to 2 years, or with arrest for the term of 2-3 months.
2. The same action committed:
1) by abuse of official position;
2) by a group of persons with prior agreement, is punished with a fine in the amount of
300 to 500 minimal salaries, or with imprisonment for the term of up to 2 years, with or without deprivation of the right to hold certain posts or practice certain activities for up to 3 years.

Article 295. Obliteration of habitat of rare and endangered species registered in the Red Book of Rare and Endangered Species of the Republic of Armenia.

Obliteration of habitat of rare and endangered species registered in the Red Book of the Republic of Armenia which willfully or negligently caused the obliteration (death) of the entire population of these species, is punished with correctional labor for the term of up to 2 years, or with imprisonment for the term of up to 3 years.

Article 296. Illegal tree and bush cutting.

1. Illegal forest cuttings, damaging trees, bushes, which are not part of the forest stock, or not subject to cutting, floral coverage considered to be state property, to the extent to stop their growth, if these actions inflicted a large damage, is punished with a fine in the amount of 200 to 400 minimal salaries, or with deprivation of the right to hold certain posts or practice certain activities for up to 3 years, or correctional labor for 6 months to
1 year, or with arrest for the term of up to 2 months.
2. The same actions which were committed:
1) by using position,
2) in natural reservations is punished with a fine in the amount of 300 to 500 minimal salaries, or correctional labor for 1-2 years, or with arrest for the term of up to 3 months, with or without deprivation of the right to hold certain posts or practice certain activities for up to 3 years.

Article 297. Obliteration or damage of forest.

1. Obliteration or damage of forest, as well as, trees which are not part of the forest stock, committed as a result of negligent handling of fire, explosives or other source of great danger, and if this caused great damage, is punished with a fine in the amount of
300 to 500 minimal salaries, or correctional labor for up to 2 years, or with imprisonment for the term of up to 2 years.
2. Obliteration or damage of forest, as well as, trees which are not part of the forest stock, committed as a result of arson or other publicly dangerous means, is punished with imprisonment for the term of 3 to 8 years.

Article 298. Breach of regime of specially protected nature zones.

Breach of regime of reserves, specially protected zones, national parks, and natural objects specially protected by the state, which willfully or negligently caused significant damage, is punished with a fine in the amount of 200 to 500 minimal salaries, or with deprivation of the right to hold certain posts or practice certain activities for up to 3 years, or correctional labor for up to 2 years.

Section 11.

Crimes against state power.

Chapter 28.

Crimes against foundations of constitutional order or against state security.

Article 299. High treason.

1. High treason, i.e. siding with the enemy, espionage, transfer of state secrets to a foreign state or foreign organization, or assisting in the implementation of hostile action committed by a citizen of the Republic of Armenia, against the self-government, territorial inviolability or external security of the Republic of Armenia, is punished with imprisonment for the term of 10 to 15 years, with or without property confiscation.
2. The person who committed a crime envisaged in this Article or Article 302 of this Code, is exempted from criminal liability, if he voluntarily informed the authorities or assisted in another way to the prevention of further damage and if there are no other elements of crime in his actions.

Article 300. Usurping state power.

1. Usurping state power, i.e. seizure of state power, in violation of the Constitution of the Republic of Armenia, or keeping it with violence, as well as, actions aimed at the overthrowing of constitutional order of the Republic of Armenia, or the violent breach of territorial integrity of the Republic of Armenia, is punished with imprisonment for the
term of 10 to 15 years.
2. The person who voluntarily informed the authorities about the crime envisaged in this Article, is exempted from criminal liability, if, as a result of taken measures and provided information, the committal of these actions was prevented.

Article 301. Public calls for changing the constitutional order of the Republic of

Armenia by force.

Public calls for seizing state power by force, changing the constitutional order of the Republic of Armenia by force are punished with a fine in the amount of 300 to 500 minimal salaries, or with arrest for the term of 2-3 months, or with imprisonment for the term of up to 3 years.

Article 302. Espionage.

Providing information containing state secrets to a foreign state, foreign organization or their representatives, or collection, theft or keeping such information, with the same purpose, as well as, collection and provision of other information by instruction of a foreign intelligence service, to be used against the self-government of the Republic of Armenia, its territorial inviolability or external security, if this action was committed by a
foreign citizen or a stateless person, is punished with imprisonment for the term of 8 to
15 years.

Article 303. Sabotage.

Destruction and damage of enterprises, facilities, roads, means of communication and transportation, mass poisoning, human or animal epidemics in order to weaken the security and defense of the Republic of Armenia, by means of explosion, arson or other actions, is punished with imprisonment for the term of 10 to 15 years.

Article 304. Wrecking.

The act or inaction aimed at the deterioration of industry, transportation, agriculture, financial system, trade or other branches of economy, organizations and state bodies, in order to weaken the state, if this act was committed by means of organizations or by hindrance to their regular activities, is punished with imprisonment for 8-15 years with or without property confiscation.

Article 305. Assassination of a state, political or public figure.

Assassination of a state, political or public figure, committed in order to terminate the activities of the latter, is punished with imprisonment for 10-15 years, or for life.

Article 306. Divulging a state secret.

1. Willful publicizing of a state secret by the person who was entitled to access to state secrets and who was entrusted with secrets, or learnt due to service, if elements of high treason are absent, is punished with arrest for the term of 2-3 months, or with imprisonment for the term of up to 4 years, with or without deprivation of the right to hold certain posts or practice certain activities for up to 3 years.
2. The same action committed negligently, is punished with arrest for up to 2 months, imprisonment for the term of up to 2 years, with deprivation of the right to hold certain posts or practice certain activities for up to 3 years.
3. The acts envisaged in part 1 or 2 of this Article, that negligently caused grave consequences, are punished with imprisonment for 3-7 years, with deprivation of the right to hold certain posts or practice certain activities for up to 3 years.

Article 307. Breach of rules for handling documents containing state secrets or computer data.

1. Breach of rules for handling documents containing state secrets or computer data, as well as, other items containing state secrets, by the person who must observe these rules, if this negligently caused the loss of these documents or items or computer data,
is punished with correctional labor for the term of up to 1 year, or with arrest for the term of up to 2 months, or imprisonment for the term of up to 1 year, with or without deprivation of the right to hold certain posts or practice certain activities for up to 2 years.
2. The same act which negligently caused grave consequences, is punished with correctional labor for the term of up to 2 years, or with arrest for 2-3 months, or imprisonment for the term of up to 3 years, with deprivation of the right to hold certain posts or practice certain activities for up to 3 years.

Chapter 29.

Crimes against state service.

Article 308. Abuse of official authority.

1. Abuse of official authority or duties by a state official for mercenary interests, personal, other interests or group interests, which caused essential damage to the legal interests of citizens, organizations, public or state rights (in case of property loss, the amount (value) exceeding 500 minimal salaries), is punished with a fine in the amount
of 200 to 300 minimal salaries, or with deprivation of the right to hold certain posts or practice certain activities for up to 5 years, or with arrest for the term of 2-3 months, or imprisonment for the term of up to 4 years.
2. The same action which negligently caused grave consequences, is punished with imprisonment for 2-6 years, with deprivation of the right to hold certain posts or practice certain activities for up to 3 years.
3. The following public servants are considered state officials in this Chapter:
1) persons performing the functions of a representative of the authorities, permanently, temporarily or by special authorization;
2) persons, permanently, temporarily or by special authorization, performing organizational, disciplinary and administrative functions in state bodies, local self- government bodies, organizations thereof, as well as, in the army of the Republic of Armenia, or other forces of the Republic of Armenia.

Article 309. Exceeding official authorities.

1. Actions willfully committed by an official which obviously exceed his authorities and caused essential damage to the rights of citizens, organizations, state or legal interests
(in case of property loss, the amount (value) exceeding 500 minimal salaries), are punished with a fine in the amount of 300 to 500 minimal salaries, or with deprivation of the right to hold certain posts or practice certain activities for up to 5 years, or with arrest for the term of 2-3 months, or with imprisonment for the term of up to 4 years.
2. Same actions committed with violence, weapons, or special measures, are punished with imprisonment for the term of 2 to 6 years, with deprivation of the right to hold certain posts or practice certain activities for up to 3 years.
3. The same act which negligently caused grave consequences, is punished with imprisonment for the term of 6 to 10 years, with deprivation of the right to hold certain posts or practice certain activities for up to 3 years.

Article 310. Illegal participation in entrepreneurial activity.

Participation of a state official, despite the legal ban, in the founding, management of an entrepreneurial organization, personally or through proxy, when these actions involve granting this organization privileges and advantages, is punished with deprivation of the right to hold certain posts or practice certain activities for up to 5 years, and a fine in the amount of 200 to 400 minimal salaries, or with arrest for the term of 1-3 months, or with imprisonment for the term of up to 2 years.

Article 311. Taking bribes.

1. Taking bribes by a state official, personally or through a proxy, in the form of money, property right, securities or other property benefits, for implementation or not implementation of actions within his authority, in favor of the briber or briber’s representative, by using official position, to commit or not to commit such actions for permission, service favoring or connivance, is punished with a fine in the amount of 300 to 500 minimal salaries, or with imprisonment for the term of up to 5 years, with deprivation of the right to hold certain posts or practice certain activities for up to 3 years.
2. Receipt of a bribe by an official for implementation or not implementation of obviously illegal actions within his authority, in favor of the briber or briber’s representative, is punished with imprisonment for 3-7 years, with deprivation of the right to hold certain posts or practice certain activities for up to 3 years.
3. The same action committed:
1) by extortion;
2) by a group of officials by prior agreement;
3) in large amount,
4) repeatedly, is punished with imprisonment for the term of 4 to 10 years, with or without property confiscation.
4. Actions envisaged in parts 1, 2 or 3 of this Article
1) by an organized group;
2) in particularly large amount,
3) by a judge, is punished with imprisonment for the term of 7 to 12 years, with or without property confiscation.
5. Acceptance, by a state official, of property as a gift, without prior agreement, property right or other property interests, for already committed action (inaction), within his authority, if the value of the gift does not exceed the amount of 5 minimal salaries.
By large amount in this Chapter we mean an amount (value) not exceeding 200 to 1000 minimal salaries.
By particularly large amount in this chapter we mean an amount (value) exceeding 1000 minimal salaries.

Article 312. Giving a bribe.

1. 1. Giving a bribe, personally or through a proxy, to a state official, in the form of money, property, property right, securities or other property benefit, so that this state official performs or does not perform actions in favor of this person or the ones he represents, within his authority, or by using one’s official position this person would commit or not commit actions favoring or permitting or conniving, is punished with a fine in the amount of 100 to 200 minimal salaries, or correctional labor for 1-2 years, or with arrest for the term of 1-3 months, or with imprisonment for the term of up to 3 years.
2. Giving a bribe in a large amount, is punished with a fine in the amount of 200 to 400 minimal salaries, or with imprisonment for the term of up to 5 years.
3. Giving a bribe,
1) in a particularly large amount;
2) by an organized group, is punished with a fine in the amount of 300 to 500 minimal salaries, or with imprisonment for 3-7 years.
4. The person who gave a bribe is exempted from criminal liability, if he was subjected to extortion, or if this person voluntarily informed the law enforcement bodies about giving the bribe.

Article 313. Bribery mediation.

1. Bribery mediation, i.e. promotion of the agreement between the briber and bribe taker or implementation of previously reached agreement, is punished with a fine in the amount of 100-200 minimal salaries or with arrest for up to 2 months or imprisonment
for up to 3 years.
2. The same act envisaged in part 1 of this Article, committed
1) repeatedly,
2) by abuse of official position, is punished with a fine in the amount of 200-400 minimal salaries, or arrest for 1-3 months, or imprisonment for 2-5 years.

Article 314. Official forgery.

1. Entering obviously false data or records into official documentation, forgery or altering, by a state official, out of mercenary, personal individual or group interests, as well as, creation of or providing false documents, is punished with a fine in the amount of 200 to 400 minimal salaries, or or correctional labor for 1-2 years, or with arrest for the term of 1-3 months, or with imprisonment for the term of up to 2 years.
2. The same action committed by a state executive, is punished with a fine in the amount of 300 to 500 minimal salaries, or with imprisonment for the term of up to 5 years, with deprivation of the right to hold certain posts or practice certain activities for up to 3 years.

Article 315. Official negligence.

1. Failure to execute one’s duties properly, or improper implementation of one’s duties, as a result of negligence or bad faith of a public servant, which inflicted essential damage to citizens, organizations, public or state interests or legal rights (in case of property loss, the amount (value) exceeding 1000 minimal salaries), is punished with a fine in the amount of 300 to 500 minimal salaries, or correctional labor for 6 months to 1 year, or with arrest for the term of up to 2 months.
2. The same action which negligently caused human death or other grave consequences, is punished with imprisonment for the term of up to 5 years.

Chapter 30.

Crimes against procedure of governance.

Article 316. Violence against a representative of authorities.

1. Violence or threat of violence, not dangerous for life or health, against a representative of authorities or close relatives, concerned with performance of his official duties, as well as hindrance to the representative of authorities in the execution
of duties under law, is punished with a fine in the amount of 300 to 500 minimal salaries, or with imprisonment for the term of up to 5 years.
2. Resistance to the representative of the authorities while in the line of duty or forcing him to perform obviously illegal actions, committed with violence or threat thereof, is punished with a fine in the amount of 300-500 minimal salaries, or arrest for up to 2 months, or imprisonment for up to 1 year.
3. Violence against the persons mentioned in part 1 or 2 of this Article, which is dangerous for life or health, is punished with imprisonment for the term of 5 to 10 years.
4. In this Code, by a representative of authorities we mean, the official of state and self- government bodies who is vested with the power to command to persons who are not under his subordination.

Article 317. Willful appropriation of title or authority of an official.

Willful appropriation of a title or authority of an official, as well as, use of uniforms or certificate of judicial and law enforcement bodies, accompanied with committal of a crime, is punished with a fine in the amount of 300 to 500 minimal salaries, or correctional labor for up to 2 years, or with arrest for the term of 1-3 months, or with imprisonment for the term of up to 2 years.

Article 318. Insulting a representative of authorities.

1. Publicly insulting a representative of authorities, in relation to the duties carried out by him, is punished with a fine in the amount of 100 to 200 minimal salaries, or correctional labor for 6 months to 1 year.
2. The same act expressed in public speeches, in publicly demonstrated works, or by mass media, is punished with a fine in the amount of 200 to 400 minimal salaries, or with arrest for the term of 1-3 months, or with imprisonment for the term of up to 2 years.

Article 319. Hindrance to the institutions executing punishment, detention or arrest.

1. Threat of violence to an employee of institutions executing punishment, detention or arrest, with the purpose of hindrance to the regular work of these institutions, is punished with imprisonment for the term of up to 2 years.
2. Use of violence which is not dangerous to life or health, in relation to persons mentioned in part 1 of this Article, as well as, in relation to persons kept in such institutions, is punished with imprisonment for the term of 2 to 5 years.
3. The actions envisaged in parts 1 or 2 of this Article, committed:
1) with use of violence which is dangerous to life or health, in relation to persons mentioned in part 1 or 2 of this Article,
2) by an organized group, is punished with imprisonment for the term of 5 to 10 years.

Article 320. Illegal use of the Red Cross or Red Crescent symbol.

Illegal use of the Red Cross or Red Crescent symbol and insignia, as well as, the illegal use of the name of Red Cross or Red Crescent, is punished with a fine in the amount of
300 to 500 minimal salaries, or with arrest for 1-3 months, or with imprisonment for the term of up to 2 years.

Article 321. Damaging communication lines.

Breach of rules for protection of communication lines, which negligently damaged the cables of international communication, if this caused disruption of communication, is punished with a fine in the amount of 300 to 500 minimal salaries, or with arrest for the term of up to 2 months.

Article 322. Arrogation.

1. Arrogation, i.e. arbitrary (self-willed) execution of one’s actual or perceived authorities by breach of legally established procedure, which resulted in essential damage to the citizens’ rights or legally protected interests or large damage to state or public interests, is punished with a fine in the amount of 300 to 500 minimal salaries, or correctional labor for 1-2 years, or with arrest for the term of 1-3 months.
2. The same action committed by use of violence or threat of violence, is punished with correctional labor for the term of up to 2 years, or with arrest for 2-3 months, or with imprisonment for the term of up to 5 years.

Article 323. Theft of state decorations.

Theft of state decorations, is punished with a fine in the amount of 300 to 500 minimal salaries, or with arrest for the term of up to 3 months.

Article 324. Theft of damage to documents, stamps or seals.

1. Theft of a citizen’s passport or other important document, is punished with a fine in the amount of 200 to 400 minimal salaries, or with arrest for the term of up to 2 months, or with imprisonment for the term of up to 1 year.
2. Theft, destruction, damage or concealing of official documents, stamps or seals which was committed for mercenary or other personal interests, is punished with a fine in the amount of 300 to 500 minimal salaries, or with arrest for the term of 1-3 months, or with imprisonment for the term of up to 2 years.

Article 325. Forgery, sale or use of forged documents, stamps, seals, letter-heads, vehicle license plates.

1. Forgery of an official document which grants rights or exempts from liability, or any other official document, by the forger or other person for the purpose of using, or selling such a document or forgery and sale of seals, signs, letter-heads or license plates for the same purpose, as well as, the use of an obviously forged document, is punished with a fine in the amount of 200 to 400 minimal salaries, or correctional labor for the term of up to 1 year, or with imprisonment for the term of up to 2 years.
2. The actions envisaged in parts 1 of this Article committed by a group with prior agreement, is punished with correctional labor for the term of up to 2 years, or with imprisonment for the term of up to 4 years.

Article 326. Sale or purchase of official documents or state decorations.

Sale or purchase of an official document which grants rights or exempts from liability, as well as, the letter-heads of such documents, or state decorations, is punished with a fine in the amount of 300 to 500 minimal salaries, or correctional labor for the term of up to 1 year, or with imprisonment for the term of up to 2 years.

Article 327. Evasion from regular military service or training exercises.

1. Evasion from the regular military conscription or training exercises, without any legal grounds for exemption, is punished with a fine in the amount of 300 to 500 minimal salaries, or with arrest for the term of up to 2 months, or with imprisonment for the term of up to 2 years.
2. The same action committed:
1) by inflicting bodily injures to oneself or simulation of illness;
2) by forging documents or by deception, is punished with arrest for the term of 1-3, or with imprisonment for 1 to 5 years.
3. The action envisaged in part 1 or 3 of this article, which was committed in conditions of martial law, in war conditions or during military actions, is punished with imprisonment from 4 to 8 years.

Article 328. Evasion from labor services or taxes during war time.

Evasion from mobilization for labor or other services, as well as from taxes, is punished with arrest for 1-3 months or imprisonment for up to 4 years.

Article 329. Illegal state border crossing.

1. Crossing the guarded state border of the Republic of Armenia without relevant documents or permits, is punished with a fine in the amount of 100-200 minimal salaries or imprisonment for up to 3 years.
2. The same act committed by a group with prior agreement or by an organized group or with violence or threat thereof, is punished with imprisonment for 3-7 years.
3. This Article is not extended to cases when a foreign citizen or stateless person enters the Republic of Armenia to enjoy the right for political asylum stipulated by the Constitution of the Republic of Armenia.

Article 330. Removal or destruction of a state border mark.

1. Removal or destruction of a state border mark for the purpose of illegal change of the border of the Republic of Armenia, is punished with correctional labor for the term of up to 2 years or imprisonment for up to 3 years.
2. The same act which willfully or negligently caused grave circumstances, is punished with imprisonment for 2-5 years.

Article 331. Contempt of state symbols.

Contempt of the coat of arms of the Republic of Armenia, the national flag of the Republic of Armenia, the national anthem of the Republic of Armenia, as well as other state symbols of other states, is punished with correctional labor for up to 2 years or arrest for 1-3 months, or imprisonment for up to 1 year.

Chapter 31. Crimes against justice.

Article 332. Hindrance to administration of justice and conducting investigation.

1. Any intervention into the activities of the court, with the purpose of hindrance to the administration of justice, is punished with a fine in the amount of 200 to 400 minimal
salaries, or with arrest for the term of 1-3 months, or with imprisonment for the term of up to 2 years.
2. Any intervention into the activities of the prosecutor, investigator or the person in charge of inquiry, with the purpose of hindrance to the comprehensive, complete and objective investigation of the case, is punished with a fine in the amount of 100 to 300 minimal salaries, or with arrest for the term of 1-3 months.
3. The actions envisaged in part 1 or 2 of this Article, committed by a person by abuse of official position, are punished with a fine in the amount of 300 to 500 minimal salaries, or with imprisonment for the term of up to 4 years, with deprivation of the right to hold certain posts or practice certain activities for up to 3 years.

Article 333. False crime reporting.

1. False crime reporting, if the person consciously provided false information, is punished with a fine in the amount of 200 to 400 minimal salaries, or correctional labor for 1-2 years, or with arrest for the term of 1-3 months, or with imprisonment for the term of up to 2 years.
2. The same action which
1) was accompanied with accusation of a grave or particularly grave crime;
2) was accompanied with artificial creation of evidence of accusation,
3) for mercenary purposes, is punished with imprisonment for the term of up to 5 years.

Article 334. Concealment of crime.

1. Concealment of a grave or a particularly grave crime, as well as tools and means of the crime, crime traces or criminally acquired items, which had not been previously promised, is punished with a fine in the amount of 300 to 500 minimal salaries, or with arrest for the term of 1-3 months, or with imprisonment for the term of up to 2 years.
2. The spouse of the person who committed a crime and one’s close relatives are not subject to criminal liability for concealment of the crime which had not been previously promised.

Article 335. Failure to report crime.

1. Failure to report a surely known grave or particularly grave crime, is punished with a fine in the amount of 300-500 minimal salaries, or arrest for 1-3 months, or imprisonment for up to 2 years.
2. The spouse of the person who committed a crime and his close relatives are not subject to criminal liability for the failure to report about the crime.

Article 336. Subjecting an obviously innocent person to criminal liability.

1. Subjecting a person to criminal liability for a unconfirmed crime or without factual or sufficient data about participation of the person in the crime, or elements of crime in the person’s action, is punished with imprisonment for the term of up to 5 years.
2. The same action which negligently caused grave consequences, is punished with imprisonment for the term of 2 to 6 years.
3. The same action which willfully caused grave consequences, is punished with imprisonment for 4-8 years, deprivation of the right to hold certain posts or practice certain activities for up to 3 years.
4. The act envisaged in part 1, 2 or 3 of this Article, accompanied with:
1) accusation of a grave or particularly grave crime;
2) forgery of artificial evidence for accusation, is punished with imprisonment for 6-10 years, deprivation of the right to hold certain posts or practice certain activities for up to
3 years

Article 337. Hindrance to the appearance or testimony of the witness or the aggrieved.

Hindrance to the appearance or testimony of the witness or the aggrieved person to the court, to investigation bodies, committed by violence, by threat of violence or other illegal acts, is punished with a fine in the amount of 300 to 500 minimal salaries, or with arrest for the term of up to 3 months, or with imprisonment for the term of up to 2 years.

Article 338. Obviously false testimony or obviously false conclusion, or obviously incorrect translation.

1. Obviously false testimony of the witness or the aggrieved person during the preliminary investigation or in court, or the expert’s obviously false conclusion, as well as, the translator’s obviously incorrect translation, is punished with a fine in the amount of 100 to 300 minimal salaries, correctional labor for up to 2 years, or with arrest for the term of up to 3 months.
2. The same action that:
1) Involved charges of committal of a grave or particularly grave crime;
2) was accompanied with artificial creation of evidence of the prosecution;
3) committed with mercenary purposes,is punished with imprisonment for the term of up to 5 years.
3. In cases envisaged in law, the person who refuses to testify is not subject to criminal liability, provided he during the preliminary investigation or court trial, prior to the sentence or ruling of the court, made a voluntarily statement about the falsehood of his testimony, conclusion or translation.

Article 339. Refusal from testimony.

1. Refusal from testimony by a witness or the aggrieved person, is punished with a fine in the amount of 50 to 100 minimal salaries, or correctional labor for up to 1 year, or with arrest for the term of up to 2 months.
2. The person who refuses to testify against one’s spouse or close relative is exempted from criminal liability.
Article 340. Bribing or forcing to make a false testimony, or false conclusion, or incorrect translation.
1. Bribing the witness or the aggrieved, as well as the translator, with the purpose of false testimony, or false conclusion, or incorrect translation, is punished with a fine in
the amount of 200 to 400 minimal salaries, or correctional labor for up to 2 years, or with
arrest for the term of up to 2 months.
2. Forcing the witness or the aggrieved person to make a false testimony, the expert, to false conclusion, or the translator, to false translation, as well as, forcing to evade testimony, which was accompanied with blackmail, threat, inflicting damage to health, threat to destroy property, is punished with a fine in the amount of 300 to 500 minimal salaries, or with arrest for the term of 1-3 months, or with imprisonment for the term of
up to 3 years.
3. The actions envisaged in parts 1 or 2 of this Article committed with violence not dangerous for the health of mentioned persons, is punished with imprisonment for the term of up to 5 years.
4. The actions envisaged in parts 1, 2 or 3 of this Article committed:
1) by an organized group;
2) with violence dangerous for the health of mentioned persons, is punished with imprisonment for the term of 3 to 7 years.

Article 341. Forcing testimony by the judge, by the prosecutor, by the investigator or by the person in charge of inquiry.

1. Forcing the suspect, the accused, the defendant, the aggrieved, the witness or the expert, or the translator, by the judge, the prosecutor, the investigator or person in charge of inquiry, by using extortion or any other illegal action, to make a false testimony, conclusion or translation, is punished with deprivation of the right to hold certain posts or practice certain activities for up to 5 years, or with arrest for the term of up to 3 months, or with imprisonment for the term of up to 2 years.
2. The same action committed by the persons mentioned in part 1 by using torture, insult or other violence, are punished with imprisonment for the term of 3 to 8 years, with or without deprivation of the right to hold certain posts or practice certain activities for up to 3 years.
3. The actions envisaged in parts 1 or 2 of this Article, which caused grave consequences, are punished with imprisonment for the term of 6 to 12 years, with deprivation of the right to hold certain posts or practice certain activities for up to 3 years.

Article 342. Divulging the data of inquiry or investigation.

Divulging the data of inquiry or investigation without permission of the prosecutor, investigator or the person in charge of inquiry, is punished with a fine in the amount of
100-300 minimal salaries, or correctional labor for up to 2 years, or arrest for up to 1 month.

Article 343. Contemptuous treatment of court.

1. Contemptuous treatment of court which was expressed in insulting the participants of the trial, is punished with a fine in the amount of 100 to 300 minimal salaries, or with arrest for 1-2 months.
2. The same action expressed in the insult of the judge with respect to the execution of official duties of the latter, is punished with a fine in the amount of 200 to 500 minimal salaries, or correctional labor for 1-2 years, or with arrest for 2-3 months.

Article 344. Slandering the judge, the prosecutor, the investigator or the person in charge of inquiry, marshal of the court.

1. Slandering the prosecutor, the investigator or the person in charge of inquiry, marshal of the court, in relation to the preliminary investigation, the court sentence, the verdict or execution of another court act, is punished with a fine in the amount of 100 to
300 minimal salaries, or correctional labor for 1-2 years, or with arrest for the term of 1-3 months, or imprisonment for up to 2 years.
2. The same action committed in relation to a judge concerning the trial of the case or its materials in court, is punished with a fine in the amount of 300 to 500 minimal salaries, or correctional labor for up to 2 years, or with arrest for the term of 1-3 months, or with imprisonment for the term of up to 3 years.
3. The actions envisaged in parts 1 or 2 of this Article, which were accompanied with accusing a person of a grave or particularly grave crime, is punished with imprisonment for the term of up to 4 years.

Article 345. Illegal treatment of property under arrest or forfeiture.

1. Abuse, alienation, concealment or illegal transfer to another person of property under arrest or forfeiture by the person who was in charge of this property, as well as banking transactions by an employee of a financial institution using arrested funds (deposits), is punished with a fine in the amount of 200-400 minimal salaries, or arrest for 1-3 months, or imprisonment for up 2 years.
2. Concealment or sale of property subject to forfeiture, as well as other evasion from the execution of the effective court ruling on the forfeiture of the property, is punished with a fine in the amount of 300-500 minimal salaries, or imprisonment for up 3 years, and a fine in the amount of 50 minimal salaries.

Article 346. Willful failure by a personal guarantor to implement one’s obligations.

Willful failure by a personal guarantor to implement one’s obligations as a result of which the suspect or the accused evaded from investigation or trial, is punished with a fine in the amount of 300-500 minimal salaries, or correctional labor for up to 2 years, or imprisonment for up to 2 years.

Article 347. Threat or violence in relation to preliminary investigation or administration of justice.

1. Threat to murder a judge or his close relatives, to inflict damage to health, destroy or damage property, concerned with the trial of the case or material in court, is punished with a fine in the amount of 300 to 500 minimal salaries, or with imprisonment for the term of up to 3 years.
2. The same action committed against a prosecutor, an investigator, person in charge of inquiry, defense lawyer, expert, court marshal or their relatives, concerning the preliminary investigation, the trial of the case or material in court, the sentence, verdict
or other act, is punished with a fine in the amount of 200 to 400 minimal salaries, or with arrest for the term of 3 to 6 months, or with imprisonment for the term of up to 2 years.
3. The action envisaged in parts 1 or 2 of this Article, committed with violence not dangerous for life or health, is punished with imprisonment for the term of up to 5 years.
4. The action envisaged in parts 1, 2 or 3 of this Article, committed with violence dangerous for life or health, is punished with imprisonment for the term of 5 to 10 years.

Article 348. Obviously illegal detention or arrest.

1. Obviously illegal detention, is punished with arrest for the term of 2-3 months, or with imprisonment for the term of up to 2 years, or with deprivation of the right to hold
certain posts or practice certain activities for up to 3 years.
2. Obviously illegal arrest, or keeping under obviously illegal arrest, is punished with imprisonment for the term of up to 4 years, with deprivation of the right to hold certain posts or practice certain activities for up to 3 years.
3. Actions envisaged in parts 1 or 2 of this Article, which negligently caused grave consequences are punished with imprisonment for the term of 3 to 8 years, with deprivation of the right to hold certain posts or practice certain activities for up to 3 years.

Article 349. Forgery of evidence.

1. Forgery of evidence by a person or his representative participating in a civil case, is punished with a fine in the amount of 300 to 500 minimal salaries, or correctional labor for 1-2 years, or with arrest for the term of 1-2 months.
2. Forgery of evidence by a person in charge of inquiry, the investigator, the prosecutor or defense lawyer in a criminal case, is punished with imprisonment for the term of up to
3 years, with or without deprivation of the right to hold certain posts or practice certain activities for up to 3 years.
3. Forgery of evidence in a criminal case by persons mentioned in parts 1 or 2 of this
Article, which was:
1) committed concerning cases with grave or particularly grave crimes;
2) negligently caused grave consequences, is punished with imprisonment for the term of 3 to 7 years, with or without deprivation of the right to hold certain posts or practice certain activities for up to 3 years.

Article 350. Entrapment for bribe or commercial bribe.

Entrapment for bribe or commercial bribe, i.e. to create artificial evidence or to blackmail an official or an executive or a manager of a commercial or other organization, an attempt to impose on them money, securities, other property or property services, is punished with a fine in the amount of 300-500 minimal salaries, or imprisonment for up
to 5 years, with or without deprivation of the right to hold certain posts or practice certain activities for up to 3 years.

Article 351. Illegal exemption from criminal liability.

Illegal exemption of a suspect or accused from criminal liability by the judge,
investigator or person in charge of inquiry, is punished with imprisonment for the term of
2 to 7 years, with deprivation of the right to hold certain posts or practice certain activities for up to 3 years.
.

Article 352. Adoption of an obviously unjust court sentence, verdict or other court act.

1. Adoption of an obviously unjust court sentence, verdict or other court act by the judge for mercenary purposes or for other personal motives, is punished with a fine in the amount of 300 to 500 minimal salaries, with deprivation of the right to hold certain posts or practice certain activities for up to 5 years, or with imprisonment for the term of up to 3 years.
2. The same action which negligently caused grave consequences, is punished with imprisonment for the term of 2 to 4 years, with or without deprivation of the right to hold certain posts or practice certain activities for up to 3 years.
3. The same action which willfully caused grave consequences, is punished with imprisonment for the term of 3 to 7 years, with or without deprivation of the right to hold certain posts or practice certain activities for up to 3 years.

Article 353. Failure to carry out a court act.

Willful failure by an official to carry out an effective court sentence, verdict or other court act, or hindrance to their implementation, is punished with a fine in the amount of 300 to
500 minimal salaries, or with arrest for the term of 1-3 months, or with imprisonment for the term of up to 2 years.

Article 354. Evasion from serving a sentence in the form of imprisonment.

Evasion by the convict from serving the imprisonment after expiration of the short-term departure from the place of imprisonment, allowed to the convict for a short period, or evasion after postponement due to suspended execution of the sentence, is punished with imprisonment for the term of up to 2 years.

Article 355. Escape from the place of imprisonment, arrest or custody.

1. Escape from the place of imprisonment or arrest or custody, is punished with imprisonment for the term of up to 3 years.
2. The same action, if committed:
1) by a group of persons;
2) by using violence dangerous for the life or health of another person;
3) by using weapons or other items as weapons, are punished with imprisonment for the term of up to 8 years.
3. The escaped person is exempted from criminal liability if the criminal proceedings were terminated or acquittal was made in the case for which the person was sentenced to imprisonment, arrest or custody.

Section 12.

Crimes against military service.

Chapter 32.

Crimes against military service.

Article 356. Failure to carry out an order.

1. Failure by a subordinate to carry out a properly given legitimate order, which caused essential damage to the interests of service, is punished with arrest for the term of up to
3 months, or with disciplinary battalion for the term of up to 2 years, or with
imprisonment for the term of up to 2 years.
2. The same action committed by a group, or that caused grave consequences, is punished with imprisonment for the term of up to 5 years.
3. The actions envisaged in parts 1 or 2 of this Article, committed during martial law, in war conditions or military actions, are punished with imprisonment for the term of up 5 to
15 years.
4. Failure to carry out an order as a result negligence or bad faith, which caused grave consequences, is punished with arrest for the term of up to 3 months, or with
disciplinary battalion for the term of up to 1 year, or with imprisonment for the term of up to 1 year.
5. The subjects of the crimes against military service in this Chapter are the persons who serve in the armed forces of the Republic of Armenia, in other forces of the Republic of Armenia based on conscription or persons serving under contract, as well as the ones serving during training sessions.

Article 357. Resistance to commander or forcing him to breach his service duties.

1. Resistance to commander, as well as, to another person who performs his military duties, or forcing him to breach his service duties, which was accompanied with violence or with a threat of violence, is punished with disciplinary battalion for the term of up to 2 years, or with imprisonment for the term of up to 3 years.
2. The same actions committed:
1) by a group of persons;
2) by using weapons;
3) causing grave or medium-gravity damage to health, or other grave consequences, are punished with imprisonment for the term of 2 to 8 years.
3. Actions envisaged in parts 1 or 2 of this Article committed in conditions of martial law, in war conditions or during military actions, are punished with imprisonment for the term of 7 to 13 years.

Article 358. Violence against the commander.

1. Battery or other violent actions against the commander related to the performance of his military duties, is punished with disciplinary battalion for the term of up to 2 years, or with imprisonment for the term of up to 5 years.
2. The same actions committed:
1) by a group of persons;
2) by using weapons;
3) causing grave or medium-gravity to health, or other grave consequences, is punished with imprisonment for the term of 3 to 12 years.
3. Actions envisaged in parts 1 or 2 of this Article committed in conditions of martial law, in war conditions or during military actions, are punished with imprisonment for the term of 7 to 13 years.

Article 359. Breach of relations, prescribed by field manuals, between not subordinated servicemen.

1. 1. Breach of relations, prescribed by field manuals, between servicemen not subordinated to each other, expressed in humiliation of the person’s honor and self- esteem, persecution or violence, is punished with arrest for the term of up to 3 months, or with disciplinary battalion for the term of up to 2 years, or with imprisonment for the term of up to 3 years.
2. The same action
1) committed against two or more persons;
2) by a group of persons;
3) by using weapons or other items used for inflicting bodily injuries;
4) causing medium-gravity to health, is punished with imprisonment for the term of up to 5 years.
3. Actions envisaged in parts 1 or 2 of this Article which caused grave consequences, are punished with imprisonment for 4-8 years.
4. Actions envisaged in parts 1, 2 or 3 of this Article which were committed in conditions of martial law, in war conditions or during military actions,:
are punished with imprisonment for 5-10 years.

Article 360. Insulting a serviceman.

1. Insulting a serviceman, i.e. humiliation of honor or self-esteem concerned with the implementation of one’s service duties, by another serviceman, is punished with arrest for the term of up to 2 months, or with disciplinary battalion for the term of up to 6 months.
2. The same action committed by a subordinate to a commander, as well as, by a commander to a subordinate, concerned with implementation of one’s service duties, is punished with arrest for the term of up to 3 months, or with disciplinary battalion for the term of up to 1 year, or with imprisonment for the term of up to 1 year.

Article 361. Absence without leave from the military unit or place of service.

1. Abandoning the military unit or place of service without leave by a conscript or
contract serviceman, as well as, failure to appear on time after leave, vacation, business trip, medical treatment, later than 3 days after expiration of deadline, but not longer than
1 month, as well as three times for the duration of 1-3 days within 3 months, is punished
with arrest for the term of up to 3 months, or with disciplinary battalion for the term of up to 1 year.
2. The same actions committed by servicemen serving a sentence in a disciplinary battalion, are punished with imprisonment for the term of up to 1 year.
3. Actions envisaged in part 1 of this Article, if committed by an officer or warrant- officer, are punished with arrest for the term of 1-3 months, or with imprisonment for the term of up to 2 years.
4. Actions envisaged in parts 1, 2 or 3 of this Article, if the absence without
leave lasted longer than 1 month, but for the purpose of temporary evasion from military service, are punished with imprisonment for the term of up to 3 years.
5. Actions envisaged in parts 1, 2, 3 or 4 of this Article committed by a group of people with prior agreement, are punished with imprisonment for the term of 2 to 5 years.
6. Actions envisaged in parts 1, 2, 3 or 4 of this Article committed in conditions of martial law, in war conditions or during military actions, are punished with imprisonment for the term of 3 to 8 years.
7. The servicemen who committed the actions envisaged in parts 1, 2, 3 or 4 of this Article for the first time can be exempted from criminal liability, if they were committed under dire circumstances or are exempted from criminal liability if within 3 days after absence they surrendered to their military unit, law enforcement body or other state body.

Article 362. Desertion.

1. Desertion, i.e. willful abandonment of the military unit or place of service for the purpose of total evasion from military service, as well as, failure to report for service for the same reasons, is punished with imprisonment for the term of up to 5 years.
2. Desertion committed with the granted service weapon, or by prior agreement of a group of persons, is punished with imprisonment for the term of 3 to 8 years.
3. Desertion committed during martial law, during war or military actions, imprisonment for the term of 5 to 12 years.
4. The servicemen who committed the actions envisaged in parts 1 or 2 of this Article
for the first time can be exempted from criminal liability, if these actions were committed under dire circumstances, as well as, if within 3 days after absence from service they surrendered to the military unit, place of service or to the law enforcement bodies or other state body.

Article 363. Evasion from military service by maiming or feigned disease.

1. Evasion from military service by a serviceman through maiming, feigned disease, forgery of documents or other fraud, is punished with arrest for the term of up to
3 months, or with up to 2 years in disciplinary battalion.
2. The same action committed with the purpose of total exemption from military service, is punished with imprisonment for the term of up to 5 years.
3. The action envisaged in parts 1 or 2 of this Article committed under martial law, during war or military actions, is punished with imprisonment for the term of 5 to 10 years.

Article 364. Refusal from performing one’s military duties.

1. Refusal by a serviceman from performing one’s military service or some duties thereof, if this was accompanied with their actual disruption, is punished with arrest for the term of up to 3 months, or with disciplinary battalion for the term of up to 2 years, or imprisonment for up to 2 years.
2. The same action committed by a group, is punished with imprisonment for the term of 1 to 5 years.
3. The action envisaged in parts 1 or 2 of this Article committed under martial law, during war or military actions, is punished with imprisonment for the term of 5 to 10 years.

Article 365. Violation of combat duty regulations.

1. Violation of combat duty or combat service rules for prevention of a surprise attack on the Republic of Armenia or for provision of security of the Republic of Armenia, if this action negligently caused damage or threat thereof, is punished with disciplinary battalion for the term of up to 2 years, or with imprisonment for up to 2 years.
2. The same action committed in breach of combat duty regulations as a result of negligence or bad faith and caused grave consequences, is punished with disciplinary battalion for up to 2 years, or imprisonment for the term of 2 to 7 years.
3. The action envisaged in parts 1, 2 or 3 of this Article committed under martial law, during war or military actions, is punished with imprisonment for the term of 4 to 10 years.

Article 366. Breach of border-guarding regulations.

1. Breach of border-guarding regulations by a member of border-guarding duty detail or other person performing duties in border guarding troops, if this action caused or could
cause damage to the interests of state security, is punished with disciplinary battalion for the term of up to 2 years, or with imprisonment for the term of up to 2 years.
2. The same action, committed against the regulations of border guarding service, due to negligence or bad faith, and negligently caused grave consequences, is punished with disciplinary battalion for up to 1 years, or imprisonment for the term of up to 1 year.
3. The action envisaged in parts 1 or 2 of this Article committed under martial law, during war or military actions, is punished with imprisonment for the term of 4 to 10 years.

Article 367. Breach of guarding or patrolling regulations.

1. Breach of guarding or patrolling regulations by a member of the guard or patrol group, if this action caused dangerous consequences which should have been prevented by the guard or patrol, is punished with disciplinary battalion for the term of up to 2 years, or with imprisonment for the term of up to 2 years.
2. The same action which caused grave consequences due to the breach of guarding or patrolling regulations, negligently or in bad faith, is punished with arrest of 1 to 3 months disciplinary battalion for up to 1 year, or imprisonment for the term of up to 1 year.
3. The action envisaged in parts 1 or 2 of this Article committed under martial law, during war or military actions, is punished with imprisonment for the term of 3 to 8 years.

Article 368. Breach of internal service regulations.

1. Breach of internal service regulations by a person who is part of daily duty detail of the military unit (except the guard or patrol group) which caused grave consequences, is punished with arrest for the term of up to 3 months, or with disciplinary battalion for the term of up to 2 years, or with imprisonment for the term of up to 2 years.
2. The same action which was committed as a result of negligent or careless attitude towards the rules of internal service regulations and which caused grave consequences, is punished with disciplinary battalion for the term of up to 1 year, or with imprisonment for the term of up to 1 year.
3. The same act committed under martial law, during war or military actions, is punished with imprisonment for the term of up to 6 years.

Article 369. Willful destruction or damage of military property.

1. Willful destruction or damage of weapons, ammunition, military equipment or other military property, is punished with a fine in the amount of up to 200 minimal salaries, or
with disciplinary battalion for the term of up to 1 year, or with imprisonment for the term of up to 3 years.
2. The same action which caused grave consequences, is punished with a fine in the amount of up to 300 minimal salaries, or with disciplinary battalion for the term of up to 2 years, or with imprisonment for 3-8 years.
3. The action envisaged in parts 1 or 2 of this Article committed under martial law, during war or military actions, is punished with imprisonment for 6-12 years.

Article 370. Destruction or damage to military property by negligence.

Negligent destruction or damage of weapons, ammunition, military equipment or other military property, which caused grave consequences is punished with a fine in the amount of up to 200 minimal salaries, or with disciplinary battalion for the term of up to 1 year, or with imprisonment for the term of up to 2 years.

Article 371. Embezzlement of military property.

1. Embezzlement of military property, i.e. sale by a serviceman of one’s personal items, uniform or other military property, is punished with a fine in the amount of up to 200 minimal salaries, or with disciplinary battalion for the term of up to 1 year, or with imprisonment for the term of up to 2 years.
2. Embezzlement of weapons or ammunition, is punished with disciplinary battalion for up to 2 years, or imprisonment for up to 5 years.
3. The same action committed under martial law, during war or military actions, is punished with imprisonment for 3 to 8 years.

Article 372. Loss or spoilage of military property.

1. Loss or spoilage by a serviceman of personal items, uniform, weapons, ammunition or other military property, committed by breach of safekeeping rules, is punished with a fine in the amount of up to 100 minimal salaries, or with disciplinary battalion for the term of up to 2 years.
2. The same action committed under martial law, during war or military actions, is punished with imprisonment for the term of up to 3 years.

Article 373. Breach of rules for handling weapons, ammunition and items dangerous for others.

1. Breach of rules for handling weapons, ammunition and radioactive materials, explosives and other items and devices dangerous for the environment, which negligently caused minor or medium-gravity damage to human health, is punished with disciplinary battalion for the term of up to 1 year, or with imprisonment for up to 2 years.
2. The same action committed negligently which caused grave damage to human health, or caused destruction of military equipment or other grave consequences, is punished with disciplinary battalion for up to 2 years, or with imprisonment for the term of up to 4 years.
3. The same action envisaged in parts 1 of this Article which negligently caused the human death, is punished with imprisonment for 3 to 7 years.
4. The same action envisaged in parts 1 or 2 of this Article which negligently caused the death of two or more persons, is punished with imprisonment for 4-10 years.

Article 374. Handing over weapons, ammunition, other military property, as well as materials or items dangerous for the environment to others.

Handing over weapons, ammunition, other military property, radioactive materials, explosives as well as materials or items dangerous for the environment to others, in breach of the established procedure, if the actions committed by the recipient caused human casualties or other grave consequences, is punished with disciplinary battalion for the term of up to 2 years, or with imprisonment for the term of up to 3 years.

Article 375. Abuse of power, transgression of authority or administrative dereliction.

1. Abuse of power, transgression of authority or administrative dereliction, if these acts were committed for mercenary or group-interest motives, by a commander or official, and if these inflicted essential damage, is punished with imprisonment for 2-5 years.
2. The same acts which negligently caused grave consequences, are punished with imprisonment for 3-8 years.
3. The acts envisaged in parts 1 or 2 of this Article, committed under martial law, during war or military actions, is punished with imprisonment for 7 to 13 years.

Article 376. Negligent service.

1. Negligent attitude to service by a commander or official, which caused essential damage, is punished with disciplinary battalion for up to 2 years, or imprisonment for up to 3 years.
2. The same acts, if they negligently caused grave consequences are punished with imprisonment for 3-6 years.
3. The acts envisaged in parts 1 or 2 of this Article, committed under martial law, during war or military actions, is punished with imprisonment for 4 to 8 years.

Article 377. Breach of rules for driving or operating vehicles.

1. Breach of rules for driving or operating combat, special or transportation vehicles, which negligently caused medium-gravity or grave damage to human health or other severe consequences, is punished with arrest for up to 3 months, or with disciplinary battalion for the term of up to 1 year, or with imprisonment for the term of up to 1 year, with or without deprivation of the right to hold certain posts or practice certain activities for up to 2 years.
2. The same action which negligently caused human death, is punished with imprisonment for the term of up to 5 years, with or without deprivation of the right to hold certain posts or practice certain activities for up to 3 years.
3. Actions envisaged in part 1 or 2 of this Article which negligently caused the death of two or more persons, are punished with imprisonment for 4-10 years.

Article 378. Breach of rules for flights or their preparation.

1. Breach of rules for flights of military aircraft, their preparation or operation which caused human death or other grave consequences, is punished with imprisonment for the term of 2 to 6 years.
2. The acts envisaged in part 1 of this Article, which negligently caused the death of two or more persons, is punished with imprisonment for 4-10 years.

Article 379. Abandonment or hand-over of weapons and ammunition to the enemy.

Hand-over or leaving to the enemy of weapons and ammunition by the commander, as well as, abandonment of fortifications, military equipment or other military hardware to the enemy not caused by combat situation, in the absence of elements of high treason, is punished with imprisonment for the term of 10 to 15 years.

Article 380. Willful abandonment of battle field or refusal to use weapons.

1. Willful abandonment of battle field or refusal to use weapons is punished with imprisonment for 8-12 years.
2. The same action committed by a group of people with prior agreement, is punished with imprisonment for 10-15 years.
Article 381. Voluntary surrender.
Voluntary surrender due to cowardice is punished with imprisonment for the term of 8 to
15 years.

Article 382. Criminal actions of a POW.

1. Voluntary participation of a POW in work of military significance or other activities which obviously can inflict damage to the Republic of Armenia or its allies, if there are no elements of high treason, is punished with imprisonment for the term of 3 to 8 years.
2. Using violence against other POWs or cruel treatment of POWs by their monitor
POW, is punished with imprisonment for the term of 2 to 8 years.
3. Committal by a POW of actions with mercenary purposes or to win good disposition of the enemy which is detrimental to other POWs, is punished with imprisonment for the term of up to 2 years.

Article 383. Plunder.

Theft of items from the dead and wounded in the battlefield is punished with imprisonment for the term of 2 to 8 years.

Section 13.

Crimes against peace and human security

Chapter 33.

Crimes against peace and human security

Article 384. Aggressive war.

1. Planning or preparing an aggressive war is punished with imprisonment for the term from 5 to 10 years.
2. Starting or conducting an aggressive war is punished with imprisonment for the term from 8 to 15 years.

Article 385. Public calls for aggressive war.

1. Public calls for starting an aggressive war are punished with a fine from 100-fold minimal salaries to 100-200 minimal salaries, or with imprisonment for the term of up to
3 years.
2. The same actions which were implemented by mass media or by the highest state authority, are punished with a fine from 300-500 minimal salaries, or with imprisonment for the term of 2 to 5 years, by deprivation of the right to hold certain posts or practice certain activities for up to 3 years.
3. By the highest state authority in this Article, we mean the President of the Republic of Armenia, the members of the Government of the Republic of Armenia, the members of the National Assembly of the Republic of Armenia.

Article 386. Manufacture or proliferation of mass destruction weapons.

Creation, production, acquisition or realization of chemical, biological or other types of weapons prohibited by international agreements, transfer of raw materials or fissionable materials to a country that does not possess nuclear weapons, providing anyone with mass destruction weapons prohibited in international agreements or components necessary for its production, is punished with imprisonment for the term from 4 to 8 years.

Article 387. Application of prohibited methods of war.

1. Application of methods prohibited by international agreements in military actions or armed conflicts, is punished with imprisonment for the term of up to 15 years.
2. Application or testing of mass destruction weapons prohibited in international agreements is punished with imprisonment from 10 to 15 years, or to life.

Article 388. Terrorism against the representative of a foreign country or international organization.

1. Assault on the representative of foreign states or international organizations, or kidnapping, or deprivation of freedom, if these actions were committed with the purpose of provoking war, or complication of international relations, is punished with imprisonment for the term of 5 to 12 years.
2. The murder of the representative of foreign states or international organizations, if this action was committed with the purpose of provoking war, or complication of international relations, is punished with imprisonment for the term of 10 to 15 years or for life.

Article 389. International terrorism

International terrorism, i.e., organization or implementation of an explosion or arson or other acts in the territory of a foreign sate, with the purpose of international complications or provocation of war or destabilization of a foreign state, aimed at the destruction of people, or bodily injuries, destruction or spoilage of facilities, roads and means of transportation, communications, or other assets, is punished with imprisonment for 10-15 years, or for life.

Article 390. Serious breach of international humanitarian law during armed conflicts.

1. The following serious violations of international humanitarian norms during armed conflict against persons not immediately engaged in military actions or defenseless persons, the injured, ill, medical personnel or clergy, sanitary units or sanitary means of transportation, POWs, civilians, civil population, refugees, protected persons or other protected persons during military actions:
1) murder,
2) torture and inhuman treatment, including biological experiments;
3) willfully inflicted serious sufferance or other actions threatening man’s physical or mental state, is punished with imprisonment for 8-15 years, or for life.
2. The committal of the following acts seriously violating international norms with respect to persons and facilities mentioned in part 1 of this Article:
1) inflicting damage to health,
2) forcing a protected person or POW to serve in the opponent army,
3) deprivation of a protected person or POW from impartial court trial,
4) illegal deportation, removal and arrest of a protected person, or deprivation of freedom otherwise,
5) taking hostages,
6) illegal, willful destruction or realization of property not caused by military necessity, is punished with imprisonment for 5-12 years.
3. The following acts seriously breaching international humanitarian norms, causing grave damage to human physical or mental state during armed conflicts:
1) assault on civilian population or individual civilians;
2) not selective assault which inflicts damage to the civilian population or civilian facilities, if it is obvious that such assault will cause large losses amongst civilians or extremely large losses to civilian facilities, if such damages are redundant for the achievement of specific and immediate military supremacy;
3) assault on facilities and equipment containing hazardous forces, if it is obvious that the assault will cause extremely large damage to civilian facilities, if such damages are redundant for the achievement of specific and immediate military supremacy;
4) targeting unprotected areas and demilitarized zones,
5) assault on a person who, obviously for the perpetrator, ceased immediate
participation in military actions, is punished with imprisonment for 10-15 years, of for life.
4. The following acts seriously breaching the norms of international humanitarian law during armed conflicts:
1) re-population by the aggressor state of part of one’s own population in the occupied territories, or depopulation of the whole population or part thereof in the occupied territory, or movement within the occupied territory or beyond its boundaries,
2) unjustified delay in the repatriation of POWs or civilians,
3) humiliation of a person’s self-esteem, based on apartheid or racial discrimination, application of inhuman and other humiliating practices,
4) targeting specially protected, clearly marked, cultural, spiritual and historical monuments, works of art, ceremonial places, and inflicting large damage to the latter as a result of assault, if these facilities are not in near proximity from military objectives and if there is no information attesting to the use of these historical monuments, works of art, ceremonial places by the enemy for military purposes, is punished with imprisonment
for 8-12 years,
5. During armed conflicts, medical intervention not necessitated by the health condition of the persons under jurisdiction of the enemy, arrested or otherwise detained, and detrimental for the physical or mental condition of the latter violating universally recognized medical norms, particularly, even with consent of these persons, inflicting physical injuries to people, subjecting them to medical or scientific experiments, harvesting parts of body or tissues for transplantation,
is punished with imprisonment for 8-12 years.
6. Other violations of the norms of international humanitarian law, agreements envisaged by international agreements during armed conflicts:
is punished with imprisonment for up to 5 years.

Article 391. Inaction or making an illegal command during armed conflict.

1. During armed conflict, failure to take all possible measures by the commander or official, within the authority of the latter, to prevent crimes under Articles 387, 390 by the subordinates, if the commander knew or had information, which in the given situation should have helped him to conclude that the subordinate is committing or tends to commit an offence, and if within his authority, he did not take all possible measures to prohibit or to prevent this violation,
is punished with imprisonment for 5-10 years.
2. The same action which was committed recklessly, is punished with imprisonment for
2-5 years.
3. During armed conflict, an order by the commander or official to the subordinate not spare anybody’s life or other obviously criminal order, aimed at the committal of crimes envisaged in Articles 387, 390, is punished with imprisonment for 5-15 years.

Article 392. Crimes against human security.

Deportation, illegal arrest, enslavement, mass and regular execution without trial, kidnapping followed by disappearance, torture or cruel treatment of civilians, due to racial, national, ethnic identity, political views and religion, is punished with imprisonment for 7-15 years or for life.

Article 393. Genocide.

The actions aimed at the complete or partial extermination of national, ethnic, racial or religious groups by means of killing the members of this group, inflicting severe damage to their health, violently preventing them from childbearing, enforced hand-over of children, violent re-population, or physical elimination of the members of this group, are punished with imprisonment for the term of 13 to 15 years or with life sentence.

Article 394. Ecocide.

Mass destruction of flora or fauna, poisoning the environment, the soils or water resources, as well as implementation of other actions causing an ecological catastrophe, is punished with imprisonment for the term of 10 to 15 years.

Article 395. Mercenaries.

1. Recruitment of mercenaries, mercenary training, financing or supporting them materially in any other way, as well as using them in armed conflicts or military actions, is punished with imprisonment for the term of 5 to 10 years.
2. The act envisaged in part 1 of this Article committed
1) by abuse of official position;
2) involvement of obvious minors, is punished with imprisonment for 7-12 years.
3. The participation of a mercenary in armed conflicts or military actions is punished with imprisonment for 3-7 years.
4. A mercenary is a specially recruited person who acts in order to receive financial compensation and is not a citizen of the state participating in the armed conflicts or military actions, does not permanently reside in its territory, is not a member of the armed forces of the state participating in the armed conflicts or military actions, and is not sent by another state to carry out official duties in the armed forces.

Article 396. Assault on persons or organizations under international protection.

1. Assault on the employees of foreign states or international organizations under international protection, or on family members residing with them, on office or residential buildings or means of transportation of persons under international protection, if these actions were committed with the purpose of provoking war, or complication of international relations, is punished with imprisonment for the term of 3 to 7 years.
2. The same actions which negligently caused human death, heavy damage to health or destruction of property or important documents, is punished with imprisonment for the term of 3 to 12 years.

Article 397. Illegal use of identification signs protected by international treaties.

During military actions, the use of the symbols and insignia of the Red Cross or Red Crescent protected by international treaties, the signs envisaged for marking cultural values or other protective signs, or the flag or national identification symbols of the enemy or a neutral state, or the flags of international organizations, in breach of international treaties and international law, is punished with correctional labor for 1-
2 years or imprisonment for up to 3 years.

Section 14. Closing provisions. Chapter 34.

Closing provisions.

Article 398. Making the law effective.

This Code comes into effect by a special law.

PRESIDENT OF THE REPUBLIC OF ARMENIA R. KOCHARIAN

Yerevan, April 29, 2003

AL-528

05.11.2003
09.06.2004
14.12.2004
14.12.2004
24.12.2004
20.05.2005
07.07.2005
04.10.2005
04.10.2005
08.12.2005
16.12.2005
16.12.2005
16.12.2005
25.05.2006
01.06.2006
01.06.2006

01.06.2006
01.06.2006
15.06.2006
15.06.2006
15.11.2006
28.11.2006
05.12.2006
22.12.2006
25.12.2006
25.12.2006
22.02.2007
26.02.2007
09.04.2007
09.04.2007
28.11.2007
28.11.2007
28.11.2007
30.04.2008
19.05.2008
26.05.2008
26.05.2008
22.10.2008
26.12.2008

18.03.2009
18.03.2009
10.06.2009
17.09.2009
07.10.2009
18.11.2009
04.02.2010
17.03.2010
08.04.2010
18.05.2010
24.06.2010
05.10.2010
26.10.2010
21.12.2010
22.12.2010
22.12.2010
08.02.2011
09.02.2011
01.03.2011
14.04.2011
23.05.2011
26.05.2011
26.05.2011

23.06.2011
23.06.2011
14.09.2011
29.11.2011
30.11.2011
07.12.2011
08.12.2011
09.02.2012
27.02.2012
19.03.2012
05.02.2013
30.04.2013
30.04.2013
02.05.2013
12.11.2013
05.12.2013
16.05.2014
19.05.2014
10.06.2014
21.06.2014
21.06.2014
21.06.2014
17.12.2014

09.06.2015
21.12.2015
16.05.2016
17.05.2016
17.05.2016
25.05.2016
17.06.2016
17.06.2016
29.09.2016
19.10.2016
20.10.2016
20.10.2016
06.12.2016
16.12.2016
16.12.2016
16.12.2016
28.02.2017
01.03.201 7
01.03.201 7

http://www.parliament.am/legislation.php?sel=show&ID=1349&lang=enghttp://www.parliament.am/le
gislation.php?sel=show&ID=1349&lang=engjavascript:window.print()

Հայաստանի Հանրապետությանքրեական Օրենսգիրք, Ընդունվել է 18.04.2003

ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ
ՔՐԵԱԿԱՆ ՕՐԵՆՍԳԻՐՔ

Ընդունվել է 18.04.2003

Հոդված 1. Հայաստանի Հանրապետության քրեական օրենսդրությունը

1. Հայաստանի Հանրապետության քրեական օրենսդրությունը բաղկացած է սույն

օրենսգրքից: Քրեական պատասխանատվություն նախատեսող նոր օրենքներն ընդգրկվում են
Հայաստանի Հանրապետության քրեական օրենսգրքում:

2. Հայաստանի Հանրապետության քրեական օրենսգիրքը հիմնվում է Հայաստանի Հանրապետության Սահմանադրության եւ միջազգային իրավունքի սկզբունքների ու նորմերի վրա:

Հոդված 2. Հայաստանի Հանրապետության քրեական օրենսգրքի խնդիրները

1. Հայաստանի Հանրապետության քրեական օրենսգրքի խնդիրներն են՝ հանցավոր ոտնձգություններից պաշտպանել մարդու եւ քաղաքացու իրավունքներն ու ազատությունները, իրավաբանական անձանց իրավունքները, սեփականությունը, շրջակա միջավայրը, հասարակական կարգը եւ անվտանգությունը, սահմանադրական կարգը, խաղաղությունը եւ մարդկության անվտանգությունը, ինչպես նաեւ կանխել հանցագործությունները:

2. Այդ խնդիրների իրականացման համար Հայաստանի Հանրապետության քրեական օրենսգիրքն ամրագրում է քրեական պատասխանատվության հիմքն ու քրեական օրենսդրության սկզբունքները, որոշում, թե հանրության համար վտանգավոր որ արարքներն

են համարվում հանցագործություններ, եւ սահմանում է պատժի տեսակներ ու քրեաիրավական ներգործության այլ միջոցներ՝ դրանք կատարելու համար:

Հոդված 3. Քրեական պատասխանատվության հիմքը

Քրեական պատասխանատվության միակ հիմքը հանցանք, այսինքն՝ այնպիսի արարք կատարելն է, որն իր մեջ պարունակում է քրեական օրենքով նախատեսված հանցակազմի բոլոր հատկանիշները:

Հոդված 4. Քրեական օրենսդրության սկզբունքները

Հայաստանի Հանրապետության քրեական օրենսգիրքը հիմնվում է օրինականության, օրենքի առջեւ հավասարության, պատասխանատվության անխուսափելիության, անձնական պատասխանատվության, ըստ մեղքի պատասխանատվության, արդարության եւ պատասխանատվության անհատականացման ու մարդասիրության սկզբունքների վրա:

Հոդված 5. Օրինականության սկզբունքը

1. Արարքի հանցավորությունը, դրա պատժելիությունը եւ քրեաիրավական այլ

հետեւանքները որոշվում են միայն քրեական օրենքով:

2. Քրեական օրենքն անալոգիայով կիրառելն արգելվում է:

Հոդված 6. Օրենքի առջեւ հավասարության սկզբունքը

Հանցանք կատարած անձինք հավասար են օրենքի առջեւ եւ ենթակա են քրեական պատասխանատվության՝ անկախ սեռից, ռասայից, մաշկի գույնից, լեզվից, կրոնից, քաղաքական կամ այլ համոզմունքից, ազգային կամ սոցիալական ծագումից, ազգային փոքրամասնությանը պատկանելուց, ծննդից, գույքային կամ այլ դրությունից:

Հոդված 7. Պատասխանատվության անխուսափելիության սկզբունքը

1. Հանցանք կատարած յուրաքանչյուր անձ ենթակա է Հայաստանի Հանրապետության քրեական օրենսգրքով նախատեսված պատժի կամ քրեաիրավական այլ ներգործության:

2. Քրեական պատասխանատվությունից եւ պատժից ազատելը հնարավոր է միայն Հայաստանի Հանրապետության քրեական օրենսգրքով նախատեսված հիմքերի եւ պայմանների առկայության դեպքում:

Հոդված 8. Անձնական պատասխանատվության սկզբունքը

Անձը ենթակա է քրեական պատասխանատվության միայն անձամբ իր կատարած հանցանքի համար:

Հոդված 9. Ըստ մեղքի պատասխանատվության սկզբունքը

1. Անձը ենթակա է քրեական պատասխանատվության միայն հանրության համար վտանգավոր այնպիսի գործողության կամ անգործության եւ հանրության համար վտանգավոր հետեւանքների համար, որոնց վերաբերյալ նրա մեղքը հաստատված է իրավասու դատարանի կողմից:

2. Օբյեկտիվ մեղսայնացումը՝ առանց մեղքի վնաս պատճառելու համար քրեական պատասխանատվությունը, արգելվում է:

Հոդված 10. Արդարության եւ պատասխանատվության անհատականացման սկզբունքը

1. Հանցանք կատարած անձի նկատմամբ կիրառվող պատիժը եւ քրեաիրավական ներգործության այլ միջոցները պետք է լինեն արդարացի՝ համապատասխանեն հանցանքի ծանրությանը, դա կատարելու հանգամանքներին, հանցավորի անձնավորությանը, անհրաժեշտ եւ բավարար լինեն նրան ուղղելու եւ նոր հանցագործությունները կանխելու համար:

2. Արգելվում է անձին երկրորդ անգամ դատապարտել նույն հանցագործության համար,

բացառությամբ օրենքով նախատեսված դեպքերի:

Հոդված 11. Մարդասիրության սկզբունքը

1. Հայաստանի Հանրապետության քրեական օրենսգիրքը ծառայում է մարդու ֆիզիկական,

հոգեկան, նյութական, էկոլոգիական եւ այլ անվտանգությունն ապահովելուն:

2. Ոչ ոք չպետք է ենթարկվի խոշտանգումների կամ դաժան, անմարդկային կամ իր արժանապատվությունը նվաստացնող վերաբերմունքի կամ պատժի:

ԳԼՈՒԽ 2.
ՔՐԵԱԿԱՆ ՕՐԵՆՔԻ ԳՈՐԾՈՂՈՒԹՅՈՒՆԸ ԺԱՄԱՆԱԿԻ ԸՆԹԱՑՔՈՒՄ ԵՎ ՏԱՐԱԾՈՒԹՅԱՆ ՄԵՋ

Հոդված 12. Քրեական օրենքի գործողությունը ժամանակի ընթացքում

1. Արարքի հանցավորությունը եւ պատժելիությունը որոշվում են դա կատարելու ժամանակ գործող քրեական օրենքով:

2. Հանցանքը կատարելու ժամանակ է համարվում հանրության համար վտանգավոր գործողությունը (անգործությունը) իրականացնելու ժամանակը՝ անկախ հետեւանքները վրա հասնելու պահից:

Հոդված 13. Քրեական օրենքի հետադարձ ուժը

1. Արարքի հանցավորությունը վերացնող, պատիժը մեղմացնող կամ հանցանք կատարած անձի վիճակն այլ կերպ բարելավող օրենքը հետադարձ ուժ ունի, այսինքն՝ տարածվում է մինչեւ այդ օրենքն ուժի մեջ մտնելը համապատասխան արարք կատարած անձանց, այդ թվում՝ այն անձանց վրա, ովքեր կրում են պատիժը կամ կրել են դա, սակայն ունեն դատվածություն:

2. Արարքի հանցավորությունը սահմանող, պատիժը խստացնող կամ հանցանք կատարած անձի վիճակն այլ կերպ վատթարացնող օրենքը հետադարձ ուժ չունի:

3. Պատասխանատվությունը մասնակիորեն մեղմացնող եւ միաժամանակ պատասխանատվությունը մասնակիորեն խստացնող օրենքը հետադարձ ուժ ունի միայն այն մասով, որը մեղմացնում է պատասխանատվությունը:

Հոդված 14. Քրեական օրենքի գործողությունը Հայաստանի Հանրապետության տարածքում հանցանք կատարած անձանց նկատմամբ

1. Հայաստանի Հանրապետության տարածքում հանցանք կատարած անձը ենթակա է պատասխանատվության Հայաստանի Հանրապետության քրեական օրենսգրքով:

2. Հայաստանի Հանրապետության տարածքում կատարված է համարվում այն հանցանքը,

որը՝

1) սկսվել, շարունակվել կամ ավարտվել է Հայաստանի Հանրապետության տարածքում.

2) հանցակցությամբ կատարվել է այն անձանց հետ, ովքեր հանցավոր գործունեություն են իրականացրել այլ պետության տարածքում:

3. Հայաստանի Հանրապետության եւ այլ պետությունների տարածքում անձի կողմից հանցանք կատարելու դեպքում նրա պատասխանատվությունը վրա է հասնում Հայաստանի Հանրապետության քրեական օրենսգրքով, եթե անձը քրեական պատասխանատվության է կանչվել Հայաստանի Հանրապետության տարածքում, եւ եթե Հայաստանի Հանրապետության միջազգային պայմանագրով այլ բան նախատեսված չէ:

4. Հայաստանի Հանրապետության դրոշի տակ գտնվող կամ Հայաստանի Հանրապետության տարբերանշանը կրող նավի կամ թռիչքում գտնվող օդանավի կամ օդային այլ սարքի վրա հանցանք կատարած անձը, անկախ դրա գտնվելու վայրից, ենթակա է քրեական պատասխանատվության Հայաստանի Հանրապետության քրեական օրենսգրքով, եթե Հայաստանի Հանրապետության միջազգային պայմանագրով այլ բան նախատեսված չէ: Հայաստանի Հանրապետության քրեական օրենսգրքով պատասխանատվություն է կրում նաեւ այն անձը, ով հանցանք է կատարել Հայաստանի Հանրապետության ռազմական նավի կամ օդանավի վրա՝ անկախ դրա գտնվելու վայրից:

5. Օտարերկրյա դիվանագիտական ներկայացուցիչների եւ դիվանագիտական իմունիտետից օգտվող այլ անձանց քրեական պատասխանատվության հարցը՝ նրանց կողմից Հայաստանի Հանրապետության տարածքում հանցանք կատարելու դեպքում լուծվում է միջազգային իրավունքի նորմերին համապատասխան:

Հոդված 15. Քրեական օրենքների գործողությունը Հայաստանի Հանրապետության տարածքից դուրս հանցանք կատարած անձանց նկատմամբ

1. Հայաստանի Հանրապետության տարածքից դուրս հանցանք կատարած Հայաստանի Հանրապետության քաղաքացիները, ինչպես նաեւ Հայաստանի Հանրապետությունում մշտապես բնակվող, քաղաքացիություն չունեցող անձինք ենթակա են քրեական պատասխանատվության Հայաստանի Հանրապետության քրեական օրենսգրքով, եթե նրանց կատարած արարքը ճանաչված է հանցագործություն դրա կատարման վայրի պետության օրենսդրությամբ, եւ եթե նրանք չեն դատապարտվել այլ պետությունում: Նշված անձանց դատապարտելիս պատիժը չի կարող գերազանցել օտարերկրյա այն պետության օրենքով նախատեսված պատժի վերին սահմանը, որի տարածքում կատարվել է հանցանքը:

2. Հայաստանի Հանրապետության տարածքից դուրս գտնվող Հայաստանի Հանրապետության քաղաքացիները եւ Հայաստանի Հանրապետությունում մշտապես բնակվող եւ քաղաքացիություն չունեցող անձինք սույն օրենսգրքի 384-րդ, 386-391-րդ, 393-397-րդ հոդվածներով նախատեսված հանցանքները կատարելու համար ենթակա են քրեական պատասխանատվության Հայաստանի Հանրապետության քրեական օրենսգրքով՝ անկախ հանցանքը կատարելու վայրի պետության քրեական օրենսգրքով այդ արարքը նախատեսված լինելուց կամ չլինելուց:

3. Օտարերկրյա քաղաքացիները եւ Հայաստանի Հանրապետությունում մշտապես չբնակվող, քաղաքացիություն չունեցող անձինք, ովքեր հանցանքը կատարել են Հայաստանի Հանրապետության տարածքից դուրս, ենթակա են քրեական պատասխանատվության Հայաստանի Հանրապետության քրեական օրենսգրքով, եթե նրանք կատարել են՝

1) այնպիսի հանցագործություններ, որոնք նախատեսված են Հայաստանի Հանրապետության միջազգային պայմանագրով.

2) այնպիսի ծանր կամ առանձնապես ծանր հանցագործություններ, որոնք ուղղված են Հայաստանի Հանրապետության շահերի կամ Հայաստանի Հանրապետության քաղաքացիների իրավունքների եւ ազատությունների դեմ:

4. Սույն հոդվածի երրորդ մասում սահմանված նորմերը կիրառվում են, եթե օտարերկրյա քաղաքացիները եւ Հայաստանի Հանրապետությունում մշտապես չբնակվող, քաղաքացիություն չունեցող անձինք տվյալ հանցագործության համար չեն դատապարտվել մեկ այլ պետությունում եւ քրեական պատասխանատվության են ենթարկվում Հայաստանի Հանրապետության տարածքում:

Հոդված 16. Հանցանք կատարած անձանց հանձնելը

1. Այլ պետության տարածքում հանցանք կատարած Հայաստանի Հանրապետության քաղաքացիներն այլ պետության չեն հանձնվում:

2. Հայաստանի Հանրապետության տարածքից դուրս հանցանք կատարած եւ Հայաստանի

Հանրապետությունում գտնվող օտարերկրյա քաղաքացիները եւ քաղաքացիություն չունեցող
անձինք, Հայաստանի Հանրապետության միջազգային պայմանագրին համապատասխան, կարող են հանձնվել օտարերկրյա պետությանը՝ քրեական պատասխանատվության ենթարկելու կամ պատիժը կրելու համար:

3. Սույն հոդվածի երկրորդ մասում նշված անձինք օտարերկրյա պետությանը չեն հանձնվում, եթե հիմնավոր պատճառներ կան ենթադրելու, որ հանձնումը պահանջվել է նրանց ռասայական, կրոնական, ազգային, որոշակի սոցիալական խմբի պատկանելության կամ քաղաքական կարծիքի պատճառով հետաքննության կամ պատժի կիրառման համար:

Ոչ ոք չպետք է հանձնվի օտարերկրյա այն պետությանը, որտեղ լուրջ վտանգ կա, որ նրան կարող են սպառնալ խոշտանգումներ կամ անմարդկային կամ նվաստացուցիչ վերաբերմունք կամ պատիժ:

4. Եթե հանցանք կատարած անձանց հանձնելը պահանջող երկրի օրենքներով տվյալ հանցագործության համար մահապատիժ է նախատեսված, ապա հանցանք կատարած անձանց հանձնումը կարող է մերժվել, եթե պահանջող կողմը պահանջ ստացող կողմին բավարարող երաշխիքներ չներկայացնի, որ մահվան դատավճիռ ի կատար չի ածվի:

5. Հանցանք կատարած անձին հանձնելուց հրաժարվելու դեպքում օտարերկրյա պետության տարածքում կատարված հանցագործությունների համար քրեական հետապնդում է իրականացվում Հայաստանի Հանրապետության օրենսդրությանը համապատասխան:

Հոդված 17. Հայաստանի Հանրապետության տարածքից դուրս անձի դատապարտվելու իրավական հետեւանքները

1. Օտարերկրյա պետության դատարանի դատավճիռը կարող է հաշվի առնվել, եթե Հայաստանի Հանրապետության քաղաքացին, օտարերկրյա քաղաքացին կամ քաղաքացիություն չունեցող անձը դատապարտվել է Հայաստանի Հանրապետության տարածքից դուրս կատարած հանցանքի համար եւ կրկին հանցանք է կատարել Հայաստանի Հանրապետության տարածքում:

2. Սույն հոդվածի առաջին մասին համապատասխան հանցագործությունների ռեցիդիվը, չկրած պատիժը կամ օտարերկրյա պետության դատարանի դատավճռի այլ իրավական հետեւանքները հաշվի են առնվում նոր հանցանքը որակելիս, պատիժ նշանակելիս, քրեական պատասխանատվությունից կամ պատժից ազատելիս:

ԲԱԺԻՆ 2. ՀԱՆՑԱԳՈՐԾՈՒԹՅՈՒՆ ԳԼՈՒԽ 3.
ՀԱՆՑԱԳՈՐԾՈՒԹՅԱՆ ՀԱՍԿԱՑՈՒԹՅՈՒՆԸ ԵՎ ՏԵՍԱԿՆԵՐԸ

Հոդված 18. Հանցագործության հասկացությունը

1. Հանցագործություն է համարվում մեղավորությամբ կատարված՝ հանրության համար վտանգավոր այն արարքը, որը նախատեսված է սույն օրենսգրքով:

2. Հանցագործություն չի համարվում այն գործողությունը կամ անգործությունը, որը թեեւ ձեւականորեն պարունակում է սույն օրենսգրքով նախատեսված որեւէ արարքի հատկանիշներ, սակայն իր նվազ կարեւորության պատճառով հասարակական վտանգավորություն չի ներկայացնում, այսինքն` ֆիզիկական կամ իրավաբանական անձին, հասարակությանը կամ պետությանը էական վնաս չի պատճառել եւ չէր կարող պատճառել:

Հոդված 19. Հանցագործության տեսակները

1. Ըստ բնույթի եւ հանրության համար վտանգավորության աստիճանի՝ հանցագործությունները դասակարգվում են՝ ոչ մեծ ծանրության, միջին ծանրության, ծանր եւ առանձնապես ծանր հանցագործությունների:

2. Ոչ մեծ ծանրության հանցագործություններ են համարվում դիտավորությամբ կատարված

այն արարքները, որոնց համար սույն օրենսգրքով նախատեսված առավելագույն պատիժը չի գերազանցում երկու տարի ժամկետով ազատազրկումը, կամ որոնց համար նախատեսված է ազատազրկման հետ կապ չունեցող պատիժ, ինչպես նաեւ անզգուշությամբ կատարված այն արարքները, որոնց համար սույն օրենսգրքով նախատեսված առավելագույն պատիժը չի գերազանցում երեք տարի ժամկետով ազատազրկումը:

3. Միջին ծանրության հանցագործություններ են համարվում դիտավորությամբ կատարված

այն արարքները, որոնց համար սույն օրենսգրքով նախատեսված առավելագույն պատիժը չի գերազանցում հինգ տարի ժամկետով ազատազրկումը, ինչպես նաեւ անզգուշությամբ կատարված այն արարքները, որոնց համար սույն օրենսգրքով նախատեսված առավելագույն պատիժը չի գերազանցում տասը տարի ժամկետով ազատազրկումը:

4. Ծանր հանցագործություններ են համարվում դիտավորությամբ կատարված այն արարքները, որոնց համար սույն օրենսգրքով նախատեսված առավելագույն պատիժը չի գերազանցում տասը տարի ժամկետով ազատազրկումը:

5. Առանձնապես ծանր հանցագործություններ են համարվում դիտավորությամբ կատարված

այն արարքները, որոնց համար սույն օրենսգրքով նախատեսված է առավելագույն պատիժ՝
ազատազրկում տասը տարուց ավելի ժամկետով կամ ցմահ ազատազրկում:

Հոդված 20. Հանցագործությունների համակցությունը

1. Հանցագործությունների համակցություն է համարվում՝

1) սույն օրենսգրքի տարբեր հոդվածներով կամ նույն հոդվածի տարբեր մասերով նախատեսված երկու կամ ավելի հանցանք կատարելը, որոնցից ոչ մեկի համար անձը դատապարտված չի եղել.

2) այնպիսի մեկ գործողությունը (անգործությունը), որը պարունակում է սույն օրենսգրքի երկու կամ ավելի հոդվածներով նախատեսված հանցագործությունների հատկանիշներ:

2. Հանցագործությունների համակցության դեպքում անձը պատասխանատվություն է կրում յուրաքանչյուր հանցագործության համար՝ սույն օրենսգրքի համապատասխան հոդվածով կամ հոդվածի մասով:

Հոդված 21. Հանցագործությունների կրկնակիությունը

1. Հանցագործությունների կրկնակիություն է համարվում սույն օրենսգրքի Հատուկ մասի միեւնույն հոդվածով կամ հոդվածի մասով նախատեսված երկու կամ ավելի հանցանք կատարելը:

2. Սույն հոդվածի առաջին մասով նախատեսված կրկնակիությունը բացակայում է շարունակվող հանցագործության դեպքում, որը բաղկացած է միասնական հանցավոր մտադրությամբ միավորված երկու կամ ավելի արարքից:

3. Սույն օրենսգրքի տարբեր հոդվածներով նախատեսված երկու կամ ավելի հանցանք կատարելը կրկնակի է համարվում միայն սույն օրենսգրքի Հատուկ մասով նախատեսված դեպքերում:

4. Կրկնակիությունը բացակայում է, եթե նախկինում կատարած հանցանքի համար անձը քրեական պատասխանատվությունից ազատվել է օրենքով սահմանված հիմքերով, կամ այդ հանցանքի համար դատվածությունը մարվել է կամ հանվել:

Հոդված 22. Հանցագործությունների ռեցիդիվը

1. Հանցագործությունների ռեցիդիվ է համարվում դիտավորությամբ հանցանք կատարելն այն անձի կողմից, ով դատվածություն ունի նախկինում դիտավորությամբ կատարված հանցանքի համար:

2. Հանցագործությունների ռեցիդիվը վտանգավոր է համարվում՝

1) դիտավորությամբ հանցանք կատարելու դեպքում, եթե անձը նախկինում երկու անգամից

ոչ պակաս ազատազրկման է դատապարտվել դիտավորյալ հանցագործության համար.

2) ծանր հանցանք կատարելու դեպքում, եթե անձը նախկինում ազատազրկման է դատապարտվել ծանր կամ առանձնապես ծանր հանցագործության համար:

3. Հանցագործությունների ռեցիդիվն առանձնապես վտանգավոր է համարվում անձի կողմից՝

1) դիտավորությամբ այնպիսի հանցանք կատարելու դեպքում, որի համար նա դատապարտվում է ազատազրկման, եթե անձը նախկինում երեք անգամից ոչ պակաս ցանկացած հաջորդականությամբ ազատազրկման է դատապարտվել միջին ծանրության դիտավորյալ հանցագործության, ծանր կամ առանձնապես ծանր հանցագործության համար.

2) այնպիսի ծանր հանցանք կատարելու դեպքում, որի համար նա դատապարտվում է ազատազրկման, եթե անձը նախկինում երկու անգամ ազատազրկման է դատապարտվել ծանր կամ առանձնապես ծանր հանցագործության համար.

3) առանձնապես ծանր հանցանք կատարելու դեպքում, եթե անձը նախկինում դատապարտվել է ծանր կամ առանձնապես ծանր հանցագործության համար:

4. Այն հանցանքների համար դատվածությունը, որը հանվել կամ մարվել է օրենքով սահմանված կարգով, ինչպես նաեւ այն հանցանքները, որոնք կատարվել են մինչեւ անձի տասնութ տարին լրանալը, ռեցիդիվը գնահատելիս հաշվի չեն առնվում:

ԳԼՈՒԽ 4.
ՔՐԵԱԿԱՆ ՊԱՏԱՍԽԱՆԱՏՎՈՒԹՅԱՆ ԵՆԹԱԿԱ ԱՆՁԻՆՔ

Հոդված 23. Քրեական պատասխանատվության ընդհանուր պայմանները

Քրեական պատասխանատվության ենթակա է միայն մեղսունակ ֆիզիկական անձը, ով հանցանք կատարելու պահին հասել է սույն օրենսգրքով սահմանված տարիքի:

Հոդված 24. Քրեական պատասխանատվության ենթարկելու տարիքը

1. Քրեական պատասխանատվության ենթակա է այն անձը, ում տասնվեց տարին լրացել է նախքան հանցանք կատարելը:

2. Այն անձինք, որոնց տասնչորս տարին լրացել է մինչեւ հանցանքը կատարելը, ենթակա են քրեական պատասխանատվության սպանության (104-109-րդ հոդվածներ), դիտավորությամբ առողջությանը ծանր կամ միջին ծանրության վնաս պատճառելու (112-116-րդ հոդվածներ), մարդուն առեւանգելու (131-րդ հոդված), բռնաբարության (138-րդ հոդված), սեքսուալ բնույթի բռնի գործողություններ կատարելու (139-րդ հոդված), ավազակության (175-րդ հոդված), գողության (177-րդ հոդված), կողոպուտի (176-րդ հոդված), շորթման (182-րդ հոդված), ավտոմեքենային կամ տրանսպորտային այլ միջոցին ապօրինաբար տիրանալն առանց հափշտակելու նպատակի (183-րդ հոդված), ծանրացուցիչ հանգամանքներում գույքը դիտավորությամբ ոչնչացնելու կամ վնասելու (185-րդ հոդվածի երկրորդ եւ երրորդ մասեր), զենք, ռազմամթերք, պայթուցիկ նյութեր հափշտակելու կամ շորթելու (238-րդ հոդված), թմրամիջոցներ կամ հոգեներգործուն նյութեր հափշտակելու կամ շորթելու (269-րդ հոդված), տրանսպորտային միջոցները կամ հաղորդակցության ուղիները փչացնելու (246-րդ հոդված), խուլիգանության (258-րդ հոդված) համար:

3. Եթե անձը հասել է սույն հոդվածի առաջին կամ երկրորդ մասով նախատեսված տարիքի, սակայն մտավոր զարգացման մեջ հետ մնալու հետեւանքով ընդունակ չի եղել ամբողջ չափով գիտակցել իր արարքի բնույթն ու նշանակությունը կամ ղեկավարել դա, ապա նա ենթակա չէ քրեական պատասխանատվության:

Հոդված 25. Անմեղսունակությունը

1. Քրեական պատասխանատվության ենթակա չէ այն անձը, ով հանրության համար վտանգավոր արարք կատարելու պահին գտնվել է անմեղսունակության վիճակում, այսինքն՝ քրոնիկ հոգեկան հիվանդության, հոգեկան գործունեության ժամանակավոր խանգարման, տկարամտության կամ հոգեկան այլ հիվանդագին վիճակի հետեւանքով չէր կարող գիտակցել

իր գործողության (անգործության) վտանգավորությունը կամ ղեկավարել դա:

2. Հանրության համար վտանգավոր արարքն անմեղսունակության վիճակում կատարած անձի նկատմամբ դատարանը կարող է նշանակել բժշկական բնույթի հարկադրանքի միջոցներ:

3. Պատժի ենթակա չէ նաեւ այն անձը, ով հանցանքը կատարել է մեղսունակության վիճակում, սակայն մինչեւ դատարանի կողմից դատավճիռ կայացնելը հիվանդացել է հոգեկան հիվանդությամբ, որը զրկել է նրան իր գործողության (անգործության) փաստացի բնույթն ու նշանակությունը գիտակցելու կամ դա ղեկավարելու հնարավորությունից: Այդպիսի անձի նկատմամբ դատարանի նշանակմամբ կարող են կիրառվել բժշկական բնույթի հարկադրանքի միջոցներ, իսկ առողջանալուց հետո նա կարող է ենթարկվել պատժի:

Հոդված 26. Սահմանափակ մեղսունակությունը

1. Մեղսունակ անձը, ով հանցանքը կատարելիս հոգեկան խանգարման հետեւանքով չէր կարող ամբողջությամբ գիտակցել իր գործողության (անգործության) փաստացի բնույթն ու հասարակական վտանգավորությունը կամ ղեկավարել դա, ենթակա է քրեական պատասխանատվության:

2. Սահմանափակ մեղսունակությունը, որպես մեղմացնող հանգամանք, հաշվի է առնվում պատիժ նշանակելիս եւ կարող է հիմք դառնալ պատժի հետ միաժամանակ բժշկական բնույթի հարկադրանքի միջոց նշանակելու համար:

Հոդված 27. Հարբած վիճակում հանցանք կատարած անձանց քրեական պատասխանատվությունը

1. Ալկոհոլի, թմրամիջոցների կամ թմրեցնող այլ նյութերի օգտագործման հետեւանքով հարբած վիճակում հանցանք կատարած անձը քրեական պատասխանատվությունից չի ազատվում:

2. Ալկոհոլամոլի, թմրամոլի կամ թունամոլի կողմից հանցանք կատարելու դեպքում դատարանը պատժի հետ միաժամանակ կարող է նշանակել բժշկական բնույթի հարկադրանքի միջոցներ, եթե այդ հակման պատճառով առկա է նրա կողմից նոր հանցագործություն կատարելու վտանգը:

ԳԼՈՒԽ 5.
ՄԵՂՔԸ

Հոդված 28. Մեղքի ձեւերը

1. Մեղքը դրսեւորվում է դիտավորությամբ կամ անզգուշությամբ:

2. Անզգուշությամբ կատարված արարքը հանցագործություն է, եթե դա հատկապես նախատեսված է սույն օրենսգրքի Հատուկ մասով:

Հոդված 29. Հանցանքը դիտավորությամբ կատարելը

1. Դիտավորությամբ կատարված հանցանքը կարող է դրսեւորվել ուղղակի կամ անուղղակի դիտավորությամբ:

2. Հանցանքը համարվում է ուղղակի դիտավորությամբ կատարված, եթե անձը գիտակցել է իր գործողության (անգործության)՝ հանրության համար վտանգավոր բնույթը, նախատեսել է հանրության համար դրա վտանգավոր հետեւանքները եւ ցանկացել է դրանց վրա հասնելը:

3. Հանցանքը համարվում է անուղղակի դիտավորությամբ կատարված, եթե անձը գիտակցել է

իր գործողության (անգործության)՝ հանրության համար վտանգավոր բնույթը, նախատեսել է հանրության համար վտանգավոր հետեւանքների առաջացման հնարավորությունը, չի ցանկացել այդ հետեւանքները, բայց գիտակցաբար թույլ է տվել դրանք:

4. Եթե օրենքն ավարտված հանցագործության համար քրեական պատասխանատվությունը չի կապում հանցավոր արարքի որոշակի հետեւանքների առաջացման հետ, հանցանքը համարվում է դիտավորությամբ կատարված, եթե դա կատարող անձը գիտակցել է իր

արարքի՝ հանրության համար վտանգավոր բնույթը եւ ցանկացել է կատարել դա:

5. Դիտավորյալ հանցագործության ծանրացնող հանգամանքների համար անձը ենթակա է քրեական պատասխանատվության, եթե նա գիտակցել է այդ հանգամանքները:

Հոդված 30. Հանցանքն անզգուշությամբ կատարելը

1. Անզգուշությամբ կատարված հանցանքը կարող է դրսեւորվել ինքնավստահությամբ կամ անփութությամբ:

2. Հանցանքը համարվում է ինքնավստահությամբ կատարված, եթե անձը նախատեսել է իր գործողության (անգործության)՝ հանրության համար վտանգավոր հետեւանքների առաջացման հնարավորությունը, սակայն առանց բավարար հիմքերի՝ ինքնավստահորեն հույս է ունեցել, որ դրանք կկանխվեն:

3. Հանցանքը համարվում է անփութությամբ կատարված, եթե անձը չի նախատեսել իր գործողության (անգործության)՝ հանրության համար վտանգավոր հետեւանքների առաջացման հնարավորությունը, թեեւ տվյալ իրադրությունում պարտավոր էր եւ կարող էր նախատեսել դրանք:

Հոդված 31. Առանց մեղքի վնաս պատճառելը

1. Արարքը համարվում է առանց մեղքի կատարված, եթե անձը չի գիտակցել եւ տվյալ իրադրությունում չէր կարող գիտակցել իր գործողության (անգործության)՝ հանրության համար վտանգավոր բնույթը կամ չի նախատեսել հանրության համար վտանգավոր հետեւանքների առաջացման հնարավորությունը եւ տվյալ իրադրությունում պարտավոր չէր կամ չէր կարող նախատեսել դրանք:

2. Արարքը համարվում է առանց մեղքի կատարված նաեւ այն դեպքում, եթե անձը նախատեսել է իր գործողության (անգործության)՝ հանրության համար վտանգավոր հետեւանքների առաջացման հնարավորությունը, չի ցանկացել դրանց առաջացումը, բայց ծայրահեղ պայմաններին կամ նյարդահոգեկան ծանրաբեռնվածությանն իր հոգեֆիզիոլոգիական հատկությունների անհամապատասխանության հետեւանքով չէր կարող կանխել դրանց առաջացումը:

Հոդված 32. Պատասխանատվությունը մեղքի երկու ձեւերով հանցագործության համար

Եթե օրենքն ավելի խիստ պատասխանատվություն է նախատեսում անզգուշությամբ ծանր հետեւանքներ առաջացրած դիտավորյալ հանցագործության համար, ապա անձն այդ հետեւանքների համար պատասխանատվություն է կրում միայն այն դեպքում, եթե նա նախատեսել է իր գործողության (անգործության)՝ հանրության համար վտանգավոր հետեւանքների առաջացման հնարավորությունը, սակայն առանց բավարար հիմքերի՝ ինքնավստահորեն հույս է ունեցել, որ դրանք կկանխվեն, կամ չի նախատեսել իր գործողության (անգործության)՝ հանրության համար վտանգավոր հետեւանքների առաջացման հնարավորությունը, թեեւ տվյալ իրադրությունում պարտավոր էր եւ կարող էր նախատեսել դրանք: Այդպիսի հանցանքը համարվում է դիտավորությամբ կատարված:
ԳԼՈՒԽ 6.
ԱՎԱՐՏՎԱԾ ԵՎ ՉԱՎԱՐՏՎԱԾ ՀԱՆՑԱԳՈՐԾՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԸ

Հոդված 33. Ավարտված եւ չավարտված հանցագործությունները

1. Ավարտված հանցագործություն է համարվում այն արարքը, որը պարունակում է սույն օրենսգրքով նախատեսված հանցակազմի բոլոր հատկանիշները:

2. Չավարտված հանցագործություն են համարվում հանցափորձը եւ ծանր կամ առանձնապես ծանր հանցագործությունների նախապատրաստությունը:

3. Հանցագործության նախապատրաստության եւ հանցափորձի համար պատասխանատվությունը վրա է հասնում սույն օրենսգրքի Հատուկ մասի նույն հոդվածով, ինչ ավարտված հանցագործության համար՝ հղում կատարելով սույն օրենսգրքի 34-րդ կամ

35-րդ հոդվածին:

Հոդված 34. Հանցափորձը

Հանցափորձ է համարվում ուղղակի դիտավորությամբ կատարված այն գործողությունը (անգործությունը), որն անմիջականորեն ուղղված է հանցանք կատարելուն, եթե հանցագործությունն ավարտին չի հասցվել անձի կամքից անկախ հանգամանքներով:

Հոդված 35. Հանցագործության նախապատրաստությունը

Հանցագործության նախապատրաստություն է համարվում ուղղակի դիտավորությամբ հանցանք կատարելու համար միջոցներ կամ գործիքներ ձեռք բերելը կամ հարմարեցնելը, ինչպես նաեւ դիտավորությամբ այլ պայմաններ ստեղծելը, եթե հանցագործությունն ավարտին չի հասցվել այդ անձի կամքից անկախ հանգամանքներով:

Հոդված 36. Հանցագործությունից կամովին հրաժարումը

1. Հանցագործությունից կամովին հրաժարում է համարվում անձի կողմից հանցագործության նախապատրաստությունը կամ հանցափորձը կամ անմիջականորեն հանցանք կատարելուն ուղղված գործողությունը (անգործությունը) դադարեցնելը, եթե անձը գիտակցել է հանցագործությունն ավարտին հասցնելու հնարավորությունը:

2. Հանցագործությունն ավարտին հասցնելուց կամովին հրաժարված անձը ենթակա չէ քրեական պատասխանատվության, եթե նրա՝ փաստացի կատարած արարքն այլ հանցակազմ

չի պարունակում:

3. Հանցագործության կազմակերպիչը, դրդիչը կամ օժանդակողը կամովին հրաժարվելու դեպքում ենթակա չէ քրեական պատասխանատվության, եթե նա, պետական մարմիններին

հաղորդելով կամ ձեռնարկված այլ միջոցներով, կանխել է կատարողի կողմից հանցագործությունն ավարտին հասցնելը:

4. Եթե սույն հոդվածի երրորդ մասում նշված գործողությունները չեն հանգեցրել կատարողի հանցագործությունը կանխելուն, ապա ձեռնարկված միջոցները պատիժ նշանակելիս կարող

են հաշվի առնվել որպես պատասխանատվությունը եւ պատիժը մեղմացնող հանգամանք:
ԳԼՈՒԽ 7.
ՀԱՆՑԱԿՑՈՒԹՅՈՒՆԸ

Հոդված 37. Հանցակցության հասկացությունը

Հանցակցություն է համարվում երկու կամ ավելի անձանց դիտավորյալ համատեղ մասնակցությունը դիտավորյալ հանցագործությանը:

Հոդված 38. Հանցակիցների տեսակները

1. Կատարողի հետ մեկտեղ հանցակիցներ են համարվում կազմակերպիչը, դրդիչը եւ օժանդակողը:

2. Կատարող է համարվում այն անձը, ով անմիջականորեն կատարել է հանցանքը կամ դրա կատարմանն անմիջականորեն մասնակցել է այլ անձանց (համակատարողների) հետ համատեղ, ինչպես նաեւ հանցանքը կատարել է այլ այնպիսի անձանց օգտագործելու միջոցով, ովքեր օրենքի ուժով ենթակա չեն քրեական պատասխանատվության կամ հանցանքը կատարել են անզգուշությամբ:

3. Կազմակերպիչ է համարվում այն անձը, ով կազմակերպել կամ ղեկավարել է հանցանքի կատարումը, ինչպես նաեւ ստեղծել է կազմակերպված խումբ կամ հանցավոր համագործակցություն կամ ղեկավարել է դրանք:

4. Դրդիչ է համարվում այն անձը, ով մեկ ուրիշ անձի դրդել է հանցանք կատարելու՝

համոզելու, նյութապես շահագրգռելու, սպառնալիքի միջոցով կամ այլ եղանակով:

5. Օժանդակող է համարվում այն անձը, ով հանցագործությանն օժանդակել է խորհուրդներով, ցուցումներով, տեղեկատվություն կամ միջոցներ, գործիքներ տրամադրելով կամ խոչընդոտները վերացնելով, ինչպես նաեւ այն անձը, ով նախապես խոստացել է պարտակել հանցագործին, հանցագործության միջոցներն ու գործիքները, հանցագործության հետքերը կամ հանցավոր ճանապարհով ձեռք բերված առարկաները, ինչպես նաեւ այն անձը,

ով նախապես խոստացել է ձեռք բերել կամ իրացնել այդպիսի առարկաները:

Հոդված 39. Հանցակիցների պատասխանատվությունը

1. Համակատարողները հանցագործության համար ենթակա են պատասխանատվության սույն օրենսգրքի Հատուկ մասի նույն հոդվածով:

2. Կազմակերպիչը, դրդիչը եւ օժանդակողը ենթակա են պատասխանատվության կատարված հանցանքը նախատեսող հոդվածով՝ հղում կատարելով սույն օրենսգրքի 38-րդ հոդվածին, բացառությամբ այն դեպքերի, երբ նրանք միաժամանակ եղել են հանցագործության համակատարողներ:

3. Սույն օրենսգրքի Հատուկ մասի հոդվածում նշված հանցագործության հատուկ սուբյեկտ չհամարվող անձը, ով մասնակցել է այդ հոդվածով նախատեսված հանցանքի կատարմանը, տվյալ հանցագործության համար կարող է պատասխանատվություն կրել միայն որպես կազմակերպիչ, դրդիչ կամ օժանդակող:

4. Կատարողի կողմից իրենից անկախ հանգամանքներով հանցագործությունն ավարտին չհասցնելու դեպքում մյուս հանցակիցները պատասխանատվություն են կրում հանցագործության նախապատրաստության կամ հանցափորձին հանցակցելու համար:

5. Եթե կազմակերպչի, դրդիչի կամ օժանդակողի գործողությունները չեն հաջողվում իրենցից անկախ հանգամանքներով, ապա այդ անձանց պատասխանատվությունը վրա է հասնում համապատասխան հանցագործության նախապատրաստության համար:

6. Հանցակիցները ենթակա են պատասխանատվության միայն հանցագործության այն ծանրացնող հանգամանքների համար, որոնք գիտակցվել են նրանց կողմից:

7. Հանցակիցներին պատասխանատվության ենթարկելիս հաշվի են առնվում հանցագործությանը նրանցից յուրաքանչյուրի մասնակցության բնույթը եւ աստիճանը:

Հոդված 40. Հանցակցի սահմանազանցումը

1. Հանցակցի սահմանազանցում է համարվում անձի կողմից այնպիսի հանցանք կատարելը,

որը չի ընդգրկվում մյուս հանցակիցների դիտավորությամբ:

2. Հանցակցի սահմանազանցման համար մյուս հանցակիցները պատասխանատվություն չեն կրում:

Հոդված 41. Հանցանքը մի խումբ անձանց, կազմակերպված խմբի կամ հանցավոր համագործակցության կողմից կատարելը

1. Հանցանքը համարվում է մի խումբ անձանց կողմից առանց նախնական համաձայնության կատարված, եթե դրան մասնակցել են այնպիսի համակատարողներ, ովքեր նախապես չեն պայմանավորվել հանցանքը համատեղ կատարելու մասին:

2. Հանցանքը համարվում է մի խումբ անձանց կողմից նախնական համաձայնությամբ կատարված, եթե դրան մասնակցել են այնպիսի համակատարողներ, ովքեր նախապես՝ մինչեւ հանցագործությունն սկսելը, պայմանավորվել են հանցանքը համատեղ կատարելու մասին:

3. Հանցանքը համարվում է կազմակերպված խմբի կողմից կատարված, եթե դա կատարվել է այնպիսի անձանց կայուն խմբի կողմից, ովքեր նախապես միավորվել են մեկ կամ մի քանի հանցանքներ կատարելու համար:

4. Հանցանքը համարվում է հանցավոր համագործակցության կողմից կատարված, եթե դա կատարվել է ծանր կամ առանձնապես ծանր հանցանքներ կատարելու համար ստեղծված, համախմբված, կազմակերպված խմբի կողմից կամ նույն նպատակներով ստեղծված կազմակերպված խմբերի միավորմամբ, ինչպես նաեւ եթե դա կատարվել է այդպիսի համագործակցության անդամի (անդամների) կողմից ի կատարումն դրա հանցավոր նպատակների, ինչպես նաեւ հանցավոր համագործակցության առաջադրանքով դրա անդամ չհամարվող անձի կողմից:

5. Կազմակերպված խումբ, հանցավոր համագործակցություն ստեղծած կամ դրանք ղեկավարած անձը ենթակա է պատասխանատվության սույն օրենսգրքի համապատասխան հոդվածներով նախատեսված դեպքերում կազմակերպված խումբ կամ հանցավոր համագործակցություն ստեղծելու կամ ղեկավարելու համար, ինչպես նաեւ դրանց կողմից կատարված բոլոր հանցանքների համար, եթե դրանք ընդգրկվել են նրա դիտավորությամբ: Հանցավոր համագործակցության մեջ մտնող մյուս անձինք պատասխանատվություն են կրում

այդ կազմակերպությանը մասնակցելու եւ այն հանցանքների համար, որոնց
նախապատրաստությանը կամ կատարմանն իրենք մասնակցել են:

6. Սույն հոդվածում թվարկված անձանց պատասխանատվությունը վրա է հասնում առանց սույն օրենսգրքի 38-րդ հոդվածին հղում կատարելու:

ԳԼՈՒԽ 8.
ԱՐԱՐՔԻ ՀԱՆՑԱՎՈՐՈՒԹՅՈՒՆԸ ԲԱՑԱՌՈՂ ՀԱՆԳԱՄԱՆՔՆԵՐԸ

Հոդված 42. Անհրաժեշտ պաշտպանությունը

1. Հանցագործություն չի համարվում այն գործողությունը, որը կատարվել է անհրաժեշտ պաշտպանության վիճակում, այսինքն՝ պաշտպանվողի կամ մեկ այլ անձի կյանքը, առողջությունը եւ իրավունքները, հասարակության կամ պետության շահերը հանրության համար վտանգավոր ոտնձգությունից կամ դրա իրական սպառնալիքից՝ ոտնձգություն կատարողին վնաս պատճառելու միջոցով պաշտպանելիս, եթե թույլ չի տրվել անհրաժեշտ պաշտպանության սահմանազանցում:

2. Անձի կյանքի համար վտանգավոր բռնության կամ այդպիսի բռնության իրական սպառնալիքով զուգորդված ոտնձգությունից պաշտպանվելիս կարող է պատճառվել ցանկացած վնաս, այդ թվում՝ մահ:

3. Անհրաժեշտ պաշտպանության իրավունքն անձին է պատկանում՝ անկախ ոտնձգությունից խուսափելու կամ այլ անձանց կամ պետական մարմինների օգնությանը դիմելու հնարավորությունից, ինչպես նաեւ անկախ անձի մասնագիտական կամ այլ հատուկ պատրաստվածությունից եւ պաշտոնեական դիրքից:

4. Անհրաժեշտ պաշտպանության սահմանազանցում են համարվում դիտավորյալ այն գործողությունները, որոնք, պաշտպանվողի համար ակնհայտ, չեն համապատասխանում ոտնձգության բնույթին եւ վտանգավորությանը:

5. Անհրաժեշտ պաշտպանության սահմանազանցում չի համարվում եւ քրեական պատասխանատվության չի հանգեցնում զենքի կամ ցանկացած այլ միջոցների կամ առարկաների գործադրումը զինված անձի հարձակումից կամ անձանց խմբի հարձակումից պաշտպանվելու համար, ինչպես նաեւ ապօրինաբար եւ բռնությամբ բնակարան կամ այլ շինություն ներխուժելը կանխելու համար` անկախ ոտնձգողին պատճառած վնասի ծանրությունից:

Հոդված 43. Հանցանք կատարած անձին բռնելիս վնաս պատճառելը

1. Հանցագործություն չի համարվում այն գործողությունը, որը հանցանք կատարած անձին վնաս է պատճառել նրան՝ իրավասու մարմիններին հանձնելու կամ նրա կողմից հանրության համար նոր վտանգավոր արարք կատարելու հնարավորությունը խափանելու նպատակով բռնելիս, եթե դրա համար անհրաժեշտ միջոցների սահմանների անցում թույլ չի տրվել:

2. Հանցանք կատարած անձին բռնելու համար անհրաժեշտ միջոցների սահմանազանցում է համարվում բռնելու միջոցների ակնհայտ անհամապատասխանությունն արարքի եւ դա կատարող անձի վտանգավորությանը, ինչպես նաեւ բռնելու հանգամանքներին, որոնց հետեւանքով անձին դիտավորությամբ պատճառվել է այնպիսի վնաս, որը պայմանավորված

չի եղել բռնելու անհրաժեշտությամբ:

3. Հանցանք կատարած անձին բռնելու համար անհրաժեշտ միջոցների սահմանազանցմամբ արարքը հանցագործություն է, եթե հատկապես նախատեսված է սույն օրենսգրքի Հատուկ մասով:

4. Հանցանք կատարած անձին բռնելու իրավունք, դրա համար հատկապես լիազորված անձանցից բացի, ունեն նաեւ տուժողը եւ այլ անձինք:

Հոդված 44. Ծայրահեղ անհրաժեշտությունը

1. Հանցագործություն չի համարվում քրեական օրենքով պաշտպանվող շահերին վնաս պատճառելը ծայրահեղ անհրաժեշտության վիճակում, այսինքն՝ տվյալ անձի կամ այլ անձանց կյանքին, առողջությանը, իրավունքներին եւ օրինական շահերին, հասարակության կամ պետության շահերին անմիջականորեն սպառնացող վտանգը վերացնելու համար, եթե

այդ վտանգը չէր կարելի վերացնել այլ միջոցներով, եւ թույլ չի տրվել ծայրահեղ անհրաժեշտության սահմանների անցում:

2. Ծայրահեղ անհրաժեշտության սահմանազանցում է համարվում դիտավորությամբ այնպիսի վնաս պատճառելը, որն ակնհայտորեն չի համապատասխանում սպառնացող վտանգի բնույթին ու աստիճանին եւ վտանգը վերացնելու հանգամանքներին, եթե օրենքով պաշտպանվող շահերին պատճառվել է կանխված վնասի համեմատությամբ հավասար կամ ավելի մեծ վնաս:

Հոդված 45. Ֆիզիկական կամ հոգեկան հարկադրանքը

1. Հանցագործություն չի համարվում քրեական օրենքով պաշտպանվող շահերին վնաս պատճառելը ֆիզիկական կամ հոգեկան հարկադրանքի ազդեցությամբ, եթե դրա հետեւանքով անձը չէր կարող ղեկավարել իր գործողությունները (անգործությունը):

2. Քրեական պատասխանատվության հարցն այն դեպքերում, երբ քրեական օրենքով պաշտպանվող շահերին վնաս է պատճառվում հոգեկան, ինչպես նաեւ ֆիզիկական այնպիսի հարկադրանքի ազդեցությամբ, որն անձին չի զրկում իր գործողությունները ղեկավարելու հնարավորությունից, լուծվում է՝ հաշվի առնելով սույն օրենսգրքի 44-րդ հոդվածի դրույթները:

Հոդված 46. Հիմնավորված ռիսկը

1. Հանցագործություն չի համարվում քրեական օրենքով պաշտպանվող շահերին վնաս պատճառելը հանրորեն օգտակար նպատակի հասնելու համար գործադրված հիմնավորված ռիսկի ժամանակ:

2. Ռիսկը համարվում է հիմնավորված, եթե հիշյալ նպատակին չէր կարելի հասնել ռիսկի հետ չկապված գործողություններով (անգործությամբ), եւ ռիսկի դիմած անձն անհրաժեշտ միջոցներ է ձեռնարկել քրեական օրենքով պաշտպանվող շահերին վնաս պատճառելը կանխելու համար:

3. Ռիսկը հիմնավորված չի համարվում, եթե դա ակնհայտորեն զուգորդված է եղել երրորդ անձանց զոհվելու վտանգով, էկոլոգիական կամ հասարակական աղետի սպառնալիքով:

Հոդված 47. Հրաման կամ կարգադրություն կատարելը

1. Հանցագործություն չի համարվում քրեական օրենքով պաշտպանվող շահերին վնաս պատճառելն այն անձի կողմից, ով գործել է ի կատարումն իր համար պարտադիր՝ սահմանված կարգով արձակված հրամանի կամ կարգադրության: Այդպիսի վնաս պատճառելու համար պատասխանատվություն է կրում անօրինական հրաման կամ կարգադրություն արձակած անձը:

2. Ակնհայտ անօրինական հրամանով կամ կարգադրությամբ դիտավորյալ հանցանք կատարած անձը պատասխանատվություն է կրում ընդհանուր հիմունքներով:

3. Ակնհայտ անօրինական հրամանը կամ կարգադրությունը չկատարելը բացառում է քրեական պատասխանատվությունը:

ԲԱԺԻՆ 3. ՊԱՏԻԺ ԳԼՈՒԽ 9.
ՊԱՏԺԻ ՀԱՍԿԱՑՈՒԹՅՈՒՆԸ, ՆՊԱՏԱԿՆԵՐԸ ԵՎ ՏԵՍԱԿՆԵՐԸ

Հոդված 48. Պատժի հասկացությունը եւ նպատակները

1. Պատիժը պետական հարկադրանքի միջոց է, որը դատարանի դատավճռով պետության անունից նշանակվում է հանցագործության համար մեղավոր ճանաչված անձի նկատմամբ եւ արտահայտվում է այդ անձին իրավունքներից ու ազատություններից օրենքով նախատեսված զրկմամբ կամ դրանց սահմանափակմամբ:

2. Պատժի նպատակն է վերականգնել սոցիալական արդարությունը, ուղղել պատժի ենթարկված անձին, ինչպես նաեւ կանխել հանցագործությունները:

Հոդված 49. Պատժի տեսակները

Պատժի տեսակներն են՝

1) տուգանքը.

2) որոշակի պաշտոններ զբաղեցնելու կամ որոշակի գործունեությամբ զբաղվելու իրավունքից զրկելը.

3) հանրային աշխատանքները.

4) հատուկ կամ զինվորական կոչումից, կարգից, աստիճանից կամ որակավորման դասից զրկելը.

5) գույքի բռնագրավումը.

6) ուղղիչ աշխատանքները.

7) կալանքը.

8) կարգապահական գումարտակում պահելը.

9) ազատազրկումը որոշակի ժամկետով.

10) ցմահ ազատազրկումը:

Հոդված 50. Հիմնական եւ լրացուցիչ պատիժները

1. Հանրային աշխատանքները, ուղղիչ աշխատանքները, կալանքը, կարգապահական գումարտակում պահելը, որոշակի ժամկետով ազատազրկումը եւ ցմահ ազատազրկումը կիրառվում են միայն որպես հիմնական պատիժներ:

2. Տուգանքը եւ որոշակի պաշտոններ զբաղեցնելու կամ որոշակի գործունեությամբ զբաղվելու իրավունքից զրկելը կիրառվում են եւ որպես հիմնական, եւ որպես լրացուցիչ պատիժներ:

3. Հատուկ կամ զինվորական կոչումից, կարգից, աստիճանից կամ որակավորման դասից զրկելը, ինչպես նաեւ գույքի բռնագրավումը կիրառվում են միայն որպես լրացուցիչ

պատիժներ:

4. Մեկ հանցագործության համար կարող է նշանակվել միայն մեկ հիմնական պատիժ: Հիմնական պատժին սույն օրենսգրքով նախատեսված կարգով եւ դեպքերում կարող է միացվել մեկ կամ մի քանի լրացուցիչ պատիժ:

5. Տուգանքը, գույքի բռնագրավումը եւ որոշակի պաշտոններ զբաղեցնելու կամ որոշակի գործունեությամբ զբաղվելու իրավունքից զրկելը՝ որպես լրացուցիչ պատիժներ կարող են նշանակվել միայն սույն օրենսգրքի Հատուկ մասով նախատեսված դեպքերում:

Հոդված 51. Տուգանքը

1. Տուգանքը դրամական տուժանք է, որը սահմանվում է պատիժ նշանակելու պահին

Հայաստանի Հանրապետությունում օրենքով սահմանված նվազագույն աշխատավարձի

(այսուհետ՝ նվազագույն աշխատավարձի) երեսնապատիկից հազարապատիկի չափով:

2. Տուգանքի չափը դատարանը որոշում է՝ հաշվի առնելով հանցագործության բնույթն ու ծանրությունը, ինչպես նաեւ դատապարտվողի գույքային դրությունը:

3. Եթե դատապարտվողը, անձնական կամ նյութական դրությունից ելնելով, ի վիճակի չէ անհապաղ եւ ամբողջությամբ վճարել տուգանքը, ապա դատարանը նրա համար վճարման ժամկետ է սահմանում առավելագույնը մեկ տարի ժամկետով կամ թույլատրում է տուգանքը մաս առ մաս վճարել նույն ժամկետում: Նշված արտոնությունն ուժը կորցնում է, եթե դատապարտյալը նշանակված գումարի մասերը ժամանակին չի մուծում:

4. Տուգանքը վճարելու անհնարինության դեպքում դատարանը կարող է տուգանքը կամ տուգանքի չվճարված մասը փոխարինել հանրային աշխատանքներով՝ հանրային աշխատանքի տասը ժամը հաշվարկելով նվազագույն աշխատավարձի դիմաց:

Հոդված 52. Որոշակի պաշտոններ զբաղեցնելու կամ որոշակի գործունեությամբ զբաղվելու իրավունքից զրկելը

1. Որոշակի պաշտոններ զբաղեցնելու իրավունքից զրկելը՝ պետական եւ տեղական ինքնակառավարման մարմիններում, կազմակերպություններում որոշակի պաշտոններ զբաղեցնելը, իսկ որոշակի գործունեությամբ զբաղվելու իրավունքից զրկելը կատարված հանցանքի բնույթի հետ կապված որոշակի գործունեությամբ զբաղվելն արգելելն է:

2. Որոշակի պաշտոններ զբաղեցնելու կամ որոշակի գործունեությամբ զբաղվելու իրավունքից զրկելը որպես հիմնական պատիժ սահմանվում է երկուսից յոթ տարի ժամկետով՝ դիտավորյալ հանցագործությունների համար, եւ մեկից հինգ տարի ժամկետով՝ անզգույշ հանցագործությունների համար, իսկ որպես լրացուցիչ պատիժ՝ մեկից երեք տարի ժամկետով:

3. Որոշակի պաշտոններ զբաղեցնելու կամ որոշակի գործունեությամբ զբաղվելու իրավունքից զրկելը կարող է նշանակվել այն դեպքում, երբ դատարանը, ելնելով հանցավորի պաշտոնավարության կամ որոշակի գործունեությամբ զբաղվելու ժամանակ նրա կատարած հանցագործության բնույթից, հնարավոր չի գտնում պահպանել որոշակի պաշտոններ զբաղեցնելու կամ որոշակի գործունեությամբ զբաղվելու նրա իրավունքը:

4. Որոշակի պաշտոններ զբաղեցնելու կամ որոշակի գործունեությամբ զբաղվելու իրավունքից զրկելը կարգապահական գումարտակում պահելու, կալանքի կամ որոշակի ժամկետով ազատազրկման հետ միասին որպես լրացուցիչ պատիժ նշանակելիս լրացուցիչ պատժի ժամկետը տարածվում է հիմնական պատիժը կրելու ամբողջ ժամանակի վրա, ընդ որում, լրացուցիչ պատժի ժամկետը հաշվարկվում է հիմնական պատիժը կրելուց հետո: Մնացած դեպքերում լրացուցիչ պատժի ժամկետը հաշվարկվում է դատավճիռն օրինական ուժի մեջ մտնելու պահից:

Հոդված 53. Հատուկ կամ զինվորական կոչումից, կարգից, աստիճանից կամ որակավորման դասից զրկելը

Ծանր կամ առանձնապես ծանր հանցագործության համար անձին դատապարտելիս դատարանը, հաշվի առնելով հանցավորի անձը բնութագրող տվյալները, նրան կարող է զրկել հատուկ կամ զինվորական կոչումից, կարգից, աստիճանից կամ որակավորման դասից:

Հոդված 54. Հանրային աշխատանքները

1. Հանրային աշխատանքները դատապարտյալի կողմից հիմնական աշխատանքից կամ դասերից ազատ ժամերին հանրության համար օգտակար, իրավասու կամ տեղական ինքնակառավարման մարմնի կողմից որոշված չվարձատրվող աշխատանքների կատարումն է:

2. Հանրային աշխատանքները սահմանվում են երեք հարյուր վաթսունից հազար հինգ հարյուր ժամ ժամկետով:

3. Հանրային աշխատանքները նշանակվում են որպես ազատազրկման այլընտրանքային պատժատեսակ՝ մինչեւ դատավճիռ կայացնելը՝ դատապարտվող անձի գրավոր համաձայնության դեպքում՝ սույն օրենսգրքով սահմանված ժամկետներում:

4. Հանրային աշխատանքները չեն նշանակվում առաջին կամ երկրորդ խմբի հաշմանդամ ճանաչված, դատավճիռ կայացնելու պահին տասնվեց տարին չլրացած, կենսաթոշակային տարիք ունեցող անձանց, հղի կանանց եւ ժամկետային զինվորական ծառայության մեջ գտնվող զինծառայողների նկատմամբ:

5. Հանրային աշխատանքները կատարելուց չարամտորեն խուսափելու դեպքում հանրային աշխատանքների չկրած մասը դատարանը փոխարինում է կալանքով կամ որոշակի ժամկետով ազատազրկմամբ՝ սույն օրենսգրքով նախատեսված ժամկետների սահմաններում:

Հոդված 55. Գույքի բռնագրավումը

1. Գույքի բռնագրավումը դատապարտյալի սեփականությունը համարվող գույքը կամ դրա մի մասը հարկադրաբար եւ անհատույց վերցնելն է՝ ի սեփականություն պետության:

2. Գույքի բռնագրավման չափը դատարանը որոշում է՝ նկատի ունենալով հանցագործությամբ հասցված գույքային վնասի, ինչպես նաեւ հանցավոր ճանապարհով ձեռք բերված գույքի չափը: Գույքի բռնագրավման չափը չի կարող գերազանցել հանցագործությամբ հասցված վնասի կամ հանցավոր ճանապարհով ձեռք բերված օգուտի չափը:

3. Գույքի բռնագրավումը կարող է նշանակվել շահադիտական դրդումներով կատարված ծանր եւ առանձնապես ծանր հանցանքների համար սույն օրենսգրքի Հատուկ մասով նախատեսված դեպքերում:

4. Բռնագրավման ենթակա չէ դատապարտյալի կամ նրա խնամքի տակ գտնվող անձանց համար անհրաժեշտ գույքն այն ցանկին համապատասխան, որը սահմանված է օրենքով:

Հոդված 56. Ուղղիչ աշխատանքները

1. Ուղղիչ աշխատանքները նշանակվում են երկու ամսից երկու տարի ժամկետով, եւ դատապարտյալը, դատարանի դատավճռում տրված ցուցումի համաձայն, դրանք կրում է

կամ իր աշխատանքի վայրում, կամ ուղղիչ աշխատանքները տնօրինող մարմինների նշանակմամբ` դատապարտյալի բնակության շրջանի այլ վայրերում:

2. Ուղղիչ աշխատանքների դատապարտվածի վաստակից պետության օգտին պահում է կատարվում դատարանի դատավճռով սահմանված չափով` այդ վաստակի հինգից քսան տոկոսը:

3. Ուղղիչ աշխատանքների դատապարտված անձի կողմից պատիժը կրելուց չարամտորեն խուսափելու դեպքում դատարանն ուղղիչ աշխատանքների չկրած մասը կարող է փոխարինել կալանքով կամ ազատազրկմամբ` կալանքի մեկ օրը հաշվարկելով ուղղիչ աշխատանքների երկու օրվա դիմաց կամ ազատազրկման մեկ օրը հաշվարկելով ուղղիչ աշխատանքների երեք օրվա դիմաց:

Հոդված 57. Կալանքը

1. Կալանքը ուղղիչ հիմնարկում անազատության մեջ պահելու ձեւով հասարակությունից խիստ մեկուսացման պայմաններում դատապարտյալին պահելն է: Կալանքը դատարանը նշանակում է տասնհինգ օրից մինչեւ երեք ամիս ժամկետով եւ միայն այն դեպքում, երբ կալանավորումը որպես խափանման միջոց չի ընտրվել:

2. Կալանքը չի նշանակվում դատավճիռը կայացնելու պահին տասնվեց տարին չլրացած անձանց կամ հղի կանանց կամ խնամքին մինչեւ ութ տարեկան երեխա ունեցող անձանց նկատմամբ:

3. Զինծառայողները կալանքը կրում են զինվորական կալանատանը:

Հոդված 58. Կարգապահական գումարտակում պահելը

1. Հանցանք կատարած ժամկետային ծառայության զինծառայողների նկատմամբ կարգապահական գումարտակում պահելը երեք ամսից երկու տարի ժամկետով կարող է նշանակվել սույն օրենսգրքի Հատուկ մասով նախատեսված դեպքերում, ինչպես նաեւ այն դեպքերում, երբ դատարանը, հաշվի առնելով գործի հանգամանքները եւ դատապարտյալի անձնավորությունը, նպատակահարմար գտնի առավելագույնը երկու տարի ժամկետով ազատազրկման փոխարեն կիրառել կարգապահական գումարտակում պահելը՝ նույն ժամկետով:

2. Կարգապահական գումարտակում պահելն ազատազրկման փոխարեն չի կարող նշանակվել նախկինում ազատազրկման ձեւով պատիժ կրած անձանց նկատմամբ:

Հոդված 59. Ազատազրկումը որոշակի ժամկետով

1. Ազատազրկումը որոշակի ժամկետով դատապարտյալին ուղղիչ հիմնարկում անազատության մեջ պահելու ձեւով հասարակությունից մեկուսացնելն է:

2. Ազատազրկումը սահմանվում է երեք ամսից տասնհինգ տարի ժամկետով:

3. Անզգույշ հանցագործության համար ազատազրկումը չի կարող գերազանցել տասը տարին:

4. Հանցագործությունների համակցությամբ պատիժ նշանակելիս ազատազրկման ժամկետները լրիվ կամ մասնակիորեն գումարելու դեպքում ազատազրկման առավելագույն ժամկետը չի կարող գերազանցել տասնհինգ տարին, իսկ դատավճիռների համակցությամբ՝ քսան տարին:

Հոդված 60. Ցմահ ազատազրկումը

1. Ցմահ ազատազրկումը դատապարտյալին ուղղիչ հիմնարկում անազատության մեջ պահելու ձեւով հասարակությունից անժամկետ մեկուսացնելն է, որը, սույն օրենսգրքով նախատեսված դեպքերում, կարող է նշանակվել առանձնապես ծանր հանցագործությունների համար:

2. Ցմահ ազատազրկման չեն կարող դատապարտվել հանցանքը կատարելիս տասնութ տարին չլրացած անձինք, հանցանք կատարելու կամ դատավճիռ կայացնելու պահին հղի վիճակում գտնվող կանայք:

ԳԼՈՒԽ 10.
ՊԱՏԻԺ ՆՇԱՆԱԿԵԼԸ

Հոդված 61. Պատիժ նշանակելու ընդհանուր սկզբունքները

1. Հանցագործության համար մեղավոր ճանաչված անձի նկատմամբ նշանակվում է արդարացի պատիժ, որը որոշվում է սույն օրենսգրքի Հատուկ մասի համապատասխան հոդվածի սահմաններում՝ հաշվի առնելով սույն օրենսգրքի Ընդհանուր մասի դրույթները:

2. Պատժի տեսակը եւ չափը որոշվում են հանցագործության՝ հանրության համար վտանգավորության աստիճանով եւ բնույթով, հանցավորի անձը բնութագրող տվյալներով,

այդ թվում՝ պատասխանատվությունը եւ պատիժը մեղմացնող կամ ծանրացնող հանգամանքներով:

3. Հանցագործության համար նախատեսված պատիժներից առավել խիստը նշանակվում է,

եթե նվազ խիստ տեսակը չի կարող ապահովել պատժի նպատակները:

Հոդված 62. Պատասխանատվությունը եւ պատիժը մեղմացնող հանգամանքները

1. Պատասխանատվությունը եւ պատիժը մեղմացնող հանգամանքներ են՝

1) առաջին անգամ հանգամանքների պատահական զուգորդմամբ ոչ մեծ կամ միջին ծանրության հանցանք կատարելը.

2) հանցանք կատարելու պահին հանցավորի անչափահաս լինելը.

3) հանցանք կատարելու կամ պատիժ նշանակելու պահին հանցավորի հղիությունը.

4) պատիժ նշանակելու պահին հանցավորի խնամքի տակ մինչեւ տասնչորս տարեկան երեխայի առկայությունը.

5) հանցանքը կյանքի ծանր հանգամանքների զուգորդման հետեւանքով կամ կարեկցանքի շարժառիթով կատարելը.

6) հանցանքն անհրաժեշտ պաշտպանության, հանցանք կատարած անձին բռնելու, ծայրահեղ անհրաժեշտության, հիմնավորված ռիսկի, հրամանը կամ կարգադրությունը կատարելու իրավաչափության պայմանները խախտելով կատարելը.

7) տուժողի վարքագծի հակաօրինականությունը կամ հակաբարոյականությունը, որով պայմանավորվել է հանցագործությունը.

8) հանցանքը սպառնալիքի կամ հարկադրանքի կամ նյութական, ծառայողական կամ այլ կախվածության ազդեցության տակ կատարելը.

9) մեղայականով ներկայանալը, հանցագործությունը բացահայտելուն, հանցագործության մյուս մասնակիցներին մերկացնելուն, հանցագործությամբ ձեռք բերված գույքը որոնելուն աջակցելը.

10) հանցագործությունից անմիջապես հետո տուժողին բժշկական կամ այլ օգնություն ցույց տալը, հանցագործությամբ պատճառված գույքային եւ բարոյական վնասը կամովին հատուցելը կամ վերացնելը, տուժողին պատճառված վնասը հարթելուն ուղղված այլ գործողությունները:

2. Պատիժ նշանակելիս դատարանը կարող է հաշվի առնել նաեւ մեղմացնող այլ հանգամանքներ, որոնք նշված չեն սույն հոդվածի առաջին մասում:

3. Եթե սույն հոդվածի առաջին մասում նշված որեւէ հանգամանք սույն օրենսգրքի Հատուկ մասի համապատասխան հոդվածով նախատեսված է որպես հանցագործության հատկանիշ, ապա դա չի կարող կրկին հաշվի առնվել որպես պատասխանատվությունը եւ պատիժը մեղմացնող հանգամանք:

Հոդված 63. Պատասխանատվությունը եւ պատիժը ծանրացնող հանգամանքները

1. Պատասխանատվությունը եւ պատիժը ծանրացնող հանգամանքներ են՝

1) հանցանքը կատարելու ռեցիդիվը, հանցանքը որպես արհեստ կատարելը.

2) հանցագործությամբ ծանր հետեւանքներ պատճառելը.

3) հանցանքը մի խումբ անձանց, կազմակերպված խմբի կամ հանցավոր համագործակցության կազմում կատարելը.

4) հանցագործության մեջ առանձնապես ակտիվ դերը.

5) հանցանքը կատարելուն հանցավորի համար ակնհայտ հոգեկան հիվանդագին խանգարումներով տառապող կամ հարբած վիճակում գտնվող, ինչպես նաեւ քրեական պատասխանատվության համար սահմանված տարիքի չհասած անձանց ներգրավելը.

6) հանցանքն ազգային, ռասայական կամ կրոնական ատելության, կրոնական մոլեռանդության, այլ անձանց իրավաչափ գործողությունների համար վրեժի շարժառիթներով կատարելը.

7) հանցանքն այլ հանցագործությունը թաքցնելու կամ դրա կատարումը հեշտացնելու նպատակով կատարելը.

8) հանցանքը հանցավորի համար ակնհայտ հղի կնոջ, ինչպես նաեւ մանկահասակի, այլ անպաշտպան կամ անօգնական կամ հանցավորից կախյալ վիճակում գտնվող անձի նկատմամբ կատարելը.

9) հանցանքն այնպիսի անձի կամ նրա ամուսնու, կամ մերձավոր ազգականի նկատմամբ կատարելը, որը կապված է նրա կողմից իր ծառայողական կամ հասարակական պարտքը կատարելու հետ.

10) հանցանքն այնպիսի անձի կողմից կատարելը, ով դրանով խախտել է զինվորական կամ մասնագիտական երդումը.

11) հանցանքն առանձին դաժանությամբ, տուժողին ծաղրուծանակի կամ տանջանքների ենթարկելով կատարելը.

12) հանցանքը հանրության համար վտանգավոր եղանակով կատարելը.

13) հանցանքը ռազմական կամ արտակարգ դրության, տարերային կամ հասարակական այլ աղետի պայմաններում, ինչպես նաեւ զանգվածային անկարգությունների ժամանակ կատարելը.

14) հանցանքն ալկոհոլի, թմրամիջոցների կամ թմրեցնող այլ նյութերի ազդեցության տակ կատարելը:

2. Դատարանը, ելնելով հանցագործության բնույթից, կարող է ծանրացնող չհամարել սույն հոդվածի առաջին մասի 10-րդ եւ 14-րդ կետերում մատնանշված հանգամանքները:

3. Պատիժ նշանակելիս դատարանը չի կարող հաշվի առնել սույն հոդվածի առաջին մասով չնախատեսված այլ հանգամանքներ:

4. Եթե սույն հոդվածի առաջին մասում նշված որեւէ հանգամանք սույն օրենսգրքի Հատուկ մասի համապատասխան հոդվածով նախատեսված է որպես հանցագործության հատկանիշ, ապա դա չի կարող կրկին հաշվի առնվել որպես պատասխանատվությունը եւ պատիժը ծանրացնող հանգամանք:

Հոդված 64. Օրենքով նախատեսվածից ավելի մեղմ պատիժ նշանակելը

1. Հանցանքի շարժառիթների ու նպատակների, հանցավորի դերի, հանցանքը կատարելիս ու դրանից հետո նրա վարքագծի եւ այլ հանգամանքների հետ կապված բացառիկ հանգամանքների առկայության դեպքում, որոնք էականորեն նվազեցնում են հանցանքի՝ հանրության համար վտանգավորության աստիճանը, ինչպես նաեւ խմբակային հանցագործության մասնակցի կողմից խմբի կատարած հանցանքը բացահայտելուն ակտիվորեն աջակցելու դեպքում կարող է նշանակվել սույն օրենսգրքի Հատուկ մասի համապատասխան հոդվածով նախատեսված պատժի նվազագույն չափից ավելի ցածր պատիժ կամ ավելի մեղմ պատժատեսակ, քան նախատեսված է այդ հոդվածով, կամ չկիրառել որպես պարտադիր նախատեսված լրացուցիչ պատիժ:

2. Բացառիկ կարող են ճանաչվել ինչպես առանձին մեղմացնող հանգամանքները, այնպես էլ

այդ հանգամանքների համակցությունը:

Հոդված 65. Պատիժ նշանակելը չավարտված հանցագործության համար

1. Չավարտված հանցագործության համար պատիժ նշանակելիս հաշվի են առնվում հանցավորի կատարած գործողությունների բնույթն ու հանրության համար վտանգավորության աստիճանը, հանցավոր մտադրության իրականացման աստիճանը եւ այն հանգամանքները, որոնց հետեւանքով հանցագործությունը ավարտին չի հասցվել:

2. Հանցագործության նախապատրաստության համար ազատազրկման ձեւով պատժի ժամկետը չի կարող գերազանցել սույն օրենսգրքի Հատուկ մասի համապատասխան հոդվածով կամ հոդվածի մասով որոշակի ժամկետով ազատազրկման ձեւով նախատեսված պատժի առավելագույն ժամկետի կեսը:

3. Հանցափորձի համար ազատազրկման ձեւով պատժի ժամկետը չի կարող գերազանցել

սույն օրենսգրքի Հատուկ մասի համապատասխան հոդվածով կամ հոդվածի մասով որոշակի ժամկետով ազատազրկման ձեւով նախատեսված պատժի առավելագույն ժամկետի երեք քառորդը:

4. Հանցագործության նախապատրաստության կամ հանցափորձի համար ցմահ ազատազրկում չի նշանակվում:

Հոդված 66. Պատիժ նշանակելը հանցանքների համակցությամբ

1. Հանցանքների համակցությամբ յուրաքանչյուր հանցագործության համար առանձին պատիժ (հիմնական եւ լրացուցիչ) նշանակելով՝ դատարանը վերջնական պատիժը որոշում է նվազ խիստ պատիժն ավելի խիստ պատժով կլանելու կամ նշանակված պատիժները լրիվ կամ մասնակիորեն գումարելու միջոցով:

2. Եթե հանցանքների համակցությունն ընդգրկում է միայն ոչ մեծ ծանրության հանցանքներ, ապա վերջնական պատիժը նշանակվում է նվազ խիստ պատիժն ավելի խիստ պատժով կլանելու կամ պատիժները լրիվ կամ մասնակիորեն գումարելու միջոցով: Ընդ որում, գումարելիս վերջնական պատիժը չի կարող գերազանցել կատարված հանցանքներից առավել ծանրի համար նախատեսված առավելագույն պատիժը:

3. Եթե հանցանքների համակցությունն ընդգրկում է միայն միջին ծանրության կամ միջին ծանրության եւ ոչ մեծ ծանրության հանցանքներ, ապա վերջնական պատիժը նշանակվում է պատիժները լրիվ կամ մասնակիորեն գումարելու միջոցով: Ընդ որում, ազատազրկման ձեւով վերջնական պատիժը չի կարող գերազանցել տասը տարին:

4. Եթե հանցանքների համակցությունն ընդգրկում է ծանր կամ առանձնապես ծանր հանցանքներ, ապա վերջնական պատիժը նշանակվում է պատիժները լրիվ կամ մասնակիորեն գումարելու միջոցով: Ընդ որում, ազատազրկման ձեւով վերջնական պատիժը

չի կարող գերազանցել տասնհինգ տարին: Եթե համակցության մեջ մտնող հանցանքներից մեկի համար դատարանը նշանակում է ցմահ ազատազրկում, ապա վերջնական հիմնական պատիժը որոշվում է կլանելու միջոցով:

5. Հանցանքների համակցությամբ նշանակված հիմնական պատժին կարող են միացվել համակցությունը կազմող հանցանքների համար նշանակված լրացուցիչ պատիժները: Լրացուցիչ պատիժները լրիվ կամ մասնակիորեն գումարելու դեպքում վերջնական լրացուցիչ պատիժը չի կարող գերազանցել սույն օրենսգրքի Ընդհանուր մասով պատժի տվյալ տեսակի համար սահմանված առավելագույն ժամկետը կամ չափը:

6. Պատիժը նշանակվում է սույն հոդվածի կանոններով, եթե դատավճիռ կայացնելուց հետո պարզվի, որ դատապարտյալը մեղավոր է նաեւ մեկ այլ հանցանքի համար, որը նա կատարել է նախքան առաջին գործով դատավճիռ կայացնելը: Այս դեպքում վերջնական պատժի ժամկետին հաշվակցվում է առաջին դատավճռով նշանակված պատժի կրած մասը:

Հոդված 67. Պատիժ նշանակելը դատավճիռների համակցությամբ

1. Եթե դատավճիռ կայացնելուց հետո, բայց մինչեւ պատժի լրիվ կրելը դատապարտյալը նոր հանցանք է կատարել, ապա դատարանը նոր դատավճռով նշանակված պատժին լրիվ կամ մասնակիորեն գումարում է նախորդ դատավճռով նշանակված պատժի չկրած մասը:

2. Դատավճիռների համակցությամբ վերջնական պատիժը, եթե դա կապված չէ ազատազրկման հետ, չի կարող գերազանցել սույն օրենսգրքի Ընդհանուր մասով պատժի տվյալ տեսակների համար սահմանված առավելագույն չափը:

3. Դատավճիռների համակցությամբ ազատազրկման ձեւով վերջնական պատիժը չի կարող գերազանցել քսան տարին:

4. Դատավճիռների համակցությամբ վերջնական պատիժը պետք է ավելի մեծ լինի ինչպես նոր հանցագործության համար նշանակված պատժից, այնպես էլ նախորդ դատավճռով նշանակված պատժի չկրած մասից:

5. Դատավճիռների համակցությամբ պատիժ նշանակելիս լրացուցիչ պատիժների միացումը կատարվում է սույն օրենսգրքի 66-րդ հոդվածով սահմանված կանոններով:

6. Ցմահ ազատազրկում կրող դատապարտյալի կողմից նոր հանցանք կատարելու դեպքում նոր նշանակված պատիժը կլանվում է ցմահ ազատազրկմամբ:

Հոդված 68. Պատժի ժամկետները որոշելը դրանք գումարելիս

1. Հանցանքների համակցությամբ եւ դատավճիռների համակցությամբ պատիժները լրիվ կամ մասնակիորեն գումարելիս ազատազրկման մեկ օրվան համապատասխանում է՝

1) կալանքի կամ կարգապահական գումարտակում պահելու մեկ օրը.

2) ուղղիչ աշխատանքների երեք օրը.

3) հանրային աշխատանքների չորս ժամը:

2. Տուգանքի, որոշակի պաշտոններ զբաղեցնելու կամ որոշակի գործունեությամբ զբաղվելու իրավունքից զրկելու, հատուկ կամ զինվորական կոչումից, կարգից, աստիճանից կամ որակավորման դասից զրկելու, ինչպես նաեւ գույքի բռնագրավման ձեւով պատիժները կարգապահական գումարտակում պահելու, կալանքի, ազատազրկման հետ գումարելիս ի կատար են ածվում առանձին:

Հոդված 69. Պատժի ժամկետները հաշվարկելը եւ պատիժը հաշվակցելը

1. Որոշակի պաշտոններ զբաղեցնելու կամ որոշակի գործունեությամբ զբաղվելու իրավունքից զրկելու, ուղղիչ աշխատանքների, կարգապահական գումարտակում պահելու, ազատազրկման ժամկետները հաշվարկվում են ամիսներով եւ տարիներով: Հանրային

աշխատանքների ժամկետը հաշվարկվում է ժամերով: Կալանքի ժամկետը հաշվվում է օրերով եւ ամիսներով:

2. Սույն հոդվածի առաջին մասում նշված պատիժները փոխարինելիս կամ գումարելիս,

ինչպես նաեւ պատիժը հաշվակցելիս ժամկետները կարող են հաշվարկվել օրերով:

3. Մինչեւ դատավճռի օրինական ուժի մեջ մտնելը կալանքի տակ պահելու ժամկետը հաշվակցվում է ազատազրկման, կարգապահական գումարտակում պահելու ձեւով նշանակված պատժին՝ մեկ օրը հաշվելով մեկուկես օրվա դիմաց, ուղղիչ աշխատանքների դեպքում՝ մեկ օրը երեք օրվա դիմաց, իսկ հանրային աշխատանքների դեպքում՝ մեկ օրը վեց ժամի դիմաց:

4. Մինչեւ դատավճռի օրինական ուժի մեջ մտնելը կալանքի տակ պահելու կամ այլ պետությունում կատարած հանցանքի համար դատարանի դատավճռով ազատազրկման ձեւով նշանակված պատիժը կրելու ժամանակ սույն օրենսգրքի 16-րդ հոդվածի հիման վրա անձին հանձնելու դեպքում մեկ օրը հաշվարկվում է մեկ օրվա դիմաց:

5. Մինչեւ դատական քննությունը կալանքի տակ գտնվող անձի նկատմամբ տուգանքի, որոշակի պաշտոններ զբաղեցնելու կամ որոշակի գործունեությամբ զբաղվելու իրավունքից զրկելու ձեւով պատիժ նշանակելիս դատարանը, հաշվի առնելով կալանքի տակ պահելու ժամկետը, մեղմացնում է նշանակված պատիժը կամ լրիվ ազատում պատիժը կրելուց:

6. Հանցանքը կատարելուց հետո հոգեկան հիվանդությամբ հիվանդացած անձի նկատմամբ բժշկական բնույթի հարկադրանքի միջոցները կիրառելու ժամկետը հաշվակցվում է պատժի ժամկետին:

Հոդված 70. Պատիժը պայմանականորեն չկիրառելը

1. Եթե դատարանը, հանրային աշխատանքների, ուղղիչ աշխատանքների, կալանքի, ազատազրկման կամ կարգապահական գումարտակում պահելու ձեւով պատիժ նշանակելով, հանգում է հետեւության, որ դատապարտյալի ուղղվելը հնարավոր է առանց պատիժը կրելու, ապա կարող է որոշում կայացնել այդ պատիժը պայմանականորեն չկիրառելու մասին:

2. Պատիժը պայմանականորեն չկիրառելիս դատարանը հաշվի է առնում հանցավորի անձը բնութագրող տվյալները, պատասխանատվությունը եւ պատիժը մեղմացնող եւ ծանրացնող հանգամանքները:

3. Պատիժը պայմանականորեն չկիրառելիս դատարանը սահմանում է փորձաշրջան՝ մեկից հինգ տարի ժամկետով:

4. Ազատազրկման ձեւով պատիժը պայմանականորեն չկիրառելիս կարող են նշանակվել լրացուցիչ պատիժներ, բացի գույքի բռնագրավումից:

5. Պատիժը պայմանականորեն չկիրառելու մասին որոշում կայացնելիս դատարանը դատապարտյալի վրա կարող է դնել որոշակի պարտականություններ՝ դատապարտյալի վարքագծի նկատմամբ վերահսկողություն իրականացնող իրավասու մարմնին առանց տեղյակ պահելու չփոխել մշտական բնակության վայրը, բուժման կուրս անցնել ալկոհոլամոլությունից, թմրամոլությունից, վեներական հիվանդությունից կամ թունամոլությունից, նյութական օգնություն ցույց տալ ընտանիքին: Դատարանը, դատապարտյալի վարքագծի նկատմամբ վերահսկողություն իրականացնող իրավասու մարմնի միջնորդությամբ կամ առանց դրա, դատապարտյալի վրա կարող է դնել նաեւ նրա ուղղմանը նպաստող այլ պարտականություններ:

6. Եթե դատապարտյալը փորձաշրջանի ընթացքում երկու կամ ավելի անգամ կատարում է իրավախախտումներ, որոնց համար նա ենթարկվում է վարչական կալանքի, կամ չարամտորեն խուսափում է պատիժը պայմանականորեն չկիրառելիս դատարանի կողմից նրա վրա դրված պարտականությունները կատարելուց՝ դատապարտյալի վարքագծի նկատմամբ վերահսկողություն իրականացնող մարմնի միջնորդությամբ, ինչպես նաեւ անզգույշ կամ ոչ մեծ ծանրության դիտավորյալ հանցանք կատարելու դեպքում պատիժը պայմանականորեն չկիրառելու վերացման հարցը լուծում է դատարանը:

7. Փորձաշրջանի ընթացքում անձի կողմից միջին ծանրության, ծանր կամ առանձնապես ծանր դիտավորյալ հանցանք կատարելու դեպքում դատարանը կարող է վերացնել պատիժը պայմանականորեն չկիրառելը եւ պատիժ նշանակել սույն օրենսգրքի 67-րդ հոդվածով նախատեսված կանոններով: Նույն կանոններով պատիժ է նշանակվում նաեւ նոր անզգույշ կամ ոչ մեծ ծանրության դիտավորյալ հանցանք կատարելու դեպքում, եթե դատարանը վերացնում է պատիժը պայմանականորեն չկիրառելը:

Հոդված 71. Պատժի կատարման կարգը եւ պայմանները

Պատժի կատարման կարգը եւ պայմանները սահմանվում են օրենքով:
ԲԱԺԻՆ 4. ՔՐԵԱԿԱՆ ՊԱՏԱՍԽԱՆԱՏՎՒԹՅՈՒՆԻՑ ԵՎ ՊԱՏԺԻՑ ԱԶԱՏԵԼԸ ԳԼՈՒԽ 11.
ՔՐԵԱԿԱՆ ՊԱՏԱՍԽԱՆԱՏՎՈՒԹՅՈՒՆԻՑ ԱԶԱՏԵԼԸ

Հոդված 72. Քրեական պատասխանատվությունից ազատելը գործուն զղջալու դեպքում

1. Առաջին անգամ ոչ մեծ ծանրության կամ միջին ծանրության հանցանք կատարած անձը կարող է ազատվել քրեական պատասխանատվությունից, եթե նա հանցանք կատարելուց հետո կամովին ներկայացել է մեղայականով, աջակցել է հանցագործությունը

բացահայտելուն, հատուցել կամ այլ կերպ հարթել է հանցագործությամբ պատճառված վնասը:

2. Այլ տեսակի հանցանք կատարած անձը, սույն հոդվածի առաջին մասով նախատեսված պայմանների առկայության դեպքում, քրեական պատասխանատվությունից ազատվում է միայն սույն օրենսգրքի Հատուկ մասի հոդվածով հատկապես նախատեսված դեպքերում:

Հոդված 73. Քրեական պատասխանատվությունից ազատելը տուժողի հետ հաշտվելու դեպքում

Ոչ մեծ ծանրության հանցանք կատարած անձը կարող է ազատվել քրեական պատասխանատվությունից, եթե նա հաշտվել է տուժողի հետ եւ հատուցել կամ այլ կերպ հարթել է նրան պատճառած վնասը:

Հոդված 74. Քրեական պատասխանատվությունից ազատելն իրադրության փոփոխման դեպքում

Առաջին անգամ ոչ մեծ կամ միջին ծանրության հանցանք կատարած անձը կարող է ազատվել քրեական պատասխանատվությունից, եթե պարզվի, որ իրադրության փոփոխման հետեւանքով այդ անձը կամ նրա կատարած արարքը դադարել է հանրության համար վտանգավոր լինելուց:

Հոդված 75. Քրեական պատասխանատվությունից ազատելը վաղեմության ժամկետն անցնելու հետեւանքով

1. Անձն ազատվում է քրեական պատասխանատվությունից, եթե հանցանքը կատարելու օրվանից անցել են հետեւյալ ժամկետները.

1) երկու տարի՝ ոչ մեծ ծանրության հանցանք կատարելու օրվանից.

2) հինգ տարի՝ միջին ծանրության հանցանք կատարելու օրվանից.

3) տասը տարի՝ ծանր հանցանք կատարելու օրվանից.

4) տասնհինգ տարի՝ առանձնապես ծանր հանցանք կատարելու օրվանից:

2. Վաղեմության ժամկետը հաշվարկվում է հանցանքը կատարելու օրվանից մինչեւ դատավճռի օրինական ուժի մեջ մտնելու պահը:

3. Վաղեմության ժամկետի ընթացքն ընդհատվում է, եթե մինչեւ նշված ժամկետներն անցնելն անձը կատարում է միջին ծանրության, ծանր կամ առանձնապես ծանր նոր հանցանք: Այս դեպքում վաղեմության ժամկետի հաշվարկն սկսվում է նոր հանցանքի կատարման պահից:

4. Վաղեմության ժամկետի ընթացքը կասեցվում է, եթե անձը խուսափում է քննությունից կամ դատից: Այս դեպքում վաղեմության ընթացքը վերսկսվում է անձին ձերբակալելու կամ մեղայականով նրա ներկայանալու պահից: Ընդ որում, անձը չի կարող քրեական պատասխանատվության ենթարկվել, եթե ոչ մեծ ծանրության կամ միջին ծանրության հանցանք կատարելու օրվանից անցել է տասը տարի, իսկ ծանր կամ առանձնապես ծանր հանցանք կատարելու օրվանից՝ քսան տարի, եւ վաղեմության ժամկետի ընթացքն ընդհատված չի եղել նոր հանցագործությամբ:

5. Վաղեմության ժամկետի կիրառման հարցն այն անձի նկատմամբ, ով ցմահ ազատազրկմամբ պատժվող հանցանք է կատարել, լուծում է դատարանը: Եթե դատարանը հնարավոր չի գտնում վաղեմության ժամկետն անցնելու հետեւանքով անձին ազատել քրեական պատասխանատվությունից, ապա ցմահ ազատազրկում չի կիրառվում:

6. Խաղաղության եւ մարդկության անվտանգության դեմ ուղղված՝ սույն օրենսգրքի 384-րդ,

386-391-րդ, 393-397-րդ հոդվածներով նախատեսված հանցանքներ կատարած անձանց նկատմամբ վաղեմության ժամկետներ չեն կիրառվում: Վաղեմության ժամկետներ չեն կիրառվում նաեւ Հայաստանի Հանրապետության միջազգային պայմանագրերով նախատեսված հանցանքներ կատարած անձանց նկատմամբ, եթե այդ պայմանագրերով վաղեմության ժամկետների կիրառման արգելք է սահմանված:

ԳԼՈՒԽ 12.
ՊԱՏԺԻՑ ԱԶԱՏԵԼԸ

Հոդված 76. Պատիժը կրելուց պայմանական վաղաժամկետ ազատելը

1. Հանրային աշխատանքների, ուղղիչ աշխատանքների, ազատազրկման կամ կարգապահական գումարտակում պահելու ձեւով պատիժ կրող անձն իր համաձայնությամբ կարող է պայմանական վաղաժամկետ ազատվել, եթե դատարանը գտնի, որ նա ուղղվելու համար նշանակված պատժի մնացած մասը կրելու կարիք չունի: Ընդ որում, անձը կարող է լրիվ կամ մասնակիորեն ազատվել լրացուցիչ պատժից: Պատիժը կրելուց պայմանական վաղաժամկետ ազատում կիրառելիս դատարանը հաշվի է առնում նաեւ դատապարտվածի կողմից տուժողին պատճառված վնասը հարթելու հանգամանքը:

2. Պայմանական վաղաժամկետ ազատում կիրառելիս դատարանն անձի վրա կարող է դնել սույն օրենսգրքի 70-րդ հոդվածի հինգերորդ մասով նախատեսված պարտականությունները, որոնք անձը պետք է կատարի պատժի չկրած մասի ընթացքում:

3. Պայմանական վաղաժամկետ ազատում կարող է կիրառվել միայն, եթե դատապարտյալը փաստացի կրել է՝

1) ոչ մեծ կամ միջին ծանրության հանցագործության համար նշանակված պատժի ոչ պակաս,

քան մեկ երրորդը.

2) ծանր հանցագործության համար նշանակված պատժի ոչ պակաս, քան կեսը.

3) առանձնապես ծանր հանցագործության համար, ինչպես նաեւ նախկինում պայմանական վաղաժամկետ ազատված անձի (եթե պայմանական վաղաժամկետ ազատումը վերացվել է սույն հոդվածի վեցերորդ մասով նախատեսված հիմքերով) նկատմամբ նշանակված պատժի

ոչ պակաս, քան երկու երրորդը:

4. Ազատազրկման ձեւով պատժի փաստացի կրած ժամկետը չի կարող երեք ամսից պակաս լինել:

5. Ցմահ ազատազրկման ձեւով պատիժ կրող անձը կարող է պայմանական վաղաժամկետ ազատվել, եթե դատարանը գտնի, որ նա պատիժը հետագա կրելու կարիքը չունի եւ փաստորեն կրել է ազատազրկման ոչ պակաս, քան քսան տարին:

6. Եթե պատժի չկրած մասի ընթացքում դատապարտյալը՝

1) երկու կամ ավելի անգամ կատարում է այնպիսի իրավախախտումներ, որոնց համար նրա նկատմամբ նշանակվում է վարչական կալանք, կամ չարամտորեն խուսափում է պայմանական վաղաժամկետ ազատելիս դատարանի կողմից իր վրա դրված պարտականությունները կատարելուց, ապա դատարանը, դատապարտյալի վարքագծի նկատմամբ վերահսկողություն իրականացնող մարմնի միջնորդությամբ, որոշում է կայացնում պայմանական վաղաժամկետ ազատումը վերացնելու եւ պատժի չկրած մասն ի կատար ածելու մասին.

2) կատարում է անզգույշ հանցանք, ապա պայմանական վաղաժամկետ ազատումը պահպանելու կամ վերացնելու հարցը լուծում է դատարանը.

3) կատարում է դիտավորյալ հանցանք, ապա դատարանը նրա նկատմամբ պատիժ է նշանակում սույն օրենսգրքի 67-րդ հոդվածով նախատեսված կանոններով: Նույն կանոններով պատիժ է նշանակվում, եթե կատարվել է անզգույշ հանցանք, եւ դատարանը վերացնում է պայմանական վաղաժամկետ ազատումը:

7. Եթե ցմահ ազատազրկում կրող անձը դիտավորյալ այնպիսի նոր հանցանք է կատարել, որի համար նշանակվում է ազատազրկում, ապա սույն հոդվածի հինգերորդ մասում նշված ժամկետի ընթացքը կասեցվում է մինչեւ նոր պատժի ժամկետը լրանալը:

Հոդված 77. Պատժի չկրած մասն ավելի մեղմ պատժատեսակով փոխարինելը

1. Ոչ մեծ կամ միջին ծանրության հանցագործության համար ազատազրկում կրող անձի պատժի չկրած մասը դատարանը կարող է փոխարինել ավելի մեղմ պատժատեսակով՝ հաշվի

առնելով պատիժը կրելու ժամանակահատվածում նրա վարքագիծը եւ պատճառված վնասը հարթելու հանգամանքը: Ընդ որում, անձը կարող է լրիվ կամ մասնակիորեն ազատվել լրացուցիչ պատժից:

2. Պատժի չկրած մասը կարող է փոխարինվել ավելի մեղմ պատժատեսակով դատապարտյալի կողմից պատժի ոչ պակաս, քան մեկ երրորդը փաստացի կրելուց հետո:

3. Պատժի չկրած մասն ավելի մեղմ պատժով փոխարինելիս դատարանը կարող է ընտրել

սույն օրենսգրքի 49-րդ հոդվածում նշված պատիժներին համապատասխան ցանկացած ավելի մեղմ պատժատեսակ՝ յուրաքանչյուր պատժատեսակի համար սույն օրենսգրքով նախատեսված սահմաններում:

Հոդված 78. Հղի կանանց կամ մինչեւ երեք տարեկան երեխա ունեցող անձանց պատիժը կրելը հետաձգելը կամ պատժից ազատելը

1. Ազատազրկման դատապարտված հղի կանանց կամ մինչեւ երեք տարեկան երեխա ունեցող անձանց, բացառությամբ ծանր եւ առանձնապես ծանր հանցագործությունների համար հինգ տարուց ավելի ժամկետով ազատազրկման դատապարտված անձանց, դատարանը կարող է հետաձգել պատիժը կրելը կամ ազատել պատիժը կրելուց այն ժամկետի սահմաններում, որի ընթացքում կինն ազատվում է աշխատանքից հղիության, ծննդաբերության, ինչպես նաեւ երեխայի մինչեւ երեք տարեկան դառնալու կապակցությամբ:

2. Եթե սույն հոդվածի առաջին մասով նախատեսված դեպքերում դատապարտված անձը հրաժարվում է երեխայից կամ նրան հանձնել է մանկատուն կամ խուսափում է նրան խնամելուց եւ դաստիարակելուց, որի համար գրավոր նախազգուշացվել է իր նկատմամբ վերահսկողություն իրականացնող մարմնի կողմից, ապա նշված մարմնի միջնորդությամբ դատարանը կարող է դատապարտյալին ուղարկել դատավճռով նշանակված պատիժը կրելու:

3. Դատարանը, հաշվի առնելով դատապարտյալի վարքագիծը, երեխան երեք տարեկան դառնալուց հետո կամ նրա մահվան դեպքում կարող է դատապարտյալին ազատել պատիժը կրելուց կամ պատիժը փոխարինել ավելի մեղմ պատժատեսակով կամ դատապարտյալին ուղարկել պատժի չկրած մասը կրելու: Այդ դեպքում դատարանը կարող է պատժի չկրած ժամկետը լրիվ կամ մասնակիորեն հաշվակցել պատիժը կրելու ժամկետին:

4. Եթե դատապարտյալը պատիժը կրելուց ազատվելու ժամանակահատվածում կատարել է նոր հանցանք, ապա դատարանը նրա նկատմամբ պատիժ է նշանակում սույն օրենսգրքի 67-

րդ հոդվածով նախատեսված կանոններով:

Հոդված 79. Պատժից ազատելը ծանր հիվանդության հետեւանքով

1. Եթե անձը պատիժը կրելու ընթացքում հիվանդացել է հոգեկան խանգարմամբ, որը նրան զրկել է իր գործողությունների (անգործության) փաստական բնույթն ու նշանակությունը

գիտակցելու կամ դրանք ղեկավարելու հնարավորությունից, ապա դատարանը նրան ազատում է պատիժը կրելուց: Այդպիսի անձի նկատմամբ դատարանը կարող է նշանակել բժշկական բնույթի հարկադրանքի միջոց:

2. Եթե անձը հանցանք կատարելուց կամ դատավճիռ կայացնելուց հետո հիվանդացել է այլ ծանր հիվանդությամբ, որը խոչընդոտում է պատիժը կրելուն, ապա դատարանը կարող է նրան ազատել պատիժը կրելուց՝ հաշվի առնելով կատարված հանցանքի ծանրությունը, դատապարտյալի անձը, հիվանդության բնույթը եւ այլ հանգամանքներ:

3. Սույն հոդվածի առաջին եւ երկրորդ մասերով նախատեսված անձինք առողջանալու դեպքում կարող են ենթարկվել քրեական պատասխանատվության եւ պատժի, եթե սույն օրենսգրքի 75-րդ եւ 81-րդ հոդվածներով սահմանված վաղեմության ժամկետները չեն անցել:

4. Կարգապահական գումարտակում պահելու դատապարտված զինծառայողը պատիժը կրելուց ազատվում է այնպիսի հիվանդության դեպքում, որի հետեւանքով նա համարվում է զինվորական ծառայության համար ոչ պիտանի:

Հոդված 80. Պատժից ազատելն արտակարգ հանգամանքների հետեւանքով

Ոչ մեծ կամ միջին ծանրության հանցագործության համար դատապարտված անձը կարող է ազատվել պատժից, եթե հրդեհի, տեխնոլոգիական կամ տարերային աղետի, ընտանիքի միակ աշխատունակ անձի ծանր հիվանդության կամ մահվան կամ արտակարգ այլ հանգամանքների պատճառով պատժի հետագա կրումը դատապարտվածի կամ նրա ընտանիքի համար կարող է հանգեցնել ծանր հետեւանքների:

Հոդված 81. Պատժից ազատելը մեղադրական դատավճռի վաղեմության ժամկետն անցնելու հետեւանքով

1. Հանցագործության համար դատապարտված անձն ազատվում է պատիժը կրելուց, եթե օրինական ուժի մեջ մտնելուց հետո մեղադրական դատավճիռն ի կատար չի ածվել հետեւյալ ժամկետներում.

1) երկու տարի՝ ոչ մեծ ծանրության հանցագործության համար դատապարտվելու դեպքում.

2) հինգ տարի՝ միջին ծանրության հանցագործության համար դատապարտվելու դեպքում.

3) տասը տարի՝ ծանր հանցագործության համար դատապարտվելու դեպքում.

4) տասնհինգ տարի՝ առանձնապես ծանր հանցագործության համար դատապարտվելու դեպքում:

2. Վաղեմության ժամկետի ընթացքն ընդհատվում է, եթե մինչեւ նշված ժամկետներն անցնելն անձը կատարում է նոր դիտավորյալ հանցանք: Այս դեպքում վաղեմության ժամկետի հաշվարկը սկսվում է նոր հանցանքի կատարման օրվանից:

3. Վաղեմության ժամկետի ընթացքը կասեցվում է, եթե դատապարտյալը խուսափում է պատիժը կրելուց: Այդ դեպքում վաղեմության ժամկետի ընթացքը վերսկսվում է անձին ձերբակալելու կամ նրա՝ մեղայականով ներկայանալու պահից: Ընդ որում, մեղադրական դատավճիռը չի կարող ի կատար ածվել, եթե ոչ մեծ ծանրության կամ միջին ծանրության հանցագործության համար դատավճիռը կայացնելու պահից անցել է տասը տարի, իսկ ծանր կամ առանձնապես ծանր հանցագործության համար դատավճիռը կայացնելու պահից՝ քսան տարի, եւ վաղեմության ժամկետի ընթացքն ընդհատված չի եղել նոր հանցագործությամբ:

4. Ցմահ ազատազրկման դատապարտված անձի նկատմամբ վաղեմության ժամկետ կիրառելու հարցը լուծում է դատարանը: Եթե դատարանը հնարավոր չի գտնում վաղեմության ժամկետների կիրառումը, ապա ցմահ ազատազրկումը փոխարինվում է որոշակի ժամկետով ազատազրկմամբ:

5. Վաղեմության ժամկետները չեն կիրառվում խաղաղության եւ մարդկության անվտանգության դեմ ուղղված՝ սույն օրենսգրքի 384-րդ, 386-391-րդ, 393-397-րդ հոդվածներով նախատեսված հանցագործությունների համար դատապարտված անձանց նկատմամբ:

ԳԼՈՒԽ 13.
ՀԱՄԱՆԵՐՈՒՄԸ, ՆԵՐՈՒՄԸ, ԴԱՏՎԱԾՈՒԹՅՈՒՆԸ

Հոդված 82. Համաներումը

Հանցանք կատարած անձն օրենսդիր մարմնի կողմից ընդունվող համաներման ակտով
կարող է ազատվել քրեական պատասխանատվությունից, իսկ դատապարտյալը կարող է լրիվ կամ մասնակիորեն ազատվել ինչպես հիմնական, այնպես էլ լրացուցիչ պատժից, կամ
պատժի չկրած մասը կարող է փոխարինվել ավելի մեղմ պատժատեսակով, կամ կարող է վերացվել դատվածությունը:

Հոդված 83. Ներումը

Հանցագործության համար դատապարտված անձը ներման ակտով կարող է լրիվ կամ մասնակիորեն ազատվել ինչպես հիմնական, այնպես էլ լրացուցիչ պատժից, կամ պատժի չկրած մասը կարող է փոխարինվել ավելի մեղմ պատժատեսակով, կամ կարող է վերացվել դատվածությունը:

Հոդված 84. Դատվածությունը

1. Անձը դատվածություն ունեցող է համարվում մեղադրական դատավճիռն օրինական ուժի մեջ մտնելու օրվանից մինչեւ դատվածությունը մարվելու կամ հանվելու պահը:

2. Դատվածությունը, սույն օրենսգրքին համապատասխան, հաշվի է առնվում հանցագործության ռեցիդիվի դեպքում եւ պատիժ նշանակելիս:

3. Դատվածություն չունեցող են համարվում այն անձինք, ովքեր դատարանի դատավճռով դատապարտվել են առանց պատիժ նշանակելու կամ դատարանի դատավճռով ազատվել են պատիժը կրելուց կամ պատիժը կրել են այնպիսի արարքի համար, որի հանցավորությունն ու պատժելիությունը վերացված են օրենքով:

4. Դատվածությունը մարվում է՝

1) պատիժը պայմանականորեն չկիրառելու դեպքում՝ փորձաշրջանն անցնելուց հետո.

2) ազատազրկումից ավելի մեղմ պատժի դատապարտված անձանց նկատմամբ՝ նշանակված պատիժը կրելուց մեկ տարի անցնելուց հետո.

3) ոչ մեծ կամ միջին ծանրության հանցագործությունների համար ազատազրկման դատապարտված անձանց նկատմամբ՝ պատիժը կրելուց երեք տարի անցնելուց հետո.

4) ծանր հանցագործությունների համար ազատազրկման դատապարտված անձանց նկատմամբ՝ պատիժը կրելուց հինգ տարի անցնելուց հետո.

5) առանձնապես ծանր հանցագործության համար ազատազրկման դատապարտված անձանց նկատմամբ՝ պատիժը կրելուց ութ տարի անցնելուց հետո:

5. Եթե անձն օրենքով սահմանված կարգով պայմանական վաղաժամկետ ազատվել է պատիժը կրելուց, կամ պատժի չկրած մասը փոխարինվել է ավելի մեղմ պատժով, ապա դատվածությունը մարելու ժամկետը հաշվարկվում է հիմնական պատիժը եւ լրացուցիչ պատիժը կրելուց ազատելու պահից:

6. Եթե անձը պատիժը կրելուց հետո դրսեւորել է անբասիր վարքագիծ, ապա նրա խնդրանքով դատարանը կարող է դատվածությունը հանել մինչեւ դատվածությունը մարելու ժամկետը լրանալը, բայց ոչ շուտ, քան այդ ժամկետի կեսը լրանալը:

7. Եթե անձը մինչեւ դատվածությունը մարվելը նոր հանցանք է կատարում, ապա դատվածության մարման ժամկետն ընդհատվում է: Առաջին հանցագործության համար դատվածությունը մարվելու ժամկետը հաշվարկվում է վերստին՝ վերջին հանցագործության համար պատիժը (հիմնական եւ լրացուցիչ) փաստորեն կրելուց հետո: Այդ դեպքում անձը երկու հանցագործությունների համար էլ դատված է համարվում մինչեւ դրանցից առավել ծանր հանցագործության համար դատվածությունը մարվելու ժամկետը լրանալը:

8. Դատվածությունը հանելը կամ մարելը վերացնում է դատվածության հետ կապված իրավական բոլոր հետեւանքները:

ԲԱԺԻՆ 5. ԱՆՉԱՓԱՀԱՍՆԵՐԻ ՔՐԵԱԿԱՆ ՊԱՏԱՍԽԱՆԱՏՎՈՒԹՅԱՆ ԵՎ ՊԱՏԺԻ ԱՌԱՆՁՆԱՀԱՏԿՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԸ
ԳԼՈՒԽ 14.
ԱՆՉԱՓԱՀԱՍՆԵՐԻ ՔՐԵԱԿԱՆ ՊԱՏԱՍԽԱՆԱՏՎՈՒԹՅԱՆ ԵՎ ՊԱՏԺԻ ԱՌԱՆՁՆԱՀԱՏԿՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԸ

Հոդված 85. Անչափահասների քրեական պատասխանատվությունը եւ պատիժը

1. Անչափահասները քրեական պատասխանատվության են ենթարկվում, եւ նրանց նկատմամբ պատիժ է նշանակվում սույն օրենսգրքի դրույթներին համապատասխան՝ հաշվի առնելով սույն բաժնում նախատեսված կանոնները:

2. Հանցանք կատարած անչափահասի նկատմամբ կարող է նշանակվել պատիժ կամ կարող

են նշանակվել դաստիարակչական բնույթի հարկադրանքի միջոցներ:

Հոդված 86. Պատժի տեսակները

Անչափահասների նկատմամբ նշանակվող պատժի տեսակներն են՝

1) տուգանքը.

2) հանրային աշխատանքները.

3) կալանքը.

4) որոշակի ժամկետով ազատազրկումը:

Հոդված 87. Տուգանքը

1. Տուգանքը կիրառվում է անչափահասի ինքնուրույն վաստակի կամ այնպիսի գույքի առկայության դեպքում, որի վրա կարող է տարածվել բռնագանձում:

2. Տուգանքը նշանակվում է պատիժ նշանակելու պահին Հայաստանի Հանրապետությունում սահմանված նվազագույն աշխատավարձի տասնապատիկից հինգհարյուրապատիկի չափով:

Հոդված 88. Կալանքը

Կալանքը տասնհինգ օրից երկու ամիս ժամկետով նշանակվում է դատավճիռը կայացնելու պահին տասնվեց տարին լրացած անչափահասի նկատմամբ:

Հոդված 89. Ազատազրկումը

1. Անչափահասի նկատմամբ ազատազրկում կարող է նշանակվել միայն միջին ծանրության,

ծանր կամ առանձնապես ծանր հանցագործության համար:

2. Ազատազրկումն անչափահասների նկատմամբ նշանակվում է՝

1) միջին ծանրության հանցագործության համար՝ առավելագույնը երեք տարի ժամկետով.

2) մինչեւ տասնվեց տարին լրանալը կատարած ծանր կամ առանձնապես ծանր հանցանքի համար՝ առավելագույնը յոթ տարի ժամկետով.

3) տասնվեցից մինչեւ տասնութ տարին լրանալը կատարած ծանր կամ առանձնապես ծանր հանցանքի համար՝ առավելագույնը տասը տարի ժամկետով:

Հոդված 90. Պատիժ նշանակելը

1. Անչափահասի նկատմամբ պատիժ նշանակելիս հաշվի են առնվում նրա կյանքի եւ դաստիարակության պայմանները, հոգեկանի զարգացման աստիճանը, առողջության վիճակը, անձի այլ առանձնահատկություններ, ինչպես նաեւ նրա վրա այլ անձանց ազդեցությունը:

2. Մինչեւ տասնվեց տարին լրանալը միջին ծանրության, ծանր կամ առանձնապես ծանր հանցանք կատարած անձանց նկատմամբ ազատազրկումը, ըստ հանցագործությունների համակցության, չի կարող գերազանցել յոթ տարին:

3. Տասնվեցից մինչեւ տասնութ տարին լրանալը միջին ծանրության, ծանր կամ առանձնապես ծանր հանցանք կատարած անձանց նկատմամբ ազատազրկումը, ըստ հանցագործությունների համակցության, չի կարող գերազանցել տասը տարին:

4. Ըստ դատավճիռների համակցության՝ ազատազրկման ձեւով նշանակվող վերջնական պատիժը չի կարող գերազանցել տասներկու տարին:

Հոդված 91. Քրեական պատասխանատվությունից ազատելը՝ դաստիարակչական բնույթի հարկադրանքի միջոցներ կիրառելով

1. Առաջին անգամ ոչ մեծ կամ միջին ծանրության հանցանք կատարած անչափահասը դատարանի կողմից կարող է ազատվել քրեական պատասխանատվությունից, եթե դատարանը գտնի, որ նրա ուղղվելը հնարավոր է դաստիարակչական բնույթի հարկադրանքի միջոցների կիրառմամբ:

2. Անչափահասի նկատմամբ դատարանը կարող է նշանակել դաստիարակչական բնույթի հարկադրանքի հետեւյալ միջոցները.

1) նախազգուշացում.

2) ծնողների կամ նրանց փոխարինող անձանց կամ տեղական ինքնակառավարման կամ դատապարտյալի վարքագծի նկատմամբ վերահսկողություն իրականացնող իրավասու մարմնի հսկողությանը հանձնելն առավելագույնը վեց ամիս ժամկետով.

3) պատճառված վնասը հարթելու պարտականություն դնելը՝ դատարանի սահմանած ժամկետում.

4) ժամանցի ազատության սահմանափակումը եւ վարքագծի նկատմամբ հատուկ պահանջների սահմանումն առավելագույնը վեց ամիս ժամկետով:

3. Դատապարտյալի վարքագծի նկատմամբ վերահսկողություն իրականացնող իրավասու մարմնի միջնորդությամբ դատարանն անչափահասի նկատմամբ կարող է նշանակել դաստիարակչական բնույթի հարկադրանքի այլ միջոցներ:

4. Անչափահասի նկատմամբ կարող է միաժամանակ նշանակվել դաստիարակչական բնույթի հարկադրանքի մի քանի միջոց:

5. Եթե անչափահասը դաստիարակչական բնույթի հարկադրանքի միջոցից պարբերաբար խուսափում է, ապա տեղական ինքնակառավարման մարմնի կամ դատապարտյալի վարքագծի նկատմամբ վերահսկողություն իրականացնող իրավասու մարմնի միջնորդությամբ նյութերն ուղարկվում են դատարան՝ նշանակված միջոցը վերացնելու եւ անչափահասին քրեական պատասխանատվության ենթարկելու հարցը լուծելու համար:

6. Նոր հանցանք կատարելիս անչափահասը քրեական պատասխանատվության ենթակա չէ նախկին հանցագործության համար, եթե վերջինիս կապակցությամբ նրա նկատմամբ կիրառվել է դաստիարակչական բնույթի հարկադրանքի միջոց:

Հոդված 92. Դաստիարակչական բնույթի հարկադրանքի միջոցների բովանդակությունը

1. Նախազգուշացումը անչափահասի արարքով պատճառած վնասի, ինչպես նաեւ սույն օրենսգրքով նախատեսված հանցանքների կրկնակի կատարման հետեւանքների պարզաբանումն է անչափահասին:

2. Հսկողության հանձնելը ծնողների կամ նրանց փոխարինող անձանց կամ դատապարտյալի վարքագծի նկատմամբ վերահսկողություն իրականացնող իրավասու մարմնի կամ տեղական ինքնակառավարման մարմնի վրա անչափահասի նկատմամբ դաստիարակչական ներգործության եւ նրա վարքագծի նկատմամբ վերահսկողության պարտականություն դնելն

է:

3. Պատճառված վնասը հարթելու պարտականությունը դրվում է՝ հաշվի առնելով անչափահասի գույքային դրությունը եւ նրա մոտ համապատասխան աշխատանքային ունակությունների առկայությունը:

4. Ժամանցի ազատության սահմանափակումը եւ անչափահասի վարքագծի նկատմամբ հատուկ պահանջների սահմանումը կարող են նախատեսել որոշակի վայրեր այցելելու, ժամանցի որոշակի ձեւերի, այդ թվում՝ մեխանիկական տրանսպորտային միջոցներ վարելու

հետ կապված արգելք, օրվա որոշակի ժամերից հետո տանից դուրս գտնվելու, առանց տեղական ինքնակառավարման մարմնի համաձայնության այլ վայրեր ուղեւորվելու իրավունքի սահմանափակում: Անչափահասին կարող է նաեւ ուսումնական հաստատություն վերադառնալու կամ տեղական ինքնակառավարման մարմնի միջնորդությամբ աշխատանքի տեղավորվելու պահանջ ներկայացվել:

Հոդված 93. Պատժից ազատելը հատուկ ուսումնադաստիարակչական կամ բժշկական դաստիարակչական հաստատությունում տեղավորելու միջոցով

1. Ոչ մեծ կամ միջին ծանրության հանցանք կատարած անչափահասը կարող է պատժից ազատվել, եթե դատարանը գտնի, որ պատժի նպատակներին կարելի է հասնել նրան անչափահասների հատուկ ուսումնադաստիարակչական կամ բժշկական- դաստիարակչական հաստատությունում տեղավորելու միջոցով:

2. Հատուկ ուսումնադաստիարակչական կամ բժշկական-դաստիարակչական հաստատությունում տեղավորելը նշանակվում է առավելագույնը երեք տարի ժամկետով, բայց ոչ ավելի, քան չափահաս դառնալը:

3. Սույն հոդվածի առաջին կամ երկրորդ մասում նշված հաստատություններում գտնվելը կարող է վաղաժամկետ դադարեցվել, եթե դատարանը ուսումնադաստիարակչական կամ բժշկական-դաստիարակչական հաստատության ղեկավարի միջնորդությամբ գտնի, որ անչափահասը տվյալ միջոցը հետագա կրելու կարիքը չունի:

Հոդված 94. Պատժի կրումից պայմանական վաղաժամկետ ազատելը

Անչափահաս տարիքում հանցանք կատարած եւ ազատազրկման դատապարտված անձի նկատմամբ պատիժը կրելուց պայմանական վաղաժամկետ ազատում կարող է կիրառվել, եթե դատապարտյալը փաստացի կրել է՝

1) ոչ մեծ կամ միջին ծանրության հանցագործության համար նշանակված պատժի ոչ պակաս,

քան մեկ քառորդը.

2) ծանր հանցագործության համար նշանակված պատժի ոչ պակաս, քան մեկ երրորդը.

3) առանձնապես ծանր հանցագործության համար նշանակված պատժի ոչ պակաս, քան կեսը:

Հոդված 95. Քրեական պատասխանատվությունից կամ պատժից ազատելը վաղեմության ժամկետներն անցնելու հետեւանքով

Մինչեւ տասնութ տարին լրանալը հանցանք կատարած անձին վաղեմության ժամկետներն անցնելու հետեւանքով քրեական պատասխանատվությունից կամ պատժից ազատելիս սույն օրենսգրքի 75-րդ եւ 81-րդ հոդվածներով նախատեսված վաղեմության ժամկետները համապատասխանաբար կրճատվում են կիսով չափ:

Հոդված 96. Դատվածության մարումը

1. Ազատազրկման հետ չկապված պատիժը կրելուց հետո անձի դատվածությունը համարվում է մարված:

2. Մինչեւ տասնութ տարին լրանալը հանցանք կատարած անձանց համար սույն օրենսգրքի

84-րդ հոդվածով նախատեսված դատվածությունը մարվելու ժամկետները կրճատվում են եւ համապատասխանաբար հավասար են՝

1) մեկ տարվա՝ միջին ծանրության հանցագործության համար ազատազրկումը կրելուց հետո.

2) երեք տարվա՝ ծանր հանցագործության համար ազատազրկումը կրելուց հետո.

3) հինգ տարվա՝ առանձնապես ծանր հանցագործության համար ազատազրկումը կրելուց հետո:

ԲԱԺԻՆ 6. ԲԺՇԿԱԿԱՆ ԲՆՈՒՅԹԻ ՀԱՐԿԱԴՐԱՆՔԻ ՄԻՋՈՑՆԵՐ ԳԼՈՒԽ 15.
ԲԺՇԿԱԿԱՆ ԲՆՈՒՅԹԻ ՀԱՐԿԱԴՐԱՆՔԻ ՄԻՋՈՑՆԵՐԸ

Հոդված 97. Բժշկական բնույթի հարկադրանքի միջոցների կիրառման հիմքը

1. Բժշկական բնույթի հարկադրանքի միջոցներ դատարանը կարող է նշանակել այն անձի նկատմամբ՝

1) ով սույն օրենսգրքի Հատուկ մասի հոդվածով նախատեսված արարքը կատարել է անմեղսունակության վիճակում.

2) ում մոտ հանցանքը կատարելուց հետո առաջացել է պատժի նշանակումը կամ կատարումն անհնար դարձնող հոգեկան խանգարում.

3) ով հանցանք է կատարել սահմանափակ մեղսունակության վիճակում.

4) ով հանցանք է կատարել եւ ճանաչվել է ալկոհոլամոլությունից կամ թմրամոլությունից բուժման կարիք ունեցող:

2. Բժշկական բնույթի հարկադրանքի միջոցները սույն հոդվածի առաջին մասում նշված անձանց նկատմամբ նշանակվում են միայն այն դեպքերում, երբ հոգեկան խանգարումները կապված են այդ անձանց կողմից այլ էական վնաս պատճառելու հնարավորության կամ իր կամ այլ անձանց համար վտանգավորության հետ:

3. Բժշկական բնույթի հարկադրանքի միջոցների կիրառման կարգը սահմանվում է օրենքով:

4. Դատարանը կարող է սույն հոդվածի առաջին մասում նշված եւ իրենց հոգեկան վիճակով վտանգավորություն չներկայացնող անձանց վերաբերյալ անհրաժեշտ նյութերը հանձնել առողջապահության մարմիններ՝ այդ անձանց բուժելու կամ նրանց հոգենյարդային հաստատություն ուղարկելու հարցը լուծելու համար:

Հոդված 98. Բժշկական բնույթի հարկադրանքի միջոցների տեսակները

1. Բժշկական բնույթի հարկադրանքի միջոցներ են՝

1) հոգեբույժի մոտ արտահիվանդանոցային հսկողությունը եւ հարկադիր բուժումը.

2) ընդհանուր տիպի հոգեբուժական հիվանդանոցում հարկադիր բուժումը.

3) հատուկ տիպի հոգեբուժական հիվանդանոցում հարկադիր բուժումը:

2. Մեղսունակությունը չբացառող հոգեկան խանգարման վիճակում կատարված հանցանքի համար դատապարտված, բայց ալկոհոլամոլությունից, թմրամոլությունից կամ թունամոլությունից կամ մեղսունակությունը չբացառող հոգեկան խանգարումներից բուժման կարիք ունեցող անձանց նկատմամբ դատարանը պատժի հետ մեկտեղ կարող է նշանակել հոգեբույժի մոտ արտահիվանդանոցային հսկողություն եւ հարկադիր բուժում:

Հոդված 99. Հոգեբույժի մոտ արտահիվանդանոցային հսկողությունը եւ հարկադիր բուժումը

Հոգեբույժի մոտ արտահիվանդանոցային հսկողություն եւ հարկադիր բուժում կարող է նշանակվել, եթե անձն իր հոգեկան վիճակով հոգեբուժական հիվանդանոցում տեղավորման կարիք չունի:

Հոդված 100. Հոգեբուժական հիվանդանոցում հարկադիր բուժումը

1. Հոգեբուժական հիվանդանոցում հարկադիր բուժում կարող է նշանակվել, եթե անձի հոգեկան խանգարման վիճակը պահանջում է բուժման, խնամքի, պահելու եւ հսկողության այնպիսի պայմաններ, որոնք կարող են իրականացվել միայն հոգեբուժական հիվանդանոցում:

2. Ընդհանուր տիպի հոգեբուժական հիվանդանոցում հարկադիր բուժում կարող է նշանակվել

այն անձի նկատմամբ, ով իր հոգեկան վիճակով հիվանդանոցային բուժման եւ հսկողության կարիք ունի:

3. Հատուկ տիպի հոգեբուժական հիվանդանոցում հարկադիր բուժում կարող է նշանակվել

այն անձի նկատմամբ, ով իր հոգեկան վիճակով վտանգ է ներկայացնում իր եւ այլ անձանց համար կամ պահանջում է մշտական հսկողություն:

Հոդված 101. Բժշկական բնույթի հարկադրանքի միջոցներ նշանակելը, փոփոխելը եւ դադարեցնելը

1. Բժշկական բնույթի հարկադրանքի միջոց նշանակելիս դատարանը հաշվի է առնում անձի հոգեկան հիվանդությունը, նրա կատարած արարքի բնույթն ու հանրության համար վտանգավորության աստիճանը:

2. Անձի առողջանալու կամ նրա հիվանդության բնույթի այնպիսի փոփոխության դեպքում,

երբ վերանում է բժշկական բնույթի հարկադրանքի միջոց կիրառելու անհրաժեշտությունը, դատարանը բժշկական հաստատության եզրակացության հիման վրա որոշում է կայացնում դրանց կիրառումը դադարեցնելու մասին:

3. Բժշկական հաստատության եզրակացության հիման վրա դատարանը կարող է որոշում կայացնել նաեւ բժշկական բնույթի հարկադրանքի միջոցի տեսակը փոխելու մասին:

Հոդված 102. Բժշկական բնույթի հարկադրանքի միջոցներ կիրառելու ժամկետը հաշվակցելը

Հանցանք կատարելուց հետո հոգեկան խանգարմամբ հիվանդացած անձի բուժվելու դեպքում պատիժ նշանակելիս կամ պատիժը կրելը վերականգնելիս նրա նկատմամբ հոգեբուժական հիվանդանոցում հարկադիր բուժում կիրառելու ժամկետը հաշվակցվում է պատժի
ժամկետին՝ հոգեբուժական հիվանդանոցում գտնվելու մեկ օրը հաշվելով ազատազրկման մեկ օրվա դիմաց:

Հոդված 103. Պատժի կատարման հետ միացված բժշկական բնույթի հարկադրանքի միջոցները

1. Սույն օրենսգրքի 98-րդ հոդվածի երկրորդ մասով նախատեսված դեպքերում բժշկական բնույթի հարկադրանքի միջոցները կիրառվում են ըստ ազատազրկումը կրելու վայրի, իսկ այլ պատժատեսակների դատապարտվածների նկատմամբ՝ արտահիվանդանոցային հոգեբուժական օգնություն ցուցաբերող առողջապահական մարմինների հաստատություններում:

2. Պատժի կատարման հետ միացված բժշկական բնույթի հարկադրանքի միջոցի կիրառումը դադարեցնելն իրականացնում է դատարանը՝ պատիժն ի կատար ածող մարմնի միջնորդությամբ՝ բժիշկ-հոգեբույժների հանձնաժողովի եզրակացության հիման վրա:

ՀԱՏՈՒԿ ՄԱՍ
ԲԱԺԻՆ 7. ՄԱՐԴՈՒ ԴԵՄ ՈՒՂՂՎԱԾ ՀԱՆՑԱԳՈՐԾՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ
ԳԼՈՒԽ 16.
ԿՅԱՆՔԻ ԵՎ ԱՌՈՂՋՈՒԹՅԱՆ ԴԵՄ ՈՒՂՂՎԱԾ ՀԱՆՑԱԳՈՐԾՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ

Հոդված 104. Սպանությունը

1. Սպանությունը՝ ապօրինաբար մեկ ուրիշին դիտավորությամբ կյանքից զրկելը՝

պատժվում է ազատազրկմամբ՝ վեցից տասներկու տարի ժամկետով:

2. Սպանությունը՝

1) երկու կամ ավելի անձանց,

2) անձի կամ նրա մերձավորի՝ կապված այդ անձի կողմից իր ծառայողական գործունեության կամ հասարակական պարտքի կատարման հետ,

3) զուգորդված՝ մարդուն առեւանգելով կամ պատանդ վերցնելով,

4) ակնհայտ հղի կնոջ,

5) առանձին դաժանությամբ,

6) շատերի կյանքի համար վտանգավոր եղանակով,

7) մի խումբ անձանց կամ կազմակերպված խմբի կողմից,

8) շահադիտական դրդումներով, պատվերով, ինչպես նաեւ զուգորդված՝ շորթմամբ,

ավազակությամբ կամ բանդիտիզմով,

9) զուգորդված՝ ահաբեկչությամբ,

10) խուլիգանական դրդումներով,

11) այլ հանցանքը թաքցնելու կամ դրա կատարումը հեշտացնելու նպատակով,

12) զուգորդված՝ բռնաբարությամբ կամ սեքսուալ բնույթի բռնի գործողություններով,

13) ազգային, ռասայական կամ կրոնական ատելության կամ կրոնական մոլեռանդության շարժառիթով,

14) տուժողի մարմնի մասերի կամ հյուսվածքների օգտագործման նպատակով,

15) նախկինում սպանություն կատարած անձի կողմից, բացառությամբ սույն օրենսգրքի 105-

108-րդ հոդվածներով նախատեսված արարքների՝

պատժվում է ազատազրկմամբ՝ ութից տասնհինգ տարի ժամկետով, կամ ցմահ ազատազրկմամբ:

Հոդված 105. Հոգեկան խիստ հուզմունքի վիճակում կատարված սպանությունը

1. Տուժողի գործադրած բռնության, ծաղրուծանակի, ծանր վիրավորանքի կամ հակաիրավական, հակաբարոյական այլ գործողությունների (անգործության) հետեւանքով հանկարծակի առաջացած հոգեկան խիստ հուզմունքի վիճակում կամ տուժողի դրսեւորած հակաիրավական կամ հակաբարոյական պարբերական վարքագծի կապակցությամբ առաջ եկած երկարատեւ հոգեճնշող վիճակում կատարված սպանությունը՝

պատժվում է ազատազրկմամբ՝ առավելագույնը չորս տարի ժամկետով:

2. Հոգեկան խիստ հուզմունքի վիճակում երկու կամ ավելի անձանց սպանությունը՝

պատժվում է ազատազրկմամբ՝ առավելագույնը վեց տարի ժամկետով:

Հոդված 106. Մոր կողմից նորածին երեխայի սպանությունը

Մոր կողմից ծննդաբերության ժամանակ կամ դրանից անմիջապես հետո, ինչպես նաեւ հոգեճնշող վիճակում կամ մեղսունակությունը չբացառող հոգեկան խանգարման վիճակում նորածին երեխայի սպանությունը՝
պատժվում է ազատազրկմամբ՝ առավելագույնը հինգ տարի ժամկետով:

Հոդված 107. Հանցանք կատարած անձին բռնելու համար անհրաժեշտ միջոցների սահմանազանցմամբ սպանությունը

Հանցանք կատարած անձին բռնելու համար անհրաժեշտ միջոցների սահմանազանցմամբ հանցանք կատարած անձի սպանությունը՝
պատժվում է ազատազրկմամբ՝ առավելագույնը երեք տարի ժամկետով:

Հոդված 108. Անհրաժեշտ պաշտպանության սահմանազանցմամբ սպանությունը

Անհրաժեշտ պաշտպանության սահմանազանցմամբ սպանությունը՝ պատժվում է ազատազրկմամբ՝ առավելագույնը երեք տարի ժամկետով: Հոդված 109. Անզգուշությամբ մահ պատճառելը

1. Անզգուշությամբ մահ պատճառելը՝

պատժվում է ազատազրկմամբ՝ առավելագույնը երեք տարի ժամկետով:

2. Երկու կամ ավելի անձանց անզգուշությամբ մահ պատճառելը՝

պատժվում է ազատազրկմամբ՝ առավելագույնը հինգ տարի ժամկետով:

Հոդված 110. Ինքնասպանության հասցնելը

1. Սպառնալիքի, դաժան վերաբերմունքի կամ անձնական արժանապատվությունը պարբերաբար նվաստացնելու ճանապարհով անձին անուղղակի դիտավորությամբ կամ անզգուշությամբ ինքնասպանության կամ ինքնասպանության փորձի հասցնելը՝

պատժվում է ազատազրկմամբ՝ առավելագույնը երեք տարի ժամկետով:

2. Նույն արարքը, որը կատարվել է հանցավորից նյութական կամ այլ կախվածության մեջ գտնվող անձի նկատմամբ՝

պատժվում է ազատազրկմամբ՝ առավելագույնը հինգ տարի ժամկետով:

Հոդված 111. Ինքնասպանության հակելը

Ինքնասպանության հակելը՝ հորդորելու, խաբեության կամ այլ միջոցով անձի մոտ ինքնասպանություն կատարելու վճռականություն հարուցելը, եթե անձն ինքնասպանությամբ կյանքին վերջ է տվել կամ ինքնասպանության փորձ է կատարել՝
պատժվում է ազատազրկմամբ՝ առավելագույնը երեք տարի ժամկետով:

Հոդված 112. Դիտավորությամբ առողջությանը ծանր վնաս պատճառելը

1. Դիտավորությամբ մեկ ուրիշին մարմնական վնասվածք պատճառելը կամ առողջությանն

այլ ծանր վնաս պատճառելը, որը վտանգավոր է կյանքի համար կամ առաջացրել է տեսողության, խոսքի, լսողության կամ որեւէ օրգանի կամ օրգանի ֆունկցիայի կորուստ կամ արտահայտվել է դեմքի անջնջելի այլանդակմամբ, ինչպես նաեւ կյանքի համար վտանգավոր
այլ վնաս է պատճառել առողջությանը կամ առաջացրել է դրա քայքայում՝ զուգորդված ընդհանուր աշխատունակության ոչ պակաս, քան մեկ երրորդի կայուն կորստով կամ հանցավորի համար ակնհայտ մասնագիտական աշխատունակության լրիվ կորստով կամ առաջացրել է հղիության ընդհատում, հոգեկան հիվանդություն, թմրամոլությամբ կամ թունամոլությամբ հիվանդացում՝
պատժվում է ազատազրկմամբ՝ երեքից յոթ տարի ժամկետով:

2. Նույն արարքը, որը կատարվել է՝

1) երկու կամ ավելի անձանց նկատմամբ,

2) անձի կամ նրա մերձավորի նկատմամբ՝ կապված այդ անձի կողմից իր ծառայողական գործունեության կամ հասարակական պարտքի կատարման հետ,

3) առեւանգված մարդու կամ պատանդի նկատմամբ,

4) առանձին դաժանությամբ,

5) շատերի կյանքի համար վտանգավոր եղանակով,

6) մի խումբ անձանց, կազմակերպված խմբի կողմից,

7) շահադիտական դրդումներով, ինչպես նաեւ շորթմամբ զուգորդված,

8) ահաբեկչությամբ զուգորդված,

9) խուլիգանական դրդումներով,

10) այլ հանցանքը թաքցնելու կամ դրա կատարումը հեշտացնելու նպատակով,

11) բռնաբարությամբ կամ սեքսուալ բնույթի բռնի գործողություններով զուգորդված,

12) ազգային, ռասայական կամ կրոնական ատելության կամ կրոնական մոլեռանդության շարժառիթով,

13) տուժողի մարմնի մասերի կամ հյուսվածքների օգտագործման նպատակով,

14) անզգուշությամբ առաջացնելով տուժողի մահ՝

պատժվում է ազատազրկմամբ՝ հինգից տասը տարի ժամկետով:

Հոդված 113. Դիտավորությամբ առողջությանը միջին ծանրության վնաս պատճառելը

1. Դիտավորությամբ մեկ ուրիշին մարմնական վնասվածք կամ առողջությանը որեւէ այլ վնաս պատճառելը, որը վտանգավոր չէ կյանքի համար եւ չի առաջացրել սույն օրենսգրքի 112-րդ հոդվածով նախատեսված հետեւանքներ, բայց առաջացրել է առողջության տեւական քայքայում կամ ընդհանուր աշխատունակության մեկ երրորդից պակաս զգալի կայուն կորուստ՝

պատժվում է կալանքով՝ մեկից երեք ամիս ժամկետով, կամ ազատազրկմամբ՝
առավելագույնը երեք տարի ժամկետով:

2. Նույն արարքը, որը կատարվել է՝

1) երկու կամ ավելի անձանց նկատմամբ,

3) մի խումբ անձանց կամ կազմակերպված խմբի կողմից,

4) շահադիտական դրդումներով,

5) առանձին դաժանությամբ,

6) խուլիգանական դրդումներով,

7) ազգային, ռասայական կամ կրոնական ատելության կամ կրոնական մոլեռանդության շարժառիթով՝

պատժվում է ազատազրկմամբ՝ առավելագույնը հինգ տարի ժամկետով:

Հոդված 114. Հոգեկան խիստ հուզմունքի վիճակում առողջությանը ծանր կամ միջին ծանրության վնաս պատճառելը

1. Մեկ ուրիշի առողջությանը միջին ծանրության վնաս պատճառելը, որը կատարվել է տուժողի կողմից գործադրված բռնության, ծաղրուծանակի, ծանր վիրավորանքի կամ հակաիրավական, հակաբարոյական այլ գործողության (անգործության) հետեւանքով հանկարծակի առաջացած հոգեկան խիստ հուզմունքի վիճակում կամ տուժողի կողմից դրսեւորված հակաիրավական կամ հակաբարոյական պարբերական վարքագծի կապակցությամբ առաջացած երկարատեւ հոգեճնշող վիճակում՝

պատժվում է ուղղիչ աշխատանքներով՝ առավելագույնը մեկ տարի ժամկետով, կամ կալանքով՝ առավելագույնը երկու ամիս ժամկետով, կամ ազատազրկմամբ՝ առավելագույնը երկու տարի ժամկետով:

2. Մեկ ուրիշի առողջությանը ծանր վնաս պատճառելը, որը կատարվել է սույն հոդվածի առաջին մասում նշված հանգամանքներում՝

պատժվում է կալանքով՝ երկուսից երեք ամիս ժամկետով, կամ ազատազրկմամբ՝
առավելագույնը երեք տարի ժամկետով:

Հոդված 115. Հանցանք կատարած անձին բռնելու համար անհրաժեշտ միջոցների սահմանազանցմամբ առողջությանը ծանր կամ միջին ծանրության վնաս պատճառելը

1. Հանցանք կատարած անձին բռնելու համար անհրաժեշտ միջոցների սահմանազանցմամբ հանցանք կատարած անձի առողջությանը միջին ծանրության վնաս պատճառելը՝

պատժվում է ուղղիչ աշխատանքներով՝ առավելագույնը մեկ տարի ժամկետով, կամ կալանքով՝ առավելագույնը երկու ամիս ժամկետով, կամ ազատազրկմամբ՝ առավելագույնը մեկ տարի ժամկետով:

2. Հանցանք կատարած անձին բռնելու համար անհրաժեշտ միջոցների սահմանազանցմամբ հանցանք կատարած անձի առողջությանը ծանր վնաս պատճառելը՝

պատժվում է ուղղիչ աշխատանքներով՝ առավելագույնը երկու տարի ժամկետով, կամ կալանքով՝ մեկից երեք ամիս ժամկետով, կամ ազատազրկմամբ՝ առավելագույնը երկու տարի ժամկետով:

Հոդված 116. Առողջությանը ծանր եւ միջին ծանրության վնաս պատճառելն անհրաժեշտ պաշտպանության սահմանազանցմամբ

1. Մեկ ուրիշի առողջությանը միջին ծանրության վնաս պատճառելն անհրաժեշտ պաշտպանության սահմանազանցմամբ՝

2. Մեկ ուրիշի առողջությանը ծանր վնաս պատճառելն անհրաժեշտ պաշտպանության սահմանազանցմամբ՝

Հոդված 117. Դիտավորությամբ առողջությանը թեթեւ վնաս պատճառելը

Դիտավորությամբ մեկ ուրիշին մարմնական վնասվածք կամ առողջությանն այլ վնաս պատճառելը, որն առաջացրել է առողջության կարճատեւ քայքայում կամ ընդհանուր աշխատունակության աննշան կայուն կորուստ՝
պատժվում է տուգանքով՝ նվազագույն աշխատավարձի հիսնապատիկից ութսունապատիկի չափով, կամ ուղղիչ աշխատանքներով՝ առավելագույնը մեկ տարի ժամկետով, կամ կալանքով՝ առավելագույնը երկու ամիս ժամկետով:

Հոդված 118. Ծեծը

Ծեծելը կամ այլ բռնի գործողություններ կատարելը, որը չի առաջացրել սույն օրենսգրքի 117-
րդ հոդվածով նախատեսված հետեւանքներ՝
պատժվում է տուգանքով՝ նվազագույն աշխատավարձի առավելագույնը հարյուրապատիկի չափով, կամ ուղղիչ աշխատանքներով՝ առավելագույնը մեկ տարի ժամկետով, կամ կալանքով՝ առավելագույնը երկու ամիս ժամկետով:

Հոդված 119. Խոշտանգումը

1. Խոշտանգումը՝ ցանկացած այնպիսի գործողությունը, որի միջոցով դիտավորյալ կերպով անձին պատճառվում է ուժեղ ցավ կամ մարմնական կամ հոգեկան տառապանք, եթե դա չի առաջացրել սույն օրենսգրքի 112-րդ եւ 113-րդ հոդվածներով նախատեսված հետեւանքներ՝

պատժվում է ազատազրկմամբ՝ առավելագույնը երեք տարի ժամկետով:

2. Նույն գործողությունները, որոնք կատարվել են՝

1) երկու կամ ավելի անձանց նկատմամբ,

3) անչափահասի կամ հանցավորից նյութական կամ այլ կախվածություն ունեցող անձի,

ինչպես նաեւ առեւանգված կամ որպես պատանդ վերցված անձի նկատմամբ,

4) ակնհայտ հղի կնոջ նկատմամբ,

5) մի խումբ անձանց կամ կազմակերպված խմբի կողմից,

6) առանձին դաժանությամբ,

7) ազգային, ռասայական կամ կրոնական ատելության կամ կրոնական մոլեռանդության շարժառիթով՝

պատժվում են ազատազրկմամբ՝ երեքից յոթ տարի ժամկետով:

Հոդված 120. Անզգուշությամբ առողջությանը ծանր վնաս պատճառելը

1. Անզգուշությամբ մեկ ուրիշի առողջությանը ծանր վնաս պատճառելը՝

պատժվում է տուգանքով՝ նվազագույն աշխատավարձի առավելագույնը երկուհարյուրապատիկի չափով, կամ ուղղիչ աշխատանքներով՝ առավելագույնը մեկ տարի ժամկետով, կամ կալանքով՝ մեկից երկու ամիս ժամկետով:

2. Անզգուշությամբ երկու կամ ավելի անձանց առողջությանը ծանր վնաս պատճառելը՝

պատժվում է ուղղիչ աշխատանքներով՝ առավելագույնը երկու տարի ժամկետով, կամ ազատազրկմամբ՝ առավելագույնը երկու տարի ժամկետով:

Հոդված 121. Անզգուշությամբ առողջությանը միջին ծանրության վնաս պատճառելը

1. Անզգուշությամբ մեկ ուրիշի առողջությանը միջին ծանրության վնաս պատճառելը՝

պատժվում է տուգանքով՝ նվազագույն աշխատավարձի հիսնապատիկից հարյուրապատիկի չափով, կամ ուղղիչ աշխատանքներով՝ առավելագույնը մեկ տարի ժամկետով, կամ կալանքով՝ առավելագույնը երկու ամիս ժամկետով:

2. Անզգուշությամբ երկու կամ ավելի անձանց առողջությանը միջին ծանրության վնաս պատճառելը՝

պատժվում է ուղղիչ աշխատանքներով՝ առավելագույնը երկու տարի ժամկետով, կամ ազատազրկմամբ՝ առավելագույնը մեկ տարի ժամկետով:

Հոդված 122. Ապօրինի աբորտ կատարելը

1. Համապատասխան բժշկական բարձրագույն կրթություն ունեցող անձի կողմից ապօրինի աբորտ կատարելը՝

պատժվում է տուգանքով՝ նվազագույն աշխատավարձի առավելագույնը հարյուրապատիկի չափով, կամ ուղղիչ աշխատանքներով՝ մեկից երկու տարի ժամկետով, կամ կալանքով՝ առավելագույնը մեկ ամիս ժամկետով՝ որոշակի պաշտոններ զբաղեցնելու կամ որոշակի գործունեությամբ զբաղվելու իրավունքից զրկելով՝ առավելագույնը երեք տարի ժամկետով:

2. Համապատասխան բժշկական բարձրագույն կրթություն չունեցող անձի կողմից ապօրինի աբորտ կատարելը՝

պատժվում է տուգանքով՝ նվազագույն աշխատավարձի առավելագույնը երկուհարյուրապատիկի չափով, կամ կալանքով՝ մեկից երեք ամիս ժամկետով, կամ ազատազրկմամբ՝ առավելագույնը երկու տարի ժամկետով:

3. Սույն հոդվածի առաջին կամ երկրորդ մասով նախատեսված գործողությունները, որոնք անզգուշությամբ առաջացրել են տուժողի մահ կամ ծանր վնաս են պատճառել նրա առողջությանը կամ կատարվել են նախկինում ապօրինի աբորտ կատարելու համար դատապարտված անձի կողմից՝

պատժվում են ազատազրկմամբ՝ առավելագույնը հինգ տարի ժամկետով՝ որոշակի պաշտոններ զբաղեցնելու կամ որոշակի գործունեությամբ զբաղվելու իրավունքից զրկելով՝ առավելագույնը երեք տարի ժամկետով:

Հոդված 123. Մարդու իմունային անբավարարության վիրուսի հարուցիչով վարակելը

1. Այլ անձին մարդու իմունային անբավարարության վիրուսի հարուցիչով վարակելու ակնհայտ վտանգի ենթարկելը՝

պատժվում է ուղղիչ աշխատանքներով՝ առավելագույնը երկու տարի ժամկետով, կամ կալանքով՝ առավելագույնը երկու ամիս ժամկետով, կամ ազատազրկմամբ՝ առավելագույնը մեկ տարի ժամկետով:

2. Այլ անձին մարդու իմունային անբավարարության վիրուսի հարուցիչով դիտավորությամբ կամ ինքնավստահությամբ վարակելն այն անձի կողմից, ով գիտեր իր մոտ այդ հիվանդության առկայության մասին՝

պատժվում է ազատազրկմամբ՝ առավելագույնը հինգ տարի ժամկետով:

3. Սույն հոդվածի երկրորդ մասով նախատեսված արարքը, որը կատարվել է՝

1) երկու կամ ավելի անձանց նկատմամբ,

2) անչափահասի նկատմամբ,

3) ակնհայտ հղի կնոջ նկատմամբ՝

պատժվում է ազատազրկմամբ՝ երեքից ութ տարի ժամկետով:

Հոդված 124. Վեներական հիվանդությամբ կամ այլ սեռավարակներով վարակելը

1. Այլ անձին վեներական հիվանդությամբ կամ այլ սեռավարակներով վարակելն այն անձի կողմից, ով գիտեր իր մոտ այդ հիվանդության առկայության մասին՝

պատժվում է տուգանքով՝ նվազագույն աշխատավարձի երկուհարյուրապատիկից չորսհարյուրապատիկի չափով, կամ ուղղիչ աշխատանքներով՝ մեկից երկու տարի ժամկետով, կամ կալանքով՝ մեկից երեք ամիս ժամկետով:

2. Նույն արարքը, որը կատարվել է՝

1) երկու կամ ավելի անձանց նկատմամբ,

2) անչափահասի նկատմամբ,

3) ակնհայտ հղի կնոջ նկատմամբ՝

պատժվում է տուգանքով՝ նվազագույն աշխատավարձի երեքհարյուրապատիկից հինգհարյուրապատիկի չափով, կամ ազատազրկմամբ՝ առավելագույնը երկու տարի ժամկետով:

Հոդված 125. Փոխպատվաստման վիրահատություն կատարելու կանոնները խախտելը

1. Մարդու մարմնի մասը կամ հյուսվածքները վերցնելու կամ փոխպատվաստման՝ օրենքով նախատեսված պայմաններն ու կարգը խախտելը, որն անզգուշությամբ ծանր կամ միջին

ծանրության վնաս է պատճառել մարմնի մասեր կամ հյուսվածքներ տվողի կամ ընդունողի առողջությանը՝
պատժվում է տուգանքով՝ նվազագույն աշխատավարձի երեքհարյուրապատիկից հինգհարյուրապատիկի չափով, կամ ազատազրկմամբ՝ առավելագույնը երկու տարի ժամկետով՝ որոշակի պաշտոններ զբաղեցնելու կամ որոշակի գործունեությամբ զբաղվելու իրավունքից զրկելով՝ առավելագույնը երեք տարի ժամկետով կամ առանց դրա:

2. Նույն արարքը, որն անզգուշությամբ առաջացրել է տուժողի մահ՝

պատժվում է ազատազրկմամբ՝ առավելագույնը հինգ տարի ժամկետով՝ որոշակի պաշտոններ զբաղեցնելու կամ որոշակի գործունեությամբ զբաղվելու իրավունքից զրկելով՝ առավելագույնը երեք տարի ժամկետով:

Հոդված 126. Մարմնի մասեր կամ հյուսվածքներ տալուն հարկադրելը

1. Փոխպատվաստման կամ գիտափորձերի նպատակով անձին մարմնի մասեր կամ հյուսվածքներ տալուն հարկադրելը՝ բռնություն գործադրելով կամ դա գործադրելու սպառնալիքով՝

պատժվում է ազատազրկմամբ՝ առավելագույնը չորս տարի ժամկետով՝ որոշակի պաշտոններ զբաղեցնելու կամ որոշակի գործունեությամբ զբաղվելու իրավունքից զրկելով՝ առավելագույնը երեք տարի ժամկետով կամ առանց դրա:

2. Նույն արարքը, որը կատարվել է՝

1) անօգնական վիճակում գտնվող անձի նկատմամբ,

2) հանցավորից նյութական կամ այլ կախվածության մեջ գտնվող անձի նկատմամբ,

3) անչափահասի նկատմամբ՝

պատժվում է ազատազրկմամբ՝ երկուսից հինգ տարի ժամկետով՝ որոշակի պաշտոններ զբաղեցնելու կամ որոշակի գործունեությամբ զբաղվելու իրավունքից զրկելով՝ առավելագույնը երեք տարի ժամկետով կամ առանց դրա:

3. Սույն հոդվածի առաջին կամ երկրորդ մասով նախատեսված արարքը, որը կատարվել է կազմակերպված խմբի կողմից՝

պատժվում է ազատազրկմամբ՝ չորսից տասը տարի ժամկետով:

Հոդված 127. Անձին առանց իր համաձայնության բժշկական կամ գիտական փորձերի ենթարկելը

1. Անձին՝ առանց իր ազատ կամաարտահայտության եւ իրազեկված ու պատշաճ ձեւակերպված համաձայնության բժշկական կամ գիտական փորձերի ենթարկելը՝

պատժվում է տուգանքով՝ նվազագույն աշխատավարձի երկուհարյուրապատիկից չորսհարյուրապատիկի չափով՝ որոշակի պաշտոններ զբաղեցնելու կամ որոշակի գործունեությամբ զբաղվելու իրավունքից զրկելով՝ առավելագույնը երեք տարի ժամկետով կամ առանց դրա:

2. Նույն արարքը, որը կատարվել է՝

1) անօգնական վիճակում գտնվող անձի նկատմամբ,

2) հանցավորից նյութական կամ այլ կախվածության մեջ գտնվող անձի նկատմամբ,

3) անչափահասի նկատմամբ՝

պատժվում է ազատազրկմամբ՝ մեկից երեք տարի ժամկետով՝ որոշակի պաշտոններ զբաղեցնելու կամ որոշակի գործունեությամբ զբաղվելու իրավունքից զրկելով՝ առավելագույնը երեք տարի ժամկետով կամ առանց դրա:

3. Նույն արարքը, որը կատարվել է կազմակերպված խմբի կողմից կամ անզգուշությամբ առաջացրել է ծանր հետեւանքներ՝

Հոդված 128. Վտանգի մեջ թողնելը

1. Կյանքի համար վտանգավոր դրության մեջ գտնվող անձին անհրաժեշտ եւ ակնհայտ անհետաձգելի օգնություն ցույց չտալը կամ օգնություն ցույց տալու անհրաժեշտության մասին համապատասխան մարմիններին չհաղորդելը, եթե հանցավորը պարտավոր չի եղել հոգ տանելու տուժողի մասին եւ ինքը նրան չի դրել կյանքի համար վտանգավոր դրության մեջ՝

պատժվում է տուգանքով՝ նվազագույն աշխատավարձի հիսնապատիկից հարյուրապատիկի չափով, կամ ուղղիչ աշխատանքներով՝ առավելագույնը մեկ տարի ժամկետով:

2. Կյանքի կամ առողջության համար վտանգավոր վիճակում գտնվող եւ ինքնապահպանության միջոցներ ձեռնարկելու հնարավորությունից զրկված անձին անօգնական վիճակում թողնելը, եթե հանցավորն այդ անձին օգնություն ցույց տալու իրական հնարավորություն է ունեցել եւ պարտավոր է եղել նրան խնամելու կամ ինքն է նրան դրել կյանքի համար վտանգավոր վիճակում՝

պատժվում է տուգանքով՝ նվազագույն աշխատավարձի հարյուրապատիկից հարյուրհիսնապատիկի չափով, կամ կալանքով՝ առավելագույնը երկու ամիս ժամկետով:

3. Սույն հոդվածի երկրորդ մասով նախատեսված արարքը, որն առաջացրել է մահ կամ այլ ծանր հետեւանքներ՝

պատժվում է տուգանքով՝ նվազագույն աշխատավարձի հարյուրհիսնապատիկից երկուհարյուրապատիկի չափով, կամ կալանքով՝ առավելագույնը երեք ամիս ժամկետով, կամ ազատազրկմամբ՝ առավելագույնը երեք տարի ժամկետով:

Հոդված 129. Հիվանդին օգնություն ցույց չտալը

1. Հիվանդին առանց հարգելի պատճառի օգնություն ցույց չտալն այն անձի կողմից, ով պարտավոր էր դա ցույց տալ, եթե հիվանդի առողջությանն անզգուշությամբ պատճառվել է ծանր կամ միջին ծանրության վնաս՝

պատժվում է տուգանքով՝ նվազագույն աշխատավարձի հիսնապատիկից հարյուրապատիկի չափով, կամ ուղղիչ աշխատանքներով՝ առավելագույնը մեկ տարի ժամկետով, կամ կալանքով՝ մեկից երկու ամիս ժամկետով:

2. Նույն արարքը, որն անզգուշությամբ առաջացրել է հիվանդի մահ՝

պատժվում է ազատազրկմամբ՝ առավելագույնը երեք տարի ժամկետով՝ որոշակի պաշտոններ զբաղեցնելու կամ որոշակի գործունեությամբ զբաղվելու իրավունքից զրկելով՝ առավելագույնը երեք տարի ժամկետով կամ առանց դրա:

Հոդված 130. Բժշկական օգնություն եւ սպասարկում իրականացնողների կողմից մասնագիտական պարտականությունները չկատարելը կամ ոչ պատշաճ կատարելը

1. Բժշկական օգնություն եւ սպասարկում իրականացնողների կողմից մասնագիտական պարտականությունները չկատարելը կամ ոչ պատշաճ կատարելը՝ դրանց նկատմամբ անփույթ կամ անբարեխիղճ վերաբերմունքի հետեւանքով, եթե բուժվող հիվանդի առողջությանն անզգուշությամբ պատճառվել է ծանր կամ միջին ծանրության վնաս՝

պատժվում է տուգանքով՝ նվազագույն աշխատավարձի հարյուրապատիկից երկուհարյուրապատիկի չափով, կամ կալանքով՝ առավելագույնը երեք ամիս ժամկետով:

2. Նույն արարքը, որն անզգուշությամբ առաջացրել է բուժվող հիվանդի մահ կամ մարդու իմունային անբավարարության վարակի հարուցիչով վարակում՝

պատժվում է ազատազրկմամբ՝ երկուսից վեց տարի ժամկետով՝ որոշակի պաշտոններ զբաղեցնելու կամ որոշակի գործունեությամբ զբաղվելու իրավունքից զրկելով՝ առավելագույնը երեք տարի ժամկետով կամ առանց դրա:
ԳԼՈՒԽ 17.
ԱՆՁԻ ԱԶԱՏՈՒԹՅԱՆ, ՊԱՏՎԻ ԵՎ ԱՐԺԱՆԱՊԱՏՎՈՒԹՅԱՆ ԴԵՄ ՈՒՂՂՎԱԾ ՀԱՆՑԱԳՈՐԾՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԸ

Հոդված 131. Մարդուն առեւանգելը

1. Խաբեության, վստահությունը չարաշահելու, բռնության կամ բռնություն գործադրելու սպառնալիքի միջոցով մարդուն գաղտնի կամ բացահայտ առեւանգելը, եթե բացակայում են սույն օրենսգրքի 218-րդ հոդվածով նախատեսված հանցագործության հատկանիշները՝

պատժվում է ազատազրկմամբ՝ երկուսից հինգ տարի ժամկետով:

2. Նույն գործողությունը, որը կատարվել է՝

1) մի խումբ անձանց կողմից նախնական համաձայնությամբ,

2) կյանքի կամ առողջության համար վտանգավոր բռնություն գործադրելով կամ դա գործադրելու սպառնալիքով,

3) զենքի կամ որպես զենք օգտագործվող առարկաների գործադրմամբ,

4) անչափահասի նկատմամբ,

5) ակնհայտ հղի կնոջ նկատմամբ,

6) երկու կամ ավելի անձանց նկատմամբ,

7) շահադիտական դրդումներով,

8) նախկինում մարդուն առեւանգելու համար դատապարտված անձի կողմից՝

պատժվում է ազատազրկմամբ՝ չորսից ութ տարի ժամկետով:

3. Սույն հոդվածի առաջին կամ երկրորդ մասով նախատեսված գործողությունները, որոնք՝

1) կատարվել են կազմակերպված խմբի կողմից,

2) անզգուշությամբ առաջացրել են տուժողի մահ կամ այլ ծանր հետեւանքներ`

պատժվում են ազատազրկմամբ՝ յոթից տասը տարի ժամկետով:

Հոդված 132. Մարդկանց առեւտուրը

1. Մարմնավաճառության կամ սեռական այլ շահագործման, հարկադիր աշխատանքի կամ ծառայությունների, ստրկության կամ ստրկությանը հավասարազոր վիճակի կամ կախյալ վիճակի հասցնելու, ինչպես նաեւ մարդու օրգանները վերցնելու նպատակով մարդկանց

հավաքագրելը, փոխադրելը, հանձնելը, թաքցնելը կամ ստանալը բռնություն գործադրելով կամ դա գործադրելու սպառնալիքով, առեւանգելու, խարդախության, այլ խաբեության, իշխանությունը չարաշահելու կամ վիճակի խոցելիությունն օգտագործելու կամ մեկ այլ անձնավորության վերահսկող անձի համաձայնությունն ստանալու նպատակով՝ վճարման կամ շահ ստանալու տեսքով կաշառելու միջոցով՝
պատժվում է տուգանքով՝ նվազագույն աշխատավարձի երեքհարյուրապատիկից հինգհարյուրապատիկի չափով, կամ ուղղիչ աշխատանքներով՝ առավելագույնը մեկ տարի ժամկետով, կամ կալանքով՝ առավելագույնը երկու ամիս ժամկետով, կամ ազատազրկմամբ՝ մեկից չորս տարի ժամկետով:

2. Նույն արարքները, որոնք կատարվել են՝

1) մի խումբ անձանց կողմից նախնական համաձայնությամբ,

2) կյանքի կամ առողջության համար վտանգավոր բռնություն գործադրելով կամ դա գործադրելու սպառնալիքով,

3) անչափահասի նկատմամբ,

4) երկու կամ ավելի անձանց նկատմամբ՝

պատժվում են ուղղիչ աշխատանքներով՝ առավելագույնը երկու տարի ժամկետով, կամ ազատազրկմամբ՝ չորսից յոթ տարի ժամկետով:

3. Սույն հոդվածի առաջին կամ երկրորդ մասով նախատեսված արարքները, որոնք՝

1) կատարվել են կազմակերպված խմբի կողմից,

2) անզգուշությամբ առաջացրել են տուժողի մահ կամ այլ ծանր հետեւանքներ՝

պատժվում են ազատազրկմամբ՝ հինգից ութ տարի ժամկետով:

Հոդված 133. Ազատությունից ապօրինի զրկելը

1. Մարդուն ազատությունից ապօրինի զրկելը, որն առեւանգելու հետ կապված չէ՝

պատժվում է ուղղիչ աշխատանքներով` առավելագույնը երկու տարի ժամկետով կամ կալանքով՝ մեկից երեք ամիս ժամկետով, կամ ազատազրկմամբ՝ առավելագույնը երկու տարի ժամկետով:

2. Նույն գործողությունը, որը կատարվել է՝

1) մի խումբ անձանց կողմից նախնական համաձայնությամբ,

2) կյանքի կամ առողջության համար վտանգավոր բռնություն գործադրելով կամ դա գործադրելու սպառնալիքով,

3) զենքի կամ որպես զենք օգտագործվող առարկաների գործադրմամբ,

4) անչափահասի նկատմամբ,

5) ակնհայտ հղի կնոջ նկատմամբ,

6) երկու կամ ավելի անձանց նկատմամբ,

7) շահադիտական դրդումներով՝

պատժվում է ազատազրկմամբ՝ երեքից հինգ տարի ժամկետով:

3. Սույն հոդվածի առաջին կամ երկրորդ մասով նախատեսված գործողությունները, որոնք՝

1) կատարվել են կազմակերպված խմբի կողմից,

2) անզգուշությամբ առաջացրել են տուժողի մահ կամ այլ ծանր հետեւանքներ՝

պատժվում են ազատազրկմամբ՝ չորսից ութ տարի ժամկետով:

Հոդված 134. Հոգեբուժական հիվանդանոցում ապօրինի տեղավորելը կամ պահելը

1. Հոգեբուժական հիվանդանոցում ապօրինի տեղավորելը կամ պահելը՝

պատժվում է ազատազրկմամբ՝ առավելագույնը երեք տարի ժամկետով:

2. Նույն գործողությունը, որը՝

1) կատարվել է շահադիտական դրդումներով,

2) կատարվել է պաշտոնեական դիրքն օգտագործելով,

3) անզգուշությամբ առաջացրել է տուժողի մահ կամ այլ ծանր հետեւանքներ՝

պատժվում է ազատազրկմամբ՝ չորսից ութ տարի ժամկետով՝ որոշակի պաշտոններ զբաղեցնելու կամ որոշակի գործունեությամբ զբաղվելու իրավունքից զրկելով՝ առավելագույնը երեք տարի ժամկետով կամ առանց դրա:

Հոդված 135. Զրպարտությունը

1. Զրպարտությունը՝ ուրիշի պատիվն ու արժանապատվությունը նվաստացնող կամ բարի համբավն արատավորող ակնհայտ սուտ տեղեկություններ տարածելը՝

պատժվում է տուգանքով՝ նվազագույն աշխատավարձի հիսնապատիկից հարյուրհիսնապատիկի չափով, կամ ուղղիչ աշխատանքներով՝ առավելագույնը մեկ տարի ժամկետով:

2. Զրպարտությունը, որը դրսեւորվում է հրապարակային ելույթներով, հրապարակայնորեն ցուցադրվող ստեղծագործություններով կամ զանգվածային լրատվության միջոցներով՝

պատժվում է տուգանքով՝ նվազագույն աշխատավարձի հարյուրապատիկից երկուհարյուրապատիկի չափով, կամ ուղղիչ աշխատանքներով՝ մեկից երկու տարի ժամկետով, կամ կալանքով՝ առավելագույնը երկու ամիս ժամկետով:

3. Սույն հոդվածի առաջին կամ երկրորդ մասով նախատեսված գործողությունները՝

զուգորդված՝ անձին ծանր կամ առանձնապես ծանր հանցանք կատարելու մեջ մեղադրելով՝
պատժվում են ուղղիչ աշխատանքներով՝ առավելագույնը երկու տարի ժամկետով, կամ կալանքով՝ մեկից երկու ամիս ժամկետով, կամ ազատազրկմամբ՝ առավելագույնը երեք տարի ժամկետով:

Հոդված 136. Վիրավորանքը

1. Վիրավորանքը՝ ուրիշի պատիվն ու արժանապատվությունն անպարկեշտ ձեւով ստորացնելը՝

պատժվում է տուգանքով՝ նվազագույն աշխատավարձի առավելագույնը հարյուրապատիկի չափով, կամ ուղղիչ աշխատանքներով՝ առավելագույնը վեց ամիս ժամկետով:

2. Վիրավորանքը, որը դրսեւորվում է հրապարակային ելույթներով, հրապարակայնորեն ցուցադրվող ստեղծագործություններով կամ զանգվածային լրատվության միջոցներով՝

պատժվում է տուգանքով՝ նվազագույն աշխատավարձի հիսնապատիկից երկուհարյուրապատիկի չափով, կամ ուղղիչ աշխատանքներով՝ առավելագույնը մեկ տարի ժամկետով:

Հոդված 137. Սպանության, առողջությանը ծանր վնաս պատճառելու կամ գույք ոչնչացնելու սպառնալիքը

1. Սպանության, առողջությանը ծանր վնաս պատճառելու կամ խոշոր չափի գույք ոչնչացնելու սպառնալիքը, եթե այդ սպառնալիքն իրականացնելու իրական վտանգ է եղել՝

2. Սույն հոդվածում խոշոր չափի գույք է համարվում հանցագործության պահին սահմանված նվազագույն աշխատավարձի հինգհարյուրապատիկից երեքհազարապատիկի չափը:

ԳԼՈՒԽ 18.
ՍԵՌԱԿԱՆ ԱՆՁԵՌՆՄԽԵԼԻՈՒԹՅԱՆ ԵՎ ՍԵՌԱԿԱՆ ԱԶԱՏՈՒԹՅԱՆ ԴԵՄ ՈՒՂՂՎԱԾ ՀԱՆՑԱԳՈՐԾՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԸ

Հոդված 138. Բռնաբարությունը

1. Բռնաբարությունը՝ տղամարդու սեռական հարաբերությունը կնոջ հետ՝ նրա կամքին հակառակ, վերջինիս կամ այլ անձի նկատմամբ բռնություն գործադրելով կամ դա գործադրելու սպառնալիքով կամ կնոջ անօգնական վիճակն օգտագործելով՝

պատժվում է ազատազրկմամբ՝ երեքից վեց տարի ժամկետով:

2. Բռնաբարությունը, որը՝

1) կատարվել է մի խումբ անձանց կողմից,

2) կատարվել է տուժողի կամ այլ անձի նկատմամբ առանձին դաժանությամբ,

3) կատարվել է անչափահասի նկատմամբ,

4) անզգուշությամբ առաջացրել է տուժողի մահ կամ այլ ծանր հետեւանքներ,

5) կատարվել է նախկինում սույն օրենսգրքի 138-րդ եւ 139-րդ հոդվածներով նախատեսված հանցանքները կատարած անձի կողմից՝

պատժվում է ազատազրկմամբ՝ չորսից տասը տարի ժամկետով:

3. Սույն հոդվածի առաջին կամ երկրորդ մասով նախատեսված գործողությունը, որը կատարվել է տասնչորս տարին չլրացած անձի նկատմամբ՝

պատժվում է ազատազրկմամբ՝ ութից տասնհինգ տարի ժամկետով:

Հոդված 139. Սեքսուալ բնույթի բռնի գործողությունները

1. Համասեռամոլությունը կամ սեքսուալ բնույթի այլ գործողությունները տուժողի կամքին հակառակ, վերջինիս կամ այլ անձի նկատմամբ բռնություն գործադրելով կամ դա գործադրելու սպառնալիքով կամ տուժողի անօգնական վիճակն օգտագործելով՝

պատժվում է ազատազրկմամբ՝ երեքից վեց տարի ժամկետով:

2. Նույն գործողությունները, որոնք՝

1) կատարվել են մի խումբ անձանց կողմից,

2) կատարվել են տուժողի կամ այլ անձի նկատմամբ առանձին դաժանությամբ,

3) կատարվել են անչափահասի նկատմամբ,

4) անզգուշությամբ առաջացրել են տուժողի մահ կամ այլ ծանր հետեւանքներ,

5) կատարվել են նախկինում սույն օրենսգրքի 138-րդ եւ 139-րդ հոդվածներով նախատեսված հանցանքները կատարած անձի կողմից՝

պատժվում են ազատազրկմամբ՝ չորսից տասը տարի ժամկետով:

3. Սույն հոդվածի առաջին կամ երկրորդ մասով նախատեսված արարքը, որը կատարվել է տասնչորս տարին չլրացած տուժողի նկատմամբ՝

պատժվում է ազատազրկմամբ՝ ութից տասնհինգ տարի ժամկետով:

Հոդված 140. Սեքսուալ բնույթի գործողություններին հարկադրելը

Անձին սեռական հարաբերության, համասեռամոլության կամ սեքսուալ բնույթի այլ գործողություններ կատարելուն հարկադրելը շանտաժի, գույքը ոչնչացնելու, վնասելու կամ վերցնելու սպառնալիքով կամ տուժողի նյութական կամ այլ կախվածությունն օգտագործելով՝
պատժվում է տուգանքով՝ նվազագույն աշխատավարձի երկուհարյուրապատիկից երեքհարյուրապատիկի չափով, կամ ուղղիչ աշխատանքներով՝ առավելագույնը երկու տարի ժամկետով, կամ ազատազրկմամբ՝ մեկից երեք տարի ժամկետով:

Հոդված 141. Սեքսուալ բնույթի գործողություններ կատարելը տասնվեց տարին չլրացած անձի հետ

Տասնութ տարին լրացած անձի կողմից սեռական հարաբերությունը կամ սեքսուալ բնույթի
այլ գործողություններ կատարելն ակնհայտ տասնվեց տարին չլրացած անձի հետ՝ սույն օրենսգրքի 138-րդ, 139-րդ կամ 140-րդ հոդվածով նախատեսված հանցանքների հատկանիշների բացակայության դեպքում՝
պատժվում է ուղղիչ աշխատանքներով՝ առավելագույնը երկու տարի ժամկետով, կամ ազատազրկմամբ՝ առավելագույնը երկու տարի ժամկետով:

Հոդված 142. Անառակաբարո գործողությունները

1. Ակնհայտ տասնվեց տարին չլրացած անձի նկատմամբ անառակաբարո գործողություններ կատարելը՝ սույն օրենսգրքի 140-րդ կամ 141-րդ հոդվածով նախատեսված հանցանքների հատկանիշների բացակայության դեպքում՝

2. Սույն հոդվածի առաջին մասով նախատեսված գործողությունները, որոնք կատարվել են բռնություն գործադրելով կամ դա գործադրելու սպառնալիքով՝

պատժվում են ազատազրկմամբ՝ առավելագույնը երեք տարի ժամկետով:
ԳԼՈՒԽ 19.
ՄԱՐԴՈՒ ԵՎ ՔԱՂԱՔԱՑՈՒ ՍԱՀՄԱՆԱԴՐԱԿԱՆ ԻՐԱՎՈՒՆՔՆԵՐԻ ՈՒ ԱԶԱՏՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԻ ԴԵՄ ՈՒՂՂՎԱԾ ՀԱՆՑԱԳՈՐԾՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԸ

Հոդված 143. Քաղաքացիների իրավահավասարությունը խախտելը

1. Մարդու եւ քաղաքացու իրավունքներն ու ազատություններն ուղղակի կամ անուղղակի խախտելը՝ կախված անձի ազգությունից, ռասայից, սեռից, լեզվից, դավանանքից, քաղաքական կամ այլ հայացքներից, սոցիալական ծագումից, գույքային կամ այլ դրությունից, որը վնաս է պատճառել անձի օրինական շահերին՝

պատժվում է տուգանքով՝ նվազագույն աշխատավարձի երկուհարյուրապատիկից չորսհարյուրապատիկի չափով, կամ ազատազրկմամբ՝ առավելագույնը երկու տարի ժամկետով:

2. Նույն արարքը, որը կատարվել է պաշտոնեական դիրքն օգտագործելով՝

պատժվում է տուգանքով՝ նվազագույն աշխատավարձի երեքհարյուրապատիկից հինգհարյուրապատիկի չափով, կամ ազատազրկմամբ՝ առավելագույնը երեք տարի ժամկետով՝ որոշակի պաշտոններ զբաղեցնելու կամ որոշակի գործունեությամբ զբաղվելու իրավունքից զրկելով՝ երկուսից հինգ տարի ժամկետով:

Հոդված 144. Անձնական կամ ընտանեկան կյանքի մասին տեղեկություններ ապօրինի հավաքելը, պահելը, օգտագործելը կամ տարածելը

Մարդու անձնական կամ ընտանեկան գաղտնիք համարվող տեղեկություններն առանց նրա համաձայնության օգտագործելը կամ հրապարակային ելույթներով, հրապարակայնորեն
ցուցադրվող ստեղծագործություններով կամ լրատվության միջոցներով այդպիսի տեղեկություններ տարածելը կամ հավաքելը կամ պահելը, եթե դրանք նախատեսված չեն օրենքով՝
պատժվում է տուգանքով՝ նվազագույն աշխատավարձի երկուհարյուրապատիկից հինգհարյուրապատիկի չափով, կամ ուղղիչ աշխատանքներով՝ առավելագույնը մեկ տարի ժամկետով, կամ կալանքով՝ մեկից երկու ամիս ժամկետով:

Հոդված 145. Բժշկական գաղտնիքը հրապարակելը

1. Առանց մասնագիտական կամ ծառայողական անհրաժեշտության բժշկական օգնություն եւ սպասարկում իրականացնող անձանց կողմից անձի հիվանդության կամ բժշկական ստուգման արդյունքների մասին տեղեկություններ հրապարակելը՝

պատժվում է տուգանքով՝ նվազագույն աշխատավարձի երկուհարյուրապատիկից հինգհարյուրապատիկի չափով, կամ որոշակի պաշտոններ զբաղեցնելու կամ որոշակի գործունեությամբ զբաղվելու իրավունքից զրկելով՝ երկուսից հինգ տարի ժամկետով, կամ կալանքով՝ մեկից երկու ամիս ժամկետով:

2. Սույն հոդվածի առաջին մասով նախատեսված գործողությունները, որոնք անզգուշությամբ առաջացրել են ծանր հետեւանքներ՝

պատժվում են ազատազրկմամբ՝ առավելագույնը չորս տարի ժամկետով՝ որոշակի պաշտոններ զբաղեցնելու կամ որոշակի գործունեությամբ զբաղվելու իրավունքից զրկելով՝ առավելագույնը երեք տարի ժամկետով կամ առանց դրա:

Հոդված 146. Նամակագրության, հեռախոսային խոսակցությունների, փոստային,

հեռագրական կամ այլ հաղորդումների գաղտնիությունը խախտելը

1. Քաղաքացիների նամակագրության, հեռախոսային խոսակցությունների, փոստային,

հեռագրական կամ այլ հաղորդումների գաղտնիությունն ապօրինի խախտելը՝
պատժվում է տուգանքով՝ նվազագույն աշխատավարձի հիսնապատիկից հարյուրապատիկի չափով, կամ ուղղիչ աշխատանքներով՝ առավելագույնը մեկ տարի ժամկետով:

2. Նույն արարքը, որը կատարվել է պաշտոնեական դիրքն օգտագործելով՝

պատժվում է տուգանքով՝ նվազագույն աշխատավարձի հարյուրապատիկից երեքհարյուրապատիկի չափով, կամ որոշակի պաշտոններ զբաղեցնելու կամ որոշակի գործունեությամբ զբաղվելու իրավունքից զրկելով՝ երկուսից հինգ տարի ժամկետով, կամ կալանքով՝ մեկից երկու ամիս ժամկետով:

Հոդված 147. Բնակարանի անձեռնմխելիությունը խախտելը

1. Մարդու կամքին հակառակ նրա բնակարան ապօրինի մուտք գործելը՝

2. Նույն գործողությունները, որոնք կատարվել են բռնություն գործադրելով կամ դա գործադրելու սպառնալիքով՝

պատժվում են տուգանքով՝ նվազագույն աշխատավարձի հարյուրապատիկից երկուհարյուրապատիկի չափով, կամ ազատազրկմամբ՝ առավելագույնը երկու տարի ժամկետով:

3. Սույն հոդվածի առաջին կամ երկրորդ մասով նախատեսված արարքը, որը կատարվել է պաշտոնեական դիրքն օգտագործելով՝

պատժվում է տուգանքով՝ նվազագույն աշխատավարձի երկուհարյուրապատիկից չորսհարյուրապատիկի չափով, կամ որոշակի պաշտոններ զբաղեցնելու կամ որոշակի գործունեությամբ զբաղվելու իրավունքից զրկելով՝ երկուսից հինգ տարի ժամկետով, կամ կալանքով՝ մեկից երկու ամիս ժամկետով, կամ ազատազրկմամբ՝ առավելագույնը երեք տարի ժամկետով:

Հոդված 148. Անձին տեղեկություն ներկայացնելուց հրաժարվելը

Անձին՝ անմիջականորեն նրա իրավունքներն ու օրինական շահերը շոշափող եւ սահմանված կարգով հավաքված փաստաթղթերը կամ նյութերը ներկայացնելուց պաշտոնատար անձի կողմից ապօրինի հրաժարվելը կամ անձին այդպիսի տեղեկությունը ոչ լրիվ կամ
դիտավորյալ աղավաղված ներկայացնելը, եթե դա տվյալ անձի իրավունքներին եւ օրինական շահերին վնաս է պատճառել՝
պատժվում է տուգանքով՝ նվազագույն աշխատավարձի երկուհարյուրապատիկից չորսհարյուրապատիկի չափով:

Հոդված 149. Ընտրական իրավունքի իրականացմանը, ընտրական հանձնաժողովների աշխատանքներին կամ ընտրությանը մասնակցող անձանց լիազորությունների իրականացմանը խոչընդոտելը

1. Քաղաքացու ընտրական կամ հանրաքվեի իրավունքի ազատ իրականացմանը կամ ընտրական կամ հանրաքվեի հանձնաժողովի աշխատանքին խոչընդոտելը, ինչպես նաեւ ընտրական կամ հանրաքվեի հանձնաժողովի կամ նախաձեռնող խմբի անդամի, թեկնածուի կամ նրա վստահված անձի, դիտորդի, զանգվածային լրատվության միջոցի ներկայացուցչի, կուսակցության (կուսակցությունների դաշինքի) լիազորած անձի լիազորությունների իրականացմանը խոչընդոտելը՝

պատժվում է տուգանքով՝ նվազագույն աշխատավարձի երկուհարյուրապատիկից չորսհարյուրապատիկի չափով, կամ կալանքով՝ առավելագույնը մեկ ամիս ժամկետով:

2. Նույն արարքները, որոնք՝

1) կատարվել են գույքին վնաս պատճառելու սպառնալիքով,

2) կատարվել են նյութապես շահագրգռելով,

3) զուգորդվել են բռնություն գործադրելով կամ դա գործադրելու սպառնալիքով,

4) կատարվել են պաշտոնեական դիրքն օգտագործելով,

5) կատարվել են մի խումբ անձանց կողմից՝

պատժվում են ազատազրկմամբ՝ առավելագույնը հինգ տարի ժամկետով:

Հոդված 150. Ընտրությունների կամ քվեարկության արդյունքները կեղծելը

Հանրաքվեի կամ ընտրությունների ընթացքում ձայներն ակնհայտ սխալ հաշվելը կամ հանրաքվեի կամ ընտրությունների արդյունքներն ակնհայտ սխալ հաստատելը, քվեատուփ հափշտակելը, ինչպես նաեւ որեւէ այլ եղանակով ընտրությունների կամ քվեարկության արդյունքները կեղծելը՝
պատժվում է ազատազրկմամբ՝ երկուսից հինգ տարի ժամկետով:

Հոդված 151. Ընտրությունների անցկացման ընթացքում թեկնածուի, կուսակցության

(կուսակցությունների դաշինքի) վերաբերյալ զրպարտչական տեղեկություններ տարածելը

Ընտրողներին ապակողմնորոշելու նպատակով ընտրությունների անցկացման ընթացքում թեկնածուի, կուսակցության (կուսակցությունների դաշինքի) վերաբերյալ զրպարտչական տեղեկություններ տարածելը՝
պատժվում է տուգանքով՝ նվազագույն աշխատավարձի երեքհարյուրապատիկից հինգհարյուրապատիկի չափով, կամ ազատազրկմամբ՝ առավելագույնը հինգ տարի ժամկետով:

Հոդված 152. Ընտրողների ցուցակները կազմելու կարգը խախտելը

Ընտրողների ցուցակները կազմելու համար պատասխանատու պաշտոնատար անձի կողմից ընտրողների ցուցակները կազմելու համար սահմանված կարգը խախտելով կեղծիքներ կատարելը՝
պատժվում է տուգանքով՝ նվազագույն աշխատավարձի առավելագույնը հինգհարյուրապատիկի չափով, կամ կալանքով՝ առավելագույնը մեկ ամիս ժամկետով, կամ
ազատազրկմամբ՝ առավելագույնը մեկ տարի ժամկետով՝ որոշակի պաշտոններ զբաղեցնելու կամ որոշակի գործունեությամբ զբաղվելու իրավունքից զրկելով՝ առավելագույնը երկու
տարի ժամկետով:

Հոդված 153. Մեկից ավելի անգամ կամ այլ անձի փոխարեն քվեարկելը

Կեղծ տվյալներ հայտնելու, կեղծ փաստաթուղթ ներկայացնելու կամ որեւէ այլ եղանակով մեկից ավելի անգամ կամ այլ անձի փոխարեն քվեարկելը՝
պատժվում է տուգանքով՝ նվազագույն աշխատավարձի առավելագույնը հինգհարյուրապատիկի չափով, կամ կալանքով՝ առավելագույնը մեկ ամիս ժամկետով, կամ ազատազրկմամբ՝ առավելագույնը մեկ տարի ժամկետով:

Հոդված 154. Քվեարկության գաղտնիությունը խախտելը

Քվեարկության գաղտնիությունը խախտելու նպատակով ընտրողին քվեարկության արդյունքը հայտնելուն հարկադրելը, քվեարկության արդյունքը բացահայտելու նպատակով քվեարկած քվեաթերթիկը ստուգելը, քվեարկության խցիկ (սենյակ) մուտք գործելը, ինչպես նաեւ քվեարկության գաղտնիությունն այլ կերպ խախտելը՝
պատժվում է տուգանքով՝ նվազագույն աշխատավարձի երկուհարյուրապատիկից հինգհարյուրապատիկի չափով, կամ կալանքով՝ մեկից երկու ամիս ժամկետով, կամ ազատազրկմամբ՝ առավելագույնը երկու տարի ժամկետով:

Հոդված 155. Գործադուլի մասնակցելուն կամ գործադուլի մասնակցելուց հրաժարվելուն հարկադրելը

Բռնություն գործադրելով կամ դա գործադրելու սպառնալիքով գործադուլի մասնակցելուն կամ օրինական գործադուլի մասնակցելուց հրաժարվելուն հարկադրելը՝
պատժվում է տուգանքով՝ նվազագույն աշխատավարձի երկուհարյուրապատիկից չորսհարյուրապատիկի չափով, կամ կալանքով՝ առավելագույնը երկու ամիս ժամկետով:

Հոդված 156. Հղի կնոջը կամ մինչեւ երեք տարեկան երեխա ունեցող անձին աշխատանքի ընդունելուց անհիմն հրաժարվելը կամ աշխատանքից անհիմն ազատելը

Հղի կնոջը հղիության շարժառիթով կամ մինչեւ երեք տարեկան երեխա ունեցող անձին այդ շարժառիթով աշխատանքի ընդունելուց անհիմն հրաժարվելը կամ աշխատանքից անհիմն ազատելը ՝
պատժվում է տուգանքով՝ նվազագույն աշխատավարձի երկուհարյուրապատիկից հինգհարյուրապատիկի չափով, կամ կալանքով՝ առավելագույնը մեկ ամիս ժամկետով:

Հոդված 157. Աշխատանքի պաշտպանության կանոնները խախտելը

1. Տեխնիկայի անվտանգության կամ աշխատանքի պաշտպանության կանոնները խախտելը՝ դրանց պահպանման համար պատասխանատու անձի կողմից, եթե մարդու առողջությանն անզգուշությամբ պատճառվել է ծանր կամ միջին ծանրության վնաս կամ մասնագիտական հիվանդություն՝

պատժվում է տուգանքով՝ նվազագույն աշխատավարձի երկուհարյուրապատիկից չորսհարյուրապատիկի չափով, կամ ուղղիչ աշխատանքներով՝ առավելագույնը երկու տարի ժամկետով, կամ ազատազրկմամբ՝ առավելագույնը երկու տարի ժամկետով:

2. Նույն արարքը, որն անզգուշությամբ առաջացրել է տուժողի մահ՝

Հոդված 158. Հեղինակային եւ հարակից իրավունքները խախտելը

1. Հեղինակային կամ հարակից իրավունքի օբյեկտն ապօրինի օգտագործելը կամ հեղինակությունը յուրացնելը, եթե այդ արարքը խոշոր չափի վնաս է պատճառել՝

2. Սույն հոդվածում խոշոր չափ է համարվում հանցագործության պահին սահմանված նվազագույն աշխատավարձի հինգհարյուրապատիկը գերազանցող գումարը (արժեքը):

Հոդված 159. Արտոնագրային իրավունքը խախտելը

Արտոնագրային իրավունքի օբյեկտն ապօրինի օգտագործելը կամ մինչեւ այդ իրավունքի պաշտոնական ճանաչումը դրա էության վերաբերյալ առանց հայտատուի համաձայնության տեղեկություններ տարածելը կամ հեղինակությունը յուրացնելը կամ համահեղինակության հարկադրելը՝
պատժվում է տուգանքով՝ նվազագույն աշխատավարձի երկուհարյուրապատիկից չորսհարյուրապատիկի չափով, կամ ազատազրկմամբ՝ առավելագույնը երկու տարի ժամկետով:

Հոդված 160. Խղճի կամ դավանանքի ազատության իրավունքի իրականացմանը խոչընդոտելը

Կրոնական կազմակերպությունների օրինական գործունեությանը կամ կրոնական ծեսերի կատարմանը խոչընդոտելը՝
պատժվում է տուգանքով՝ նվազագույն աշխատավարձի առավելագույնը երկուհարյուրապատիկի չափով, կամ ուղղիչ աշխատանքներով՝ առավելագույնը մեկ տարի ժամկետով, կամ կալանքով՝ առավելագույնը երկու ամիս ժամկետով:

Հոդված 161. Միավորումներ (հասարակական կամ արհեստակցական միություններ) կազմելու կամ կուսակցություններ ստեղծելու իրավունքի իրականացմանը կամ դրանց գործունեությանը խոչընդոտելը

1. Միավորումներ (հասարակական կամ արհեստակցական միություններ) կազմելու կամ կուսակցություններ ստեղծելու իրավունքի իրականացմանը կամ միավորման կամ կուսակցության օրինական գործունեությանը խոչընդոտելը կամ միջամտելը՝

պատժվում է տուգանքով՝ նվազագույն աշխատավարձի հարյուրապատիկից երեքհարյուրապատիկի չափով, կամ կալանքով՝ առավելագույնը մեկ ամիս ժամկետով:

2. Նույն արարքը, որն առաջացրել է միավորման կամ կուսակցության իրավունքների եւ օրինական շահերի էական խախտում՝

պատժվում է տուգանքով՝ նվազագույն աշխատավարձի երկուհարյուրապատիկից չորսհարյուրապատիկի չափով, կամ կալանքով՝ առավելագույնը երկու ամիս ժամկետով:

Հոդված 162. Անձանց իրավունքների կամ անձի դեմ ոտնձգող միավորումներ կազմելը կամ

ղեկավարելը

Այնպիսի կրոնական կամ հասարակական միավորում կազմելը կամ ղեկավարելը, որի գործունեությունը զուգորդված է անձանց առողջությանը վնաս պատճառելով կամ անձանց
այլ իրավունքների դեմ ոտնձգություններով, ինչպես նաեւ անձանց իրենց քաղաքացիական պարտականություններից հրաժարվելուն դրդելով՝
պատժվում է տուգանքով՝ նվազագույն աշխատավարձի երկուհարյուրապատիկից չորսհարյուրապատիկի չափով, կամ կալանքով՝ առավելագույնը երեք ամիս ժամկետով:

Հոդված 163. Ժողովներ, հանրահավաքներ, երթեր եւ ցույցեր անցկացնելուն կամ դրանց մասնակցելուն խոչընդոտելը

Օրինական ժողովներ, հանրահավաքներ, երթեր կամ ցույցեր անցկացնելուն կամ դրանց մասնակցելուն խոչընդոտելը կամ դրանց, ինչպես նաեւ անօրինական ժողովներին, հանրահավաքներին, երթերին կամ ցույցերին մասնակցելուն բռնություն գործադրելով կամ
դա գործադրելու սպառնալիքով հարկադրելը՝
պատժվում է տուգանքով՝ նվազագույն աշխատավարձի հարյուրապատիկից երեքհարյուրապատիկի չափով, կամ կալանքով՝ առավելագույնը երկու ամիս ժամկետով, կամ ազատազրկմամբ՝ առավելագույնը երկու տարի ժամկետով:

Հոդված 164. Լրագրողի մասնագիտական օրինական գործունեությանը խոչընդոտելը

1. Լրագրողի մասնագիտական օրինական գործունեությանը խոչընդոտելը կամ նրան տեղեկություններ տարածելուն կամ տարածելուց հրաժարվելուն հարկադրելը՝

2. Նույն արարքները, որոնք կատարել է պաշտոնատար անձն իր պաշտոնեական դիրքն օգտագործելով՝

պատժվում են ուղղիչ աշխատանքներով՝ առավելագույնը երկու տարի ժամկետով, կամ ազատազրկմամբ՝ առավելագույնը երեք տարի ժամկետով՝ որոշակի պաշտոններ զբաղեցնելու կամ որոշակի գործունեությամբ զբաղվելու իրավունքից զրկելով՝ առավելագույնը երեք տարի ժամկետով կամ առանց դրա:
ԳԼՈՒԽ 20.
ԸՆՏԱՆԻՔԻ ԵՎ ԵՐԵԽԱՅԻ ՇԱՀԵՐԻ ԴԵՄ ՈՒՂՂՎԱԾ ՀԱՆՑԱԳՈՐԾՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԸ

Հոդված 165. Անչափահասին հանցանքի կատարմանը ներգրավելը

1. Տասնութ տարին լրացած անձի կողմից տվյալ հանցագործության համար սույն օրենսգրքով քրեական պատասխանատվության տարիքի հասած անչափահասին խոստումներ տալու, խաբեության կամ այլ եղանակով հանցանքի կատարմանը ներգրավելը՝

պատժվում է ազատազրկմամբ՝ առավելագույնը երեք տարի ժամկետով:

2. Նույն արարքը, որը կատարվել է ծնողի, մանկավարժի կամ այլ անձի կողմից, ում վրա դրված է անչափահասի դաստիարակության պարտականություն՝

3. Սույն հոդվածի առաջին կամ երկրորդ մասով նախատեսված արարքները, որոնք կատարվել են բռնություն գործադրելով կամ դա գործադրելու սպառնալիքով՝

պատժվում են ազատազրկմամբ՝ երկուսից յոթ տարի ժամկետով:

4. Սույն հոդվածի առաջին կամ երկրորդ կամ երրորդ մասով նախատեսված արարքները՝ զուգորդված՝ անչափահասին կազմակերպված խմբի կամ հանցավոր համագործակցության կամ ծանր կամ առանձնապես ծանր հանցանք կատարելուն ներգրավելով՝

պատժվում են ազատազրկմամբ՝ հինգից յոթ տարի ժամկետով:

Հոդված 166. Երեխային հակահասարակական գործողություններ կատարելուն ներգրավելը

1. Տասնութ տարին լրացած անձի կողմից երեխային պարբերաբար ոգելից խմիչքների օգտագործման, ուժեղ ներգործող կամ այլ թմրեցնող նյութերի ոչ բժշկական օգտագործման, պոռնկության, թափառաշրջիկության կամ մուրացկանության, պոռնկագրական բնույթի նյութեր կամ առարկաներ պատրաստելու հետ կապված գործողություններ կատարելուն ներգրավելը՝

պատժվում է ուղղիչ աշխատանքներով՝ առավելագույնը մեկ տարի ժամկետով, կամ կալանքով՝ մեկից երեք ամիս ժամկետով, կամ ազատազրկմամբ՝ առավելագույնը հինգ տարի ժամկետով:

2. Նույն արարքը, որը կատարվել է ծնողի, մանկավարժի կամ այլ անձի կողմից, ում վրա դրված է երեխայի դաստիարակության պարտականություն՝

պատժվում է ուղղիչ աշխատանքներով՝ առավելագույնը երկու տարի ժամկետով, կամ կալանքով՝ առավելագույնը երկու ամիս ժամկետով, կամ ազատազրկմամբ՝ առավելագույնը հինգ տարի ժամկետով՝ որոշակի պաշտոններ զբաղեցնելու կամ որոշակի գործունեությամբ զբաղվելու իրավունքից զրկելով՝ առավելագույնը երեք տարի ժամկետով կամ առանց դրա:

3. Սույն հոդվածի առաջին կամ երկրորդ մասով նախատեսված արարքները, որոնք՝

1) կատարվել են երկու եւ ավելի անձանց նկատմամբ,

2) զուգորդվել են բռնություն գործադրելով կամ դա գործադրելու սպառնալիքով՝

պատժվում են ազատազրկմամբ՝ առավելագույնը վեց տարի ժամկետով:

Հոդված 167. Ծնողներից երեխային ապօրինի բաժանելը կամ երեխային փոխելը

1. Երեխային առանց ծնողների համաձայնության նրանցից բաժանելը, բացառությամբ օրենքով նախատեսված դեպքերի, կամ երեխային փոխելը՝

պատժվում է ուղղիչ աշխատանքներով՝ երկու տարի ժամկետով, կամ ազատազրկմամբ՝
առավելագույնը հինգ տարի ժամկետով:

2. Նույն գործողությունները, որոնք կատարվել են՝

1) երկու կամ ավելի երեխաների նկատմամբ,

2) մի խումբ անձանց կողմից նախնական համաձայնությամբ,

3) պաշտոնեական դիրքն օգտագործելով,

4) երեխային այլ պետություն ապօրինի տեղափոխելով,

5) երեխային հանցանքի կամ այլ հակահասարակական գործողության կատարման ներգրավելու նպատակով,

6) երեխայի մարմնի մասերը կամ հյուսվածքները փոխպատվաստման համար վերցնելու նպատակով՝

պատժվում են ազատազրկմամբ՝ երեքից ութ տարի ժամկետով:

3. Սույն հոդվածի առաջին կամ երկրորդ մասով նախատեսված գործողությունները, որոնք կատարվել են կազմակերպված խմբի կողմից, կամ անզգուշությամբ առաջացրել են երեխայի մահ կամ այլ ծանր հետեւանքներ՝

պատժվում են ազատազրկմամբ՝ հինգից տասը տարի ժամկետով:

Հոդված 168. Երեխայի առք ու վաճառքը

Երեխայի առք ու վաճառքը՝
պատժվում է ազատազրկմամբ՝ երեքից յոթ տարի ժամկետով:

Հոդված 169. Որդեգրման գաղտնիքը հրապարակելը

Որդեգրման գաղտնիքը որդեգրողի կամքին հակառակ հրապարակելն այն անձի կողմից, ով որդեգրման փաստը պարտավոր էր պահպանել որպես ծառայողական կամ մասնագիտական գաղտնիք, կամ այդ գաղտնիքն այլ անձի կողմից շահադիտական կամ այլ ստոր դրդումներով հրապարակելը՝
պատժվում է տուգանքով՝ նվազագույն աշխատավարձի առավելագույնը երկուհարյուրապատիկի չափով, կամ ուղղիչ աշխատանքներով՝ առավելագույնը մեկ տարի ժամկետով, կամ կալանքով՝ առավելագույնը երկու ամիս ժամկետով՝ որոշակի պաշտոններ զբաղեցնելու կամ որոշակի գործունեությամբ զբաղվելու իրավունքից զրկելով՝ առավելագույնը երեք տարի ժամկետով կամ առանց դրա:

Հոդված 170. Երեխային դաստիարակելու պարտականությունը չկատարելը

1. Ծնողի կամ այն անձի կողմից, ում վրա դրված է երեխայի դաստիարակության պարտականություն, կամ մանկավարժի կամ ուսումնական, բուժական կամ դաստիարակչական հաստատության այլ աշխատողների կողմից երեխային դաստիարակելու պարտականությունը չկատարելը կամ ոչ պատշաճ կատարելը՝

պատժվում է տուգանքով՝ նվազագույն աշխատավարձի հիսնապատիկից հարյուրապատիկի չափով, կամ ուղղիչ աշխատանքներով՝ առավելագույնը չորս ամիս ժամկետով, կամ ազատազրկմամբ՝ առավելագույնը երկու տարի ժամկետով՝ որոշակի պաշտոններ զբաղեցնելու կամ որոշակի գործունեությամբ զբաղվելու իրավունքից զրկելով՝ առավելագույնը երեք տարի ժամկետով կամ առանց դրա:

2. Նույն արարքը, որը զուգորդվել է անչափահասի նկատմամբ դաժան վերաբերմունքով՝

պատժվում է տուգանքով՝ նվազագույն աշխատավարձի հարյուրապատիկից երկուհարյուրապատիկի չափով, կամ ուղղիչ աշխատանքներով՝ առավելագույնը մեկ տարի ժամկետով, կամ ազատազրկմամբ՝ առավելագույնը երեք տարի ժամկետով՝ որոշակի պաշտոններ զբաղեցնելու կամ որոշակի գործունեությամբ զբաղվելու իրավունքից զրկելով՝ առավելագույնը երեք տարի ժամկետով կամ առանց դրա:

Հոդված 171. Երեխայի կյանքի անվտանգության ապահովման կամ առողջության պահպանման պարտականությունը չկատարելը կամ ոչ պատշաճ կատարելը

Երեխայի կյանքի անվտանգության ապահովման կամ առողջության պահպանման պարտականությունը ոչ պատշաճ կատարելն այն անձի կողմից, ում վրա այդ պարտականությունները դրված են ըստ ծառայության, կամ այն անձի կողմից, ով այդ
պարտականությունը կատարում է հատուկ հանձնարարությամբ կամ ստանձնել է կամավոր,
եթե դրա հետեւանքով երեխայի առողջությանն անզգուշությամբ պատճառվել է միջին ծանրության վնաս՝
պատժվում է տուգանքով՝ նվազագույն աշխատավարձի հարյուրապատիկից երեքհարյուրապատիկի չափով, կամ ուղղիչ աշխատանքներով՝ առավելագույնը մեկ տարի ժամկետով՝ որոշակի պաշտոններ զբաղեցնելու կամ որոշակի գործունեությամբ զբաղվելու իրավունքից զրկելով՝ առավելագույնը երեք տարի ժամկետով կամ առանց դրա:

Հոդված 172. Խնամակալի կամ հոգաբարձուի իրավունքները չարաշահելը

Խնամակալությունը կամ հոգաբարձությունը շահադիտական կամ այլ անձնական դրդումներով օգտագործելը կամ խնամարկյալին դիտավորությամբ առանց հսկողության կամ անհրաժեշտ օգնության թողնելը, որն առաջացրել է խնամարկյալի իրավունքների եւ օրինական շահերի էական սահմանափակում՝
պատժվում է տուգանքով՝ նվազագույն աշխատավարձի հարյուրապատիկից երեքհարյուրապատիկի չափով, կամ ուղղիչ աշխատանքներով՝ առավելագույնը մեկ տարի ժամկետով, կամ ազատազրկմամբ՝ առավելագույնը երկու տարի ժամկետով՝ որոշակի պաշտոններ զբաղեցնելու կամ որոշակի գործունեությամբ զբաղվելու իրավունքից զրկելով՝ առավելագույնը երեք տարի ժամկետով կամ առանց դրա:

Հոդված 173. Ծնողի կողմից երեխային պահելուց չարամտորեն խուսափելը

Ծնողի կողմից երեխային կամ տասնութ տարին լրացած անաշխատունակ զավակին դատարանի վճռով ապրուստի միջոցներ վճարելուց երեք ամսից ավելի չարամտորեն խուսափելը՝
պատժվում է տուգանքով՝ նվազագույն աշխատավարձի հարյուրապատիկից երկուհարյուրապատիկի չափով, կամ ուղղիչ աշխատանքներով՝ առավելագույնը մեկ տարի ժամկետով:

Հոդված 174. Զավակի կողմից անաշխատունակ ծնողին պահելուց չարամտորեն խուսափելը

Անաշխատունակ կամ նյութական օգնության կարիք ունեցող ծնողին դատարանի վճռով ապրուստի միջոցներ վճարելուց երեք ամսից ավելի չարամտորեն խուսափելը՝
պատժվում է տուգանքով՝ նվազագույն աշխատավարձի հարյուրապատիկից երկուհարյուրապատիկի չափով, կամ ուղղիչ աշխատանքներով՝ առավելագույնը մեկ տարի ժամկետով:
ԲԱԺԻՆ 8. ՍԵՓԱԿԱՆՈՒԹՅԱՆ, ՏՆՏԵՍՈՒԹՅԱՆ ԵՎ ՏՆՏԵՍԱԿԱՆ ԳՈՐԾՈՒՆԵՈՒԹՅԱՆ ԴԵՄ ՈՒՂՂՎԱԾ ՀԱՆՑԱԳՈՐԾՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ
ԳԼՈՒԽ 21.
ՍԵՓԱԿԱՆՈՒԹՅԱՆ ԴԵՄ ՈՒՂՂՎԱԾ ՀԱՆՑԱԳՈՐԾՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԸ

Հոդված 175. Ավազակությունը

1. Ավազակությունը՝ ուրիշի գույքը հափշտակելու նպատակով հարձակումը, որը կատարվել է կյանքի կամ առողջության համար վտանգավոր բռնություն գործադրելով կամ դա

գործադրելու սպառնալիքով՝
պատժվում է ազատազրկմամբ՝ երեքից վեց տարի ժամկետով՝ գույքի բռնագրավմամբ կամ առանց դրա:

2. Ավազակությունը, որը կատարվել է՝

1) մի խումբ անձանց կողմից նախնական համաձայնությամբ,

2) խոշոր չափերով,

3) բնակարան, պահեստարան կամ շինություն ապօրինի մուտք գործելով,

4) զենքի կամ որպես զենք օգտագործվող այլ առարկաների գործադրմամբ,

5) կրկին անգամ՝

պատժվում է ազատազրկմամբ՝ չորսից ութ տարի ժամկետով՝ գույքի բռնագրավմամբ կամ առանց դրա:

3. Ավազակությունը, որը կատարվել է՝

1) առանձնապես խոշոր չափերով գույք հափշտակելու նպատակով,

2) կազմակերպված խմբի կողմից,

3) առողջությանը ծանր վնաս պատճառելով,

4) սույն օրենսգրքի 175-182-րդ, 222-րդ, 234-րդ, 238-րդ, 269-րդ հոդվածներով նախատեսված հանցանքների համար երկու կամ ավելի դատվածություն ունեցող անձի կողմից՝

պատժվում է ազատազրկմամբ՝ վեցից տասը տարի ժամկետով՝ գույքի բռնագրավմամբ կամ առանց դրա:

4. Սույն գլխում մանր չափ է համարվում հանցագործության պահին սահմանված նվազագույն աշխատավարձի հնգապատիկը չգերազանցող գումարը (արժեքը):

Սույն գլխում զգալի չափ է համարվում հանցագործության պահին սահմանված նվազագույն աշխատավարձի հնգապատիկից հինգհարյուրապատիկը չգերազանցող գումարը (արժեքը):
Սույն գլխում խոշոր չափ է համարվում հանցագործության պահին սահմանված նվազագույն աշխատավարձի հինգհարյուրապատիկից երեքհազարապատիկը չգերազանցող գումարը (արժեքը):
Սույն գլխում առանձնապես խոշոր չափ է համարվում հանցագործության պահին սահմանված նվազագույն աշխատավարձի երեքհազարապատիկը գերազանցող գումարը (արժեքը):
Սույն գլխով նախատեսված դեպքերում հափշտակությունը համարվում է կրկին անգամ կատարված, եթե դա կատարվել է նախկինում սույն օրենսգրքի 175-182-րդ, 234-րդ, 238-րդ,

269-րդ հոդվածներով նախատեսված հանցանք կատարած անձի կողմից:

Գողություն (177-րդ հոդվածի առաջին մաս) կամ խարդախություն (178-րդ հոդվածի առաջին մաս) կամ յուրացում կամ վատնում (179-րդ հոդվածի առաջին մաս) կատարած եւ տուժողի մերձավոր ազգական համարվող անձանց նկատմամբ քրեական հետապնդում է հարուցվում միայն տուժողի բողոքի հիման վրա:

Հոդված 176. Կողոպուտը

1. Կողոպուտը՝ ուրիշի գույքի բացահայտ հափշտակությունը՝

պատժվում է ուղղիչ աշխատանքներով՝ մեկից երկու տարի ժամկետով, կամ կալանքով՝ առավելագույնը երկու ամիս ժամկետով, կամ ազատազրկմամբ՝ առավելագույնը երեք տարի ժամկետով:

2. Կողոպուտը, որը՝

1) կատարվել է մի խումբ անձանց կողմից նախնական համաձայնությամբ,

2) կատարվել է խոշոր չափերով,

3) կատարվել է բնակարան, պահեստարան կամ շինություն ապօրինի մուտք գործելով,

4) զուգորդվել է կյանքի կամ առողջության համար ոչ վտանգավոր բռնություն գործադրելով կամ դա գործադրելու սպառնալիքով,

5) կատարվել է նախկինում սույն օրենսգրքի 175-182-րդ, 234-րդ, 238-րդ, 269-րդ հոդվածներով նախատեսված հանցանք կատարած անձի կողմից`

պատժվում է ազատազրկմամբ՝ երեքից վեց տարի ժամկետով եւ տուգանքով՝ նվազագույն աշխատավարձի առավելագույնը հիսնապատիկի չափով:

3. Կողոպուտը, որը կատարվել է՝

1) առանձնապես խոշոր չափերով,

2) կազմակերպված խմբի կողմից,

3) կրկին անգամ,

պատժվում է ազատազրկմամբ՝ չորսից ութ տարի ժամկետով՝ գույքի բռնագրավմամբ կամ առանց դրա:

Հոդված 177. Գողությունը

1. Գողությունը՝ ուրիշի գույքի գաղտնի հափշտակությունը, զգալի չափերով՝

պատժվում է տուգանքով՝ նվազագույն աշխատավարձի հարյուրապատիկից չորսհարյուրապատիկի չափով, կամ ուղղիչ աշխատանքներով՝ մեկից երկու տարի ժամկետով, կամ կալանքով՝ մեկից երկու ամիս ժամկետով, կամ ազատազրկմամբ՝ առավելագույնը երկու տարի ժամկետով:

2. Գողությունը, որը կատարվել է՝

1) մի խումբ անձանց կողմից նախնական համաձայնությամբ,

2) խոշոր չափերով,

3) բնակարան, պահեստարան կամ շինություն ապօրինի մուտք գործելով,

4) կրկին անգամ,

5) նախկինում սույն օրենսգրքի 175-182-րդ, 234-րդ, 238-րդ, 269-րդ հոդվածներով նախատեսված հանցանք կատարած անձի կողմից`

պատժվում է տուգանքով՝ նվազագույն աշխատավարձի երկուհարյուրապատիկից վեցհարյուրապատիկի չափով, կամ ազատազրկմամբ՝ երկուսից վեց տարի ժամկետով եւ տուգանքով նվազագույն աշխատավարձի առավելագույնը հիսնապատիկի չափով կամ առանց դրա:

3. Գողությունը, որը կատարվել է՝

1) առանձնապես խոշոր չափերով,

2) կազմակերպված խմբի կողմից,

3) սույն օրենսգրքի 175-182-րդ, 222-րդ, 234-րդ, 238-րդ, 269-րդ հոդվածներով նախատեսված հանցանքների համար երկու կամ ավելի դատվածություն ունեցող անձի կողմից՝

պատժվում է ազատազրկմամբ՝ չորսից ութ տարի ժամկետով՝ գույքի բռնագրավմամբ կամ առանց դրա:

4. Տուժողի հագուստից, պայուսակից կամ ձեռքի այլ պահոցից կատարված մանր չափերով գողությունը՝

պատժվում է տուգանքով՝ նվազագույն աշխատավարձի առավելագույնը երկուհարյուրապատիկի չափով, կամ կալանքով՝ առավելագույնը երկու ամիս ժամկետով:

Հոդված 178. Խարդախությունը

1. Խարդախությունը՝ խաբեության կամ վստահությունը չարաշահելու եղանակով ուրիշի գույքի զգալի չափերով հափշտակությունը կամ ուրիշի գույքի նկատմամբ իրավունք ձեռք բերելը՝

պատժվում է տուգանքով՝ նվազագույն աշխատավարձի երեքհարյուրապատիկից հինգհարյուրապատիկի չափով, կամ ուղղիչ աշխատանքներով՝ մեկից երկու տարի ժամկետով, կամ կալանքով՝ առավելագույնը երկու ամիս ժամկետով, կամ ազատազրկմամբ՝ առավելագույնը երկու տարի ժամկետով:

2. Խարդախությունը, որը կատարվել է՝

1) մի խումբ անձանց կողմից նախնական համաձայնությամբ,

2) խոշոր չափերով,

3) կրկին անգամ,

4) նախկինում սույն օրենսգրքի 175-182-րդ, 234-րդ, 238-րդ, 269-րդ հոդվածներով նախատեսված հանցանք կատարած անձի կողմից`

պատժվում է տուգանքով՝ նվազագույն աշխատավարձի չորսհարյուրապատիկից յոթհարյուրապատիկի չափով, կամ ազատազրկմամբ՝ երկուսից վեց տարի ժամկետով եւ տուգանքով՝ նվազագույն աշխատավարձի առավելագույնը հիսնապատիկի չափով կամ առանց դրա:

3. Խարդախությունը, որը կատարվել է՝

1) առանձնապես խոշոր չափերով,

2) կազմակերպված խմբի կողմից,

պատժվում է ազատազրկմամբ՝ չորսից ութ տարի ժամկետով՝ գույքի բռնագրավմամբ կամ առանց դրա:

Հոդված 179. Յուրացնելը կամ վատնելը

1. Յուրացնելը կամ վատնելը՝ հանցավորին վստահված ուրիշի գույքի հափշտակությունը զգալի չափերով՝

պատժվում է տուգանքով՝ նվազագույն աշխատավարձի երեքհարյուրապատիկից հինգհարյուրապատիկի չափով, կամ ուղղիչ աշխատանքներով՝ վեց ամսից մեկ տարի ժամկետով, կամ կալանքով՝ առավելագույնը երկու ամիս ժամկետով, կամ ազատազրկմամբ՝ առավելագույնը երկու տարի ժամկետով:

2. Նույն գործողությունը, որը կատարվել է՝

1) պաշտոնեական դիրքն օգտագործելով,

2) մի խումբ անձանց կողմից նախնական համաձայնությամբ,

3) խոշոր չափերով,

4) կրկին անգամ,

5) նախկինում սույն օրենսգրքի 175-182-րդ, 234-րդ, 238-րդ, 269-րդ հոդվածներով նախատեսված հանցանք կատարած անձի կողմից`

պատժվում է տուգանքով՝ նվազագույն աշխատավարձի չորսհարյուրապատիկից յոթհարյուրապատիկի չափով, կամ ազատազրկմամբ՝ երկուսից չորս տարի ժամկետով, կամ որոշակի պաշտոններ զբաղեցնելու կամ որոշակի գործունեությամբ զբաղվելու իրավունքից զրկելով՝ առավելագույնը երեք տարի ժամկետով կամ առանց դրա:

3. Սույն հոդվածի առաջին կամ երկրորդ մասով նախատեսված գործողությունը, որը կատարվել է՝

1) առանձնապես խոշոր չափերով,

2) կազմակերպված խմբի կողմից,

պատժվում է ազատազրկմամբ՝ չորսից ութ տարի ժամկետով՝ գույքի բռնագրավմամբ կամ առանց դրա:

Հոդված 180. Առանձնակի արժեք ունեցող առարկաներ հափշտակելը

1. Պատմական, գեղարվեստական կամ մշակութային առանձնակի արժեք ունեցող առարկաներ կամ փաստաթղթեր հափշտակելը՝

պատժվում է ազատազրկմամբ՝ երեքից հինգ տարի ժամկետով:

2. Նույն արարքը, որը՝

1) կատարվել է մի խումբ անձանց կողմից նախնական համաձայնությամբ,

2) անզգուշությամբ առաջացրել է սույն հոդվածի առաջին մասով նախատեսված առարկաների կամ փաստաթղթերի ոչնչացում կամ վնասում՝

պատժվում է ազատազրկմամբ՝ հինգից ութ տարի ժամկետով՝ գույքի բռնագրավմամբ կամ առանց դրա:

3. Սույն հոդվածի առաջին կամ երկրորդ մասով նախատեսված արարքը, որը կատարվել է՝

1) ավազակությամբ կամ շորթմամբ,

2) կազմակերպված խմբի կողմից՝

պատժվում է ազատազրկմամբ՝ յոթից տասներկու տարի ժամկետով՝ գույքի բռնագրավմամբ կամ առանց դրա:

Հոդված 181. Հափշտակությունը, որը կատարվել է համակարգչային տեխնիկայի օգտագործմամբ

1. Ուրիշի գույքի հափշտակությունը զգալի չափերով, որը կատարվել է համակարգչային տեխնիկայի օգտագործմամբ՝

պատժվում է տուգանքով՝ նվազագույն աշխատավարձի հարյուրապատիկից երեքհարյուրապատիկի չափով, կամ կալանքով՝ առավելագույնը երկու ամիս ժամկետով, կամ ազատազրկմամբ՝ առավելագույնը երկու տարի ժամկետով եւ տուգանքով՝ նվազագույն աշխատավարձի առավելագույնը հիսնապատիկի չափով կամ առանց դրա:

2. Նույն գործողությունը, որը կատարվել է՝

1) մի խումբ անձանց կողմից նախնական համաձայնությամբ,

2) խոշոր չափերով՝

պատժվում է տուգանքով՝ նվազագույն աշխատավարձի երեքհարյուրապատիկից հինգհարյուրապատիկի չափով, կամ ազատազրկմամբ՝ երեքից վեց տարի ժամկետով եւ տուգանքով՝ նվազագույն աշխատավարձի առավելագույնը հիսնապատիկի չափով կամ առանց դրա:

3. Սույն հոդվածի առաջին կամ երկրորդ մասով նախատեսված գործողությունը, որը կատարվել է՝

1) առանձնապես խոշոր չափերով,

2) կազմակերպված խմբի կողմից՝

պատժվում է ազատազրկմամբ՝ չորսից ութ տարի ժամկետով՝ գույքի բռնագրավմամբ կամ առանց դրա:

Հոդված 182. Շորթումը

1. Շորթումը՝ անձի կամ նրա մերձավորի մասին արատավորող կամ անձի կամ նրա մերձավորի իրավունքներին ու օրինական շահերին էական վնաս պատճառող տեղեկություններ հրապարակելու, ինչպես նաեւ անձի կամ նրա մերձավորի նկատմամբ բռնություն գործադրելու սպառնալիքով կամ անձի, նրա մերձավորի գույքը կամ այլ անձանց տնօրինության կամ պահպանության տակ գտնվող գույքը ոչնչացնելու (վնասելու) սպառնալիքով ուրիշի գույքը կամ գույքի նկատմամբ իրավունքը հանձնելու կամ գույքային բնույթի այլ գործողություններ կատարելու պահանջը՝

պատժվում է ուղղիչ աշխատանքներով՝ առավելագույնը երկու տարի ժամկետով, կամ կալանքով՝ առավելագույնը երեք ամիս ժամկետով, կամ ազատազրկմամբ՝ առավելագույնը չորս տարի ժամկետով եւ տուգանքով՝ նվազագույն աշխատավարձի առավելագույնը հիսնապատիկի չափով կամ առանց դրա:

2. Շորթումը, որը կատարվել է՝

1) անձի կամ նրա մերձավորի նկատմամբ բռնություն գործադրելով,

2) մի խումբ անձանց կողմից նախնական համաձայնությամբ,

3) նախկինում սույն օրենսգրքի 175-182-րդ, 234-րդ, 238-րդ, 269-րդ հոդվածներով նախատեսված հանցանք կատարած անձի կողմից՝

պատժվում է ազատազրկմամբ՝ երեքից յոթ տարի ժամկետով՝ գույքի բռնագրավմամբ կամ առանց դրա:

3. Շորթումը, որը կատարվել է՝

1) անզգուշությամբ մահ կամ այլ ծանր հետեւանքներ պատճառելով,

2) առանձնապես խոշոր չափերով գույք ստանալու նպատակով,

3) կազմակերպված խմբի կողմից,

4) առողջությանը ծանր վնաս պատճառելով,

5) սույն օրենսգրքի 175-182-րդ, 222-րդ, 234-րդ, 238-րդ, 269-րդ հոդվածներով նախատեսված հանցանքների համար երկու կամ ավելի դատվածություն ունեցող անձի կողմից՝

պատժվում է ազատազրկմամբ՝ վեցից տասը տարի ժամկետով՝ գույքի բռնագրավմամբ կամ առանց դրա:

Հոդված 183. Ավտոմեքենային կամ տրանսպորտային այլ միջոցին ապօրինաբար տիրանալն առանց հափշտակելու նպատակի

1. Ավտոմեքենային կամ տրանսպորտային այլ միջոցին ապօրինաբար տիրանալը

(փախցնելը) առանց հափշտակելու նպատակի՝

պատժվում է ուղղիչ աշխատանքներով՝ առավելագույնը երկու տարի ժամկետով, կամ կալանքով՝ մեկից երեք ամիս ժամկետով:

2. Նույն գործողությունը, որը՝

1) խոշոր չափերի վնաս է պատճառել,

2) կատարվել է մի խումբ անձանց կողմից նախնական համաձայնությամբ,

3) կատարվել է կյանքի կամ առողջության համար ոչ վտանգավոր բռնություն գործադրելով կամ դա գործադրելու սպառնալիքով՝

պատժվում է ազատազրկմամբ՝ առավելագույնը հինգ տարի ժամկետով:

3. Սույն հոդվածի առաջին կամ երկրորդ մասով նախատեսված արարքը, որը՝

1) առանձնապես խոշոր չափերի վնաս է պատճառել,

2) կատարվել է կազմակերպված խմբի կողմից,

3) կատարվել է կյանքի կամ առողջության համար վտանգավոր բռնություն գործադրելով կամ

դա գործադրելու սպառնալիքով՝
պատժվում է ազատազրկմամբ՝ հինգից ութ տարի ժամկետով:

Հոդված 184. Գույքային վնաս պատճառելը խաբեության կամ վստահությունը չարաշահելու եղանակով

1. Խաբեության կամ վստահությունը չարաշահելու եղանակով սեփականատիրոջը կամ գույքի այլ տիրապետողին խոշոր չափերի վնաս պատճառելը, եթե բացակայում են հափշտակության հատկանիշները՝

պատժվում է տուգանքով՝ նվազագույն աշխատավարձի երկուհարյուրապատիկից չորսհարյուրապատիկի չափով, կամ ուղղիչ աշխատանքներով՝ առավելագույնը մեկ տարի ժամկետով, կամ կալանքով՝ առավելագույնը երկու ամիս ժամկետով, կամ ազատազրկմամբ՝ առավելագույնը երկու տարի ժամկետով:

2. Նույն գործողությունը, որը՝

1) առանձնապես խոշոր չափերի վնաս է պատճառել,

2) կատարվել է մի խումբ անձանց կողմից նախնական համաձայնությամբ,

3) կատարվել է պաշտոնեական դիրքն օգտագործելով՝

պատժվում է ազատազրկմամբ՝ առավելագույնը երեք տարի ժամկետով եւ տուգանքով՝
նվազագույն աշխատավարձի առավելագույնը հիսնապատիկի չափով կամ առանց դրա:

3. Սույն հոդվածի առաջին կամ երկրորդ մասով նախատեսված գործողությունը, որը կատարվել է կազմակերպված խմբի կողմից՝

պատժվում է ազատազրկմամբ՝ երկուսից հինգ տարի ժամկետով եւ տուգանքով՝ նվազագույն աշխատավարձի առավելագույնը հիսնապատիկի չափով կամ առանց դրա:

Հոդված 185. Գույքը դիտավորությամբ ոչնչացնելը կամ վնասելը

1. Ուրիշի գույքը դիտավորությամբ ոչնչացնելը կամ վնասելը, որը զգալի չափերի վնաս է պատճառել՝

2. Նույն գործողությունը, որը՝

1) կատարվել է հրկիզման, պայթյունի կամ հանրավտանգ այլ եղանակով,

2) խոշոր չափերի վնաս է պատճառել,

3) կատարվել է՝ կապված անձի կամ նրա մերձավորի կողմից իր ծառայողական կամ հասարակական պարտքը կատարելու հետ,

4) կատարվել է ազգային, ռասայական կամ կրոնական ատելության կամ կրոնական մոլեռանդության շարժառիթով՝

պատժվում է ազատազրկմամբ՝ առավելագույնը չորս տարի ժամկետով:

3. Սույն հոդվածի առաջին կամ երկրորդ մասով նախատեսված գործողությունը, որը՝

1) առանձնապես խոշոր չափերի վնաս է պատճառել,

2) անզգուշությամբ առաջացրել է մարդու մահ,

3) առաջացրել է պատմական, գիտական կամ մշակութային առանձնակի արժեք ունեցող առարկաների ոչնչացում կամ վնասում՝

պատժվում է ազատազրկմամբ՝ երկուսից վեց տարի ժամկետով:

Հոդված 186. Գույքն անզգուշությամբ ոչնչացնելը կամ վնասելը

1. Ուրիշի գույքն անզգուշությամբ ոչնչացնելը կամ վնասելը, որը խոշոր չափի վնաս է պատճառել՝

պատժվում է տուգանքով՝ նվազագույն աշխատավարձի առավելագույնը երկուհարյուրապատիկի չափով, կամ ուղղիչ աշխատանքներով՝ առավելագույնը մեկ տարի ժամկետով:

2. Նույն գործողությունը, որը կատարվել է կրակի կամ առավել մեծ վտանգի այլ աղբյուրի հետ անզգույշ վերաբերվելու հետեւանքով կամ առանձնապես խոշոր չափերի վնաս է պատճառել՝

պատժվում է տուգանքով՝ նվազագույն աշխատավարձի երկուհարյուրապատիկից չորսհարյուրապատիկի չափով, կամ ուղղիչ աշխատանքներով՝ մեկից երկու տարի ժամկետով, կամ ազատազրկմամբ՝ առավելագույնը երկու տարի ժամկետով:

3. Սույն հոդվածում խոշոր չափ է համարվում հանցագործության պահին սահմանված նվազագույն աշխատավարձի հինգհարյուրապատիկը գերազանցող գումարը (արժեքը):

ԳԼՈՒԽ 22.
ՏՆՏԵՍԱԿԱՆ ԳՈՐԾՈՒՆԵՈՒԹՅԱՆ ԴԵՄ ՈՒՂՂՎԱԾ ՀԱՆՑԱԳՈՐԾՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԸ

Հոդված 187. Օրինական ձեռնարկատիրական եւ այլ տնտեսական գործունեությանը խոչընդոտելը

1. Անհատ ձեռնարկատիրոջ, առեւտրային կամ ոչ առեւտրային կազմակերպության գրանցումը կամ վերագրանցումն ակնհայտ անհիմն մերժելը կամ դրա գրանցումից կամ վերագրանցումից չարամտորեն խուսափելը, որոշակի գործունեություն իրականացնելու համար հատուկ թույլտվությունը (լիցենզիան) տալն ակնհայտ անհիմն մերժելը կամ դա տալուց չարամտորեն խուսափելը, անհատ ձեռնարկատիրոջ կամ իրավաբանական անձի իրավունքներն ու շահերն ակնհայտ ապօրինի սահմանափակելը, ինչպես նաեւ այլ ակնհայտ ապօրինի միջամտությունը դրա գործունեությանը, որը կատարել է պաշտոնատար անձը՝ իր պաշտոնեական դիրքն օգտագործելով՝

պատժվում է տուգանքով՝ նվազագույն աշխատավարձի երկուհարյուրապատիկից հինգհարյուրապատիկի չափով, կամ որոշակի պաշտոններ զբաղեցնելու կամ որոշակի գործունեությամբ զբաղվելու իրավունքից զրկելով՝ առավելագույնը երեք տարի ժամկետով եւ տուգանքով՝ նվազագույն աշխատավարձի առավելագույնը հիսնապատիկի չափով:

2. Պաշտոնատար անձի կողմից ապօրինի ստուգումներ նշանակելը կամ ապօրինի ստուգումներ անցկացնելը, որը խոշոր չափի վնաս է պատճառել՝

պատժվում է տուգանքով՝ նվազագույն աշխատավարձի երեքհարյուրապատիկից հինգհարյուրապատիկի չափով, կամ որոշակի պաշտոններ զբաղեցնելու կամ որոշակի
գործունեությամբ զբաղվելու իրավունքից զրկելով՝ առավելագույնը երեք տարի ժամկետով եւ տուգանքով՝ նվազագույն աշխատավարձի առավելագույնը հարյուրապատիկի չափով:

3. Սույն հոդվածի առաջին կամ երկրորդ մասով նախատեսված արարքը, որն առանձնապես խոշոր չափի վնաս է պատճառել՝

պատժվում է որոշակի պաշտոններ զբաղեցնելու կամ որոշակի գործունեությամբ զբաղվելու իրավունքից զրկելով՝ առավելագույնը հինգ տարի ժամկետով եւ տուգանքով՝ նվազագույն աշխատավարձի առավելագույնը հարյուրապատիկի չափով, կամ կալանքով՝ երկուսից երեք ամիս ժամկետով, կամ ազատազրկմամբ՝ առավելագույնը մեկ տարի ժամկետով:

4. Սույն հոդվածում խոշոր չափ է համարվում հանցագործության պահին սահմանված նվազագույն աշխատավարձի երեքհազարապատիկը գերազանցող գումարը (արժեքը), իսկ առանձնապես խոշոր չափ է համարվում հանցագործության պահին սահմանված նվազագույն աշխատավարձի չորսհազարապատիկը գերազանցող գումարը (արժեքը):

Հոդված 188. Ապօրինի ձեռնարկատիրությունը

1. Առանց պետական գրանցման կամ առանց հատուկ թույլտվության (լիցենզիայի) լիցենզավորման ենթակա կամ օրենքով արգելված ձեռնարկատիրական գործունեություն իրականացնելը՝ զուգորդված՝ անձանց կամ կազմակերպություններին կամ պետությանը զգալի վնաս պատճառելով՝

պատժվում է տուգանքով՝ նվազագույն աշխատավարձի երկուհարյուրապատիկից չորսհարյուրապատիկի չափով, կամ կալանքով՝ երկուսից երեք ամիս ժամկետով:

2. Նույն արարքը՝ զուգորդված՝ անձանց կամ կազմակերպություններին կամ պետությանը խոշոր վնաս պատճառելով`

պատժվում է տուգանքով՝ նվազագույն աշխատավարձի երեքհարյուրապատիկից հինգհարյուրապատիկի չափով, կամ որոշակի պաշտոններ զբաղեցնելու կամ որոշակի գործունեությամբ զբաղվելու իրավունքից զրկելով՝ առավելագույնը երեք տարի ժամկետով եւ տուգանքով՝ նվազագույն աշխատավարձի առավելագույնը հիսնապատիկի չափով կամ առանց դրա, կամ ազատազրկմամբ՝ առավելագույնը երկու տարի ժամկետով:

3. Նույն արարքը, որը՝

1) զուգորդվել է անձանց կամ կազմակերպություններին կամ պետությանն առանձնապես խոշոր չափի վնաս պատճառելով,

2) կատարվել է կազմակերպված խմբի կողմից՝

պատժվում է տուգանքով՝ նվազագույն աշխատավարձի ութհարյուրապատիկից հազարապատիկի չափով, կամ որոշակի պաշտոններ զբաղեցնելու կամ որոշակի գործունեությամբ զբաղվելու իրավունքից զրկելով՝ առավելագույնը հինգ տարի ժամկետով եւ տուգանքով՝ նվազագույն աշխատավարձի առավելագույնը հիսնապատիկի չափով կամ առանց դրա, կամ ազատազրկմամբ՝ առավելագույնը երեք տարի ժամկետով:

4. Սույն հոդվածում զգալի չափի վնաս է համարվում հանցագործության պահին սահմանված նվազագույն աշխատավարձի հինգհարյուրապատիկից մինչեւ հազարապատիկի չափով գումարը, խոշոր չափի վնաս` հանցագործության պահին սահմանված նվազագույն աշխատավարձի հազարապատիկից մինչեւ երկուհազարապատիկի չափով գումարը, իսկ առանձնապես խոշոր չափ` հանցագործության պահին սահմանված նվազագույն աշխատավարձի երկուհազարապատիկը գերազանցող գումարը:

Հոդված 189. Կեղծ ձեռնարկատիրությունը

1. Կեղծ ձեռնարկատիրությունը՝ առանց ձեռնարկատիրական կամ բանկային

գործունեություն իրականացնելու մտադրության առեւտրային կազմակերպություն ստեղծելը, որի նպատակը վարկեր ստանալը, հարկերից խուսափելը, գերավճարներ առաջացնելը, նյութական այլ օգուտներ քաղելը կամ արգելված այնպիսի գործունեություն թաքցնելն է, որը խոշոր վնաս է պատճառել քաղաքացիներին, կազմակերպություններին կամ պետությանը՝
պատժվում է տուգանքով՝ նվազագույն աշխատավարձի երեքհարյուրապատիկից հինգհարյուրապատիկի չափով, կամ ազատազրկմամբ՝ առավելագույնը չորս տարի ժամկետով եւ տուգանքով՝ նվազագույն աշխատավարձի առավելագույնը հիսնապատիկի չափով կամ առանց դրա:

2. Առանց ապրանքների մատակարարման կամ առանց ծառայությունների մատուցման կեղծ փաստաթղթեր տրամադրելը, ծախսերի կամ եկամուտների վերաբերյալ կեղծ փաստաթղթեր կազմելը եւ ներկայացնելը, որը խոշոր վնաս է պատճառել`

պատժվում է տուգանքով՝ նվազագույն աշխատավարձի չորսհարյուրապատիկից հինգհարյուրապատիկի չափով, կամ ազատազրկմամբ՝ մինչեւ երկու տարի ժամկետով:

3. Սույն հոդվածի երկրորդ մասով նախատեսված արարքը, որի հետեւանքով առանձնապես խոշոր վնաս է պատճառվել`

պատժվում է տուգանքով՝ նվազագույն աշխատավարձի հինգհարյուրապատիկից հազարապատիկի չափով, կամ ազատազրկմամբ՝ առավելագույնը չորս տարի ժամկետով:

4. Սույն հոդվածի առաջին մասում խոշոր վնաս է համարվում հանցագործության պահին սահմանված նվազագույն աշխատավարձի երկուհարյուրապատիկը գերազանցող գումարը (արժեքը):

Սույն հոդվածի երկրորդ մասում խոշոր վնաս է համարվում հանցագործության պահին սահմանված նվազագույն աշխատավարձի հինգհարյուրապատիկը գերազանցող գումարը (արժեքը):
Սույն հոդվածի երրորդ մասում առանձնապես խոշոր վնաս է համարվում հանցագործության պահին սահմանված նվազագույն աշխատավարձի հազարապատիկը գերազանցող գումարը (արժեքը):

Հոդված 190. Ապօրինի ճանապարհով ստացված եկամուտներն օրինականացնելը

(լեգալացնելը)

1. Ակնհայտ հանցավոր ճանապարհով ձեռք բերված դրամական միջոցների կամ այլ գույքի

հետ ֆինանսական կամ այլ գործարքներ կատարելը, տվյալ նյութական արժեքները ձեռնարկատիրական կամ այլ տնտեսական գործունեություն իրականացնելու համար օգտագործելը, որը նպատակ է ունեցել թաքցնել կամ խեղաթյուրել նշված նյութական արժեքների կամ դրանց առնչվող իրավունքների բնույթը, ծագման աղբյուրները, գտնվելու վայրը, տեղաբաշխումը, շարժը կամ իրական պատկանելությունը՝
պատժվում է տուգանքով՝ նվազագույն աշխատավարձի երեքհարյուրապատիկից հինգհարյուրապատիկի չափով, կամ ազատազրկմամբ՝ առավելագույնը չորս տարի ժամկետով եւ տուգանքով՝ նվազագույն աշխատավարձի առավելագույնը հիսնապատիկի չափով կամ առանց դրա:

2. Նույն արարքը, որը կատարվել է՝

1) խոշոր չափերով,

2) մի խումբ անձանց կողմից նախնական համաձայնությամբ`

պատժվում է ազատազրկմամբ՝ չորսից ութ տարի ժամկետով՝ գույքի բռնագրավմամբ կամ առանց դրա:

3. Սույն հոդվածի առաջին կամ երկրորդ մասով նախատեսված արարքը, որը կատարվել է՝

1) առանձնապես խոշոր չափերով,

2) կազմակերպված խմբի կողմից,

3) պաշտոնեական դիրքն օգտագործելով՝

պատժվում է ազատազրկմամբ՝ վեցից տասներկու տարի ժամկետով՝ գույքի բռնագրավմամբ կամ առանց դրա:

4. Սույն հոդվածում խոշոր չափ է համարվում հանցագործության պահին սահմանված նվազագույն աշխատավարձի հազարապատիկը գերազանցող գումարը (արժեքը), իսկ առանձնապես խոշոր չափ՝ հանցագործության պահին սահմանված նվազագույն աշխատավարձի երեքհազարապատիկը գերազանցող գումարը (արժեքը):

Հոդված 191. Վարկը ոչ նպատակային օգտագործելը

1. Պետության կամ միջազգային կազմակերպության կամ միջազգային պայմանագրով նախատեսված ծրագրի կողմից տրամադրվող նպատակային վարկը ոչ նպատակային օգտագործելը, եթե այդ արարքը խոշոր վնաս է պատճառել անձանց, կազմակերպություններին կամ պետությանը՝

պատժվում է տուգանքով՝ նվազագույն աշխատավարձի երեքհարյուրապատիկից հինգհարյուրապատիկի չափով, կամ ազատազրկմամբ՝ երկուսից հինգ տարի ժամկետով:

2. Սույն հոդվածում խոշոր չափ է համարվում հանցագործության պահին սահմանված նվազագույն աշխատավարձի հինգհարյուրապատիկը գերազանցող գումարը (արժեքը)՝ ֆիզիկական անձանց վնաս պատճառելու դեպքում, իսկ առանձնապես խոշոր չափ է համարվում հանցագործության պահին սահմանված նվազագույն աշխատավարձի երկուհազարապատիկը գերազանցող գումարը (արժեքը)՝ կազմակերպություններին կամ պետությանը վնաս պատճառելու դեպքում:

Հոդված 192. Անօրինական գործողությունները սնանկության ընթացքում

1. Գույքը կամ գույքային իրավունքները, գույքի, նրա չափի մասին տեղեկությունները, գույքի գտնվելու վայրի կամ այլ տեղեկություններ թաքցնելը, գույքն առանց օրինական հիմքի ուրիշի տիրապետմանը հանձնելը, գույքը ոչնչացնելը կամ ակնհայտ անշահավետ պայմաններով օտարելը, ինչպես նաեւ պարտապանի տնտեսական գործունեությունն արտացոլող հաշվապահական եւ այլ փաստաթղթեր թաքցնելը, ոչնչացնելը, կեղծելը, եթե այդ գործողությունները կատարվել են պարտապան իրավաբանական անձի ղեկավարի կամ նրա հիմնադիրների (մասնակիցների) կամ նրան՝ կատարման համար պարտադիր ցուցումներ տալու կամ նրա որոշումները կանխորոշելու հնարավորություն ունեցող այլ անձանց կամ պարտապան անհատ ձեռնարկատիրոջ կողմից սնանկության կամ սնանկության հնարավոր կանխատեսման ընթացքում, եւ եթե պարտապանին կամ պարտատերերին պատճառվել է խոշոր վնաս՝

պատժվում է տուգանքով՝ նվազագույն աշխատավարձի հիսնապատիկից երկուհարյուրապատիկի չափով, կամ ազատազրկմամբ՝ առավելագույնը մեկ տարի ժամկետով։

2. Պարտապանի փաստացի անվճարունակության մասին իմացող պարտապան իրավաբանական անձի ղեկավարի կամ նրա հիմնադիրների (մասնակիցների) կամ նրան՝

կատարման համար պարտադիր ցուցումներ տալու կամ նրա որոշումները կանխորոշելու հնարավորություն ունեցող այլ անձանց կամ պարտապան անհատ ձեռնարկատիրոջ կողմից առանձին պարտատերերի գույքային պահանջներին բավարարում տալը՝ ակնհայտորեն ի վնաս այլ պարտատերերի, հավասարապես՝ պարտատիրոջ կողմից նման բավարարումն ընդունելը, եթե վերջինս տեղյակ էր սնանկ պարտապանի կողմից ի վնաս այլ պարտատերերի իրեն տրված նախապատվության մասին, եւ եթե պարտապանին կամ պարտատերերին պատճառվել է խոշոր վնաս՝
պատժվում է տուգանքով՝ նվազագույն աշխատավարձի երկուհարյուրապատիկից հինգհարյուրապատիկի չափով, կամ ազատազրկմամբ՝ առավելագույնը երկու տարի ժամկետով։

3. Սույն օրենսգրքի 192-րդ, 193-րդ եւ 194-րդ հոդվածներում խոշոր վնաս է համարվում հանցագործության պահին սահմանված նվազագույն աշխատավարձի երկուհարյուրապատիկը գերազանցող գումարը (արժեքը):

Հոդված 193. Կանխամտածված սնանկությունը

Կանխամտածված սնանկությունը՝ պարտապանի հիմնադիրների (մասնակիցների) կամ նրան՝ կատարման համար պարտադիր ցուցումներ տալու կամ նրա որոշումները կանխորոշելու հնարավորություն ունեցող այլ անձանց, այդ թվում՝ պարտապանի ղեկավարի, հավասարապես՝ նաեւ անհատ ձեռնարկատիրոջ կողմից անվճարունակության հատկանիշների կանխամտածված ստեղծումը կամ դրանց չափի ավելացումը սեփական կամ
այլ անձանց շահերից ելնելով, եւ եթե պարտապանին կամ պարտատերերին պատճառվել է խոշոր վնաս՝
պատժվում է տուգանքով՝ նվազագույն աշխատավարձի երկուհարյուրապատիկից հինգհարյուրապատիկի չափով, կամ ազատազրկմամբ՝ առավելագույնը մեկ տարի ժամկետով:

Հոդված 194. Կեղծ սնանկությունը

Կեղծ սնանկությունը՝ պարտապանի հիմնադիրների (մասնակիցների) կամ նրան՝ կատարման համար պարտադիր ցուցումներ տալու կամ նրա որոշումները կանխորոշելու հնարավորություն ունեցող այլ անձանց, այդ թվում՝ պարտապանի ղեկավարի, հավասարապես՝ նաեւ անհատ ձեռնարկատիրոջ կողմից սնանկության հատկանիշների բացակայության պայմաններում սեփական սնանկության ճանաչման մասին հայցադիմում ներկայացնելը՝ պարտատերերին մոլորեցնելու եւ նրանց պահանջների բավարարման հետաձգում, տարաժամկետում, նվազեցում, սառեցում կամ մորատորիում ստանալու, հավասարապես նաեւ պարտքերի չվճարման նպատակով, եւ եթե պարտապանին կամ պարտատերերին պատճառվել է խոշոր վնաս՝
պատժվում է տուգանքով՝ նվազագույն աշխատավարձի երկուհարյուրապատիկից հինգհարյուրապատիկի չափով։

Հոդված 195. Ապօրինի հակամրցակցային գործունեությունը

1. Ապօրինի մենաշնորհային գներն արհեստական բարձրացնելը կամ իջեցնելը կամ պահպանելը, ինչպես նաեւ մրցակցությունը սահմանափակելը նախնական համաձայնությամբ կամ համաձայնեցված գործողությունների միջոցով, որն ուղղված է շուկան տարածքային սկզբունքով բաժանելուն, այլ տնտեսավարող սուբյեկտների շուկա

մուտք գործելուն խոչընդոտելուն, տնտեսավարող այլ սուբյեկտներին շուկայից դուրս մղելուն,
խտրական գներ սահմանելուն կամ պահպանելուն՝
պատժվում է տուգանքով՝ նվազագույն աշխատավարձի երեքհարյուրապատիկից հինգհարյուրապատիկի չափով, կամ կալանքով՝ երկուսից երեք ամիս ժամկետով, կամ ազատազրկմամբ՝ առավելագույնը երկու տարի ժամկետով:

2. Նույն արարքները, որոնք կատարվել են՝

1) բռնություն գործադրելով կամ դա գործադրելու սպառնալիքով,

2) ուրիշի գույքը վնասելով կամ ոչնչացնելով կամ ուրիշի գույքը ոչնչացնելու կամ վնասելու սպառնալիքով,

3) պաշտոնեական դիրքն օգտագործելով,

4) կազմակերպված խմբի կողմից՝

պատժվում են տուգանքով՝ նվազագույն աշխատավարձի չորսհարյուրապատիկից վեցհարյուրապատիկի չափով, կամ ազատազրկմամբ՝ երեքից ութ տարի ժամկետով՝ գույքի բռնագրավմամբ կամ առանց դրա:

Հոդված 196. Հրապարակային սակարկությունների անցկացման կարգը չարամտորեն խախտելը

Հրապարակային սակարկությունների անցկացման կարգը չարամտորեն խախտելը, որը խոշոր վնաս է պատճառել գույքի սեփականատիրոջը, սակարկություններ կազմակերպողին, գնորդին կամ այլ տնտեսավարող սուբյեկտին՝
պատժվում է տուգանքով՝ նվազագույն աշխատավարձի երեքհարյուրապատիկից հինգհարյուրապատիկի չափով, կամ կալանքով՝ մեկից երկու ամիս ժամկետով, կամ ազատազրկմամբ՝ առավելագույնը երեք տարի ժամկետով եւ տուգանքով՝ առավելագույնը հիսնապատիկի չափով կամ առանց դրա:

Հոդված 197. Ապրանքային նշանն ապօրինի օգտագործելը

Ապրանքային նշանը, սպասարկման նշանը, ֆիրմային անվանումն ապօրինի օգտագործելը,
եթե այդ արարքը խոշոր վնաս է պատճառել՝
պատժվում է տուգանքով՝ նվազագույն աշխատավարձի երեքհարյուրապատիկից հինգհարյուրապատիկի չափով, կամ ուղղիչ աշխատանքներով՝ առավելագույնը երկու տարի ժամկետով, կամ կալանքով՝ առավելագույնը երկու ամիս ժամկետով:

Հոդված 198. Կեղծ գովազդը

1. Գովազդատուի, գովազդ արտադրողի կամ գովազդակրի կողմից գովազդ սպառողներին կանխամտածված մոլորեցնելը՝

2. Նույն արարքը, որը՝

1) կատարվել է լրատվության միջոցների օգտագործմամբ,

2) պատճառել է խոշոր վնաս՝

պատժվում է տուգանքով՝ նվազագույն աշխատավարձի երեքհարյուրապատիկից հինգհարյուրապատիկի չափով, կամ կալանքով՝ մեկից երկու ամիս ժամկետով, կամ ազատազրկմամբ՝ առավելագույնը երկու տարի ժամկետով:

Հոդված 199. Առեւտրային կամ բանկային գաղտնիք կազմող տեղեկություն ապօրինի հավաքելը կամ հրապարակելը

1. Փաստաթղթեր հափշտակելու, առեւտրային կամ բանկային գաղտնիք իմացող անձանց, նրանց մերձավորին կաշառելու կամ սպառնալիքի, կապի միջոցներ որսալու, համակարգչային կամ ծրագրային համակարգ կամ ցանց ապօրինի թափանցելու, հատուկ տեխնիկական միջոցներ օգտագործելու ճանապարհով, ինչպես նաեւ այլ ապօրինի եղանակներով հրապարակելու կամ օգտագործելու նպատակով առեւտրային կամ բանկային գաղտնիք կազմող տեղեկություններ հավաքելը՝

պատժվում է տուգանքով՝ նվազագույն աշխատավարձի երեքհարյուրապատիկից հինգհարյուրապատիկի չափով, կամ ազատազրկմամբ՝ առավելագույնը երեք տարի ժամկետով եւ տուգանքով՝ նվազագույն աշխատավարձի առավելագույնը հիսնապատիկի չափով կամ առանց դրա:

2. Առեւտրային կամ բանկային գաղտնիքն առանց դրա տիրապետողի համաձայնության ապօրինի հրապարակելը կամ օգտագործելն այն անձի կողմից, ում այդ գաղտնիքը հայտնի է մասնագիտական կամ ծառայողական գործունեության հետ կապված, որը կատարվել է

շահադիտական կամ այլ անձնական դրդումներով եւ խոշոր վնաս է պատճառել առեւտրային կազմակերպությանը կամ անհատ ձեռնարկատիրոջը՝
պատժվում է տուգանքով՝ նվազագույն աշխատավարձի չորսհարյուրապատիկից վեցհարյուրապատիկի չափով՝ որոշակի պաշտոններ զբաղեցնելու կամ որոշակի գործունեությամբ զբաղվելու իրավունքից զրկելով՝ առավելագույնը երեք տարի ժամկետով կամ առանց դրա, կամ ազատազրկմամբ՝ առավելագույնը երեք տարի ժամկետով եւ տուգանքով՝ նվազագույն աշխատավարձի առավելագույնը հարյուրապատիկի չափով կամ առանց դրա՝ որոշակի պաշտոններ զբաղեցնելու կամ որոշակի գործունեությամբ զբաղվելու իրավունքից զրկելով՝ առավելագույնը երեք տարի ժամկետով կամ առանց դրա:

Հոդված 200. Առեւտրային կաշառքը

1. Առեւտրային կամ այլ կազմակերպության կառավարչական գործառույթ իրականացնող ծառայողին, միջնորդ դատավորին, աուդիտորին կամ փաստաբանին ապօրինաբար դրամ, արժեթղթեր, այլ գույք տալը կամ գույքային բնույթի ծառայություններ մատուցելը՝ այդ անձանց գրաված դիրքի հետ կապված՝ կաշառք տվողի օգտին գործողություններ (անգործություն) կատարելու համար՝

պատժվում է տուգանքով՝ նվազագույն աշխատավարձի երկուհարյուրապատիկից չորսհարյուրապատիկի չափով, կամ որոշակի պաշտոններ զբաղեցնելու կամ որոշակի գործունեությամբ զբաղվելու իրավունքից զրկելով՝ առավելագույնը երկու տարի ժամկետով, կամ ուղղիչ աշխատանքներով՝ առավելագույնը մեկ տարի ժամկետով:

2. Նույն արարքը, որը կատարվել է մի խումբ անձանց կողմից նախնական համաձայնությամբ կամ կազմակերպված խմբի կողմից՝

պատժվում է տուգանքով՝ նվազագույն աշխատավարձի երեքհարյուրապատիկից հինգհարյուրապատիկի չափով, կամ ուղղիչ աշխատանքներով՝ առավելագույնը երկու տարի ժամկետով, կամ ազատազրկմամբ՝ առավելագույնը չորս տարի ժամկետով:

3. Առեւտրային կամ այլ կազմակերպության կառավարչական գործառույթ իրականացնող ծառայողի, միջնորդ դատավորի, աուդիտորի կամ փաստաբանի կողմից դրամ, արժեթղթեր կամ այլ գույք ստանալը՝ իրենց գրաված դիրքի հետ կապված՝ կաշառք տվողի, բացառությամբ

իր հաճախորդի, օգտին գործողություններ (անգործություն) կատարելու համար՝
պատժվում է տուգանքով՝ նվազագույն աշխատավարձի երկուհարյուրապատիկից չորսհարյուրապատիկի չափով, կամ որոշակի պաշտոններ զբաղեցնելու կամ որոշակի գործունեությամբ զբաղվելու իրավունքից զրկելով՝ առավելագույնը երեք տարի ժամկետով, կամ ուղղիչ աշխատանքներով՝ առավելագույնը երկու տարի ժամկետով, կամ ազատազրկմամբ՝ առավելագույնը երեք տարի ժամկետով:

4. Սույն հոդվածի երրորդ մասով նախատեսված արարքը, որը կատարվել է շորթմամբ՝

պատժվում է տուգանքով՝ նվազագույն աշխատավարձի երեքհարյուրապատիկից հինգհարյուրապատիկի չափով, կամ որոշակի պաշտոններ զբաղեցնելու կամ որոշակի գործունեությամբ զբաղվելու իրավունքից զրկելով՝ առավելագույնը հինգ տարի ժամկետով, կամ ազատազրկմամբ՝ առավելագույնը հինգ տարի ժամկետով:

5. Սույն գլխի հոդվածներում առեւտրային կամ այլ կազմակերպության ծառայող է համարվում այն անձը, ով մշտապես, ժամանակավորապես կամ հատուկ լիազորությամբ իրականացնում է կարգադրիչ կամ այլ կառավարչական գործառույթներ առեւտրային կազմակերպություններում՝ անկախ սեփականության ձեւից, ինչպես նաեւ պետական եւ տեղական ինքնակառավարման մարմիններ, պետական եւ տեղական ինքնակառավարման մարմինների հիմնարկներ չհամարվող ոչ առեւտրային կազմակերպություններում:

Սույն հոդվածում նախատեսված հանցագործությունների համար մեղավոր անձինք դատարանի կողմից ազատվում են պատժից, եթե նրանք կամովին հայտնել են կատարված հանցանքի մասին քրեական գործ հարուցելու իրավունք ունեցող մարմին, իսկ ապօրինի վարձատրություն ստացողները միաժամանակ վերադարձրել են ստացածը կամ հատուցել են դրա արժեքը:

Հոդված 201. Արհեստավարժ մարզամրցումների եւ հանդիսադիր առեւտրային մրցույթների մասնակիցներին ու կազմակերպություններին կաշառելը

1. Մարզիկներին, մրցավարներին, մարզիչներին, թիմերի ղեկավարներին կամ արհեստավարժ մարզամրցումների մյուս մասնակիցներին ու կազմակերպություններին, ինչպես նաեւ հանդիսադիր առեւտրային մրցույթների կազմակերպիչներին ու մրցանակաբաշխային հանձնաժողովի անդամներին կաշառելն այդ մրցույթների արդյունքների վրա ազդելու նպատակով՝

պատժվում է տուգանքով՝ նվազագույն աշխատավարձի երկուհարյուրապատիկից հինգհարյուրապատիկի չափով, կամ ուղղիչ աշխատանքներով՝ վեց ամսից մեկ տարի ժամկետով, կամ կալանքով՝ առավելագույնը երկու ամիս ժամկետով:

2. Նույն արարքները, որոնք կատարվել են մի խումբ անձանց կողմից նախնական համաձայնությամբ կամ կազմակերպված խմբի կողմից՝

պատժվում են ազատազրկմամբ՝ առավելագույնը հինգ տարի ժամկետով:

3. Մարզիկների, մրցավարների, մարզիչների, թիմերի ղեկավարների կամ արհեստավարժ մարզամրցումների մյուս մասնակիցների կամ ղեկավարների կամ առեւտրային մրցույթների կազմակերպիչների ու մրցանակաբաշխային հանձնաժողովի անդամների կողմից ապօրինաբար նյութական արժեքներ ստանալը կամ գույքային բնույթի ծառայություններից

օգտվելը, որոնք նրանց ակնհայտ տրվել կամ տրամադրվել են մրցումների կամ մրցույթների արդյունքների վրա ազդելու նպատակով՝
պատժվում է տուգանքով՝ նվազագույն աշխատավարձի երեքհարյուրապատիկից հինգհարյուրապատիկի չափով, կամ որոշակի պաշտոններ զբաղեցնելու կամ որոշակի գործունեությամբ զբաղվելու իրավունքից զրկելով՝ առավելագույնը երեք տարի ժամկետով, կամ կալանքով՝ երկուսից երեք ամիս ժամկետով, կամ ազատազրկմամբ՝ առավելագույնը
երկու տարի ժամկետով:

Հոդված 202. Կեղծ փողեր կամ արժեթղթեր պատրաստելը, պահելը կամ իրացնելը

1. Կեղծ փողեր կամ արժեթղթեր՝ իրացնելու նպատակով պատրաստելը կամ պահելը կամ դրանք իրացնելը՝

պատժվում է ազատազրկմամբ՝ երեքից յոթ տարի ժամկետով՝ գույքի բռնագրավմամբ կամ առանց դրա:

2. Նույն արարքը, որը կատարվել է՝

1) խոշոր չափերով,

2) մի խումբ անձանց կողմից նախնական համաձայնությամբ՝

պատժվում է ազատազրկմամբ՝ վեցից տասը տարի ժամկետով՝ գույքի բռնագրավմամբ կամ առանց դրա:

3. Սույն հոդվածի առաջին կամ երկրորդ մասով նախատեսված արարքը, որը կատարվել է՝

1) կազմակերպված խմբի կողմից,

2) առանձնապես խոշոր չափերով՝

պատժվում է ազատազրկմամբ՝ ութից տասներկու տարի ժամկետով՝ գույքի բռնագրավմամբ կամ առանց դրա:

4. Սույն հոդվածում խոշոր չափ է համարվում հանցագործության պահին սահմանված նվազագույն աշխատավարձի հազարապատիկը գերազանցող գումարը (արժեքը), իսկ առանձնապես խոշոր չափ է համարվում հանցագործության պահին սահմանված նվազագույն աշխատավարձի երեքհազարապատիկը գերազանցող գումարը (արժեքը):

Հոդված 203. Կեղծ վճարային փաստաթղթեր պատրաստելը կամ իրացնելը

1. Վճարային փաստաթղթեր՝ արժեթղթեր կամ արժույթ կամ արժեթուղթ չհամարվող, սակայն գույքային իրավունքների մասին վկայող, դրանք սահմանող կամ տրամադրող այլ փաստաթղթեր իրացնելու նպատակով պատրաստելը կամ իրացնելը՝

պատժվում է ազատազրկմամբ՝ երկուսից հինգ տարի ժամկետով եւ տուգանքով՝ նվազագույն աշխատավարձի երեքհարյուրապատիկից հինգհարյուրապատիկի չափով:

2. Նույն արարքները, որոնք կատարվել են՝

1) խոշոր չափերով,

2) մի խումբ անձանց կողմից նախնական համաձայնությամբ՝

պատժվում են ազատազրկմամբ՝ երեքից վեց տարի ժամկետով՝ գույքի բռնագրավմամբ կամ առանց դրա:

3. Սույն հոդվածի առաջին կամ երկրորդ մասով նախատեսված արարքները, որոնք կատարվել են՝

1) առանձնապես խոշոր չափերով,

2) կազմակերպված խմբի կողմից՝

պատժվում են ազատազրկմամբ՝ չորսից ինը տարի ժամկետով՝ գույքի բռնագրավմամբ կամ առանց դրա:

4. Սույն հոդվածում խոշոր չափ է համարվում հանցագործության պահին սահմանված նվազագույն աշխատավարձի երեքհազարապատիկը գերազանցող գումարը (արժեքը), իսկ առանձնապես խոշոր չափ է համարվում հանցագործության պահին սահմանված նվազագույն աշխատավարձի հինգհազարապատիկը գերազանցող գումարը (արժեքը):

Հոդված 204. Չարաշահումը արժեթղթեր թողարկելիս

1. Առանց սահմանված կարգով գրանցման արժեթղթեր թողարկելը եւ դրանք հրապարակային բաշխելը կամ արժեթղթերի գրանցման համար ակնհայտ կեղծ փաստաթղթեր օգտագործելը՝

պատժվում է տուգանքով՝ նվազագույն աշխատավարձի երկուհարյուրապատիկից չորսհարյուրապատիկի չափով, կամ ուղղիչ աշխատանքներով՝ մեկից երկու տարի ժամկետով:

2. Արժեթղթերի թողարկման հայտարարագրում ակնհայտ ոչ ստույգ տեղեկատվություն մտցնելը, ինչպես նաեւ ակնհայտ ոչ ստույգ տեղեկատվություն պարունակող թողարկման հայտարարագիրը կամ թողարկման ակնհայտ ոչ ստույգ արդյունքները հաստատելը, եթե այդ արարքները խոշոր վնաս են պատճառել՝

պատժվում են տուգանքով՝ նվազագույն աշխատավարձի երեքհարյուրապատիկից հինգհարյուրապատիկի չափով, կամ ուղղիչ աշխատանքներով՝ առավելագույնը մեկ տարի ժամկետով, կամ ազատազրկմամբ՝ առավելագույնը մեկ տարի ժամկետով:

3. Սույն հոդվածում խոշոր չափ է համարվում հանցագործության պահին սահմանված նվազագույն աշխատավարձի հազարապատիկը գերազանցող գումարը (արժեքը):

Հոդված 205. Գանձվող հարկերը, տուրքերը կամ այլ պարտադիր վճարումները վճարելուց խուսափելը

1. Գանձվող հարկերը, տուրքերը կամ այլ պարտադիր վճարումները վճարելուց խուսափելը՝ հաշվապահական գրքերում կամ հարկման հիմք համարվող այլ փաստաթղթերում ակնհայտ խեղաթյուրված տվյալներ մտցնելու միջոցով, որը կատարվել է խոշոր չափերով՝

պատժվում է տուգանքով՝ նվազագույն աշխատավարձի հինգհարյուրապատիկից հազարապատիկի չափով` որոշակի պաշտոններ զբաղեցնելու կամ որոշակի գործունեությամբ զբաղվելու իրավունքից զրկելով՝ առավելագույնը հինգ տարի ժամկետով, կամ կալանքով՝ երկուսից երեք ամիս ժամկետով, կամ ազատազրկմամբ՝ առավելագույնը երկու տարի ժամկետով:

2. Սույն հոդվածում խոշոր չափ է համարվում հանցագործության պահին սահմանված նվազագույն աշխատավարձի հազարապատիկը գերազանցող գումարը (արժեքը):

Հոդված 206. Քաղաքացու կողմից հարկ վճարելուց խուսափելը

1. Քաղաքացու կողմից իր գույքի, եկամուտների մասին հայտարարագիր չարամտորեն չներկայացնելը, երբ հայտարարագիր տալը պարտադիր է, ինչպես նաեւ հայտարարագրի մեջ եկամուտների եւ ծախսերի վերաբերյալ ակնհայտ խեղաթյուրված տվյալներ մտցնելը, որը հանգեցրել է խոշոր չափերի հարկի չվճարման՝

պատժվում է տուգանքով՝ նվազագույն աշխատավարձի հարյուրապատիկից հինգհարյուրապատիկի չափով, կամ կալանքով՝ առավելագույնը երկու ամիս ժամկետով:

2. Սույն հոդվածում խոշոր չափ է համարվում հանցագործության պահին սահմանված նվազագույն աշխատավարձի երկուհարյուրապատիկը գերազանցող գումարը (արժեքը):

Հոդված 207. Կեղծ գինի, կեղծ օղի կամ ալկոհոլային կեղծ այլ խմիչք պատրաստելը եւ իրացնելը

1. Կեղծ գինի կամ կեղծ օղի կամ ալկոհոլային կեղծ այլ խմիչք իրացման նպատակով պատրաստելը կամ իրացնելը`

պատժվում է տուգանքով՝ նվազագույն աշխատավարձի հինգհարյուրապատիկից
հազարապատիկի չափով:

2. Նույն արարքը, որը կատարվել է խոշոր չափերով`

պատժվում է տուգանքով՝ նվազագույն աշխատավարձի յոթհարյուրապատիկից հազարապատիկի չափով:

3. Սույն հոդվածում խոշոր չափ է համարվում հանցագործության պահին սահմանված նվազագույն աշխատավարձի երկուհազարապատիկը գերազանցող արժեքը կամ եկամուտը (շահույթը):

Հոդված 208. Ակցիզային դրոշմանիշներ կեղծելը կամ իրացնելը

1. Ակցիզային դրոշմանիշներ կեղծելը կամ կեղծ ակցիզային դրոշմանիշներ իրացնելը`

պատժվում է տուգանքով՝ նվազագույն աշխատավարձի երեքհարյուրապատիկից հինգհարյուրապատիկի չափով, կամ ազատազրկմամբ՝ մեկից երեք տարի ժամկետով:

2. Նույն արարքը, որը կատարվել է խոշոր չափերով`

պատժվում է տուգանքով՝ նվազագույն աշխատավարձի հինգհարյուրապատիկից հազարապատիկի չափով, կամ ազատազրկմամբ՝ երկուսից հինգ տարի ժամկետով:

3. Սույն հոդվածում խոշոր չափ է համարվում հինգ հարյուր հատից ավելի ակցիզային դրոշմանիշներ կեղծելը կամ իրացնելը:

Հոդված 209. Ակցիզային դրոշմանիշներ օտարելը կամ ապօրինի ձեռք բերված ակցիզային դրոշմանիշներով ապրանքներ դրոշմավորելը

1. Սահմանված կարգով ձեռք բերված կամ օգտագործված ակցիզային դրոշմանիշներն օտարելը, եթե դրանց քանակը հինգ հարյուրից մինչեւ հազար հատ է`

պատժվում է տուգանքով՝ նվազագույն աշխատավարձի վեցհարյուրապատիկից ութհարյուրապատիկի չափով:

2. Նույն արարքը, եթե օտարված ակցիզային դրոշմանիշների քանակը հազար հատից ավելի է`

պատժվում է տուգանքով՝ նվազագույն աշխատավարձի ութհարյուրապատիկից հազարապատիկի չափով:

3. Ապօրինի ձեռք բերված ակցիզային դրոշմանիշներով ապրանքներ դրոշմավորելը, եթե այդ ապրանքների ընդհանուր արժեքը վաճառողի մոտ նշված (չնշված լինելու դեպքում` օրենսդրությամբ սահմանված կարգով որոշված) գներով կազմում է երկու հարյուր հազարից հինգ հարյուր հազար դրամ`

պատժվում է տուգանքով՝ նվազագույն աշխատավարձի վեցհարյուրապատիկից ութհարյուրապատիկի չափով:

4. Նույն արարքը, եթե ապօրինի ձեռք բերված ակցիզային դրոշմանիշներով դրոշմավորված

ապրանքների ընդհանուր արժեքը վաճառողի մոտ նշված (չնշված լինելու դեպքում` օրենսդրությամբ սահմանված կարգով որոշված) գներով կազմում է հինգ հարյուր հազար դրամ եւ ավելի`
պատժվում է տուգանքով՝ նվազագույն աշխատավարձի ութհարյուրապատիկից հազարապատիկի չափով:

Հոդված 210. Ակցիզային դրոշմանիշներով դրոշմավորման ենթակա չդրոշմավորված կամ չվերադրոշմավորված ապրանքներ իրացնելը

1. Ակցիզային դրոշմանիշներով դրոշմավորման ենթակա չդրոշմավորված կամ չվերադրոշմավորված ապրանքներ իրացնելը, եթե այդ ապրանքների ընդհանուր արժեքը վաճառողի մոտ նշված (չնշված լինելու դեպքում` օրենսդրությամբ սահմանված կարգով որոշված) գներով կազմում է երկու հարյուր հազարից մինչեւ հինգ հարյուր հազար դրամ`

պատժվում է տուգանքով՝ նվազագույն աշխատավարձի վեցհարյուրապատիկից ութհարյուրապատիկի չափով:

2. Նույն արարքը, եթե այդ ապրանքների ընդհանուր արժեքը վաճառողի մոտ նշված (չնշված լինելու դեպքում` օրենսդրությամբ սահմանված կարգով որոշված) գներով կազմում է հինգ հարյուր հազար դրամ եւ ավելի`

պատժվում է տուգանքով՝ նվազագույն աշխատավարձի ութհարյուրապատիկից հազարապատիկի չափով:

Հոդված 211. Ակցիզային դրոշմանիշներով դրոշմավորման կանոնները խախտելը

1. Ակցիզային դրոշմանիշների մեկից ավելի անգամ օգտագործման հնարավորությունը չբացառող ձեւով կամ դրոշմավորման ենթակա ապրանքները ոչ այդ արտադրատեսակի դրոշմավորման համար տրամադրված ակցիզային դրոշմանիշներով դրոշմավորված, ինչպես նաեւ որոշակի տարողությամբ տարաների համար տրամադրված դրոշմանիշներով` օրենսդրությամբ չնախատեսված այլ տարողություն ունեցող տարաներով (տուփերով) դրոշմավորված ապրանքներն իրացնելը, եթե այդ ապրանքների ընդհանուր արժեքը վաճառողի մոտ նշված (չնշված լինելու դեպքում՝ օրենսդրությամբ սահմանված կարգով որոշված) գներով կազմում է երկու հարյուր հազարից մինչեւ հինգ հարյուր հազար դրամ՝

պատժվում է տուգանքով՝ նվազագույն աշխատավարձի հինգհարյուրապատիկից յոթհարյուրապատիկի չափով:

պատժվում է տուգանքով՝ նվազագույն աշխատավարձի վեցհարյուրապատիկից ութհարյուրապատիկի չափով:

Հոդված 212. Սպառողներին խաբելը

1. Թերաչափելը, թերակշռելը, թերահաշվելը, ապրանքի (ծառայության) սպառողական հատկանիշների կամ որակի վերաբերյալ սպառողներին թյուրիմացության մեջ գցելը կամ այլ ձեւով խաբելը՝ ապրանքներ իրացնող կամ բնակչությանը ծառայություններ մատուցող կազմակերպություններում կամ որպես անհատ ձեռնարկատեր գրանցված անձանց կողմից առեւտրի (ծառայությունների) ոլորտում, որը կատարվել է զգալի չափով՝

պատժվում է տուգանքով՝ նվազագույն աշխատավարձի հարյուրապատիկից հինգհարյուրապատիկի չափով, կամ ուղղիչ աշխատանքներով՝ մեկից երկու տարի ժամկետով:

2. Նույն արարքը, որը կատարվել է՝

1) խոշոր չափերով,

2) մի խումբ անձանց կողմից նախնական համաձայնությամբ՝

պատժվում է տուգանքով՝ նվազագույն աշխատավարձի երեքհարյուրապատիկից հինգհարյուրապատիկի չափով, կամ որոշակի պաշտոններ զբաղեցնելու կամ որոշակի գործունեությամբ զբաղվելու իրավունքից զրկելով՝ առավելագույնը երեք տարի ժամկետով, կամ կալանքով՝ առավելագույնը երկու ամիս ժամկետով:

3. Սույն հոդվածի առաջին կամ երկրորդ մասով նախատեսված արարքը, որը կատարվել է կազմակերպված խմբի կողմից՝

պատժվում է ազատազրկմամբ՝ առավելագույնը երկու տարի ժամկետով՝ որոշակի պաշտոններ զբաղեցնելու կամ որոշակի գործունեությամբ զբաղվելու իրավունքից զրկելով՝ առավելագույնը երեք տարի ժամկետով:

4. Սույն հոդվածում զգալի չափ է համարվում հանցագործության պահին սահմանված նվազագույն աշխատավարձի հիսուն տոկոսից մինչեւ հիսնապատիկի չափը, իսկ խոշոր չափ է համարվում հանցագործության պահին սահմանված նվազագույն աշխատավարձի հիսնապատիկը գերազանցող գումարը:

Հոդված 213. Վաշխառությունը

1. Վաշխառությունը՝ պարտք տրված դրամի կամ տեսակային հատկանիշով որոշվող գույքի համար Հայաստանի Հանրապետության կենտրոնական բանկի սահմանած բանկային տոկոսի հաշվարկային դրույքի կրկնապատիկը գերազանցող չափով տոկոսներ ստանալը,

ինչպես նաեւ անձի հետ նրա համար ծայրահեղ ոչ ձեռնտու պայմաններում այլ գործարք կատարելը, որից օգտվել է մյուս կողմը՝
պատժվում է տուգանքով՝ նվազագույն աշխատավարձի երեքհարյուրապատիկից հինգհարյուրապատիկի չափով, կամ ազատազրկմամբ՝ առավելագույնը երկու տարի ժամկետով:

2. Նույն արարքը՝

1) որի հետեւանքով տուժողն ընկել է նյութական ծանր կացության մեջ,

2) որը կատարվել է որպես արհեստ,

3) որը կատարվել է տուժողի անչափահաս լինելը կամ մտավոր զարգացման թերություններն օգտագործելով՝

պատժվում է տուգանքով՝ նվազագույն աշխատավարձի չորսհարյուրապատիկից վեցհարյուրապատիկի չափով, կամ ազատազրկմամբ՝ առավելագույնը չորս տարի ժամկետով:

Հոդված 214. Առեւտրային կամ այլ կազմակերպությունների ծառայողների կողմից լիազորությունները չարաշահելը

1. Առեւտրային կամ այլ կազմակերպությունների ծառայողների կողմից իրենց կարգադրիչ կամ այլ լիազորություններն այդ կազմակերպության շահերին հակառակ եւ իր կամ ուրիշ անձանց օգտին օգտագործելու կամ առավելություններ ձեռք բերելու կամ այլ անձանց վնաս պատճառելու նպատակով օգտագործելը, եթե անձանց, կազմակերպությունների կամ պետության իրավունքներին ու օրինական շահերին էական վնաս է պատճառվել՝

2. Նույն արարքը, որն առաջացրել է ծանր հետեւանքներ՝

պատժվում է տուգանքով՝ նվազագույն աշխատավարձի երեքհարյուրապատիկից հինգհարյուրապատիկի չափով, կամ կալանքով՝ երկուսից երեք ամիս ժամկետով, կամ ազատազրկմամբ՝ առավելագույնը չորս տարի ժամկետով:

Հոդված 215. Մաքսանենգությունը

1. Մաքսանենգությունը՝ Հայաստանի Հանրապետության մաքսային սահմանով ապրանքների, մշակութային կամ այլ արժեքների տեղափոխումն առանց մաքսային

հսկողության կամ դրանից թաքցնելով, կամ մաքսային եւ այլ փաստաթղթերը խաբեությամբ օգտագործելու միջոցով, եթե դրանք կատարվել են խոշոր չափերով, բացառությամբ սույն հոդվածի երկրորդ մասով նախատեսված ապրանքների կամ արժեքների՝
պատժվում է տուգանքով՝ նվազագույն աշխատավարձի հինգհարյուրապատիկից հազարապատիկի չափով, կամ ազատազրկմամբ՝ առավելագույնը հինգ տարի ժամկետով:

2. Թմրամիջոցների, հոգեներգործուն, խիստ ներգործող, թունավոր, թունավորող, ռադիոակտիվ կամ պայթուցիկ նյութերի, սպառազինության, պայթուցիկ սարքերի, ռազմամթերքի, հրազենի, բացի ողորկափող որսորդական հրազենից եւ դրա փամփուշտներից, միջուկային, քիմիական, կենսաբանական կամ զանգվածային ոչնչացման

այլ տեսակի զենքի կամ երկակի նշանակության նյութերի, սարքավորումների կամ տեխնոլոգիաների, որոնք կարող են օգտագործվել նաեւ զանգվածային ոչնչացման զենք կամ դրա փոխադրման հրթիռային համակարգեր ստեղծելիս կամ օգտագործելիս, ռազմավարական տեսակետից կարեւոր հումքային ապրանքների կամ մշակութային արժեքների, որոնց տեղափոխման համար սահմանված են հատուկ կանոններ, մաքսանենգությունը՝
պատժվում է ազատազրկմամբ՝ չորսից ութ տարի ժամկետով՝ գույքի բռնագրավմամբ կամ առանց դրա:

3. Սույն հոդվածի առաջին կամ երկրորդ մասով նախատեսված արարքը, որը կատարվել է՝

1) պաշտոնատար անձի կողմից պաշտոնեական դիրքն օգտագործելով,

2) մաքսային հսկողության որոշակի ձեւերից ազատված անձի կողմից կամ մաքսային հսկողության սահմանված ձեւերից ազատված առանձին ապրանքների կամ տրանսպորտային միջոցների՝ մաքսային սահմանի վրայով տեղափոխման համար լիազորված անձի կողմից,

3) մաքսային հսկողություն իրականացնող անձի նկատմամբ բռնություն գործադրելով՝

պատժվում է ազատազրկմամբ՝ վեցից տասը տարի ժամկետով՝ գույքի բռնագրավմամբ կամ առանց դրա:

4. Սույն հոդվածի առաջին կամ երկրորդ կամ երրորդ մասով նախատեսված արարքը, որը կատարվել է կազմակերպված խմբի կողմից՝

պատժվում է ազատազրկմամբ՝ ութից տասներկու տարի ժամկետով՝ գույքի բռնագրավմամբ կամ առանց դրա:

5. Սույն հոդվածի առաջին մասով նախատեսված արարքը համարվում է խոշոր չափերով կատարված, եթե տեղափոխված ապրանքների կամ առարկաների արժեքը գերազանցում է

հանցագործության պահին սահմանված նվազագույն աշխատավարձի երկուհազարապատիկը:

Հոդված 216. Ակնհայտ հանցավոր ճանապարհով ձեռք բերված գույք ձեռք բերելը կամ իրացնելը

1. Ակնհայտ հանցավոր ճանապարհով ձեռք բերված գույք ձեռք բերելը կամ իրացնելը, եթե դա նախապես խոստացված չի եղել՝

պատժվում է տուգանքով՝ նվազագույն աշխատավարձի երկուհարյուրապատիկից չորսհարյուրապատիկի չափով, կամ ուղղիչ աշխատանքներով՝ մեկից երկու տարի ժամկետով, կամ կալանքով՝ առավելագույնը երեք ամիս ժամկետով:

2. Նույն արարքը, որը կատարվել է՝

1) խոշոր չափերով,

2) մի խումբ անձանց կողմից նախնական համաձայնությամբ՝

3. Սույն հոդվածի առաջին կամ երկրորդ մասով նախատեսված արարքը, որը կատարվել է՝

1) առանձնապես խոշոր չափերով,

2) կազմակերպված խմբի կողմից՝

պատժվում է ազատազրկմամբ՝ երկուսից հինգ տարի ժամկետով:
ԲԱԺԻՆ 9. ՀԱՍԱՐԱԿԱԿԱՆ ԱՆՎՏԱՆԳՈՒԹՅԱՆ, ՀԱՄԱԿԱՐԳՉԱՅԻՆ ՏԵՂԵԿԱՏՎՈՒԹՅԱՆ ԱՆՎՏԱՆԳՈՒԹՅԱՆ, ՀԱՍԱՐԱԿԱԿԱՆ ԿԱՐԳԻ ԵՎ ԲԱՐՈՅԱԿԱՆՈՒԹՅԱՆ, ԲՆԱԿՉՈՒԹՅԱՆ ԱՌՈՂՋՈՒԹՅԱՆ ԴԵՄ ՈՒՂՂՎԱԾ ՀԱՆՑԱԳՈՐԾՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ
ԳԼՈՒԽ 23.
ՀԱՍԱՐԱԿԱԿԱՆ ԱՆՎՏԱՆԳՈՒԹՅԱՆ ԴԵՄ ՈՒՂՂՎԱԾ ՀԱՆՑԱԳՈՐԾՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԸ

Հոդված 217. Ահաբեկչությունը

1. Ահաբեկչությունը՝ պայթյուն, հրկիզում կամ մարդկային զոհերի, զգալի գույքային վնաս պատճառելու կամ հանրորեն վտանգավոր այլ հետեւանքների առաջացման վտանգ ստեղծող

այլ գործողություններ կատարելը կամ կատարելու սպառնալիքը, եթե դրանք կատարվել են հասարակական անվտանգությունը խախտելու, բնակչությանն ահաբեկելու կամ պետական մարմնի կամ պաշտոնատար անձի որոշման ընդունման վրա ներգործելու կամ հանցավորի ապօրինի այլ պահանջը կատարելու նպատակով՝
պատժվում է ազատազրկմամբ՝ հինգից տասը տարի ժամկետով:

2. Նույն արարքը, որը կատարվել է՝

1) մի խումբ անձանց կողմից նախնական համաձայնությամբ,

2) հրազենի գործադրմամբ՝

պատժվում է ազատազրկմամբ՝ ութից տասներկու տարի ժամկետով:

3. Սույն հոդվածի առաջին կամ երկրորդ մասով նախատեսված արարքները, որոնք՝

1) կատարվել են կազմակերպված խմբի կողմից,

2) զուգորդվել են զանգվածային ոչնչացման զենք կամ ռադիոակտիվ նյութեր կիրառելու կամ զանգվածային մարդկային զոհեր առաջացնելու հատկություն ունեցող այլ գործողությունների սպառնալիքով,

3) անզգուշությամբ առաջացրել են մարդու մահ կամ այլ ծանր հետեւանքներ՝

պատժվում են ազատազրկմամբ՝ տասից տասնհինգ տարի ժամկետով:

4. Ահաբեկչության նախապատրաստությանը մասնակցած անձն ազատվում է քրեական պատասխանատվությունից, եթե նա, իշխանության մարմիններին ժամանակին հայտնելով կամ այլ միջոցներով, նպաստել է ահաբեկչության խափանմանը, եւ եթե նրա գործողություններն այլ հանցակազմ չեն պարունակում:

Հոդված 218. Պատանդ վերցնելը

1. Անձին պատանդ վերցնելը կամ պատանդ պահելը, որը կատարվել է պատանդին ազատելու պայմանով պետությանը, կազմակերպությանը կամ քաղաքացուն որեւէ գործողություն կատարելուն կամ որեւէ գործողություն կատարելուց ձեռնպահ մնալուն հարկադրելու նպատակով՝

պատժվում է ազատազրկմամբ՝ հինգից ութ տարի ժամկետով:

2. Նույն արարքը, որը կատարվել է՝

1) մի խումբ անձանց կողմից նախնական համաձայնությամբ,

2) կյանքի կամ առողջության համար վտանգավոր բռնություն գործադրելով,

3) զենք կամ որպես զենք օգտագործվող առարկաներ գործադրելով,

4) ակնհայտ անչափահասի նկատմամբ,

5) ակնհայտ հղի կնոջ նկատմամբ,

6) ակնհայտ անօգնական վիճակում գտնվող անձի նկատմամբ,

7) երկու կամ ավելի անձանց նկատմամբ՝

պատժվում է ազատազրկմամբ՝ վեցից տասը տարի ժամկետով:

3. Սույն հոդվածի առաջին կամ երկրորդ մասով նախատեսված արարքները, որոնք՝

1) կատարվել են կազմակերպված խմբի կողմից,

2) անզգուշությամբ առաջացրել են մարդու մահ կամ այլ ծանր հետեւանքներ՝

պատժվում են ազատազրկմամբ՝ ութից տասնհինգ տարի ժամկետով:

4. Իր պահանջներից հրաժարված եւ պատանդին կամովին ազատ արձակած անձն ազատվում է քրեական պատասխանատվությունից, եթե նրա գործողություններն այլ հանցակազմ չեն պարունակում:

Հոդված 219. Շենքեր, շինություններ, տրանսպորտի, հաղորդակցության կամ կապի միջոցներ զավթելը

1. Շենքեր, շինություններ, տրանսպորտի, հաղորդակցության կամ կապի միջոցներ, այլ հաղորդակցության ուղիներ զավթելը կամ դրանք պահելը՝ զուգորդված՝ դրանք ոչնչացնելու կամ վնասելու սպառնալիքով, որը կատարվել է զավթածն ազատելու պայմանով

պետությանը, կազմակերպությանը կամ քաղաքացուն որեւէ գործողություն կատարելուն կամ որեւէ գործողություն կատարելուց ձեռնպահ մնալուն հարկադրելու նպատակով՝
պատժվում է ազատազրկմամբ՝ առավելագույնը հինգ տարի ժամկետով:

2. Նույն արարքը, որը կատարվել է՝

1) մի խումբ անձանց կողմից նախնական համաձայնությամբ,

2) կյանքի կամ առողջության համար վտանգավոր բռնություն գործադրելով,

3) զենք կամ որպես զենք օգտագործվող առարկաներ գործադրելով՝

պատժվում է ազատազրկմամբ՝ չորսից տասը տարի ժամկետով:

3. Սույն հոդվածի առաջին կամ երկրորդ մասով նախատեսված արարքները, որոնք՝

1) կատարվել են կազմակերպված խմբի կողմից,

2) անզգուշությամբ առաջացրել են մարդու մահ կամ այլ ծանր հետեւանքներ՝

պատժվում են ազատազրկմամբ՝ վեցից տասներկու տարի ժամկետով:

4. Իր պահանջներից հրաժարված եւ զավթածը կամովին ազատած անձն ազատվում է քրեական պատասխանատվությունից, եթե նրա գործողություններն այլ հանցակազմ չեն պարունակում:

Հոդված 220. Ծովահենությունը

1. Ուրիշի գույքին տիրանալու նպատակով ծովային կամ գետային նավի վրա հարձակվելը,

որը կատարվել է բռնություն գործադրելով կամ դա գործադրելու սպառնալիքով՝
պատժվում է ազատազրկմամբ՝ հինգից տասը տարի ժամկետով:

2. Նույն արարքը, որը կատարվել է կազմակերպված խմբի կողմից կամ անզգուշությամբ առաջացրել է մարդու մահ կամ այլ ծանր հետեւանքներ՝

պատժվում է ազատազրկմամբ՝ ութից տասնհինգ տարի ժամկետով՝ գույքի բռնագրավմամբ կամ առանց դրա:

Հոդված 221. Օդանավ, նավ կամ երկաթուղային շարժակազմ փախցնելը կամ զավթելը

1. Օդանավ, նավ կամ երկաթուղային շարժակազմ փախցնելը կամ փախցնելու նպատակով զավթելը՝

պատժվում է ազատազրկմամբ՝ չորսից ութ տարի ժամկետով:

2. Նույն արարքը, որը կատարվել է՝

1) մի խումբ անձանց կողմից նախնական համաձայնությամբ,

2) կյանքի կամ առողջության համար վտանգավոր բռնություն գործադրելով կամ դա գործադրելու սպառնալիքով,

3) զենք կամ որպես զենք օգտագործվող առարկաներ գործադրելով՝

պատժվում է ազատազրկմամբ՝ յոթից տասներկու տարի ժամկետով:

3. Սույն հոդվածի առաջին կամ երկրորդ մասով նախատեսված արարքները, որոնք՝

1) կատարվել են կազմակերպված խմբի կողմից,

2) անզգուշությամբ առաջացրել են մարդու մահ կամ այլ ծանր հետեւանքներ՝

պատժվում են ազատազրկմամբ՝ ութից տասնհինգ տարի ժամկետով:

Հոդված 222. Բանդիտիզմը

1. Անձանց կամ կազմակերպությունների վրա հարձակվելու նպատակով կազմակերպված զինված խումբ (բանդա) ստեղծելը, այդպիսի խումբ ղեկավարելը կամ բանդայի կողմից կատարվող հարձակումներին մասնակցելը՝

պատժվում է ազատազրկմամբ՝ տասից տասնհինգ տարի ժամկետով՝ գույքի բռնագրավմամբ կամ առանց դրա:

2. Բանդայում մասնակցությունը՝

պատժվում է ազատազրկմամբ՝ վեցից տասը տարի ժամկետով՝ գույքի բռնագրավմամբ կամ առանց դրա:

Հոդված 223. Հանցավոր համագործակցություն ստեղծելը կամ հանցավոր համագործակցությանը մասնակցելը

1. Հանցավոր համագործակցություն ստեղծելը կամ հանցավոր համագործակցություն ղեկավարելը՝

պատժվում է ազատազրկմամբ՝ ութից տասներկու տարի ժամկետով՝ գույքի բռնագրավմամբ կամ առանց դրա:

2. Հանցավոր համագործակցությանը մասնակցելը՝

պատժվում է ազատազրկմամբ՝ վեցից տասը տարի ժամկետով՝ գույքի բռնագրավմամբ կամ առանց դրա:

3. Սույն հոդվածի առաջին կամ երկրորդ մասով նախատեսված արարքները պաշտոնեական դիրքն օգտագործելով կատարելը՝

պատժվում է ազատազրկմամբ՝ տասից տասնհինգ տարի ժամկետով՝ որոշակի պաշտոններ զբաղեցնելու կամ որոշակի գործունեությամբ զբաղվելու իրավունքից զրկելով՝ առավելագույնը երեք տարի ժամկետով՝ գույքի բռնագրավմամբ կամ առանց դրա:

4. Իր կողմից հանցավոր համագործակցություն ստեղծելու կամ ղեկավարելու կամ հանցավոր համագործակցությանը մասնակցելու մասին պետական մարմիններին կամովին հայտնած եւ

դրա գործունեության խափանմանը նպաստած անձն ազատվում է քրեական պատասխանատվությունից, եթե նրա գործողություններն այլ հանցակազմ չեն պարունակում:

Հոդված 224. Օրենքով չնախատեսված զինված միավորումներ ստեղծելը կամ դրանց մասնակցելը

1. Օրենքով չնախատեսված զինված միավորումներ ստեղծելը կամ ղեկավարելը, եթե բացակայում են սույն օրենսգրքի 222-րդ հոդվածի հատկանիշները՝

պատժվում է ազատազրկմամբ՝ երկուսից յոթ տարի ժամկետով:

2. Օրենքով չնախատեսված զինված միավորմանը մասնակցելը՝

պատժվում է ուղղիչ աշխատանքներով՝ առավելագույնը երկու տարի ժամկետով, կամ կալանքով՝ առավելագույնը երեք ամիս ժամկետով, կամ ազատազրկմամբ՝ առավելագույնը հինգ տարի ժամկետով:

3. Սույն հոդվածի առաջին կամ երկրորդ մասով նախատեսված արարքները պաշտոնեական դիրքն օգտագործելով կատարելը՝

պատժվում է ազատազրկմամբ՝ վեցից տասը տարի ժամկետով՝ որոշակի պաշտոններ զբաղեցնելու կամ որոշակի գործունեությամբ զբաղվելու իրավունքից զրկելով՝ առավելագույնը երեք տարի ժամկետով:

Հոդված 225. Զանգվածային անկարգությունները

1. Զանգվածային անկարգություններ կազմակերպելը, որոնք ուղեկցվել են բռնությամբ, ջարդերով, հրկիզումներով, գույք ոչնչացնելով կամ վնասելով, հրազեն, պայթուցիկ նյութեր կամ պայթուցիկ սարքեր գործադրելով կամ իշխանության ներկայացուցչին զինված դիմադրություն ցույց տալով՝

պատժվում է ազատազրկմամբ՝ չորսից տասը տարի ժամկետով:

2. Սույն հոդվածի առաջին մասով նախատեսված արարքներն անմիջականորեն կատարելը՝

պատժվում է ազատազրկմամբ՝ երեքից ութ տարի ժամկետով:

3. Սույն հոդվածի առաջին կամ երկրորդ մասով նախատեսված արարքները, որոնք զուգորդվել են սպանությամբ՝

պատժվում են ազատազրկմամբ՝ վեցից տասներկու տարի ժամկետով:

4. Զանգվածային անկարգությունների ժամանակ իշխանության ներկայացուցչի օրինական պահանջին ակտիվորեն չենթարկվելու կամ զանգվածային անկարգությունների կամ անձանց նկատմամբ բռնություն կիրառելու կոչերը՝

պատժվում են ուղղիչ աշխատանքներով՝ առավելագույնը երկու տարի ժամկետով, կամ կալանքով՝ առավելագույնը երկու ամիս ժամկետով, կամ ազատազրկմամբ՝ առավելագույնը երեք տարի ժամկետով:

Հոդված 226. Ազգային, ռասայական կամ կրոնական թշնամանք հարուցելը

1. Ազգային, ռասայական կամ կրոնական թշնամանք հարուցելուն, ռասայական գերազանցությանը կամ ազգային արժանապատվությունը նվաստացնելուն ուղղված գործողությունները՝

պատժվում են տուգանքով՝ նվազագույն աշխատավարձի երկուհարյուրապատիկից հինգհարյուրապատիկի չափով, կամ ուղղիչ աշխատանքներով՝ առավելագույնը երկու տարի ժամկետով, կամ ազատազրկմամբ՝ երկուսից չորս տարի ժամկետով:

2. Սույն հոդվածի առաջին մասով նախատեսված արարքները, որոնք կատարվել են՝

1) հրապարակայնորեն կամ լրատվության միջոցներ օգտագործելով,

2) բռնություն գործադրելով կամ դա գործադրելու սպառնալիքով,

3) պաշտոնեական դիրքն օգտագործելով,

4) կազմակերպված խմբի կողմից՝

պատժվում են ազատազրկմամբ՝ երեքից վեց տարի ժամկետով:

Հոդված 227. Ատոմային էներգետիկայի օբյեկտներում անվտանգության կանոնները խախտելը

1. Ատոմային էներգիայի օգտագործման օբյեկտների տեղաբաշխման, նախագծման, կառուցման, վերանորոգման, վերակառուցման, շահագործման կամ շահագործումից հանելու, վերագործարկման, միջուկային եւ ռադիոակտիվ նյութերի տեղափոխման, պահպանման կամ օգտագործման ընթացքում անվտանգության կանոնները խախտելը, որն անզգուշությամբ մարդու առողջությանը պատճառել է ծանր կամ միջին ծանրության վնաս՝

պատժվում է տուգանքով՝ նվազագույն աշխատավարձի երկուհարյուրապատիկից հինգհարյուրապատիկի չափով, կամ ուղղիչ աշխատանքներով՝ առավելագույնը երկու տարի ժամկետով, կամ ազատազրկմամբ՝ առավելագույնը հինգ տարի ժամկետով՝ որոշակի պաշտոններ զբաղեցնելու կամ որոշակի գործունեությամբ զբաղվելու իրավունքից զրկելով՝ առավելագույնը երեք տարի ժամկետով կամ առանց դրա:

2. Սույն հոդվածի առաջին մասով նախատեսված արարքը, որն անզգուշությամբ առաջացրել է մարդու մահ, շրջակա միջավայրի ռադիոակտիվ վարակում կամ այլ ծանր հետեւանքներ՝

պատժվում է ազատազրկմամբ՝ չորսից տասը տարի ժամկետով՝ որոշակի պաշտոններ զբաղեցնելու կամ որոշակի գործունեությամբ զբաղվելու իրավունքից զրկելով՝ առավելագույնը երեք տարի ժամկետով կամ առանց դրա:

Հոդված 228. Իոնացնող ճառագայթման աղբյուրների շահագործման անվտանգության հետ կապված կանոնները խախտելը

1. Իոնացնող ճառագայթման աղբյուրների շահագործման կամ շահագործումից հանելու կամ տեղափոխման ընթացքում անվտանգության կանոնները խախտելը, որն անզգուշությամբ մարդու առողջությանը պատճառել է ծանր կամ միջին ծանրության վնաս՝

Հոդված 229. Էլեկտրոնային, պրոտոնային, ծանր իոնների արագացուցիչների շահագործման անվտանգության հետ կապված կանոնները խախտելը

1. Էլեկտրոնային, պրոտոնային, ծանր իոնների արագացուցիչների տեղաբաշխման, նախագծման, շինարարության, վերանորոգման, վերակառուցման, շահագործման կամ շահագործումից հանելու ընթացքում անվտանգության կանոնները խախտելը, որն անզգուշությամբ մարդու առողջությանը պատճառել է ծանր կամ միջին ծանրության վնաս՝

Հոդված 230. Լեռնահանքային, շինարարական կամ այլ աշխատանքների կատարման ընթացքում անվտանգության կանոնները խախտելը

1. Լեռնահանքային, շինարարական կամ այլ աշխատանքների կատարման ընթացքում անվտանգության կանոնները խախտելը, եթե մարդու առողջությանն անզգուշությամբ պատճառվել է ծանր կամ միջին ծանրության վնաս՝

պատժվում է տուգանքով՝ նվազագույն աշխատավարձի հարյուրապատիկից երկուհարյուրապատիկի չափով, կամ ուղղիչ աշխատանքներով՝ առավելագույնը երկու տարի ժամկետով, կամ ազատազրկմամբ՝ առավելագույնը երկու տարի ժամկետով՝ որոշակի պաշտոններ զբաղեցնելու կամ որոշակի գործունեությամբ զբաղվելու իրավունքից զրկելով՝ առավելագույնը երեք տարի ժամկետով կամ առանց դրա:

2. Նույն արարքը, որն անզգուշությամբ առաջացրել է մարդու մահ կամ այլ ծանր հետեւանքներ՝

պատժվում է ազատազրկմամբ՝ առավելագույնը տասը տարի ժամկետով՝ որոշակի պաշտոններ զբաղեցնելու կամ որոշակի գործունեությամբ զբաղվելու իրավունքից զրկելով՝ առավելագույնը երեք տարի ժամկետով կամ առանց դրա:

Հոդված 231. Պայթյունավտանգ օբյեկտներում անվտանգության կանոնները խախտելը

1. Պայթյունավտանգ օբյեկտներում անվտանգության կանոնները խախտելը, եթե մարդու առողջությանն անզգուշությամբ պատճառվել է ծանր կամ միջին ծանրության վնաս՝

պատժվում է տուգանքով՝ նվազագույն աշխատավարձի հարյուրապատիկից երկուհարյուրապատիկի չափով, կամ ուղղիչ աշխատանքներով՝ առավելագույնը մեկ տարի ժամկետով, կամ ազատազրկմամբ՝ առավելագույնը երկու տարի ժամկետով՝ որոշակի պաշտոններ զբաղեցնելու կամ որոշակի գործունեությամբ զբաղվելու իրավունքից զրկելով՝ առավելագույնը երկու տարի ժամկետով կամ առանց դրա:

2. Նույն արարքը, որն անզգուշությամբ առաջացրել է մարդու մահ կամ այլ ծանր հետեւանքներ՝

պատժվում է ազատազրկմամբ՝ չորսից տասը տարի ժամկետով՝ որոշակի պաշտոններ զբաղեցնելու կամ որոշակի գործունեությամբ զբաղվելու իրավունքից զրկելով՝ մեկից երկու տարի ժամկետով կամ առանց դրա:

Հոդված 232. Հրդեհային անվտանգության կանոնները խախտելը

1. Հրդեհային անվտանգության կանոնները խախտելն այն անձի կողմից, ում վրա դրված է եղել դրանց պահպանման պարտականությունը, եթե մարդու առողջությանն անզգուշությամբ պատճառվել է ծանր կամ միջին ծանրության վնաս՝

պատժվում է տուգանքով՝ նվազագույն աշխատավարձի հարյուրապատիկից երկուհարյուրապատիկի չափով, կամ ուղղիչ աշխատանքներով՝ առավելագույնը մեկ տարի ժամկետով, կամ ազատազրկմամբ՝ առավելագույնը երեք տարի ժամկետով՝ որոշակի պաշտոններ զբաղեցնելու կամ որոշակի գործունեությամբ զբաղվելու իրավունքից զրկելով՝ առավելագույնը երկու տարի ժամկետով կամ առանց դրա:

2. Նույն արարքը, որն անզգուշությամբ առաջացրել է մարդու մահ կամ այլ ծանր հետեւանքներ՝

Հոդված 233. Ռադիոակտիվ նյութերի ապօրինի շրջանառությունը

1. Ռադիոակտիվ նյութեր ապօրինի ձեռք բերելը, պահելը, օգտագործելը, փոխադրելը,

հանձնելը, իրացնելը, ոչնչացնելը կամ վնասելը՝
պատժվում է ուղղիչ աշխատանքներով՝ առավելագույնը մեկ տարի ժամկետով, կամ կալանքով՝ առավելագույնը երկու ամիս ժամկետով, կամ ազատազրկմամբ՝ առավելագույնը երկու տարի ժամկետով:

2. Նույն արարքները, որոնք մարդու առողջությանն անզգուշությամբ պատճառել են ծանր կամ միջին ծանրության վնաս՝

պատժվում են ուղղիչ աշխատանքներով՝ առավելագույնը երկու տարի ժամկետով, կամ ազատազրկմամբ՝ առավելագույնը հինգ տարի ժամկետով:

3. Սույն հոդվածի առաջին մասով նախատեսված արարքները, որոնք անզգուշությամբ առաջացրել են մարդու մահ կամ այլ ծանր հետեւանքներ՝

պատժվում են ազատազրկմամբ՝ չորսից տասը տարի ժամկետով:

Հոդված 234. Ռադիոակտիվ նյութեր հափշտակելը կամ շորթելը

1. Ռադիոակտիվ նյութեր հափշտակելը կամ շորթելը՝

պատժվում է ազատազրկմամբ՝ երեքից հինգ տարի ժամկետով:

2. Նույն արարքները, որոնք կատարվել են՝

1) մի խումբ անձանց կողմից նախնական համաձայնությամբ,

2) պաշտոնեական դիրքն օգտագործելով,

3) կյանքի կամ առողջության համար ոչ վտանգավոր բռնություն գործադրելով կամ դա գործադրելու սպառնալիքով՝

պատժվում են ազատազրկմամբ՝ չորսից յոթ տարի ժամկետով:

3. Սույն հոդվածի առաջին կամ երկրորդ մասով նախատեսված արարքները, որոնք կատարվել են՝

1) կազմակերպված խմբի կողմից,

2) կյանքի կամ առողջության համար վտանգավոր բռնություն գործադրելով կամ դա գործադրելու սպառնալիքով՝

պատժվում են ազատազրկմամբ՝ հինգից տասներկու տարի ժամկետով՝ գույքի բռնագրավմամբ կամ առանց դրա:

Հոդված 235. Ապօրինի կերպով զենք, ռազմամթերք, պայթուցիկ նյութեր կամ պայթուցիկ սարքեր ձեռք բերելը, իրացնելը, պահելը, փոխադրելը կամ կրելը

1. Ապօրինի կերպով հրազեն, բացի ողորկափող հրազենից եւ դրա փամփուշտներից, ռազմամթերք, ակոսափող հրազենի փամփուշտներ, պայթուցիկ նյութեր կամ պայթուցիկ սարքեր ձեռք բերելը, իրացնելը, պահելը, փոխադրելը կամ կրելը՝

պատժվում է կալանքով՝ առավելագույնը երեք ամիս ժամկետով, կամ ազատազրկմամբ՝ առավելագույնը երեք տարի ժամկետով եւ տուգանքով՝ նվազագույն աշխատավարձի առավելագույնը հինգհարյուրապատիկի չափով կամ առանց դրա:

2. Սույն հոդվածի առաջին մասով նախատեսված արարքները, որոնք կատարվել են մի խումբ անձանց կողմից նախնական համաձայնությամբ՝

պատժվում են ազատազրկմամբ՝ երկուսից վեց տարի ժամկետով:

3. Սույն հոդվածի առաջին մասով նախատեսված արարքները, որոնք կատարվել են կազմակերպված խմբի կողմից՝

պատժվում են ազատազրկմամբ՝ երեքից ութ տարի ժամկետով:

4. Ապօրինի կերպով գազային, սառը կամ նետողական զենք կրելը՝

պատժվում է ուղղիչ աշխատանքներով՝ մեկից երկու տարի ժամկետով, կամ կալանքով՝ մեկից երեք ամիս ժամկետով, կամ ազատազրկմամբ՝ առավելագույնը երկու տարի ժամկետով եւ
տուգանքով՝ նվազագույն աշխատավարձի առավելագույնը երկուհարյուրապատիկի չափով կամ առանց դրա:

5. Սույն հոդվածում նշված առարկաները կամովին հանձնած անձն ազատվում է քրեական պատասխանատվությունից, եթե նրա գործողություններն այլ հանցակազմ չեն պարունակում:

Հոդված 236. Ապօրինի կերպով զենք պատրաստելը

1. Ապօրինի կերպով հրազեն, դրան համալրող դետալներ, ռազմամթերք, պայթուցիկ նյութեր կամ պայթուցիկ սարքեր պատրաստելը կամ նորոգելը՝

պատժվում է ազատազրկմամբ՝ առավելագույնը երեք տարի ժամկետով:

2. Նույն արարքները, որոնք կատարվել են մի խումբ անձանց կողմից նախնական համաձայնությամբ՝

պատժվում են ազատազրկմամբ՝ երկուսից վեց տարի ժամկետով:

3. Սույն հոդվածի առաջին մասով նախատեսված արարքները, որոնք կատարվել են կազմակերպված խմբի կողմից՝

պատժվում են ազատազրկմամբ՝ չորսից ութ տարի ժամկետով:

4. Սույն հոդվածում նշված առարկաները կամովին հանձնած անձն ազատվում է քրեական պատասխանատվությունից, եթե նրա գործողություններն այլ հանցակազմ չեն պարունակում:

Հոդված 237. Զենքի, ռազմամթերքի, պայթուցիկ նյութերի եւ պայթուցիկ սարքերի պահպանության պարտականությունը ոչ պատշաճ կատարելը կամ չկատարելը

1. Իր պարտականությունները ոչ պատշաճ կատարելը կամ չկատարելն այն անձի կողմից, ում հանձնարարված է եղել հրազենի, ռազմամթերքի, պայթուցիկ նյութերի կամ պայթուցիկ սարքերի պահպանությունը, եթե առաջացել են դրանց հափշտակում կամ ոչնչացում, կամ այլ ծանր հետեւանքներ՝

պատժվում է ուղղիչ աշխատանքներով՝ առավելագույնը երկու տարի ժամկետով, կամ կալանքով՝ մեկից երեք ամիս ժամկետով, կամ ազատազրկմամբ՝ առավելագույնը երկու տարի ժամկետով՝ որոշակի պաշտոններ զբաղեցնելու կամ որոշակի գործունեությամբ զբաղվելու իրավունքից զրկելով՝ առավելագույնը երեք տարի ժամկետով կամ առանց դրա:

2. Միջուկային, քիմիական, կենսաբանական կամ զանգվածային ոչնչացման այլ տեսակի զենք կամ զանգվածային ոչնչացման զենք ստեղծելիս օգտագործվող կամ դրանց օժանդակ

նյութերի կամ սարքավորումների պահպանության պարտականությունը ոչ պատշաճ
կատարելը, եթե դա անզգուշությամբ առաջացրել է ծանր հետեւանքներ՝
պատժվում է ազատազրկմամբ՝ երեքից յոթ տարի ժամկետով՝ որոշակի պաշտոններ զբաղեցնելու կամ որոշակի գործունեությամբ զբաղվելու իրավունքից զրկելով՝ առավելագույնը երեք տարի ժամկետով:

3. Սույն հոդվածի առաջին կամ երկրորդ մասով նախատեսված արարքները կատարելը, եթե դրանք անզգուշությամբ առաջացրել են մարդու մահ՝

պատժվում են ազատազրկմամբ՝ հինգից տասը տարի ժամկետով՝ որոշակի գործունեությամբ զբաղվելու կամ որոշակի պաշտոններ զբաղեցնելու իրավունքից զրկելով՝ առավելագույնը երեք տարի ժամկետով կամ առանց դրա:

Հոդված 238. Զենք, ռազմամթերք, պայթուցիկ նյութեր կամ պայթուցիկ սարքեր հափշտակելը կամ շորթելը

1. Հրազեն, դրան համալրող դետալներ, ռազմամթերք, պայթուցիկ նյութեր կամ պայթուցիկ սարքեր հափշտակելը կամ շորթելը՝

պատժվում է ազատազրկմամբ՝ երեքից հինգ տարի ժամկետով:

2. Միջուկային, քիմիական, կենսաբանական կամ զանգվածային ոչնչացման այլ տեսակի զենք կամ զանգվածային ոչնչացման զենք ստեղծելիս օգտագործվող նյութեր կամ դրանց օժանդակ նյութեր կամ սարքավորումներ հափշտակելը կամ շորթելը՝

պատժվում է ազատազրկմամբ՝ չորսից յոթ տարի ժամկետով:

3. Սույն հոդվածի առաջին կամ երկրորդ մասով նախատեսված արարքները, որոնք կատարվել են՝

1) մի խումբ անձանց կողմից նախնական համաձայնությամբ,

2) պաշտոնեական դիրքն օգտագործելով,

3) կյանքի կամ առողջության համար ոչ վտանգավոր բռնություն գործադրելով կամ դա գործադրելու սպառնալիքով,

4) խոշոր չափերով՝

պատժվում են ազատազրկմամբ՝ վեցից տասը տարի ժամկետով՝ գույքի բռնագրավմամբ կամ առանց դրա:

4. Սույն հոդվածի առաջին կամ երկրորդ կամ երրորդ մասով նախատեսված արարքները,

որոնք կատարվել են՝

1) կազմակերպված խմբի կողմից,

2) կյանքի կամ առողջության համար վտանգավոր բռնություն գործադրելով կամ դա գործադրելու սպառնալիքով,

3) առանձնապես խոշոր չափերով՝

պատժվում են ազատազրկմամբ՝ ութից տասներկու տարի ժամկետով՝ գույքի բռնագրավմամբ կամ առանց դրա:

Հոդված 239. Հրազենը կամ ռազմամթերքն անփութորեն պահպանելը

Հրազենը կամ ռազմամթերքն անփութորեն պահպանելը, որը պայմաններ է ստեղծել այդ հրազենը կամ ռազմամթերքն ուրիշի կողմից օգտագործելու համար, ինչպես նաեւ զենքը կամ ռազմամթերքն այլ անձին հանձնելը, եթե դա առաջացրել է ծանր հետեւանքներ՝
պատժվում է ուղղիչ աշխատանքներով՝ առավելագույնը երկու տարի ժամկետով, կամ կալանքով՝ առավելագույնը երեք ամիս ժամկետով, կամ ազատազրկմամբ՝ առավելագույնը երկու տարի ժամկետով:

Հոդված 240. Դյուրավառ կամ այրիչ նյութերի պահպանման, հաշվառման, փոխադրման,

առաքման կամ օգտագործման կանոնները խախտելը

1. Դյուրավառ կամ այրիչ նյութերի պահպանման, հաշվառման, փոխադրման, առաքման կամ օգտագործման կանոնները խախտելը, ինչպես նաեւ նշված նյութերի ապօրինի փոխադրումը կամ առաքումը, եթե դրանք անզգուշությամբ առաջացրել են ծանր հետեւանքներ՝

պատժվում են ուղղիչ աշխատանքներով՝ առավելագույնը երկու տարի ժամկետով, կամ ազատազրկմամբ՝ առավելագույնը երկու տարի ժամկետով:

2. Սույն հոդվածի առաջին մասով նախատեսված արարքների կատարումը, եթե դրանք անզգուշությամբ առաջացրել են մարդու մահ՝

պատժվում են ազատազրկմամբ՝ երեքից յոթ տարի ժամկետով՝ որոշակի գործունեությամբ զբաղվելու կամ որոշակի պաշտոններ զբաղեցնելու իրավունքից զրկելով՝ առավելագույնը երեք տարի ժամկետով կամ առանց դրա:

Հոդված 241. Երկաթուղային, օդային կամ ջրային տրանսպորտի երթեւեկության անվտանգության եւ շահագործման կանոնները խախտելը

1. Երկաթուղային, օդային կամ ջրային տրանսպորտի երթեւեկության անվտանգության եւ շահագործման կանոնները խախտելն այն անձի կողմից, ով, ըստ կատարվող աշխատանքի կամ զբաղեցրած պաշտոնի, պարտավոր էր պահպանել այդ կանոնները, եթե այդ արարքը մարդու առողջությանն անզգուշությամբ պատճառել է ծանր կամ միջին ծանրության վնաս կամ առաջացրել է խոշոր վնաս՝

պատժվում է տուգանքով՝ նվազագույն աշխատավարձի առավելագույնը երկուհարյուրապատիկի չափով, կամ ուղղիչ աշխատանքներով՝ առավելագույնը երկու տարի ժամկետով, կամ ազատազրկմամբ՝ առավելագույնը երկու տարի ժամկետով՝ որոշակի պաշտոններ զբաղեցնելու կամ որոշակի գործունեությամբ զբաղվելու իրավունքից զրկելով՝ առավելագույնը երեք տարի ժամկետով կամ առանց դրա:

2. Նույն արարքը, որն անզգուշությամբ առաջացրել է մարդու մահ՝

պատժվում է ազատազրկմամբ՝ առավելագույնը հինգ տարի ժամկետով:

3. Սույն հոդվածի առաջին մասով նախատեսված արարքը, որն անզգուշությամբ առաջացրել է երկու կամ ավելի մարդու մահ՝

պատժվում է ազատազրկմամբ՝ չորսից տասը տարի ժամկետով:

Հոդված 242. Ճանապարհային երթեւեկության եւ տրանսպորտային միջոցների շահագործման կանոնները խախտելը

1. Ավտոմեքենա կամ մեխանիկական այլ տրանսպորտային միջոց վարող անձի կողմից ճանապարհային երթեւեկության եւ տրանսպորտային միջոցների շահագործման կանոնները խախտելը, որը մարդու առողջությանն անզգուշությամբ պատճառել է ծանր կամ միջին ծանրության վնաս՝

պատժվում է տուգանքով՝ նվազագույն աշխատավարձի առավելագույնը երկուհարյուրապատիկի չափով, կամ ուղղիչ աշխատանքներով՝ առավելագույնը երկու տարի ժամկետով, կամ կալանքով՝ մեկից երեք ամիս ժամկետով, կամ ազատազրկմամբ՝ առավելագույնը երկու տարի ժամկետով՝ որոշակի պաշտոններ զբաղեցնելու կամ որոշակի գործունեությամբ զբաղվելու իրավունքից զրկելով՝ առավելագույնը երեք տարի ժամկետով կամ առանց դրա:

2. Նույն արարքը, որն անզգուշությամբ առաջացրել է մարդու մահ՝

3. Սույն հոդվածի առաջին մասով նախատեսված արարքը, որն անզգուշությամբ առաջացրել է երկու կամ ավելի մարդու մահ՝

4. Սույն հոդվածում մեխանիկական այլ տրանսպորտային միջոցներ են համարվում տրամվայները, տրոլեյբուսները, ինչպես նաեւ տրակտորները եւ ինքնագնաց այլ մեքենաները, մոտոցիկլները եւ մեխանիկական այլ փոխադրամիջոցները:

Հոդված 243. Տրանսպորտային միջոցը հարբած կամ տասնվեց տարին չլրացած անձին հանձնելը

Տրանսպորտային միջոցը հարբած կամ տասնվեց տարին չլրացած անձին հանձնելը, եթե դրա հետեւանքով առաջացել են սույն օրենսգրքի 241-րդ կամ 242-րդ հոդվածներով նախատեսված հետեւանքները՝
պատժվում է տուգանքով՝ նվազագույն աշխատավարձի երկուհարյուրապատիկից չորսհարյուրապատիկի չափով, կամ կալանքով՝ առավելագույնը մեկ ամիս ժամկետով, կամ ուղղիչ աշխատանքներով՝ առավելագույնը մեկ տարի ժամկետով, կամ ազատազրկմամբ՝ առավելագույնը երկու տարի ժամկետով՝ տրանսպորտային միջոց վարելու իրավունքից զրկելով՝ առավելագույնը երեք տարի ժամկետով:

Հոդված 244. Ճանապարհատրանսպորտային պատահարի վայրը թողնելը

Ճանապարհատրանսպորտային պատահարի վայրը թողնելը տրանսպորտային միջոց վարող
եւ ճանապարհային երթեւեկության կամ տրանսպորտային միջոցների շահագործման կանոնները խախտած անձի կողմից՝ սույն օրենսգրքի 242-րդ հոդվածով նախատեսված
հետեւանքների առաջացման դեպքում՝
պատժվում է ուղղիչ աշխատանքներով՝ առավելագույնը երկու տարի ժամկետով, կամ կալանքով՝ առավելագույնը երեք ամիս ժամկետով, կամ ազատազրկմամբ՝ առավելագույնը երկու տարի ժամկետով՝ որոշակի պաշտոններ զբաղեցնելու կամ որոշակի գործունեությամբ զբաղվելու իրավունքից զրկելով՝ առավելագույնը երեք տարի ժամկետով կամ առանց դրա:

Հոդված 245. Տրանսպորտային միջոցներն անորակ վերանորոգելը կամ դրանք տեխնիկական անսարքություններով շահագործման բաց թողնելը

1. Տրանսպորտային միջոցների տեխնիկական վիճակի համար պատասխանատու անձի կողմից տրանսպորտային միջոցները, հաղորդակցության ուղիները, ազդանշանման կամ կապի միջոցները կամ տրանսպորտային այլ սարքավորումներն անորակ վերանորոգելը կամ տեխնիկական անսարքությամբ տրանսպորտային միջոցը շահագործման բաց թողնելը, եթե

այդ արարքը մարդու առողջությանն անզգուշությամբ պատճառել է ծանր կամ միջին ծանրության վնաս կամ առաջացրել է խոշոր վնաս՝
պատժվում է տուգանքով՝ նվազագույն աշխատավարձի երեքհարյուրապատիկից հինգհարյուրապատիկի չափով, կամ ուղղիչ աշխատանքներով՝ առավելագույնը երկու տարի ժամկետով, կամ կալանքով՝ առավելագույնը երեք ամիս ժամկետով, կամ ազատազրկմամբ՝
առավելագույնը երկու տարի ժամկետով՝ որոշակի պաշտոններ զբաղեցնելու կամ որոշակի գործունեությամբ զբաղվելու իրավունքից զրկելով՝ առավելագույնը երեք տարի ժամկետով կամ առանց դրա:

2. Նույն արարքը, որն անզգուշությամբ առաջացրել է մարդու մահ՝

պատժվում է ազատազրկմամբ՝ առավելագույնը հինգ տարի ժամկետով:

3. Սույն հոդվածի առաջին մասով նախատեսված արարքը, որն անզգուշությամբ առաջացրել է երկու կամ ավելի մարդու մահ՝

պատժվում է ազատազրկմամբ՝ չորսից տասը տարի ժամկետով:

Հոդված 246. Տրանսպորտային միջոցները կամ հաղորդակցության ուղիները փչացնելը

1. Տրանսպորտային միջոցները, հաղորդակցության ուղիները, ազդանշանման կամ կապի միջոցները կամ տրանսպորտային այլ սարքավորումները ոչնչացնելը, վնասելը կամ այլ կերպ փչացնելը, տրանսպորտային հաղորդակցություններն արգելափակելը, եթե այդ արարքը մարդու առողջությանն անզգուշությամբ պատճառել է ծանր կամ միջին ծանրության վնաս կամ առաջացրել է խոշոր վնաս՝

պատժվում է տուգանքով՝ նվազագույն աշխատավարձի երեքհարյուրապատիկից հինգհարյուրապատիկի չափով, կամ ազատազրկմամբ՝ առավելագույնը չորս տարի ժամկետով:

2. Նույն արարքը, որն անզգուշությամբ առաջացրել է մարդու մահ՝

պատժվում է ազատազրկմամբ՝ երեքից ութ տարի ժամկետով:

3. Սույն հոդվածի առաջին մասով նախատեսված արարքը, որն անզգուշությամբ առաջացրել է երկու կամ ավելի մարդու մահ՝

պատժվում է ազատազրկմամբ՝ վեցից տասը տարի ժամկետով:

Հոդված 247. Տրանսպորտի անվտանգ աշխատանքն ապահովող կանոնները խախտելը

1. Ուղեւորի, հետիոտնի կամ երթեւեկության այլ մասնակցի կողմից (բացի սույն օրենսգրքի

241-րդ եւ 242-րդ հոդվածներով նշված անձանցից) տրանսպորտի երթեւեկության անվտանգության եւ շահագործման կանոնները խախտելը, եթե այդ արարքը մարդու առողջությանն անզգուշությամբ պատճառել է ծանր կամ միջին ծանրության վնաս կամ առաջացրել է խոշոր վնաս՝

2. Նույն արարքը, որն անզգուշությամբ առաջացրել է մարդու մահ՝

պատժվում է ազատազրկմամբ՝ առավելագույնը հինգ տարի ժամկետով:

3. Սույն հոդվածի առաջին մասով նախատեսված արարքը, որն անզգուշությամբ առաջացրել է երկու կամ ավելի մարդու մահ՝

պատժվում է ազատազրկմամբ՝ չորսից ութ տարի ժամկետով:

Հոդված 248. Մայրուղային խողովակաշարերի շինարարության, շահագործման կամ վերանորոգման ընթացքում անվտանգության կանոնները խախտելը

1. Մայրուղային խողովակաշարերի շինարարության, շահագործման կամ վերանորոգման ընթացքում անվտանգության կանոնները խախտելը, եթե այդ արարքը մարդու առողջությանն անզգուշությամբ պատճառել է ծանր կամ միջին ծանրության վնաս կամ առաջացրել է խոշոր վնաս՝

2. Նույն արարքը, որն անզգուշությամբ առաջացրել է մարդու մահ՝

պատժվում է ազատազրկմամբ՝ առավելագույնը հինգ տարի ժամկետով:

3. Սույն հոդվածի առաջին մասով նախատեսված արարքը, որն անզգուշությամբ առաջացրել է երկու կամ ավելի մարդու մահ՝

պատժվում է ազատազրկմամբ՝ չորսից տասը տարի ժամկետով:

Հոդված 249. Աղետի ենթարկվածներին նավապետի կողմից օգնություն ցույց չտալը

Ծովի կամ ջրային այլ ուղու վրա աղետի ենթարկվող կամ ենթարկված մարդկանց՝ նավապետի կողմից օգնություն ցույց չտալը, եթե այդ օգնությունը կարող էր ցույց տրվել առանց նավի, անձնակազմի կամ ուղեւորների լուրջ վտանգման՝
պատժվում է տուգանքով՝ նվազագույն աշխատավարձի երեքհարյուրապատիկից հինգհարյուրապատիկի չափով, կամ ուղղիչ աշխատանքներով՝ առավելագույնը երկու տարի ժամկետով, կամ ազատազրկմամբ՝ առավելագույնը երկու տարի ժամկետով՝ որոշակի
պաշտոններ զբաղեցնելու կամ որոշակի գործունեությամբ զբաղվելու իրավունքից զրկելով՝
առավելագույնը երեք տարի ժամկետով կամ առանց դրա:

Հոդված 250. Միջազգային թռիչքների կանոնները խախտելը

Սահմանված կարգով թույլատրված երթուղիները, վայրէջքի վայրերը, օդային դարպասները,
թռիչքի բարձրությունը չպահպանելը կամ միջազգային թռիչքների այլ կանոնները խախտելը՝
պատժվում է տուգանքով՝ նվազագույն աշխատավարձի երեքհարյուրապատիկից հինգհարյուրապատիկի չափով, կամ ուղղիչ աշխատանքներով՝ առավելագույնը մեկ տարի ժամկետով, կամ կալանքով՝ մեկից երեք ամիս ժամկետով՝ որոշակի պաշտոններ զբաղեցնելու կամ որոշակի գործունեությամբ զբաղվելու իրավունքից զրկելով՝ առավելագույնը երեք տարի ժամկետով կամ առանց դրա:
ԳԼՈՒԽ 24.
ՀԱՄԱԿԱՐԳՉԱՅԻՆ ՏԵՂԵԿԱՏՎՈՒԹՅԱՆ ԱՆՎՏԱՆԳՈՒԹՅԱՆ ԴԵՄ ՈՒՂՂՎԱԾ ՀԱՆՑԱԳՈՐԾՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԸ

Հոդված 251. Համակարգչային տեղեկատվության համակարգ առանց թույլտվության մուտք գործելը (ներթափանցելը)

1. Համակարգչում, համակարգչային համակարգում, ցանցում կամ մեքենայական կրիչների վրա պահվող եւ օրենքով պահպանվող տեղեկատվության համակարգի որեւէ մաս կամ ամբողջությամբ համակարգ առանց թույլտվության մուտք գործելը (ներթափանցելը), որը կատարվել է պաշտպանիչ համակարգի խախտմամբ եւ անզգուշությամբ առաջացրել է տեղեկատվության փոփոխություն, պատճենահանում, ոչնչացում կամ ուղեփակում (մեկուսացում) կամ համակարգչի, համակարգչային համակարգի կամ ցանցի կամ համակարգչային սարքավորումների շարքից դուրս բերում կամ այլ զգալի վնաս՝

պատժվում է տուգանքով՝ նվազագույն աշխատավարձի երկուհարյուրապատիկից չորսհարյուրապատիկի չափով, կամ ուղղիչ աշխատանքներով՝ վեց ամսից մեկ տարի ժամկետով, կամ ազատազրկմամբ՝ առավելագույնը երկու տարի ժամկետով:

2. Նույն արարքը, որը՝

1) կատարվել է պաշտոնեական դիրքն օգտագործելով,

2) կատարվել է մի խումբ անձանց կողմից նախնական համաձայնությամբ,

3) անզգուշությամբ առաջացրել է ծանր հետեւանքներ՝

պատժվում է տուգանքով՝ նվազագույն աշխատավարձի երեքհարյուրապատիկից հինգհարյուրապատիկի չափով, կամ ուղղիչ աշխատանքներով՝ մեկից երկու տարի ժամկետով, կամ կալանքով՝ մեկից երեք ամիս ժամկետով, կամ ազատազրկմամբ՝ առավելագույնը հինգ տարի ժամկետով:

Հոդված 252. Համակարգչային տեղեկատվությունը փոփոխելը

1. Համակարգչում, համակարգչային համակարգում, ցանցում կամ մեքենայական կրիչների վրա պահվող տեղեկատվությունը փոփոխելը կամ դրանցում սուտ տեղեկատվություն մտցնելը՝ ուրիշի գույքը հափշտակելու հատկանիշների բացակայության դեպքում, կամ խաբեության կամ վստահությունը չարաշահելու ճանապարհով գույքային վնաս պատճառելը,

որն առաջացրել է զգալի վնաս՝
պատժվում է տուգանքով՝ նվազագույն աշխատավարձի երկուհարյուրապատիկից հինգհարյուրապատիկի չափով, կամ ուղղիչ աշխատանքներով՝ առավելագույնը մեկ տարի ժամկետով:

2. Նույն արարքը, որը՝

1) զուգորդվել է համակարգչային համակարգ կամ ցանց առանց թույլտվության մուտք գործելով (ներթափանցելով),

2) կատարվել է պաշտոնեական դիրքն օգտագործելով,

3) կատարվել է մի խումբ անձանց կողմից նախնական համաձայնությամբ,

4) անզգուշությամբ առաջացրել է ծանր հետեւանքներ՝

պատժվում է տուգանքով՝ նվազագույն աշխատավարձի երեքհարյուրապատիկից հինգհարյուրապատիկի չափով, կամ ուղղիչ աշխատանքներով՝ առավելագույնը երկու տարի ժամկետով, կամ կալանքով՝ մեկից երեք ամիս ժամկետով, կամ ազատազրկմամբ՝ առավելագույնը երկու տարի ժամկետով:

Հոդված 253. Համակարգչային սաբոտաժը

1. Համակարգչային տեղեկատվությունը կամ ծրագրերը ոչնչացնելը, ուղեփակելը (մեկուսացնելը) կամ ոչ պիտանի վիճակի բերելը, համակարգչային սարքավորումները շարքից դուրս բերելը կամ համակարգիչը, համակարգչային համակարգը, ցանցը կամ մեքենայական կրիչները վնասելը (նենգադուլը)՝

պատժվում է տուգանքով՝ նվազագույն աշխատավարձի երեքհարյուրապատիկից հինգհարյուրապատիկի չափով, կամ ուղղիչ աշխատանքներով՝ առավելագույնը մեկ տարի
ժամկետով, կամ կալանքով՝ մեկից երեք ամիս ժամկետով, կամ ազատազրկմամբ՝
առավելագույնը երկու տարի ժամկետով:

2. Նույն արարքը, որը՝

1) զուգորդվել է առանց թույլտվության համակարգչային համակարգ կամ ցանց մուտք գործելով (ներթափանցելով),

2) անզգուշությամբ առաջացրել է ծանր հետեւանքներ՝

պատժվում է ուղղիչ աշխատանքներով՝ առավելագույնը երկու տարի ժամկետով, կամ ազատազրկմամբ՝ առավելագույնը չորս տարի ժամկետով:

3. Սույն հոդվածի առաջին կամ երկրորդ մասով նախատեսված արարքները, որոնք դիտավորությամբ առաջացրել են ծանր հետեւանքներ՝

պատժվում են ազատազրկմամբ՝ երեքից վեց տարի ժամկետով:

Հոդված 254. Համակարգչային տեղեկատվությանն ապօրինի տիրանալը

1. Համակարգչում, համակարգչային համակարգում, ցանցում կամ մեքենայական կրիչների վրա պահվող տեղեկատվությունն առանց թույլտվության պատճենահանելը կամ այլ կերպ դրան ապօրինի տիրանալը կամ համակարգչային կապի միջոցների օգտագործմամբ հաղորդվող տեղեկատվությունը որսալը՝

2. Սույն հոդվածի առաջին մասում նշված տեղեկատվությունը հանձնելուն հարկադրելը՝ անձի կամ նրա մերձավորի մասին նշավակող տեղեկություններ հրապարակելու, ինչպես նաեւ այնպիսի տեղեկություններ հրապարակելու սպառնալիքով, որոնք տուժողը ցանկանում է գաղտնի պահել կամ անձի կամ նրա մերձավորի նկատմամբ բռնություն գործադրելու սպառնալիքով կամ անձի, նրա մերձավորի կամ այն անձանց գույքը ոչնչացնելու կամ վնասելու սպառնալիքով, որոնց տնօրինության կամ պաշտպանության տակ են գտնվում այդ տեղեկությունները՝

պատժվում է ուղղիչ աշխատանքներով՝ առավելագույնը երկու տարի ժամկետով, կամ կալանքով՝ մեկից երեք ամիս ժամկետով, կամ ազատազրկմամբ՝ երկուսից հինգ տարի ժամկետով:

3. Սույն հոդվածի առաջին կամ երկրորդ մասով նախատեսված արարքները, որոնք՝

1) զուգորդվել են անձի կամ նրա մերձավորի նկատմամբ բռնություն գործադրելով,

2) կատարվել են մի խումբ անձանց կողմից նախնական համաձայնությամբ,

3) տուժողին պատճառել են զգալի վնաս,

4) կատարվել են առանձնակի արժեք ունեցող տեղեկատվություն ստանալու նպատակով՝

պատժվում են ազատազրկմամբ՝ չորսից տասը տարի ժամկետով:

4. Սույն հոդվածի առաջին կամ երկրորդ կամ երրորդ մասով նախատեսված արարքները,

որոնք՝

1) կատարվել են կազմակերպված խմբի կողմից,

2) զուգորդվել են առողջությանն անզգուշությամբ վնաս պատճառելով կամ առաջացրել են այլ ծանր հետեւանքներ՝

պատժվում են ազատազրկմամբ՝ վեցից տասներկու տարի ժամկետով:

Հոդված 255. Համակարգչային տեղեկատվություն ապօրինի մուտք գործելու

(ներթափանցելու) համար հատուկ միջոցներ պատրաստելը կամ իրացնելը

Պաշտպանված տեղեկատվություն ապօրինի մուտք գործելու (ներթափանցելու) համար հատուկ ծրագրային կամ գործիքային միջոցներ պատրաստելը՝ դրանք իրացնելու նպատակով կամ դրանք իրացնելը՝
պատժվում է տուգանքով՝ նվազագույն աշխատավարձի երեքհարյուրապատիկից հինգհարյուրապատիկի չափով, կամ ուղղիչ աշխատանքներով՝ առավելագույնը մեկ տարի ժամկետով, կամ կալանքով՝ առավելագույնը երկու ամիս ժամկետով, կամ ազատազրկմամբ՝ առավելագույնը երկու տարի ժամկետով:

Հոդված 256. Վնասաբեր ծրագրեր մշակելը, օգտագործելը եւ տարածելը

1. Համակարգչում, համակարգչային համակարգում, ցանցում կամ մեքենայական կրիչների վրա պահվող տեղեկատվությունն առանց թույլտվության ոչնչացնելու, ուղեփակելու (մեկուսացնելու), վերափոխելու կամ պատճենահանելու նպատակով համակարգչային ծրագրեր մշակելը կամ գոյություն ունեցող ծրագրերում փոփոխություններ մտցնելը կամ հատուկ հարուցիչներով ծրագրեր մշակելը, դրանք օգտագործելը կամ այդպիսի ծրագրերով կրիչներ տարածելը՝

պատժվում է տուգանքով՝ նվազագույն աշխատավարձի երեքհարյուրապատիկից հինգհարյուրապատիկի չափով, կամ ուղղիչ աշխատանքներով՝ առավելագույնը մեկ տարի ժամկետով, կամ կալանքով՝ մեկից երեք ամիս ժամկետով, կամ ազատազրկմամբ՝
առավելագույնը երկու տարի ժամկետով եւ տուգանքով՝ նվազագույն աշխատավարձի հարյուրապատիկից երեքհարյուրապատիկի չափով:

2. Նույն արարքները, որոնք՝

1) կատարվել են շահադիտական դրդումներով,

2) կատարվել են մի խումբ անձանց կողմից նախնական համաձայնությամբ,

3) անզգուշությամբ առաջացրել են ծանր հետեւանքներ՝

պատժվում են ազատազրկմամբ՝ երկուսից հինգ տարի ժամկետով:

Հոդված 257. Համակարգչային համակարգը կամ ցանցը շահագործելու կանոնները խախտելը

1. Համակարգիչը, համակարգչային համակարգը կամ ցանցը շահագործելու կանոնները խախտելն այն անձի կողմից, ով այդ համակարգիչ, համակարգչային համակարգ կամ ցանց մուտք գործելու (ներթափանցելու) թույլտվություն ունի, եթե այդ արարքն անզգուշությամբ առաջացրել է օրենքով պահպանվող համակարգչային տեղեկատվության ոչնչացում, ուղեփակում (մեկուսացում), փոփոխում, համակարգչային սարքավորումների աշխատանքների խաթարում կամ առաջացրել է այլ զգալի վնաս՝

պատժվում է որոշակի պաշտոններ զբաղեցնելու կամ որոշակի գործունեությամբ զբաղվելու իրավունքից զրկելով՝ առավելագույնը հինգ տարի ժամկետով, կամ ուղղիչ աշխատանքներով՝ առավելագույնը մեկ տարի ժամկետով:

2. Նույն արարքը, որը կատարվել է առանձնակի արժեք ունեցող տեղեկատվություն պարունակող համակարգչային համակարգի կամ ցանցի շահագործման ընթացքում՝

պատժվում է ազատազրկմամբ՝ առավելագույնը երկու տարի ժամկետով:

3. Սույն հոդվածի առաջին կամ երկրորդ մասով նախատեսված արարքները, որոնք անզգուշությամբ առաջացրել են ծանր հետեւանքներ՝

պատժվում են ազատազրկմամբ՝ երկուսից հինգ տարի ժամկետով:
ԳԼՈՒԽ 25.
ՀԱՍԱՐԱԿԱԿԱՆ ԿԱՐԳԻ ԵՎ ԲԱՐՈՅԱԿԱՆՈՒԹՅԱՆ ԴԵՄ ՈՒՂՂՎԱԾ ՀԱՆՑԱԳՈՐԾՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԸ

Հոդված 258. Խուլիգանությունը

1. Խուլիգանությունը՝ դիտավորությամբ հասարակական կարգը կոպիտ կերպով խախտելը,

որն արտահայտվել է հասարակության նկատմամբ բացահայտ անհարգալից վերաբերմունքով եւ զուգորդվել է անձի նկատմամբ բռնություն գործադրելով կամ դա գործադրելու սպառնալիքով, ինչպես նաեւ ուրիշի գույքը ոչնչացնելով կամ վնասելով՝
պատժվում է ուղղիչ աշխատանքներով՝ առավելագույնը վեց ամիս ժամկետով, կամ
կալանքով՝ մեկից երեք ամիս ժամկետով, կամ ազատազրկմամբ՝ առավելագույնը երկու տարի ժամկետով:

2. Հասարակական կարգը կոպիտ կերպով խախտելը, որը զուգորդվել է բացառիկ ցինիզմով՝

պատժվում է ուղղիչ աշխատանքներով՝ առավելագույնը մեկ տարի ժամկետով, կամ ազատազրկմամբ՝ առավելագույնը երեք տարի ժամկետով:

3. Սույն հոդվածի առաջին կամ երկրորդ մասով նախատեսված արարքը, որը՝

1) կատարվել է մի խումբ անձանց կամ կազմակերպված խմբի կողմից,

2) զուգորդվել է իշխանության ներկայացուցչին կամ հասարակական կարգի պահպանության պարտականություն իրականացնող կամ հասարակական կարգի խախտումը խափանող անձին դիմադրություն ցույց տալով,

3) կատարվել է նախկինում խուլիգանություն կատարած անձի կողմից,

4) զուգորդվել է անձի առողջությանը միջին ծանրության վնաս պատճառելով՝

պատժվում է ուղղիչ աշխատանքներով՝ մեկից երկու տարի ժամկետով, կամ ազատազրկմամբ՝ առավելագույնը հինգ տարի ժամկետով:

4. Սույն հոդվածի առաջին կամ երկրորդ կամ երրորդ մասով նախատեսված արարքը, որը կատարվել է զենքի կամ որպես զենք օգտագործվող առարկաների գործադրմամբ՝

պատժվում է ազատազրկմամբ՝ չորսից յոթ տարի ժամկետով: Հոդված 259. Ահաբեկչության մասին սուտ հաղորդում տալը Նախապատրաստվող ահաբեկչության մասին սուտ հաղորդում տալը՝

Հոդված 260. Վանդալիզմը

Շենքերը կամ այլ կառույցներն անպարկեշտ գրագրություններով կամ պատկերներով պղծելը, հասարակական տրանսպորտում կամ այլ հասարակական վայրերում գույքը վնասելը, եթե բացակայում են առավել ծանր հանցագործության հատկանիշները՝
պատժվում են տուգանքով՝ նվազագույն աշխատավարձի հիսնապատիկից հարյուրապատիկի չափով, կամ ուղղիչ աշխատանքներով՝ վեց ամսից մեկ տարի ժամկետով, կամ կալանքով՝ առավելագույնը երկու ամիս ժամկետով:

Հոդված 261. Պոռնկությամբ զբաղվելուն ներգրավելը

1. Պոռնկությամբ զբաղվելուն ներգրավելը՝ բռնություն գործադրելով կամ դա գործադրելու սպառնալիքով, անձի կախյալ վիճակն օգտագործելու, գույքը ոչնչացնելու կամ վնասելու կամ

դա հափշտակելու սպառնալիքի կամ անձին կամ նրա մերձավորին անվանարկող
տեղեկություններ տարածելու սպառնալիքի կամ խաբեության ճանապարհով՝
պատժվում է տուգանքով՝ նվազագույն աշխատավարձի երկուհարյուրապատիկից չորսհարյուրապատիկի չափով, կամ ուղղիչ աշխատանքներով՝ առավելագույնը մեկ տարի ժամկետով, կամ կալանքով՝ մեկից երեք ամիս ժամկետով, կամ ազատազրկմամբ՝ առավելագույնը երկու տարի ժամկետով:

2. Նույն արարքը, որը կատարվել է՝

1) անչափահասի նկատմամբ,

2) կազմակերպված խմբի կողմից՝

Հոդված 262. Պոռնկությամբ զբաղվելու համար որջեր կազմակերպելը, պահելը կամ կավատությունը

Պոռնկությամբ զբաղվելու համար որջեր կազմակերպելը, պահելը կամ կավատությունը՝
պատժվում է տուգանքով՝ նվազագույն աշխատավարձի երեքհարյուրապատիկից հինգհարյուրապատիկի չափով, կամ ուղղիչ աշխատանքներով՝ առավելագույնը մեկ տարի ժամկետով, կամ կալանքով՝ մեկից երեք ամիս ժամկետով, կամ ազատազրկմամբ՝ առավելագույնը հինգ տարի ժամկետով:

Հոդված 263. Պոռնկագրական նյութեր կամ առարկաներ ապօրինի տարածելը

1. Պոռնկագրական նյութեր կամ առարկաներ, այդ թվում՝ տպագիր հրատարակություններ, կինոյի եւ տեսաֆիլմերի նյութեր, պատկերներ կամ պոռնկագրական բնույթի այլ առարկաներ ապօրինի տարածելը, գովազդելը, իրացնելը, ինչպես նաեւ այդ նպատակով պատրաստելը՝

պատժվում են տուգանքով՝ նվազագույն աշխատավարձի երկուհարյուրապատիկից չորսհարյուրապատիկի չափով, կամ կալանքով՝ առավելագույնը երկու ամիս ժամկետով, կամ ազատազրկմամբ՝ առավելագույնը երկու տարի ժամկետով:

2. Պոռնկագրական բնույթի համակարգչային ծրագրերի, կինոյի կամ տեսաֆիլմերի նյութերի, պատկերների կամ պոռնկագրական բնույթի այլ առարկաների ստեղծմանն անչափահասներին մասնակցելուն հարկադրելը, ինչպես նաեւ համակարգչային համակարգի միջոցով մանկական պոռնոգրաֆիայի ներկայացնելը՝

պատժվում են տուգանքով՝ նվազագույն աշխատավարձի չորսհարյուրապատիկից ութհարյուրապատիկի չափով, կամ կալանքով՝ առավելագույնը երեք ամիս ժամկետով, կամ ազատազրկմամբ՝ առավելագույնը երեք տարի ժամկետով:

3. Նույն արարքը, որը կատարվել է կազմակերպված խմբի կողմից՝

պատժվում է ազատազրկմամբ՝ երկուսից չորս տարի ժամկետով:

Հոդված 264. Պատմության եւ մշակույթի հուշարձաններ ոչնչացնելը կամ վնասելը

1. Պետության պահպանության տակ գտնվող պատմության, մշակույթի հուշարձանները, ինչպես նաեւ պատմական կամ մշակութային առանձնակի արժեք ունեցող առարկաները կամ փաստաթղթերը ոչնչացնելը կամ վնասելը՝

պատժվում է տուգանքով՝ նվազագույն աշխատավարձի երկուհարյուրապատիկից չորսհարյուրապատիկի չափով, կամ ուղղիչ աշխատանքներով՝ առավելագույնը մեկ տարի ժամկետով, կամ կալանքով՝ առավելագույնը երկու ամիս ժամկետով, կամ ազատազրկմամբ՝
առավելագույնը երկու տարի ժամկետով:

2. Նույն արարքները, որոնք կատարվել են առանձնակի արժեք ունեցող օբյեկտների կամ հուշարձանների նկատմամբ՝

պատժվում են տուգանքով՝ նվազագույն աշխատավարձի երեքհարյուրապատիկից հինգհարյուրապատիկի չափով, կամ ուղղիչ աշխատանքներով՝ առավելագույնը երկու տարի ժամկետով, կամ կալանքով՝ մեկից երեք ամիս ժամկետով, կամ ազատազրկմամբ՝ առավելագույնը հինգ տարի ժամկետով:

3. Սույն հոդվածի առաջին մասում նշված արարքները, որոնք կատարվել են անզգուշությամբ

եւ պատճառել են խոշոր վնաս՝
պատժվում են տուգանքով՝ նվազագույն աշխատավարձի հարյուրապատիկից երկուհարյուրապատիկի չափով, կամ ուղղիչ աշխատանքներով՝ առավելագույնը վեց ամիս ժամկետով, կամ կալանքով՝ առավելագույնը երկու ամիս ժամկետով, կամ ազատազրկմամբ՝ առավելագույնը մեկ տարի ժամկետով:

4. Սույն հոդվածի երրորդ մասում նշված արարքները, որոնք կատարվել են առանձնակի արժեք ունեցող օբյեկտների կամ հուշարձանների նկատմամբ կամ պատճառել են առանձնապես խոշոր վնաս՝

պատժվում են տուգանքով՝ նվազագույն աշխատավարձի երկուհարյուրապատիկից չորսհարյուրապատիկի չափով, կամ ուղղիչ աշխատանքներով՝ առավելագույնը մեկ տարի ժամկետով, կամ կալանքով՝ առավելագույնը երկու ամիս ժամկետով, կամ ազատազրկմամբ՝ առավելագույնը երկու տարի ժամկետով:

Հոդված 265. Դիակը կամ թաղման վայրերն անարգանքի ենթարկելը

1. Դիակն անարգանքի ենթարկելը կամ թաղման վայրերը, մահացածներին թաղելու կամ նրանց հիշատակի հետ կապված ծիսակատարությունների համար նախատեսված գերեզմանների վրա եղած շինությունները կամ առարկաները ոչնչացնելը, վնասելը կամ պղծելը՝

պատժվում է տուգանքով՝ նվազագույն աշխատավարձի երեքհարյուրապատիկից հինգհարյուրապատիկի չափով, կամ ուղղիչ աշխատանքներով՝ առավելագույնը մեկ տարի ժամկետով, կամ կալանքով՝ առավելագույնը երկու ամիս ժամկետով:

2. Նույն արարքները, որոնք կատարվել են՝

1) մի խումբ անձանց կողմից նախնական համաձայնությամբ կամ կազմակերպված խմբի կողմից,

2) ազգային, ռասայական կամ կրոնական ատելության կամ թշնամանքի շարժառիթով,

3) գերեզմաններում գտնվող կամ դրանց վրա եղած առարկաները հափշտակելով՝

պատժվում են ուղղիչ աշխատանքներով՝ առավելագույնը երկու տարի ժամկետով, կամ կալանքով՝ մեկից երեք ամիս ժամկետով, կամ ազատազրկմամբ՝ առավելագույնը երեք տարի ժամկետով:
ԳԼՈՒԽ 26.
ԲՆԱԿՉՈՒԹՅԱՆ ԱՌՈՂՋՈՒԹՅԱՆ ԴԵՄ ՈՒՂՂՎԱԾ ՀԱՆՑԱԳՈՐԾՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԸ

Հոդված 266. Թմրամիջոցների կամ հոգեներգործուն նյութերի ապօրինի շրջանառությունը դրանք իրացնելու նպատակով

1. Իրացնելու նպատակով թմրամիջոցներ կամ հոգեներգործուն նյութեր ապօրինի

պատրաստելը, վերամշակելը, ձեռք բերելը, պահելը, փոխադրելը կամ առաքելը կամ դրանք ապօրինի իրացնելը՝
պատժվում է ազատազրկմամբ՝ երեքից յոթ տարի ժամկետով:

2. Նույն արարքները, որոնք կատարվել են՝

1) մի խումբ անձանց կողմից,

2) խոշոր չափերով,

3) ազատազրկման կամ կալանքի ձեւով պատիժը կրելու վայրերում կամ կալանավորվածներին պահելու վայրերում,

4) ուսումնադաստիարակչական հաստատություններում՝

պատժվում են ազատազրկմամբ՝ հինգից տասը տարի ժամկետով՝ գույքի բռնագրավմամբ կամ առանց դրա:

3. Սույն հոդվածի առաջին կամ երկրորդ մասով նախատեսված արարքները, որոնք կատարվել են՝

1) կազմակերպված խմբի կողմից,

2) առանձնապես խոշոր չափերով՝

պատժվում են ազատազրկմամբ՝ յոթից տասնհինգ տարի ժամկետով՝ գույքի բռնագրավմամբ կամ առանց դրա:

4. Սույն գլխում թմրամիջոցների կամ հոգեներգործուն նյութերի խոշոր եւ առանձնապես խոշոր չափերը սահմանում է Հայաստանի Հանրապետության առողջապահության ոլորտի պետական կառավարման իրավասու մարմինը:

5. Թմրամիջոցների կամ հոգեներգործուն նյութերի ապօրինի շրջանառությունը մանր չափերով չի հանգեցնում քրեական պատասխանատվության:

6. Թմրամիջոցներ կամ հոգեներգործուն նյութեր կամովին հանձնող անձն ազատվում է թմրամիջոցներ կամ հոգեներգործուն նյութեր պատրաստելու, վերամշակելու, ձեռք բերելու, պահելու, փոխադրելու կամ առաքելու կամ դրանք ապօրինի իրացնելու համար նախատեսված քրեական պատասխանատվությունից:

Հոդված 267. Թմրամիջոցներ կամ հոգեներգործուն նյութեր արտադրելու, ձեռք բերելու,

պահելու, հաշվառելու, բաց թողնելու, փոխադրելու կամ առաքելու կանոնները խախտելը

1. Թմրամիջոցներ կամ հոգեներգործուն նյութեր արտադրելու, ձեռք բերելու, պահելու, հաշվառելու, բաց թողնելու, փոխադրելու կամ առաքելու կանոնները խախտելն այն անձի կողմից, ում վրա դրված է եղել այդ կանոնների պահպանության պարտականությունը, եթե դրա հետեւանքով տեղի է ունեցել նշված նյութերի հափշտակություն կամ ապօրինի շրջանառություն՝

պատժվում է տուգանքով՝ նվազագույն աշխատավարձի երկուհարյուրապատիկից հինգհարյուրապատիկի չափով, կամ ազատազրկմամբ՝ առավելագույնը երեք տարի ժամկետով՝ որոշակի պաշտոններ զբաղեցնելու կամ որոշակի գործունեությամբ զբաղվելու իրավունքից զրկելով՝ առավելագույնը երեք տարի ժամկետով:

2. Սույն հոդվածի առաջին մասով նախատեսված արարքը, որը կատարվել է խոշոր չափերով`

պատժվում է տուգանքով՝ նվազագույն աշխատավարձի հինգհարյուրապատիկից ութհարյուրապատիկի չափով, կամ ազատազրկմամբ՝ երկուսից չորս տարի ժամկետով՝ որոշակի պաշտոններ զբաղեցնելու կամ որոշակի գործունեությամբ զբաղվելու իրավունքից զրկելով՝ առավելագույնը երեք տարի ժամկետով:

3. Սույն հոդվածի առաջին մասով նախատեսված արարքը, որը կատարվել է առանձնապես խոշոր չափերով`

պատժվում է ազատազրկմամբ՝ երեքից հինգ տարի ժամկետով՝ որոշակի պաշտոններ զբաղեցնելու կամ որոշակի գործունեությամբ զբաղվելու իրավունքից զրկելով՝ առավելագույնը երեք տարի ժամկետով:

Հոդված 268. Թմրամիջոցների կամ հոգեներգործուն նյութերի ապօրինի շրջանառությունն առանց դրանք իրացնելու նպատակի

1. Առանց իրացնելու նպատակի թմրամիջոցներ կամ հոգեներգործուն նյութեր ապօրինի պատրաստելը, վերամշակելը, ձեռք բերելը, պահելը, փոխադրելը կամ առաքելը՝

պատժվում է կալանքով՝ առավելագույնը երկու ամիս ժամկետով, կամ ազատազրկմամբ՝
առավելագույնը մեկ տարի ժամկետով:

2. Նույն արարքները, որոնք կատարվել են խոշոր չափերով՝

պատժվում են ազատազրկմամբ՝ առավելագույնը երեք տարի ժամկետով:

3. Նույն արարքները, որոնք կատարվել են առանձնապես խոշոր չափերով՝

պատժվում են ազատազրկմամբ՝ երկուսից վեց տարի ժամկետով:

Հոդված 269. Թմրամիջոցներ կամ հոգեներգործուն նյութեր հափշտակելը կամ շորթելը

1. Թմրամիջոցներ կամ հոգեներգործուն նյութեր հափշտակելը կամ շորթելը՝

պատժվում է ազատազրկմամբ՝ երեքից յոթ տարի ժամկետով:

2. Նույն արարքները, որոնք կատարվել են՝

1) մի խումբ անձանց կողմից նախնական համաձայնությամբ,

2) պաշտոնեական դիրքն օգտագործելով,

3) կյանքի կամ առողջության համար ոչ վտանգավոր բռնություն գործադրելով կամ դա գործադրելու սպառնալիքով,

4) խոշոր չափերով՝

պատժվում են ազատազրկմամբ՝ վեցից տասը տարի ժամկետով՝ գույքի բռնագրավմամբ կամ առանց դրա:

3. Սույն հոդվածի առաջին կամ երկրորդ մասով նախատեսված արարքները, որոնք կատարվել են՝

1) կազմակերպված խմբի կողմից,

2) առանձնապես խոշոր չափերով,

3) կյանքի կամ առողջության համար վտանգավոր բռնություն գործադրելով կամ դա գործադրելու սպառնալիքով՝

պատժվում են ազատազրկմամբ՝ ութից տասնհինգ տարի ժամկետով՝ գույքի բռնագրավմամբ կամ առանց դրա:

Հոդված 270. Թմրամիջոցներ կամ հոգեներգործուն նյութեր ապօրինի հանձնելը կամ դրանք ստանալու իրավունք տվող դեղատոմսեր կամ այլ փաստաթղթեր կեղծելը

Թմրամիջոցներ կամ հոգեներգործուն նյութեր ապօրինի հանձնելը կամ դրանք ստանալու իրավունք տվող դեղատոմսեր կամ այլ փաստաթղթեր կեղծելը՝
պատժվում է ազատազրկմամբ՝ առավելագույնը երկու տարի ժամկետով՝ որոշակի պաշտոններ զբաղեցնելու կամ որոշակի գործունեությամբ զբաղվելու իրավունքից զրկելով՝ առավելագույնը երեք տարի ժամկետով կամ առանց դրա:

Հոդված 271. Թմրամիջոցներ գործածելը

1. Առանց բժշկի թույլտվության թմրամիջոցներ գործածելը՝

2. Թմրամիջոցներ հանձնողն ազատվում է քրեական պատասխանատվությունից:

Հոդված 272. Թմրամիջոցների կամ հոգեներգործուն նյութերի գործածմանը հակելը կամ ներգրավելը

1. Թմրամիջոցների կամ հոգեներգործուն նյութերի գործածմանը հակելը կամ ներգրավելը՝

պատժվում է ուղղիչ աշխատանքներով՝ առավելագույնը երկու տարի ժամկետով, կամ կալանքով՝ առավելագույնը երեք ամիս ժամկետով, կամ ազատազրկմամբ՝ առավելագույնը երեք տարի ժամկետով:

2. Թմրամիջոցների կամ հոգեներգործուն նյութերի գործածմանը հակելը կամ ներգրավելը,

որը կատարվել է՝

1) անչափահասի նկատմամբ,

2) երկու կամ ավելի անձանց նկատմամբ,

3) խաբեությամբ,

4) բռնություն գործադրելով կամ դա գործադրելու սպառնալիքով՝

պատժվում է ազատազրկմամբ՝ երեքից ութ տարի ժամկետով:

3. Նույն արարքը, որն անզգուշությամբ առաջացրել է տուժողի մահ կամ նրա առողջությանը պատճառել է ծանր վնաս՝

պատժվում է ազատազրկմամբ՝ վեցից տասներկու տարի ժամկետով:

Հոդված 273. Մշակումն արգելված թմրանյութեր, հոգեներգործուն, խիստ ներգործող կամ թունավոր նյութեր պարունակող բույսեր ապօրինի ցանելը կամ աճեցնելը

1. Մշակումն արգելված թմրանյութեր, հոգեներգործուն, խիստ ներգործող կամ թունավոր նյութեր պարունակող բույսեր ապօրինի ցանելը կամ աճեցնելը խոշոր չափերով՝

պատժվում է տուգանքով՝ նվազագույն աշխատավարձի երեքհարյուրապատիկից հինգհարյուրապատիկի չափով, կամ կալանքով՝ մեկից երեք ամիս ժամկետով, կամ ազատազրկմամբ՝ առավելագույնը երկու տարի ժամկետով:

2. Նույն արարքները, որոնք կատարվել են՝

1) մի խումբ անձանց կողմից նախնական համաձայնությամբ,

2) կազմակերպված խմբի կողմից,

3) առանձնապես խոշոր չափերով՝

պատժվում են ազատազրկմամբ՝ երեքից ութ տարի ժամկետով:

Հոդված 274. Թմրամիջոցներ կամ հոգեներգործուն նյութեր գործածելու համար որջեր կազմակերպելը կամ պահելը

1. Թմրամիջոցներ կամ հոգեներգործուն նյութեր գործածելու համար որջեր կազմակերպելը կամ պահելը՝

պատժվում է ազատազրկմամբ՝ առավելագույնը չորս տարի ժամկետով:

2. Նույն արարքները, որոնք կատարվել են՝

1) կազմակերպված խմբի կողմից,

2) պաշտոնեական դիրքն օգտագործելով,

3) ուսումնադաստիարակչական հաստատություններում՝

պատժվում են ազատազրկմամբ՝ երեքից յոթ տարի ժամկետով:

Հոդված 275. Խիստ ներգործող կամ թունավոր նյութերի ապօրինի շրջանառությունը դրանք իրացնելու նպատակով

1. Իրացնելու նպատակով թմրամիջոցներ կամ հոգեներգործուն նյութեր չհամարվող խիստ ներգործող կամ թունավոր նյութեր ապօրինի պատրաստելը, վերամշակելը, ձեռք բերելը, պահելը, փոխադրելը, առաքելը կամ դրանք ապօրինի իրացնելը՝

պատժվում է ազատազրկմամբ՝ առավելագույնը երեք տարի ժամկետով:

2. Նույն արարքները, որոնք կատարվել են՝

1) մի խումբ անձանց կողմից նախնական համաձայնությամբ,

2) խոշոր չափերով՝

պատժվում են ազատազրկմամբ՝ երկուսից հինգ տարի ժամկետով:

3. Սույն հոդվածի առաջին կամ երկրորդ մասով նախատեսված արարքները, որոնք կատարվել են՝

1) կազմակերպված խմբի կողմից,

2) առանձնապես խոշոր չափերով՝

պատժվում են ազատազրկմամբ՝ չորսից ութ տարի ժամկետով:

4. Խիստ ներգործող կամ թունավոր նյութերը կամովին հանձնող անձն ազատվում է խիստ ներգործող կամ թունավոր նյութեր ապօրինի պատրաստելու, վերամշակելու, ձեռք բերելու, պահելու, փոխադրելու, առաքելու կամ դրանք ապօրինի իրացնելու համար նախատեսված քրեական պատասխանատվությունից:

Հոդված 276. Խիստ ներգործող կամ թունավոր նյութեր արտադրելու, ձեռք բերելու, պահելու,

հաշվառելու, բաց թողնելու, փոխադրելու կամ առաքելու կանոնները խախտելը

Խիստ ներգործող կամ թունավոր նյութեր արտադրելու, ձեռք բերելու, պահելու, հաշվառելու, բաց թողնելու, փոխադրելու կամ առաքելու կանոնները խախտելը, եթե դա առաջացրել է դրանց հափշտակում կամ պատճառել է այլ էական վնաս՝
պատժվում է տուգանքով՝ նվազագույն աշխատավարձի առավելագույնը երեքհարյուրապատիկի չափով, կամ ուղղիչ աշխատանքներով՝ առավելագույնը երկու տարի ժամկետով, կամ ազատազրկմամբ՝ առավելագույնը երկու տարի ժամկետով՝ որոշակի պաշտոններ զբաղեցնելու կամ որոշակի գործունեությամբ զբաղվելու իրավունքից զրկելով՝ առավելագույնը երեք տարի ժամկետով:

Հոդված 277. Սանիտարահակահամաճարակային կանոնները խախտելը

1. Սանիտարահակահամաճարակային կանոնները խախտելը, որն անզգուշությամբ առաջացրել է մարդկանց զանգվածային հիվանդացում կամ թունավորում՝

պատժվում է տուգանքով՝ նվազագույն աշխատավարձի առավելագույնը երկուհարյուրապատիկի չափով, կամ որոշակի պաշտոններ զբաղեցնելու կամ որոշակի գործունեությամբ զբաղվելու իրավունքից զրկելով՝ առավելագույնը երեք տարի ժամկետով, կամ ուղղիչ աշխատանքներով՝ առավելագույնը երկու տարի ժամկետով, կամ ազատազրկմամբ՝ առավելագույնը երեք տարի ժամկետով:

2. Նույն արարքը, որն անզգուշությամբ ծանր վնաս է պատճառել մարդու առողջությանը կամ առաջացրել է մարդու մահ՝

պատժվում է ազատազրկմամբ՝ առավելագույնը հինգ տարի ժամկետով:

Հոդված 278. Մարդկանց կյանքի կամ առողջության համար վտանգավոր հանգամանքների վերաբերյալ տեղեկություն թաքցնելը

1. Մարդկանց կյանքի կամ առողջության համար վտանգ ստեղծող դեպքերի, իրադարձությունների, փաստերի կամ երեւույթների վերաբերյալ տեղեկություն թաքցնելը կամ աղավաղելը, որը կատարվել է բնակչությանն այդպիսի տեղեկությամբ ապահովելու պարտականություն ունեցող անձի կողմից՝

պատժվում է տուգանքով՝ նվազագույն աշխատավարձի երկուհարյուրապատիկից չորսհարյուրապատիկի չափով, կամ ազատազրկմամբ՝ առավելագույնը երկու տարի ժամկետով՝ որոշակի պաշտոններ զբաղեցնելու կամ որոշակի գործունեությամբ զբաղվելու իրավունքից զրկելով՝ առավելագույնը երեք տարի ժամկետով կամ առանց դրա:

2. Նույն արարքները, որոնք՝

1) կատարվել են պաշտոնեական դիրքն օգտագործելով,

2) անզգուշությամբ վնաս են պատճառել մարդու առողջությանը կամ առաջացրել են մարդու մահ կամ այլ ծանր հետեւանքներ՝

պատժվում են տուգանքով՝ նվազագույն աշխատավարձի երեքհարյուրապատիկից հինգհարյուրապատիկի չափով, կամ ազատազրկմամբ՝ երկուսից վեց տարի ժամկետով՝ որոշակի պաշտոններ զբաղեցնելու կամ որոշակի գործունեությամբ զբաղվելու իրավունքից զրկելով՝ մինչեւ երեք տարի ժամկետով կամ առանց դրա:

Հոդված 279. Անվտանգության պահանջներին չհամապատասխանող ապրանքներ թողարկելը կամ վաճառելը, աշխատանքներ կատարելը կամ ծառայություններ մատուցելը

1. Սպառողների կյանքի կամ առողջության անվտանգության պահանջներին չհամապատասխանող ապրանքներ թողարկելը կամ իրացնելը, աշխատանքներ կամ ծառայություններ մատուցելը կամ նշված ապրանքների, աշխատանքների կամ ծառայությունների՝ անվտանգության պահանջներին համապատասխանությունը հավաստող պաշտոնական փաստաթղթերն ապօրինի հանձնելը կամ օգտագործելը, եթե այդ արարքներն անզգուշությամբ վնաս են պատճառել մարդու առողջությանը՝

պատժվում է տուգանքով՝ նվազագույն աշխատավարձի երկուհարյուրապատիկից չորսհարյուրապատիկի չափով, կամ ուղղիչ աշխատանքներով՝ առավելագույնը մեկ տարի ժամկետով, կամ ազատազրկմամբ՝ առավելագույնը երկու տարի ժամկետով՝ որոշակի պաշտոններ զբաղեցնելու կամ որոշակի գործունեությամբ զբաղվելու իրավունքից զրկելով՝ առավելագույնը երեք տարի ժամկետով կամ առանց դրա:

2. Նույն արարքները, որոնք՝

1) կատարվել են մանկահասակների համար նախատեսված ապրանքների, աշխատանքների կամ ծառայությունների կապակցությամբ,

2) անզգուշությամբ վնաս են պատճառել երկու կամ ավելի անձանց առողջությանը,

3) անզգուշությամբ առաջացրել են մարդու մահ՝

պատժվում են տուգանքով՝ նվազագույն աշխատավարձի երեքհարյուրապատիկից հինգհարյուրապատիկի չափով, կամ ուղղիչ աշխատանքներով՝ առավելագույնը երկու տարի ժամկետով, կամ ազատազրկմամբ՝ առավելագույնը հինգ տարի ժամկետով՝ որոշակի պաշտոններ զբաղեցնելու կամ որոշակի գործունեությամբ զբաղվելու իրավունքից զրկելով՝ առավելագույնը երեք տարի ժամկետով կամ առանց դրա:

3. Սույն հոդվածի առաջին կամ երկրորդ մասով նախատեսված արարքները, որոնք անզգուշությամբ առաջացրել են երկու կամ ավելի անձանց մահ՝

պատժվում են ազատազրկմամբ՝ չորսից տասը տարի ժամկետով՝ որոշակի պաշտոններ զբաղեցնելու կամ որոշակի գործունեությամբ զբաղվելու իրավունքից զրկելով՝ առավելագույնը երեք տարի ժամկետով կամ առանց դրա:

Հոդված 280. Մասնավոր բժշկական կամ դեղագործական գործունեությամբ ապօրինաբար զբաղվելը, կեղծ դեղեր պատրաստելը կամ իրացնելը

1. Առանց գրանցման կամ հատուկ թույլտվության (լիցենզիա) մասնավոր բժշկական կամ դեղագործական գործունեությամբ զբաղվելը, եթե դա անզգուշությամբ վնաս է պատճառել մարդու առողջությանը՝

պատժվում է տուգանքով՝ նվազագույն աշխատավարձի առավելագույնը երեքհարյուրապատիկի չափով, կամ ուղղիչ աշխատանքներով՝ առավելագույնը երկու տարի ժամկետով, կամ ազատազրկմամբ՝ առավելագույնը երեք տարի ժամկետով:

2. Կեղծ դեղեր պատրաստելը կամ իրացնելը՝

պատժվում է ազատազրկմամբ՝ առավելագույնը երեք տարի ժամկետով:

3. Նույն արարքները, որոնք անզգուշությամբ առաջացրել են մարդու մահ՝

պատժվում են ազատազրկմամբ՝ առավելագույնը հինգ տարի ժամկետով:
ԲԱԺԻՆ 10. ՇՐՋԱԿԱ ՄԻՋԱՎԱՅՐԻ ԱՆՎՏԱՆԳՈՒԹՅԱՆ ԴԵՄ ՈՒՂՂՎԱԾ ՀԱՆՑԱԳՈՐԾՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ
ԳԼՈՒԽ 27.
ՇՐՋԱԿԱ ՄԻՋԱՎԱՅՐԻ ԱՆՎՏԱՆԳՈՒԹՅԱՆ ԴԵՄ ՈՒՂՂՎԱԾ ՀԱՆՑԱԳՈՐԾՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԸ

Հոդված 281. Աշխատանքներ իրականացնելիս շրջակա միջավայրի պահպանության կանոնները խախտելը

Արդյունաբերական, գյուղատնտեսական, գիտական եւ այլ օբյեկտները նախագծելու, տեղաբաշխելու, կառուցելու, վերակառուցելու, վերանորոգելու, շահագործման հանձնելու կամ շահագործելու, շահագործումից հանելու ընթացքում շրջակա միջավայրի պահպանության կանոնները խախտելն այն անձի կողմից, ով պատասխանատու է դրանց պահպանության համար, եթե այդ արարքն անզգուշությամբ առաջացրել է շրջակա միջավայրի ռադիոակտիվ, քիմիական եւ կենսաբանական աղտոտվածության էական փոփոխություն, մարդու մահ, մարդկանց զանգվածային հիվանդություններ, կենդանիների զանգվածային ոչնչացում կամ այլ ծանր հետեւանքներ՝
պատժվում է ազատազրկմամբ՝ առավելագույնը հինգ տարի ժամկետով՝ որոշակի պաշտոններ զբաղեցնելու կամ որոշակի գործունեությամբ զբաղվելու իրավունքից զրկելով՝ առավելագույնը երեք տարի ժամկետով կամ առանց դրա:

Հոդված 282. Շրջակա միջավայրի աղտոտման վերաբերյալ տեղեկություններ թաքցնելը կամ դրանք դիտավորյալ աղավաղելը

1. Պաշտոնատար անձի կողմից բնակչությունից մարդկանց կյանքի եւ առողջության համար վտանգավոր ռադիոակտիվ, քիմիական, մանրէաբանական կամ այլ կենսաբանական նյութերով շրջակա միջավայրի աղտոտման վերաբերյալ այլ վտանգավոր տեղեկություններ թաքցնելը կամ այդպիսի աղտոտման վերաբերյալ դիտավորությամբ ակնհայտ կեղծ տեղեկություններ հաղորդելը՝

2. Նույն արարքը, որն անզգուշությամբ պատճառել է մարդու մահ, մարդկանց զանգվածային հիվանդություններ, կենդանիների զանգվածային ոչնչացում կամ այլ ծանր հետեւանքներ՝

Հոդված 283. Շրջակա միջավայրի աղտոտման հետեւանքները վերացնելու միջոցներ չձեռնարկելը

Շրջակա միջավայրի աղտոտման ենթարկված վայրերում ապաակտիվացնող կամ վերականգնողական այլ միջոցներ իրականացնելուց խուսափելը կամ այլ միջոցները ոչ պատշաճ իրականացնելն այն անձի կողմից, ով պարտավոր էր ձեռնարկել այդ միջոցառումները, եթե անզգուշությամբ առաջացրել են մարդու մահ, մարդկանց զանգվածային հիվանդացում, կենդանիների զանգվածային ոչնչացում կամ այլ ծանր հետեւանքներ՝
պատժվում է կալանքով՝ մեկից երեք ամիս ժամկետով, կամ ազատազրկմամբ՝ երկուսից վեց տարի ժամկետով՝ որոշակի պաշտոններ զբաղեցնելու կամ որոշակի գործունեությամբ զբաղվելու իրավունքից զրկելով՝ առավելագույնը երեք տարի ժամկետով:

Հոդված 284. Վտանգավոր քիմիական եւ կենսաբանական նյութերի ու թափոնների հետ վարվելու անվտանգության կանոնները խախտելը

1. Արգելված վտանգավոր քիմիական եւ կենսաբանական նյութեր կամ թափոններ արտադրելը, դրանք օգտագործելու, պահպանելու, տեղափոխելու, ոչնչացնելու կամ դրանց գործածության անվտանգության կամ այլ կանոնները խախտելը, եթե դա մարդու առողջությանը կամ շրջակա միջավայրին էական վնաս պատճառելու վտանգ է ստեղծել՝

պատժվում է տուգանքով՝ նվազագույն աշխատավարձի երկուհարյուրապատիկից հինգհարյուրապատիկի չափով, կամ ուղղիչ աշխատանքներով՝ առավելագույնը երկու տարի ժամկետով, կամ ազատազրկմամբ՝ առավելագույնը երկու տարի ժամկետով՝ որոշակի պաշտոններ զբաղեցնելու կամ որոշակի գործունեությամբ զբաղվելու իրավունքից զրկելով՝ առավելագույնը երեք տարի ժամկետով կամ առանց դրա:

2. Նույն արարքը, որը՝

1) անզգուշությամբ առաջացրել է շրջակա միջավայրի աղտոտում, թունավորում կամ վարակ,

կենդանիների զանգվածային ոչնչացում, վնաս է պատճառել մարդու առողջությանը,

2) կատարվել է էկոլոգիական աղետի գոտում կամ արտակարգ էկոլոգիական դրության գոտում՝

3. Սույն հոդվածի առաջին կամ երկրորդ մասով նախատեսված արարքները, որոնք անզգուշությամբ առաջացրել են մարդկանց զանգվածային հիվանդություններ կամ մահ՝

պատժվում են ազատազրկմամբ՝ երեքից յոթ տարի ժամկետով՝ որոշակի պաշտոններ զբաղեցնելու կամ որոշակի գործունեությամբ զբաղվելու իրավունքից զրկելով՝ առավելագույնը երեք տարի ժամկետով կամ առանց դրա:

4. Սույն հոդվածով նախատեսված արարքները, որոնք դիտավորությամբ առաջացրել են սույն հոդվածի առաջին կամ երկրորդ կամ երրորդ մասով նախատեսված հետեւանքները՝

պատժվում են ազատազրկմամբ՝ վեցից տասներկու տարի ժամկետով՝ որոշակի պաշտոններ զբաղեցնելու կամ որոշակի գործունեությամբ զբաղվելու իրավունքից զրկելով՝ առավելագույնը երեք տարի ժամկետով:

Հոդված 285. Վտանգավոր քիմիական կամ կենսաբանական այլ ազդակների կամ թունավոր նյութերի հետ վարվելու ընթացքում անվտանգության կանոնները խախտելը

1. Վտանգավոր քիմիական կամ կենսաբանական այլ ազդակների կամ թունավոր նյութերի

հետ վարվելու ընթացքում անվտանգության կանոնները խախտելը, եթե դա անզգուշությամբ մարդու առողջությանը վնաս է պատճառել, առաջացրել է համաճարակներ կամ անասնահամաճարակներ կամ այլ ծանր հետեւանքներ՝
պատժվում է ազատազրկմամբ՝ առավելագույնը երեք տարի ժամկետով՝ որոշակի պաշտոններ զբաղեցնելու կամ որոշակի գործունեությամբ զբաղվելու իրավունքից զրկելով՝ առավելագույնը երեք տարի ժամկետով կամ առանց դրա:

2. Նույն արարքը, որն անզգուշությամբ առաջացրել է մարդու մահ կամ կենդանիների զանգվածային ոչնչացում՝

Հոդված 286. Անասնաբուժական կանոնները եւ բույսերի հիվանդությունների ու վնասատուների դեմ պայքարելու համար հաստատված կանոնները խախտելը

1. Անասնաբուժական կանոնները խախտելը, որն անզգուշությամբ առաջացրել է համաճարակներ կամ անասնահամաճարակներ կամ այլ ծանր հետեւանքներ՝

պատժվում է ուղղիչ աշխատանքներով՝ առավելագույնը երկու տարի ժամկետով, կամ ազատազրկմամբ՝ առավելագույնը երեք տարի ժամկետով՝ որոշակի պաշտոններ զբաղեցնելու կամ որոշակի գործունեությամբ զբաղվելու իրավունքից զրկելով՝ առավելագույնը երեք տարի ժամկետով կամ առանց դրա:

2. Բույսերի հիվանդությունների եւ վնասատուների դեմ պայքարելու համար սահմանված կանոնները խախտելը, որն անզգուշությամբ առաջացրել է ծանր հետեւանքներ՝

պատժվում է ուղղիչ աշխատանքներով՝ առավելագույնը մեկ տարի ժամկետով, կամ ազատազրկմամբ՝ առավելագույնը երկու տարի ժամկետով՝ որոշակի պաշտոններ զբաղեցնելու կամ որոշակի գործունեությամբ զբաղվելու իրավունքից զրկելով՝ առավելագույնը երեք տարի ժամկետով կամ առանց դրա:

3. Սույն հոդվածով նախատեսված արարքները, որոնք դիտավորությամբ առաջացրել են սույն հոդվածի առաջին կամ երկրորդ մասով նախատեսված հետեւանքները՝

Հոդված 287. Ջրերն աղտոտելը

1. Մակերեսային կամ ստորերկրյա ջրերը, խմելու ջրամատակարարման աղբյուրներն աղտոտելը, աղբոտելը, խցանելը, սպառելը կամ դրանց բնական հատկությունները կամ որակական բաղադրությունն այլ կերպ փոփոխելը, եթե այդ արարքները դիտավորությամբ կամ անզգուշությամբ կենդանական կամ բուսական աշխարհին, ձկնային պաշարներին, անտառային կամ գյուղացիական տնտեսությանն էական վնաս են պատճառել՝

պատժվում է տուգանքով՝ նվազագույն աշխատավարձի հինգհարյուրապատիկից ութհարյուրապատիկի չափով, կամ որոշակի պաշտոններ զբաղեցնելու կամ որոշակի գործունեությամբ զբաղվելու իրավունքից զրկելով՝ առավելագույնը հինգ տարի ժամկետով, կամ ուղղիչ աշխատանքներով՝ առավելագույնը մեկ տարի ժամկետով, կամ կալանքով՝ առավելագույնը երկու ամիս ժամկետով:

2. Նույն արարքները, որոնք՝

1) անզգուշությամբ վնաս են պատճառել մարդկանց առողջությանը,

2) առաջացրել են կենդանիների զանգվածային ոչնչացում,

3) կատարվել են բնության հատուկ պահպանվող տարածքում կամ էկոլոգիական աղետի կամ արտակարգ էկոլոգիական դրության գոտում՝

պատժվում են տուգանքով՝ նվազագույն աշխատավարձի վեցհարյուրապատիկից հազարապատիկի չափով, կամ ուղղիչ աշխատանքներով՝ մեկից երկու տարի ժամկետով, կամ ազատազրկմամբ՝ առավելագույնը երեք տարի ժամկետով՝ որոշակի պաշտոններ
զբաղեցնելու կամ որոշակի գործունեությամբ զբաղվելու իրավունքից զրկելով՝
առավելագույնը երեք տարի ժամկետով կամ առանց դրա:

3. Սույն հոդվածի առաջին կամ երկրորդ մասով նախատեսված արարքները, որոնք անզգուշությամբ առաջացրել են մարդու մահ՝

պատժվում են ազատազրկմամբ՝ երկուսից հինգ տարի ժամկետով՝ որոշակի պաշտոններ զբաղեցնելու կամ որոշակի գործունեությամբ զբաղվելու իրավունքից զրկելով՝ առավելագույնը երեք տարի ժամկետով կամ առանց դրա:

Հոդված 288. Ծովային միջավայրն աղտոտելը

1. Ցամաքում գտնվող աղբյուրներից, տրանսպորտային միջոցներից կամ ծովում կառուցված արհեստական շինություններից մարդու առողջության կամ ծովի բնական պաշարների համար վտանգավոր կամ ծովային միջավայրի օրինաչափ օգտագործմանը խոչընդոտող նյութերը կամ հումքն արտանետելու կամ թաղելու կանոնները խախտելու հետեւանքով ծովային միջավայրն աղտոտելը, որը դիտավորությամբ կամ անզգուշությամբ էական վնաս է պատճառել կենդանական աշխարհին, ձկնային պաշարներին, շրջակա միջավայրին կամ օրենքով պաշտպանվող այլ շահերին՝

պատժվում է տուգանքով՝ նվազագույն աշխատավարձի երկուհարյուրապատիկից հինգհարյուրապատիկի չափով, կամ որոշակի պաշտոններ զբաղեցնելու կամ որոշակի գործունեությամբ զբաղվելու իրավունքից զրկելով՝ առավելագույնը հինգ տարի ժամկետով, կամ ուղղիչ աշխատանքներով՝ առավելագույնը երկու տարի ժամկետով, կամ կալանքով՝ առավելագույնը երկու ամիս ժամկետով:

2. Նույն արարքները, որոնք անզգուշությամբ վնաս են պատճառել մարդու առողջությանը՝

պատժվում են ազատազրկմամբ՝ առավելագույնը երեք տարի ժամկետով եւ տուգանքով՝ նվազագույն աշխատավարձի հիսնապատիկից հարյուրապատիկի չափով՝ որոշակի պաշտոններ զբաղեցնելու կամ որոշակի գործունեությամբ զբաղվելու իրավունքից զրկելով՝ առավելագույնը երեք տարի ժամկետով կամ առանց դրա:

պատժվում են ազատազրկմամբ՝ երկուսից հինգ տարի ժամկետով:

Հոդված 289. Մթնոլորտային օդն աղտոտելը

1. Սահմանված նորմատիվների գերազանցմամբ արտանետումներով կամ սարքավորումների, կառույցների կամ այլ օբյեկտների շահագործման կանոնները խախտելու հետեւանքով օդն աղտոտելը կամ դրա բնական հատկություններն այլ ձեւով փոփոխելը, եթե

այդ արարքները դիտավորությամբ կամ անզգուշությամբ էական վնաս են պատճառել գյուղատնտեսական հանդակներին, շինություններին, մշակութային արժեքներին, կենդանական եւ բուսական աշխարհին, հողերին կամ ջրերին՝
պատժվում է տուգանքով՝ նվազագույն աշխատավարձի հինգհարյուրապատիկից յոթհարյուրապատիկի չափով, կամ որոշակի պաշտոններ զբաղեցնելու կամ որոշակի
գործունեությամբ զբաղվելու իրավունքից զրկելով՝ առավելագույնը հինգ տարի ժամկետով, կամ ուղղիչ աշխատանքներով՝ առավելագույնը մեկ տարի ժամկետով, կամ կալանքով՝ առավելագույնը երկու ամիս ժամկետով:

2. Նույն արարքները, որոնք անզգուշությամբ վնաս են պատճառել մարդու առողջությանը՝

Հոդված 290. Հողը փչացնելը

1. Տնտեսական կամ այլ գործունեության վնասակար արտադրանքով հողը թունավորելը, աղտոտելը կամ այլ կերպ փչացնելը, որը կատարվել է թունաքիմիկատների, պարարտանյութերի, բույսերի աճի խթանիչների կամ այլ վտանգավոր քիմիական կամ կենսաբանական նյութեր պահելու, օգտագործելու եւ փոխադրելու, ինչպես նաեւ հողը հանելու, տեղափոխելու, պահպանելու եւ օգտագործելու կանոնները խախտելով, որը դիտավորությամբ կամ անզգուշությամբ էական վնաս է պատճառել շրջակա միջավայրին՝

պատժվում է տուգանքով՝ նվազագույն աշխատավարձի երկուհարյուրապատիկից հինգհարյուրապատիկի չափով, կամ որոշակի պաշտոններ զբաղեցնելու կամ որոշակի գործունեությամբ զբաղվելու իրավունքից զրկելով՝ առավելագույնը երեք տարի ժամկետով, կամ ուղղիչ աշխատանքներով՝ առավելագույնը մեկ տարի ժամկետով:

2. Նույն արարքները, որոնք կատարվել են էկոլոգիական աղետի կամ արտակարգ էկոլոգիական դրության գոտում կամ անզգուշությամբ վնաս են պատճառել մարդու առողջությանը՝

Հոդված 291. Ընդերքի պահպանման եւ օգտագործման կանոնները խախտելը

1. Լեռնաարդյունահանող կազմակերպությունների կամ օգտակար հանածոների արդյունահանման հետ չկապված ստորգետնյա շինությունների նախագծման, տեղաբաշխման, շինարարության, շահագործման հանձնելու եւ շահագործման ընթացքում ընդերքի պահպանման եւ օգտագործման կանոնները խախտելը, ինչպես նաեւ օգտակար հանածոների հանքավայրերի մակերեսներն ինքնակամ կառուցապատելը, եթե այդ արարքներն անզգուշությամբ էական վնաս են պատճառել՝

պատժվում են տուգանքով՝ նվազագույն աշխատավարձի երկուհարյուրապատիկից հինգհարյուրապատիկի չափով, կամ որոշակի պաշտոններ զբաղեցնելու կամ որոշակի գործունեությամբ զբաղվելու իրավունքից զրկելով՝ առավելագույնը երեք տարի ժամկետով, կամ ուղղիչ աշխատանքներով՝ առավելագույնը երկու տարի ժամկետով:

2. Ընդերքի օգտագործման եւ պահպանության կանոնների խախտմամբ կամ համապատասխան նախագծերի շեղումներով կամ առանց պայմանագրի ընդերքի օգտագործումը, որն էական վնաս է պատճառել մարդու առողջությանը, շրջակա միջավայրին, ընդերքին, դրանում պարփակված օգտակար հանածոներին, շենքերին կամ շինություններին`

պատժվում է տուգանքով՝ նվազագույն աշխատավարձի յոթհարյուրապատիկից հազարապատիկի չափով, կամ ազատազրկմամբ` առավելագույնը մեկ տարի ժամկետով՝ որոշակի պաշտոններ զբաղեցնելու կամ որոշակի գործունեությամբ զբաղվելուց զրկելով` առավելագույնը հինգ տարի ժամկետով կամ առանց դրա:

Հոդված 292. Ջրային կենդանիներ եւ բույսեր ապօրինի արդյունահանելը

1. Ձկներ կամ ջրային այլ կենդանիներ կամ արդյունագործական ջրային բույսեր ապօրինի արդյունահանելը, եթե այդ արարքները՝

1) խոշոր վնաս են պատճառել,

2) կատարվել են դրանց զանգվածային ոչնչացման եղանակների օգտագործմամբ,

3) կատարվել են ձվադրման վայրերում կամ միգրացիայի ուղիներում կամ ձվադրման ընթացքում՝

պատժվում են տուգանքով՝ նվազագույն աշխատավարձի հինգհարյուրապատիկից յոթհարյուրապատիկի չափով, կամ ուղղիչ աշխատանքներով՝ առավելագույնը երկու տարի ժամկետով, կամ կալանքով՝ երկուսից երեք ամիս ժամկետով:

2. Սույն հոդվածի առաջին մասով նախատեսված արարքները, որոնք կատարվել են՝

1) պաշտոնեական դիրքն օգտագործելով,

2) մի խումբ անձանց կողմից նախնական համաձայնությամբ՝

պատժվում են տուգանքով՝ նվազագույն աշխատավարձի վեցհարյուրապատիկից հազարապատիկի չափով, կամ ազատազրկմամբ՝ առավելագույնը երկու տարի ժամկետով՝ որոշակի պաշտոններ զբաղեցնելու կամ որոշակի գործունեությամբ զբաղվելու իրավունքից զրկելով՝ առավելագույնը երեք տարի ժամկետով կամ առանց դրա, կամ ուղղիչ աշխատանքներով՝ մեկից երկու տարի ժամկետով:

Հոդված 293. Ձկնային պաշարների պահպանության կանոնները խախտելը

Փայտեղենի լաստառաքումը, կամուրջների, ամբարտակների շինարարությունը, փայտեղենի կամ անտառային այլ արտադրանքի փոխադրումը, պայթեցման կամ այլ աշխատանքների իրականացումը, ինչպես նաեւ ջրամբարող (ջրահավաք) շինությունների եւ պոմպային մեխանիզմների շահագործումը՝ ձկնային պաշարների պահպանության կանոնների խախտմամբ, եթե այդ գործողությունները դիտավորությամբ կամ անզգուշությամբ առաջացրել են ձկների կամ ջրային այլ կենդանիների զանգվածային ոչնչացում, կերային պաշարների էական չափերի ոչնչացում կամ այլ ծանր հետեւանքներ՝
պատժվում է տուգանքով՝ նվազագույն աշխատավարձի երեքհարյուրապատիկից վեցհարյուրապատիկի չափով, կամ որոշակի պաշտոններ զբաղեցնելու կամ որոշակի գործունեությամբ զբաղվելու իրավունքից զրկելով՝ առավելագույնը երեք տարի ժամկետով, կամ ուղղիչ աշխատանքներով՝ առավելագույնը երկու տարի ժամկետով:

Հոդված 294. Ապօրինի որսը

1. Ապօրինի որսը, որը՝

1) պատճառել է խոշոր վնաս,

2) կատարվել է մեխանիկական տրանսպորտային միջոցի կամ օդանավի, պայթուցիկ նյութերի, գազերի կամ թռչունների եւ գազանների զանգվածային վնասման այլ եղանակներով,

3) կատարվել է այնպիսի թռչունների եւ վայրի կենդանիների նկատմամբ, որոնց որսն ամբողջովին արգելված է,

4) կատարվել է բնության հատուկ պահպանվող տարածքներում՝

պատժվում է տուգանքով՝ նվազագույն աշխատավարձի հարյուրապատիկից չորսհարյուրապատիկի չափով, կամ ուղղիչ աշխատանքներով՝ առավելագույնը երկու տարի ժամկետով, կամ կալանքով՝ երկուսից երեք ամիս ժամկետով:

2. Նույն արարքները, որոնք կատարվել են՝

1) պաշտոնեական դիրքն օգտագործելով,

2) մի խումբ անձանց կողմից նախնական համաձայնությամբ՝

պատժվում են տուգանքով՝ նվազագույն աշխատավարձի երեքհարյուրապատիկից հինգհարյուրապատիկի չափով, կամ ազատազրկմամբ՝ առավելագույնը երկու տարի ժամկետով՝ որոշակի պաշտոններ զբաղեցնելու կամ որոշակի գործունեությամբ զբաղվելու իրավունքից զրկելով՝ առավելագույնը երեք տարի ժամկետով կամ առանց դրա:

Հոդված 295. Հայաստանի Հանրապետության Կարմիր գրքում գրանցված օրգանիզմների բնակության անհետացող կամ հազվագյուտ վայրերի ոչնչացումը

Հայաստանի Հանրապետության Կարմիր գրքում գրանցված օրգանիզմների բնակության անհետացող կամ հազվագյուտ վայրերը ոչնչացնելը, որը դիտավորությամբ կամ անզգուշությամբ առաջացրել է այդ օրգանիզմների ամբողջական պոպուլյացիաների բնաջնջում (մահ)՝
պատժվում է ուղղիչ աշխատանքներով՝ առավելագույնը երկու տարի ժամկետով, կամ ազատազրկմամբ՝ առավելագույնը երեք տարի ժամկետով:

Հոդված 296. Ծառերի, թփերի եւ բուսածածկի ապօրինի հատումը

1. Ապօրինի անտառահատումը, անտառային ֆոնդի մեջ չմտնող կամ հատումն արգելված ծառերը, թփերը, պետական սեփականություն համարվող բուսածածկը մինչեւ աճի դադարեցման աստիճանը վնասելը, եթե այդ գործողությունները խոշոր վնաս են պատճառել՝

պատժվում են տուգանքով՝ նվազագույն աշխատավարձի երկուհարյուրապատիկից չորսհարյուրապատիկի չափով, կամ որոշակի պաշտոններ զբաղեցնելու կամ որոշակի գործունեությամբ զբաղվելու իրավունքից զրկելով՝ առավելագույնը երեք տարի ժամկետով, կամ ուղղիչ աշխատանքներով՝ վեց ամսից մեկ տարի ժամկետով, կամ կալանքով՝ առավելագույնը երկու ամիս ժամկետով:

2. Նույն արարքները, որոնք կատարվել են`

1) պաշտոնեական դիրքն օգտագործելով,

2) բնության հատուկ պահպանվող տարածքներում՝

պատժվում են տուգանքով՝ նվազագույն աշխատավարձի երեքհարյուրապատիկից հինգհարյուրապատիկի չափով, կամ ուղղիչ աշխատանքներով՝ մեկից երկու տարի ժամկետով, կամ կալանքով՝ առավելագույնը երեք ամիս ժամկետով՝ որոշակի պաշտոններ զբաղեցնելու կամ որոշակի գործունեությամբ զբաղվելու իրավունքից զրկելով՝ առավելագույնը երեք տարի ժամկետով կամ առանց դրա:

Հոդված 297. Անտառներ ոչնչացնելը կամ վնասելը

1. Անտառներ, ինչպես նաեւ անտառային ֆոնդի մեջ չմտնող տնկարկներ ոչնչացնելը կամ վնասելը, որը կատարվել է կրակի, պայթուցիկ նյութերի կամ առավել վտանգի այլ աղբյուրի

հետ անզգույշ վերաբերմունքի արդյունքում, եւ եթե այդ գործողությունները խոշոր վնաս են
պատճառել՝
պատժվում է տուգանքով՝ նվազագույն աշխատավարձի երեքհարյուրապատիկից հինգհարյուրապատիկի չափով, կամ ուղղիչ աշխատանքներով՝ առավելագույնը երկու տարի ժամկետով, կամ ազատազրկմամբ՝ առավելագույնը երկու տարի ժամկետով:

2. Անտառներ, ինչպես նաեւ անտառային ֆոնդի մեջ չմտնող տնկարկներ ոչնչացնելը կամ վնասելը, որը կատարվել է հրդեհման կամ հանրավտանգ այլ եղանակով՝

պատժվում է ազատազրկմամբ՝ երեքից ութ տարի ժամկետով:

Հոդված 298. Բնության հատուկ պահպանվող տարածքների ռեժիմը խախտելը

Արգելոցների, արգելավայրերի, ազգային պարկերի, բնության հուշարձանների եւ պետության կողմից հատուկ պահպանվող բնական այլ տարածքների կամ օբյեկտների ռեժիմը խախտելը, որը դիտավորությամբ կամ անզգուշությամբ առաջացրել է էական վնաս՝
պատժվում է տուգանքով՝ նվազագույն աշխատավարձի երկուհարյուրապատիկից հինգհարյուրապատիկի չափով, կամ որոշակի պաշտոններ զբաղեցնելու կամ որոշակի գործունեությամբ զբաղվելու իրավունքից զրկելով՝ առավելագույնը երեք տարի ժամկետով, կամ ուղղիչ աշխատանքներով՝ առավելագույնը երկու տարի ժամկետով:
ԲԱԺԻՆ 11. ՊԵՏԱԿԱՆ ԻՇԽԱՆՈՒԹՅԱՆ ԴԵՄ ՈՒՂՂՎԱԾ ՀԱՆՑԱԳՈՐԾՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ ԳԼՈՒԽ 28.
ՍԱՀՄԱՆԱԴՐԱԿԱՆ ԿԱՐԳԻ ՀԻՄՈՒՆՔՆԵՐԻ ԵՎ ՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ԱՆՎՏԱՆԳՈՒԹՅԱՆ ԴԵՄ
ՈՒՂՂՎԱԾ ՀԱՆՑԱԳՈՐԾՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԸ

Հոդված 299. Պետական դավաճանությունը

1. Պետական դավաճանությունը՝ թշնամու կողմն անցնելը, լրտեսությունը, օտարերկրյա պետությանը կամ օտարերկրյա կազմակերպությանը կամ դրանց ներկայացուցիչներին պետական գաղտնիք հանձնելը կամ թշնամական գործունեություն իրականացնելու համար

այլ օգնություն ցույց տալը, որը կատարել է Հայաստանի Հանրապետության քաղաքացին՝ ի
վնաս Հայաստանի Հանրապետության ինքնիշխանության, տարածքային անձեռնմխելիության կամ արտաքին անվտանգության՝
պատժվում է ազատազրկմամբ՝ տասից տասնհինգ տարի ժամկետով՝ գույքի բռնագրավմամբ կամ առանց դրա:

2. Սույն հոդվածով, ինչպես նաեւ սույն օրենսգրքի 302-րդ հոդվածով նախատեսված հանցանքներ կատարած անձն ազատվում է քրեական պատասխանատվությունից, եթե նա, իշխանության մարմիններին կամովին հայտնելով կամ այլ ձեւով, օժանդակել է հետագա վնասը կանխելուն, եւ եթե նրա գործողություններն այլ հանցակազմ չեն պարունակում:

Հոդված 300. Պետական իշխանությունը յուրացնելը

1. Պետական իշխանությունը յուրացնելը՝ Հայաստանի Հանրապետության

Սահմանադրության խախտմամբ պետական իշխանությունը բռնությամբ զավթելուն կամ դա
բռնությամբ պահելուն, ինչպես նաեւ Հայաստանի Հանրապետության սահմանադրական կարգը բռնությամբ տապալելուն կամ Հայաստանի Հանրապետության տարածքային ամբողջականությունը բռնությամբ խախտելուն ուղղված գործողությունները՝
պատժվում են ազատազրկմամբ՝ տասից տասնհինգ տարի ժամկետով:

2. Սույն հոդվածում նշված գործողությունների մասին իշխանության մարմիններին կամովին հայտնած անձն ազատվում է քրեական պատասխանատվությունից, եթե հայտնելու արդյունքում ձեռնարկված միջոցառումների շնորհիվ դրանց իրականացումը կանխվել է:

Հոդված 301. Հայաստանի Հանրապետության սահմանադրական կարգը բռնությամբ փոփոխելուն ուղղված հրապարակային կոչերը

Պետական իշխանությունը բռնությամբ զավթելուն, Հայաստանի Հանրապետության սահմանադրական կարգը բռնությամբ փոփոխելուն ուղղված հրապարակային կոչերը՝
պատժվում են տուգանքով՝ նվազագույն աշխատավարձի երեքհարյուրապատիկից հինգհարյուրապատիկի չափով, կամ կալանքով՝ երկուսից երեք ամիս ժամկետով, կամ ազատազրկմամբ՝ առավելագույնը երեք տարի ժամկետով:

Հոդված 302. Լրտեսությունը

Օտարերկրյա պետությանը, օտարերկրյա կազմակերպությանը կամ դրանց ներկայացուցիչներին պետական գաղտնիք պարունակող տեղեկություններ հանձնելը կամ
հանձնելու նպատակով դրանք հավաքելը, հափշտակելը կամ պահելը, ինչպես նաեւ օտարերկրյա հետախուզության առաջադրանքով այլ տեղեկություններ հանձնելը կամ դրանք հավաքելը Հայաստանի Հանրապետության ինքնիշխանությանը, տարածքային անձեռնմխելիությանը կամ արտաքին անվտանգությանն ի վնաս օգտագործելու համար, եթե
այդ գործողությունները կատարվել են օտարերկրյա քաղաքացու կամ քաղաքացիություն չունեցող անձի կողմից՝
պատժվում են ազատազրկմամբ՝ ութից տասնհինգ տարի ժամկետով:

Հոդված 303. Դիվերսիան

Պետությունը թուլացնելու նպատակով պայթյուններ, հրկիզումներ կամ այլ գործողություններ կատարելը՝ ուղղված մարդկանց զանգվածային ոչնչացմանը, նրանց առողջությանը վնաս պատճառելուն, կազմակերպությունների, կառույցների, հաղորդակցության ճանապարհների կամ միջոցների, կապի միջոցների կամ այլ գույքի ավերմանը կամ վնասմանը, կամ զանգվածային թունավորումներին կամ համաճարակների կամ անասնահամաճարակների տարածմանը՝
պատժվում է ազատազրկմամբ՝ տասից տասնհինգ տարի ժամկետով:

Հոդված 304. Վնասարարությունը

Այն գործողությունը կամ անգործությունը, որը պետությունը թուլացնելու նպատակով ուղղված է արդյունաբերության, տրանսպորտի, գյուղատնտեսության, դրամական համակարգի, առեւտրի կամ տնտեսության այլ ճյուղերի, ինչպես նաեւ կազմակերպությունների կամ պետական մարմինների գործունեության քայքայմանը, եթե այդ արարքը կատարվել է կազմակերպություններն օգտագործելու կամ դրանց բնականոն աշխատանքին խոչընդոտելու միջոցով՝
պատժվում է ազատազրկմամբ՝ ութից տասնհինգ տարի ժամկետով՝ գույքի բռնագրավմամբ կամ առանց դրա:

Հոդված 305. Պետական, քաղաքական կամ հասարակական գործչի սպանությունը

Պետական, քաղաքական կամ հասարակական գործչի սպանությունը, որը կատարվել է նրա նշված գործունեությունը դադարեցնելու նպատակով՝
պատժվում է ազատազրկմամբ՝ տասից տասնհինգ տարի ժամկետով, կամ ցմահ ազատազրկմամբ:

Հոդված 306. Պետական գաղտնիք հրապարակելը

1. Պետական գաղտնիք պարունակող տեղեկություններ դիտավորությամբ հրապարակելն այն անձի կողմից, ով պետական գաղտնիքի հետ ծանոթանալու իրավունք ուներ, եւ ում դա վստահված է եղել կամ հայտնի է դարձել ծառայության բերմամբ, եթե բացակայում են պետական դավաճանության հատկանիշները՝

պատժվում է կալանքով՝ երկուսից երեք ամիս ժամկետով, կամ ազատազրկմամբ՝ առավելագույնը չորս տարի ժամկետով՝ որոշակի պաշտոններ զբաղեցնելու կամ որոշակի գործունեությամբ զբաղվելու իրավունքից զրկելով՝ առավելագույնը երեք տարի ժամկետով:

2. Պետական գաղտնիքն անզգուշությամբ հրապարակելը՝

պատժվում է կալանքով՝ առավելագույնը երկու ամիս ժամկետով, կամ ազատազրկմամբ՝ առավելագույնը երկու տարի ժամկետով՝ որոշակի պաշտոններ զբաղեցնելու կամ որոշակի գործունեությամբ զբաղվելու իրավունքից զրկելով՝ առավելագույնը երեք տարի ժամկետով:

3. Սույն հոդվածի առաջին կամ երկրորդ մասով նախատեսված արարքը, որն անզգուշությամբ առաջացրել է ծանր հետեւանքներ՝

պատժվում է ազատազրկմամբ՝ երեքից յոթ տարի ժամկետով՝ որոշակի պաշտոններ զբաղեցնելու կամ որոշակի գործունեությամբ զբաղվելու իրավունքից զրկելով՝ առավելագույնը երեք տարի ժամկետով:

Հոդված 307. Պետական գաղտնիք պարունակող փաստաթղթերի կամ համակարգչային տեղեկատվության հետ վարվելու կանոնները խախտելը

1. Պետական գաղտնիք պարունակող փաստաթղթերի կամ համակարգչային տեղեկատվության, ինչպես նաեւ պետական գաղտնիքի մասին տեղեկություններ

պարունակող այլ առարկաների հետ վարվելու կանոնները խախտելն այն անձի կողմից, ով պարտավոր էր պահպանել այդ կանոնները, եթե դա անզգուշությամբ առաջացրել է այդ փաստաթղթերի կամ առարկաների կամ համակարգչային տեղեկատվության կորուստ՝
պատժվում է ուղղիչ աշխատանքներով՝ առավելագույնը մեկ տարի ժամկետով, կամ կալանքով՝ առավելագույնը երկու ամիս ժամկետով, կամ ազատազրկմամբ՝ առավելագույնը մեկ տարի ժամկետով՝ որոշակի պաշտոններ զբաղեցնելու կամ որոշակի գործունեությամբ զբաղվելու իրավունքից զրկելով՝ առավելագույնը երկու տարի ժամկետով կամ առանց դրա:

2. Նույն արարքը, որն անզգուշությամբ առաջացրել է ծանր հետեւանքներ՝

պատժվում է ուղղիչ աշխատանքներով՝ առավելագույնը երկու տարի ժամկետով, կամ կալանքով՝ երկուսից երեք ամիս ժամկետով, կամ ազատազրկմամբ՝ առավելագույնը երեք տարի ժամկետով՝ որոշակի պաշտոններ զբաղեցնելու կամ որոշակի գործունեությամբ զբաղվելու իրավունքից զրկելով՝ առավելագույնը երեք տարի ժամկետով:
ԳԼՈՒԽ 29.
ՊԵՏԱԿԱՆ ԾԱՌԱՅՈՒԹՅԱՆ ԴԵՄ ՈՒՂՂՎԱԾ ՀԱՆՑԱԳՈՐԾՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԸ

Հոդված 308. Պաշտոնեական լիազորությունները չարաշահելը

1. Պաշտոնատար անձի կողմից իր պաշտոնեական դիրքը ծառայության շահերին հակառակ օգտագործելը կամ ծառայողական պարտականությունները չկատարելը՝ շահադիտական, անձնական այլ շահագրգռվածությունից կամ խմբային շահերից ելնելով, որն էական վնաս է պատճառել անձանց, կազմակերպությունների իրավունքներին ու օրինական շահերին, հասարակության կամ պետության օրինական շահերին (գույքային վնասի դեպքում՝ հանցագործության պահին սահմանված նվազագույն աշխատավարձի հինգհարյուրապատիկի չափը գերազանցող գումարը կամ դրա արժեքը)՝

պատժվում է տուգանքով՝ նվազագույն աշխատավարձի երկուհարյուրապատիկից երեքհարյուրապատիկի չափով, կամ որոշակի պաշտոններ զբաղեցնելու կամ որոշակի գործունեությամբ զբաղվելու իրավունքից զրկելով՝ առավելագույնը հինգ տարի ժամկետով, կամ կալանքով՝ երկուսից երեք ամիս ժամկետով, կամ ազատազրկմամբ՝ առավելագույնը չորս տարի ժամկետով:

2. Նույն արարքը, որն անզգուշությամբ առաջացրել է ծանր հետեւանքներ՝

3. Սույն գլխում պաշտոնատար անձինք են՝

1) մշտապես, ժամանակավորապես կամ առանձին լիազորությամբ իշխանության ներկայացուցչի գործառույթներ իրականացնող անձինք.

2) պետական մարմիններում, տեղական ինքնակառավարման մարմիններում, դրանց կազմակերպություններում, ինչպես նաեւ Հայաստանի Հանրապետության զինված ուժերում, Հայաստանի Հանրապետության այլ զորքերում եւ զինվորական միավորումներում մշտապես, ժամանակավորապես կամ առանձին լիազորությամբ կազմակերպական-տնօրինչական, վարչատնտեսական գործառույթներ իրականացնող անձինք:

Հոդված 309. Պաշտոնեական լիազորություններն անցնելը

1. Պաշտոնատար անձի կողմից դիտավորությամբ այնպիսի գործողություններ կատարելը, որոնք ակնհայտորեն դուրս են եկել նրա լիազորությունների շրջանակից եւ էական վնաս են պատճառել անձանց, կազմակերպությունների իրավունքներին ու օրինական շահերին, հասարակության կամ պետության օրինական շահերին (գույքային վնասի դեպքում՝

հանցագործության պահին սահմանված նվազագույն աշխատավարձի հինգհարյուրապատիկի չափը գերազանցող գումարը կամ դրա արժեքը)՝
պատժվում է տուգանքով՝ նվազագույն աշխատավարձի երեքհարյուրապատիկից հինգհարյուրապատիկի չափով, կամ որոշակի պաշտոններ զբաղեցնելու կամ որոշակի գործունեությամբ զբաղվելու իրավունքից զրկելով՝ առավելագույնը հինգ տարի ժամկետով, կամ կալանքով՝ երկուսից երեք ամիս ժամկետով, կամ ազատազրկմամբ՝ առավելագույնը չորս տարի ժամկետով:

2. Նույն արարքը, որը զուգորդվել է բռնություն, զենք կամ հատուկ միջոցներ գործադրելով՝

3. Նույն արարքը, որն անզգուշությամբ առաջացրել է ծանր հետեւանքներ՝

Հոդված 310. Ձեռնարկատիրական գործունեությանն ապօրինի մասնակցելը

Պաշտոնատար անձի կողմից, օրենքով սահմանված արգելքին հակառակ, ձեռնարկատիրական գործունեություն իրականացնող կազմակերպություն հիմնադրելը կամ անձամբ կամ վստահված անձի միջոցով այդպիսի կազմակերպության կառավարմանը մասնակցելը, եթե այդ արարքները կապված են այդպիսի կազմակերպությանն արտոնություններ եւ առավելություններ տրամադրելու կամ այլ ձեւով հովանավորելու հետ՝
պատժվում է որոշակի պաշտոններ զբաղեցնելու կամ որոշակի գործունեությամբ զբաղվելու իրավունքից զրկելով՝ առավելագույնը հինգ տարի ժամկետով եւ տուգանքով՝ նվազագույն աշխատավարձի երկուհարյուրապատիկից չորսհարյուրապատիկի չափով, կամ կալանքով՝ մեկից երեք ամիս ժամկետով, կամ ազատազրկմամբ՝ առավելագույնը երկու տարի ժամկետով:

Հոդված 311. Կաշառք ստանալը

1. Պաշտոնատար անձի կողմից անձամբ կամ միջնորդի միջոցով դրամի, գույքի, գույքի նկատմամբ իրավունքի, արժեթղթերի կամ գույքային այլ օգուտի ձեւով կաշառք ստանալը, կաշառք տվողի կամ նրա ներկայացրած անձի օգտին պաշտոնատար անձի կողմից իր լիազորությունների շրջանակում որեւէ գործողություն կատարելու կամ չկատարելու կամ իր պաշտոնեական դիրքն օգտագործելով այդպիսի գործողություն կատարելուն կամ

չկատարելուն նպաստելու կամ ծառայության գծով հովանավորչության կամ թողտվության համար՝
պատժվում է տուգանքով՝ նվազագույն աշխատավարձի երեքհարյուրապատիկից հինգհարյուրապատիկի չափով, կամ ազատազրկմամբ՝ առավելագույնը հինգ տարի ժամկետով՝ որոշակի պաշտոններ զբաղեցնելու կամ որոշակի գործունեությամբ զբաղվելու իրավունքից զրկելով՝ առավելագույնը երեք տարի ժամկետով:

2. Պաշտոնատար անձի կողմից կաշառք ստանալը՝ կաշառք տվողի կամ նրա ներկայացրած անձի օգտին ակնհայտ ապօրինի գործողության կամ անգործության համար՝

3. Նույն արարքը, որը կատարվել է՝

1) շորթմամբ,

2) մի խումբ անձանց կողմից նախնական համաձայնությամբ,

3) խոշոր չափերով,

4) կրկին անգամ՝

պատժվում է ազատազրկմամբ՝ չորսից տասը տարի ժամկետով՝ գույքի բռնագրավմամբ կամ առանց դրա:

4. Սույն հոդվածի առաջին կամ երկրորդ կամ երրորդ մասով նախատեսված արարքները,

որոնք կատարվել են՝

1) կազմակերպված խմբի կողմից,

2) առանձնապես խոշոր չափերով,

3) դատավորի կողմից՝

պատժվում են ազատազրկմամբ՝ յոթից տասներկու տարի ժամկետով՝ գույքի բռնագրավմամբ կամ առանց դրա:

5. Հանցագործություն չի համարվում պաշտոնատար անձի կողմից, առանց նախնական պայմանավորվածության, որպես նվեր գույք, գույքի նկատմամբ իրավունք կամ գույքային այլ օգուտ ստանալը՝ իր լիազորությունների մեջ մտնող, արդեն կատարված գործողության (անգործության) համար, եթե նվերի արժեքը չի գերազանցում նվազագույն աշխատավարձի հնգապատիկը:

Սույն գլխում խոշոր չափ է համարվում հանցագործության պահին սահմանված նվազագույն աշխատավարձի երկուհարյուրապատիկից հազարապատիկը չգերազանցող գումարը (արժեքը):
Սույն գլխում առանձնապես խոշոր չափ է համարվում հանցագործության պահին սահմանված նվազագույն աշխատավարձի հազարապատիկը գերազանցող գումարը (արժեքը):

Հոդված 312. Կաշառք տալը

1. Պաշտոնատար անձին անձամբ կամ միջնորդի միջոցով դրամի, գույքի, գույքի նկատմամբ իրավունքի, արժեթղթերի կամ գույքային այլ օգուտի ձեւով կաշառք տալը, իր կամ իր ներկայացրած անձանց օգտին պաշտոնատար անձի կողմից իր լիազորությունների շրջանակում որեւէ գործողություն կատարելու կամ չկատարելու կամ պաշտոնատար անձի կողմից իր պաշտոնեական դիրքն օգտագործելով այդպիսի գործողություն կատարելուն կամ չկատարելուն նպաստելու կամ ծառայության գծով հովանավորչության կամ թողտվության համար՝

պատժվում է տուգանքով՝ նվազագույն աշխատավարձի հարյուրապատիկից երկուհարյուրապատիկի չափով, կամ ուղղիչ աշխատանքներով՝ մեկից երկու տարի ժամկետով, կամ կալանքով՝ մեկից երեք ամիս ժամկետով, կամ ազատազրկմամբ՝ առավելագույնը երեք տարի ժամկետով:

2. Կաշառք տալը, որը կատարվել է խոշոր չափերով՝

պատժվում է տուգանքով՝ նվազագույն աշխատավարձի երկուհարյուրապատիկից չորսհարյուրապատիկի չափով, կամ ազատազրկմամբ՝ երկուսից հինգ տարի ժամկետով:

3. Կաշառք տալը, որը կատարվել է՝

1) առանձնապես խոշոր չափերով,

2) կազմակերպված խմբի կողմից՝

պատժվում է տուգանքով՝ նվազագույն աշխատավարձի երեքհարյուրապատիկից հինգհարյուրապատիկի չափով, կամ ազատազրկմամբ՝ երեքից յոթ տարի ժամկետով:

4. Կաշառք տվող անձն ազատվում է քրեական պատասխանատվությունից, եթե տեղի է ունեցել կաշառքի շորթում, կամ եթե այդ անձը կաշառք տալու մասին կամավոր հայտնել է իրավապահ մարմիններին:

Հոդված 313. Կաշառքի միջնորդությունը

1. Կաշառքի միջնորդությունը՝ կաշառք տվողի եւ կաշառք ստացողի միջեւ կաշառքի շուրջ համաձայնության գալուն կամ արդեն կայացած համաձայնության իրականացմանը նպաստելը՝

պատժվում է տուգանքով՝ նվազագույն աշխատավարձի հարյուրապատիկից երկուհարյուրապատիկի չափով, կամ կալանքով՝ առավելագույնը երկու ամիս ժամկետով, կամ ազատազրկմամբ՝ առավելագույնը երեք տարի ժամկետով:

2. Սույն հոդվածի առաջին մասով նախատեսված արարքի կատարումը՝

1) կրկին անգամ,

2) պաշտոնեական դրությունն օգտագործելով՝

պատժվում է տուգանքով՝ նվազագույն աշխատավարձի երկուհարյուրապատիկից չորսհարյուրապատիկի չափով, կամ կալանքով՝ մեկից երեք ամիս ժամկետով, կամ ազատազրկմամբ՝ երկուսից հինգ տարի ժամկետով:

Հոդված 314. Պաշտոնեական կեղծիքը

1. Պաշտոնատար անձի կողմից շահադիտական նպատակով կամ անձնական այլ դրդումներով կամ խմբային շահերից ելնելով՝ պաշտոնական փաստաթղթերում ակնհայտ կեղծ տեղեկություններ կամ գրառումներ մտցնելը, կեղծում, քերվածք կամ այլ թվական գրառումներ կամ փոփոխություններ կատարելը, ինչպես նաեւ կեղծ փաստաթղթեր կազմելը կամ հանձնելը՝

2. Նույն արարքը, որը կատարվել է պետական պատասխանատու պաշտոն զբաղեցնող պաշտոնատար անձի կողմից՝

պատժվում է տուգանքով՝ նվազագույն աշխատավարձի երեքհարյուրապատիկից հինգհարյուրապատիկի չափով, կամ ազատազրկմամբ՝ առավելագույնը հինգ տարի ժամկետով՝ որոշակի պաշտոններ զբաղեցնելու կամ որոշակի գործունեությամբ զբաղվելու իրավունքից զրկելով՝ առավելագույնը երեք տարի ժամկետով:

Հոդված 315. Պաշտոնեական անփութությունը

1. Պաշտոնատար անձի կողմից ծառայության նկատմամբ անբարեխիղճ կամ անփույթ վերաբերմունքի հետեւանքով իր պարտականությունները չկատարելը կամ ոչ պատշաճ

կատարելը, որն անզգուշությամբ էական վնաս է պատճառել անձանց կամ կազմակերպությունների իրավունքներին ու օրինական շահերին կամ հասարակության կամ պետության օրինական շահերին (գույքային վնասի դեպքում՝ հանցագործության պահին սահմանված նվազագույն աշխատավարձի հազարապատիկի չափը գերազանցող գումարը կամ դրա արժեքը)՝
պատժվում է տուգանքով՝ նվազագույն աշխատավարձի երեքհարյուրապատիկից հինգհարյուրապատիկի չափով, կամ ուղղիչ աշխատանքներով՝ վեց ամսից մեկ տարի ժամկետով, կամ կալանքով՝ առավելագույնը երկու ամիս ժամկետով:

2. Նույն արարքը, որն անզգուշությամբ առաջացրել է մարդու մահ կամ այլ ծանր հետեւանքներ՝

պատժվում է ազատազրկմամբ՝ առավելագույնը հինգ տարի ժամկետով:
ԳԼՈՒԽ 30.
ԿԱՌԱՎԱՐՄԱՆ ԿԱՐԳԻ ԴԵՄ ՈՒՂՂՎԱԾ ՀԱՆՑԱԳՈՐԾՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԸ

Հոդված 316. Իշխանության ներկայացուցչի նկատմամբ բռնություն գործադրելը

1. Իշխանության ներկայացուցչի կամ նրա մերձավորի նկատմամբ կյանքի կամ առողջության համար ոչ վտանգավոր բռնություն գործադրելը կամ դա գործադրելու սպառնալիքը՝ կապված նրա կողմից իր ծառայողական պարտականությունները կատարելու հետ, ինչպես նաեւ իշխանության ներկայացուցչին՝ օրենքով նրա վրա դրված պարտականությունները կատարելու ժամանակ խոչընդոտելը՝

պատժվում է տուգանքով՝ նվազագույն աշխատավարձի երեքհարյուրապատիկից հինգհարյուրապատիկի չափով, կամ ազատազրկմամբ՝ առավելագույնը հինգ տարի ժամկետով:

2. Իշխանության ներկայացուցչին՝ օրենքով նրա վրա դրված պարտականությունները կատարելու ժամանակ դիմադրելը կամ նրան ակնհայտ ապօրինի գործողություններ կատարելուն հարկադրելը, որը կատարվել է բռնությամբ կամ բռնություն գործադրելու սպառնալիքով՝

պատժվում է տուգանքով՝ նվազագույն աշխատավարձի երեքհարյուրապատիկից հինգհարյուրապատիկի չափով, կամ կալանքով՝ մինչեւ երկու ամիս ժամկետով, կամ ազատազրկմամբ՝ առավելագույնը մեկ տարի ժամկետով:

3. Սույն հոդվածի առաջին կամ երկրորդ մասում նշված անձանց նկատմամբ կյանքի կամ առողջության համար վտանգավոր բռնությունը՝

պատժվում է ազատազրկմամբ՝ հինգից տասը տարի ժամկետով:

4. Սույն օրենսգրքում իշխանության ներկայացուցիչ է համարվում պետական եւ տեղական ինքնակառավարման մարմիններում ծառայող այն անձը, ով ծառայողական ենթակայության

տակ չգտնվող անձանց նկատմամբ սահմանված կարգով օժտված է կարգադրիչ լիազորություններով:

Հոդված 317. Պաշտոնատար անձի կոչումը կամ իշխանությունն ինքնակամ յուրացնելը

Պաշտոնատար անձի կոչումը կամ իշխանությունն ինքնակամ յուրացնելը, ինչպես նաեւ դատական եւ իրավապահ այլ մարմինների աշխատողների համազգեստը կամ վկայականն օգտագործելը, որը զուգորդվել է դրա հիման վրա հանցանք կատարելով՝
պատժվում է տուգանքով՝ նվազագույն աշխատավարձի երեքհարյուրապատիկից հինգհարյուրապատիկի չափով, կամ ուղղիչ աշխատանքներով՝ առավելագույնը երկու տարի ժամկետով, կամ կալանքով՝ մեկից երեք ամիս ժամկետով, կամ ազատազրկմամբ՝ առավելագույնը երկու տարի ժամկետով:

Հոդված 318. Իշխանության ներկայացուցչին վիրավորելը

1. Իշխանության ներկայացուցչին հրապարակայնորեն վիրավորելը՝ կապված նրա կողմից իր ծառայողական պարտականությունները կատարելու հետ՝

պատժվում է տուգանքով՝ նվազագույն աշխատավարձի հարյուրապատիկից երկուհարյուրապատիկի չափով, կամ ուղղիչ աշխատանքներով՝ վեց ամսից մեկ տարի ժամկետով:

2. Նույն արարքը, որը դրսեւորվել է հրապարակային ելույթներով, հրապարակայնորեն ցուցադրվող ստեղծագործություններով կամ զանգվածային լրատվության միջոցներով՝

պատժվում է տուգանքով՝ նվազագույն աշխատավարձի երկուհարյուրապատիկից չորսհարյուրապատիկի չափով, կամ կալանքով՝ մեկից երեք ամիս ժամկետով, կամ ազատազրկմամբ՝ առավելագույնը երկու տարի ժամկետով:

Հոդված 319. Պատիժն ի կատար ածող հիմնարկի կամ կալանավորվածներին պահելու վայրի կամ ձերբակալվածներին պահելու վայրի գործունեությանը խոչընդոտելը

1. Պատիժն ի կատար ածող հիմնարկի կամ կալանավորվածներին պահելու վայրի կամ ձերբակալվածներին պահելու վայրի աշխատողի նկատմամբ բռնություն գործադրելու

սպառնալիքը, այդ հաստատությունների բնականոն գործունեությանը խոչընդոտելու նպատակով՝
պատժվում է ազատազրկմամբ՝ առավելագույնը երկու տարի ժամկետով:

2. Սույն հոդվածի առաջին մասով նախատեսված անձանց, ինչպես նաեւ պատիժն ի կատար ածող հիմնարկում կամ կալանավորվածներին պահելու վայրում կամ ձերբակալվածներին պահելու վայրում գտնվող անձանց նկատմամբ, կյանքի կամ առողջության համար ոչ վտանգավոր բռնություն գործադրելը նույն նպատակով՝

պատժվում է ազատազրկմամբ՝ երկուսից հինգ տարի ժամկետով:

3. Սույն հոդվածի առաջին կամ երկրորդ մասով նախատեսված արարքները, որոնք կատարվել են՝

1) սույն հոդվածի առաջին կամ երկրորդ մասով նախատեսված անձանց կյանքի կամ առողջության համար վտանգավոր բռնությամբ,

2) կազմակերպված խմբի կողմից՝

պատժվում են ազատազրկմամբ՝ հինգից տասը տարի ժամկետով:

Հոդված 320. Կարմիր խաչի կամ Կարմիր մահիկի խորհրդանիշը կամ նշանն ապօրինի օգտագործելը

Կարմիր խաչի կամ Կարմիր մահիկի խորհրդանիշը եւ տարբերանշանները, ինչպես նաեւ
Կարմիր խաչի կամ Կարմիր մահիկի անվանումներն ապօրինի օգտագործելը՝
պատժվում է տուգանքով՝ նվազագույն աշխատավարձի երեքհարյուրապատիկից հինգհարյուրապատիկի չափով, կամ կալանքով՝ մեկից երեք ամիս ժամկետով, կամ ազատազրկմամբ՝ առավելագույնը երկու տարի ժամկետով:

Հոդված 321. Կապի ուղիները վնասելը

Կապի ուղիների պահպանության կանոնները խախտելը, որն անզգուշությամբ վնասել է միջազգային կապի մալուխային ուղիները, եթե առաջացել է կապի ընդհատում՝
պատժվում է տուգանքով՝ նվազագույն աշխատավարձի երեքհարյուրապատիկից հինգհարյուրապատիկի չափով, կամ կալանքով՝ առավելագույնը երկու ամիս ժամկետով:

Հոդված 322. Ինքնիրավչությունը

1. Ինքնիրավչությունը՝ օրենքով կամ այլ նորմատիվ իրավական ակտով սահմանված կարգի խախտմամբ իր իրական կամ ենթադրյալ իրավունքներն ինքնակամ (ինքնագլուխ)

իրականացնելը, որն էական վնաս է պատճառել անձանց իրավունքներին կամ օրինական շահերին կամ խոշոր վնաս՝ պետական կամ հասարակական շահերին՝
պատժվում է տուգանքով՝ նվազագույն աշխատավարձի երեքհարյուրապատիկից հինգհարյուրապատիկի չափով, կամ ուղղիչ աշխատանքներով՝ մեկից երկու տարի ժամկետով, կամ կալանքով՝ մեկից երեք ամիս ժամկետով:

2. Նույն արարքը, որը կատարվել է բռնություն գործադրելով կամ դա գործադրելու սպառնալիքով՝

պատժվում է ուղղիչ աշխատանքներով՝ առավելագույնը երկու տարի ժամկետով, կամ կալանքով՝ երկուսից երեք ամիս ժամկետով, կամ ազատազրկմամբ՝ առավելագույնը հինգ տարի ժամկետով:

Հոդված 323. Պետական պարգեւները հափշտակելը

Պետական պարգեւները հափշտակելը՝
պատժվում է տուգանքով՝ նվազագույն աշխատավարձի երեքհարյուրապատիկից հինգհարյուրապատիկի չափով, կամ կալանքով՝ առավելագույնը երեք ամիս ժամկետով:

Հոդված 324. Փաստաթղթեր, դրոշմներ, կնիքներ հափշտակելը կամ վնասելը

1. Քաղաքացու անձնագիրը կամ կարեւոր այլ փաստաթուղթ հափշտակելը՝

պատժվում է տուգանքով՝ նվազագույն աշխատավարձի երկուհարյուրապատիկից չորսհարյուրապատիկի չափով, կամ կալանքով՝ առավելագույնը երկու ամիս ժամկետով, կամ ազատազրկմամբ՝ առավելագույնը մեկ տարի ժամկետով:

2. Պաշտոնական փաստաթղթեր, դրոշմներ կամ կնիքներ հափշտակելը, ոչնչացնելը, վնասելը կամ թաքցնելը, որը կատարվել է շահադիտական դրդումներով կամ անձնական այլ շահագրգռվածությունից ելնելով՝

Հոդված 325. Փաստաթղթեր, դրոշմներ, կնիքներ, ձեւաթղթեր, տրանսպորտային միջոցների պետհամարանիշներ կեղծելը, իրացնելը կամ օգտագործելը

1. Իրավունք վերապահող կամ պատասխանատվությունից ազատող վկայական կամ պաշտոնական այլ փաստաթուղթ կեղծելը՝ կեղծողի կողմից անձամբ կամ այլ անձի կողմից դրանք օգտագործելու կամ իրացնելու նպատակով կամ այդպիսի փաստաթուղթ իրացնելը կամ նույն նպատակներով կեղծ կնիքներ, դրոշմներ, ձեւաթղթեր, տրանսպորտային

միջոցների պետհամարանիշներ պատրաստելը կամ իրացնելը, ինչպես նաեւ ակնհայտ կեղծ փաստաթուղթ օգտագործելը՝
պատժվում է տուգանքով՝ նվազագույն աշխատավարձի երկուհարյուրապատիկից չորսհարյուրապատիկի չափով, կամ ուղղիչ աշխատանքներով՝ առավելագույնը մեկ տարի ժամկետով, կամ ազատազրկմամբ՝ առավելագույնը երկու տարի ժամկետով:

պատժվում են ուղղիչ աշխատանքներով՝ առավելագույնը երկու տարի ժամկետով, կամ ազատազրկմամբ՝ առավելագույնը չորս տարի ժամկետով:

Հոդված 326. Պաշտոնական փաստաթղթեր կամ պետական պարգեւներ ապօրինի ձեռք բերելը կամ իրացնելը

Իրավունք վերապահող կամ պատասխանատվությունից ազատող պաշտոնական փաստաթղթեր, ինչպես նաեւ այդպիսի փաստաթղթերի ձեւաթղթեր կամ պետական պարգեւներ ապօրինի ձեռք բերելը կամ իրացնելը՝
պատժվում է տուգանքով՝ նվազագույն աշխատավարձի երեքհարյուրապատիկից հինգհարյուրապատիկի չափով, կամ ուղղիչ աշխատանքներով՝ առավելագույնը մեկ տարի ժամկետով, կամ ազատազրկմամբ՝ առավելագույնը երկու տարի ժամկետով:

Հոդված 327. Ժամկետային զինվորական ծառայությունից, վարժական հավաքներից կամ զորահավաքներից խուսափելը

1. Ժամկետային զինվորական ծառայության հերթական զորակոչից, վարժական հավաքներից կամ զորահավաքներից խուսափելը՝ այդ ծառայությունից ազատվելու օրինական հիմքերի բացակայության դեպքում՝

պատժվում է տուգանքով՝ նվազագույն աշխատավարձի երեքհարյուրապատիկից հինգհարյուրապատիկի չափով, կամ կալանքով՝ առավելագույնը երկու ամիս ժամկետով, կամ ազատազրկմամբ՝ առավելագույնը երկու տարի ժամկետով:

2. Նույն արարքը, որը կատարվել է՝

1) իրեն մարմնական վնասվածք պատճառելու կամ հիվանդության սիմուլյացիայի ճանապարհով,

2) փաստաթուղթ կեղծելու կամ խաբեության այլ ճանապարհով՝

պատժվում է կալանքով՝ մեկից երեք ամիս ժամկետով, կամ ազատազրկմամբ՝ մեկից հինգ տարի ժամկետով:

3. Սույն հոդվածի առաջին կամ երկրորդ մասով նախատեսված արարքը, որը կատարվել է ռազմական դրության, պատերազմի ժամանակ կամ մարտի պարագաներում`

պատժվում է ազատազրկմամբ` չորսից ութ տարի ժամկետով:

Հոդված 328. Պատերազմի ժամանակ պարհակներ կատարելուց կամ հարկեր վճարելուց խուսափելը

Պատերազմի ժամանակ աշխատանքի մոբիլիզացիայից կամ այլ պարհակներ կատարելուց,
ինչպես նաեւ հարկեր վճարելուց խուսափելը՝
պատժվում է կալանքով՝ մեկից երեք ամիս ժամկետով, կամ ազատազրկմամբ՝
առավելագույնը չորս տարի ժամկետով:

Հոդված 329. Պետական սահմանն ապօրինի հատելը

1. Առանց սահմանված փաստաթղթերի կամ առանց պատշաճ թույլտվության Հայաստանի

Հանրապետության պահպանվող պետական սահմանը հատելը՝
պատժվում է տուգանքով՝ նվազագույն աշխատավարձի հարյուրապատիկից երկուհարյուրապատիկի չափով, կամ ազատազրկմամբ՝ առավելագույնը երեք տարի ժամկետով:

2. Նույն արարքը, որը կատարվել է մի խումբ անձանց կողմից նախնական համաձայնությամբ կամ կազմակերպված խմբի կողմից կամ բռնություն գործադրելով կամ դա գործադրելու սպառնալիքով՝

պատժվում է ազատազրկմամբ՝ երեքից յոթ տարի ժամկետով:

3. Սույն հոդվածի ներգործությունը չի տարածվում այն դեպքերի վրա, երբ Հայաստանի Հանրապետության Սահմանադրությամբ եւ Հայաստանի Հանրապետության օրենսդրությամբ վերապահված քաղաքական ապաստանի իրավունքից օգտվելու համար օտարերկրյա քաղաքացին կամ քաղաքացիություն չունեցող անձն առանց սահմանված փաստաթղթերի

կամ առանց պատշաճ թույլտվության մուտք է գործում Հայաստանի Հանրապետություն:

Հոդված 330. Պետական սահմանի նշանները վերցնելը, տեղաշարժելը կամ ոչնչացնելը

1. Հայաստանի Հանրապետության պետական սահմանն ապօրինի փոխելու նպատակով պետական սահմանի նշանները վերցնելը, տեղաշարժելը կամ ոչնչացնելը՝

2. Նույն արարքը, որը դիտավորությամբ կամ անզգուշությամբ առաջացրել է ծանր հետեւանքներ՝

պատժվում է ազատազրկմամբ՝ երկուսից հինգ տարի ժամկետով:

Հոդված 331. Պետական խորհրդանիշներն անարգելը

Հայաստանի Հանրապետության զինանշանը, Հայաստանի Հանրապետության պետական դրոշը, Հայաստանի Հանրապետության պետական օրհներգը, ինչպես նաեւ այլ պետության պետական խորհրդանիշներն անարգելը՝
պատժվում է ուղղիչ աշխատանքներով՝ առավելագույնը երկու տարի ժամկետով, կամ կալանքով՝ մեկից երեք ամիս ժամկետով, կամ ազատազրկմամբ՝ առավելագույնը մեկ տարի ժամկետով:
ԳԼՈՒԽ 31.
ԱՐԴԱՐԱԴԱՏՈՒԹՅԱՆ ԴԵՄ ՈՒՂՂՎԱԾ ՀԱՆՑԱԳՈՐԾՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԸ

Հոդված 332. Արդարադատության իրականացմանը եւ քննությանը խոչընդոտելը

1. Արդարադատության իրականացմանը խոչընդոտելու նպատակով դատարանի գործունեությանը ցանկացած ձեւով միջամտելը՝

2. Գործի բազմակողմանի, լրիվ եւ օբյեկտիվ քննությանը խոչընդոտելու նպատակով դատախազի, քննիչի կամ հետաքննություն կատարող անձի գործունեությանը ցանկացած ձեւով միջամտելը՝

պատժվում է տուգանքով՝ նվազագույն աշխատավարձի հարյուրապատիկից երեքհարյուրապատիկի չափով, կամ կալանքով՝ մեկից երեք ամիս ժամկետով:

3. Սույն հոդվածի առաջին կամ երկրորդ մասով նախատեսված արարքները, որոնք կատարվել են անձի կողմից իր պաշտոնեական դիրքն օգտագործելով՝

պատժվում են տուգանքով՝ նվազագույն աշխատավարձի երեքհարյուրապատիկից հինգհարյուրապատիկի չափով, կամ ազատազրկմամբ՝ առավելագույնը չորս տարի ժամկետով՝ որոշակի պաշտոններ զբաղեցնելու կամ որոշակի գործունեությամբ զբաղվելու իրավունքից զրկելով՝ առավելագույնը երեք տարի ժամկետով:

Հոդված 333. Սուտ մատնությունը

1. Հանցագործության մասին սուտ մատնությունը, եթե անձը գործել է` գիտակցելով, որ իր տրամադրած տեղեկատվությունը կեղծ է՝

2. Նույն արարքը, որը՝

1) զուգորդվել է ծանր կամ առանձնապես ծանր հանցագործության մեջ մեղադրելով,

2) զուգորդվել է մեղադրանքի արհեստական ապացույցներ ստեղծելով,

3) կատարվել է շահադիտական դրդումներով՝

պատժվում է ազատազրկմամբ՝ առավելագույնը հինգ տարի ժամկետով:

Հոդված 334. Հանցագործությունը պարտակելը

1. Ծանր կամ առանձնապես ծանր հանցագործությունը պարտակելը` հանցանք կատարած անձի, ինչպես նաեւ հանցագործության կատարման գործիքների ու միջոցների, հանցագործության հետքերի կամ հանցավոր ճանապարհով ձեռք բերված առարկաների նախապես չխոստացված պարտակումը՝

2. Հանցանք կատարած անձի ամուսինը եւ մերձավոր ազգականները հանցագործության նախապես չխոստացված պարտակման համար քրեական պատասխանատվության ենթակա չեն:

Հոդված 335. Հանցագործության մասին չհայտնելը

1. Հաստատապես հայտնի նախապատրաստվող ծանր կամ առանձնապես ծանր հանցագործության մասին չհայտնելը՝

2. Հանցանք կատարած անձի ամուսինը եւ մերձավոր ազգականները հանցագործության մասին չհայտնելու համար քրեական պատասխանատվության ենթակա չեն:

Հոդված 336. Ակնհայտ անմեղ անձին քրեական պատասխանատվության ենթարկելը

1. Անձին քրեական պատասխանատվության ենթարկելը չհաստատված հանցագործության դեպքով կամ առանց դեպքին անձի մասնակցությունը հիմնավորող կամ ոչ բավարար չափով հիմնավորող կամ առանց նրա արարքում հանցակազմը հավաստող փաստական տվյալների առկայության՝

պատժվում է ազատազրկմամբ՝ առավելագույնը հինգ տարի ժամկետով:

2. Նույն արարքը, որն անզգուշությամբ ծանր հետեւանքներ է առաջացրել՝

պատժվում է ազատազրկմամբ՝ երկուսից վեց տարի ժամկետով:

3. Նույն արարքը, որը դիտավորությամբ ծանր հետեւանքներ է առաջացրել՝

պատժվում է ազատազրկմամբ՝ չորսից ութ տարի ժամկետով՝ որոշակի պաշտոններ կամ որոշակի գործունեությամբ զբաղվելու իրավունքից զրկելով՝ առավելագույնը երեք տարի ժամկետով:

4. Սույն հոդվածի առաջին կամ երկրորդ կամ երրորդ մասով նախատեսված արարքը, որը զուգորդվել է՝

1) ծանր կամ առանձնապես ծանր հանցագործության մեջ մեղադրելու հետ,

2) մեղադրանքի արհեստական ապացույցներ ստեղծելով՝

պատժվում է ազատազրկմամբ՝ վեցից տասը տարի ժամկետով՝ որոշակի պաշտոններ կամ որոշակի գործունեությամբ զբաղվելու իրավունքից զրկելով՝ առավելագույնը երեք տարի ժամկետով:

Հոդված 337. Վկայի կամ տուժողի ներկայանալուն կամ նրանց ցուցմունք տալուն խոչընդոտելը

Վկայի կամ տուժողի կողմից դատարան, նախնական քննության մարմիններ ներկայանալուն կամ նրանց ցուցմունք տալուն խոչընդոտելը, որը կատարվել է բռնություն գործադրելով կամ
այն գործադրելու սպառնալիքով կամ այլ ապօրինի գործողություններով՝
պատժվում է տուգանքով՝ նվազագույն աշխատավարձի երեքհարյուրապատիկից հինգհարյուրապատիկի չափով, կամ կալանքով՝ առավելագույնը երեք ամիս ժամկետով, կամ ազատազրկմամբ՝ առավելագույնը երկու տարի ժամկետով:

Հոդված 338. Սուտ ցուցմունք կամ կեղծ եզրակացություն տալը կամ ակնհայտ սխալ թարգմանություն կատարելը

1. Նախնական քննության ընթացքում կամ դատարանում վկայի կամ տուժողի կողմից սուտ ցուցմունք տալը, կամ փորձագետի կողմից ակնհայտ կեղծ եզրակացություն տալը, ինչպես նաեւ թարգմանչի կողմից սխալ թարգմանություն կատարելը՝

պատժվում են տուգանքով՝ նվազագույն աշխատավարձի հարյուրապատիկից երեքհարյուրապատիկի չափով, կամ ուղղիչ աշխատանքներով՝ առավելագույնը երկու տարի ժամկետով, կամ կալանքով՝ առավելագույնը երկու ամիս ժամկետով:

2. Նույն արարքը, որը՝

1) զուգորդվել է ծանր կամ առանձնապես ծանր հանցագործության մեջ մեղադրելով,

2) զուգորդվել է մեղադրանքի արհեստական մեղադրական ապացույցներ ստեղծելով,

3) կատարվել է շահադիտական դրդումներով՝

պատժվում է ազատազրկմամբ՝ առավելագույնը հինգ տարի ժամկետով:

3. Օրենքով նախատեսված դեպքերում ցուցմունք տալուց հրաժարված անձը ենթակա չէ քրեական պատասխանատվության, եթե նա նախնական քննության կամ դատական քննության ընթացքում, մինչեւ դատարանի կողմից դատավճիռ կամ որոշում կայացնելը, կամովին հայտնել է իր տված սուտ ցուցմունքի, կեղծ եզրակացության կամ սխալ թարգմանության մասին:

Հոդված 339. Ցուցմունք տալուց հրաժարվելը

1. Վկայի կամ տուժողի կողմից ցուցմունք տալուց հրաժարվելը՝

2. Իր, ամուսնու կամ մերձավոր ազգականի դեմ ցուցմունք տալուց հրաժարված անձն ազատվում է քրեական պատասխանատվությունից:

Հոդված 340. Սուտ ցուցմունք, կեղծ եզրակացություն տալու կամ սխալ թարգմանության համար կաշառելը կամ հարկադրելը

1. Սուտ ցուցմունք տալու նպատակով վկային կամ տուժողին կամ կեղծ եզրակացություն կամ սուտ ցուցմունք տալու նպատակով փորձագետին, ինչպես նաեւ սխալ թարգմանություն կատարելու համար թարգմանչին կաշառելը՝

պատժվում է տուգանքով՝ նվազագույն աշխատավարձի երկուհարյուրապատիկից չորսհարյուրապատիկի չափով, կամ ուղղիչ աշխատանքներով՝ առավելագույնը երկու տարի ժամկետով, կամ կալանքով՝ առավելագույնը երկու ամիս ժամկետով:

2. Վկային կամ տուժողին սուտ ցուցմունք տալուն, փորձագետին կեղծ եզրակացություն տալուն կամ թարգմանչին սխալ թարգմանություն կատարելուն հարկադրելը, ինչպես նաեւ ցուցմունք տալուց խուսափելուն հարկադրելը, որը զուգորդվել է այդ անձանց կամ նրանց մերձավորի նկատմամբ շանտաժի, սպանության, առողջությանը վնաս պատճառելու, գույքը ոչնչացնելու սպառնալիքով՝

պատժվում է տուգանքով՝ նվազագույն աշխատավարձի երեքհարյուրապատիկից հինգհարյուրապատիկի չափով, կամ կալանքով՝ մեկից երեք ամիս ժամկետով, կամ ազատազրկմամբ՝ առավելագույնը երեք տարի ժամկետով:

3. Սույն հոդվածի առաջին կամ երկրորդ մասով նախատեսված արարքները, որոնք զուգորդվել են նշված անձանց կյանքի կամ առողջության համար ոչ վտանգավոր բռնություն գործադրելով՝

պատժվում են ազատազրկմամբ՝ առավելագույնը հինգ տարի ժամկետով:

4. Սույն հոդվածի առաջին կամ երկրորդ կամ երրորդ մասով նախատեսված արարքները,

որոնք՝

1) կատարվել են կազմակերպված խմբի կողմից,

2) զուգորդվել են նշված անձանց կյանքի կամ առողջության համար վտանգավոր բռնություն գործադրելով՝

պատժվում են ազատազրկմամբ՝ երեքից յոթ տարի ժամկետով:

Հոդված 341. Դատավորի, դատախազի, քննիչի կամ հետաքննություն կատարող անձի կողմից ցուցմունք տալուն հարկադրելը

1. Դատավորի, դատախազի, քննիչի կամ հետաքննություն կատարող անձի կողմից սպառնալիք գործադրելու կամ այլ ապօրինի գործողություններով՝ վկային, կասկածյալին, մեղադրյալին, ամբաստանյալին կամ տուժողին ցուցմունք կամ փորձագետին կեղծ եզրակացություն տալուն, ինչպես նաեւ թարգմանչին սխալ թարգմանություն կատարելուն հարկադրելը՝

պատժվում է որոշակի պաշտոններ զբաղեցնելու կամ որոշակի գործունեությամբ զբաղվելու իրավունքից զրկելով՝ առավելագույնը հինգ տարի ժամկետով, կամ կալանքով՝ առավելագույնը երեք ամիս ժամկետով, կամ ազատազրկմամբ՝ առավելագույնը երկու տարի ժամկետով:

2. Նույն արարքը, որը զուգորդվել է սույն հոդվածի առաջին մասով նախատեսված անձանց նկատմամբ ծաղրուծանակով, խոշտանգմամբ կամ այլ բռնությամբ՝

պատժվում է ազատազրկմամբ՝ երեքից ութ տարի ժամկետով՝ որոշակի պաշտոններ զբաղեցնելու կամ որոշակի գործունեությամբ զբաղվելու իրավունքից զրկելով՝ առավելագույնը երեք տարի ժամկետով կամ առանց դրա:

3. Սույն հոդվածի առաջին կամ երկրորդ մասով նախատեսված արարքները, որոնք առաջացրել են ծանր հետեւանքներ՝

Հոդված 342. Նախաքննության կամ հետաքննության տվյալները հրապարակելը

Առանց դատախազի, քննիչի կամ հետաքննություն կատարող անձի թույլտվության՝
նախաքննության կամ հետաքննության տվյալները հրապարակելը՝
պատժվում է տուգանքով՝ նվազագույն աշխատավարձի հարյուրապատիկից երեքհարյուրապատիկի չափով, կամ ուղղիչ աշխատանքներով՝ առավելագույնը երկու տարի ժամկետով, կամ կալանքով՝ առավելագույնը մեկ ամիս ժամկետով:

Հոդված 343. Դատարանի նկատմամբ անհարգալից վերաբերմունքը

1. Դատարանի նկատմամբ անհարգալից վերաբերմունքը, որը դրսեւորվել է դատաքննության մասնակիցներին վիրավորելով՝

պատժվում է տուգանքով՝ նվազագույն աշխատավարձի հարյուրապատիկից երեքհարյուրապատիկի չափով, կամ կալանքով՝ մեկից երկու ամիս ժամկետով:

2. Նույն արարքը, որը դրսեւորվել է պաշտոնեական լիազորությունների իրականացման առնչությամբ դատավորին վիրավորելով՝

պատժվում է տուգանքով՝ նվազագույն աշխատավարձի երկուհարյուրապատիկից հինգհարյուրապատիկի չափով, կամ ուղղիչ աշխատանքներով՝ մեկից երկու տարի ժամկետով, կամ կալանքով՝ երկուսից երեք ամիս ժամկետով:

Հոդված 344. Դատավորին, դատախազին, քննիչին, հետաքննություն կատարող անձին կամ դատական ակտերի հարկադիր կատարողին զրպարտելը

1. Դատախազին, քննիչին, հետաքննություն կատարող անձին կամ դատական ակտերի հարկադիր կատարողին զրպարտելը՝ կապված նախնական քննություն վարելու, դատարանի դատավճռի, վճռի կամ դատական այլ ակտի կատարման հետ՝

պատժվում է տուգանքով՝ նվազագույն աշխատավարձի հարյուրապատիկից երեքհարյուրապատիկի չափով, կամ ուղղիչ աշխատանքներով՝ մեկից երկու տարի ժամկետով, կամ կալանքով՝ մեկից երեք ամիս ժամկետով, կամ ազատազրկմամբ՝ առավելագույնը երկու տարի ժամկետով:

2. Նույն արարքը, որը կատարվել է դատավորի նկատմամբ՝ կապված գործը կամ նյութերը դատարանում քննելու հետ՝

3. Սույն հոդվածի առաջին կամ երկրորդ մասով նախատեսված արարքները, որոնք զուգորդվել են անձին ծանր կամ առանձնապես ծանր հանցագործության մեջ մեղադրելով՝

պատժվում են ազատազրկմամբ՝ առավելագույնը չորս տարի ժամկետով:

Հոդված 345. Արգելանքի տակ գտնվող կամ բռնագրավման ենթակա գույքի նկատմամբ ապօրինի գործողությունները

1. Արգելանքի տակ գտնվող կամ բռնագրավման ենթակա գույքը վատնելը, օտարելը, թաքցնելը կամ ապօրինաբար մեկ ուրիշին հանձնելն այն անձի կողմից, ում այդ գույքը վստահված է եղել, ինչպես նաեւ վարկատու կազմակերպության ծառայողի կողմից կալանքի

տակ գտնվող դրամական միջոցներով (ավանդներով) բանկային գործառնություններ իրականացնելը՝
պատժվում են տուգանքով՝ նվազագույն աշխատավարձի երկուհարյուրապատիկից չորսհարյուրապատիկի չափով, կամ կալանքով՝ մեկից երեք ամիս ժամկետով, կամ ազատազրկմամբ՝ առավելագույնը երկու տարի ժամկետով:

2. Դատարանի դատավճռով բռնագրավման ենթակա գույքը թաքցնելը կամ յուրացնելը, ինչպես նաեւ գույքի բռնագրավման վերաբերյալ օրինական ուժի մեջ մտած դատավճռի կատարումից այլ ձեւով խուսափելը՝

պատժվում են տուգանքով՝ նվազագույն աշխատավարձի երեքհարյուրապատիկից հինգհարյուրապատիկի չափով, կամ ազատազրկմամբ՝ առավելագույնը երեք տարի ժամկետով եւ տուգանքով՝ նվազագույն աշխատավարձի հիսնապատիկի չափով:

Հոդված 346. Անձնական երաշխավորի կողմից իր ստանձնած պարտավորությունները չարամտորեն չկատարելը

Անձնական երաշխավորի կողմից իր ստանձնած պարտավորությունները չարամտորեն չկատարելը, որի հետեւանքով կասկածյալը կամ մեղադրյալը խուսափել է քննությունից կամ դատից՝
պատժվում է տուգանքով՝ նվազագույն աշխատավարձի երեքհարյուրապատիկից հինգհարյուրապատիկի չափով, կամ ուղղիչ աշխատանքներով՝ առավելագույնը երկու տարի ժամկետով, կամ ազատազրկմամբ՝ առավելագույնը երկու տարի ժամկետով:

Հոդված 347. Նախնական քննություն վարելու կամ արդարադատություն իրականացնելու

հետ կապված սպառնալիքը կամ բռնի գործողությունները

1. Դատավորի կամ նրա մերձավորի նկատմամբ սպանության, առողջությանը վնաս պատճառելու, գույքը ոչնչացնելու կամ վնասելու սպառնալիքը՝ կապված գործը կամ նյութերը դատարանում քննելու հետ՝

պատժվում է տուգանքով՝ նվազագույն աշխատավարձի երեքհարյուրապատիկից հինգհարյուրապատիկի չափով, կամ ազատազրկմամբ՝ առավելագույնը երեք տարի ժամկետով:

2. Նույն արարքը, որը կատարվել է դատախազի, քննիչի, հետաքննություն կատարող անձի, պաշտպանի, փորձագետի կամ դատական ակտերի հարկադիր կատարողի կամ նրանց մերձավորի նկատմամբ նախնական քննություն վարելու, գործը կամ նյութերը դատարանում քննելու կամ դատարանի դատավճիռը, վճիռը կամ դատական այլ ակտը կատարելու հետ՝

3. Սույն հոդվածի առաջին կամ երկրորդ մասով նախատեսված արարքը, որը կատարվել է կյանքի կամ առողջության համար ոչ վտանգավոր բռնություն գործադրելով՝

պատժվում է ազատազրկմամբ՝ առավելագույնը հինգ տարի ժամկետով:

4. Սույն հոդվածի առաջին կամ երկրորդ կամ երրորդ մասով նախատեսված արարքը, որը զուգորդվել է կյանքի կամ առողջության համար վտանգավոր բռնություն գործադրելով՝

պատժվում է ազատազրկմամբ՝ հինգից տասը տարի ժամկետով:

Հոդված 348. Ապօրինի ձերբակալելը կամ կալանավորելը

1. Ակնհայտ ապօրինի ձերբակալելը՝

պատժվում է կալանքով՝ երկուսից երեք ամիս ժամկետով, կամ ազատազրկմամբ՝ առավելագույնը երկու տարի ժամկետով՝ որոշակի պաշտոններ զբաղեցնելու կամ որոշակի գործունեությամբ զբաղվելու իրավունքից զրկելով՝ առավելագույնը երեք տարի ժամկետով:

2. Ակնհայտ ապօրինի կալանավորելը կամ ակնհայտ ապօրինի կալանքի տակ պահելը՝

պատժվում են ազատազրկմամբ՝ երեքից ութ տարի ժամկետով՝ որոշակի պաշտոններ զբաղեցնելու կամ որոշակի գործունեությամբ զբաղվելու իրավունքից զրկելով՝ առավելագույնը երեք տարի ժամկետով:

Հոդված 349. Ապացույցները կեղծելը

1. Քաղաքացիական գործով ապացույցներ կեղծելը գործին մասնակցող անձի կամ նրա ներկայացուցչի կողմից՝

պատժվում է տուգանքով՝ նվազագույն աշխատավարձի երեքհարյուրապատիկից հինգհարյուրապատիկի չափով, կամ ուղղիչ աշխատանքներով՝ մեկից երկու տարի ժամկետով, կամ կալանքով՝ մեկից երկու ամիս ժամկետով:

2. Քրեական գործով ապացույցներ կեղծելը հետաքննություն կատարող անձի, քննիչի,

դատախազի կամ պաշտպանի կողմից՝
պատժվում է ազատազրկմամբ՝ առավելագույնը երեք տարի ժամկետով՝ որոշակի պաշտոններ զբաղեցնելու կամ որոշակի գործունեությամբ զբաղվելու իրավունքից զրկելով՝ առավելագույնը երեք տարի ժամկետով կամ առանց դրա:

3. Սույն հոդվածի առաջին կամ երկրորդ մասում նշված անձանց կողմից քրեական գործով ապացույցներ կեղծելը, որը՝

1) կատարվել է ծանր կամ առանձնապես ծանր հանցագործությունների վերաբերյալ գործերով,

2) անզգուշությամբ առաջացրել է ծանր հետեւանքներ՝

Հոդված 350. Կաշառքի կամ առեւտրային կաշառքի պրովոկացիան

Կաշառքի կամ առեւտրային կաշառքի պրովոկացիան՝ հանցագործության արհեստական ապացույցներ ստեղծելու կամ շանտաժի նպատակով պաշտոնատար անձին կամ առեւտրային կամ այլ կազմակերպություններում կարգադրիչ կամ կառավարման այլ գործառույթներ իրականացնող անձին, առանց նրա համաձայնության դրամ, արժեթղթեր, այլ գույք տալու կամ գույքային բնույթի ծառայություններ մատուցելու փորձը՝
պատժվում է տուգանքով՝ նվազագույն աշխատավարձի երեքհարյուրապատիկից հինգհարյուրապատիկի չափով, կամ ազատազրկմամբ՝ առավելագույնը հինգ տարի ժամկետով՝ որոշակի պաշտոններ զբաղեցնելու կամ որոշակի գործունեությամբ զբաղվելու իրավունքից զրկելով՝ առավելագույնը երկու տարի ժամկետով կամ առանց դրա:

Հոդված 351. Քրեական պատասխանատվությունից ապօրինի ազատելը

Դատախազի, քննիչի կամ հետաքննություն կատարող անձի կողմից հանցագործություն կատարելու մեջ կասկածվող կամ մեղադրվող անձին քրեական պատասխանատվությունից ապօրինի ազատելը՝
պատժվում է ազատազրկմամբ՝ երկուսից յոթ տարի ժամկետով՝ որոշակի պաշտոններ զբաղեցնելու կամ որոշակի գործունեությամբ զբաղվելու իրավունքից զրկելով՝ առավելագույնը երեք տարի ժամկետով:

Հոդված 352. Ակնհայտ անարդար դատավճիռ, վճիռ կամ դատական այլ ակտ կայացնելը

1. Դատավորի կողմից շահադիտական կամ անձնական այլ դրդումներով ակնհայտ անարդար դատավճիռ, վճիռ կամ դատական այլ ակտ կայացնելը՝

պատժվում է տուգանքով՝ նվազագույն աշխատավարձի երեքհարյուրապատիկից հինգհարյուրապատիկի չափով, կամ որոշակի պաշտոններ զբաղեցնելու կամ որոշակի գործունեությամբ զբաղվելու իրավունքից զրկելով՝ առավելագույնը հինգ տարի ժամկետով, կամ ազատազրկմամբ՝ առավելագույնը երեք տարի ժամկետով:

2. Նույն արարքը, որն անզգուշությամբ առաջացրել է ծանր հետեւանքներ՝

պատժվում է ազատազրկմամբ՝ երկուսից չորս տարի ժամկետով՝ որոշակի պաշտոններ զբաղեցնելու կամ որոշակի գործունեությամբ զբաղվելու իրավունքից զրկելով՝ առավելագույնը երեք տարի ժամկետով:

3. Նույն արարքը, որը դիտավորությամբ առաջացրել է ծանր հետեւանքներ՝

Հոդված 353. Դատական ակտը չկատարելը

Պաշտոնատար անձի կողմից օրինական ուժի մեջ մտած դատավճիռը, վճիռը կամ դատական
այլ ակտը դիտավորությամբ չկատարելը կամ դրանց կատարմանը խոչընդոտելը՝
պատժվում է տուգանքով՝ նվազագույն աշխատավարձի երեքհարյուրապատիկից հինգհարյուրապատիկի չափով, կամ կալանքով՝ մեկից երեք ամիս ժամկետով, կամ ազատազրկմամբ՝ առավելագույնը երկու տարի ժամկետով:

Հոդված 354. Ազատազրկման ձեւով պատիժը կրելուց խուսափելը

Կարճաժամկետ մեկնման կամ պատժի հետաձգման ժամկետի ավարտից հետո պատիժը կրելուց խուսափելն ազատազրկման դատապարտված անձի կողմից, ում թույլատրվել է ազատազրկման վայրից կարճաժամկետ մեկնում, կամ ում նկատմամբ դատավճռի կատարումը հետաձգվել է՝
պատժվում է ազատազրկմամբ՝ առավելագույնը երկու տարի ժամկետով:

Հոդված 355. Փախուստն ազատազրկման վայրից, կալանավորվածներին պահելու վայրից կամ ձերբակալվածներին պահելու վայրից

1. Փախուստն ազատազրկման վայրից, կալանավորվածներին պահելու վայրից կամ ձերբակալվածներին պահելու վայրից՝

պատժվում է ազատազրկմամբ՝ առավելագույնը երեք տարի ժամկետով:

2. Նույն գործողությունը, որը կատարվել է՝

1) մի խումբ անձանց կողմից,

2) այլ անձի կյանքի կամ առողջության համար վտանգավոր բռնություն գործադրելով կամ դա գործադրելու սպառնալիքով,

3) զենք կամ որպես զենք օգտագործվող առարկաների գործադրմամբ՝

պատժվում է ազատազրկմամբ՝ առավելագույնը ութ տարի ժամկետով:

3. Փախուստ կատարած անձն ազատվում է քրեական պատասխանատվությունից, եթե քրեական վարույթը կարճվել կամ արդարացման դատավճիռ է կայացվել այն գործով, որով անձը դատապարտվել էր ազատազրկման, կալանավորվել կամ ձերբակալվել էր:

ԲԱԺԻՆ 12. ԶԻՆՎՈՐԱԿԱՆ ԾԱՌԱՅՈՒԹՅԱՆ ԿԱՐԳԻ ԴԵՄ ՈՒՂՂՎԱԾ ՀԱՆՑԱԳՈՐԾՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ
ԳԼՈՒԽ 32.
ԶԻՆՎՈՐԱԿԱՆ ԾԱՌԱՅՈՒԹՅԱՆ ԿԱՐԳԻ ԴԵՄ ՈՒՂՂՎԱԾ ՀԱՆՑԱԳՈՐԾՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԸ

Հոդված 356. Հրամանը չկատարելը

1. Պետի՝ օրինական եւ սահմանված կարգով տրված հրամանը ստորադասի կողմից չկատարելը, որն էական վնաս է պատճառել ծառայության շահերին՝

պատժվում է կալանքով՝ առավելագույնը երեք ամիս ժամկետով, կամ կարգապահական գումարտակում պահելով՝ առավելագույնը երկու տարի ժամկետով, կամ ազատազրկմամբ՝ առավելագույնը երկու տարի ժամկետով:

2. Նույն արարքը, որը կատարվել է մի խումբ անձանց կողմից, կամ առաջացրել է ծանր

հետեւանքներ՝
պատժվում է ազատազրկմամբ՝ առավելագույնը հինգ տարի ժամկետով:

3. Սույն հոդվածի առաջին կամ երկրորդ մասով նախատեսված արարքը, որը կատարվել է ռազմական դրության, պատերազմի ժամանակ կամ մարտի պարագաներում՝

պատժվում է ազատազրկմամբ՝ հինգից տասնհինգ տարի ժամկետով:

4. Հրամանը չկատարելը ծառայության նկատմամբ անփույթ կամ անբարեխիղճ վերաբերմունքի հետեւանքով, որն առաջացրել է ծանր հետեւանքներ՝

5. Սույն գլխում նախատեսված զինվորական ծառայության կարգի դեմ ուղղված հանցագործությունների սուբյեկտներն են Հայաստանի Հանրապետության զինված ուժերում, Հայաստանի Հանրապետության այլ զորքերում զորակոչի հիման վրա կամ պայմանագրով զինվորական ծառայություն անցնող անձինք, ինչպես նաեւ ռազմական հավաքներ անցնելու ժամանակ՝ զինապարտները:

Հոդված 357. Պետին դիմադրելը կամ նրան զինվորական ծառայության պարտականությունները խախտելուն հարկադրելը

1. Պետին, ինչպես նաեւ զինվորական ծառայության գծով նրա պարտականությունները կատարող այլ անձին դիմադրելը կամ նրան այդ պարտականությունները խախտելուն հարկադրելը, որը զուգորդվել է բռնություն գործադրելով կամ դա գործադրելու սպառնալիքով՝

պատժվում է կարգապահական գումարտակում պահելով՝ առավելագույնը երկու տարի ժամկետով, կամ ազատազրկմամբ՝ առավելագույնը երեք տարի ժամկետով:

2. Նույն արարքները, որոնք կատարվել են՝

1) մի խումբ անձանց կողմից,

2) զենք գործադրելով,

3) առողջությանը միջին ծանրության կամ ծանր վնաս կամ այլ ծանր հետեւանքներ պատճառելով՝

պատժվում են ազատազրկմամբ՝ երկուսից ութ տարի ժամկետով:

3. Սույն հոդվածի առաջին կամ երկրորդ մասով նախատեսված արարքները, որոնք կատարվել են ռազմական դրության, պատերազմի ժամանակ կամ մարտի պարագաներում՝

պատժվում են ազատազրկմամբ՝ յոթից տասներեք տարի ժամկետով:

Հոդված 358. Պետի նկատմամբ բռնի գործողություններ կատարելը

1. Զինվորական ծառայության պարտականությունները կատարելու կապակցությամբ պետին ծեծելը կամ նրա նկատմամբ այլ բռնություն գործադրելը՝

պատժվում է կարգապահական գումարտակում պահելով՝ առավելագույնը երկու տարի ժամկետով, կամ ազատազրկմամբ՝ առավելագույնը հինգ տարի ժամկետով:

2. Նույն արարքը, որը կատարվել է՝

1) մի խումբ անձանց կողմից,

2) զենք գործադրելով,

3) առողջությանը միջին ծանրության կամ ծանր վնաս կամ այլ ծանր հետեւանքներ պատճառելով՝

պատժվում է ազատազրկմամբ՝ երեքից տասներկու տարի ժամկետով:

պատժվում են ազատազրկմամբ՝ յոթից տասներեք տարի ժամկետով:

Հոդված 359. Զինծառայողների փոխհարաբերությունների կանոնագրքային կանոնները խախտելը նրանց միջեւ ստորադասության հարաբերությունների բացակայության դեպքում

1. Զինծառայողների փոխհարաբերությունների կանոնագրքային կանոնները խախտելը նրանց միջեւ ստորադասության հարաբերությունների բացակայության դեպքում, որն արտահայտվել է անձի պատիվն ու արժանապատվությունը ստորացնելով, նրան ծաղրուծանակի ենթարկելով կամ հալածելով կամ զուգորդվել է բռնություն գործադրելով՝

2. Նույն արարքը, որը կատարվել է՝

1) երկու կամ ավելի անձանց նկատմամբ,

2) մի խումբ անձանց կողմից,

3) զենք կամ մարմնական վնասվածքներ պատճառելու համար հատուկ հարմարեցված այլ առարկաներ գործադրելով,

4) անձի առողջությանը միջին ծանրության վնաս պատճառելով՝

պատժվում է ազատազրկմամբ առավելագույնը հինգ տարի ժամկետով:

3. Սույն հոդվածի առաջին կամ երկրորդ մասով նախատեսված արարքը, որն առաջացրել է ծանր հետեւանքներ՝

պատժվում է ազատազրկմամբ՝ չորսից ութ տարի ժամկետով:

4. Սույն հոդվածի առաջին կամ երկրորդ կամ երրորդ մասով նախատեսված արարքը, որը կատարվել է ռազմական դրության, պատերազմի ժամանակ կամ մարտի պարագաներում`

պատժվում է ազատազրկմամբ` հինգից տասը տարի ժամկետով:

Հոդված 360. Զինծառայողին վիրավորանք հասցնելը

1. Զինծառայողին վիրավորանք հասցնելը՝ զինվորական ծառայության պարտականությունները կատարելու կապակցությամբ զինծառայողի պատիվն ու արժանապատվությունն անպարկեշտ ձեւով ստորացնելը մեկ այլ զինծառայողի կողմից՝

պատժվում է կալանքով՝ առավելագույնը երկու ամիս ժամկետով, կամ կարգապահական գումարտակում պահելով՝ առավելագույնը վեց ամիս ժամկետով:

2. Նույն արարքը, որը կատարվել է ստորադրյալի կողմից պետի, ինչպես նաեւ պետի կողմից ստորադրյալի նկատմամբ զինվորական ծառայության պարտականությունները կատարելու կապակցությամբ՝

Հոդված 361. Զորամասը կամ ծառայության վայրն ինքնակամ թողնելը

1. Զորակոչի կամ պայմանագրային հիմունքներով զինվորական ծառայություն անցնող զինծառայողի կողմից զորամասը կամ ծառայության վայրն ինքնակամ թողնելը, ինչպես նաեւ զորամասից արձակվելիս, նշանակվելիս, գործուղումից, արձակուրդից կամ բուժական հաստատությունից առանց հարգելի պատճառների ժամանակին ծառայության չներկայանալը երեք օրից ավելի, բայց մեկ ամսից ոչ ավելի տեւողությամբ, ինչպես նաեւ երեք ամսվա ընթացքում երեք եւ ավելի անգամ մեկից երեք օր տեւողությամբ՝

պատժվում է կալանքով՝ առավելագույնը երեք ամիս ժամկետով, կամ կարգապահական գումարտակում պահելով՝ առավելագույնը մեկ տարի ժամկետով:

2. Նույն արարքները, որոնք կատարվել են պատիժը կարգապահական գումարտակում կրող զինծառայողների կողմից՝

պատժվում են ազատազրկմամբ՝ առավելագույնը մեկ տարի ժամկետով:

3. Սույն հոդվածի առաջին մասով նախատեսված արարքները, որոնք կատարվել են սպայի կամ ենթասպայի կողմից՝

պատժվում են կալանքով՝ մեկից երեք ամիս ժամկետով, կամ ազատազրկմամբ՝
առավելագույնը երկու տարի ժամկետով:

4. Սույն հոդվածի առաջին կամ երկրորդ կամ երրորդ մասով նախատեսված արարքները, եթե ինքնակամ բացակայությունը տեւել է մեկ ամսից ավելի, բայց զինվորական ծառայությունից ժամանակավորապես խուսափելու նպատակով՝

պատժվում են ազատազրկմամբ՝ առավելագույնը երեք տարի ժամկետով:

5. Սույն հոդվածի առաջին կամ երկրորդ կամ երրորդ կամ չորրորդ մասով նախատեսված արարքները, որոնք կատարվել են մի խումբ անձանց կողմից նախնական համաձայնությամբ`

պատժվում են ազատազրկմամբ` երկուսից հինգ տարի ժամկետով:

6. Սույն հոդվածի առաջին կամ երկրորդ կամ երրորդ կամ չորրորդ մասով նախատեսված արարքները, որոնք կատարվել են ռազմական դրության, պատերազմի ժամանակ կամ մարտի պարագաներում՝

պատժվում են ազատազրկմամբ՝ երեքից ութ տարի ժամկետով:

7. Սույն հոդվածի առաջին, երկրորդ, երրորդ կամ չորրորդ մասով նախատեսված արարքներն առաջին անգամ կատարած զինծառայողը կարող է ազատվել քրեական պատասխանատվությունից, եթե դրանք կատարել է ծանր հանգամանքների զուգորդման հետեւանքով, կամ ազատվում է քրեական պատասխանատվությունից, եթե նա ծառայությունից խուսափելու պահից երեք օրվա ընթացքում մեղայականով ներկայացել է զորամաս, ծառայության վայր, իրավապահ կամ պետական այլ մարմիններ:

Հոդված 362. Դասալքությունը

1. Դասալքությունը՝ զինվորական ծառայությունից վերջնականապես խուսափելու նպատակով զորամասը կամ ծառայության վայրն ինքնակամ թողնելը, ինչպես նաեւ նույն նպատակով ծառայության չներկայանալը՝

պատժվում է ազատազրկմամբ՝ առավելագույնը չորս տարի ժամկետով:

2. Դասալքությունը, որը կատարվել է ծառայության համար վստահված զենքով կամ մի խումբ անձանց կողմից նախնական համաձայնությամբ կամ մարտական հերթապահություն կատարող զինծառայողի կողմից՝

պատժվում է ազատազրկմամբ՝ չորսից տասը տարի ժամկետով:

3. Դասալքությունը, որը կատարվել է ռազմական դրության, պատերազմի ժամանակ կամ մարտի պարագաներում՝

պատժվում է ազատազրկմամբ՝ վեցից տասներկու տարի ժամկետով:

4. Սույն հոդվածի առաջին կամ երկրորդ մասով նախատեսված արարքներն առաջին անգամ կատարած զինծառայողը կարող է ազատվել քրեական պատասխանատվությունից, եթե դրանք կատարել է ծանր հանգամանքների զուգորդման հետեւանքով, կամ ազատվում է քրեական պատասխանատվությունից, եթե նա ծառայությունից խուսափելու պահից երեք օրվա ընթացքում մեղայականով ներկայացել է զորամաս, ծառայության վայր, իրավապահ կամ պետական այլ մարմիններ:

Հոդված 363. Անդամախեղելու, հիվանդության սիմուլյացիայի կամ ապօրինի այլ եղանակով զինվորական ծառայությունից խուսափելը

1. Իրեն որեւէ վնասվածք պատճառելու (անդամախեղելու), հիվանդության սիմուլյացիայի, կեղծ փաստաթղթեր օգտագործելու կամ խաբեության այլ միջոցով կամ ապօրինի այլ եղանակով զինծառայողի կողմից զինվորական ծառայության պարտականությունները կատարելուց ժամանակավորապես խուսափելը՝

պատժվում է կալանքով՝ առավելագույնը երեք ամիս ժամկետով, կամ կարգապահական գումարտակում պահելով՝ առավելագույնը երկու տարի ժամկետով:

2. Նույն արարքը, որը կատարվել է զինվորական ծառայության պարտականությունները կրելուց վերջնականապես ազատվելու նպատակով՝

պատժվում է ազատազրկմամբ՝ երկուսից հինգ տարի ժամկետով:

պատժվում են ազատազրկմամբ՝ հինգից տասը տարի ժամկետով:

Հոդված 364. Զինվորական ծառայության պարտականությունները կատարելուց հրաժարվելը

1. Զինվորական ծառայությունից կամ դրա առանձին պարտականությունները կատարելուց զինծառայողի հրաժարվելը, որը զուգորդվել է դրանց փաստացի դադարեցմամբ՝

2. Նույն արարքը, որը կատարվել է մի խումբ անձանց կողմից՝

պատժվում է ազատազրկմամբ՝ մեկից հինգ տարի ժամկետով:

պատժվում է ազատազրկմամբ՝ հինգից տասը տարի ժամկետով:

Հոդված 365. Մարտական հերթապահություն կամ մարտական ծառայություն կրելու կանոնները խախտելը

1. Հայաստանի Հանրապետության վրա անակնկալ հարձակումը ժամանակին

հայտնաբերելու եւ դրան դիմակայելու կամ Հայաստանի Հանրապետության անվտանգության ապահովմանն ուղղված մարտական հերթապահության կամ մարտական ծառայություն կրելու կանոնները խախտելը, եթե այդ արարքն անզգուշությամբ վնաս է պատճառել կամ այդպիսի վնաս պատճառելու սպառնալիք է ստեղծել՝
պատժվում է կարգապահական գումարտակում պահելով՝ առավելագույնը երկու տարի ժամկետով, կամ ազատազրկմամբ՝ առավելագույնը երկու տարի ժամկետով:

2. Նույն արարքը, որը կատարվել է մարտական հերթապահություն կամ մարտական ծառայություն կրելու կանոնների նկատմամբ անփույթ կամ անբարեխիղճ վերաբերմունքի հետեւանքով եւ առաջացրել է ծանր հետեւանքներ՝

պատժվում է կարգապահական գումարտակում պահելով՝ առավելագույնը երկու տարի ժամկետով, կամ ազատազրկմամբ՝ երկուսից յոթ տարի ժամկետով:

պատժվում է ազատազրկմամբ՝ չորսից տասը տարի ժամկետով:

Հոդված 366. Սահմանապահ ծառայություն կրելու կանոնները խախտելը

1. Սահմանապահ ծառայություն կրելու կանոնները խախտելը սահմանապահ վերակարգի մեջ մտնող կամ սահմանապահ ծառայության այլ պարտականություններ կատարող անձի կողմից, եթե այդ արարքը վնաս է պատճառել կամ կարող էր վնաս պատճառել պետության անվտանգության շահերին՝

պատժվում է կարգապահական գումարտակում պահելով՝ առավելագույնը մեկ տարի ժամկետով, կամ ազատազրկմամբ՝ առավելագույնը մեկ տարի ժամկետով:

2. Նույն արարքը, որը կատարվել է սահմանապահ ծառայություն կրելու կանոնների նկատմամբ անփույթ կամ անբարեխիղճ վերաբերմունքի հետեւանքով եւ անզգուշությամբ առաջացրել է ծանր հետեւանքներ՝

պատժվում է կարգապահական գումարտակում պահելով՝ առավելագույնը երկու տարի ժամկետով, կամ ազատազրկմամբ՝ առավելագույնը երկու տարի ժամկետով:

պատժվում է ազատազրկմամբ՝ չորսից տասը տարի ժամկետով:

Հոդված 367. Պահակային կամ կայազորային ծառայության կանոնագրքային կանոնները խախտելը

1. Պահակային կամ կայազորային ծառայության կանոնագրքային կանոնները խախտելը պահակախմբի կամ պարեկախմբի կազմի մեջ մտնող անձի կողմից, եթե այդ արարքն անզգուշությամբ առաջացրել է այնպիսի վնասակար հետեւանքներ, որոնց կանխման համար կարգված է եղել տվյալ պահակը կամ պարեկը՝

2. Նույն արարքը, որը կատարվել է պահակային կամ կայազորային ծառայության կանոնագրքային կանոնները կրելու կանոնների նկատմամբ անփույթ կամ անբարեխիղճ վերաբերմունքի հետեւանքով եւ անզգուշությամբ առաջացրել է ծանր հետեւանքներ՝

պատժվում է կալանքով՝ մեկից երեք ամիս ժամկետով, կամ կարգապահական գումարտակում պահելով՝ առավելագույնը մեկ տարի ժամկետով, կամ ազատազրկմամբ՝ առավելագույնը մեկ տարի ժամկետով:

պատժվում է ազատազրկմամբ՝ երեքից ութ տարի ժամկետով:

Հոդված 368. Ներքին ծառայության կանոնագրքային կանոնները խախտելը

1. Զորամասի օրվա վերակարգի մեջ մտնող անձի կողմից (բացի պահակախմբից եւ պարեկախմբից) ներքին ծառայության կանոնագրքային կանոնները խախտելը, որն առաջացրել է ծանր հետեւանքներ՝

2. Նույն արարքը, որը կատարվել է ներքին ծառայության կանոնագրքային կանոնների նկատմամբ անփույթ կամ անբարեխիղճ վերաբերմունքի հետեւանքով եւ առաջացրել է ծանր հետեւանքներ`

պատժվում է կարգապահական գումարտակում պահելով` առավելագույնը մեկ տարի ժամկետով, կամ ազատազրկմամբ` առավելագույնը մեկ տարի ժամկետով:

3. Նույն արարքը, որը կատարվել է ռազմական դրության, պատերազմի ժամանակ կամ մարտի պարագաներում՝

պատժվում է ազատազրկմամբ՝ երկուսից վեց տարի ժամկետով:

Հոդված 369. Ռազմական գույքը դիտավորությամբ ոչնչացնելը կամ վնասելը

1. Զենքը, ռազմամթերքը, ռազմական տեխնիկան կամ ռազմական այլ գույքը դիտավորությամբ ոչնչացնելը կամ վնասելը՝

պատժվում է տուգանքով՝ նվազագույն աշխատավարձի առավելագույնը երկուհարյուրապատիկի չափով, կամ կարգապահական գումարտակում պահելով՝ առավելագույնը մեկ տարի ժամկետով, կամ ազատազրկմամբ՝ առավելագույնը երեք տարի ժամկետով:

2. Նույն արարքը, որն առաջացրել է ծանր հետեւանքներ՝

պատժվում է տուգանքով՝ նվազագույն աշխատավարձի առավելագույնը երեքհարյուրապատիկի չափով, կամ կարգապահական գումարտակում պահելով՝ առավելագույնը երկու տարի ժամկետով, կամ ազատազրկմամբ՝ երեքից ութ տարի ժամկետով:

պատժվում է ազատազրկմամբ՝ վեցից տասներկու տարի ժամկետով:

Հոդված 370. Ռազմական գույքն անզգուշությամբ ոչնչացնելը կամ վնասելը

Զենքը, ռազմամթերքը, ռազմական տեխնիկան կամ ռազմական այլ գույքն ինքնավստահությամբ կամ անփութությամբ ոչնչացնելը կամ վնասելը, որն առաջացրել է ծանր հետեւանքներ՝
պատժվում է տուգանքով՝ նվազագույն աշխատավարձի առավելագույնը երկուհարյուրապատիկի չափով, կամ կարգապահական գումարտակում պահելով՝ առավելագույնը մեկ տարի ժամկետով, կամ ազատազրկմամբ՝ առավելագույնը երկու տարի ժամկետով:

Հոդված 371. Ռազմական գույքը վատնելը

1. Ռազմական գույքը վատնելը՝ զինծառայողի կողմից անձնական օգտագործման համար նրան տրամադրված համազգեստը կամ ռազմական հանդերձանքի առարկաները կամ ռազմական այլ գույքն իրացնելը՝

2. Զենքի կամ ռազմամթերքի վատնելը՝

պատժվում է ազատազրկմամբ՝ երեքից ութ տարի ժամկետով:

Հոդված 372. Ռազմական գույքը կորցնելը կամ փչացնելը

1. Զինծառայողի կողմից անձնական օգտագործման համար իրեն տրամադրված զգեստը կամ ռազմական հանդերձանքի առարկաները, ինչպես նաեւ իրեն վստահված զենքը, ռազմամթերքը կամ ռազմական այլ գույքը կորցնելը կամ փչացնելը, որը կատարվել է դրանց պահպանության կանոնների խախտմամբ՝

պատժվում է տուգանքով՝ նվազագույն աշխատավարձի առավելագույնը հարյուրապատիկի չափով, կամ կարգապահական գումարտակում պահելով՝ առավելագույնը մեկ տարի ժամկետով:

2. Նույն արարքը, որը կատարվել է ռազմական դրության, պատերազմի ժամանակ կամ մարտի պարագաներում՝

պատժվում է ազատազրկմամբ՝ առավելագույնը երեք տարի ժամկետով:

Հոդված 373. Զենքի, ռազմամթերքի եւ շրջապատի համար առավել վտանգ ներկայացնող առարկաների, նյութերի հետ վարվելու կանոնները խախտելը

1. Զենքի, ռազմամթերքի, ինչպես նաեւ ռադիոակտիվ նյութերի, պայթուցիկ կամ շրջապատի համար առավել վտանգ ներկայացնող այլ սարքերի, առարկաների կամ նյութերի հետ վարվելու կանոնները խախտելը, որը մարդու առողջությանն անզգուշությամբ պատճառել է թեթեւ կամ միջին ծանրության վնաս՝

պատժվում է կարգապահական գումարտակում պահելով՝ առավելագույնը մեկ տարի ժամկետով, կամ ազատազրկմամբ՝ առավելագույնը երկու տարի ժամկետով:

2. Նույն արարքը, որը մարդու առողջությանն անզգուշությամբ պատճառել է ծանր վնաս կամ առաջացրել է ռազմական տեխնիկայի ոչնչացում կամ այլ ծանր հետեւանքներ՝

պատժվում է կարգապահական գումարտակում պահելով՝ առավելագույնը երկու տարի ժամկետով, կամ ազատազրկմամբ՝ առավելագույնը չորս տարի ժամկետով:

3. Սույն հոդվածի առաջին մասով նախատեսված արարքը, որն անզգուշությամբ առաջացրել է մարդու մահ՝

պատժվում է ազատազրկմամբ՝ երեքից յոթ տարի ժամկետով:

4. Սույն հոդվածի առաջին կամ երկրորդ մասով նախատեսված արարքը, որն անզգուշությամբ առաջացրել է երկու կամ ավելի անձանց մահ՝

պատժվում է ազատազրկմամբ՝ չորսից տասը տարի ժամկետով:

Հոդված 374. Զենքը, ռազմամթերքը, ռազմական այլ գույքը, ինչպես նաեւ շրջապատի համար առավել վտանգ ներկայացնող նյութերը կամ առարկաները մեկ ուրիշին հանձնելը

Զինծառայողին վստահված զենքը, ռազմամթերքը, ռազմական այլ գույքը, ինչպես նաեւ ռադիոակտիվ նյութերը, պայթուցիկ կամ շրջապատի համար մեծ վտանգ ներկայացնող այլ սարքերը եւ առարկաները սահմանված կարգի խախտմամբ մեկ ուրիշին հանձնելը, եթե ստացողի կատարած գործողություններն առաջացրել են մարդկային զոհեր կամ այլ ծանր հետեւանքներ՝
պատժվում է կարգապահական գումարտակում պահելով՝ առավելագույնը երկու տարի ժամկետով, կամ ազատազրկմամբ՝ առավելագույնը երեք տարի ժամկետով:

Հոդված 375. Իշխանությունը չարաշահելը, իշխանազանցությունը կամ իշխանության անգործությունը

1. Պետի կամ պաշտոնատար անձի կողմից իշխանությունը կամ պաշտոնեական դիրքը չարաշահելը, իշխանազանցությունը կամ պաշտոնեական լիազորությունների սահմանն անցնելը, ինչպես նաեւ իշխանության անգործությունը, եթե այդ արարքները կատարվել են շահադիտական, անձնական այլ շահագրգռվածությունից կամ խմբային շահերից ելնելով, եւ եթե դրանք էական վնաս են պատճառել՝

պատժվում են ազատազրկմամբ՝ երկուսից հինգ տարի ժամկետով:

2. Նույն արարքները, որոնք անզգուշությամբ ծանր հետեւանքներ են առաջացրել՝

պատժվում են ազատազրկմամբ՝ երեքից ութ տարի ժամկետով:

պատժվում են ազատազրկմամբ՝ յոթից տասներեք տարի ժամկետով:

Հոդված 376. Անփույթ վերաբերմունքը ծառայության նկատմամբ

1. Ծառայության նկատմամբ պետի կամ պաշտոնատար անձի անփույթ վերաբերմունքը, որը պատճառել է էական վնաս՝

2. Նույն արարքները, եթե անզգուշությամբ առաջացրել են ծանր հետեւանքներ՝

պատժվում են ազատազրկմամբ՝ երեքից վեց տարի ժամկետով:

3. Սույն հոդվածի առաջին կամ երկրորդ մասով նախատեսված արարքները, եթե դրանք կատարվել են ռազմական դրության, պատերազմի ժամանակ կամ մարտի պարագաներում՝

պատժվում են ազատազրկմամբ՝ չորսից ութ տարի ժամկետով:

Հոդված 377. Մեքենաներ վարելու կամ շահագործելու կանոնները խախտելը

1. Մարտական, հատուկ կամ տրանսպորտային մեքենաներ վարելու կամ շահագործելու կանոնները խախտելը, որը մարդու առողջությանն անզգուշությամբ պատճառել է միջին ծանրության կամ ծանր վնաս կամ առաջացրել է այլ ծանր հետեւանքներ՝

պատժվում է կալանքով՝ առավելագույնը երեք ամիս ժամկետով, կամ կարգապահական գումարտակում պահելով՝ առավելագույնը մեկ տարի ժամկետով, կամ ազատազրկմամբ՝ առավելագույնը մեկ տարի ժամկետով՝ որոշակի պաշտոններ զբաղեցնելու կամ որոշակի գործունեությամբ զբաղվելու իրավունքից զրկելով՝ առավելագույնը երկու տարի ժամկետով կամ առանց դրա:

2. Նույն արարքը, որն անզգուշությամբ առաջացրել է մարդու մահ՝

3. Սույն հոդվածի առաջին կամ երկրորդ մասով նախատեսված արարքը, որն անզգուշությամբ առաջացրել է երկու կամ ավելի անձանց մահ՝

պատժվում է ազատազրկմամբ՝ չորսից տասը տարի ժամկետով:

Հոդված 378. Թռիչքների կամ դրանց նախապատրաստման կանոնները խախտելը

1. Ռազմական թռչող սարքերի թռիչքների, դրանց նախապատրաստման կամ շահագործման

այլ կանոնները խախտելը, որն անզգուշությամբ առաջացրել է մարդու մահ կամ այլ ծանր հետեւանքներ՝
պատժվում է ազատազրկմամբ՝ երկուսից վեց տարի ժամկետով:

2. Սույն հոդվածի առաջին մասով նախատեսված արարքները, եթե դրանք անզգուշությամբ առաջացրել են երկու կամ ավելի մարդու մահ՝

պատժվում են ազատազրկմամբ՝ չորսից տասը տարի ժամկետով:

Հոդված 379. Մարտ վարելու միջոցները հակառակորդին հանձնելը կամ թողնելը

Պետի կողմից առանց մարտի պարագաներով հարկադրված լինելու՝ ամրությունները, մարտական տեխնիկան եւ մարտ վարելու այլ միջոցները հակառակորդին հանձնելը կամ թողնելը, եթե բացակայում են պետական դավաճանության հատկանիշները՝
պատժվում է ազատազրկմամբ՝ տասից տասնհինգ տարի ժամկետով:

Հոդված 380. Մարտադաշտն ինքնակամ լքելը կամ զենքով գործելուց հրաժարվելը

1. Մարտի ժամանակ մարտադաշտն ինքնակամ լքելը կամ զենքով գործելուց հրաժարվելը՝

պատժվում է ազատազրկմամբ՝ ութից տասներկու տարի ժամկետով:

2. Նույն արարքը, որը կատարվել է մի խումբ անձանց կողմից նախնական համաձայնությամբ`

պատժվում է ազատազրկմամբ` տասից տասնհինգ տարի ժամկետով:

Հոդված 381. Կամովին գերի հանձնվելը

Վախկոտության կամ փոքրոգության պատճառով կամովին գերի հանձնվելը՝
պատժվում է ազատազրկմամբ՝ ութից տասնհինգ տարի ժամկետով:

Հոդված 382. Հանցավոր գործողությունները գերության մեջ գտնվող զինծառայողի կողմից

1. Գերության մեջ գտնվող զինծառայողի կողմից ռազմական նշանակություն ունեցող աշխատանքներին կամ այնպիսի այլ միջոցառումներին կամովին մասնակցելը, որոնք ակնհայտ կերպով կարող են վնաս պատճառել Հայաստանի Հանրապետությանը կամ նրա դաշնակից պետություններին, եթե բացակայում են հայրենիքին դավաճանելու հատկանիշները՝

պատժվում է ազատազրկմամբ՝ երեքից ութ տարի ժամկետով:

2. Մյուս ռազմագերիների նկատմամբ բռնություն գործադրելը կամ ավագի դիրքում գտնվող ռազմագերու կողմից նրանց հետ դաժանորեն վարվելը՝

պատժվում է ազատազրկմամբ՝ երկուսից ութ տարի ժամկետով:

3. Գերության մեջ գտնվող զինծառայողի կողմից շահադիտական դրդումներով կամ իր նկատմամբ հակառակորդի ներողամիտ վերաբերմունքն ապահովելու նպատակով այնպիսի գործողություններ կատարելը, որոնք ուղղված են մյուս ռազմագերիների դեմ՝

պատժվում է ազատազրկմամբ՝ առավելագույնը երկու տարի ժամկետով:

Հոդված 383. Դիակապտությունը

Մարտադաշտում սպանվածների կամ վիրավորների մոտ գտնվող իրերը հափշտակելը՝
պատժվում է ազատազրկմամբ՝ երկուսից ութ տարի ժամկետով:
ԲԱԺԻՆ 13. ԽԱՂԱՂՈՒԹՅԱՆ ԵՎ ՄԱՐԴԿՈՒԹՅԱՆ ԱՆՎՏԱՆԳՈՒԹՅԱՆ ԴԵՄ ՈՒՂՂՎԱԾ ՀԱՆՑԱԳՈՐԾՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ
ԳԼՈՒԽ 33.
ԽԱՂԱՂՈՒԹՅԱՆ ԵՎ ՄԱՐԴԿՈՒԹՅԱՆ ԱՆՎՏԱՆԳՈՒԹՅԱՆ ԴԵՄ ՈՒՂՂՎԱԾ ՀԱՆՑԱԳՈՐԾՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԸ

Հոդված 384. Ագրեսիվ պատերազմը

1. Ագրեսիվ պատերազմ ծրագրելը կամ նախապատրաստելը՝

պատժվում է ազատազրկմամբ՝ հինգից տասը տարի ժամկետով:

2. Ագրեսիվ պատերազմ սանձազերծելը կամ վարելը՝

պատժվում է ազատազրկմամբ՝ ութից տասնհինգ տարի ժամկետով:

Հոդված 385. Ագրեսիվ պատերազմի հրապարակային կոչերը

1. Ագրեսիվ պատերազմ սանձազերծելու հրապարակային կոչերը՝

պատժվում են տուգանքով՝ նվազագույն աշխատավարձի հարյուրապատիկից երկուհարյուրապատիկի չափով, կամ ազատազրկմամբ՝ առավելագույնը երեք տարի ժամկետով:

2. Նույն գործողությունները, որոնք կատարվել են զանգվածային լրատվության միջոցներով կամ բարձրագույն պետական պաշտոն զբաղեցնող անձի կողմից՝

պատժվում են տուգանքով՝ նվազագույն աշխատավարձի երեքհարյուրապատիկից հինգհարյուրապատիկի չափով, կամ ազատազրկմամբ՝ երկուսից հինգ տարի ժամկետով՝ որոշակի պաշտոններ զբաղեցնելու կամ որոշակի գործունեությամբ զբաղվելու իրավունքից զրկելով՝ առավելագույնը երեք տարի ժամկետով:

3. Սույն հոդվածում բարձրագույն պետական պաշտոն զբաղեցնող անձինք են Հայաստանի Հանրապետության Նախագահը, Հայաստանի Հանրապետության կառավարության անդամները, Հայաստանի Հանրապետության Ազգային ժողովի պատգամավորները:

Հոդված 386. Զանգվածային ոչնչացման զենք արտադրելը կամ տարածելը

Քիմիական, կենսաբանական կամ միջազգային պայմանագրով արգելված զանգվածային ոչնչացման այլ տեսակի զենք ստեղծելը, արտադրելը, ձեռք բերելը կամ իրացնելը, միջուկային զենքի չտիրապետող պետությանը հումքային կամ հատուկ տրոհվող նյութեր հանձնելը, Հայաստանի Հանրապետության միջազգային պայմանագրով արգելված զանգվածային ոչնչացման զենք կամ դրա արտադրության համար անհրաժեշտ բաղադրամասեր տրամադրելը՝
պատժվում են ազատազրկմամբ՝ չորսից ութ տարի ժամկետով:

Հոդված 387. Պատերազմ վարելու արգելված միջոցներ եւ մեթոդներ կիրառելը

1. Ռազմական գործողություններում կամ զինված ընդհարումներում միջազգային պայմանագրով արգելված միջոցներ եւ մեթոդներ կիրառելը՝

պատժվում է ազատազրկմամբ՝ առավելագույնը տասնհինգ տարի ժամկետով:

2. Հայաստանի Հանրապետության միջազգային պայմանագրով արգելված զանգվածային ոչնչացման զենք կիրառելը կամ փորձարկելը՝

պատժվում է ազատազրկմամբ՝ տասից տասնհինգ տարի ժամկետով, կամ ցմահ ազատազրկմամբ:

Հոդված 388. Ահաբեկչական գործողությունն օտարերկրյա պետության կամ միջազգային կազմակերպության ներկայացուցչի դեմ

1. Օտարերկրյա պետության կամ միջազգային կազմակերպության ներկայացուցչի դեմ բռնություն գործադրելը կամ նրան առեւանգելը կամ ազատությունից զրկելը, եթե այդ գործողությունները կատարվել են պատերազմի պրովոկացիայի կամ միջազգային հարաբերությունները բարդացնելու նպատակով՝

պատժվում են ազատազրկմամբ՝ հինգից տասներկու տարի ժամկետով։

2. Օտարերկրյա պետության կամ միջազգային կազմակերպության ներկայացուցչի սպանությունը, եթե դա կատարվել է պատերազմի պրովոկացիայի կամ միջազգային հարաբերությունները բարդացնելու նպատակով՝

պատժվում է ազատազրկմամբ՝ տասից տասնհինգ տարի ժամկետով, կամ ցմահ ազատազրկմամբ։

Հոդված 389. Միջազգային ահաբեկչությունը

Միջազգային ահաբեկչությունը՝ միջազգային բարդություններ կամ պատերազմ հրահրելու կամ օտար պետության ներքին վիճակն ապակայունացնելու նպատակով օտարերկրյա պետության տարածքում պայթյունի կամ հրկիզման կամ այլ գործողությունների
կազմակերպումը կամ իրականացումը, որն ուղղված է մարդկանց ոչնչացնելուն կամ նրանց մարմնական վնասվածքներ պատճառելուն, շինություններ, կառույցներ, ճանապարհներ եւ հաղորդակցության միջոցներ, կապի միջոցներ կամ այլ գույք ոչնչացնելուն կամ վնասելուն՝
պատժվում է ազատազրկմամբ՝ տասից տասնհինգ տարի ժամկետով, կամ ցմահ ազատազրկմամբ։

Հոդված 390. Միջազգային մարդասիրական իրավունքի նորմերի լուրջ խախտումները զինված ընդհարումների ժամանակ

1. Զինված ընդհարումների ժամանակ ռազմական գործողություններին անմիջականորեն չմասնակցող կամ պաշտպանության միջոցներից զրկված անձանց, վիրավորների, հիվանդների, բժշկական կամ հոգեւոր անձնակազմի, սանիտարական զորամասերի կամ սանիտարական տրանսպորտային միջոցների, ռազմագերիների, քաղաքացիական անձանց, քաղաքացիական բնակչության, փախստականների, հովանավորվող անձանց կամ ռազմական գործողությունների ժամանակ պաշտպանությունից օգտվող այլ անձանց նկատմամբ միջազգային մարդասիրական իրավունքի նորմերի լուրջ խախտումներ համարվող հետեւյալ արարքները կատարելը՝

1) սպանությունը,

2) խոշտանգումները եւ անմարդկային վերաբերմունքը, ներառյալ՝ կենսաբանական փորձերը,

3) դիտավորությամբ լուրջ տառապանք պատճառելը կամ անձի ֆիզիկական կամ հոգեկան վիճակին սպառնացող այլ գործողություններ կատարելը՝

պատժվում է ազատազրկմամբ՝ ութից տասնհինգ տարի ժամկետով, կամ ցմահ ազատազրկմամբ:

2. Զինված ընդհարումների ժամանակ սույն հոդվածի առաջին մասում թվարկված անձանց կամ օբյեկտների նկատմամբ միջազգային մարդասիրական իրավունքի նորմերի լուրջ խախտումներ համարվող հետեւյալ արարքները կատարելը՝

1) առողջությանը վնաս պատճառելը,

2) հովանավորվող անձին կամ ռազմագերուն հակառակորդ տերության զինված ուժերում ծառայելուն հարկադրելը,

3) հովանավորվող անձին կամ ռազմագերուն անաչառ եւ պատշաճ դատավարության իրավունքից զրկելը,

4) հովանավորվող անձի անօրինական բռնագաղթը, տեղափոխելը եւ կալանավորումը կամ

այլ ձեւով ազատությունից զրկելը,

5) պատանդ վերցնելը,

6) գույքն անօրինական, կամայական, մեծ չափերով ոչնչացնելը կամ յուրացնելը, որը պայմանավորված չէ ռազմական անհրաժեշտությամբ՝

պատժվում է ազատազրկմամբ՝ հինգից տասներկու տարի ժամկետով:

3. Զինված ընդհարումների ժամանակ անձի ֆիզիկական կամ հոգեկան վիճակին լուրջ վնաս պատճառած կամ մարդու մահ առաջացրած միջազգային մարդասիրական իրավունքի նորմերի լուրջ խախտումներ համարվող հետեւյալ արարքները՝

1) քաղաքացիական բնակչության կամ առանձին քաղաքացիական անձանց վրա հարձակումը,

2) ոչ ընտրովի բնույթի հարձակումը, որը վնասում է քաղաքացիական բնակչությանը կամ քաղաքացիական օբյեկտներին, եթե ակնհայտ է, որ նման հարձակումը կհանգեցնի

չափազանց մեծ կորուստների քաղաքացիական անձանց շրջանում կամ չափազանց մեծ վնաս կպատճառի քաղաքացիական օբյեկտներին, եթե այդպիսի վնասներ պատճառելը չափազանց
է՝ կոնկրետ եւ անմիջական ռազմական գերազանցության հասնելու համար,

3) վտանգավոր ուժեր պարունակող կառույցների եւ սարքավորումների վրա հարձակվելը, եթե ակնհայտ է, որ այդպիսի հարձակումը կհանգեցնի չափազանց մեծ կորուստների քաղաքացիական անձանց շրջանում կամ չափազանց մեծ վնաս կպատճառի քաղաքացիական օբյեկտներին, եթե այդպիսի վնասներ պատճառելը չափազանց է՝ կոնկրետ

եւ անմիջական ռազմական գերազանցության հասնելու համար,

4) չպաշտպանվող տարածքները եւ ապառազմականացված գոտիները հարձակման օբյեկտ դարձնելը,

5) հարձակումն այն անձի վրա, ով հանցավորի համար ակնհայտ, դադարեցրել է անմիջական մասնակցությունը ռազմական գործողություններին՝

պատժվում են ազատազրկմամբ՝ տասից տասնհինգ տարի ժամկետով, կամ ցմահ ազատազրկմամբ:

4. Զինված ընդհարումների ժամանակ միջազգային մարդասիրական իրավունքի նորմերի լուրջ խախտումներ համարվող հետեւյալ արարքները՝

1) բռնազավթող պետության կողմից իր սեփական քաղաքացիական բնակչության մի մասի վերաբնակեցումը բռնազավթված տարածքում, կամ բռնազավթած տարածքի ամբողջ բնակչության կամ դրա մի մասի տեղահանումը կամ տեղափոխումը բռնազավթված տարածքի սահմաններում կամ դրանից դուրս,

2) ռազմագերիների կամ քաղաքացիական անձանց հայրենադարձության չարդարացված ձգձգումը,

3) ապարտեիդի կամ ռասայական խտրականության վրա հիմնված, անձի արժանապատվությունը ստորացնող, ոչ մարդասիրական եւ նվաստացնող այլ գործողությունների պրակտիկայի կիրառումը,

4) հատուկ պաշտպանության տակ գտնվող, հստակ տարորոշված, ժողովուրդների մշակութային եւ հոգեւոր ժառանգություն համարվող պատմական հուշարձանները, արվեստի գործերը, ծիսակատարությունների վայրերը հարձակման օբյեկտ դարձնելը եւ հարձակման հետեւանքով դրանց մեծ վնաս պատճառելը, եթե դրանք չեն գտնվում ռազմական օբյեկտների անմիջական հարեւանությամբ, եւ եթե տվյալներ չկան այդ պատմական հուշարձանները, արվեստի գործերը, ծիսակատարությունների վայրերը հակառակորդի կողմից ռազմական գործողություններին նպաստելու համար օգտագործելու մասին՝

պատժվում են ազատազրկմամբ՝ ութից տասներկու տարի ժամկետով:

5. Զինված ընդհարումների ժամանակ հակառակորդի իշխանության տակ գտնվող, կալանավորված կամ այլ ձեւով ազատությունից զրկված անձանց նկատմամբ միջազգային մարդասիրական իրավունքի նորմերի լուրջ խախտում համարվող եւ նրանց առողջությանը, ֆիզիկական կամ հոգեկան վիճակին սպառնացող բժշկական միջամտությունը, որը պայմանավորված չէ նշված անձանց առողջական վիճակով եւ չի համապատասխանում համընդհանուր ճանաչում ստացած բժշկական նորմերին, մասնավորապես, նույնիսկ նշված անձանց համաձայնությամբ նրանց ֆիզիկական խեղում պատճառելը, նրանց նկատմամբ բժշկական կամ գիտական փորձեր իրականացնելը, մարմնի մասեր կամ հյուսվածքներ հեռացնելը կամ փոխպատվաստման վիրահատություն կատարելը՝

պատժվում է ազատազրկմամբ՝ ութից տասներկու տարի ժամկետով:

6. Զինված ընդհարումների ժամանակ միջազգային մարդասիրական իրավունքի նորմերի միջազգային պայմանագրերով նախատեսված այլ խախտումները՝

պատժվում են ազատազրկմամբ՝ առավելագույնը հինգ տարի ժամկետով:

Հոդված 391. Անգործությունը կամ հանցավոր հրաման արձակելը զինված ընդհարման ժամանակ

1. Զինված ընդհարման ժամանակ պետի կամ պաշտոնատար անձի կողմից, իր լիազորությունների սահմաններում, բոլոր հնարավոր միջոցները չձեռնարկելը՝ ենթակայի կողմից սույն օրենսգրքի 387-րդ եւ 390-րդ հոդվածներով նախատեսված հանցագործությունները կանխելու համար, եթե նա իմացել կամ իր տրամադրության տակ տեղեկություն է ունեցել, որը պետք է նրան տվյալ իրադրությունում թույլ տար եզրակացնել,

որ իր ենթական կատարում կամ մտադրվում է կատարել նման խախտում, եւ եթե իր իրավասության սահմաններում նա չի ձեռնարկել գործնականորեն բոլոր հնարավոր միջոցները՝ այդպիսի խախտումը թույլ չտալու կամ այն կանխելու համար՝
պատժվում է ազատազրկմամբ՝ հինգից տասը տարի ժամկետով:

2. Նույն արարքը, որը կատարվել է անզգուշությամբ`

պատժվում է ազատազրկմամբ` երկուսից հինգ տարի ժամկետով:

3. Զինված ընդհարման ժամանակ պետի կամ պաշտոնատար անձի կողմից իր ենթակային՝ ոչ մեկին ողջ չթողնելու կամ ակնհայտ հանցավոր այլ հրաման կամ կարգադրություն տալը, որն ուղղված է սույն օրենսգրքի 387-րդ եւ 390-րդ հոդվածներով նախատեսված հանցանքների կատարմանը՝

պատժվում է ազատազրկմամբ՝ հինգից տասնհինգ տարի ժամկետով։

Հոդված 392. Մարդկության անվտանգության դեմ ուղղված հանցագործությունները

Արտաքսումը, ապօրինաբար կալանքի տակ պահելը, ստրկացնելը, առանց դատի զանգվածային եւ պարբերական մահապատիժներ կիրառելը, մարդկանց առեւանգելը, ինչին հետեւում է նրանց անհետանալը, խոշտանգելը կամ դաժան գործողությունները, որոնք կատարվում են ըստ քաղաքացիական բնակչության ռասայական, ազգային, էթնիկական պատկանելության, քաղաքական հայացքների եւ դավանանքի`
պատժվում են ազատազրկմամբ՝ յոթից տասնհինգ տարի ժամկետով, կամ ցմահ ազատազրկմամբ:

Հոդված 393. Գենոցիդը

Ազգային, էթնիկական, ռասայական կամ կրոնական որեւէ խմբի լրիվ կամ մասնակի ոչնչացման նպատակով՝ այդ խմբի անդամներին սպանելը, նրանց առողջությանը ծանր վնաս պատճառելը, մանկածնությանը խոչընդոտելը, երեխաներին հարկադրաբար մարդկային այդ խմբից այլ խմբի հանձնելը, բռնությամբ վերաբնակեցնելը կամ այդ խմբի լիովին կամ մասամբ ֆիզիկական ոչնչացման նպատակով կյանքի այլ պայմաններ ստեղծելը (ցեղասպանությունը)՝
պատժվում են ազատազրկմամբ՝ տասներկուսից տասնհինգ տարի ժամկետով, կամ ցմահ ազատազրկմամբ:

Հոդված 394. Էկոցիդը

Բուսական կամ կենդանական աշխարհը դիտավորությամբ զանգվածաբար ոչնչացնելը, մթնոլորտը, հողերը կամ ջրային պաշարները թունավորելը, ինչպես նաեւ էկոլոգիական աղետ առաջացրած այլ արարքներ կատարելը՝
պատժվում են ազատազրկմամբ՝ տասից տասնհինգ տարի ժամկետով:

Հոդված 395. Վարձկանությունը

1. Վարձկան հավաքագրելը, ուսուցանելը, ֆինանսավորելը կամ այլ ձեւով նյութապես ապահովելը, ինչպես նաեւ զինված ընդհարումներում կամ ռազմական գործողություններում նրան օգտագործելը՝

պատժվում են ազատազրկմամբ՝ հինգից տասը տարի ժամկետով:

2. Սույն հոդվածի առաջին մասով նախատեսված արարքները, որոնք կատարվել են՝

1) պաշտոնեական դիրքն օգտագործելով,

2) ակնհայտ անչափահասին ներգրավելով՝

պատժվում են ազատազրկմամբ՝ յոթից տասներկու տարի ժամկետով:

3. Վարձկանի մասնակցությունը զինված ընդհարումներին կամ ռազմական գործողություններին՝

պատժվում է ազատազրկմամբ՝ երեքից յոթ տարի ժամկետով:

4. Վարձկան է համարվում հատուկ հավաքագրված անձը, ով գործում է նյութական հատուցում ստանալու նպատակով եւ զինված ընդհարմանը կամ ռազմական գործողություններին մասնակցող պետության քաղաքացի չէ, մշտապես չի բնակվում դրա տարածքում, ընդգրկված չէ ընդհարման մեջ գտնվող պետության զինված ուժերի անձնակազմում եւ այլ պետության կողմից ուղարկված չէ զինված ուժերի կազմում պաշտոնեական պարտականություններ կատարելու համար:

Հոդված 396. Միջազգային պաշտպանությունից օգտվող անձանց կամ հաստատության վրա հարձակվելը

1. Միջազգային պաշտպանությունից օգտվող օտարերկրյա պետության կամ միջազգային կազմակերպության աշխատակցի կամ նրա հետ բնակվող ընտանիքի անդամների, ինչպես նաեւ միջազգային պաշտպանությունից օգտվող անձանց ծառայողական կամ բնակելի շենքերի կամ տրանսպորտային միջոցների վրա հարձակվելը, եթե այդ գործողությունները կատարվել են պատերազմի պրովոկացիայի կամ միջազգային հարաբերությունները բարդացնելու նպատակներով՝

պատժվում է ազատազրկմամբ՝ երեքից ութ տարի ժամկետով:

2. Նույն գործողությունները, որոնք անզգուշությամբ առաջացրել են մարդու մահ, առողջությանը ծանր վնաս են պատճառել կամ զուգորդվել են գույք կամ կարեւոր փաստաթղթեր ոչնչացնելով՝

պատժվում են ազատազրկմամբ՝ երեքից տասներկու տարի ժամկետով:

Հոդված 397. Միջազգային պայմանագրերով պահպանվող տարբերանշաններն ապօրինի օգտագործելը

Ռազմական գործողությունների ժամանակ, հակառակ միջազգային պայմանագրերի, միջազգային իրավունքով եւ միջազգային պայմանագրերով պահպանվող Կարմիր խաչի, Կարմիր մահիկի կամ մշակութային արժեքների համար նախատեսված պաշտպանիչ նշանները կամ այլ տարբերանշաններն օգտագործելը, կամ հակառակորդի կամ չեզոք պետության պետական դրոշից կամ պետական տարբերանշաններից ապօրինի օգտվելը կամ միջազգային կազմակերպության դրոշից կամ տարբերանշաններից ապօրինի օգտվելը՝
պատժվում է ուղղիչ աշխատանքներով՝ մեկից երկու տարի ժամկետով, կամ ազատազրկմամբ՝ առավելագույնը երեք տարի ժամկետով։
ԲԱԺԻՆ 14. ԵԶՐԱՓԱԿԻՉ ԴՐՈՒՅԹ ԳԼՈՒԽ 34.
ԵԶՐԱՓԱԿԻՉ ԴՐՈՒՅԹ

Հոդված 398. Հայաստանի Հանրապետության քրեական օրենսգիրքը գործողության մեջ դնելը

Սույն օրենսգիրքը գործողության մեջ է դրվում հատուկ օրենքով:
ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ՆԱԽԱԳԱՀ` Ռ. ՔՈՉԱՐՅԱՆ

29 ապրիլի 2003թ.

01.03.2017

ՀՀ քրեական օրենսգրքում փոփոխություններ եւ լրացումներ կատարելու եւ
«Հայաստանի Հանրապետության քրեական օրենսգրքում փոփոխություններ եւ լրացում կատարելու մասին » ՀՀ 2016 թվականի մայիսի 17-ի ՀՕ -49-Ն օրենքի 1-ին
հոդվածը չեղյալ ճանաչելու մասին

http://www.parliament.am/legislation.php?sel=show&ID=1349&lang=arm&enc=utf8 javascript:window.print()

Уголовный Кодекс Республики Армения от 18.04.2003 г.

УГОЛОВНЫЙ КОДЕКС РЕСПУБЛИКИ АРМЕНИЯ

Принят 18.04.2003

ОБЩАЯ ЧАСТЬ

РАЗДЕЛ 1. УГОЛОВНЫЙ ЗАКОН

ГЛАВА 1. ЗАДАЧИ И ПРИНЦИПЫ УГОЛОВНОГО ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА

ГЛАВА 2. ДЕЙСТВИЕ УГОЛОВНОГО ЗАКОНА ВО ВРЕМЕНИ И В ПРОСТРАНСТВЕ

РАЗДЕЛ 2. ПРЕСТУПЛЕНИЕ

ГЛАВА 3. ПОНЯТИЕ И ВИДЫ ПРЕСТУПЛЕНИЙ

ГЛАВА 4. ЛИЦА, ПОДЛЕЖАЩИЕ УГОЛОВНОЙ ОТВЕТСТВЕННОСТИ

ГЛАВА 5. В И Н А

ГЛАВА 6. ОКОНЧЕННОЕ И НЕОКОНЧЕННОЕ ПРЕСТУПЛЕНИЯ

ГЛАВА 7.СОУЧАСТИЕ В ПРЕСТУПЛЕНИИ

ГЛАВА 8. ОБСТОЯТЕЛЬСТВА, ИСКЛЮЧАЮЩИЕ ПРЕСТУПНОСТЬ ДЕЯНИЯ

РАЗДЕЛ 3. НАКАЗАНИЕ

ГЛАВА 9. ПОНЯТИЕ, ЦЕЛИ И ВИДЫ НАКАЗАНИЯ

ГЛАВА 10. НАЗНАЧЕНИЕ НАКАЗАНИЯ

РАЗДЕЛ 4. ОСВОБОЖДЕНИЕ ОТ УГОЛОВНОЙ ОТВЕТСТВЕННОСТИ И НАКАЗАНИЯ

ГЛАВА 11. ОСВОБОЖДЕНИЕ ОТ УГОЛОВНОЙ ОТВЕТСТВЕННОСТИ

ГЛАВА 12. ОСВОБОЖДЕНИЕ ОТ НАКАЗАНИЯ

ГЛАВА 13. АМНИСТИЯ, ПОМИЛОВАНИЕ, СУДИМОСТЬ

РАЗДЕЛ 5. ОСОБЕННОСТИ УГОЛОВНОЙ ОТВЕТСТВЕННОСТИ И НАКАЗАНИЯ НЕСОВЕРШЕННОЛЕТНИХ

ГЛАВА 14. ОСОБЕННОСТИ УГОЛОВНОЙ ОТВЕТСТВЕННОСТИ И НАКАЗАНИЯ

НЕСОВЕРШЕННОЛЕТНИХ

РАЗДЕЛ 6. ПРИНУДИТЕЛЬНЫЕ МЕРЫ МЕДИЦИНСКОГО ХАРАКТЕРА

ГЛАВА 15. ПРИНУДИТЕЛЬНЫЕ МЕРЫ МЕДИЦИНСКОГО ХАРАКТЕРА

ОСОБЕННАЯ ЧАСТЬ

РАЗДЕЛ 7. ПРЕСТУПЛЕНИЯ ПРОТИВ ЧЕЛОВЕКА

ГЛАВА 16. ПРЕСТУПЛЕНИЯ ПРОТИВ ЖИЗНИ И ЗДОРОВЬЯ

ГЛАВА 17. ПРЕСТУПЛЕНИЯ ПРОТИВ СВОБОДЫ, ЧЕСТИ И ДОСТОИНСТВА ЛИЧНОСТИ

ГЛАВА 18. ПРЕСТУПЛЕНИЯ ПРОТИВ ПОЛОВОЙ НЕПРИКОСНОВЕННОСТИ И ПОЛОВОЙ СВОБОДЫ

ГЛАВА 19. ПРЕСТУПЛЕНИЯ ПРОТИВ КОНСТИТУЦИОННЫХ ПРАВ И СВОБОД ЧЕЛОВЕКА И

ГРАЖДАНИНА

ГЛАВА 20.ПРЕСТУПЛЕНИЯ ПРОТИВ СЕМЬИ И ИНТЕРЕСОВ РЕБЕНКА

РАЗДЕЛ 8. ПРЕСТУПЛЕНИЯ ПРОТИВ СОБСТВЕННОСТИ, ЭКОНОМИКИ И ЭКОНОМИЧЕСКОЙ

ДЕЯТЕЛЬНОСТИ

ГЛАВА 21. ПРЕСТУПЛЕНИЯ ПРОТИВ СОБСТВЕННОСТИ

ГЛАВА 22. ПРЕСТУПЛЕНИЯ ПРОТИВ ЭКОНОМИЧЕСКОЙ ДЕЯТЕЛЬНОСТИ

РАЗДЕЛ 9. ПРЕСТУПЛЕНИЯ ПРОТИВ ОБЩЕСТВЕННОЙ БЕЗОПАСНОСТИ, БЕЗОПАСНОСТИ

КОМПЬЮТЕРНОЙ ИНФОРМАЦИИ, ОБЩЕСТВЕННОГО ПОРЯДКА,

ОБЩЕСТВЕННОЙ НРАВСТВЕННОСТИ И ЗДОРОВЬЯ НАСЕЛЕНИЯ

ГЛАВА 23. ПРЕСТУПЛЕНИЯ ПРОТИВ ОБЩЕСТВЕННОЙ БЕЗОПАСНОСТИ

ГЛАВА 24. ПРЕСТУПЛЕНИЕ ПРОТИВ БЕЗОПАСНОСТИ КОМПЬЮТЕРНОЙ ИНФОРМАЦИИ

ГЛАВА 25. ПРЕСТУПЛЕНИЯ ПРОТИВ ОБЩЕСТВЕННОГО ПОРЯДКА И НРАВСТВЕННОСТИ

ГЛАВА 26. ПРЕСТУПЛЕНИЯ ПРОТИВ ЗДОРОВЬЯ НАСЕЛЕНИЯ

РАЗДЕЛ 10. ПРЕСТУПЛЕНИЯ ПРОТИВ БЕЗОПАСНОСТИ ОКРУЖАЮЩЕЙ СРЕДЫ

ГЛАВА 27. ПРЕСТУПЛЕНИЯ ПРОТИВ БЕЗОПАСНОСТИ ОКРУЖАЮЩЕЙ СРЕДЫ

РАЗДЕЛ 11. ПРЕСТУПЛЕНИЯ ПРОТИВ ГОСУДАРСТВЕННОЙ ВЛАСТИ

ГЛАВА 28. ПРЕСТУПЛЕНИЯ ПРОТИВ ОСНОВ КОНСТИТУЦИОННОГО СТРОЯ И БЕЗОПАСНОСТИ

ГОСУДАРСТВА

ГЛАВА 29. ПРЕСТУПЛЕНИЯ ПРОТИВ ГОСУДАРСТВЕННОЙ СЛУЖБЫ

ГЛАВА 30. ПРЕСТУПЛЕНИЯ ПРОТИВ ПОРЯДКА УПРАВЛЕНИЯ

ГЛАВА 31. ПРЕСТУПЛЕНИЯ ПРОТИВ ПРАВОСУДИЯ

РАЗДЕЛ 12. ПРЕСТУПЛЕНИЯ ПРОТИВ ПОРЯДКА ВОЕННОЙ СЛУЖБЫ

ГЛАВА 32. ПРЕСТУПЛЕНИЯ ПРОТИВ ПОРЯДКА ВОЕННОЙ СЛУЖБЫ

РАЗДЕЛ 13. ПРЕСТУПЛЕНИЯ ПРОТИВ МИРА И БЕЗОПАСНОСТИ ЧЕЛОВЕЧЕСТВА

ГЛАВА 33. ПРЕСТУПЛЕНИЯ ПРОТИВ МИРА И БЕЗОПАСНОСТИ ЧЕЛОВЕЧЕСТВА

РАЗДЕЛ 14. ЗАКЛЮЧИТЕЛЬНОЕ ПОЛОЖЕНИЕ

ГЛАВА 34. ЗАКЛЮЧИТЕЛЬНОЕ ПОЛОЖЕНИЕ

ОБЩАЯ ЧАСТЬ

РАЗДЕЛ 1. УГОЛОВНЫЙ ЗАКОН

ГЛАВА 1

ЗАДАЧИ И ПРИНЦИПЫ УГОЛОВНОГО ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА

Статья 1. Уголовное законодательство Республики Армения

1. Уголовное законодательство Республики Армения состоит из настоящего Кодекса. Новые

законы, предусматривающие уголовную ответственность, включаются в Уголовный кодекс

Республики Армения.

2. Уголовный кодекс Республики Армения основывается на Конституции Республики Армения и на

принципах и нормах международного права.

Статья 2. Задачи Уголовного кодекса Республики Армения

1. Задачами Уголовного кодекса Республики Армения являются охрана прав и свобод человека и

гражданина, прав, собственности юридических лиц, окружающей среды, общественного порядка

и общественной безопасности, конституционного строя, мира и безопасности человечества от

преступных посягательств, а также предупреждение преступлений.

2. Для осуществления этих задач Уголовный кодекс Республики Армения закрепляет основание

уголовной ответственности и принципы уголовного законодательства, определяет, какие

общественно опасные деяния признаются преступлениями, и устанавливает виды наказаний и

иные меры уголовно-правового воздействия за их совершение.

Статья 3. Основание уголовной ответственности

Единственным основанием уголовной ответственности является совершение преступления, то

есть деяния, содержащего в себе все признаки состава преступления, предусмотренного

уголовным законом.

Статья 4. Принцип уголовного законодательства

Уголовный кодекс Республики Армения основывается на принципах законности, равенства перед

законом, неотвратимости ответственности, личной ответственности, виновной ответственности,

справедливости, индивидуализации ответственности и гуманизма.

Статья 5. Принцип законности

1. Преступность деяния, его наказуемость и иные уголовно-правовые последствия определяются

только уголовным законом.

2. Применение уголовного закона по аналогии запрещается.

Статья 6. Принципы равенства перед законом

Лица, совершившие преступления, равны перед законом и подлежат уголовной ответственности

независимо от пола, расы, цвета кожи, языка, религии, политических или иных убеждений,

национальности или социального происхождения, принадлежности к национальному

меньшинству, рождения, имущественного или иного положения.

Статья 7. Принцип неотвратимости ответственности

1. Каждое лицо, совершившее преступление, подлежит наказанию, предусмотренному

Уголовным кодексом Республики Армения, или иному уголовно-правовому воздействию.

2. Освобождение от уголовной ответственности и наказания возможно только при наличии

оснований и условий, предусмотренных Уголовным кодексом Республики Армения.

Статья 8. Принцип личной ответственности

Лицо подлежит уголовной ответственности только за преступление, совершенное им лично.

Статья 9. Принцип виновной ответственности

1. Лицо подлежит уголовной ответственности только за те общественно опасные действие или

бездействие и общественно опасные последствия, в отношении которых установлена его вина

компетентным судом.

2. Объективное вменение, то есть уголовная ответственность за невиновное причинение вреда,

запрещается.

Статья 10. Принцип справедливости и индивидуализации ответственности

1. Наказание и иные меры уголовно-правового воздействия, применяемые к лицу, совершившему

преступление, должны быть справедливыми, то есть соответствовать тяжести преступления,

обстоятельствам его совершения, личности виновного, должны быть необходимыми и

достаточными для его исправления и предупреждения новых преступлений.

2. Запрещается повторное осуждение лица за одно и то же преступление, за исключением

случаев, установленных законом.

Статья 11. Принцип гуманизма

1. Уголовный кодекс Республики Армения служит обеспечению физической, психической,

материальной, экологической и иной безопасности человека.

2. Никто не должен подвергаться пыткам или жестокому, бесчеловечному или унижающему его

достоинство обращению или наказанию.

ГЛАВА 2

ДЕЙСТВИЕ УГОЛОВНОГО ЗАКОНА ВО ВРЕМЕНИ И В ПРОСТРАНСТВЕ

Статья 12. Действие уголовного закона во времени

1. Преступность и наказуемость деяния определяются уголовным законом, действовавшим во

время его совершения.

2. Временем совершения преступления признается время осуществления общественно опасного

действия (бездействия), независимо от момента наступления последствий.

Статья 13. Обратная сила уголовного закона

1. Закон, устраняющий преступность деяния, смягчающий наказание или иным образом

улучшающий положение лица, совершившего преступление, имеет обратную силу, то есть

распространяется на лиц, совершивших соответствующее деяние до вступления такого закона в

силу, в том числе на лиц, отбывающих наказание или отбывших его, но имеющих судимость.

2. Закон, устанавливающий преступность деяния, усиливающий наказание или иным образом

ухудшающий положение лица, совершившего преступление, обратной силы не имеет.

3. Закон, частично смягчающий ответственность и одновременно частично усиливающий

ответственность, имеет обратную силу только в части, смягчающей ответственность.

Статья 14. Действие уголовного закона в отношении лиц, совершивших преступление на

территории Республики Армения

1. Лицо, совершившее преступление на территории Республики Армения, подлежит

ответственности по Уголовному кодексу Республики Армения.

2. Преступлением, совершенным на территории Республики Армения, считается такое

преступление, которое:

1) начато, продолжилось или было окончено на территории Республики Армения;

2) совершено в соучастии с лицами, осуществившими преступную деятельность на территории

другого государства.

3. В случае совершения лицом преступления на территории Республики Армения и других

государств его ответственность наступает по Уголовному кодексу Республики Армения, если лицо

привлечено к уголовной ответственности на территории Республики Армения и если

международным договором Республики Армения не предусмотрено иное.

4. Лицо, совершившее преступление на судне, находящемся под флагом Республики Армения,

либо на воздушном судне или ином находящемся в полете воздушном аппарате с

опознавательными знаками Республики Армения, независимо от места их нахождения, подлежит

уголовной ответственности по Уголовному кодексу Республики Армения, если иное не

предусмотрено международным договором Республики Армения. По Уголовному кодексу

Республики Армения ответственность несет также лицо, совершившее преступление на военном

судне или военном воздушном судне Республики Армения, независимо от места их нахождения.

5. Вопрос об уголовной ответственности иностранных дипломатических представителей и иных

пользующихся дипломатическим имунитетом лиц в случае совершения ими преступления на

территории Республики Армения разрешается в соответствии с нормами международного права.

Статья 15. Действие уголовных законов в отношении лиц, совершивших преступление вне

пределов Республики Армения

1. Граждане Республики Армения, а также постоянно проживающие в Республике Армения лица

без гражданства, совершившие преступление вне пределов Республики Армения, подлежат

уголовной ответственности по Уголовному кодексу Республики Армения, если совершенное ими

деяние признано преступлением законодательством государства по месту его совершения и если

они не были осуждены в другом государстве. При осуждении указанных лиц наказание не может

превышать верхнего предела санкции, предусмотренной законом государства, на территории

которого совершено преступление.

2. Граждане Республики Армения, находящиеся вне пределов Республики Армения, и лица без

гражданства, постоянно проживающие в Республике Армения, за совершение преступлений,

предусмотренных статьями 384, 386-391, 393-397 настоящего Кодекса, подлежат уголовной

ответственности по Уголовному кодексу Республики Армения, независимо от того, предусмотрено

или нет такое деяние уголовным законом государства по месту совершения преступления.

3. Иностранные граждане и лица без гражданства, не проживающие в Республике Армения

постоянно, совершившие преступление вне пределов Республики Армения, подлежат уголовной

ответственности по Уголовному кодексу Республики Армения, если они совершили:

1) преступления, предусмотренные международным договором Республики Армения;

2) тяжкие или особо тяжкие преступления, направленные против интересов Республики Армения

или прав и свобод граждан Республики Армения.

4. Нормы, установленные в части третьей настоящей статьи, применяются, если иностранные

граждане и лица без гражданства, не проживающие постоянно в Республике Армения, не были

осуждены за данное преступление в каком-либо другом государстве и привлекаются к уголовной

ответственности на территрии Республики Армения.

Статья 16. Выдача лиц, совершивших преступление

1. Граждане Республики Армения, совершившие преступление на территории другого

государства, не выдаются этому государству.

2. Иностранные граждане и лица без гражданства, совершившие преступление вне пределов

Республики Армения и находящиеся на территории Республики Армения, в соответствии с

международным договором Республики Армения могут быть выданы иностранному государству

для привлечения к уголовной ответственности или отбывания наказания.

3. Лица, указанные в части второй настоящей статьи, не выдаются иностранному государству, если

имеются основательные причины полагать, что выдача запрошена для дознания или применения

наказания по причине их расовой, религиозной, национальной принадлежности, принадлежности

к определенной социальной группе или из-за их политических взглядов.

Никто не может быть выдан иностранному государству, где есть серьезная опасность, что ему

могут угрожать пытки, либо бесчеловечное или унижающее его обращение, либо наказание.

4. Если законами страны, требующей выдачи лиц, совершивших преступление, для данного

преступления предусмотрена смертная казнь, то в выдаче лиц, совершивших преступление,

может быть отказано, если запрашивающая сторона не представит запрашиваемой стороне

достаточных гарантий того, что приговор о смертной казни не будет приведен в исполнение.

5. В случае отказа в выдаче лица, совершившего преступление, уголовное преследование за

преступления, совершенные на территории иностранного государства, осуществляется в

соответствии с законодательством Республики Армения.

Статья 17. Правовые последствия осуждения лица вне пределов Республики Армения

1. Приговор суда иностранного государства может учитываться, если гражданин Республики

Армения, иностранный гражданин или лицо без гражданства были осуждены за преступление,

совершенное вне пределов Республики Армения, и вновь совершили преступление на территории

Республики Армения.

2. Рецидив преступлений, неотбытое наказание или иные правовые последствия приговора суда

иностранного государства в соответствии с частью первой настоящей статьи учитываются при

квалификации нового преступления, назначении наказания, освобождении от уголовной

ответственности или наказания.

РАЗДЕЛ 2. ПРЕСТУПЛЕНИЕ

ГЛАВА 3

ПОНЯТИЕ И ВИДЫ ПРЕСТУПЛЕНИЙ

Статья 18. Понятие преступления

1. Преступлением признается виновно совершенное общественно опасное деяние,

предусмотренное настоящим Кодексом.

2. Не признается преступлением действие или бездействие, хотя формально и содержащее

признаки какого-либо деяния, предусмотренного настоящим Кодексом, но в силу своей

малозначительности не представляющее общественной опасности, то есть не причинившее и не

могущее причинить существенного вреда физическому или юридическому лицу, обществу или

государству.

Статья 19. Категории преступлений

1. По характеру и степени общественной опасности преступления подразделяются на

преступления небольшой тяжести, средней тяжести, тяжкие и особо тяжкие.

2. Преступлениями небольшой тяжести признаются деяния, совершенные умышленно, за которые

максимальное наказание, предусмотренное настоящим Кодексом, не превышает двух лет

лишения свободы или за которые предусмотрено наказание, не связанное с лишением свободы, а

также деяния, совершенные по неосторожности, за которые максимальное наказание,

прдусмотренное настоящим Кодексом, не превышает трех лет лишения свободы.

3. Преступлениями средней тяжестипризнаются деяния, совершенные умышленно, за которые

максимальное наказание, предусмотренное настоящим Кодексом, не превышает пяти лет

лишения свободы, а также деяния, совершенные по неосторожности, за которые максимальное

наказание, предусмотренное настоящим Кодексом, не превышает десяти лет лишения свободы.

4. Тяжкими преступлениями признаются деяния, совершенные умышленно, за которые

максимальное наказание, предусмотренное настоящим Кодексом, не превышает десяти лет

лишения свободы.

5. Особо тяжкими преступлениями признаются деяния, совершенные умышленно, за которые

настоящим Кодексом предусмотрено максимальное наказание в виде лишения свободы на срок

свыше десяти лет или пожизненное лишение свободы.

Статья 20. Совокупность преступлений

1. Совокупностью преступлений признается:

1) совершение двух или более преступлений, предусмотренных различными статьями или

различными частями одной и той же статьи настоящего Кодекса, ни за одно из которых лицо не

было осуждено;

2) такое одно действие (бездействие), которое содержит признаки преступлений,

предусмотренных двумя или более статьями настоящего Кодекса.

2. При совокупности преступлений лицо несет ответственность за каждое преступление по

соответствующей статье или части статьи настоящего Кодекса.

Статья 21. Повторность преступлений

1. Повторностью преступлений признается совершение двух или более преступлений,

предусмотренных одной и той же статьей или частью статьи Особенной части настоящего Кодекса.

2. Повторность, предусмотренная частью первой настоящей статьи, отсутствует в случае

продолжаемого преступления, состоящего из двух или более деяний, объединенных одним

преступным намерением.

3. Совершение двух или более преступлений, предусмотренных различными статьями настоящего

Кодекса, считается повторным только в случаях, предусмотренных Особенной частью настоящего

Кодекса.

4. Повторность отсутствует, если за ранее совершенное преступление лицо было освобождено от

уголовной ответственности по предусмотренным законом основаниям либо судимость за это

была погашена или снята.

Статья 22. Рецидив преступлений

1. Рецидивом преступлений признается совершение умышленного преступления лицом,

имеющим судимость за ранее совершенное умышленное преступление.

2. Рецидив преступлений признается опасным:

1) при совершении умышленного преступления, если ранее лицо не менее двух раз осуждено к

лишению свободы за умышленное преступление;

2) при совершении тяжкого преступления, если ранее лицо было осуждено к лишению свободы за

тяжкое или особо тяжкое преступление.

3. Рецидив преступлений признается особо опасным:

1) при совершении лицом умышленного преступления, за которое оно осуждается к лишению

свободы, если ранее лицо не менее трех раз в любой последовательности осуждалось к лишению

свободы за умышленное преступление средней тяжести, тяжкое или особо тяжкое преступление;

2) при совершении лицом тяжкого преступления, за которое оно осуждается к лишению свободы,

если ранее лицо дважды осуждалось к лишению свободы за тяжкое или особо тяжкое

преступление;

3) при совершении лицом особо тяжкого преступления, если ранее оно осуждалось за тяжкое или

особо тяжкое преступление.

4. Судимость за преступления, снятая или погашенная в установленном законом порядке, а также

преступления, совершенные до достижения лицом восемнадцати лет, не учитываются при оценке

рецидива.

ГЛАВА 4

ЛИЦА, ПОДЛЕЖАЩИЕ УГОЛОВНОЙ ОТВЕТСТВЕННОСТИ

Статья 23. Общие условия уголовной ответственности

Уголовной ответственности подлежат только вменяемое физическое лицо, достигшее к моменту

совершения преступления возраста, установленного настоящим Кодексом.

Статья 24. Возраст, с которого привлекаются к уголовной ответственности

1. Уголовной ответственности подлежит лицо, которому исполнилось шестнадцать лет до

совершения преступления.

2. Лица, которым до совершения преступления исполнилось четырнадцать лет, подлежат

уголовной ответственности за убийство (статьи 104-109), умышленное причинение здоровью

тяжкого или средней тяжести вреда (статьи 112-116), похищение человека (статья 131),

изнасилование (статья 138), совершение насильственных действий сексуального характера (статья

139), разбой (статья 175), кражу (статья 177), грабеж (статья 176), вымогательство (статья 182),

неправомерное завладение автомобилем или иным траспортным средством без цели хищения

(статья 183), умышленное уничтожение или повреждение имущества при отягчающих

обстоятельствах (части вторая и третья статьи 185), хищение либо вымогательство оружия,

боеприпасов, взрывчатых веществ (статья 238), хищение либо вымогательство наркотических

средств или психотропных веществ (статья 269), порчу транспортных средств или путей сообщения

(статья 246), хулиганство (статья 258).

3. Если лицо достигло возраста, предусмотренного частями первой или второй настоящей статьи,

но вследствие отставания в умственном развитии было неспособно в полной мере осознавать

характер и значение своего деяния либо руководить им, оно не подлежит уголовной

ответственности.

Статья 25. Невменяемость

1. Не подлежит уголовной ответственности лицо, которое в момент совершения общественно

опасного деяния находилось в состоянии невменяемости, то есть не могло осознавать опасность

своего действия (бездействия) либо руководить им вследствие хронического психического

заболевания, временного расстройства психики, слобоумия или иного болезненного психического

состояния.

2. Лицу, совершившему общественно опасное деяние в состоянии невменяемости, суд может

назначить принудительные меры медицинского характера.

3. Не подлежит наказанию также лицо, совершившее преступление в состоянии вменяемости, но

до вынесения судом приговора заболевшее психической болезнью, лишающей его возможности

осознавать фактический характер и значение своего действия (бездействия) либо руководить им.

К этому лицу по назначению суда могут быть применены принудительные меры медицинского

характера, а после выздоровления оно может быть подвергнуто наказанию.

Статья 26. Ограниченная вменяемость

1. Вменяемое лицо, которое при совершении преступления вследствие психического расстройства

не могло в полной мере осознавать фактический характер и общественную опасность своего

действия (бездействия) либо руководить им, подлежит уголовной ответственности.

2. Ограниченная вменяемость как смягчающее обстоятельство учитывается при назначении

наказания и может служить основанием для назначения одновременно с наказанием

принудительных мер медицинского характера.

Статья 27. Уголовная ответственность лиц, совершивших преступление в состоянии

опьянения

1. Лицо, совершившее преступление в состоянии опьянения, вызванном употреблением алкоголя,

наркотических средств или других одурманивающих веществ, не освобождается от уголовной

ответственности.

2. В случае совершения преступления алкоголиком, наркоманом или токсикоманом суд наряду с

наказанием может назначить принудительные меры медицинского характера, если в силу этой

наклонности существует опасность совершения им нового преступления.

ГЛАВА 5

В И Н А

Статья 28. Формы вины

1. Вина выражается в форме умысла или неосторожности.

2. Деяние, совершенное по неосторожности, является преступлением, если оно специально

предусмотрено Особенной частью настоящего Кодекса.

Статья 29. Умышленное совершение преступления

1. Преступление, совершенное умышленно, может быть выражено в форме прямого или

косвенного умысла.

2. Преступление признается совершенным с прямым умыслом, если лицо осознавало

общественно опасный характер своего действия (бездействия), предвидело его общественно

опасные последствия и желало их наступления.

3. Преступление признается совершенным с косвенным умыслом, если лицо осознавало

общественно опасный характер своего действия (бездействия), предвидело возможность

наступления общественно опасных последствий, не желало этих последствий, но сознательно их

допускало.

4. Если закон не связывает уголовную ответственность за оконченное преступление с

наступлением определенных последствий преступного деяния, преступление признается

совершенным умышленно, если лицо, совершившее его, осознавало общественно опасный

характер своего деяния и желало его совершить.

5. За отягчающие обстоятельства умышленного преступления лицо подлежит уголовной

ответственности, если оно осознавало эти обстоятельства.

Статья 30. Совершение преступления по неосторожности

1. Преступление, совершенное по неосторожности, может быть выражено в самонадеянности или

небрежности.

2. Преступление признается совершенным самонадеянно, если лицо предвидело возможности

наступления общественно опасных последствий своего действия (бездействия), но без

достаточных к тому оснований самонадеянно рассчитывало, что они будут предотвращены.

3. Преступление признается совершенным по небрежности, если лицо не предвидело

возможности наступления общественно опасных последствий своего действия (бездействия), хотя

в данной обстановке должно было и могло их предвидеть.

Статья 31. Невиновное причинение вреда

1. Деяние признается совершенным невиновно, если лицо не осознавало и в данной обстановке

не могло осознавать общественно опасный характер своего действия (бездействия) либо не

предвидело возможности наступления общественно опасных последствий и в данной обстановке

не должно было и не могло их предвидеть.

2. Деяние признается совершенным невиновно также и в случае, если лицо предвидело

возможность наступления общественно опасных последствий своего действия (бездействия), не

желало их наступления, но в силу несоответствия своих психофизических качеств экстремальным

условиям или нервно-психическим перегрузкам не могло предотвратить их наступления.

Статья 32. Ответственность за преступление с двумя формами вины

Если закон предусматривает более строгую ответственность за умышленное преступление,

повлекшее тяжкие последствия по неосторожности, лицо несет ответственность за такие

последствия только в случае, если оно предвидело возможность наступления общественно

опасных последствий своего действия (бездействия), но без достаточных к тому оснований

самонадеянно рассчитывало, что они будут предотвращены, либо не предвидело возможности

наступления общественно опасных последствий своего действия (бездействия), хотя в данной

обстановке должно было и могло их предвидеть. Такое преступление признается совершенным

умышленно.

ГЛАВА 6

ОКОНЧЕННОЕ И НЕОКОНЧЕННОЕ ПРЕСТУПЛЕНИЯ

Статья 33. Оконченное и неоконченное преступления

1. Оконченным преступлением признается деяние, содержащее все признаки состава

преступления, предусмотренные настоящим Кодексом.

2. Неоконченным преступлением признается покушение на преступление и приготовление к

тяжкому или особо тяжкому преступлениям.

3. Ответственность за приготовление к преступлению и покушение на преступление наступает по

той же статье Особенной части настоящего Кодекса, что и за оконченное преступление, со

ссылкой на статью 34 или статью 35 настоящего Кодекса.

Статья 34. Покушение на преступление

Покушением на преступление признается действие (бездействие), совершенное с прямым

умыслом, непосредственно направленное на совершение преступления, если преступление не

было доведено до конца по не зависящим от воли лица обстоятельствам.

Статья 35. Приготовление к преступлению

Приготовлением к преступлению признается приискание или приспособление средств или

орудий, а также умышленное создание других условий для совершения преступления с прямым

умыслом, если преступление не было доведено до конца по не зависящим от лица

обстоятельствам.

Статья 36. Добровольный отказ от преступления

1. Добровольным отказом от преступления признается прекращение лицом приготовления к

преступлению, либо покушения на преступление, либо прекращение действия (бездействия),

непосредственно направленного на совершение преступления, если лицо осознавало

возможность доведения преступления до конца.

2. Лицо, добровольно отказавшееся от доведения преступления до конца, не подлежит уголовной

ответственности, если фактически совершенное им деяние не содержит иного состава

преступления.

3. Организатор преступления, подстрекатель к преступлению или пособник преступления при

добровольном отказе не подлежат уголовной ответственности, если они сообщением

государственным органам или иными предпринятыми мерами предотвратили доведение

преступления исполнителем до конца.

4. Если действия, указанные в части второй настоящей статьи, не привели к предотвращению

совершения преступления исполнителем, то предпринятые меры могут быть учтены при

назначении наказания в качестве обстоятельств, смягчающих ответственность и наказание.

ГЛАВА 7

СОУЧАСТИЕ В ПРЕСТУПЛЕНИИ

Статья 37. Понятие соучастия в преступлении

Соучастием в преступлении признается умышленное совместное участие двух или более лиц в

умышленном преступлении.

Статья 38. Виды соучастников преступления

1. Соучастниками преступления наряду с исполнителем признаются организатор, подстрекатель и

пособник.

2. Исполнителем признается лицо, непосредственно совершившее преступление либо

непосредственно участвовавшее в его совершении совместно с другими лицами

(соисполнителями), а также совершившее преступление посредством использования других лиц,

не подлежащих уголовной ответственности в силу закона либо совершивших преступление по

неосторожности.

3. Организатором признается лицо, организовавшее совершение преступления или руководившее

его исполнением, а также создавшее организованную группу или преступное сообщество либо

руководившее ими.

4. Подстрекателем признается лицо, подговорившее другое лицо к совершению преступления

уговором, материальной заинтересованностью, склонившее его к тому угрозой или иным

способом.

5. Пособником признается лицо, содействовавшее совершению преступления советами,

указаниями, предоставлением информации, средств или орудий либо устранением препятствий, а

также лицо, заранее обещавшее скрыть преступника, средства и орудия преступления, следы

преступления или предметы преступления, добытые преступным путем, а равно лицо, заранее

обещавшее приобрести или сбыть такие предметы.

Статья 39. Ответственность соучастников преступления

1. Соисполнители подлежат ответственности за преступление по одной и той же статье Особенной

части настоящего Кодекса.

2. Организатор, подстрекатель и пособник подлежат ответственности по статье,

предусматривающей совершенное преступление, со ссылкой на статью 38 настоящего Кодекса, за

исключением случаев, когда они одновременно являлись соисполнителями преступления.

3. Лицо, не являющееся специальным субъектом преступления, указанным в статье Особенной

части настоящего Кодекса, участвовавшее в совершении преступления, предусмотренного этой

статьей, может нести ответственность за данное преступление только в качестве организатора,

подстрекателя или пособника.

4. В случае доведения исполнителем преступления до конца по не зависящим от него

обстоятельствам остальные соучастники преступления несут ответственность за приготовление к

преступлению или за соучастие в покушении на преступление.

5. Если действия организатора, подстрекателя или пособника оказались неудавшимися по не

зависящим от них обстоятельствам, ответственность этих лиц наступает за приготовление к

соответствующему преступлению.

6. Соучастники преступления подлежат ответственности только за те отягчающие обстоятельства

преступления, которые ими осознавались.

7. При привлечении соучастников преступления к ответственности учитываются характер и

степень соучастия каждого из них в преступлении.

Статья 40. Эксцесс соучастника преступления

1. Эксцессом соучастника преступления признается совершение лицом преступления, не

охватывающегося умыслом других участников.

2. За эксцесс соучастника другие соучастники не несут ответственнности.

Статья 41. Совершение преступления группой лиц, организованной группой или преступным

сообществом

1. Преступление признается совершенным группой лиц без предварительного сговора, если в нем

участвовали соисполнители, заранее не договорившиеся о совместном совершении преступления.

2. Преступление признается совершенным группой лиц по предварительному сговору, если в нем

участвовали исполнители, заранее (до начала преступления) договорившиеся о совместном

совершении преступления.

3. Преступление признается совершенным организованной группой, если оно совершено

устойчивой группой лиц, заранее объединившихся для совершения одного или нескольких

преступлений.

4. Преступление признается совершенным преступным сообществом, если оно совершено

группой, созданной, сплотившейся, сорганизованной для совершения тяжких или особо тяжких

преступлений, либо объединением организованных групп, созданных для тех же целей, а также

если оно совершено членом (членами) такого сообщества во исполнение его преступных целей, а

равно по заданию преступного сообщества лицом, не признанным его членом.

5. Лицо, создавшее организованную группу, сообщество либо руководившее ими, подлежит

ответственности в случаях, предусмотренных соответствующими статьями настоящего Кодекса, за

организацию и руководство организованной группой или преступным сообществом, а также за

все преступления, совершенные ими, если они охватывались его умыслом. Другие лица, входящие

в преступное сообщество, несут ответственность за участие в этой организации и за преступления,

в подготовке или совершении которых они участвовали.

6. Ответственность лиц, перечисленных в настоящей статье, наступает без ссылки на статью 38

настоящего Кодекса.

ГЛАВА 8

ОБСТОЯТЕЛЬСТВА, ИСКЛЮЧАЮЩИЕ ПРЕСТУПНОСТЬ ДЕЯНИЯ

Статья 42. Необходимая оборона

1. Не признается преступлением действие, совершенное в состоянии необходимой обороны, то

есть при защите жизни, здоровья и прав обороняющегося или другого лица, интересов общества

или государства от общественно опасного посягательства или его реальной угрозы путем

причинения вреда совершающему посягательство, если при этом не были превышены пределы

необходимой обороны.

2. При защите от опасного для здоровья личности насилия либо от посягательства, сопряженного с

реальной урозой такого насилия, может быть причинен любой вред, включая смерть.

3. Право на необходимую оборону принадлежит лицу независимо от возможности избежать

посягательства или обратиться за помощью к другим лицам или государственным органам, а

также независимо от профессиональной или иной специальной подготовки и должностного

положения лица.

4. Превышением пределов необходимой обороны признаются явные для обороняющеося

умышленные действия, которые не соответствуют характеру и опасности посягательства.

5. Не признается повышением пределов необходимой обороны и не влечет уголовной

ответственности применение оружия или любых других средств и предметов для защиты от

нападения вооруженного лица или группы лиц, а также для предотвращения неправомерного и

насильственного вторжения в квартиру или иное помещение, независимо от тяжести вреда,

причиненного посягающему.

Статья 43. Причинение вреда при задержании лица, совершившего преступление

1. Не признается преступлением действие, причинившее вред лицу, совершившему преступление,

при его задержании с целью передачи компетентным органам или пресечения возможности

совершения им нового общественно опасного деяния, если при этом не было допущено

превышения пределов необходимых для этого мер.

2. Превышением мер, необходимых для задержания лица, совершившего преступление,

признается явное несоответствие мер задержания опасности деяния и лица, его совершившего, а

также обстоятельствам задержания, вследствие чего лицу умышленно был причинен вред,

который не был вызван необходимостью задержания.

3. Деяние, совершенное для задержания совершившего преступение лица с превышением

необходимых мер, является преступлением, если оно специально предусмотрено Особенной

частью настоящего Кодекса.

4. Право на задержание лица, совершившего преступление, кроме специально уполномоченных

на то лиц имеют также пострадавший и другие лица.

Статья 44. Крайняя необходимость

1. Не признается преступлением причинение вреда охраняемым уголовным законом интересам в

состоянии крайней необходимости, то есть для устранения опасности, непосредственно

угрожающей жизни, здоровью, правам и законным интересам данного лица или других лиц,

интересам общества или государства, если эта опасность не могла быть устранена иными

средствами и при этом не было допущено превывшения пределов крайней необходимости.

2. Превышением крайней необходимости признается причинение умышленного вреда, явно не

соответствующее характеру и степени угрожавшей опасности и обстоятельствам устранения

опасности, если охраняемым законом интересам причинен равный или больший по сравнению с

предотвращенным вред.

Статья 45. Физическое или психическое принуждение

1. Не признается преступлением причинение вреда охраняемым уоловным законам интересам

под воздействием физического или психического принуждения, если вследствие этого лицо не

могло руководить своими действиями (бездействием).

2. Вопрос уголовной ответственности в случаях, когда охраняемым уголовным законом интересам

причиняется вред под воздействием психического, а также такого физического воздействия,

которое не лишает лицо возможности руководить своими действиями, решается с учетом

положений статьи 44 настоящего Кодекса.

Статья 46. Обоснованный риск

1. Не признается преступлением причинение вреда охраняемым уголовным законом интересам

при обоснованном риске для достижения общественно полезной цели.

2. Риск признается обоснованным, если упомянутой цели нельзя было достичь не связанными с

риском действиями (бездействием), и лицо, которое пошло на риск, предприняло необходимые

меры для предотвращения причинения вреда охраняемым уголовным законом интересам.

3. Риск не признается обоснованным, если он заведомо был сопряжен с опасностью гибели

третьих лиц, с угрозой экологической катастрофы или общественного бедствия.

Статья 47. Исполнение приказа или распоряжения

1. Не признается преступлением причинение охраняемым уголовным законом интересам лицом,

действовавшим во исполнение обязательного для него приказа или распоряжения, отданных в

установленном порядке. Ответственность за причинение такого вреда несет лицо, отдавшее

незаконные приказ или распоряжение.

2. Лицо, совершившее умышленное преступление по заведомо незаконному приказу или

распоряжению, несет ответственность на общих основаниях.

3. Неисполнение заведомо ложного приказа или распоряжения исключает уголовную

ответственность.

РАЗДЕЛ 3. НАКАЗАНИЕ

ГЛАВА 9

ПОНЯТИЕ, ЦЕЛИ И ВИДЫ НАКАЗАНИЯ

Статья 48. Понятие и цели наказания

1. Наказание есть мера государственного принуждения, назначаемая от имени государствд по

приговору счда в отношении лица, признанного виновным в преступлении, и заключается в

предусмотренных законом лишении или ограничении прав и свобод этого лица.

2. Целью наказания является восстановление социальной справедливости, исправление лица,

подвергшегося наказанию, а также предупреждение преступлений.

Статья 49. Виды наказания

Видами наказания являются:

1) штраф;

2) лишение права занимать определенные должности или заниматься определенной

деятельностью;

3) общественные работы;

4) лишение специального или воинского звания, разряда, чина или квалификационного класса;

5) конфискация имущества;

6) исправительные работы;

7) арест;

8) содержание в дисциплинароном батальоне;

9) лишение свободы на определенный срок;

10) пожизненное лишение свободы.

Статья 50. Основные и дополнительные наказания

1. Общественные работы, исправительные работы, арест, содержание в дисциплинарном

батальоне, лишение свободы на определенный срок и пожизненное лишение свободы

применяются только в качестве основных наказаний.

2. Штраф и лишение права занимать определенные должности или заниматься определенной

деятельностью применяются и в качестве основных, и в качестве дополнительных наказаний.

3. Лишение специального или воинского звания, разряда, чина или квалификационного класса, а

также конфискация имущества применяются только в качестве дополнительных наказаний.

4. За одно преступление может быть назначено только одно основное наказание. К основному

наказанию в порядке и в случаях, предусмотренных настоящим Кодексом, может быть

присоединено одно или несколько дополнительных наказаний.

5. Штраф, конфискация имущества и лишение права занимать определенные должности или

заниматься определенной деятельностью могут быть назначены в качестве дополнительных

наказаний только в случаях, предусмотренных Особенной частью настоящего Кодекса.

Статья 51. Штраф

1. Штраф есть денежное взыскание, назначаемое в размере от тридцатикратного до

тысячекратного размера минимальной заработной платы, установленного законом Республики

Армения на момент назначения наказания (далее – минимальная заработная плата).

2. Размер штрафа определяется судом с учетом характера и тяжести преступления, а также

имущественного положения осуждаемого.

3. Если осуждаемый, исходя из личного или материального положения, не в состоянии

немедленно и полностью уплатить штраф, то суд устанавливает срок уплаты не свыше одного года

или разрешает ему уплатить штраф по частям в тот же срок. Указанная льгота утрачивает силу,

если части назначенной суммы не уплачиваются осуждаемым вовремя.

4. В случае невозможности уплаты штрафа суд может заменить штраф или неуплаченную часть

штрафа общественными работами из расчета десять часов общественных работ за минимальную

заработную плату.

Статья 52. Лишение права занимать определенные должности или заниматься определенной

деятельностью

1. Лишение права занимать определенные должности состоит в запрещении занимать

определенные должности в государственных органах, органах местного самоуправления и

организациях, а лишение права заниматься определенной деятельностью – в запрещении

заниматься определенной деятельностью, связанной с характером совершенного преступления.

2. Лишение права занимать определенные должности и заниматься определенной деятельностью

в качестве основного наказания устанавливается на срок от двух до семи лет за умышленные

преступления и на срок от одного года до пяти лет за неосторожные преступления, а в качестве

дополнительного наказания – на срок от одного года до трех лет.

3. Лишение права занимать определенные должности или заниматься определенной

деятельностью может быть назначено в случае, когда суд, исходя из характера преступления,

совершенного виновным во время пребывания в должности или занятия определенной

деятельностью, сочтет невозможным сохранить за ним право занимать определенные должности

или заниматься определенной деятельностью.

4. При назначении лишения права занимать определенные должности или заниматься

определенной деятельностью в качестве дополнительного наказания к содержанию в

дисциплинарном батальоне, аресту или лишению свободы на определенный срок

дополнительного наказания распространяется на все время отбывания основного наказания, при

этом срок дополнительного наказания исчисляется после отбытия основного наказания. В

остальных случаях срок дополнительного наказания исчисляется с момента вступления приговора

в законную силу.

Статья 53. Лишение специального или воинского звания, разряда, чина или квалификационного

класса

При осуждении лица за тяжкое или особо тяжкое преступление с учетом данных,

характеризующих личность виновного, суд может лишить его специального или воинского звания,

разряда, чина или квалификационного класса.

Статья 54. Общественные работы

1. Общественные работы состоят в выполнении осужденным в свободное от основной работы или

учебы время неоплачиваемых работ в пользу общества, определенных компетентным органом

или органом местного самоуправления.

2. Общественные работы устанавливаются на срок от трехсот шестидесяти до тысячи пятисот

часов.

3. Общественные работы назначаются до вынесения приговора в качестве альтернативного

лишению свободы вида наказания с письменного согласия осуждаемого лица в порядке,

установленном настоящим Кодексом.

4. Общественные работы не назначаются лицам, признанным инвалидами первой или второй

группы, лицам, не достигшим к моменту вынесения приговора шестнадцати лет, лицам

пенсионного возраста, беременным женщинам и находящимся на срочной военной службе

военнослужащим.

5. В случае злостного уклонения от выполнения общественных работ суд заменяет неотбытую

часть общественных работ арестом или лишением свободы на определенный срок в пределах

сроков, предусмотренных настоящим Кодексом.

Статья 55. Конфискация имущества

1. Конфискация имущества есть принудительное и безвозмездное изъятие в собственность

государства всего имущества, считающегося собственностью осужденного, или части этого

имущества.

2. Размер конфискуемого имущества определяется судом, принимая во внимание размер

имущественного вреда, причиненного преступлением, а также имущества, приобретенного

преступным путем. Размер конфискуемого имущества не может превышать размера

имущественного вреда, причиненного преступлением, или размера выгоды, полученной

преступным путем.

3. Конфискация имущества может быть назначена за тяжкие и особо тяжкие преступления,

совершенные из корыстных побуждений, в случаях, предусмотренных Особенной частью

настоящего Кодекса.

4. Не подлежит конфискации имущество, необходимое осужденному или лицам, находящимся на

его иждивении, согласно установленному законом перечню.

Статья 56. Исправительные работы

1. Исправительные работы назначаются на срок от двух месяцев до двух лет, и осужденный,

согласно данному в приговоре суда указанию, отбывает их либо по месту его работы, либо по

назначению органов, ведающих исправительными работами, - в другом районе жительства

осужденного.

2. Из заработка осужденного к лишению свободы производится удержание в пользу государства в

размере, установленном приговором суда, от пяти до двадцати процентов этого заработка.

3. В случае злостного уклонения от отбывания наказания лицом, осужденным к исправительным

работам, суд может заменить неотбытую часть исправительных работ арестом или лишением

свободы из расчета один день ареста за два дня исправительных работ либо один день лишения

свободы за три дня исправительных работ.

Статья 57. Арест

1. Арест наключается в содержании осужденного в условиях строгой изоляции от общества в виде

содержания в неволе в исправительном учреждении. Арест назначается судом на срок от

пятнадцати дней до трех месяцев и только в случае, когда заключение под стражу не избрано в

качестве меры пресечения.

2. Арест не назначается лицам, не достигшим к моменту вынесения приговора шестнадцати лет,

или беременным женщинам, или лицам, имеющим на своем иждивении детей в возрасте до

восьми лет.

3. Военнослужащие отбывают арест на гауптвахте.

Статья 58. Содержание в дисциплинарном батальоне

1. Содержание в дисциплинарном батальоне может быть назначено военнослужащим срочной

военной службы на срок от трех месяцев до двух лет в случаях, предусмотренных Особенной

частью настоящего Кодекса, а также в случаях, когда суд, учитывая обстоятельства дела и личность

осужденного, сочтет целесообразным вместо лишения свободы на срок не свыше двух лет

применить содержание в дисциплинарном батальоне на тот же срок.

2. Содержание в дисциплинарном батальоне вместо лишения свободы не может назначаться

лицам, ранее отбывавшим наказание в виде лишения свободы.

Статья 59. Лишение свободы на определенный срок

1. Лишение свободы на определенный срок заключается в изоляции осужденного от общества в

виде содержания в неволе в исправительном учреждении.

2. Лишение свободы устанавливается на срок от трех месяцев до пятнадцати лет.

3. Лишение свободы за неосторожное преступление не может превышать десяти лет.

4. В случае полного или частичного сложения сроков лишения свободы при назначении наказания

по совокупности преступлений максимальный срок лишения свободы не может превышать

пятнадцати лет, а по совокупности приговоров – двадцати лет.

Статья 60. Пожизненное лишение свободы

1. Пожизненное лишение свободы заключается в бессрочной изоляции осужденного от общества

в виде содержания в неволе в исправительном учреждении, которое в случаях, предусмотренных

настоящим Кодексом, может быть назначено за особо тяжкие преступления.

2. Не могут быть осуждены к пожизненному лишению свободы лица, не достигшие при

совершении преступления восемнадцати лет, женщины, находящиеся в состоянии беременности

в момент совершения преступления или вынесения приговора.

ГЛАВА 10

НАЗНАЧЕНИЕ НАКАЗАНИЯ

Статья 61. Общие принципы назначения наказания

1. Лицу, признанному виновным в совершении преступления, назначается справедливое

наказание, определяемое в пределах соответствующей статьи Особенной части настоящего

Кодекса с учетом положений Общей части настоящего Кодекса.

2. Вид и размер наказания определяются степенью общественной опасности и характером

преступления, данными, характеризующими личность виновного, в том числе обстоятельствами,

смягчающими или отягчающими ответственность и наказание.

3. Более строгий вид наказания за преступление из числа предусмотренных назначается, если

менее строгий не может обеспечить достижения целей наказания.

Статья 62. Обстоятельства, смягчающие ответственность и наказание

1. Обстоятельствами, смягчающими ответственность и наказание, являются:

1) совершение впервые преступления небольшой или средней тяжести при случайном стечении

обстоятельств;

2) несовершеннолетие виновного в момент совершения преступления;

3) беременность виновной в момент совершения преступления;

4) наличие у виновного на иждивении детей в возрасте до четырнадцати лет в момент назначения

наказания;

5) совершение преступления вследствие стечения тяжелых жизненных обстоятельств или по

мотиву сострадания;

6) совершение преступления при нарушении условий правомерности необходимой обороны,

задержания лица, совершившего преступление, крайней необходимости, обоснованного риска,

исполнения приказа или распоряжения;

7) противозаконность или аморальность поведения потерпевшего, обусловивших преступление;

8) совершение преступления под влиянием угрозы или принуждения либо материальной,

служебной или иной зависимости;

9) явка с повинной, содействие раскрытию преступления, изобличению других участников

преступления, розыску имущества, приобретенного в результате преступления;

10) оказание медицинской или иной помощи потерпевшему непосредственно после

преступления, добровольное возмещение или устранение имущественного и морального вреда,

причиненных преступлением, иные действия, направленные на заглаживание вреда,

причиненного потерпевшему.

2. При назначении наказания суд может учесть и другие смягчающие обстоятельства, не

указанные в части первой настоящей статьи.

3. Если какое-либо обстоятельство, указанное в части первой настоящей статьи, предусмотрено

соответствующей статьей Особенной части настоящего Кодекса в качестве признака преступления,

оно не может повторно учитываться в качестве обстоятельства, смягчающего ответственность и

наказание.

Статья 63. Обстоятельства, отягчающие ответственность и наказание

Обстоятельствами, отягчающими ответственность и наказание, являются:

1) рецидив преступлений, совершение преступления в виде промысла;

2) причнение преступлением тяжких последствий;

3) совершение преступления в составе группы лиц, организованной группы или преступного

сообщества;

4) особо активная роль в преступлении;

5) привлечение к совершению преступления лиц, заведомо для виновного страдающих

болезненными психическими расстройствами либо находящихся в состоянии опьянения, а также

не достигших установленного возраста уголовной ответственности;

6) совершение преступления по мотивам национальной, расовой или религиозной ненависти,

религиозного фанатизма, из мести за правомерные действия других лиц;

7) совершение преступления с целью скрыть другое преступление или облегчить его совершение;

8) совершение преступления в отношении женщины, заведомо для виновного беременной, а

также малолетнего, другого беззащитного или беспомощного лица либо лица, находящегося в

зависимом от виновного положении;

9) совершение преступления в отношении лица в связи с исполнением им своего служебного или

общественного долга или в отношении его супруги (супруга) либо близкого родственника;

10) совершение преступления лицом, нарушившим тем самым военную присягу или

профессиональную клятву;

11) совершение преступления с особой жестокостью, подвергая потерпевшего издевательствам

или мучениям;

12) совершение преступления опасным для общества способом;

13) совершение преступления в условиях военного или чрезвычайного положения, стихийного или

иного общественного бедствия, а также при массовых беспорядках;

14) совершение преступления под воздействием алкоголя, наркотических средств или иных

одурманивающих веществ.

2. Суд в зависимости от характера преступления может не признать отягчающими обстоятельства,

указанные в пунктах 10 и 14 части первой настоящей статьи.

3. При назначении наказания суд не может учитывать иные обстоятельства, не предусмотренные

частью первой настоящей статьи.

4. Если какое-либо обстоятельство, указанное в части первой настоящей статьи, предусмотрено

соответствующей статьей Особенной части настоящего Кодекса в качестве признака преступления,

оно не может повторно учитываться в качестве обстоятельства, смягчающего ответственность и

наказание.

Статья 64. Назначение более мягкого наказания, чем предусмотрено законом

1. При наличии исключительных обстоятельств, связанных с мотивами и целями преступления,

ролью виновного, его поведением при совершении преступления и после того и других

обстоятельств, существенно уменьшающих степень общественной опасности преступления, а

также при активном содействии участника группового преступления раскрытию совершенного

группой преступления может быть назначено наказание ниже минимального размера наказания,

предусмотренного соответствущей статьей Особенной части настоящего Кодекса, либо может

быть назначен более мягкий вид наказания, чем предусмотрено этой статьей, либо не применено

дополнительное наказание в качестве обязательного.

2. Исключительными могут быть признаны как отдельные смягчающие обстоятельства, так и

совокупность этих обстоятельств.

Статья 65. Назначение наказания за неоконченное преступление

1. При назначении наказания за неоконченное преступление учитываются характер и степень

общественной опасности действий, совершенных виновным, степень осуществления преступного

намерения и обстоятельства, в силу которых преступление не было доведено до конца.

2. Срок наказания в виде лишения свободы за приготовление к преступлению не может

превышать половины максимального срока наказания, предусмотренного соответствующей

статьей или частью статьи Особенной части настоящего Кодекса в виде лишения свободы на

определенный срок.

3. Срок наказания в виде лишения свободы за покушение на преступление не может превышать

трех четвертей максимального срока наказания в виде лишения свободы на определенный срок,

предусмотренного соответствующей статьей или частью статьи Особенной части настоящего

Кодекса.

4. Пожизненное лишение свободы за приготовление к преступлению или покушение на

преступление не назначается.

Статья 66. Назначение наказания по совокупности преступлений

1. При назначении наказания (основного и дополнительного) по совокупности преступлений за

каждое преступление отдельно суд определяет окончательное наказание путем поглощения

менее строгого наказания более строгим либо путем полного или частичного сложения

назначенных наказаний.

2. Если совокупность преступлений включает в себя только преступления небольшой тяжести, то

окончательное назакание назначается путем поглощения менее строгого наказания более строгим

либо путем полного или частичного соложения наказаний. При этом окончательное наказание при

сложении не может превышать максимального наказания, предусмотренного за наиболее тяжкое

из совершенных преступлений.

3. Если совокупность преступлений включает в себя только преступления средней тяжести или

средней и небольшой тяжести, то окончательное наказание назначается путем полного или

частичного сложения наказаний. При этом окончательное наказание в виде лишения свободы не

может превышать десяти лет.

4. Если совокупность преступлений включает в себя тяжкие или особо тяжкие преступления, то

окончательное наказание назначается путем полного или частичного сложения наказаний. При

этом окончательное наказание в виде лишения свободы не может превышать пятнадцати лет.

Если за одно из преступлений, входящих в совокупность, суд назначает пожизненное лишение

свободы, то окончательное основное наказание определяется путем поглощения.

5. К основному наказанию, назначенному по совокупности преступлений, могут быть

присоединены дополнительные наказания, назначенные за преступления, образующие

совокупность. При полном или частичном сложении дополнительных наказаний окончательное

дополнительное наказание не может превышать максимального срока или размера,

установленных для данного вида наказания Особенной частью настоящего Кодекса.

6. Наказание назначается по правилам настоящей статьи, если после вынесения приговора будет

установлено, что осужденный виновен еще и в другом преступлении, совершенном им до

вынесения приговора по первому делу. В этом случае в срок окончательного наказания

засчитывается отбытая часть наказания, назначенного по первому приговору.

Статья 67. Назначение наказания по совокупности приговоров

1. Если осужденный после вынесения приговора, но до полного отбытия наказания, совершил

новое преступление, то суд к наказанию, назначенному по новому приговору, полностью или

частично присоединяет неотбытую часть наказания, назначенного по предыдущему приговору.

2. Окончательное наказание по совокупности приговоров, если оно не связано с лишением

свободы, не может превышать максимального размера, установленного для данных видов

наказания Особенной частью настоящего Кодекса.

3. Окончательное наказание по совокупности приговоров в виде лишения свободы не может

превышать двадцати лет.

4. Окочательное наказание по совокупности приговоров должно быть больше как наказания,

назначенного за новое преступление, так и неотбытой части наказания, назначенного по

предыдущему приговору.

5. Присоединение дополнительных наказаний при назначении наказания по совокупности

приговоров производится по правилам, установленным статьей 66 настоящего Кодекса.

6. При совершении нового преступления лицом, отбывающим пожизненное лишение свободы,

вновь назначенное наказание поглощается пожизненным лишением свободы.

Статья 68. Определение сроков наказания при их сложении

1. При полном или частичном сложении наказаний по совокупности преступлений и совокупности

приговоров одному дню лишения свободы соответствуют:

1) один день ареста или содержания в дисциплинарном батальоне;

2) три дня исправительных работ;

3) четыре часа общественных работ.

2. Наказания в виде штрафа, лишения права занимать определенные должности или заниматься

определенной деятельностью, лишения специального или воинского звания, разряда, чина или

квалификационного класса, а также в виде конфискации имущества при их сложении с

содержанием в дисциплинарном батальоне, арестом, лишением свободы исполняются

самостоятельно.

Статья 69. Исчисление сроков наказания и зачет наказания

1. Сроки лишения права занимать определенные должности или заниматься определенной

деятельностью, исправительных работ, содержания в дисциплинарном батальоне, лишения

свободы исчисляются в месяцах и годах. Сроки общественных работ исчисляются в часах. Срок

ареста исчисляется в днях и месяцах.

2. При замене или сложении наказаний, указанных в части первой настоящей статьи, а также при

зачете наказания сроки могут исчисляться в днях.

3. Содержание под стражей до вступления приговора в законную силу засчитывается в срок

наказания, назначенного в виде лишения свободы, содержания в дисциплинарном батальоне, из

расчета день за полтора дня, в случае исправительных работ – день за три дня, а в случае

общественных работ – день за шесть часов.

4. При содержании лица под стражей до вступления приговора в законную силу или выдаче лица

на основании статьи 16 настоящего Кодекса во время отбывания наказания в виде лишения

свободы, назначенного по приговору суда за преступление, совершенное в другом государстве,

день засчитывается за день.

5. При назначении лицу, находящемуся под стражей до судебного разбирательства, наказания в

виде штрафа, лишения права занимать определенные должности или заниматься определенной

деятельностью суд, учитывая срок содержания под стражей, смягчает назначенное наказание или

полностью освобождает от отбывания наказания.

6. Срок применения принудительных мер медицинского характера к лицу, заболевшему после

совершения преступления психической болезнью, засчитывается в срок наказания.

Статья 70. Условное неприменение наказания

1. Если суд, назначив наказание в виде общественных работ, исправительных работ, ареста,

лишения свободы или содержания в дисциплинарном батальоне, придет к выводу, что

исправление осужденного возможно без отбывания наказаия, он может вынести постановление

об условном неприменении этого наказания.

2. При условном неприменении наказания суд учитывает данные, характеризующие личность

виновного, обстоятельства, смягчающие и отягчающие ответственность и наказание.

3. При условном неприменении наказания суд устанавливает испытательный срок от одного года

до пяти лет.

4. При условном неприменении наказания в виде лишения свободы могут быть назначены

дополнительные наказания, кроме конфискации имущества.

5. Суд при вынесении постановления об условном неприменении наказания может возложить на

осужденного определенные обязанности: не менять постоянного места жительства без

уведомления компетентного органа, осуществляющего контроль за поведением осужденного,

пройти курс лечения от алкоголизма, наркомании, венерического заболевания или токсикомании,

оказывать семье материальную поддержку. Суд по ходатайству компетентного органа,

осуществляющего контроль за поведением осужденного, или без того может возложить на

осужденного и другие обязанности, способствующие его исправлению.

6. Если осужденный в течение испытательного срока два или более раза совершает

правонарушения, за которые он подвергается административному аресту, либо злостно

уклоняется от выполнения обязанностей, возложенных на него судом при условном

неприменении наказания, суд по ходатайству органа, осуществляющего контроль за поведением

осужденного, а также при совершении им неосторожного преступления или умышленного

преступления небольшой тяжести решает вопрос об отмене условного неприменения наказания.

7. В случае совершения лицом в течение испытательного срока умышленного преступления

средней тяжести, умышленного тяжкого или особо тяжкого преступления суд может отменить

условное неприменение наказания и назначить наказание по правилам, предусмотренным

статьей 67 настоящего Кодекса. По этим же правилам назначается наказание в случае совершения

нового неосторожного или умышленного преступления небольшой тяжести, если суд отменяет

условное неприменение наказания.

Статья 71. Порядок и условия исполнения наказания

Порядок и условия исполнения наказания устанавливаются законом.

РАЗДЕЛ 4. ОСВОБОЖДЕНИЕ ОТ УГОЛОВНОЙ ОТВЕТСТВЕННОСТИ

И НАКАЗАНИЯ

ГЛАВА 11

ОСВОБОЖДЕНИЕ ОТ УГОЛОВНОЙ ОТВЕТСТВЕННОСТИ

Статья 72. Освобождение от уголовной ответственности в случае деятельного раскаяния

1. Лицо, впервые совершившее преступление небольшой тяжести или средней тяжести, может

быть освобождено от уголовной ответственности, если оно после совершения преступления

добровольно явилось с повинной, содействовало раскрытию преступления, возместило ущерб

или иным образом загладило вред, причиненный преступлением.

2. Лицо, совершившее преступление иной категории, при наличии условий, предусмотренных

частью первой настоящей статьи, освобождается от уголовной ответственности только в случаях,

специально предусмотренных статьей Особенной части настоящего Кодекса.

Статья 73. Освобождение от уголовной ответствнности в случае примирения с

потерпевшим

Лицо, совершившее преступление небольшой тяжести, может быть освобождено от уголовной

ответственности, если оно примирилось с потерпевшим и возместило ущерб или иным образом

загладило причиненный ему вред.

Статья 74. Освобождение от уголовной ответственности в случае изменения обстановки

Лицо, впервые совершившее преступление небольшой или средней тяжести, может быть

освобождено от уголовной ответственности, если будет установлено, что вследствие изменения

обстановки это лицо или совершенное им деяние перестали быть общественно опасными.

Статья 75. Освобождение от уголовной ответственности вследствие истечения срока

давности

1. Лицо освобождается от уголовной ответственности, если со дня совершения преступления

истекли следующие сроки:

1) два года со дня совершения преступления небольшой тяжести;

2) пять лет со дня совершения преступления средней тяжести;

3) десять лет со дня совершения тяжкого преступления;

4) пятнадцать лет со дня совершения особо тяжкого преступления.

2. Срок давности исчисляется со дня совершения преступления до момента вступления приговора

в законную силу.

3. Течение срока давности прерывается, если лицо до истечения указанных сроков совершает

новое преступление средней тяжести, новое тяжкое или особо тяжкое преступление. В этом

случае исчисление срока давности начинается с момента совершения нового преступления.

4. Течение срока давности приостанавливается, если лицо уклоняется от следствия или суда. В

этом случае течение срока давности возобновляется с момента задержания лица или явки его с

повинной. При этом лицо не может быть привлечено к уголовной ответственности, если со дня

совершения преступления небольшой тяжести или средней тяжести прошло десять лет, а со дня

совершения тяжкого или особо тяжкого преступления – двадцать лет и течение срока давности не

было прервано новым преступлением.

5. Вопрос о применении срока давности к лицу, совершившему преступление, наказуемое

пожизненным лишением свободы, решается судом. Если суд сочтет невозможным освободить

лицо от уголовной ответственности вслдствие истечения срока давности, то пожизненное

лишение свободы не применяется.

6. К лицам, совершившим преступления против мира и безопасности человечества,

предусмотренные статьями 384, 386-391, 393-397 настоящего Кодекса, сроки давности не

применяются. Сроки давности не применяются и в отношении лиц, совершивших преступления,

предусмотренные международными договорами Республики Армения, если этими договорами

установлен запрет на применение сроков давности.

ГЛАВА 12

ОСВОБОЖДЕНИЕ ОТ НАКАЗАНИЯ

Статья 76. Условно-досрочное освобождение от отбывания наказания

1. Лицо, отбывающее наказание в виде общественных работ, исправительных работ, лишения

свободы или содержания в дисциплинарном батальоне, может быть с его согласия освобождено

условно-досрочно, если суд сочтет, что для своего исправления оно не нуждается в отбывании

оставшейся части назначенного наказания. При этом лицо может быть полностью или частично

освобождено от дополнительного наказания. Применяя условно-досрочное освобождение от

отбывания наказания, суд учитывает также и факт заглаживания осужденым вреда, причиненного

потерпевшему.

2. Применяя условно-досрочное освобождение, суд может возложить на лицо обязанности,

предусмотренные частью пятой статьи 70 настоящего Кодекса, которые лицо должно исполнять в

течение неотбытой части наказания.

3. Условно-досрочное освобождение может быть применено, только если осужденный

фактически отбыл:

1) не менее одной трети наказания, назначенного за преступление небольшой или средней

тяжести;

2) не менее половины наказания, назначенного за тяжкое преступление;

3) не менее двух третей наказания, назначенного за особо тяжкое преступление, а также

наказания, назначенного лицу, ранее условно-досрочно освобожденному (если условно-

досрочное освобождение было отменено по основаниям, предусмотренным частью шестой

настоящей статьи).

4. Фактически отбытый срок наказания в виде лишения свободы не может быть меньше шести

месяцев.

5. Лицо, отбывающее наказание в виде пожизненного лишения свободы, может быть

освобождено условно-досрочно, если суд сочтет, что оно не нуждается в дальнейшем отбывании

наказания и фактически отбыло не менее двадцати лет лишения свободы.

6. Если в течение неотбытой части наказания осужденный:

1) два или более раза совершает правонарушения, за которые ему назначается

административный арест, либо злостно уклоняется от исполнения обязанностей, возложенных на

него судом при условно-досрочном освобождении, то суд по ходатайству органа,

осуществляющего контроль за поведением осужденного, выносит постановление об отмене

условно-досрочного освобождения и обращении к исполнению неотбытой части наказания;

2) совершает неосторожное преступление, то вопрос о сохранении либо отмене условно-

досрочного освобождения решается судом;

3) совершает умышленное преступление, то суд назначает ему наказание по правилам,

предусмотренным статьей 67 настоящего Кодекса. По этим же правилам назначается наказание,

если совершено неосторожное преступление и суд отменяет условно-досрочное освобождение.

7. Если лицо, отбывающее пожизненное лишение свободы, совершило новое умышленное

преступление, за которое назначается лишение свободы, то течение срока, указанного в части

пятой настоящей статьи, приостанавливается до истечения срока нового наказания.

Статья 77. Замена неотбытой части наказания более мягким видом наказания

1. Лицу, отбывающему лишение свободы за преступление небольшой или средней тяжести, суд с

учетом его поведения в период отбывания наказания и факта заглаживания причиненного вреда

может заменить неотбытую часть наказания более мягким видом наказания. При этом лицо

может быть полностью или частично освобождено от дополнительного наказания.

2. Неотбытая часть наказания может быть заменена более мягким видом наказания после

фактического отбытия осужденным не менее одной трети наказания.

3. При замене неотбытой части наказания более мягким наказанием суд может избрать любой

более мягкий вид наказания в соответствии с наказаниями, указанными в статье 49 настоящего

Кодекса, в пределах, предусмотренных настоящим Кодексом для каждого вида наказания.

Статья 78. Отсрочка отбывания наказания или освобождение от наказания беременных

женщин или лиц, имеющих детей в возрасте до трех лет

1. Беременным женщинам или лицам имеющим детей в возрасте до трех лет, осужденным к

лишению свободы, кроме лиц, осужденных к лишению свободы на срок свыше пяти лет за тяжкие

и особо тяжкие преступления, суд может отсрочить отбывание наказания или освободить их от

отбывания наказания в пределах срока, на который женщина освобождается от работы в связи с

беременностью, родами, а также до достижения ребенком трехлетнего возраста.

2. Если осужденное лицо в случаях, предусмотренных частью первой настоящей статьи,

отказалось от ребенка, или передало его в детский дом, или уклоняется от ухода за ним и его

воспитания, за что письменно предупреждалось органом, осуществляющим за ним контроль, суд

по ходатайству указанного органа может направить осужденное лицо для отбывания наказания,

назначенного приговором.

3. Суд, учитывая поведение осужденного, после достижения ребенком трехлетнего возраста или в

случае его смерти может освободить осужденного от отбывания наказания, или заменить ему

наказание более мягким видом наказания, или направить осужденного для отбывания неотбытой

части наказания. В этом случае суд может полностью или частично засчитать неотбытый срок

наказания в срок отбывания наказания.

4. Если осужденный в период освобождения от отбывания наказания совершил новое

преступление, суд назначает ему наказание по правилам, предусмотренным статьей 67

настоящего Кодекса.

Статья 79. Освобождение от наказания вследствие тяжелой болезни

1. Если лицо в течение отбывания наказания заболело психическим расстройством, лишившим его

возможности осознавать фактический характер и значение своих действий (бездействия) или

руководить ими, суд освобождает его от отбывания наказания. Такому лицу суд может назначить

принудительные меры медицинского характера.

2. Если лицо после совершения преступления или вынесения приговора заболело иной тяжелой

болезнью, препятствующей отбыванию наказания, суд, учитывая тяжесть совершенного

преступления, личность осужденного, характер болезни и иные обстоятельства, может освободить

его от отбывания наказания.

3. Лица, предусмотренные частями первой и второй настоящей статьи, в случае их выздоровления

могут быть привлечены к уголовной ответственности и наказанию, если не истекли сроки

давности, установленные статьями 75 и 81 настоящего Кодекса.

4. Военнослужащий, осужденный к содержанию в дисциплинарном батальоне, освобождается от

отбывания наказания в случае заболевания, вследствие которого он признается негодным к

военной службе.

Статья 80. Освобождение от наказания вследствие чрезвычайных обстоятельств

Лицо, осужденное за преступление небольшой или средней тяжести, может быть освобождено от

наказания, если дальнейшее отбывание наказания может повлечь за собой тяжкие последствия

для осужденного или его семьи ввиду пожара, техногенной катастрофы или стихийного бедствия,

тяжелой болезни или смерти единственного работоспособного члена семьи либо иных

чрезвычайных обстоятельств.

Статья 81. Освобождение от наказания вследствие истечения срока давности

обвинительного приговора

1. Лицо, осужденное за преступление, освобождается от отбывания наказания, если

обвинительный приговор не был приведен в исполнение в следующие сроки после вступления его

в законную силу:

1) два года при осуждении за преступление небольшой тяжести;

2) пять лет при осуждении за преступление средней тяжести;

3) десять лет при осуждении за тяжкое преступление;

4) пятнадцать лет при осуждении за особо тяжкое преступление.

2. Течение срока давности прерывается, если до истечения указанных сроков лицо совершает

новое умышленное преступление. В этом случае исчисление срока давности начинается со дня

совершения нового преступления.

3. Течение срока давности приостанавливается, если осужденный уклоняется от отбывания

наказания. В этом случае течение срока давности возобновляется с момента задержания лица или

явки его с повинной. При этом обвинительный приговор не может быть приведен в исполнение,

если с момента вынесения приговора за преступление небольшой тяжести или средней тяжести

прошло десять лет, а с момента вынесния приговора за тяжкое преступление или особо тяжкое

преступление – двадцать лет и течение срока давности не было прервано новым преступлением.

4. Вопрос о применении срока давности к лицу, осужденному к пожизненному лишению свободы,

решается судом. Если суд сочтет невозможным применение срока давности, пожизненное

лишение свободы заменяется лишением свободы на определенный срок.

5. Сроки давности не применяются к лицам, осужденным за преступления против мира и

безопасности человечества, предусмотренные статьями 384, 386-391, 393-397 настоящего

Кодекса.

ГЛАВА 13

АМНИСТИЯ, ПОМИЛОВАНИЕ, СУДИМОСТЬ

Статья 82. Амнистия

Актом амнистии, принимаемым законодательным органом, лицо, совершившее преступление,

может быть освобождено от уголовной ответственности, а осужденный может быть полностью

или частично освобожден как от основного, так и от дополнительного наказания, или ему

неотбытая часть наказания может быть заменена более мягким видом наказания либо может

быть снята судимость.

Статья 83. Помилование

Актом помилования лицо, осужденное за преступление, может быть полностью или частично

освобождено как от основного, так и от дополнительного наказания, или ему неотбытая часть

наказания может быть заменена более мягким видом наказания либо может быть снята

судимость.

Статья 84. Судимость

1. Лицо считается имеющим судимость со дня вступления обвинительного приговора в законную

силу до момента погашения или снятия судимости.

2. Судимость в соответствии с настоящим Кодексом учитывается в случае рецидива преступлений

и при назначении наказания.

3. Не имеющими судимости считаются лица, осужденные по приговору суда без назначения

наказания, или освобожденные по приговору суда от отбывания наказания, или отбывшие

наказание за деяние, преступность и наказуемость которого устранена законом.

4. Судимость погашается:

1) в случае неприменения условного наказания – по истечении испытательного срока;

2) в отношении лиц, осужденных к более мягкому наказанию, чем лишение свободы, - по

истечении одного года после отбытия назначенного наказания;

3) в отношении лиц, осужденных к лишению свободы за преступления небольшой или средней

тяжести, - по истечении трех лет после отбытия наказания;

4) в отношении лиц, осужденных к лишению свободы за тяжкие преступления, – по истечении

пяти лет после отбытия наказания;

5) в отношении лиц, осужденных к лишению свободы за особо тяжкое преступление, - по

истечении восьми лет после отбытия наказания.

5. Если лицо в установленном законом порядке освобождено от отбывания наказания условно-

досрочно или неотбытая часть наказания была заменена более мягким наказанием, то срок

погашения судимости исчисляется с момента освобождения от отбывания основного и

дополнительного наказания.

6. Если лицо после отбытия наказания показало безупречное поведение, то по его просьбе суд

может снять с него судимость до истечения срока погашения судимости, но не ранее истечения

половины этого срока.

7. Если лицо до погашения судимости совершит новое преступление, то срок погашения

судимости прерывается. Срок погашения судимости по первому преступлению исчисляется заново

после фактического отбытия наказания (основного и дополнительного) за последнее

преступление. В этом случае лицо считается судимым за оба преступления до истечения срока

погашения судимости за наиболее тяжкое из них.

8. Снятие или погашение судимости аннулирует все правовые последствия, связанные с

судимостью.

РАЗДЕЛ 5. ОСОБЕННОСТИ УГОЛОВНОЙ ОТВЕТСТВЕННОСТИ И НАКАЗАНИЯ

НЕСОВЕРШЕННОЛЕТНИХ

ГЛАВА 14

ОСОБЕННОСТИ УГОЛОВНОЙ ОТВЕТСТВЕННОСТИ И НАКАЗАНИЯ НЕСОВЕРШЕННОЛЕТНИХ

Статья 85. Уголовная ответственность и наказание несовершеннолетних

1. Несовершеннолетние привлекаются к уголовной ответственности, и им назначается наказание в

соответствии с положениями настоящего Кодекса с учетом правил, предусмотренных настоящим

разделом.

2. Несовершеннолетнему, совершившему преступление, может быть назначено наказание либо

могут быть назначены принудительные меры воспитательного характера.

Статья 86. Виды наказаний

Видами наказаний, назначаемых несовершеннолетним, являются:

1) штраф;

2) общественные работы;

3) арест;

4) лишение свободы на определенный срок.

Статья 87. Штраф

1. Штраф применяется при наличии у несовершеннолетнего самостоятельного заработка или

такого имущества, на которое может быть обращено взыскание.

2. Штраф назначается в размере от десятикратного до пятисоткратного размера минимальной

заработной платы, установленной в Республике Армения на момент назначения наказания.

Статья 88. Арест

Арест на срок от пятнадцати дней до двух месяцев назначается совершеннолетнему, достигшему

шестнадцати лет на момент вынесения приговора.

Статья 89. Лишение свободы

1. Лишение свободы может быть назначено несовершеннолетнему только за преступление

средней тяжести, тяжкого или особо тяжкого преступления.

2. Лишение свободы назначается несовершеннолетним:

1) за преступление средней тяжести – на срок не свыше трех лет;

2) за тяжкое или особо тяжкое преступление, совершенное до достижения шестнадцати лет, - на

срок не свыше семи лет;

3) за тяжкое или особо тяжкое преступление, совершенное в возрасте от шестнадцати лет до

достижения восемнадцати лет, - на срок не свыше десяти лет.

Статья 90. Назначение наказания

1. При назначении наказания несовершеннолетнему учитываются условия его жизни и

воспитания, степень психического развития, состояние здоровья, иные особенности личности, а

также влияние на него других лиц.

2. Лицам, совершившим преступление средней тяжести, тяжкое или особо тяжкое преступление

до достижения шестнадцати лет, лишение свободы по совокупности преступлений не может

превышать семи лет.

3. Лицам, совершившим преступление средней тяжести, тяжкое или особо тяжкое преступление в

возрасте от шестнадцати лет до достижения восемнадцати лет, лишение свободы по совокупности

преступлений не может превышать десяти лет.

4. Окончательное наказание по совокупности приговоров в виде лишения свободы не может

превышать двенадцати лет.

Статья 91. Освобождение от уголовной ответственности с применением принудительных

мер воспитательного характера

1. Несовершеннолетний, впервые совершивший преступление небольшой или средней тяжести,

может быть освобожден судом от уголовной ответственности, если суд сочтет, что его

исправление возможно применением принудительных мер воспитательного характера.

2. Несовершеннолетнему могут быть назначены судом следующие принудительные меры

воспитательного характера:

1) предупреждение;

2) передача под надзор родителей, или лиц, их заменяющих, или органа местного

самоуправления либо компетентного органа, осуществляющего контроль за поведением

осужденного, - на срок не свыше шести месяцев;

3) возложение обязанности загладить причиненный вред в установленный судом срок;

4) ограничение досуга и установление особых требований к поведению – на срок не свыше шести

месяцев.

3. Суд по ходатайству компетентного органа, осуществляющего контроль за поведением

осужденного, может назначить несовершеннолетнему иные принудительные меры

воспитательного характера.

4. Несовершеннолетнему может быть назначено одновременно несколько принудительных мер

воспитательного характера.

5. Если несовершеннолетний систематически уклоняется от принудительной меры

воспитательного характера, то по ходатайству органа местного самоуправления или

компетентного органа, осуществляющего контроль за поведением осужденного, материалы

направляются в суд для отмены назначенной меры и решения вопроса о привлечении

несовершеннолетнего к уголовной ответственности.

6. В случае совершения нового преступления несовершеннолетний не подлежт уголовной

ответственности по прежнему преступлению, если в связи с последним к нему была применена

принудительная мера воспитательного характера.

Статья 92. Содержание принудительных мер воспитательного характера

1. Предупреждение состоит в разъяснении несовершеннолетнему вреда, причиненного его

деянием, а также последствий совершения повторных преступлений, предусмотренных

настоящим Кодексом.

2. Передача под надзор состоит в возложении на родителей или лиц, их заменяющих, либо на

компетентный орган, осуществляющий контроль за поведением осужденного, или орган местного

самоуправления обязанности по воспитательному воздействию на несовершеннолетнего и

контролю за его поведением.

3. Обязанность загладить причиненный вред возлагается с учетом имущественного положения

несовершеннолетнего и наличия у него соответствующих трудовых навыков.

4. Ограничение досуга и установление особых требований к поведению несовершеннолетнего

могут предусматривать запрет на посещение определенных мест, определенные формы досуга, в

том числе связанных с управлением механическими транспортными средствами, ограничение

права пребывания вне дома после определенного времени суток, выезда в другие местности без

согласия органа местного самоуправления. Несовершеннолетнему может быть предъявлено

требование возвратиться в учебное заведение или трудоустроиться по ходатайству органа

местного самоуправления.

Статья 93. Освобождение от наказания путем помещения в специальное учебно-

воспитательное или лечебно-воспитательное учреждение

1. Несовершеннолетний, совершивший преступление небольшой или средней тяжести, может

быть освобожден от наказания, если суд сочтет, что цели наказания могут быть достигнуты путем

помещения его в специальное учебно-воспитательное или лечебно-воспитательное учреждение

для несовершеннолетних.

2. Помещение в специальное учебно-воспитательное или лечебно-воспитательное учреждение

назначается на срок не свыше трех лет, но не более чем до достижения совершеннолетия.

3. Пребывание в учреждениях, указанных в частях первой или второй настоящей статьи, может

быть досрочно прекращено, если суд по ходатайству руководителя учебно-воспитательного или

лечебно-воспитательного учреждения сочтет, что несовершеннолетний не нуждается в

дальнейшем применении данной меры.

Статья 94. Условно-досрочное освобождение от отбывания наказания

Условно-досрочное освобождение от отбывания наказания может быть применено к лицу,

совершившему преступление в совершеннолетнем возрасте и осужденному к лишению свободы,

если осужденный фактически отбыл:

1) не менее одной четверти наказания, назначенного за преступление небольшой или средней

тяжести;

2) не менее одной трети наказания, назначенного за тяжкое преступление;

3) не менее половины наказания, назначенного за особо тяжкое преступление.

Статья 95. Освобождение от уголовной ответственности или наказания вследствие

истечения срока давности

Сроки давности, предусмотренные статьями 75 и 81 настоящего Кодекса, при освобождении лица,

совершившего преступление до достижения восемнадцати лет, от уголовной ответственности или

наказания вследствие истечения срока давности сокращаются соответственно наполовину.

Статья 96. Погашение судимости

1. Судимость лица после отбытия наказания, не связанного с лишением свободы, считается

погашенной.

2. Для лиц, совершивших преступление до достижения восемнадцати лет, сроки погашения

судимости, предусмотренные статьей 84 настоящего Кодекса, сокращаются и соответственно

равны:

1) одному году после отбытия лишения свободы за преступление средней тяжести;

2) трем годам после отбытия лишения свободы за тяжкое преступление;

3) пяти годам после отбытия лишения свободы за особо тяжкое преступление.

РАЗДЕЛ 6. ПРИНУДИТЕЛЬНЫЕ МЕРЫ МЕДИЦИНСКОГО ХАРАКТЕРА

ГЛАВА 15

ПРИНУДИТЕЛЬНЫЕ МЕРЫ МЕДИЦИНСКОГО ХАРАКТЕРА

Статья 97. Основание применения принудительных мер медицинского характера

1. Принудительные меры медицинского характера могут быть назначены судом лицу:

1) совершившему деяние, предусмотренное статьей Особенной части настоящего Кодекса, в

состоянии невменяемости;

2) у которого после совершения преступления наступило психическое расстройство, делающее

невозможным назначение или исполнения наказания;

3) совершившему преступление в состоянии ограниченной вменяемости;

4) совершившему преступление и признанному нуждающимся в лечении от алкоголизма или

наркомании.

2. Принудительные меры медицинского характера назначаются лицам, указанным в части первой

настоящей статьи, только в случаях, когда психические расстройства связаны с возможностью

причинения этими лицами иного существенного вреда либо с опасностью для себя или других

лиц.

3. Порядок применения принудительных мер медицинского характера устанавливается законом.

4. Суд может передать необходимые материалы в отношении лиц, указанных в части первой

настоящей статьи и не представляющих опасности по своему психическому состоянию, органам

здравоохранения для решения вопроса о лечении этих лиц или направлении их в

психоневрологическое учреждение.

Статья 98. Виды принудительных мер медицинского характера

1. Принудительными мерами медицинского характера являются:

1) амбулаторное наблюдение и принудительное лечение у психиатра;

2) принудительное лечение в психиатрическом стационаре общего типа;

3) принудительное лечение в психиатрическом стационаре специализированного типа.

2. Лицам, осужденным за преступление, совершенное в состоянии психического расстройства, не

исключающего вменяемости, но нуждающимся в лечении от алкоголизма, наркомании или

токсикомании либо от психических расстройств, не исключающих вменяемости, суд наряду с

наказанием может назначить амбулаторное наблюдение и принудительное лечение у психиатра.

Статья 99. Амбулаторное наблюдение и принудительное лечение у психиатра

Амбулаторное наблюдение и принудительное лечение у психиатра может быть назначено, если

лицо по своему психическому состоянию не нуждается в помещении в психиатрический

стационар.

Статья 100. Принудительное лечение в психиатрическом стационаре

1. Принудительное лечение в психиатрическом стационаре может быть назначено, если состояние

психического расстройства лица требует таких условий лечения, ухода, содержания и

наблюдения, которые могут быть осуществлены только в психиатрическом стационаре.

2. Принудительное лечение в психиатрическом стационаре общего типа может быть назначено

лицу, которое по свеоему психическому состоянию нуждается в стационарном лечении и

наблюдении.

3. Принудительное лечение в психиатрическом стационаре специализированного типа может

быть назначено лицу, которое по своему психическому состоянию представляет опасность для

себя и других лиц либо требует постоянного наблюдения.

Статья 101. Назначение, изменение и прекращение принудительных мер медицинского

характера

1. При назначении принудительных мер медицинского характера суд учитывает психическую

болезнь лица, характер и степень общественной опасности совершенного им деяния.

2. В случае выздоровления лица либо такого изменения характера его болезни, когда отпадает

необходимость в применении принудительной меры медицинского характера, суд на основании

заключения лечебного учреждения выносит постановление о прекращении их применения.

3. Суд на основании заключения лечебного учреждения может вынести постановление и об

изменении вида принудительной меры медицинского характера.

Статья 102. Зачет времени применения прнудительных мер медицинского характера

При назначении наказания в случае излечения лица, заболевшего психическим расстройством

после совершения преступления, или при возобновлении отбывания наказания время

применения к нему принудительного лечения в психиатрическом стационаре засчитывается в

срок наказания из расчета один день пребывания в психиатрическом стационаре за один день

лишения свободы.

Статья 103. Принудительные меры медицинского характера, соединенные с исполнением

наказания

1. В случаях, предусмотренных частью второй статьи 98 настоящего Кодекса, принудительные

меры медицинского характера применяются по месту отбывания лишения свободы, а в

отношении осужденных к иным видам наказаний – в учреждениях органов здравоохранения,

оказывающих амбулаторную психиатрическую помощь.

2. Прекращение применения принудительной меры медицинского характера, соединенной с

исполнением наказания, осуществляется судом по ходатайству органа, приводящего наказание в

исполнение, на основании заключения комиссии врачей-психиатров.

ОСОБЕННАЯ ЧАСТЬ

РАЗДЕЛ 7. ПРЕСТУПЛЕНИЯ ПРОТИВ ЧЕЛОВЕКА

ГЛАВА 16

ПРЕСТУПЛЕНИЯ ПРОТИВ ЖИЗНИ И ЗДОРОВЬЯ

Статья 104. Убийство

1. Убийство, то есть противоправное умышленное лишение жизни другого человека, -

наказывается лишением свободы на срок от шести до двенадцати лет.

2. Убийство:

1) двух или более лиц;

2) лица или его близких в связи с осуществлением этим лицом служебной деятельности или

выполнением общественного долга;

3) сопряженное с похищением человека или захватом заложника;

4) заведомо беременной женщины;

5) совершенное с особой жестокостью;

6) совершенное способом, опасным для жизни многих людей;

7) совершенное группой лиц или организованной группой;

8) из корыстных побуждений, заказное, а также сопряженное с вымогательством, разбоем или

бандитизмом;

9) сопряженное с терроризмом;

10) из хулиганских побуждений;

11) с целью скрыть другое преступление или облегчить его совершение;

12) сопряженное с изнасилованием или насильственными действиями сексуального характера;

13) по мотиву национальной, расовой или религиозной ненависти либо религиозного фанатизма;

14) в целях использования частей тела или тканей потерпевшего;

15) совершенное лицом, ранее совершившим убийство, за исключением деяний,

предусмотренных статьями 105-108 настоящего Кодекса, -

наказывается лишением свободы на срок от восьми до пятнадцати лет либо пожизненным

лишением свободы.

Статья 105. Убийство, соврешенное в состоянии сильного душевного волнения

1. Убийство, совершенное в состоянии сильного душевного волнения, внезапно возникшего

вследствие насилия, издевательства, тяжкого оскорбления или иных противоправных ,

аморальных действий (бездействия) потерпевшего, либо в длительном психотравмирующем

состоянии, возникшем в связи с систематическим противоправным или аморальным поведением,

проявленным потерпевшим, -

наказывается лишением свободы на срок не свыше четырех лет.

2. Убийство двух или более лиц, совершенное в состоянии сильного душевного волнения, -

наказывается лишением свободы на срок не свыше шести лет.

Статья 106. Убийство матерью новорожденного ребенка

Убийство матерью новорожденного ребенка во время родов или непосредственно после них, а

также в психотравмирующем состоянии или в состоянии психического расстройства, не

исключающего вменяемости, -

наказывается лишением свободы на срок не свыше пяти лет.

Статья 107. Убийство при превышении мер, необходимых для задержания лица, совершившего

преступление

Убийство лица, совершившего преступление, при повышении мер, необходимых для задержания

лица, совершившего преступление, -

наказывается лишением свободы на срок не свыше трех лет.

Статья 108. Убийство при превышении пределов необходимой обороны

Убийство при превышении пределов необходимой обороны –

наказывается лишением свободы на срок не свыше трех лет.

Статья 109. Причинение смерти по неосторожности

1. Причинение смерти по неосторожности -

наказывается лишением свободы на срок не свыше трех лет.

2. Причинение смерти по неосторожности двум или более лицам –

наказывается лишением свободы на срок не свыше пяти лет.

Статья 110. Доведение до самоубийства

1. Доведение лица до самоубийства или покушения на самоубийство путем угроз, жестокого

обращения или систематического унижения личного достоинства, совершенное с косвенным

умыслом или по неосторожности, -

наказывается лишением свободы на срок не свыше трех лет.

2. То же деяние, совершенное в отношении лица, находящегося в материальной или иной

зависимости от виновного, -

наказывается лишением свободы на срок не свыше пяти лет.

Статья 111. Склонение к самоубийству

Склонение к самоубийству, то есть возбуждение у лица решимости совершить самоубийство

путем уговоров, обмана или иным путем, если лицо покончило жизнь самоубийством или

покушалось на самоубийство, -

наказывается лишением свободы на срок не свыше трех лет.

Статья 112. Умышленное причинение тяжкого вреда здоровью

1. Умышленное причинение другому человеку телесного повреждения или иного тяжкого вреда

здоровью, опасного для жизни, либо повлекшего за собой потерю зрения, речи, слуха или какого-

либо органа или утрату органом функции, либо выразившегося в неизгладимом обезображении

лица, а также причнение иного вреда здоровью, опасного для жизни или вызвавшего его

расстройство, соединенное со стойкой утратой общей трудоспособности не менее чем на одну

треть или с заведомо для виновного полной утратой профессиональной трудоспособности, либо

повлекшее за собой прерывание беременности, психическую болезнь, заболевание наркоманией

или токсикоманией, -

наказывается лишением свободы на срок от трех до семи лет.

2. То же деяние:

1) соврешенное в отношении двух или более лиц;

2) совершенное в отношении лица или его близких в связи с осуществлением этим лицом

служебной деятельности или выполнением общественного долга;

3) в отношении похищенного человека или заложника;

4) совершенное с особой жестокостью;

5) совершенное способом, опасным для жизни многих людей;

6) совершенное группой лиц, организованной группой;

7) совершенное из корыстных побуждений, а также сопряженное с вымогательством;

8) сопряженное с терроризмом;

9) совершенное из хулиганских побуждений;

10) совершенное с целью скрыть другое преступление или облегчить его совершение;

11) сопряженное с изнасилованием или насильственными действиями сексуального характера;

12) совершенное по мотиву национальной, расовой, религиозной ненависти или религиозного

фанатизма;

13) совершенное в целях использования частей тела или тканей потерпевшего;

14) повлекшее по неосторожности смерть потерпевшего, -

наказывается лишением свободы на срок от пяти до десяти лет.

Статья 113. Умышленное причинение вреда средней тяжести здоровью

1. Умышленное причинение другом человеку телесного повреждения или какого-либо иного

вреда здоровью, не опасного для жизни и не повлекшего последствий, предусмотренных статьей

112 настоящего Кодекса, но вызвавшего длительное расстройство здоровья или значительную

стойкую утрату общей трудоспособности менее чем на одну треть, -

наказывается арестом на срок от одного до трех месяцев либо лишением свободы на срок не

свыше трех лет.

2. То же деяние, совершенное:

1) в отношении двух или более лиц;

2) в отношении лица или его близких в связи с осуществлением этим лицом служебной

деятельности или выполнением общественного долга;

3) группой лиц или организованной группой;

4) из корыстных побуждений;

5) с особой жестокостью;

6) из хулиганских побуждений;

7) по мотиву национальной, расовой, религиозной ненависти или религиозного фанатизма, -

наказывается лишением свободы на срок не свыше пяти лет.

Статья 114. Причинение тяжкого или средней тяжести вреда здоровью в состоянии сильного

душевного волнения

1. Причинение вреда средней тяжести здоровью другого человека, совершенное в состоянии

сильного душевного волнения, внезапно возникшего вследствие насилия, издевательства,

тяжкого оскорбления или иного противоправного, аморального действия (бездействия)

потерпевшего, либо в длительном психотравмирующем состоянии, возникшем в связи с

систематическим противоправым или аморальным поведением, проявленным потерпевшим, -

наказывается исправительными работами на срок не свыше одного года, либо арестом на срок не

свыше двух месяцев, либо лишением свободы на срок не свыше двух лет.

2. Причинение тяжкого вреда здоровью другого человека, совершенное при обстоятельствах,

указанных в части первой настоящей статьи, - наказывается арестом на срок от двух до трех

месяцев либо лишением свободы на срок не свыше трех лет.

Статья 115. Причинение тяжкого или средней тяжести вреда здоровью при превышении мер,

необходимых для задержания лица, совершившего преступление

1. Причинение вреда средней тяжести здоровью лица, совершившего преступление, при

превышении мер, необходимых для задержания лица, совершившего преступление, -

наказывается исправительными работами на срок не свыше одного года, либо арестом на срок не

свыше двух месяцев, либо лишением сободы на срок не свыше одного года.

2. Причинение тяжкого вреда здоровью лица, совершившего преступление, при превышении мер,

необходимых для задержания лица, совершившего преступление, -

наказывается исправительными работами на срок не свыше двух лет, либо арестом на срок от

одного до трех месяцев, либо лишением свободы на срок не свыше двух лет.

Статья 116. Причинение тяжкого и средней тяжести вреда здоровью при превышении

пределов необходимой обороны

1. Причинение вреда средней тяжести здоровью другого человека при превышении пределов

необходимой обороны -

наказывается исправительными работами на срок не свыше одного года, либо арестом на срок не

свыше двух месяцев, либо лишением свободы на срок не свыше одного года.

2. Причинение тяжкого вреда здоровью другого человека при превышении пределов

необходимой обороны -

наказывается исправительными работами на срок не свыше двух лет, либо арестом на срок от

одного до трех месяцев, либо лишением свободы на срок не свыше двух лет.

Статья 117. Умышленное причинение легкого вреда здоровью

Умышленное причинение другому человеку телесного повреждения или иного вреда здоровью,

вызвывшее кратковременное расстройство здоровья или незначительную стойкую утрату общей

трудоспособности, -

наказывается штрафом в размере от пятидесятикратного до восьмидесятикратного размера

минимальной заработной платы, либо исправительными работами на срок не свыше одного года,

либо арестом на срок не свыше двух месяцев.

Статья 118. Побои

Нанесение побоев или совершение иных насильственных действий, не повлекших последствий,

предусмотренных статьей 117 настоящего Кодекса, -

наказывается штрафом в размере не свыше стократного размера минимальной заработной платы,

либо исправительными работами на срок не свыше одного года, либо арестом на срок не свыше

двух месяцев.

Статья 119. Пытка

1. Пытка, то есть любое действие, которым лицу умышленно причиняется сильная боль или иное

телесное или психическое страдание, если это не повлекло последствий, предусмотренных

статьями 112 и 113 настоящего Кодекса, -

наказывается лишением свободы на срок не свыше трех лет.

2. Те же действия, совершенные:

1) в отношении двух или более лиц;

2) в отношении лица или его близких в связи с осуществлением этим лицом служебной

деятельности или выполнением общественного долга;

3) в отношении несовершеннолетнего или лица, находящегося в материальной или иной

зависимости от виновного, а также лица, похищенного или захваченного в качестве заложника;

4) в отношении заведомо беременной женщины;

5) группой лиц или организованной группой;

6) с особой жестокостью;

7) по мотиву национальной, расовой, религиозной ненависти или религиозного фанатизма, -

наказываются лишением свободы на срок от трех до семи лет.

Статья 120. Причинение тяжкого вреда здоровью по неосторожности

1. Причинение тяжкого вреда здоровью другого человека по неосторожности-

наказывается штрафом в размере не свыше двухсоткратного размера минимальной заработной

платы, либо исправительными работами на срок не свыше одного года, либо арестом на срок от

одного до двух месяцев.

2. Причинение тяжкого вреда здоровью двух или более лиц по неосторожности -

наказывается исправительными работами на срок не свыше двух лет либо лишением свободы на

срок не свыше двух лет.

Статья 121. Причинение вреда средней тяжести здоровью

1.Причинение вреда средней тяжести здоровью другого человека –

наказывается штрафом в размере от пятидесятикратного до стократного размера минимальной

заработной платы, либо исправительными работами на срок не свыше одного года, либо арестом

на срок не свыше двух месяцев.

2. Причинение вреда средней тяжести здоровью двух или более лиц по неосторожности -

наказывается исправительными работами на срок не свыше двух лет либо лишением свободы на

срок не свыше одного года.

Статья 122. Незаконное производство аборта

1. Незаконное производство аборта лицом, имеющим соответствующее высшее медицинское

образование, -

наказывается штрафом в рамзере не свыше стократного размера минимальной заработной платы,

либо исправительными работами на срок от одного года до двух лет, либо арестом на срок не

свыше одного месяца с лишением права занимать определенные должности или заниматься

определенной деятельностью на срок не свыше трех лет.

2. Незаконное производство аборта лицом, не имеющим соответствующего высшего

медицинского образования, -

наказывается штрафом в размере не свыше двухсоткратного размера минимальной заработной

платы, либо арестом на срок от одного до трех месяцев, либо лишением свободы на срок не

свыше двух лет.

3. Действия, предусмотренные частями первой или второй настоящей статьи, повлекшие по

неосторожности смерть потерпевшей или тяжкий вред ее здоровью либо произведенные лицом,

осужденным ранее за незаконное производство аборта, -

наказывается лишением свободы на срок не свыше пяти лет с лишением права занимать

определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок не свыше трех

лет.

Статья 123. Заражение вирусом иммунодефицита человека

1. Заведомое поставление другого лица в опасность заражения вирусом иммунодефицита

человека –

наказывается исправительными работами на срок не свыше двух лет, либо арестом на срок не

свыше двух месяцев, либо лишением свободы на срок не свыше одного года.

2. Заражение другого лица вирусом иммунодефицита человека умышленно или самонадеянно

лицом, знавшим о наличии у него этой болезни, -

наказывается лишением свободы на срок не свыше пяти лет.

3. Деяние, предусмотренное частью второй настоящей статьи, совершенное:

1) в отношении двух или более лиц;

2) в отношении несовершеннолетнего;

3) в отношении заведомо беременной женщины, -

наказывается лишением свободы на срок от трех до восьми лет.

Статья 124. Заражение венерической болезнью или иными половыми инфекциями

1. Заражение другого лица венерической болезнью или иными половыми инфекциями лицом,

знавшим о наличии у него этой болезни, -

наказывается штрафом в размере от двухсоткратного до четырехсоткратного размера

минимальной заработной платы, либо исправительными работами на срок от одного года до двух

лет, либо арестом на срок от одного до трех месяцев.

2. То же деяние, совершенное:

1) в отношении двух или более лиц;

2) в отношении несовершеннолетнего;

3) в отношении заведомо беременной женщины, -

наказывается штрафом в размере от трехсоткратного до пятисоткратного размера минимальной

заработной платы либо лишением свободы на срок не свыше двух лет.

Статья 125. Нарушение правил проведения операции по трансплантации

1. Нарушение условий и порядка изъятия частей тела или тканей человека либо условий и порядка

трансплантации, предусмотренных законом, причинившее по неосторожности тяжкий или

средней тяжести вред отдающему (донору) или получающему (реципиенту) части тела или ткани, -

наказывается штрафом в размере от трехсоткратного до пятисоткратного размера минимальной

заработной платы либо лишением свободы на срок не свыше двух лет с лишением права

занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок не

свыше трех лет или без такового.

2. То же деяние, повлекшее по неосторожности смерть потерпевшего, -

наказывается лишением свободы на срок не свыше пяти лет с лишением права занимать

определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок не свыше трех

лет.

Статья 126. Принуждение к отдаче частей тела или тканей (донорству)

1. Принуждение лица к отдаче с целью трансплантации или научных экспериментов частей тела

или тканей (донорству), совершенное с применением насилия или с угрозой его применения, -

наказывается лишением свободы на срок не свыше четырех лет с лишением права занимать

определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок не свыше трех

лет или без такового.

2. То же деяние, совершенное:

1) в отношении лица, находящегося в беспомощном состоянии;

2) в отношении лица, находящегося в материальной или иной зависимости от виновного;

3) в отношении невиновного, -

наказывается лишением свободы на срок от двух до пяти лет с лишением права занимать

определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок не свыше трех

лет или без такового.

3. Деяние, предусмотренное частями первой или второй настоящей статьи, совершенное

организованной группой, -

наказывается лишением свободы на срок от четырех до десяти лет.

Статья 127. Проведение медицинских или научных опытов на человеке без его согласия

1. Проведение медицинских или научных опытов на человеке без его свободного волеизъявления

или осведомления и надлежащим образом оформленного согласия -

наказывается штрафом в размере от двухсоткратного до четырехсоткратного размера

минимальной заработной платы с лишением права занимать определенные должности или

заниматься определенной деятельностью на срок не свыше трех лет или без такового.

2. То же деяние, совершенное:

1) в отношении лица, находящегося в беспомощном состоянии;

2) в отношении лица, находящегося в материальной или иной зависимости от виновного;

3) в отношении несовершеннолетнего, -

наказывается лишением свободы на срок от одного до трех лет с лишением права занимать

определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок не свыше трех

лет или без такового.

3. То же деяние, совершенное организованной группой или повлекшее по неосторожности тяжкие

последствия, -

наказывается лишением свободы на срок от двух до шести лет с лишением права занимать

определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок не свыше трех

лет или без такового.

Статья 128. Оставление в опасности

1. Неоказание необходимой и заведомо неотложной помощи лицу, находящемуся в опасном для

жизни состоянии, или несообщение соответствующим органам о необходимости оказания ему

помощи, если виновный не был обязан проявлять заботу о потерпевшем и сам не поставил его в

опасное для жизни состояние, -

наказывается штрафом в размере от пятидесятикратного до стократного размера минимальной

заработной платы либо исправительными работами на срок не свыше одного года.

2. Оставление в беспомощном состоянии лица, находящегося в опасном для жизни и здоровья

состоянии и лишенного возможности принять меры к самосохранению, если виновный имел

реальную возможность оказать помощь этому лицу и был обязан его опекать или сам поставил

его в опасное для жизни состояние, -

наказывается штрафом в размере от стократного до стопятидесятикратного размера

минимальной заработной платы либо арестом на срок не свыше двух месяцев.

3. Деяние, предусмотренное частью второй настоящей статьи, повлекшее смерть или иные тяжкие

последствия, -

наказывается штрафом в размере от стопятидесятикратного до двухсоткратного размера

минимальной заработной платы, либо арестом на срок не свыше трех месяцев, либо лишением

свободы на срок не свыше трех лет.

Статья 129. Неоказание помощи больному

1. Неоказание помощи больному без уважительных причин лицом, обязанным ее оказывать, если

при этом здоровью больного был причинен по неосторожности тяжкий или средней тяжести вред,

наказывается штрафом в размере от пятидесятикратного до стократного размера минимальной

заработной платы, либо исправительными работами на срок не свыше одного года, либо арестом

на срок от одного до двух месяцев

2. То же деяние, повлекшее по неосторожности смерть больного, -

наказывается лишением свободы на срок не свыше трех лет с лишением права занимать

определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок не свыше трех

лет или без такового.

Статья 130. Неисполнение или ненадлежащее исполнение профессиональных обязанностей

лицами, осуществляющими медицинскую помощь и медицинское обслуживание

1. Неисполнение или ненадлежащее исполнение профессиональных обязанностей лицами,

осуществляющими медицинскую помощь и медицинское обслуживание, вследствие небрежного

или недобросовестного отношения к ним, если при этом здоровью пациента причинен по

неосторожности тяжкий или средней тяжести вред, -

наказываются штрафом в размере от стократного до двухсоткратного размера минимальной

заработной платы либо арестом на срок не свыше трех месяцев.

2. Те же деяния, повлекшие по неосторожности смерть пациента или заражение его вирусом

иммунодефицита человека, -

наказываются лишением свободы на срок от двух до шести лет с лишением права занимать

определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок не свыше трех

лет или без такового.

ГЛАВА 17

ПРЕСТУПЛЕНИЯ ПРОТИВ СВОБОДЫ, ЧЕСТИ И ДОСТОИНСТВА ЛИЧНОСТИ

Статья 131. Похищение человека

1. Тайное или открытое похищение человека путем обмана, злоупотребления доверием, насилия

или угрозы применения насилия при отсутствии признаков преступления, предусмотренных

статьей 218 настоящего Кодекса, -

наказывается лишением свободы на срок от двух до пяти лет.

2. То же действие, совершенное:

1) группой лиц по предварительному сговору;

2) с применением насилия, опасного для жизни или здоровья, или с угрозой его применения;

3) с применением оружия или предметов, используемых в качестве оружия;

4) в отношении несовершеннолетнего;

5) в отношении заведомо беременной женщины;

6) в отношении двух или более лиц;

7) из корыстных побуждений;

8) лицом, ранее осужденным за похищение человека, -

наказывается лишением свободы на срок от четырех до восьми лет.

3. Действия, предусмотренные частями первой или второй настоящей статьи:

1) совершенные организованной группой;

2) повлекшие по неосторожности смерть потерпевшего или иные тяжкие последствия, -

наказываются лишением свободы на срок от семи до десяти лет.

Статья 132. Торговля людьми

1. Вербовка, перевозка, выдача, укрывательство или получение людей с применением насилия

или с угрозой его применения в целях склонения к проституции или иной сексуальной

эксплуатации, принудительному труду или службе, обращения в рабство или доведение до

состояния, аналогичного рабству, или иного зависимого положения, а также в целях изъятия

органов человека путем похищения, мошенничества, иного обмана, злоупотребления властью или

использования уязвимости его положения или получения согласия лица, присматривающего за

другой личностью, посредством оплаты или подкупа в виде получения выгоды -

наказываются штрафом в размере от трехсоткратного до пятисоткратного размера минимальной

заработной платы, либо исправительными работами на срок не свыше одного года, либо арестом

на срок не свыше двух месяцев, либо лишением свободы на срок от одного года до четырех лет.

1. Те же деяния, совершенные:

1) группой лиц по предварительному сговору;

2) с применением насилия, опасного для жизни или здоровья, или с угрозой его применения;

3) в отношении несовершеннолетнего;

4) в отношении двух или более лиц, -

наказываются исправительными работами на срок не свыше двух лет либо лишением свободы на

срок от четырех до семи лет.

2. Деяния, предусмотренные частями первой или второй настоящей статьи:

1) совершенные организованной группой;

2) повлекшие по неосторожности смерть потерпевшего или иные тяжкие последствия, -

наказываются лишением свободы на срок от пяти до восьми лет.

Статья 133. Незаконное лишение свободы

1. Незаконное лишение человека свободы, не связанное с его похищением,-

наказывается исправительными работами на срок не свыше двух лет, либо арестом на срок от

одного до трех месяцев, либо лишением свободы на срок не свыше двух лет.

2. То же действие, совершенное:

1) группой лиц по предварительному сговору;

3) с применением оружия или предметов, используемых в качестве оружия;

4) в отношении несовершеннолетних;

5) в отношении заведомо беременной женщины;

6) в отношении двух или более лиц;

7) из корыстных побуждений, -

наказывается лишением свободы на срок от трех до пяти лет.

3. Действия, предусмотренные частями первой или второй настоящей статьи:

1) совершенные организованной группой;

2) повлекшие по неосторожности смерть потерпевшего или иные тяжкие последствия, -

наказываются лишением свободы на срок от четырех до восьми лет.

Статья 134. Незаконные помещение или удержание в психиатрическом стационаре

1. Незаконные помещение или удержание в психиатрическом стационаре -

наказываются лишением свободы на срок не свыше трех лет.

2. Те же действия:

1) совершенные из корыстных побуждений;

2) совершенные с использованием должностного положения;

3) повлекшие по неосторожности смерть потерпевшего или иные тяжкие последствия, -

наказываются лишением свободы на срок от четырех до восьми лет с лишением права занимать

определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок не свыше трех

лет или без такового.

Статья 135. Клевета

1. Клевета, то есть распространение заведомо ложных сведений, порочащих честь и достоинство

другого человека или подрывающих его репутацию, -

наказывается штрафом в размере от пятидесятикратного до стопятидесятикратного размера

минимальной заработной платы либо исправительными работами на срок не свыше одного года.

2. Клевета, содержащаяся в публичных выступлениях, публично демонстрирующихся

произведениях или средствах массовой информации, -

наказывается штрафом в размере от стократного до двухсоткратного размера минимальной

заработной платы, либо исправительными работами на срок от одного года до двух лет, либо

арестом на срок не свыше двух месяцев.

3. Действия, предусмотренные частями первой или второй настоящей статьи, соединенные с

обвинением лица в совершении тяжкого или особо тяжкого преступления, -

наказываются исправительными работами на срок не свыше двух лет, либо арестом на срок от

одного до двух месяцев, либо лишением свободы на срок не свыше трех лет.

Статья 136. Оскорбление

1. Оскорбление, то есть унижение в неприличной форме чести и достоинства другого человека, -

наказывается штрафом в размере не свыше стократного размера минимальной заработной платы

либо исправительными работами на срок не свыше шести месяцев.

2. Оскорбление, соодержащееся в публичных выступлениях, публично демонстрирующихся

произведениях или в средствах массовой информации, -

наказывается штрафом в размере от пятидесятикратного до двухсоткратного размера

минимальной заработной платы либо исправительными работами на срок не свыше одного года.

Статья 137. Угроза убийством, причинением тяжкого вреда здоровью или уничтожением

имущества

1. Угроза убийством, причинением тяжкого вреда здоровью или уничтожением имущества в

крупном размере, если при этом была реальная опасность осуществления этой угрозы, -

наказывается исправительными работами на срок не свыше одного года, либо арестом на срок не

свыше двух месяцев, либо лишением свободы на срок не свыше двух лет.

2. В настоящей статье имуществом в крупном размере считается имущество в размере от

пятисоткратного до трехтысячекратного размера минимальной заработной платы, установленной

на момент совершения преступления.

ГЛАВА 18

ПРЕСТУПЛЕНИЯ ПРОТИВ ПОЛОВОЙ НЕПРИКОСНОВЕННОСТИ И ПОЛОВОЙ СВОБОДЫ

Статья 138. Изнасилование

1. Изнасилование, то есть половое сношение мужчины с женщиной против ее воли с

применением насилия или угрозой его применения к последней или к другому лицу либо с

использованием беспомощного состояния женщины, -

наказывается лишением свободы на срок от трех до шести лет.

2. Изнасилование:

1) совершенное группой лиц;

2) совершенное с особой жестокостью по отношению к потерпевшей или к другому лицу;

3) совершенное в отношении несовершеннолетней;

4) повлекшее по неосторожности смерть потерпевшей или иные тяжкие последствия;

5) совершенное лицом, ранее совершившим преступление, предусмотренное статьями 138 и 139

настоящего Кодекса, -

наказывается лишением свободы на срок от четырех до десяти лет.

3. Действия, предусмотренные частями первой или второй настоящей статьи, совершенные в

отношении потерпевшей, не достигшей четырнадцатилетнего возраста, -

наказываются лишением свободы на срок от восьми до пятнадцати лет.

Статья 139. Насильственные действия сексуального характера

1. Гомосексуализм или иные действия сексуального характера, совершенные против воли

потерпевшего (потерпевшей) с применением насилия или с угрозой его применения к

потерпевшему (потерпевшей) или к другому лицу либо с использованием беспомощного

состояния потерпевшего (потерпевшей), -

наказываются лишением свободы на срок от трех до шести лет.

2. Те же действия:

1) совершенные группой лиц;

2) совершенные с особой жестокостью по отношению к потерпевшему (потерпевшей) или к

другому лицу;

3) совершенные в отношении несовершеннолетнего (несовершеннолетней);

4) повлекшие по неосторожности смерть потерпевшего (потерпевшей) или иные тяжкие

последствия;

5) совершенные лицом, ранее совершившим преступление, предусмотренное статьями 138 и 139

настоящего Кодекса, -

наказываются лишением свободы на срок от четырех до десяти лет.

3. Деяния, предусмотренные частями первой или второй настоящей статьи, совершенные в

отношении потерпевшего (потерпевшей), не достигшего (не достигшей) четырнадцатилетнего

возраста, -

наказываются лишением свободы на срок от восьми до пятнадцати лет.

Статья 140. Понуждение к действиям сексуального характера

Понуждение лица к половому сношению, гомосексуализму или совершению иных действий

сексуального характера путем шантажа, угрозы уничтожением, повреждением или изъятием

имущества либо с использованием материальной или иной зависимости потерпевшего

(потерпевшей) –

наказывается штрафом в размере от двухсоткратного до трехсоткратного размера минимальной

заработной платы, либо исправительными работами на срок не свыше двух лет, либо лишением

свободы на срок от одного года до трех лет.

Статья 141. Совершение действий сексуального характера с лицом, не достигшим

шестнадцати лет

Половое сношение лица, достигшего восемнадцатилетнего возраста, или совершившение им

иных действий сексуального характера с лицом, заведомо не достигшим шестнадцатилетнего

возраста, при отсутствии признаков преступлений, предусмотренных статьями 138, 139 или 140

настоящего Кодекса,-

наказываются исправительными работами на срок не свыше двух лет либо лишением свободы на

срок не свыше двух лет.

Статья 142. Развратные действия

1. Совершение развратных действий в отношении лица, заведомо не достигшего

шестнадцатилетнего возраста, при отсутствии признаков преступлений, предусмотренных

статьями 140 и 141 настоящего Кодекса, -

наказываются штрафом в размере от двухсоткратного до четырехсоткратного размера

минимальной заработной платы, либо исправительными работами на срок не свыше одного года,

либо лишением свободы на срок не свыше двух лет.

2. Действия, предусмотренные частью первой настоящей статьи, совершенные с применением

насилия или с угрозой его применения, -

наказываются лишением свободы на срок не свыше трех лет.

ГЛАВА 19

ПРЕСТУПЛЕНИЯ ПРОТИВ КОНСТИТУЦИОННЫХ ПРАВ И СВОБОД ЧЕЛОВЕКА И ГРАЖДАНИНА

Статья 143. Нарушение равноправия граждан

1. Прямое или косвенное нарушение прав и свобод человека и гражданина в зависимости от

национальности, расы, пола, языка, вероисповедания, политических или иных взглядов,

социального происхождения, имущественного или иного положения, причинившее вред законым

интересам лица, - наказывается штрафом в размере от двухсоткратного до четырехсоткратного

размера минимальной заработной платы либо лишением свободы на срок не свыше двух лет.

2. То же деяние, совершенное с использованием должностного положения,-

наказывается штрафом в размере от трехсоткратного до пятисоткратного размера минимальной

заработной платы либо лишением свободы на срок не свыше трех лет с лишением права занимать

определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок от двух до пяти

лет.

Статья 144. Незаконное собирание, хранение, использование или распространение сведений

личной или семейной жизни

Использование, либо собирание, либо хранение сведений, составляющих личную или семейную

тайну человека, без его согласия, либо распространение таких сведений в публичных

выступлениях, публично демонстрируемых произведениях или средствах массовой информации,

если это не предусмотрено законом, -

наказываются штрафом в размере от двухсоткратного до пятисоткратного размера минимальной

заработной платы, либо исправительными работами на срок не свыше одного года, либо арестом

на срок от одного до двух месяцев.

Статья 145. Разглашение врачебной тайны

1. Разглашение без профессиональной или служебной необходимости сведений о заболевании

или результатах медицинского освидетельствования лица, совершенное лицами,

осуществляющими медицинскую помощь и медицинское обслуживание, - наказывается штрафом

в размере от двухсоткратного до пятисоткратного размера минимальной заработной платы, либо

лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной

деятельностью на срок от двух до пяти лет, либо арестом на срок от одного до двух месяцев.

2. Действие, предусмотренное частью первой настоящей статьи, повлекшее по неосторожности

тяжкие последствия, -

наказывается лишением свободы на срок не свыше четырех месяцев с лишением права занимать

определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок не свыше трех

лет или без такового.

Статья 146. Нарушение тайны переписки, телефонных переговоров, почтовых, телеграфных

или иных сообщений

1. Незаконное нарушение тайны переписки, телефонных переговоров, почтовых, телеграфных или

иных сообщений граждан -

наказывается штрафом в размере от пятидесятикратного до стократного размера минимальной

заработной платы либо исправительными работами на срок не свыше одного года.

2. То же деяние, совершенное с использованием должностного положения,- наказывается

штрафом в размере от стократного до трехсоткратного размера минимальной заработной платы,

либо лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной

деятельностью на срок от двух до пяти лет, либо арестом на срок от одного до двух месяцев.

Статья 147. Нарушение неприкосновенности жилища

1. Незаконное проникновение в жилище человека против его воли –

наказывается штрафом в размере от пятидесятикратного до стократного размера минимальной

заработной платы, либо исправительными работами на срок не свыше одного года, либо арестом

на срок не свыше двух месяцев.

2. То же действие, совершенное с применением насилия или с угрозой его применения, -

наказывается штрафом в размере от стократного до двухсоткратного размера минимальной

заработной платы либо лишением свободы на срок не свыше двух лет.

3. Деяния, предусмотренные частями первой или второй настоящей статьи, совершенные с

использованием должностного положения, -

наказываются штрафом в размере от двухсоткратного до четырехсоткратного размера

минимальной заработной платы, либо лишением права занимать определенные должности или

заниматься определенной деятельностью на срок от двух до пяти лет, либо арестом на срок от

одного до двух месяцев, либо лишением свободы на срок не свыше трех лет.

Статья 148. Отказ в предоставлении лицу информации

Незаконный отказ должностного лица в предоставлении лицу документов или материалов,

непосредственно затрагивающих его права и законные интересы и собранных в установленном

порядке, либо предоставление лицу неполной или умышленно искаженной такой информации,

если это причинило вред правам и законным интересам данного лица, -

наказываются штрафом в размере от двухсоткратного до четырехсоткратного размера

минимальной заработной платы.

Статья 149. Воспрепятствование осуществлению избирательного права, работе

избирательных комиссий или осуществлению своих полномочий лицом, участвующим в

выборах

1. Воспрепятствование свободному осуществлению гражданином своего избирательного права

или права участвовать в референдуме либо работе избирательной комиссии или комиссии

референдума, а также воспрепятствование осуществлению своих полномочий избирательными

комиссиями или комиссиями референдума либо членом инициативной группы, кандидатом, его

доверенным лицом, наблюдателем, представителем средства массовой информации или

уполномоченным лицом партии (партийного блока) -

наказывается штрафом в размере от двухсоткратного до четырехсоткратного размера

минимальной заработной платы или арестом на срок не свыше одного месяца.

2. То же деяние, совершенное:

1) с угрозой причинения имущественного ущерба;

2) с возбуждением материальной заинтересованности;

3) с применением насилия или с угрозой его применения;

4) с использованием должностного положения;

5) группой лиц, -

наказывается лишением свободы на срок не свыше пяти лет.

Статья 150. Фальсификация результатов выборов или голосования

Заведомо неправильный подсчет голосов при проведении референдума или выборов либо

заведомо неправильное установление результатов референдума или выборов, похищение

избирательного ящика, а также фальсификация результатов выборов или голосования каким-либо

иным способом –

наказываются лишением свободы на срок от двух до пяти лет.

Статья 151. Распространение клеветнических сведений о кандидате, партии (партийном

блоке) при проведении выборов

Распространение клеветнических сведений о кандидате, партии (партийном блоке) при

проведении выборов в целях введения в заблуждение избирателей –

наказывается штрафом в размере от трехсоткратного до пятисоткратного размера минимальной

заработной платы либо лишением свободы на срок не свыше пяти лет.

Статья 152. Нарушение порядка составления списков избирателей

Совершение подлога путем нарушения порядка, установленного для составления списков

избирателей, должностным лицом, ответственным за составление списков избирателей, -

наказывается штрафом в размере не свыше пятисоткратного размера минимальной заработной

платы, либо арестом на срок не свыше одного месяца, либо лишением свободы на срок не свыше

одного года с лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной

деятельностью на срок не свыше двух лет.

Статья 153. Голосование более одного раза или вместо другого лица

Голосование более одного раза или вместо другого лица путем сообщения ложных данных,

предъявления подложного документа или каким-либо иным способом -

наказывается штрафом в размере не свыше пятисоткратного размера минимальной заработной

платы, либо арестом на срок не свыше одного месяца, либо лишением свободы на срок не свыше

одного года.

Статья 154. Нарушение тайны голосования

Принуждение избирателя к сообщению результата голосования в целях нарушения тайны

голосования, проверка проголосованного избирательного бюллетеня, проникновение в кабину

(комнату) для голосования с целью выяснения результата голосования, а также нарушение тайны

голосования иным образом –

наказываются штрафом в размере от двухсоткратного до пятисоткратного размера минимальной

заработной платы, либо арестом на срок от одного до двух месяцев, либо лишением свободы на

срок не свыше двух лет.

Статья 155. Принуждение к участию в забастовке или к отказу от участия в забастовке

Принуждение к участию в забастовке или к отказу от участия в законной забастовке, совершенное

с применением насилия или с угрозой его применения,–

наказывается штрафом в размере от двухсоткратного до четырехсоткратного размера

минимальной заработной платы либо арестом на срок не свыше двух месяцев.

Статья 156. Необоснованный отказ в приеме на работу или необоснованное увольнение с

работы беременной женщины или лица, имеющего детей в возрасте до трех лет

Необоснованный отказ в приеме на работу либо необоснованное увольнение с работы

беременной женщины по мотиву ее беременности или лица, имеющего детей в возрасте до трех

лет, по этому мотиву –

наказываются штрафом в размере от двухсоткратного до пятисоткратного размера минимальной

заработной платы либо арестом на срок не свыше одного месяца.

Статья 157. Нарушение правил охраны труда

1. Нарушение правил техники безопасности или охраны труда лицом, ответственным за их

соблюдение, если при этом был причинен по неосторожности тяжкий или средней тяжести вред

здоровью человека либо он получил профессиональное заболевание, -

наказывается штрафом в размере от двухсоткратного до четырехсоткратного размера

минимальной заработной платы, либо исправительными работами на срок не свыше двух лет,

либо лишением свободы на срок не свыше двух лет.

2. То же деяние, повлекшее по неосторожности смерть потерпевшего, -

наказывается лишением свободы на срок не свыше пяти лет с лишением права занимать

определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок не свыше трех

лет или без такового.

Статья 158. Нарушение авторского и смежных прав

1. Незаконное использование объекта авторского или смежных прав либо присвоение авторства,

если эти деяния причинили ущерб в крупном размере, -

наказываются штрафом в размере от двухсоткратного до четырехсоткратного размера

минимальной заработной платы, либо исправительными работами на срок не свыше одного года,

либо лишением свободы на срок не свыше двух лет.

2. В настоящей статье крупным размером считается сумма (стоимость), превышающая

пятисоткратный размер минимальной заработной платы, установленной на момент совершения

преступления.

Статья 159. Нарушение патентного права

Незаконное использование объекта патентного права, либо распространение без согласия

заявителя сведений о его сущности до официального признания этого права, либо присвоение

авторства, либо принуждение к соавторству –

наказываются штрафом в размере от двухсоткратного до трехсоткратного размера минимальной

заработной платы либо лишением свободы на срок не свыше двух лет.

Статья 160. Воспрепятствование осуществлению права на свободу совести или

вероисповедания

Воспрепятствование законной деятельности религиозных организаций или совершению

религиозных обрядов –

наказывается штрафом в размере не свыше двухсоткратного размера минимальной заработной

платы, либо исправительными работами на срок не свыше одного года, либо арестом на срок не

свыше двух месяцев.

Статья 161. Воспрепятствование осуществлению права на образование объединений

(общественных или профессиональных союзов) или создание партий либо

воспрепятствование их деятельности

1. Воспрепятствование осуществлению права на образование объединений (общественных или

профессиональных союзов) или на создание партий либо воспрепятствование законной

деятельности объединения или партии либо вмешательство в нее - наказываются штрафом в

размере от стократного до трехсоткратного размера минимальной заработной платы либо

арестом на срок не свыше одного месяца.

2. Те же деяния, повлекшие существенное нарушение прав и законных интересов объединения

или партии, -

наказываются штрафом в размере от двухсоткратного до четырехсоткратного размера

минимальной заработной платы либо арестом на срок не свыше двух месяцев.

Статья 162. Образование объединений, посягающих на права лиц или посягающих на личность,

либо руководство ими

Образование религиозного или общественного объединения, деятельность которых сопряжена с

причинением вреда здоровью лиц или с иными посягательствами на права лиц, либо руководство

ими, а также с подстрекательством лиц к отказу от своих гражданских обязанностей, -

наказываются штрафом в размере от двухсоткратного до четырехсоткратного размера

минимальной заработной платы либо арестом на срок не свыше трех месяцев.

Статья 163. Воспрепятствование проведению собраний, митингов, шествий и демонстраций

или участию в них

Воспрепятствование проведению законных собраний, митингов, шествий, демонстраций или

участию в них либо принуждение к участию в них, а также в незаконных собраниях, митингах,

шествиях или демонстрациях, совершенные с применением насилия или с угрозой его

применения, -

наказываются штрафом в размере от стократной до трехсоткратной минимальной заработной

платы, либо арестом на срок не свыше двух месяцев, либо лишением свободы на срок не свыше

двух лет.

Статья 164. Воспрепятствование законной профессиональной деятельности журналиста

1. Воспрепятствование законной профессиональной деятельности журналиста либо принуждение

его к распространению или отказу от распространения информации -

наказываются штрафом в размере от пятидесятикратного до стократного размера минимальной

заработной платы либо исправительными работами на срок не свыше одного года.

2. Те же деяния, совершенные должностным лицом с использованием своего должностного

положения, -

наказываются исправительными работами на срок не свыше двух лет либо лишением свободы на

срок не свыше трех лет с лишением права занимать определенные должности или заниматься

определенной деятельностью на срок не свыше трех лет или без такового.

ГЛАВА 20

ПРЕСТУПЛЕНИЯ ПРОТИВ СЕМЬИ И ИНТЕРЕСОВ РЕБЕНКА

Статья 165. Вовлечение несовершеннолетнего в совершение преступления

1. Вовлечение путем обещаний, обмана или иным способом в совершение преступления

несовершеннолетнего, достигшего возраста уголовной ответственности, установленного

настоящим Кодексом для данного преступления, совершенное лицом, достигшим

восемнадцатилетнего возраста, -

наказывается лишением свободы на срок не свыше трех лет.

2. То же деяние, совершенное родителем, педагогом или иным лицом, на которое возложена

обязанность по воспитанию несовершеннолетнего, -

наказывается лишением свободы на срок не свыше пяти лет с лишением права занимать

определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок не свыше трех

лет или без такового.

3. Деяния, предусмотренные частями первой или второй настоящей статьи, совершенные с

применением насилия или с угрозой его применения, -

наказываются лишением свободы на срок от двух до семи лет.

4. Деяния, предусмотренные частями первой, или второй, или третьей настоящей статьи,

соединенные с вовлечением несовершеннолетнего в организованную группу или преступное

сообщество либо в совершение тяжкого или особо тяжкого преступления, -

наказываются лишением свободы на срок от пяти до семи лет.

Статья 166. Вовлечение ребенка в совершение антиобщественных действий

1. Вовлечение ребенка в систематическое употребление алкогольных напитков, в немедицинское

употребление сильнодействующих или иных одурманивающих веществ, в проституцию,

бродяжничество или попрошайничество, в совершение действий, связанных с изготовлением

материалов или предметов порнографического характера, совершенное лицом, достигшим

восемнадцатилетнего возраста, -

наказывается исправительными работами на срок не свыше одного года, либо арестом на срок от

одного до трех месяцев, либо лишением свободы на срок не свыше пяти лет.

2. То же деяние, совершенное родителем, педагогом или иным лицом, на которое возложена

обязанность по воспитанию ребенка, -

наказывается исправительными работами на срок не свыше двух лет, либо арестом на срок не

свыше двух месяцев, либо лишением свободы на срок не свыше пяти лет с лишением права

занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок не

свыше трех лет или без такового.

3. Деяния, предусмотренные частями первой или второй настоящей статьи:

1) совершенные в отношении двух и более лиц;

2) соединенные с применением насилия или с угрозой его применения, -

наказываются лишением свободы на срок не свыше шести лет.

Статья 167. Незаконное разлучение ребенка с родителями или подмена ребенка

1. Разлучение ребенка с родителями без их согласия, кроме случаев, предусмотренных законом,

или подмена ребенка -

наказываются исправительными работами на срок два года либо лишением свободы на срок не

свыше пяти лет.

2. Те же действия, совершенные:

1) в отношении двух и более детей;

2) группой лиц по предварительному сговору;

3) с использованием должностного положения;

4) с незаконным вывозом ребенка в другое государство;

5) в целях вовлечения ребенка в совершение преступления или иное антиобщественное действие;

6) в целях изъятия частей тела или тканей ребенка для трансплантации, -

наказываются лишением свободы на срок от трех до восьми лет.

3. Действия, предусмотренные частями первой или второй настоящей статьи, совершенные

организованной группой либо повлекшие по неосторожности смерть ребенка или иные тяжкие

последствия, -

наказываются лишением свободы на срок от пяти до десяти лет.

Статья 168. Торговля детьми

Торговля детьми –

наказывается лишением свободы на срок от трех до семи лет.

Статья 169. Разглашение тайны усыновления (удочерения)

Разглашение тайны усыновления (удочерения) против воли усыновителя, совершенное лицом,

обязанным хранить факт усыновления (удочерения) как служебную или профессиональную тайну,

либо разглашение этой тайны иным лицом из корыстных или иных низменных побуждений –

наказывается штрафом в размере не свыше двухсоткратного размера минимальной заработной

платы, либо исправительными работами на срок не свыше одного года, либо арестом на срок не

свыше двух месяцев с лишением права занимать определенные должности или заниматься

определенной деятельностью на срок не свыше трех лет или без такового.

Статья 170. Неисполнение обязанностей по воспитанию ребенка

Неисполнение или ненадлежащее исполнение обязанностей по воспитанию ребенка родителем,

или лицом, на которое возложены обязанности по воспитанию ребенка, или педагогом, или

иными работниками учебного, лечебного или воспитательного учреждения, -

наказываются штрафом в размере от пятидесятикратного до стократного размера минимальной

заработной платы, либо исправительными работами на срок не свыше четырех месяцев, либо

лишением свободы на срок не свыше двух лет с лишением права занимать определенные

должности или заниматься определенной деятельностью на срок не свыше трех лет или без

такового.

2. Те же деяния, соединенные с жестоким обращением с несовершеннолетним, -

наказываются штрафом в размере от стократного до двухсоткратного размера минимальной

заработной платы, либо исправительными работами на срок не свыше одного года, либо

лишением свободы на срок не свыше трех лет с лишением права занимать определенные

должности или заниматься определенной деятельностью на срок не свыше трех лет или без

такового.

Статья 171. Неисполнение или ненадлежащее исполнение обязанностей по обеспечению

безопасности жизни ребенка или охраны его здоровья

Неисполнение или ненадлежащее исполнение обязанностей по обеспечению безопасности жизни

ребенка или охраны его здоровья лицом, на которое эти обязанности возложены по службе, либо

лицом, исполняющим эти обязанности по специальному поручению или принявшим их

добровольно, если вследствие этого здоровью ребенка по неосторожности причинен вред

средней тяжести, -

наказываются штрафом в размере от стократного до двухсоткратного размера минимальной

заработной платы либо исправительными работами на срок не свыше одного года с лишением

права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок

не свыше трех лет или без такового.

Статья 172. Злоупотребление правами опекуна или попечителя

Использование опеки или попечительства из корыстных или иных личных побуждений либо

умышленное оставление подопечного без надзора или необходимой помощи, повлекшие

существенное ограничение прав и законных интересов подопечного, -

наказываются штрафом в размере от стократного до трехсоткратного размера минимальной

заработной платы, либо исправительными работами на срок не свыше одного года, либо

лишением свободы на срок не свыше двух лет с лишением права занимать определенные

должности или заниматься определенной деятельностью на срок не свыше трех лет или без

такового.

Статья 173. Злостное уклонение родителя от содержания ребенка

Злостное уклонение родителя более трех месяцев от уплаты по решению суда средств к

существованию ребенка или нетрудоспособных детей, не достигших восемнадцати лет, -

наказывается штрафом в размере от стократного до двухсоткратного размера минимальной

заработной платы либо исправительными работами на срок не свыше одного года.

Статья 174. Злостное уклонение детей от содержания нетрудоспособных родителей

Злостное уклонение детей более трех месяцев от уплаты по решению суда средств к

существованию нетрудоспособных или нуждающихся в материальной помощи родителей -

наказывается штрафом в размере от стократного до двухсоткратного размера минимальной

заработной платы либо исправительными работами на срок не свыше одного года.

РАЗДЕЛ 8. ПРЕСТУПЛЕНИЯ ПРОТИВ СОБСТВЕННОСТИ, ЭКОНОМИКИ И ЭКОНОМИЧЕСКОЙ

ДЕЯТЕЛЬНОСТИ

ГЛАВА 21

ПРЕСТУПЛЕНИЯ ПРОТИВ СОБСТВЕННОСТИ

Статья 175. Разбой

1. Разбой, то есть нападение в целях хищения чужого имущества, совершенное с применением

насилия, опасного для жизни или здоровья, или с угрозой его применения, -

наказывается лишением свободы на срок от трех до шести лет с конфискацией имущества или без

таковой.

2. Разбой, совершенный:

1) группой лиц по предварительному сговору;

2) в крупных размерах;

3) с незаконным проникновением в жилище, хранилище или помещение;

4) с применением оружия или иных предметов, используемых в качестве оружия;

5) повторно, -

наказывается лишением свободы на срок от четырех до восьми лет с конфискацией имущества

или без таковой.

3. Разбой, совершенный:

1) в целях хищения имущества в особо крупных размерах;

2) организованной группой;

3) с причинением тяжкого вреда здоровью;

4) лицом, имеющим две или более судимости за преступление, предусмотренное статьями 175-

182, 222, 234, 238, 269 настоящего Кодекса, -

наказывается лишением свободы на срок от шести до десяти лет с конфискацией имущества или

без таковой.

4. В настоящей главе незначительным размером считается сумма (стоимость), не превышающая

пятикратного размера минимальной заработной платы, установленной на момент совершения

преступления.

В настоящей главе значительным размером считается сумма (стоимость) в размере от

пятикратного до пятисоткратного размера минимальной заработной платы, установленной на

момент совершения преступления.

В настоящей главе крупным размером считается сумма (стоимость) в размере от пятисоткратного

до трехтысячекратного размера минимальной заработной платы, установленной на момент

совершения преступления.

В настоящей главе особо крупным размером считается сумма (стоимость) превышающая

трехтысячекратный размер минимальной заработной платы, установленной на момент

совершения преступления.

В случаях, предусмотренных настоящей главой, хищение считается совершенным повторно, если

оно совершено лицом, ранее совершившим преступление, предусмотренное статьями 175-182,

234, 238, 269 настоящего Кодекса.

Уголовное преследование в отношении лиц, совершивших кражу (часть первая статьи 177), либо

мошенничество (часть первая статьи 178), либо присвоение или растрату (часть первая статьи 179)

и признанных близкими родственниками потерпевшего, возбуждается только на основании

заявления потерпевшего.

Статья 176. Грабеж

1. Грабеж, то есть открытое хищение чужого имущества, -

наказывается исправительными работами на срок от одного года до двух лет, либо арестом на

срок не свыше двух месяцев, либо лишением свободы на срок не свыше трех лет.

2. Грабеж:

1) совершенный группой лиц по предварительному сговору;

2) совершенный в крупных размерах;

3) совершенный с незаконным проникновением в жилище, хранилище или помещение;

4) соединенный с применением насилия, не опасного для жизни или здоровья, или с угрозой его

применения;

5) совершенный лицом, ранее совершившим преступление, предусмотренное статьями 175-182,

234, 238, 269 настоящего Кодекса, -

наказывается лишением свободы на срок от трех до шести лет и штрафом в размере не свыше

пятидесятикратного размера минимальной заработной платы.

3. Грабеж, совершенный:

1) в особо крупных размерах;

2) организованной группой;

3) повторно;

4) лицом, имеющим две или более судимости за преступление, предусмотренное статьями 175-

182, 222, 234, 238, 269 настоящего Кодекса, -

наказывается лишением свободы на срок от четырех до восьми лет с конфискацией имущества

или без таковой.

Статья 177. Кража

1. Кража, то есть тайное хищение чужого имущества, в значительном размере -

наказывается штрафом в размере от стократного до четырехсоткратного размера минимальной

заработной платы, либо исправительными работами на срок от одного года до двух лет, либо

арестом на срок от одного до двух месяцев, либо лишением свободы на срок не свыше двух лет.

2. Кража, совершенная:

1) группой лиц по предварительному сговору;

2) в крупных размерах;

3) с незаконным проникновением в жилище, хранилище или помещение;

4) повторно;

5) лицом, ранее совершившим преступление, предусмотренное статьями 175-182, 234, 238, 269

настоящего Кодекса, -

наказывается штрафом в размере от двухсоткратного до шестисоткратного размера минимальной

заработной платы либо лишением свободы на срок от двух до шести лет и штрафом в размере не

свыше пятидесятикратного размера минимальной заработной платы либо без такового.

3. Кража, совершенная:

1) в особо крупных размерах;

2) организованной группой;

3) лицом, имеющим две или более судимости за преступление, предусмотренное статьями 175-

182, 222, 234, 238, 269 настоящего Кодекса, -

наказывается лишением свободы на срок от четырех до восьми лет с конфискацией имущества

или без таковой.

4. Кража в незначительных размерах из одежды, портфеля или иной сумки потерпевшего -

наказывается штрафом в размере не свыше двухсоткратного размера минимальной заработной

платы либо арестом на срок не свыше двух месяцев.

Статья 178. Мошенничество

1. Мошенничество, то есть хищение чужого имущества в значительных размерах или

приобретение права на чужое имущество путем обмана или злоупотребления доверием, -

наказывается штрафом в размере от трехсоткратного до пятисоткратного размера минимальной

заработной платы, либо исправительными работами на срок от одного года до двух лет, либо

арестом на срок не свыше двух месяцев, либо лишением свободы на срок не свыше двух лет.

2. Мошенничество, совершенное:

1) группой лиц по предварительному сговору;

2) в крупных размерах;

3) повторно;

4) лицом, ранее совершившим преступление, предусмотренное статьями 175-182, 234, 238, 269

настоящего Кодекса, -

наказывается штрафом в размере от четырехсоткратного до семисоткратного размера

минимальной заработной платы либо лишением свободы на срок от двух до шести лет и штрафом

в размере не свыше пятидесятикратного размера минимальной заработной платы или без

такового.

3. Мошенничество, совершенное:

1) в особо крупных размерах

2) организованной группой;

3) лицом, имеющим две или более судимости за преступление, предусмотренное статьями 175-

182, 222, 234, 238, 269 настоящего Кодекса,-

наказывается лишением свободы на срок от четырех до восьми лет с конфискацией имущества

или без таковой.

Статья 179. Присвоение или растрата

1. Присвоение или растрата, то есть хищение чужого имущества, вверенного виновному, в

значительных размерах, -

наказываются штрафом в размере от трехсоткратного до пятисоткратного размера минимальной

заработной платы, либо исправительными работами на срок от шести месяцев до одного года,

либо арестом на срок не свыше двух месяцев, либо лишением свободы на срок не свыше двух лет.

2. Те же действия, совершенные:

1) с использованием должностного положения;

2) группой лиц по предварительному сговору;

3) в крупных размерах;

4) повторно;

5) лицом, ранее совершившим преступление, предусмотренное статьями 175-182, 234, 238, 269

настоящего Кодекса, -

наказываются штрафом в размере от четырехсоткратного до семисоткратного размера

минимальной заработной платы, либо лишением свободы на срок от двух до четырех лет, либо

лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной

деятельностью на срок не свыше трех лет или без такового.

3. Действия, предусмотренное частями первой или второй настоящей статьи, совершенные:

1) в особо крупных размерах;

2) организованной группой;

3) лицом, имеющим две или более судимости за преступление, предусмотренное статьями 175-

182, 222, 234, 238, 269 настоящего Кодекса, -

наказываются лишением свободы на срок от четырех до восьми лет с конфискацией имущества

или без таковой.

Статья 180. Хищение предметов, имеющих особую ценность

1. Хищение предметов или документов, имеющих особую историческую, художественную или

культурную ценность, -

наказывается лишением свободы на срок от трех до пяти лет.

2. То же деяние:

1) совершенное группой лиц по предвартельному сговору;

2) повлекшее по неосторожности уничтожение или порчу предметов или документов,

предусмотренных частью первой настоящей статьи, -

наказывается лишением свободы на срок от пяти до восьми лет с конфискацией имущества или

без таковой.

3. Деяния, предусмотренные частями первой или второй настоящей статьи, совершенные:

1) путем разбоя или вымогательства;

2) организованной группой, -

наказываются лишением свободы на срок от семи до двеннадцати лет с конфискацией имущества

или без таковой.

Статья 181. Хищение, совершенное с использованием компьютерной техники

1. Хищение чужого имущества в значительных размерах, совершенное с использованием

компьютерной техники, -

наказывается штрафом в размере от стократного до трехсоткратного размера минимальной

заработной платы, либо арестом на срок не свыше двух месяцев, либо лишением свободы на срок

не свыше двух лет и штрафом в размере не свыше пятидесятикратного размера минимальной

заработной платы или без такового.

2. То же действие, совершенное:

1) группой лиц по предварительному сговору;

2) в крупных размерах, -

наказывается штрафом в размере от трехсоткратного до пятисоткратного размера минимальной

заработной платы либо лишением свободы на срок от трех до шести лет и штрафом в размере не

свыше пятидесятикратного размера минимальной заработной платы или без такового.

3. Действия, предусмотренные частями первой или второй настоящей статьи, совершенные:

1) в особо крупных размерах;

2) организованной группой, -

наказываются лишением свободы на срок от четырех до восьми лет с конфискацией имущества

или без таковой.

Статья 182. Вымогательство

1. Вымогательство, то есть требование передачи чужого имущества или права на чужое

имущество либо совершения других действий имущественного характера под угрозой предания

гласности порочащих сведений о лице или его близких либо сведений, причиняющих

существенный вред правам и законным интереам лица или его близких, а также под угрозой

применения насилия к лицу или к его близким либо уничтожения (повреждения) имущества лица

или его близких или имущества, находящегося в распоряжении или под охраной других лиц, -

наказывается исправительными работами на срок не свыше двух лет, либо арестом на срок не

свыше трех месяцев, либо лишением свободы на срок не свыше четырех лет и штрафом в размере

не свыше пятидесятикратного размера минимальной заработной платы или без такового.

2. Вымогательство, совершенное:

1) с применением насилия к лицу или к его близким;

2) группой лиц по предварительному сговору;

3) лицом, ранее совершившим преступление предусмотренное статьями 175-182, 234, 238, 269

настоящего Кодекса, -

наказывается лишением свободы на срок от трех до семи лет с конфискацией имущества или без

таковой.

3. Вымогательство, совершенное:

1) с причинением по неосторожности смерти или иных тяжких последствий;

2) в целях получения имущества в особо крупных размерах;

3) организованной группой;

4) с причинением тяжких последствий здоровью;

5) лицом, имеющим две или более судимости за преступление, предусмотренное статьями 175-

182, 222, 234, 238, 269 настоящего Кодекса, -

наказывается лишением свободы на срок от шести до десяти лет с конфискацией имущества или

без таковой.

Статья 183. Неправомерное завладение автомобилем или иным транспортным средством

без цели хищения

1. Неправомерное завладение автомобилем или иным транспортным средством угон без цели

хищения -

наказывается исправительными работами на срок не свыше двух лет либо арестом на срок от

одного до трех месяцев.

2. То же действие:

1) причинившее вред в крупных размерах;

2) совершенное группой лиц по предварительному сговору;

3) совершенное с применением насилия, не опасного для жизни или здоровья, или с угрозой его

применения, -

наказывается лишением свободы на срок не свыше пяти лет.

3. Деяния, предусмотренные частями первой или второй настоящей статьи:

1) причинившие вред в особо крупных размерах;

2) совершенные организованной группой;

3) совершенные с применением насилия, опасного для жизни или здоровья, или с угорозой его

применения, -

наказываются лишением свободы на срок от пяти до восьми лет.

Статья 184. Причинение имущественного ущерба путем обмана или злоупотребления

доверием

1. Причинение ущерба в крупных размерах собственнику или иному владельцу имущества путем

обмана или злоупотребления доверием при отсутствии признаков хищения -

наказывается штрафом в размере от двухсоткратного до четырехсоткратного размера

минимальной заработной платы, либо исправительными работами на срок не свыше одного года,

либо арестом на срок не свыше двух месяцев, либо лишением свободы на срок не свыше двух лет.

2. То же действие:

1) причинившее ущерб в особо крупных размерах;

2) совершенное группой лиц по предварительному сговору;

3) совершенное с использованием должностного положения, -

наказывается лишением свободы на срок не свыше трех лет и штрафом в размере не свыше

пятидесятикратного размера минимальной заработной платы или без такового.

3. Действия, предусмотренные частями первой или второй настоящей статьи, совершенные

организованной группой, -

наказываются лишением свободы на срок о двух до пяти лет и штрафом в размере не свыше

пятидесятикратного размера минимальной заработной платы или без такового.

Статья 185. Умышленные уничтожение или повреждение имущества

1. Умышленные уничтожение или повреждение чужого имущества, причинившие ущерб в

значительных размерах, -

наказываются штрафом в размере от пятидесятикратного до стократного размера минимальной

заработной платы, либо исправительными работами на срок не свыше одного года, либо арестом

на срок не свыше двух месяцев, либо лишением свободы на срок не свыше двух лет.

2. Те же действия:

1) совершенные путем поджога, взрыва или иным общеопасным способом;

2) причинившие ущерб в крупных размерах;

3) совершенные в связи с выполнением лицом или его близкими своего служебного или

общественного долга;

4) совершенные по мотиву национальной, расовой, религиозной ненависти или религиозного

фанатизма, -

наказываются лишением свободы на срок не свыше четырех лет.

3. Действия, предусмотренные частями первой или второй настоящей статьи:

1) причинившие ущерб в особо крупных размерах;

2) повлекшие по неосторожности смерть человека;

3) повлекшие уничтожение или повреждение предметов, имеющих особую историческую,

научную или культурную ценность, -

наказываются лишением свободы на срок от двух до шести лет.

Статья 186. Уничтожение или повреждение имущества по неосторожности

1. Уничтожение или повреждение чужого имущества по неосторожности, повлекшие ущерб в

крупных размерах, -

наказываются штрафом в размере не свыше двухсоткратного размера минимальной заработной

платы либо исправительными работами на срок не свыше одного года.

2. Те же действия, совершенные ввиду неосторожного обращения с огнем или иным источником

повышенной опасности либо причинившие ущерб в особо крупных размерах, -

наказываются штрафом в размере от двухсоткратного до четырехсоткратного размера

минимальной заработной платы, либо исправительными работами на срок от одного до двух лет,

либо лишением свободы на срок не свыше двух лет.

4. В настоящей статье крупным размером считается сумма (стоимость), превышающая

пятисоткратный размер минимальной заработной платы, установленной на момент совершения

преступления.

ГЛАВА 22

ПРЕСТУПЛЕНИЯ ПРОТИВ ЭКОНОМИЧЕСКОЙ ДЕЯТЕЛЬНОСТИ

Статья 187. Воспрепятствование законной предпринимательской и иной экономической

деятельности

1. Заведомо необоснованный отказ в регистрации или перерегистрации индивидуального

предпринимателя, коммерческой или некоммерческой организации либо злостное уклонение от

их регистрации или перерегистрации, заведомо необоснованный отказ в выдаче специального

разрешения (лицензии) на осуществление определенной деятельности либо злостное уклонение

от его выдачи, заведомо неправомерное ограничение прав и интересов индивидуального

предпринимателя или юридического лица, а также иное заведомо незаконное вмешательство в

их деятельность, совершенные должностным лицом с использованием своего должностного

положения, -

наказываются штрафом в размере от двухсоткратного до пятисоткратного размера минимальной

заработной платы либо лишением права занимать определенные должности или заниматься

определенной деятельностью на срок не свыше трех лет и штрафом в размере не свыше

пятидесятикратного размера минимальной заработной платы.

2. Назначение незаконных проверок или проведение незаконных проверок должностным лицом,

повлекшие ущерб в крупных размерах, -

наказываются штрафом в размере от трехсоткратного до пятисоткратного размера минимальной

заработной платы либо лишением права занимать определенные должности или заниматься

определенной деятельностью на срок не свыше трех лет и штрафом в размере не свыше

стократного размера минимальной заработной платы.

3. Деяния, предусмотренные частями первой или второй настоящей статьи, причинившие ущерб в

особо крупных размерах, -

наказываются лишением права занимать определенные должности или заниматься

определенной деятельностью на срок не свыше пяти лет и штрафом в размере не свыше

стократного размера минимальной заработной платы, либо арестом на срок от двух до трех

месяцев, либо лишением свободы на срок не свыше одного года.

4. В настоящей статье крупным размером считается сумма (стоимость), превышающая

трехтысячекратный размер минимальной заработной платы, установленной на момент

совершения преступления, а особо крупным размером считается сумма (стоимость),

превышающая четырехтысячекратный размер минимальной заработной платы, установленной на

момент совершения преступления.

Статья 188. Незаконное предпринимательство

1. Осуществление подлежащей лицензированию предпринимательской деятельности без

государственной регистрации или без специального разрешения (лицензии) или осуществление

предпринимательской деятельности, запрещенной законом, сопряженное с причинением

значительного ущерба лицам, или организациям, или государству, -

наказывается штрафом в размере от двухсоткратного до четырехсоткратного размера

минимальной заработной платы либо арестом на срок от двух до трех месяцев.

2. То же деяние, сопряженное с причинением крупного ущерба лицам, или организациям, или

государству, -

наказывается штрафом в размере от трехсоткратного до пятисоткратного размера минимальной

заработной платы, либо лишением права занимать определенные должности или заниматься

определенной деятельностью на срок не свыше трех лет и штрафом в размере не свыше

пятидесятикратного размера минимальной заработной платы или без такового, либо лишением

свободы на срок не свыше двух лет.

3. То же деяние:

1) сопряженное с причинением ущерба в особо крупных размерах лицам, или организациям, или

государству;

2) совершенное организованной группой, -

наказывается штрафом в размере от восьмисоткратного до тысячекратного размера минимальной

заработной платы, либо лишением права занимать определенные должности или заниматься

определенной деятельностью на срок не свыше пяти лет и штрафом в размере не свыше

пятидесятикратного размера минимальной заработной платы или без такового, либо лишением

свободы на срок не свыше трех лет.

4. В настоящей статье ущербом в значительных размерах считается ущерб в размере суммы от

пятисоткратного до тысячекратного размера минимальной заработной платы, установленной на

момент совершения преступления, ущербом в крупных размерах – ущерб в размере суммы от

тысячекратного до двухтысячекратного размера минимальной заработной платы, установленной

на момент совершения преступления, а ущербом в особо крупных размерах – ущерб в размере

суммы, превышающей двухтысячекратный размер минимальной заработной платы,

установленной на момент совершения преступления.

Статья 189. Лжепредпринимательство

1. Лжепредпринимательство, то есть создание коммерческой организации без намерения

осуществлять предпринимательскую или банковскую деятельность, имеющее целью получение

кредитов, уклонение от налогов, возникновение сверхплатежей, извлечение иной имущественной

выгоды или прикрытие запрещенной деятельности, причинившее крупный ущерб гражданам,

организациям или государству, -

наказывается штрафом в размере от трехсоткратного до пятисоткратного размера минимальной

заработной платы либо лишением свободы на срок не свыше четырех лет и штрафом в размере не

свыше пятидесятикратного размера минимальной заработной платы или без такового.

2. Предоставление фальшивых документов без поставки товаров или без оказания услуг,

составление и предъявление фальшивых документов о расходах и доходах, причинившие

крупный ущерб, -

наказываются штрафом в размере от четырехсоткратного до пятисоткратного размера

минимальной заработной платы либо лишением свободы на срок до двух лет.

3. Деяния, предусмотренные частью второй настоящей статьи, вследствие которых причинен

особо крупный ущерб, -

наказываются штрафом в размере от пятисоткратного до тысячекратного размера минимальной

заработной платы либо лишением свободы на срок не свыше четырех лет.

4. В части первой настоящей статьи крупным ущербом считается ущерб в размере суммы

(стоимости), превышающей двухсоткратный размер минимальной заработной платы,

установленной на момент совершения преступления.

В части второй настоящей статьи крупным ущербом считается ущерб в размере суммы

(стоимости), превышающей пятисоткратный размер минимальной заработной платы,

установленной на момент совершения преступления.

В части третьей настоящей статьи особо крупным ущербом считается ущерб в размере суммы

(стоимости), превышающей тысячекратный размер минимальной заработной платы,

установленной на момент совершения преступления.

Статья 190. Легализация доходов, полученных незаконным путем

1. Совершение финансовых или иных сделок с денежными средствами или иным имуществом,

приобретенными заведомо преступным путем, использование данных материальных ценностей

для осуществления предпринимательской или иной экономической деятельности, имеющей

своей целью сокрытие или искажение природы, источников происхождения, местонахождения,

размещения, движения или действительной принадлежности указанных материальных ценностей

или связанных с ними прав, -

наказываются штрафом в размере от трехсоткратного до пятисоткратного размера минимальной

заработной платы либо лишением свободы на срок не свыше четырех лет и штрафом в размере не

свыше пятидесятикратного размера минимальной заработной платы или без такового.

2. Те же деяния, совершенные:

1) в крупных размерах;

2) группой лиц по предварительному сговору, -

наказываются лишением свободы на срок от четырех до восьми лет с конфискацией имущества

или без таковой.

3. Деяния, предусмотренные частями первой или второй настоящей статьи, совершенные:

1) в особо крупных размерах;

2) организованной группой;

3) с использованием должностного положения, -

наказываются лишением свободы на срок от шести до двенадцати лет с конфискацией имущества

или без таковой.

4. В настоящей статье крупным размером считается сумма (стоимость), превышающая

тысячекратный размер минимальной заработной платы, установленной на момент совершения

преступления, а особо крупным размером- сумма (стоимость), превышающая трехтысячекратный

размер минимальной заработной платы, установленной на момент совершения преступления.

Статья 191. Нецелевое использование кредита

1. Нецелевое использование целевого кредита, предоставляемого государством, или

международной оранизацией, или программой, предусмотренной международным договором,

если это деяние причинило крупный ущерб лицам, организациям или государству, -

наказывается штрафом в размере от трехсоткратного до пятисоткратного размера минимальной

заработной платы либо лишением свободы на срок от двух до пяти лет.

2. В настоящей статье крупным размером считается сумма (стоимость), превышающая

пятисоткратный размер минимальной заработной платы, установленной на момент совершения

преступления, - в случае причинения ущерба физическим лицам, а особо крупным размером

считается сумма (стоимость), превышающая двухтысячекратный размер минимальной заработной

платы, установленной на момент совершения преступления, - в случае причинения ущерба

организациям или государству.

Статья 192. Неправомерные действия при банкротстве

Сокрытие имущества или имущественных прав, сведений об имуществе, его размере,

местонахождении или иных сведений, передача имущества в иное владение без законного

основания, уничтожение имущества либо его отчуждение на заведомо невыгодных условиях, а

также сокрытие, уничтожение, фальсификация бухгалтерских и иных документов, отражающих

хозяйственную деятельность должника, если эти действия совершены руководителем

юридического лица, являющегося должником, или его учредителями (участниками) или иными

лицами, способными давать ему обязательные для исполнения указания или предопределять его

решения, либо совершены индивидуальным предпринимателем, являющимся должником, при

банкротстве или в предвидении возможного банкротства и если при этом должнику или

кредиторам причинен крупный ущерб, -

наказываются штрафом в размере от пятидесятикратного до двухсоткратного размера

минимальной заработной платы либо лишением свободы на срок не свыше одного года.

2. Удовлетворение имущественных требований отдельных кредиторов заведомо в ущерб другим

кредиторам, руководителем юридического лица, являющегося должником, или его учредителями

(участниками), или иными лицами, способными давать ему обязательные для исполнения

указания или предопределять его решения, либо индивидуальным предпринимателем,

являющимся должником, знающими о своей фактической неплатежеспособности, а равно

принятие такого удовлетворения кредитором, если последний знал об отданном ему

предпочтении несостоятельным должником в ущерб другим кредиторам и если при этом

должнику или кредитору причинен крупный ущерб,-

наказываются штрафом в размере от двухсоткратного до пятисоткратного размера минимальной

заработной платы либо лишением свободы на срок не свыше двух лет.

3. В статьях 192, 193 и 194 настоящего Кодекса крупным ущербом считается ущерб в размере

суммы (стоимости), превышающей двухсоткратный размер минимальной заработной платы,

установленной на момент совершения преступления.

Статья 193. Преднамеренное банкротство

Преднамеренное банкротство, то есть умышленное создание признаков неплатежеспособности

или увеличение их размера учредителями (участниками) должника или иными лицами,

способными давать ему обязательные для исполнения указания или предопределять его

решения, в том числе руководителем должника, а равно индивидуальным предпринимателем,

совершенное в собственных интересах или интересах иных лиц, если при этом должнику или

кредиторам причинен крупный ущерб, -

наказывается штрафом в размере от двухсоткратного до пятисоткратного размера минимальной

заработной платы либо лишением свободы на срок не свыше одного года.

Статья 194. Фиктивное банкротство

Фиктивное банкротство, то есть подача искового заявления о признании собственной

неплатежеспособности при отсутствии признаков банкротства учредителями (участниками)

должника или иными лицами, способными давать ему обязательные для исполнения указания

или предопределять его решения, в том числе руководителем должника, а равно

индивидуальным предпринимателем в целях введения в заблуждение кредиторов и получения

отсрочки, рассрочки, скидки, замораживания или моратория в отношении удовлетворения

требований, а равно в целях неуплаты долгов, если при этом должнику или кредиторам причинен

крупный ущерб, -

наказывается штрафом в размере от двухсоткратного до пятисоткратного размера минимальной

заработной платы.

Статья 195. Противоправная антиконкурентная практика

1. Искусственное повышение, или понижение, или поддержание незаконных монопольных цен, а

также ограничение конкуренции путем предварительного сговора или согласованных действий,

направленных на раздел рынка по территориальному признаку, воспрепятствование доступу на

рынок других хозяйствующих субъектов, устранение с рынка других хозяйствующих субъектов,

установление или поддержание дискриминационных цен -

наказываются штрафом в размере от трехсоткратного до пятисоткратного размера минимальной

заработной платы, либо арестом на срок от двух до трех месяцев, либо лишением свободы на

срок не свыше двух лет.

2. Те же деяния, совершенные:

1) с применением насилия или с угрозой его применения;

2) с повреждением или уничтожением чужого имущества либо с угрозой уничтожения или

повреждения чужого имущества;

3) с использованием должностного положения;

4) организованной группой, -

наказываются штрафом в размере от четырехсоткратного до пятисоткратного размера

минимальной заработной платы либо лишением свободы на срок от трех до восьми лет с

конфискацией имущества или без таковой.

Статья 196. Злостное нарушение порядка проведения публичных торгов

Злостное нарушение порядка проведения публичных торгов, причинившее крупный ущерб

собственнику имущества, организатору торгов, покупателю или иному хозяйствующему субъекту, -

наказывается штрафом в размере от трехсоткратного до пятисоткратного размера минимальной

заработной платы, либо арестом на срок от одного до двух месяцев, либо лишенем свободы на

срок не свыше трех лет и штрафом в размере не свыше пятидесятикратного размера

минимальной заработной платы или без такового.

Статья 197. Незаконное использование товарного знака

Незаконное использование товарного знака, знака обслуживания, фирменного наименования,

если это деяние причинило крупный ущерб, -

наказывается штрафом в размере от трехсоткратного до пятисоткратного размера минимальной

заработной платы, либо исправительными работами на срок не свыше двух лет, либо арестом на

срок не свыше двух месяцев.

Статья 198. Ложная реклама

1. Преднамеренное введение в заблуждение потребителей рекламы рекламодателем,

производителем или носителем рекламы -

наказывается штрафом в размере от двухсоткратного до четырехсоткратного размера

минимальной заработной платы либо арестом на срок не свыше двух месяцев.

2. То же деяние:

1) совершенное с использованием средств информации;

2) причинившее крупный ущерб, -

наказывается штрафом в размере от трехсоткратного до пятисоткратного размера минимальной

заработной платы, либо арестом на срок от одного до двух месяцев, либо лишением свободы на

срок не свыше двух лет.

Статья 199. Незаконные собирание и разглашение сведений, составляющих коммерческую или

банковскую тайну

1. Собирание сведений, составляющих коммерческую или банковскую тайну, путем похищения

документов, подкупа или угроз в отношении лиц, владеющих коммерческой или банковской

тайной, их близких, прослушивания средств связи, незаконного проникновения в компьютерную

или программную систему или сеть, использования специальных технических средств, а также

иными незаконными способами в целях разглашения или использования этих сведений, -

наказывается штрафом в размере от трехсоткратного до пятисоткратного размера минимальной

заработной платы либо лишением свободы на срок не свыше трех лет и штрафом в размере не

свыше пятидесятикратного размера минимальной заработной платы или без такового.

2. Незаконные разглашение или использование коммерческой или банковской тайны без согласия

их владельца лицом, которому эта тайна известна в связи с профессиональной или служебной

деятельностью, совершенные из корыстных или иных личных побуждений и причинившие

крупный ущерб коммерческой организации или индивидуальному предпринимателю, -

наказываются штрафом в размере от четырехсоткратного до шестисоткратного размера

минимальной заработной платы с лишением права занимать определенные должности или

заниматься определенной деятельностью на срок не свыше трех лет или без такового либо

лишением свободы на срок не свыше трех лет и штрафом в размере не свыше стократного

размера минимальной заработной платы или без такового с лишением права занимать

определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок не свыше трех

лет или без такового.

Статья 200. Коммерческая взятка

1. Незаконная передача служащему коммерческой или иной организации, осуществляющему

управленческие функции, третейскому судье, аудитору или адвокату денег, ценных бумаг, иного

имущества либо оказание услуг имущественного характера за совершение действий (бездействие)

в пользу дающего взятки в связи с занимаемым этими лицами положением -

наказывается штрафом в размере от двухсоткратного до четырехсоткратного размера

минимальной заработной платы, либо лишением права занимать определенные должности или

заниматься определенной деятельностью на срок не свыше двух лет, либо исправительными

работами на срок не свыше одного года.

2. То же деяние, совершенное группой лиц по предварительному сговору либо организованной

группой, -

наказывается штрафом в размере от трехсоткратного до пятисоткратного размера минимальной

заработной платы, либо исправительными работами на срок не свыше двух лет, либо лишением

свободы на срок не свыше четырех лет.

3. Получение служащим коммерческой или иной организации, осуществляющим управленческие

функции, третейским судьей, аудитором или адвокатом денег, ценных бумаг или иного имущества

за совершение действий (бездействие) в пользу дающего взятки, за исключением их клиента, в

связи с занимаемым ими положением -

наказывается штрафом в размере от двухсоткратного до четырехсоткратного размера

минимальной заработной платы, либо лишением права занимать определенные должности или

заниматься определенной деятельностью на срок не свыше трех лет, либо исправительными

работами на срок не свыше трех лет, либо лишением свободы на срок не свыше трех лет.

4. Деяние, предусмотренное частью третьей настоящей статьи, совершенное с вымогательством, -

наказывается штрафом в размере от трехсоткратного до пятисоткратного размера минимальной

заработной платы, либо лишением права занимать определенные должности или заниматься

определенной деятельностью на срок не свыше пяти лет, либо лишением свободы на срок не

свыше пяти лет.

5. В статьях настоящей главы служащим коммерческой или иной организации признается лицо,

которое постоянно, временно или по специальному полномочию осуществляет

распорядительные или иные управленческие функции в коммерческих организациях, независимо

от формы собственности, а также в некоммерческих организациях, не являющихся

государственными органами и органами местного самоуправления, учреждениями

государственных органов и органов местного самоуправления.

Лица, виновные в преступлениях, предусмотренных в настоящей статье, освобождаются судом от

наказания, если они добровольно заявили о совершенном преступлении органу, имеющему право

возбуждать уголовное дело, а получившие незаконное вознаграждение одновременно с этим

возвратили полученное или возместили его стоимость.

Статья 201. Подкуп участников и организаторов профессиональных спортивных соревнований

и зрелищных коммерческих конурсов

1. Подкуп спортсменов, спортивных судей, тренеров, руководителей команд или других

участников и организаторов профессиональных спортивных соревнований, а также организаторов

зрелищных коммерческих конкурсов и членов конкурсной комиссии (жюри) в целях оказания

влияния на результаты этих соревнований (конкурсов) -

наказывается штрафом в размере от двухсоткратного до пятисоткратного размера минимальной

заработной платы, либо исправительными работами на срок от шести месяцев до одного года,

либо арестом на срок не свыше двух месяцев.

2. То же деяние, совершенное группой лиц по предварительному сговору или организованной

группой, -

наказывается лишением свободы на срок не свыше пяти лет.

3. Незаконное получение материальных ценностей или незаконное пользование услугами

имущественного характера спортсменами, спортивными судьями, тренерами, руководителями

команд или другими участниками или руководителями профессиональных спортивных

совернований или организаторами коммерческих конкурсов и членами конкурсной комиссии

(жюри), которые им были переданы или предоставлены заведомо в целях оказания влияния на

результаты соревнований или конкурсов, -

наказываются штрафом в размере от трехсоткратного до пятисоткратного размера минимальной

заработной платы, либо лишением права занимать определенные должности или заниматься

определенной деятельностью на срок не свыше трех лет, либо арестом на срок от двух до трех

месяцев, либо лишением свободы на срок не свыше двух лет.

Статья 202. Изготовление, хранение или сбыт поддельных денег или ценных бумаг

1. Изготовление или хранение в целях сбыта поддельных денег или ценных бумаг либо их сбыт -

наказываются лишением свободы на срок от трех до семи лет с конфискацией имущества или без

таковой.

2. Те же деяния, совершенные:

1) в крупных размерах;

2) группой лиц по предварительному сговору, -

наказываются лишением свободы на срок от шести до десяти лет с конфискацией имущества или

без таковой.

3. Деяния, предусмотренные частями первой или второй настоящей статьи, совершенные:

1) организованной группой;

2) в особо крупных размерах, -

имущества или без таковой.

тысячекратный размер минимальной заработной платы, установленной на момент совершения

преступления, а особо крупным размером считается сумма (стоимость), превышающая

трехтысячекратный размер минимальной заработной платы, установленной на момент

совершения преступления.

Статья 203. Изготовление или сбыт поддельных платежных документов

1. Изготовление в целях сбыта или сбыт поддельных платежных документов, то есть ценных бумаг

или валюты либо иных документов, не считающихся ценными бумагами, но свидетельствующих

об имущественных правах, устанавливающих или предоставляющих эти права, -

наказываются лишением свободы на срок от двух до пяти лет и штрафом в размере от

трехсоткратного до пятисоткратного размера минимальной заработной платы.

2. Те же деяния, совершенные:

1) в крупных размерах;

2) группой лиц по предварительному сговору, -

наказываются лишением свободы на срок от трех до шести лет с конфискацией имущества или без

таковой.

3. Деяния, предусмотренные частями первой или второй настоящей статьи, совершенные:

1) в особо крупных размерах;

2) организованной группой, -

наказываются лишением свободы на срок от четырех до девяти лет с конфискацией имущества

или без таковой.

4. В настоящей статье крупным размером считается сумма (стоимость), превышающая

трехтысячекратный размер минимальной заработной платы, установленной на момент

совершения преступления, а особо крупным размером считается сумма (стоимость),

превышающая пятитысячекратный размер минимальной заработной платы, установленной на

момент совершения преступления.

Статья 204. Злоупотребление при выпуске (эмиссии) ценных бумаг

1. Выпуск (эмиссия) ценных бумаг и их публичное размещение без регистрации в установленном

порядке или использование заведомо фальшивых документов для регистрации ценных бумаг -

наказываются штрафом в размере от двухсоткратного до четырехсоткратного размера

минимальной заработной платы либо исправительными работами от одного года до двух лет.

2. Внесение в проспект эмиссии ценных бумаг заведомо недостоверной информации, а также

утверждение проспекта эмиссии, содержащего заведомо недостоверную информацию, или

утверждение заведомо недостоверных результатов выпуска (эмиссии), если эти деяния

причинили крупный ущерб, -

наказываются штрафом в размере от трехсоткратного до пятисоткратного размера минимальной

заработной платы, либо исправительными работами на срок не свыше одного года, либо

лишением свободы на срок не свыше одного года.

3. В настоящей статье крупным размером считается сумма (стоимость), превышающая

тысячекратный размер минимальной заработной платы, установленной на момент совершения

преступления.

Статья 205. Уклонение от уплаты налогов, пошлин или иных обязательных платежей

1. Уклонение от уплаты налогов, пошлин или иных обязательных платежей путем включения в

бухгалтерские книги или иные документы, считающиеся основанием для налогообложения,

заведомо искаженных данных, совершенное в крупных размерах, -

наказывается штрафом в размере от пятисоткратного до тысячекратного размера минимальной

заработной платы с лишением права занимать определенные должности или заниматься

определенной деятельностью на срок не свыше пяти лет, либо арестом на срок от двух до трех

месяцев, либо лишением свободы на срок не свыше двух лет.

2. В настоящей статье крупным размером считается сумма (стоимость), превышающая

тысячекратный размер минимальной заработной платы, установленной на момент совершения

преступления.

Статья 206. Уклонение гражданина от уплаты налога

1. Злостное уклонение гражданина от представления декларации о его имуществе, доходах, когда

подача декларации является обязательной, а также включение в декларацию заведомо

искаженных данных о доходах и расходах, повлекшие неуплату налога в крупных размерах, -

наказываются штрафом в размере от стократного до пятисоткратного размера минимальной

заработной платы либо арестом на срок не свыше двух месяцев.

2. В настоящей статье крупным размером считается сумма (стоимость), превышающая

двухсоткратный размер минимальной заработной платы, установленной на момент совершения

преступления.

Статья 207. Изготовление и сбыт поддельного вина, поддельной водки или иного поддельного

алкогольного напитка

1. Изготовление в целях сбыта или сбыт поддельного вина, или поддельной водки, или иного

поддельного алкогольного напитка -

наказываются штрафом в размере от пятисоткратного до тысячекратного размера минимальной

заработной платы.

2. Те же деяния, совершенные в крупных размерах, -

наказываются штрафом в размере от семисоткратного до тысячекратного размера минимальной

заработной платы.

3. В настоящей статье крупным размером считаются стоимость или доход (прибыль),

превышающие двухтысячекратный размер минимальной заработной платы, установленной на

момент совершения преступления.

Статья 208. Подделка или сбыт акцизных марок

1. Подделка акцизных марок или сбыт поддельных акцизных марок -

наказываются штрафом в размере от двухсоткратной до пятисоткратной минимальной заработной

платы либо лишением свободы на срок от одного года до трех лет.

2. Те де деяния, совершенные в крупных размерах, -

наказываются штрафом в размере от пятисоткратного до тысячекратного размера минимальной

заработной платы либо лишением свободы на срок от двух до пяти лет.

3. В настоящей статье подделкой или сбытом в крупных размерах считается подделка или сбыт

акцизных марок в количестве более пятисот штук.

Статья 209. Отчуждение акцизных марок или маркировка товаров незаконно

приобретенными акцизными марками

1. Отчуждение приобретенных в установленном порядке или использованных акцизных марок в

количестве от пятисот до тысячи штук -

наказывается штрафом в размере от шестисоткратного до восьмисоткратного размера

минимальной заработной платы.

2. То же деяние, если количество отчужденных акцизных марок превышает тысячу штук, -

наказывается штрафом в размере от восьмисоткратного до тысячекратного размера минимальной

заработной платы.

3. Маркировка товаров незаконно приобретенными акцизными марками, если общая стоимость

этих товаров по ценам, указанным у продавца (при их отсутствии – по ценам, определенным в

установленном законодательством порядке), составляет от двухсот тысяч до пятисот тысяч

драмов, -

наказывается штрафом в размере от шестисоткратного до восьмисоткратного размера

минимальной заработной платы.

4. То же деяние, если общая стоимость товаров, маркированных незаконно приобретенными

акцизными марками, по ценам, указанным у продавца (при их отсутствии – по ценам,

определенным в установленном законодательством порядке), составляет пятьсот тысяч драмов и

выше, -

наказывается штрафом в размере от восьмисоткратного до тысячекратного размера минимальной

заработной платы.

Статья 210. Сбыт немаркированных или неперемаркированных товаров, подлежащих

маркировке акцизными марками

1. Сбыт немаркированных или неперемаркированных товаров, подлежащих маркировке

акцизными марками, если общая стоимость этих товаров по ценам, указанным у продавца (при их

отсутствии – по ценам, определенным в установленном законодательством порядке), составляет

от двухсот тысяч до пятисот тысяч драмов, -

наказывается штрафом в размере от шестисоткратного до восьмисоткратного размера

минимальной заработной платы.

2. То же деяние, если общая стоимость этих товаров по ценам, указанным у продавца (при их

отсутствии – по ценам, определенным в установленном законодательством порядке), составляет

пятьсот тысяч драмов и выше, -

наказывается штрафом в размере от восьмисоткратного до тысячекратного размера минимальной

заработной платы.

Статья 211. Нарушение правил маркировки товаров акцизными марками

1. Сбыт подлежащих маркировке товаров, маркированных акцизными марками, не

исключающими возможности неоднократного использования акцизных марок или

предоставленными не для маркировки этой продукции, а также маркированных марками,

предоставленными для тары (упаковки) определенной вместимости, но упакованных в тару

(упаковку), имеющую иную не предусмотренную законодательством вместимость, если общая

стоимость этих товаров по ценам, указанным у продавца (при их отсутствии – по ценам,

определенным в установленном законодательством порядке), составляет от двухсот тысяч до

пятисот тысяч драмов, -

наказывается штрафом в размере от пятисоткратного до семисоткратного размера минимальной

заработной платы.

2. То же деяние, если общая стоимость этих товаров по ценам, указанным у продавца (при их

отсутствии – по ценам, определенным в установленном законодательством порядке), составляет

пятьсот тысяч драмов и выше, -

наказывается штрафом в размере от шестисоткратного до восьмисоткратного размера

минимальной заработной платы.

Статья 212. Обман потребителей

1. Обмеривание, обвешивание, обсчет, введение в заблуждение потребителей относительно

потербительских свойств или качества товара (услуги) или иной обман потребителей в

организациях, реализующих товары или оказывающих услуги населению, либо лицами,

зарегистрированными в качестве индивидуальных предпринимателей в сфере торговли (услуг),

совершенные в значительных размерах, -

наказываются штрафом в размере от стократного до пятисоткратного размера минимальной

заработной платы либо исправительными работами на срок от одного года до двух лет.

2. То же деяния, совершенные:

1) в крупных размерах;

2) группой лиц по предварительному сговору, -

наказываются штрафом в размере от трехсоткратного до пятисоткратного размера минимальной

заработной платы, либо лишением права занимать определенные должности или заниматься

определенной деятельностью на срок не свыше трех лет, либо арестом на срок не свыше двух

месяцев.

3. Деяния, предусмотренные частями первой или второй настоящей статьи, совершенные

организованной группой, -

наказываются лишением свободы на срок не свыше двух лет с лишением права занимать

определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок не свыше трех

лет.

4. В настоящей статье значительным размером считается размер от пятидесяти процентов

размера минимальной заработной платы, установленной на момент совершения преступления,

до ее пятидесятикратного размера, а крупным размером – сумма, превышающая

пятидесятикратный размер минимальной заработной платы, установленной на момент

совершения преступления.

Статья 213. Ростовщичество

1. Ростовщичество, то есть получение процентов за выданные в ссуду деньги или имущество,

определяемое родовым признаком, в размере, превышающем двухкратную учетную ставку

банковского процента, установленную Центральным банком Республики Армения, а также

совершение иной сделки с лицом на крайне невыгодных для него условиях, от которой другая

сторона получила выгоду, -

наказывается штрафом в размере от трехсоткратного до пятисоткратного размера минимальной

заработной платы либо лишением свободы на срок не свыше двух лет.

2. То же деяние:

1) вследствие которого потерпевший попал в тяжелое материальное положение;

2) совершенное в виде ремесла;

3) совершенное с использованием несовершеннолетия или недостатков умственного развития

потерпевшего, -

наказывается штрафом в размере от четырехсоткратного до шестисоткратного размера

минимальной заработной платы либо лишением свободы на срок не свыше четырех лет.

Статья 214. Злоупотребление полномочиями служащими коммерческих или иных организаций

1. Использование служащими коммерческих или иных организаций своих распорядительных или

иных полномочий вопреки интересам этих организаций и в целях извлечения выгод и

преимуществ для себя или других лиц или причинения вреда другим лицам, если правам и

законным интересам лиц, организаций или государства причинен существенный вред, -

наказывается штрафом в размере от двухсоткратного до четырехсоткратного размера

минимальной заработной платы, либо исправительными работами на срок от одного года до двух

лет, либо арестом на срок от одного до трех месяцев, либо лишением свободы на срок не свыше

двух лет.

2. То же деяние, повлекшее тяжкие последствия, -

наказывается штрафом в размере от трехсоткратного до пятисоткратного размера минимальной

заработной платы, либо арестом на срок от двух до трех месяцев, либо лишением свободы на

срок не свыше четырех лет.

Статья 215. Контрабанда

1. Контрабанда, то есть перемещение через таможенную границу Республики Армения товаров,

культурных или иных ценностей, за исключением товаров или ценностей, предусмотренных

частью второй настоящей статьи, помимо или с сокрытием от таможенного контроля либо с

обманным использованием таможенных и иных документов, если оно совершено в крупных

размерах, -

наказывается штрафом в размере от пятисоткратного до тысячекратного размера минимальной

заработной платы либо лишением свободы на срок не свыше пяти лет.

2. Контрабанда наркотических средств, психотропных, сильнодействующих, ядовитых,

отравляющих, радиоактивных или взрывчатых веществ, вооружения, взрывных устройств,

боеприпасов, огнестрельного оружия, кроме гладкоствольного охотничьего оружия и патронов к

нему, ядерного, химического, биологического или других видов оружия массового поряжения

либо материалов, оборудования или технологий двойного назначения, которые могут быть

использованы также и при создании или использовании оружия массового поражения или

ракетных систем его доставки, стратегически важных сырьевых товаров или культурных

ценностей, для перемещения которых установлены специальные правила, -

наказывается лишением свободы на срок от четырех до восьми лет с конфискацией имущества

или без таковой.

3. Деяния, предусмотренные частями первой или второй настоящей статьи, совершенные:

1) должностным лицом с использованием должностного положения;

2) лицом, освобожденным от определенных форм таможенного контроля, или лицом,

уполномоченным на перемещение через таможенную границу отдельных товаров или

транспортных средств, освобожденных от установленных форм таможенного контроля;

3) с применением насилия к лицу, осуществляющему таможенный контроль, -

наказываются лишением свободы на срок от шести до десяти лет с конфискацией имущества или

без таковой.

4. Деяния, предусмотренные частями первой, или второй, или третьей настоящей статьи,

совершенные организованной группой, -

наказываются лишением свободы на срок от восьми до двенадцати лет с конфискацией

имущества или без таковой.

5. Деяние, предусмотренное частью первой настоящей статьи, считается совершенным в крупных

размерах, если стоимость перемещенных товаров или предметов превышает двухтысячекратный

размер минимальной заработной платы, установленной на момент совершения преступления.

Статья 216. Приобретение или сбыт имущества, заведомо добытого преступным путем

1. Приобретение или сбыт имущества, заведомо добытого преступным путем, если это не было

обещано заранее, -

наказываются штрафом в размере от двухсоткратного до четырехсоткратного размера

минимальной заработной платы, либо исправительными работами на срок от одного года до двух

лет, либо арестом на срок не свыше трех месяцев.

2. Те же деяния, совершенные:

1) в крупных размерах;

2) группой лиц по предварительному сговору, -

наказываются штрафом в размере от трехсоткратного до пятисоткратного размера минимальной

заработной платы либо лишением свободы на срок не свыше двух лет.

3. Деяния, предусмотренные частями первой или второй настоящей статьи, совершенные:

1) в особо крупных размерах;

2) организованной группой, -

наказываются лишением свободы на срок от двух до пяти лет.

РАЗДЕЛ 9. ПРЕСТУПЛЕНИЯ ПРОТИВ ОБЩЕСТВЕННОЙ БЕЗОПАСНОСТИ, БЕЗОПАСНОСТИ

КОМПЬЮТЕРНОЙ ИНФОРМАЦИИ, ОБЩЕСТВЕННОГО ПОРЯДКА,

ОБЩЕСТВЕННОЙНРАВСТВЕННОСТИ

И ЗДОРОВЬЯ НАСЕЛЕНИЯ

ГЛАВА 23

ПРЕСТУПЛЕНИЯ ПРОТИВ ОБЩЕСТВЕННОЙ БЕЗОПАСНОСТИ

Статья 217. Терроризм

1. Терроризм, то есть совершение или угроза совершения взрыва, поджога или иных действий,

создающих опасность гибели людей, причинения значительного имущественного ущерба либо

наступления иных общественно опасных последствий, если они совершены в целях нарушения

общестувенной безопасности, устрашения населения либо оказания воздействия на принятие

решения государственным органом или должностным лицом или на выполнение иного

незаконного требования виновного, -

наказывается лишением свободы на срок от пяти до десяти лет.

2. То же деяние, совершенное:

1) группой лиц по предварительному сговору;

2) с применением огнестрельного оружия, -

наказывается лишением свободы на срок от восьми до двенадцати лет.

3. Деяния, предусмотренные частями первой или второй настоящей статьи:

1) совершенные организованной группой;

2) соединенные с угрозой применения оружия массового поражения или радиоактивных веществ

либо совершения иных действий, способных повлечь массовые человеческие жертвы;

3) повлекшие по неосторожности смерть человека или иные тяжкие последствия, -

наказываются лишением свободы на срок от десяти до пятнадцати лет.

4. Лицо, участвовавшее в подготовке акта терроризма, освобождается от уголовной

ответственности, если оно своевременным сообщением органам власти или иным способом

способствовало пресечению акта терроризма и если его действия не содержат иного состава

преступления.

Статья 218. Захват заложника

1. Захват заложника или удержание лица в качесте заложника, совершенные в целях понуждения

государства, организации или гражданина совершить какое-либо действие или воздержаться от

совершения какого-либо действия как условия освобождения заложника, -

наказываются лишением свободы на срок от пяти до восьми лет.

2. Те же деяния, совершенные:

1) группой лиц по предварительному сговору;

2) с применением насилия, опасного для жизни или здоровья;

3) с применением оружия или предметов, используемых в качестве оружия;

4) в отношении заведомо несовершеннолетнего;

5) в отношении заведомо беременной женщины;

6) в отношении лица, заведомо находящегося в беспомощном состоянии;

7) в отношении двух или более лиц, -

наказываются лишением свободы на срок от шести до десяти лет.

3. Деяния, предусмотренные частями первой или второй настоящей статьи:

1) совершенные организованной группой;

2) повлекшие по неосторожности смерть человека или иные тяжкие последствия, -

наказываются лишением свободы на срок от восьми до пятнадцати лет.

4. Лицо, отказавшееся от своих требований и добровольно освободившее заложника,

освобождается от уголовной ответственности, если его действия не содержат иного состава

преступления.

Статья 219. Захват зданий, строений, средств транспорта, сообщения или связи

1. Захват зданий, строений, средств транспорта, сообщения или связи, иных коммуникаций либо

их удержание, соединенные с угрозой их уничтожения или повреждения, совершенные в целях

понуждения государства, организации или гражданина совершить какое-либо действие или

воздержаться от совершения какого-либо действия как условия освобождения захваченного, -

наказываются лишением свободы на срок не свыше пяти лет.

2. Те же деяния, совершенные:

1) группой лиц по предварительному сговору;

2) с применением насилия, опасного для жизни или здоровья;

3) с применением оружия или предметов, используемых в качестве оружия,-

наказываются лишением свободы на срок от четырех до десяти лет.

3. Деяния, предусмотренные частями первой или второй настоящей статьи:

1) совершенные организованной группой;

2) повлекшие по неосторожности смерть человека или иные тяжкие последствия, -

наказываются лишением свободы на срок от шести до двенадцати лет.

4. Лицо, отказавшееся от своих требований и добровольно освободившее захваченное,

освобождается от уголовной ответственности, если его действия не содержат иного состава

преступления.

Статья 220. Пиратство

1. Нападение на морское или речное судно в целях завладения чужим имуществом, совершенное

с применением насилия или с угрозой его применения, -

наказывается лишением свободы на срок от пяти до десяти лет.

2. То же деяние, совершенное организованной группой либо повлекшее по неосторожности

смерть человека или иные тяжкие последствия, -

наказывается лишением свободы на срок от восьми до пятнадцати лет с конфискацией имущества

или без таковой.

Статья 221. Угон или захват воздушного судна, водного судна или железнодорожного

подвижного состава

1. Угон или захват с целью угона воздушного судна, водного судна или железнодорожного

подвижного состава -

наказываются лишением свободы на срок от четырех до восьми лет.

2. Те же деяния, совершенные:

1) группой лиц по предварительному сговору;

2) с применением насилия, опасного для жизни или здоровья, или с угрозой его применения;

3) с применением оружия или предметов, используемых в качестве оружия,-

наказываются лишением свободы на срок от семи до двенадцати лет.

3. Деяния, предусмотренные частями первой или второй настоящей статьи:

1) совершенные организованной группой;

2) повлекшие по неосторожности смерть человека или иные тяжкие последствия, -

наказываются лишением свободы на срок от восьми до пятнадцати лет.

Статья 222. Бандитизм

1. Создание организованной вооруженной группы (банды) в целях нападения на лиц или

организации, руководство такой группой или участие в преступлениях, совершаемых бандой, -

наказываются лишением свободы на срок от десяти до пятнадцати лет с конфискацией имущества

или без таковой.

2. Участие в банде -

наказываются лишением свободы на срок от шести до десяти лет с конфискацией имущества или

без таковой.

Статья 223. Создание преступного сообщества или участие в преступном сообществе

1. Создание преступного сообщества или руководство преступным сообществом -

наказываются лишением свободы на срок от восьми до двенадцати лет с конфискацией

имущества или без таковой.

2. Участие в преступном сообществе -

наказывается лишением свободы на срок от шести до десяти лет с конфискацией имущества или

без таковой.

3. Деяния, предусмотренные частями первой или второй настоящей статьи, совершенные с

использованием должностного положения, -

наказываются лишением свободы на срок от десяти до пятнадцати лет с лишением права

занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок не

свыше трех лет с конфискацией имущества или без таковой.

4. Лицо, добровольно заявившее государственным органам о создании им преступного

сообщества, или о руководстве преступным сообществом, или об участии в преступном

сообществе, и способствовавшее пресечению его деятельности, освобождается от уголовной

ответственности, если его действия не содержат иного состава преступления.

Статья 224. Создание вооруженных формирований, не предусмотренных законом, или участие

в них

1. Создание вооруженных формирований, не предусмотренных законом, или руководство ими

при отсутствии признаков преступлений, предусмотренных статьей 222 настоящего Кодекса, -

наказываются лишением свободы на срок от двух до семи лет.

2. Участие в вооруженном формировании, не предусмотренном законом-

наказывается исправительными работами на срок не свыше двух лет, либо арестом на срок не

свыше трех месяцев, либо лишением свободы на срок не свыше пяти лет.

3. Деяния, предусмотренные частями первой или второй настоящей статьи, совершенные с

использованием должностного положения, -

наказываются лишением свободы на срок от шести до десяти лет с лишением права занимать

определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок не свыше трех

лет.

Статья 225. Массовые беспорядки

1. Организация массовых беспорядков, сопровождавшихся насилием, погромами, поджогами,

уничтожением или повреждением имущества, применением огнестрельного оружия, взрывчатых

веществ или взрывных устройств либо оказанием вооруженного сопротивления представителю

власти,-

наказывается лишением свободы на срок от четырех до десяти лет.

2. Непосредственное совершение деяний, предусмотренных частью первой настоящей статьи, -

наказывается лишением свободы на срок от трех до восьми лет.

3. Деяния, предусмотренные частями первой или второй настоящей статьи, сопряженные с

убийством, -

наказываются лишением свободы на срок от шести до двенадцати лет.

4. Призывы к активному неподчинению законным требованиям представителя власти во время

массовых беспорядков либо призывы к массовым беспорядкам или к насилию над людьми -

наказываются исправительными работами на срок не свыше двух лет, либо арестом на срок не

свыше двух месяцев, либо лишением свободы на срок не свыше трех лет.

Статья 226. Возбуждение национальной, расовой или религиозной вражды

1. Действия, направленные на возбуждение национальной, расовой или религиозной вражды,

пропаганда расового превосходства или унижение национального достоинства -

наказываются штрафом в размере от двухсоткратного до пятисоткратного размера минимальной

заработной платы, либо исправительными работами на срок не свыше двух лет, либо лишением

свободы на срок от двух до четырех лет.

2. Деяния, предусмотренные частью первой настоящей статьи, совершенные:

1) гласно или с использованием средств информации;

2) с применением насилия или с угрозой его применения;

3) с использованием должностного положения;

4) организованной группой, -

наказываются лишением свободы на срок от трех до шести лет.

Статья 227. Нарушение правил безопасности на объектах атомной энергетики

1. Нарушение правил безопасности при размещении, проектировании, строительстве, ремонте,

реконструкции, эксплуатации или выведении из эксплуатации, перезапуске объектов атомной

энергетики, при перевозке, хранении или использовании ядерных и радиоактивных материалов,

причинившее по неосторожности тяжкий или средней тяжести вред здоровью человека, -

наказывается штрафом в размере от двухсоткратного до пятисоткратного размера минимальной

заработной платы, либо исправительными работами на срок не свыше двух лет, либо лишением

свободы на срок не свыше пяти лет с лишением права занимать определенные должности или

заниматься определенной деятельностью на срок не свыше трех лет или без такового.

2. Деяние, предусмотренное частью первой настоящей статьи, повлекшее по неосторожности

смерть человека, радиоактивное заражение окружающей среды или иные тяжкие последствия, -

наказывается лишением свободы на срок от четырех до десяти лет с лишением права занимать

определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок не свыше трех

лет или без такового.

Статья 228. Нарушение правил, связанных с безопасностью эксплуатации источников

ионизирующего излучения

1. Нарушение правил безопасности при эксплуатации, или выведении из эксплуатации, или

транспортировке источников ионизирующего излучения, причинившее по неосторожности тяжкий

или средней тяжести вред здоровью человека, -

наказывается штрафом в размере от двухсоткратного до птисоткратного размера минимальной

заработной платы, либо исправительными работами на срок не свыше двух лет, либо лишением

свободы на срок не свыше пяти лет с лишением права занимать определенные должности или

заниматься определенной деятельностью на срок не свыше трех лет или без такового.

2. Деяние, предусмотренное частью первой настоящей статьи, повлекшее по неосторожности

смерть человека, радиоактивное заражение окружающей среды или иные тяжкие последствия, -

наказывается лишением свободы на срок от четырех до десяти лет с лишением права занимать

определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок не свыше трех

лет или без такового.

Статья 229. На р ушение правил, связанных с безопасностью эксплуатации ускорителей

электронов, протонов, тяжелых ионов

1. Нарушение правил безопасности при размещении, проектировании, строительстве, ремонте,

реконструкции, эксплуатации или выведении из эксплуатации ускорителей электронов, протонов,

тяжелых ионов, причинившее по неосторожности тяжкий или средней тяжести вред здоровью

человека, -

наказывается штрафом в размере от двухсоткратного до пятисоткратного размера минимальной

заработной платы, либо исправительными работами на срок не свыше двух лет, либо лишением

свободы на срок не свыше пяти лет с лишением права занимать определенные должности или

заниматься определенной деятельностью на срок не свыше трех лет или без такового.

2. Деяние, предусмотренное частью первой настоящей статьи, повлекшее по неосторожности

смерть человека, радиоактивное заражение окружающей среды или иные тяжкие последствия, -

наказывается лишением свободы на срок от четырех до десяти лет с лишением права занимать

определенные должости или заниматься определенной деятельностью на срок не свыше трех лет

или без такового.

Статья 230. Нарушение правил безопасности при ведении горнорудных, строительных или

иных работ

1. Нарушение правил безопасности при ведении горнорудных, строительных или иных работ ,

если при этом причинен тяжкий или средней тяжести вред здоровью человека, -

наказывается штрафом в размере от стократного до двухсоткратного размера минимальной

заработной платы, либо исправительными работами на срок не свыше двух лет, либо лишением

свободы на срок не свыше двух лет с лишением права занимать определенные должности или

заниматься определенной деятельностью на срок не свыше трех лет или без такового.

2. То же деяние, повлекшее по неосторожности смерть человека или иные тяжкие последствия, -

наказывается лишением свободы на срок не свыше десяти лет с лишением права занимать

определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок не свыше трех

лет или без такового.

Статья 231. Нарушение правил безопасности на взрывоопасных объектах

1. Нарушение правил безопасности на взрывоопасных объектах, если при этом причинен тяжкий

или средней тяжести вред здоровью человека, -

наказывается штрафом в размере от стократного до двухсоткратного размера минимальной

заработной платы, либо исправительными работы на срок не свыше одного года, либо лишением

свободы на срок не свыше двух лет с лишением права занимать определенные должности или

заниматься определенной деятельностью на срок не свыше двух лет или без такового.

2. То же деяние, повлекшее по неосторожности смерть человека или иные тяжкие последствия, -

наказывается лишением свободы на срок от четырех до десяти лет с лишением права занимать

определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок от одного года

до двух лет или без такового.

Статья 232. Нарушение правил пожарной безопасности

1. Нарушение правил пожарной безопасности лицом, на котором лежала обязанность по их

соблюдению, если при этом причинен тяжкий или средней тяжести вред здоровью человека, -

наказывается штрафом в размере от стократного до двухсоткратного размера минимальной

заработной платы либо исправительными работами на срок не свыше одного года с лишением

права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок

не свыше двух лет или без такового.

2. То же деяние, повлекшее по неосторожности смерть человека или иные тяжкие последствия, -

наказывается лишением свободы на срок от четырех до восьми лет с лишением права занимать

определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок не свыше трех

лет или без такового.

Статья 233. Незаконное обращение радиоактивных материалов

1. Незаконное приобретение, хранение, использование, транспортировка, передача, сбыт,

уничтожение или разрушение радиоактивных материалов -

наказываются исправительными работами на срок не свыше одного года, либо арестом на срок не

свыше двух месяцев, либо лишением свободы на срок не свыше двух лет.

2. Те же деяния, причинившие по неосторожности тяжкий или средней тяжести вред здоровью

человека, -

наказываются исправительными работами на срок не свыше двух лет либо лишением свободы на

срок не свыше пяти лет.

3. Деяния, предусмотренные частью первой настоящей статьи, повлекшие по неосторожности

смерть человека или иные тяжкие последствия, -

наказываются лишением свободы на срок от четырех до десяти лет.

Статья 234. Хищение или вымогательство радиоактивных материалов

1. Хищение или вымогательство радиоактивных материалов -

наказывается лишением свободы на срок от трех до пяти лет.

2. Те же деяния, совершенные:

1) группой лиц по предварительному сговору;

2) с использованием должностного положения;

3) с применением насилия, не опасного для жизни или здоровья, или с угрозой его применения, -

наказываются лишением свободы на срок от четырех до семи лет.

3. Деяния, предусмотренные частями первой или второй настоящей статьи, совершенные:

1) организованной группой;

2) с применением насилия, опасного для жизни или здоровья, или с угрозой его применения, -

наказываются лишением свободы на срок от пяти до двенадцати лет с конфискацией имущества

или без таковой.

Статья 235. Незаконные приобретение, сбыт, хранение, перевозка или ношение оружия,

боеприпасов, взрывчатых веществ или взрывных устройств

1. Незаконное приобретение, сбыт, хранение, перевозка или ношение огнестрельного оружия

(кроме гладкоствольного огнестрельного оружия и патронов к нему), боеприпасов, патронов к

нарезному огнестрельному оружию, взрывчатых веществ или взрывных устройств -

наказываются арестом на срок не свыше трех месяцев либо лишением свободы на срок не свыше

трех лет и штрафом в размере не свыше пятисоткратного размера минимальной заработной

платы или без такового.

2. Деяния, предусмотренные частью первой настоящей статьи, совершенные группой лиц по

предварительному сговору, -

наказываются лишением свободы на срок от двух до шести лет.

3. Деяния, предусмотренные частью первой настоящей статьи, совершенные организованной

группой, -

наказываются лишением свободы на срок от трех до восьми лет.

4. Незаконное ношение газового, холодного или метательного оружия -

наказывается исправительными работами на срок от одного года до двух лет, либо арестом на

срок от одного до трех месяцев, либо лишением свободы на срок не свыше двух лет и штарфом в

размере не свыше двухсоткратного размера минимальной заработной платы или без такового.

5. Лицо, добровольно сдавшее предметы, указанные в настоящей статье, освобождается от

уголовной ответственности, если его действия не содержат иного состава преступления.

Статья 236. Незаконное изготовление оружия

1. Незаконное изготовление или ремонт огнестрельного оружия, комплектующих деталей к нему,

боеприпасов, взрывчатых веществ или взрывных устройств -

наказываются лишением свободы на срок не свыше трех лет.

2. Те же деяния, совершенные группой лиц по предварительному сговору,-

наказываются лишением свободы на срок от двух до шести лет. 3. Деяния, предусмотренные

частью первой настоящей статьи, совершенные организованной группой, -

наказываются лишением свободы на срок от четырех до восьми лет.

4. Лицо, добровольно сдавшее предметы, указанные в настоящей статье, освобождается от

уголовной ответственности, если его действия не содержат иного состава преступления.

Статья 237. Ненадлежащее исполнение или неисполнение обязанностей по охране оружия,

боеприпасов, взрывчатых веществ и взрывных устройств

1. Ненадлежащее исполнение или неисполнение своих обязанностей лицом, которому была

поручена охрана огнестрельного оружия, боеприпасов, взрывчатых веществ или взрывных

устройств, если это повлекло их хищение или уничтожение либо иные тяжкие последствия, -

наказываются исправительными работами на срок не свыше двух лет, либо арестом на срок от

одного до трех месяцев, либо лишением свободы на срок не свыше двух лет с лишением права

занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок не

свыше трех лет или без такового.

2. Ненадлежащее исполнение обязанностей по охране ядерного, химического, биологического

или других видов оружия массового поражения либо материалов или оборудования,

используемых при создании оружия массового поражения или их компонентов, если это повлекло

по неосторожности тяжкие последствия, -

наказывается лишением свободы на срок от трех до семи лет с лишением права занимать

определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок не свыше трех

лет.

3. Деяния, предусмотренные частями первой или второй настоящей статьи, если они по

неосторожности повлекли смерть человека, -

наказываются лишением свободы на срок от пяти до десяти лет с лишением права занимать

определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок не свыше трех

лет или без такового.

Статья 238. Хищение или вымогательство оружия, боеприпасов, взрывчатых веществ или

взрывных устройств

1. Хищение или вымогательство огнестрельного оружия, комплектующих деталей к нему,

боеприпасов, взрывчатых веществ или взрывных устройств -

наказываются лишением свободы на срок от трех до пяти лет.

2. Хищение или вымогательство ядерного, химического, биологического или других видов оружия

массового поражения либо материалов, или их компонентов, или оборудования, используемых

при создании оружия массового поражения, -

наказываются лишением свободы на срок от четырех до семи лет.

3. Деяния, предусмотренные частями первой или второй настоящей статьи, совершенные:

1) группой лиц по предварительному сговору;

2) с использованием должностного положения;

3) с применением насилия, не опасного для жизни или здоровья, либо с угрозой его применения;

4) в крупных размерах, -

наказываются лишением свободы на срок от шести до десяти лет с конфискацией имущества или

без таковой.

4. Деяния, предусмотренные частями первой, или второй, или третьей настоящей статьи,

совершенные:

1) организованной группой;

2) с применением насилия, опасного для жизни или здоровья, либо с угрозой его применения;

3) в особо крупных размерах, - наказываются лишением свободы на срок от восьми до

двенадцати лет с конфискацией имущества или без таковой.

Статья 239. Небрежное хранение огнестрельного оружия или боеприпасов

Небрежное хранение огнестрельного оружия или боеприпасов, создавшее условия для

использования этих огнестрельного или боеприпасов другим человеком, а также передача

оружия или боеприпасов другому лицу, если это повлекло тяжкие последствия, -

наказываются исправительными работами на срок не свыше двух лет, либо арестом на срок не

свыше трех месяцев, либо лишением свободы на срок не свыше двух лет.

Статья 240. Нарушение правил хранения, учета, перевозки, пересылки или использования

легковоспламеняющихся или горючих веществ

1. Нарушение правил хранения, учета, перевозки, пересылки или использования

легковоспламеняющихся или горючих веществ, а также незаконные перевозка или пересылка

указанных материалов, если это повлекло по неосторожности тяжкие последствия, -

наказываются исправительными работами на срок не свыше двух лет либо лишением свободы на

срок не свыше двух лет.

2. Деяния, предусмотренные частью первой настоящей статьи, если они повлекли по

неосторожности смерть человека, -

наказываются лишением свободы на срок от трех до семи лет с лишением права занимать

определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок не свыше трех

лет или без такового.

Статья 241. Нарушение правил безопасности движения и эксплуатации железнодорожного,

воздушного или водного транспорта

1. Нарушение правил безопасности движения и эксплуатации железнодорожного, воздушного

или водного транспорта лицом, которое в силу выполняемой работы или занимаемой должности

было обязано соблюдать эти правила, если это деяние причинило по неосторожности тяжкий или

средней тяжести вред здоровью человека либо повлекло крупный ущерб, -

наказывется штрафом в размере не свыше двухсоткратного размера минимальной заработной

платы, либо исправительными работами на срок не свыше двух лет, либо лишением свободы на

срок не свыше двух лет с лишением права занимать определенные должности или заниматься

определенной деятельностью на срок не свыше трех лет или без такового.

2. То же деяние, повлекшее по неосторожности смерть человека, -

наказывается лишением свободы на срок не в свыше пяти лет.

3. Деяние, предусмотренное частью первой настоящей статьи, повлекшее по неосторожности

смерть двух или более человек, -

наказывается лишением свободы на срок от четырех до десяти лет.

Статья 242. Нарушение правил дорожного движения и эксплуатации транспортных средств

1. Нарушение лицом, управляющим автомобилем или другим механическим транспортным

средством, правил дорожного движения и эксплуатации транспортных средств, причинившее по

неосторожности тяжкий или средней тяжести вред здоровью человека, -

наказывается штрафом в размере не свыше двухсоткратного размера минимальной заработной

платы, либо исправительными работами на срок не свыше двух лет, либо арестом на срок от

одного до трех месяцев, либо лишением свободы на срок не свыше двух лет с лишением права

занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок не

свыше трех лет или без такового.

2. То же деяние, повлекшее по неосторожности смерть человека, -

наказывается лишением свободы на срок не свыше пяти лет с лишением права занимать

определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок не свыше трех

лет.

3. Деяние, предусмотренное частью первой настоящей статьи, повлекшее по неосторожности

смерть двух или более человек, -

наказывается лишением свободы на срок от четырех до десяти лет с лишением права занимать

определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок не свыше трех

лет.

4. В настоящей статье другими механическими транспортными средствами считаются трамваи,

троллейбусы, а также тракторы и иные самоходные машины, мотициклы и прочие механические

транспортные средства.

Статья 243. Передача транспортного средства лицу, находящемуся в состоянии опьянения

или не достигшему шестнадцатилетнего возраста

Передача транспортного средства лицу, находящемуся в состоянии опьянения или не достигшему

шестнадцатилетнего возраста, если вследствие этого наступили последствия, предусмотренные

статьями 241 и 242 настоящего Кодекса, -

наказывается штрафом в размере от двухсоткратного до четырехсоткратного размера

минимальной заработной платы, либо арестом на срок не свыше одного месяца, либо

исправительными работами на срок не свыше одного года, либо лишением свободы на срок не

свыше двух лет с лишением права управления транспортным средством на срок не свыше трех

лет.

Статья 244. Оставление места дорожно-транспортного происшествия

Оставление места дорожно-транспортного происшествия лицом, управляющим транспортным

средством и нарушившим правила дорожного движения или эксплуатации транспортных средств,

в случае наступления последствий, предусмотренных статьей 242 настоящего Кодекса, -

наказывается исправительными работами на срок не свыше двух лет, либо арестом на срок не

свыше трех месяцев, либо лишением свободы на срок не свыше двух лет с лишением права

занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок не

свыше трех лет или без такового.

Статья 245. Недоброкачественный ремонт транспортных средств или выпуск их в

эксплуатацию с техническими неисправностями

1. Недоброкачественный ремонт транспортных средств, путей сообщения, средств сигнализации,

связи или иного транспртного оборудования либо выпуска их в эксплуатацию с техническими

неисправностями лицом, ответственным за техническое состояние транспортных средств, если это

деяние причинило по неосторожности тяжкий или средней тяжести вред здоровью человека либо

повлекло крупный ущерб, -

наказывается штрафом в размере от трехсоткратного до пятисоткратного размера минимальной

заработной платы, либо исправительными работами на срок не свыше двух лет, либо арестом на

срок не свыше трех месяцев, либо лишением свободы на срок не свыше двух лет с лишением

права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок

не свыше трех лет или без такового.

2. То же деяние, повлекшее по неосторожности смерть человека, -

наказывается лишением свободы на срок не свыше пяти лет.

3. Деяние, предусмотренное частью первой настоящей статьи, повлекшее по неосторожности

смерть двух или более человек, -

наказывается лишением свободы на срок от четырех до десяти лет.

Статья 246. Порча транспортных средств или путей сообщения

1. Разрушение, повреждение или иная порча транспортных средств, путей сообщения, средств

сигнализации или связи либо иного транспортного оборудования, блокирование транспортных

коммуникаций, если эти деяния причинили по неосторожности тяжкий или средней тяжести вред

здоровью человека либо повлекли крупный ущерб, -

наказываются штрафом в размере от трехсоткратного до пятисоткратного размера минимальной

заработной платы либо лишением свободы на срок не свыше четырех лет.

2. Те же деяния, повлекшие по неосторожности смерть человека, -

наказываются лишением свободы на срок от трех до восьми лет.

3. Деяния, предусмотренные частью первой настоящей статьи, повлекшие по неосторожности

смерть двух или более человек, -

наказываются лишением свободы на срок от шести до десяти лет.

Статья 247. Нарушение правил, обеспечивающих безопасную работу транспорта

1. Нарушение пассажиром, пешеходом или другим участником движения (кроме лиц, указанных в

статьях 241 и 242 настоящего Кодекса) правил безопасности движения и эксплуатации транспрта,

если это деяние причинило по неосторожности тяжкий или средней тяжести вред здоровью

человека либо повлекло крупный ущерб, -

наказывается исправительными работами на срок не свыше двух лет, либо арестом на срок от

одного до трех месяцев, либо лишением свободы на срок не свыше двух лет.

2. То же деяние, повлекшее по неосторожности смерть человека, -

наказывается лишением свободы на срок не свыше пяти лет.

3. Деяние, предусмотренное частью первой настоящей статьи, повлекшее по неосторожности

смерть двух или более человек, -

наказывается лишением свободы на срок от четырех до восьми лет.

Статья 248. Нарушение правил безопасности при строительстве, эксплуатации или ремонте

магистральных трубопроводов

1. Нарушение правил безопасности при строительстве, эксплуатации или ремонте магистральных

трубопроводов, если это деяние причинило по неосторожности тяжкий или средней тяжести вред

здоровью человека либо повлекло крупный ущерб, -

наказывается исправительными работами на срок не свыше двух лет, либо арестом на срок от

одного до трех месяцев, либо лишением свободы на срок не свыше двух лет с лишением права

занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок не

свыше трех лет или без такового.

2. То же деяние, повлекшее по неосторожности смерть человека, -

наказывается лишением свободы на срок не свыше пяти лет.

3. Деяние, предусмотренное частью первой настоящей статьи, повлекшее по неосторожности

смерть двух или более человек, -

наказывается лишением свободы на срок от четырех до десяти лет.

Статья 249. Неоказание капитаном судна помощи терпящим бедствие

Неоказание капитаном судна помощи людям, терпящим или потерпевшим бедствие на море или

на ином водном пути, если эта помощь могла быть оказана без серьезной опасности для судна,

экипажа или пассажиров, -

наказывается штрафом в размере от двухсоткратного до пятисоткратного размера минимальной

заработной платы, либо исправительными работами на срок не свыше двух лет, либо лишением

свободы на срок не свыше двух лет с лишением права занимать определенные должности или

заниматься определенной деятельностью на срок не свыше трех лет или без такового.

Статья 250. Нарушение правил международных полетов

Несоблюдение разрешенных в установленном порядке маршрутов, мест посадки, воздушных

ворот, высоты полета или иное нарушение правил международных полетов -

наказывается штрафом в размере от трехсоткратного до пятисоткратного размера минимальной

заработной платы, либо исправительными работами на срок не свыше одного года, либо арестом

на срок от одного до трех месяцев с лишением права занимать определенные должности или

заниматься определенной деятельностью на срок не свыше трех лет или без такового.

ГЛАВА 24

ПРЕСТУПЛЕНИЕ ПРОТИВ БЕЗОПАСНОСТИ КОМПЬЮТЕРНОЙ ИНФОРМАЦИИ

Статья 251. Несанкционированный доступ (проникновение) к системе компьютерной

информации

1. Несанкционированный доступ (проникновение) к какой-либо части системы информации или

ко всей системе информации, хранящейся в компьютере, компьютерной системе, сети или на

машинных носителях и охраняемой законом, совершенный с нарушением системы защиты и

повлекший по неосторожности изменение, копирование, уничтожение или блокирование

информации, либо вывод из строя компьютера, компьютерной системы, сети или компьютерного

оборудования, либо иной значительный ущерб, -

наказывается штрафом в размере от двухсоткратного до четырехсоткратного размера

минимальной заработной платы, либо исправительными работами на срок от шести месяцев до

одного года, либо лишением свободы на срок не свыше двух лет.

2. То же деяние:

1) совершенное с использованием должностного положения;

2) совершенноые группой лиц по предварительному сговору;

3) повлекшее по неосторожности тяжкие последствия, -

наказывается штрафом в размере от трехсоткратного до пятисоткратного размера минимальной

заработной платы, либо исправительными работами на срок от одного года до двух лет, либо

арестом на срок от одного до трех месяцев, либо лишением свободы на срок не свыше пяти лет.

Статья 252. Изменение компьютерной информации

1. Изменение информации, хранящейся в компьютере, компьютерной системе, сети или на

машинных носителях, либо внесение в них ложной информации при отсутствии признаков

хищения чужого имущества, либо причинение имущественного ущерба путем обмана или

злоупотребления доверием, повлекшие значительный ущерб, -

наказываются штрафом в размере от двухсоткратного до пятисоткратного размера минимальной

заработной платы либо исправительными работами на срок не свыше одного года.

2. Те же деяния:

1) сопряженные с несанкционированным доступом (проникновением) к компьютерной системе

или сети;

2) совершенные с использованием должностного положения;

3) совершенные группой лиц по предварительному сговору;

4) повлекшие по неосторожности тяжкие последствия, -

наказываются штрафом в размере от трехсоткратного до пятисоткратного размера минимальной

заработной платы, либо исправительными работами на срок не свыше двух лет, либо арестом на

срок от одного до трех месяцев, либо лишением свободы на срок не свыше двух лет.

Статья 253. Компьютерный саботаж

1. Уничтожение, блокирование либо приведение в негодность компьютерной информации или

программы, выведение из строя компьютерного оборудования либо повреждение компьютера,

компьютерной системы, сети или машинных носителей (саботаж) -

наказываются штрафом в размере от трехсоткратной до пятисоткратной минимальной заработной

платы, либо исправительными работами на срок не свыше одного года, либо арестом на срок от

одного до трех месяцев, либо лишением свободы на срок не свыше двух лет.

2. Те же деяния:

1) сопряженные с несанкционированным доступом (проникновением) к компьютерной системе

или сети;

2) повлекшие по неосторожности тяжкие последствия, -

наказываются исправительными работами на срок не свыше двух лет либо лишением свободы на

срок не свыше четырех лет.

3. Деяния, предусмотренные частями первой или второй настоящей статьи, повлекшие

умышленно тяжкие последствия, -

наказываются лишением свободы на срок от трех до шести лет.

Статья 254. Неправомерное завладение компьютерной информацией

1. Несанкционированное копирование информации, хранящейся в компьютере, компьютерной

системе, сети или на машинных носителях, либо неправомерное завладение ею иным образом,

либо перехват информации, передаваемой с использованием средств компьютерной связи, -

наказываются штрафом в размере от двухсоткратного до четырехсоткратного размера

минимальной заработной платы, либо исправительными работами на срок не свыше одного года,

либо арестом на срок не свыше двух месяцев, либо лишением свободы на срок не свыше двух лет.

2. Принуждение к передаче информации, указанной в части первой настоящей статьи, с угрозой

разглашения позорящих сведений о лице или о его близких, а также сведений, которые

потерпевший желал сохранить в тайне, либо с угрозой применения насилия к лицу или к его

близким, либо с угрозой уничтожения или повреждения имущества лица, его близких или лиц, в

ведении или под охраной которых находятся эти сведения, -

наказывается исправительными работами на срок не свыше двух лет, либо арестом на срок от

одного до трех месяцев, либо лишением свободы на срок от двух до пяти лет.

3. Деяния, предусмотренные частями первой или второй настоящей статьи:

1) сопряженные с применением насилия к лицу или к его близким;

2) совершенные группой лиц по предварительному сговору;

3) причинившие потерпевшему значительный ущерб;

4) совершенные в целях получения информации, имеющей особую ценность, -

наказываются лишением свободы на срок от четырех до десяти лет.

4. Деяния, предусмотренные частями первой, или второй, или третьей настоящей статьи:

1) совершенные организованной группой;

2) сопряженные с причинением по неосторожности вреда здоровью либо повлекшие иные тяжкие

последствия, -

наказываются лишением свободы на срок от шести до двенадцати лет.

Статья 255. Изготовление или сбыт специальных средств неправомерного доступа

(проникновения) к компьютерной информации

Изготовление в целях сбыта или сбыт специальных программных или аппаратных средств для

неправомерного доступа (проникновения) к защищенной информации -

наказываются штрафом в размере от трехсоткратного до пятисоткратного размера минимальной

заработной платы, либо исправительными работами на срок не свыше одного года, либо арестом

на срок не свыше двух месяцев, либо лишением свободы на срок не свыше двух лет.

Статья 256. Разработка, использование и распространение вредоносных программ

1. Разработка компьютерных программ или внесение изменений в существующие программы в

целях несанкционированного уничтожения, блокирования, модификации или копирования

информации, хранящейся в компьютере, компьютерной системе, сети или на машинных

носителях, либо разработка, использование специальных вирусных программ, либо

распространение носителей с такими программами -

наказываются штрафом в размере от трехсоткратного до пятисоткратного размера минимальной

заработной платы, либо исправительными работами на срок не свыше одного года, либо арестом

на срок от одного до трех месяцев, либо лишением свободы на срок не свыше двух лет и штрафом

в размере от стократного до трехсоткратного размера минимальной заработной платы.

2. Те же деяния:

1) совершенные из корыстных побуждений;

2) совершенные группой лиц по предварительному сговору;

3) повлекшие по неосторожности тяжкие последствия, -

наказываются лишением свободы на срок от двух до пяти лет.

Статья 257. Нарушение правил эксплуатации компьютерной системы или сети

1. Нарушение правил эксплуатации компьютера, компьютерной системы или сети лицом,

имеющим доступ (право на проникновение) к компьютеру, компьютерной системе или сети, если

это деяние повлекло по неосторожности уничтожение, блокирование, изменение охраняемой

законом компьютерной информации, нарушение работы компьютерного оборудования либо

повлекло иной значительный ущерб, -

наказывается лишением права занимать определенные должности либо заниматься

определенной деятельностью на срок не свыше пяти лет либо исправительными работами на срок

не свыше одного года.

2. То же деяние, совершенное при эксплуатации компьютерной системы или сети, содержащих

информацию, имеющую особую ценность, -

наказывается лишением свободы на срок не свыше двух лет.

3. Деяния, предусмотренные частью первой или второй настоящей статьи, повлекшие по

неосторожности тяжкие последствия, -

наказываются лишением свободы на срок от двух до пяти лет.

ГЛАВА 25

ПРЕСТУПЛЕНИЯ ПРОТИВ ОБЩЕСТВЕННОГО ПОРЯДКА И НРАВСТВЕННОСТИ

Статья 258. Хулиганство

1. Хулиганство, то есть умышленное грубое нарушение общественного порядка, выразившееся в

явном неуважении к обществу и сопровождающееся применением насилия к личности или с

угрозой его применения, а также уничтожением или повреждением чужого имущества, -

наказывается исправительными работами на срок не свыше шести месяцев, либо арестом на срок

от одного до трех месяцев, либо лишением свободы на срок не свыше двух лет.

2. Грубое нарушение общественного порядка, совершенное с исключительным цинизмом, -

наказывается исправительными работами на срок не свыше одного года либо лишением свободы

на срок не свыше трех лет.

3. Деяния, предусмотренные частями первой или второй настоящей статьи:

1) совершенные группой лиц или организованной группой;

2) соединенные с оказанием сопротивления представителю власти или к лицу, исполняющему

обязанности по охране общественного порядка или пресекающему нарушение общественного

порядка;

3) совершенные лицом, ранее совершившим хулиганство;

4) сопряженные с причинением вреда средней тяжести здоровью человека, -

наказываются исправительными работами на срок от одного года до двух лет либо лишением

свободы на срок не свыше пяти лет.

4. Деяния, предусмотренные частями первой, или второй, или третьей настоящей статьи,

совершенные с применением оружия или предметов, используемых в качестве оружия, -

наказываются лишением свободы на срок от четырех до семи лет.

Статья 259. Ложное сообщение об акте терроризма

Ложное сообщение о готовящемся акте терроризма -

наказывается штрафом в размере от двухсоткратного до четырехсоткратного размера

минимальной заработной платы, либо исправительными работами на срок от одного года до двух

лет, либо арестом на срок от одного до трех месяцев, либо лишением свободы на срок не свыше

трех лет.

Статья 260. Вандализм

Осквернение зданий или иных сооружений непристойными надписями или изображениями,

повреждение имущества в общественном транспорте или в иных общественных местах при

отсутствии признаков более тяжкого преступления -

наказываются штрафом в размере от пятидесятикратного до стократного размера минимальной

заработной платы, либо исправительными работами на срок от шести месяцев до одного года,

либо арестом на срок не свыше двух месяцев.

Статья 261. Вовлечение в занятие проституцией

1. Вовлечение в занятие проституцией с применением насилия или с угрозой его применения,

путем использования зависимого положения лица, угрозы уничтожения, или повреждения, или

хищения имущества, либо распространения сведений, компроментирующих лицо или его

близких, либо путем обмана -

наказывается штрафом в размере от двухсоткратного до четырехсоткратного размера

минимальной заработной платы, либо исправительными работами на срок не свыше одного года,

либо арестом от одного до трех месяцев, либо лишением свободы на срок не свыше двух лет.

2. То же деяние, совершенное:

1) в отношении несовершеннолетней;

2) организованной группой, -

наказывается штрафом в размере от трехсоткратного до пятисоткратного размера минимальной

заработной платы, либо исправительными работами на срок не свыше двух лет, либо лишением

свободы на срок от трех до шести лет.

Статья 262. Организация, содержание притонов для занятия проституцией или сутенерство

Организация, содержание притонов для занятия проституцией или сутенерство -

наказываются штрафом в размере от трехсоткратного до пятисоткратного размера минимальной

заработной платы, либо исправительными работами на срок не свыше одного года, либо арестом

на срок от одного до трех месяцев, либо лишением свободы на срок не свыше пяти лет.

Статья 263. Незаконное распространение порнографических материалов или предметов

1. Незаконное распространение, рекламирование, сбыт, а также в этих целях изготовление

порнографических материалов или предметов, в том числе печатных изданий, кино- и

видеоматериалов, изображений или иных предметов порнографического характера -

наказываются штрафом в размере от двухсоткратного до четырехсоткратного размера

минимальной заработной платы, либо арестом на срок не свыше двух месяцев, либо лишением

свободы на срок не свыше двух лет.

2. Принуждение несовершеннолетних к участию в создании компьютерных программ, кино- и

видеоматериалов, изображений порнографического характера или иных предметов

порнографического характера, а также представление детской порнографии посредством

компьютерной системы -

наказываются штрафом в размере от четырехсоткратного до восьмисоткратного размера

минимальной заработной платы, либо арестом на срок не свыше трех месяцев, либо лишением

свободы на срок не свыше трех лет.

3. Те же деяния, совершенные организованной группой, -

наказываются лишением свободы на срок от двух до четырех лет.

Статья 264. Уничтожение или повреждение памятников истории и культуры

1. Уничтожение или повреждение памятников истории, культуры, находящихся под охраной

государства, а также предметов или документов, имеющих особую историческую и культурную

ценность, -

наказываются штрафом в размере от двухсоткратного до четырехсоткратного размера

минимальной заработной платы, либо исправительными работами на срок не свыше одного года,

либо арестом на срок не свыше двух месяцев, либо лишением свободы на срок не свыше двух лет.

2. Те же деяния, совершенные в отношении объектов или памятников, имеющих особую

ценность, -

наказываются штрафом в размере от трехсоткратного до пятисоткратного размера минимальной

заработной платы, либо исправительными работами на срок не свыше двух лет, либо арестом на

срок от одного до трех месяцев, либо лишением свободы на срок не свыше пяти лет.

3. Деяния, указанные в части первой настоящей статьи, совершенные по неосторожности и

причинившие крупный ущерб, -

наказываются штрафом в размере от стократного до двухсоткратного размера минимальной

заработной платы, либо исправительными работами на срок не свыше шести месяцев, либо

арестом на срок не свыше двух месяцев, либо лишением свободы на срок не свыше одного года.

4. Деяния, указанные в части третьей настоящей статьи, совершенные в отношении объектов или

памятников, имеющих особую ценность, либо причинившие особо крупный ущерб, -

наказываются штрафом в размере от двухсоткратного до четырехсоткратного размера

минимальной заработной платы, либо исправительными работами на срок не свыше одного года,

либо арестом на срок не свыше двух месяцев, либо лишением свободы на срок не свыше двух лет.

Статья 265. Надругательство над телами умерших или местами захоронения

1. Надруательство над телами умерших либо уничтожение, повреждение или осквернение мест

захоронения, надмогильных строений или предметов, предназначенных для церемоний в связи с

погребением или поминовением умерших, -

наказываются штрафом в размере от трехсоткратного до пятисоткратного размера минимальной

заработной платы, либо исправительными работами на срок не свыше одного года, либо арестом

на срок не свыше двух месяцев.

2. Те же деяния:

1) совершенные группой лиц по предварительному сговору или организованной группой;

2) совершенные по мотиву национальной, расовой или религиозной ненависти или вражды;

3) сопряженные с хищением предметов, находящихся в могилах или на могилах, -

наказываются исправительными работами на срок не свыше двух лет, либо арестом на срок от

одного до трех месяцев, либо лишнием свободы на срок не свыше трех лет.

ГЛАВА 26

ПРЕСТУПЛЕНИЯ ПРОТИВ ЗДОРОВЬЯ НАСЕЛЕНИЯ

Статья 266. Незаконный оборот наркотических средств или психотропных веществ в целях

сбыта

1. Незаконные изготовление, переработка, приобретение, хранение, перевозка или пересылка в

целях сбыта либо незаконный сбыт нарокотических средств или психотропных веществ -

наказываются лишением свободы на срок от трех до семи лет.

2. Те же деяния, совершенные:

1) группой лиц;

2) в крупных размерах;

3) в местах отбывания наказания в виде лишения свободы или ареста либо в местах содержания

заключенных под стражу;

4) в учебно-воспитательных учреждениях, -

наказываются лишением свободы на срок от пяти до десяти лет с конфискацией имущества или

без таковой.

3. Деяния, предусмотренные частями первой или второй настоящей статьи, совершенные:

1) организованной группой;

2) в особо крупных размерах, -

наказываются лишением свободы на срок от семи до пятнадцати лет с конфискацией имущества

или без таковой.

4. В настоящей главе крупный и особо крупный размеры наркотических средств или психотропных

веществ определяются управомоченным на то органом государтвенного управления в области

здравоохранения Республики Армения.

5. Незаконный оборот наркотических средств или психотропных веществ в незначительных

размерах не влечет уголовной ответственности.

6. Лицо, добровольно сдавшее наркотические средства или психотропные вещества,

освобождается от уголовной ответственности за незаконные изготовление, переработку,

приобретение, хранение, перевозку или пересылку либо незаконный сбыт наркотических средств

или психотропных веществ.

Статья 267. Нарушение правил производства, приобретения, хранения, учета, выпуска,

перевозки или пересылки наркотических средств или психотропных веществ

1. Нарушение правил производства, приобретения, хранения, учета, выпуска, перевозки или

пересылки наркотических средств или психотропных веществ лицом, на которое возложена

обязанность по соблюдению этих правил, если вследствие этого имело место хищение или

незаконный оборот указанных веществ, -

наказывается штрафом в размере от двухсоткратного до пятисоткратного размера минимальной

заработной платы либо лишением свободы на срок не свыше трех лет с лишением права занимать

определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок не свыше трех

лет.

2. Деяние, предусмотренное частью первой настоящей статьи, совершенное в крупных размерах, -

наказывается штрафом в размере от пятисоткратного до восьмисоткратного размера

минимальной заработной платы либо лишением свободы на срок от двух до четырех лет с

лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной

деятельностью на срок не свыше трех лет.

3. Деяние, предусмотренное частью первой настоящей статьи, совершенное в особо крупных

размерах, -

наказывается лишением свободы на срок от трех до пяти лет с лишением права занимать

определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок не свыше трех

лет.

Статья 268. Незаконный оборот наркотических средств или психотропных веществ без цели

сбыта

1. Незаконные изготовление, переработка, приобретение, хранение, перевозка или пересылка

наркотических средств или психотропных веществ без цели сбыта -

наказываются арестом на срок не свыше двух месяцев либо лишением свободы на срок не свыше

одного года.

2. Те же деяния, совершенные в крупных размерах, -

наказываются лишением свободы на срок не свыше трех лет.

3. Те же деяния, совершенные в особо крупных размерах, -

наказываются лишением свободы на срок от двух до шести лет.

Статья 269. Хищение или вымогательство наркотических средств или психотропных

веществ

1. Хищение или вымогательство наркотических средств или психотропных веществ -

наказываются лишением свободы на срок от трех до семи лет.

2. Те же деяния, совершенные:

1) группой лиц по предварительному сговору;

2) с использованием должностного положения;

3) с применением насилия, не опасного для жизни или здоровья, либо с угрозой его применения;

4) в крупных размерах, -

наказываются лишением свободы на срок от шести до десяти лет с конфискацией имущества или

без таковой.

3. Деяния, предусмотренные частями первой или второй настоящей статьи, совершенные:

1) организованной группой;

2) в особо крупных размерах;

3) с применением насилия, опасного для жизни или здоровья, либо с угрозой его примнения, -

наказываются лишением свободы на срок от восьми до пятнадцати лет с конфискацией

имущества или без таковой.

Статья 270. Незаконная выдача наркотических средств или психотропных веществ либо

подделка рецептов или иных документов, дающих право на их получение

Незаконная выдача наркотических средств или психотропных веществ либо подделка рецептов

или иных документов, дающих право на их получение, -

наказываются лишением свободы на срок не свыше двух лет с лишением права занимать

определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок не свыше трех

лет или без таковогой.

Статья 271. Потребление нарокотических средств

1. Потребление наркотических средств без разрешения врача -

наказывается штрафом в размере не свыше двухсоткратного размера минимальной заработной

платы либо арестом на срок не свыше двух месяцев.

2. Сдавший наркотики освобождается от уголовной ответственности.

Статья 272. Склонение к потреблению или вовлечение в потребление нарокотических средств

или психотропных веществ

1. Склонение к потреблению или вовлечение в потребление наркотических средств или

психотропных веществ -

наказываются исправительными работами на срок не свыше двух лет, либо арестом на срок не

свыше трех месяцев, либо лишением свободы на срок не свыше трех лет.

2. Склонение к потреблению или вовлечение в потребление наркотических средств или

психотропных веществ, совершенные:

1) в отношении несовершеннолетнего;

2) в отношении двух или более лиц;

3) путем обмана;

4) с применением насилия или с угрозой его применения, -

наказываются лишением свободы на срок от трех до восьми лет.

3. Те же деяния, повлекшие по неосторожности смерть потерпевшего или причинившие тяжкий

вред его здоровью, -

наказываются лишением свободы на срок от шести до двенадцати лет.

Статья 273. Незаконные посев или выращивание запрещенных к возделыванию растений,

содержащих наркотические, психотропные, сильнодействующие или ядовитые вещества

1. Незаконные посев или выращивание запрещенных к возделыванию растений, содержащих

наркотические, психотропные, сильнодействующие или ядовитые вещества, совершенные в

крупных размерах, -

наказываются штрафом в размере от трехсоткратного до пятисоткратного размера минимальной

заработной платы, либо арестом на срок от одного до трех месяцев, либо лишением свободы на

срок не свыше двух лет.

2. Те же деяния, совершенные:

1) группой лиц по предварительному сговору;

2) организованной группой;

3) в особо крупных размерах, -

наказываются лишением свободы на срок от трех до восьми лет.

Статья 274. Организация или содержание притонов для потребления нарокотических средств

или психотропных веществ

1. Организация или содержание притонов для потребления наркотических средств или

психотропных веществ -

наказываются лишением свободы на срок не свыше четырех лет.

2. Те же деяния, совершенные:

1) организованной группой;

2) с использованием должностного положения;

3) в учебно-воспитательных учреждениях, -

наказываются лишением свободы на срок от трех до семи лет.

Статья 275. Незаконный оборот сильнодействующих или ядовитных веществ в целях сбыта

1. Незаконные изготовление, переработка, приобретение, хранение, перевозка, пересылка в

целях сбыта или незаконный сбыт сильнодействующих или ядовитых веществ, не считающихся

наркотическими средствами или психотропными веществами, -

наказываются лишением свободы на срок не свыше трех лет.

2. Те же деяния, совершенные:

1) группой лиц по предварительному сговору;

2) в крупных размерах, -

наказываются лишением свободы на срок от двух до пяти лет.

3. Деяния, предусмотренные частями первой или второй настоящей статьи, совершенные:

1) организованной группой;

2) в особо крупных размерах, -

наказываются лишением свободы на срок от четырех до восьми лет.

4. Лицо, добровольно сдавшее сильнодействующие или ядовитые вещества, освобождается от

уголовной ответственности за незаконное изготовление, переработку, приобретение, хранение,

перевозку, пересылку или незаконный сбыт сильнодействующих или ядовитых веществ.

Статья 276. Нарушение правил производства, приобретения, хранения, учета, выпуска,

перевозки или пересылки сильнодействующих или ядовитых веществ

Нарушение правил производства, приобретения, хранения, учета, выпуска, перевозки или

пересылки сильнодействующих или ядовитых веществ, если это повлекло их хищение или

причинило иной существенный вред, -

наказывается штрафом в размере не свыше трехсоткратного размера минимальной заработной

платы, либо исправительными работами на срок не свыше двух лет, либо лишением свободы на

срок не свыше двух лет с лишением права занимать определенные должности или заниматься

определенной деятельностью на срок не свыше трех лет.

Статья 277. Нарушение сантарно-противоэпидемических правил

1. Нарушение санитарно-противоэпидемических правил, повлекшее по неосторожности массовое

заболевание или отравление людей, -

наказывается штрафом в размере не свыше двухсоткратного размера минимальной заработной

платы, либо лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной

деятельностью на срок не свыше трех лет, либо исправительными работами на срок не свыше

двух лет, либо лишением свободы на срок не свыше трех лет.

2. То же деяние, причинившее по неосторожности тяжкий вред здоровью человека или

повлекшее смерть человека, -

наказывается лишением свободы на срок не свыше пяти лет.

Статья 278. Сокрытие информации об обстоятельствах, опасных для жизни или здоровья

людей

1. Сокрытие или искажение информации о происшествиях, событиях, фактах или явлениях,

содержащих опасность для жизни или здоровья людей, совершенные лицом, обязанным

обеспечивать население такой информацией, -

наказываются штрафом в размере от двухсоткратного до четырехсотратного размера

минимальной заработной платы либо лишением свободы на срок не свыше двух лет с лишением

права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок

не свыше трех лет или без такового.

2. Те же деяния:

1) совершенные с использованием должностного положения;

2) причинившие по неосторожности вред здоровью человека либо повлекшие смерть человека

или иные тяжкие последствия, -

наказываются штрафом в размере от трехсоткратного до пятисоткратного размера минимальной

заработной платы либо лишением свободы на срок от двух до шести лет с лишением права

занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок не

свыше трех лет или без такового.

Статья 279. Выпуск или продажа товаров, выполнение работ или оказание услуг, не

отвечающих требованиям безопасн о сти

1. Выпуск или сбыт товаров, выполнение работ или оказание услуг, не отвечающих требованиям

безопасности жизни или здоровья потребителей, либо неправомерные выдача или

использование официальных документов, удостоверяющих соответствие указанных товаров,

работ или услуг требованиям безопасности, если эти деяния причинили по неосторожности вред

здоровью человека, -

наказываются штрафом в размере от двухсоткратного до четырехсоткратного размера

минимальной заработной платы, либо исправительными работами на срок не свыше одного года,

либо лишением свободы на срок не свыше двух лет с лишением права занимать определенные

должности или заниматься определенной деятельностью на срок не свыше трех лет или без

такового.

2. Те же деяния:

1) совершенные в отношении товаров, работ или услуг, предназначенных для малолетних детей;

2) причинившие по неосторожности вред здоровью двух или более лиц;

3) повлекшие по неосторожности смерть человека, -

наказываются штрафом в размере от трехсоткратного до пятисоткратного размера минимальной

заработной платы, либо исправительными работами на срок не свыше двух лет, либо лишением

свободы на срок не свыше пяти лет с лишением права занимать определенные должности или

заниматься определенной деятельностью на срок не свыше трех лет или без такового.

3. Деяния, предусмотренные частями первой или второй настоящей статьи, повлекшие по

неосторожности смерть двух или более лиц, -

наказываются лишением свободы на срок от четырех до десяти лет с лишением права занимать

определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок не свыше трех

лет или без такового.

Статья 280. Незаконное занятие частной медицинской практикой или частной

фармацевтической деятельностью, изготовление или сбыт поддельных лекарств

1. Занятие частной медицинской практикой или частной фармацевтической деятельностью без

регистрации или специального разрешения (лицензии), если это причинило по неосторожности

вред здоровью человека, -

наказывается штрафом в размере не свыше трехсоткратного размера минимальной заработной

платы, либо исправительными работами на срок не свыше двух лет, либо лишением свободы на

срок не свыше трех лет.

2. Изотовление или сбыт поддельных лекарств –

наказываются лишением свободы на срок не свыше трех лет.

3. Те же деяния, повлекшие по неосторожости смерть человека, -

наказываются лишением свободы на срок не свыше пяти лет.

РАЗДЕЛ 10. ПРЕСТУПЛЕНИЯ ПРОТИВ БЕЗОПАСНОСТИ ОКРУЖАЮЩЕЙ СРЕДЫ

ГЛАВА 27

ПРЕСТУПЛЕНИЯ ПРОТИВ БЕЗОПАСНОСТИ ОКРУЖАЮЩЕЙ СРЕДЫ

Статья 281. Нарушение правил охраны окружающей среды при производстве работ

Нарушение правил охраны окружающей среды при проектировании, размещении, строительстве,

реконструкции, ремонте, вводе в эксплуатацию или эксплуатации, выведении из эксплуатации

промышленных, сельскохозяйственных, научных и иных объектов лицом, ответственным за их

соблюдение, если это деяние повлекло по неосторожности существенное изменение

радиоактивной, химической и биологической загрязненности окружающей среды, смерть

человека, массовые заболевания людей, массовую гибель животных либо иные тяжкие

последствия,-

наказываются лишением свободы на срок не свыше пяти лет с лишением права занимать

определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок не свыше трех

лет или без такового.

Статья 282. Сокрытие или умышленное искажение сведений о загрязнении окружающей среды

1. Сокрытие от населения должностным лицом сведений о загрязнении окружающей среды

радиоактивными, химическими, бактериологическими или иными биологическими веществами,

опасными для жизни и здоровья людей, или иных сведений об этой опасности либо умышленное

сообщение заведомо ложных сведений о таком загрязнении -

наказываются штрафом в размере от трехсоткратного до пятисоткратного размера минимальной

заработной платы либо лишением права занимать определенные должности или заниматься

определенной деятельностью на срок от двух до пяти лет.

2. Те же деяния, повлекшие по неосторожности смерть человека, массовые заболевания людей,

массовую гибель животных или иные тяжкие последствия, -

наказываются лишением свободы на срок от двух до шести лет с лишением права занимать

определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок не свыше трех

лет.

Статья 283. Непринятие мер по ликвидации последствий загрязнения окружающей среды

Уклонение от осуществления в местах, подвергшихся загрязнению окружающей среды,

дезактивирующих или иных восстановительных мер или ненадлежащее осуществление других

мер лицом, обязанным принять эти меры, если они повлекли по неосторожности смерть

человека, массовое заболевание людей, массовую гибель животных или иные тяжкие

последствия, -

наказываются арестом на срок от одного до трех месяцев либо лишением свободы на срок от двух

до шести лет с лишением права занимать определенные должности или заниматься

определенной деятельностью на срок не свыше трех лет.

Статья 284. Нарушение правил безопасности при обращении с опасными химическими или

биологическими веществами и отходами

1. Производство запрещенных опасных химических и биологических веществ или отходов,

нарушение правил безопасности или иных правил их применения, хранения, транспортировки,

уничтожения или употребления, если это создало опасность причинения существенного вреда

здоровью человека или окружающей среде, -

наказываются штрафом в размере от двухсоткратного до пятисоткратного размера минимальной

заработной платы, либо исправительными работами на срок не свыше двух лет, либо лишением

свободы на срок не свыше двух лет с лишением права занимать определенные должности или

заниматься определенной деятельностью на срок не свыше трех лет или без такового.

2. Те же деяния:

1) повлекшие по неосторожности загрязнение, отравление или заражение окружающей среды,

массовую гибель животных, причинившие вред здоровью человека;

2) совершенные в зоне экологического бедствия или в зоне чрезвычайной экологической

ситуации, -

наказываются лишением свободы на срок не свыше пяти лет с лишением права занимать

определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок не свыше трех

лет или без такового.

3. Деяния, предусмотренные частями первой или второй настоящей статьи, повлекшие по

неосторожности массовое заболевание людей или смерть человека,-

наказываются лишением свободы на срок от трех до семи лет с лишением права занимать

определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок не свыше трех

лет или без такового.

4. Деяния, предусмотренные настоящей статьей, повлекшие умышленно последствия,

предусмотренные частями первой, или второй, или третьей настоящей статьи, -

наказываются лишением свободы на срок от шести до двенадцати лет с лишением права

занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок не

свыше трех лет.

Статья 285. Нарушение правил безопасности при обращении с опасными химическими или

иными биологическими агентами или токсинами

1. Нарушение правил безопасности при обращении с опасными химическими или иными

биологическими агентами или токсинами, если это причинило по неосторожности вред здоровью

человека, повлекло распространение эпидемий или эпизоотий либо иные тяжкие последствия, -

наказывается лишением свободы на срок не свыше трех лет с лишением права занимать

определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок не свыше трех

лет или без такового.

2. То же деяние, повлекшее по неосторожности смерть человека или массовую гибель животных, -

наказывается лишением свободы на срок от двух до пяти лет с лишением права занимать

определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок не свыше трех

лет или без такового.

Статья 286. Нарушение ветеринарных правил и правил, установленных для борьбы с

болезнями и вредителями растений

1. Нарушение ветеринарных правил, повлекшее по неосторожности распространение эпидемий

или эпизоотий либо иные тяжкие последствия, -

наказывается исправительными работами на срок не свыше двух лет либо лишением свободы на

срок не свыше трех лет с лишением права занимать определенные должности или заниматься

определенной деятельностью на срок не свыше трех лет или без такового.

2. Нарушение правил, установленных для борьбы с болезнями и вредителями растений,

повлекшее по неосторожности тяжкие последствия, -

наказывается исправительными работами на срок не свыше одного года либо лишением свободы

на срок не свыше двух лет с лишением права занимать определенные должности или заниматься

определенной деятельностью на срок не свыше трех лет или без такового.

3. Деяния, предусмотренные настоящей статьей, повлекшие умышленно последствия,

предусмотренные частями первой или второй настоящей статьи, -

наказываются лишением свободы на срок не свыше пяти лет с лишением права занимать

определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок не свыше трех

лет или без такового.

Статья 287. Загрязнение вод

1. Загрязнение, засорение, закупоривание, истощение поверхностных или подземных вод,

источников питьевого водоснабжения либо иное изменение их природных свойств или

качественного состава, если эти деяния причинили умышленно или по неосторожности

существенный вред животному или растительному миру, рыбным запасам, лесному или

сельскому хозяйству, -

наказываются штрафом в размере от пятисоткратного до восьмисоткратного размера

минимальной зарабортной платы, либо лишением права занимать определенные должности или

заниматься определенной деятельностью на срок не свыше пяти лет, либо исправительными

работами на срок не свыше одного года, либо арестом на срок не свыше двух месяцев.

2. Те же деяние:

1) причинившие по неосторожности вред здоровью людей;

2) повлекшие массовую гибель животных;

3) совершенные на особо охраняемой природной территории либо в зоне экологического

бедствия или чрезвычайной экологической ситуации, -

наказываются штрафом в размере от шестисоткратного до тысячекратного размера минимальной

заработной платы, либо исправительными работами на срок от одного до двух лет, либо

лишением свободы на срок не свыше трех лет с лишением права занимать определенные

должности или заниматься определенной деятельностью на срок не свыше трех лет или без

такового.

3. Деяния, предусмотренные частями первой или второй настоящей статьи, повлекшие по

неосторожности смерть человека, -

наказываются лишением свободы на срок от двух до пяти лет с лишением права занимать

определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок не свыше трех

лет или без такового.

4. Деяния, предусмотренные настоящей статьей, повлекшие умышленно последствия,

предусмотренные частями первой, или второй, или третьей настоящей статьи, -

наказываются лишением свободы на срок от шести до двенадцати лет с лишением права

занимать определенные должости или заниматься определенной деятельностью на срок не

свыше трех лет или без такового.

Статья 288. Загрязнение морской среды

1. Загрязнение морской среды из находящихся на суше источников либо вследствие нарушения

правил захоронения или сброса с транспортных средств или с возведенных в море искусственных

сооружений веществ или сырья, опасных для здоровья человека или природных ресурсов моря

либо препятствующих правомерному использованию морской среды, причинившее умышлено

или по неосторожности существенный вред животному миру, рыбным запасам, окружающей

среде или иным охраняемым законом интересам, -

наказывается штрафом в размере от двухсоткратного до пятисоткратного размера минимальной

заработной платы, либо лишением права занимать определенные должности или заниматься

определенной деятельностью на срок не свыше пяти лет, либо исправительными работами на

срок не свыше двух лет, либо арестом на срок не свыше двух месяцев.

2. То же деяние, причинившее по неосторожности вред здоровью человека,-

наказывается лишением свободы на срок не свыше трех лет и штрафом в размере от

пятидесяткратного до стократного размера минимальной заработной платы с лишением права

занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок не

свыше трех лет или без такового.

3. Деяния, предусмотренные частями первой или второй настоящей статьи, повлекшие по

неосторожности смерть человека, -

наказываются лишением свободы на срок от двух до пяти лет.

Статья 289. Загрязнение атмосферного воздуха

1. Загрязнение или иное изменение природных свойств воздуха с превышением установленных

нормативов выброса или вследствие нарушения правил эксплуатации установок, сооружений или

иных объектов, если эти деяния причинили умышленно или по неосторожности существенный

вред сельскохозяйственным угодьям, строениям, культурным ценностям, животному и

растительному миру , землям и водам, -

наказываются штрафом в размере от пятисоткратного до семисоткратного размера минимальной

заработной платы, либо лишением права занимать определенные должности или заниматься

определенной деятельностью на срок не свыше пяти лет, либо исправительными работами на

срок не свыше одного года, либо арестом на срок не свыше двух месяцев.

2. Те же деяния, причинившие по неосторожности вред здоровью человека, -

наказываются штрафом в размере от шестисоткратного до тысячекратного размера минимальной

заработной платы, либо исправительными работами на срок от одного года до двух лет, либо

лишением свободы на срок не свыше трех лет с лишением права занимать определенные

должности или заниматься определенной деятельностью на срок не свыше трех лет или без

такового.

3. Деяния, предусмотренные частями первой или второй настоящей статьи, повлекшие по

неосторожности смерть человека, -

наказываются лишением свободы на срок от двух до пяти лет с лишением права занимать

определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок не свыше трех

лет или без такового.

Статья 290. Порча земли

1. Отравление, загрязнение или иная порча земли вредными продуктами хозяйственной или иной

деятельности, происшедшие при нарушении правил хранения, использования и транспортировки

ядохимикатов, удобрений, стимуляторов роста растений либо иных опасных химических или

биологических веществ, а также правил выемки, транспортировки, хранения или использования

земли, причинившие умышленно или по неосторожности существенный вред окружающей среде,

наказываются штрафом в размере от двухсоткратного до пятисоткратного размера минимальной

заработной платы, либо лишением права занимать определенные должности или заниматься

определенной деятельностью на срок не свыше трех лет, либо исправительными работами на

срок не свыше одного года.

2. Те же деяния, совершенные в зоне экологического бедствия или чрезвычайной экологической

ситуации либо причинившие по неосторожности вред здоровью человека, -

наказываются исправительными работами на срок не свыше двух лет либо лишением свободы на

срок не свыше трех лет с лишением права занимать определенные должности или заниматься

определенной деятельностью на срок не свыше трех лет или без такового.

3. Деяния, предусмотренные частями первой или второй настоящей статьи, повлекшие по

неосторожности смерть человека, -

наказываются лишением свободы на срок от двух до пяти лет с лишением права занимать

определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок не свыше трех

лет или без такового.

Статья 291. Нарушение правил охраны и использования недр

1. Нарушение правил охраны и использования недр при проектировании, размещении,

строительстве, вводе в эксплуатацию и эксплуатации подземных сооружений горнодобывающих

организаций или не связанных с добычей полезных ископаемых, а также самовольная застройка

площадей месторождений полезных ископаемых, если эти деяния причинили по неосторожности

существенный вред, -

наказываются штрафом в размере от двухсоткратного до пятисоткратного размера минимальной

заработной платы, либо лишением права занимать определенные должности или заниматься

определенной деятельностью на срок не свыше трех лет, либо исправительными работами на

срок не свыше двух лет.

2. Использование недр с нарушением правил охраны и использования недр, или с отклонениями

от соответствующих проектов, или без договора, причинившее вред здоровью человека,

окружающей среде, недрам, залегающим в них полезным ископаемым, зданиям или

сооружениям, -

наказывается штрафом в размере от семисоткратного до тысячекратного размера минимальной

заработной платы либо лишением свободы на срок не свыше одного года с лишением права

занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок не

свыше пяти лет или без такового.

Статья 292. Незаконная добыча водных животных и растений

1. Незаконная добыча рыбы, или иных водных животных, или промысловых водных растений,

если это деяние:

1) причинило крупный ущерб;

2) совершено с применением способов их массового истребления;

3) совершено в местах нереста, или на миграционных путях, или во время нереста, -

наказывается штрафом в размере от пятисоткратного до семисоткратного размера минимальной

заработной платы, либо исправительными работами на срок не свыше двух лет, либо арестом на

срок от двух до трех месяцев.

2. Деяние, предусмотренные частью первой настоящей статьи, совершенное:

1) с использование должностного положения;

2) группой лиц по предварительному сговору, -

наказывается штрафом в размере от шестисоткратного до тысячекратного размера минимальной

заработной платы, либо лишением свободы на срок не свыше двух лет с лишением права

занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок не

свыше трех лет или без такового, либо исправительными работами на срок от одного года до двух

лет.

Статья 293. Нарушение правил охраны рыбных запасов

Сплав леса, строительство мостов, дамб, транспортировка древесины или иной лесной продукции,

осуществление взрывных или иных работ, а также эксплуатация водозаборных (водосборных)

сооружений и насосных механизмов с нарушением правил охраны рыбных запасов, если эти

действия повлекли умышленно или по неосторожности массовую гибель рыбы или других водных

животных, уничтожение в существенных размерах кормовых запасов или иные тяжкие

последствия, -

наказываются штрафом в размере от трехсоткратного до шестисоткратного размера минимальной

заработной платы, либо лишением права занимать определенные должности или заниматься

определенной деятельностью на срок не свыше трех лет, либо исправительными работами на

срок не свыше двух лет.

Статья 294. Незаконная охота

1. Незаконная охота:

1) причинившая крупный ущерб;

2) совершенная с примнением механического транспортного средства или воздушного судна,

взрывчатых веществ, газов либо иных способов массового истребления птиц и зверей;

3) совершенная в отношении птиц и диких животных, охота на которых полностью запрещена;

4) совершенная на особо охраняемых природных территориях, -

наказывается штрафом в размере от стократного до четырехсоткратного размера минимальной

заработной платы, либо исправительными работами на срок не свыше двух лет, либо арестом на

срок от двух до трех месяцев.

2. То же деяние,совершенное:

1) с использованием должностного положения;

2) группой лиц по предварительному сговору, -

наказывается штрафом в размере от трехсоткратного до пятисоткратного размера минимальной

заработной платы либо лишением свободы на срок не свыше двух лет с лишением права

занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок не

свыше трех лет или без такового.

Статья 295. Уничтожение исчезающих или редких мест обитания организмов, занесенных в

Красную книгу Республики Армения

Уничтожение исчезающих или редких мест обитания организмов, занесенных в Красную книгу

Республики Армения, повлекшее умышленно или по неосторожности истребление (гибель) целых

популяций этих организмов, -

наказывается исправительными работами на срок не свыше двух лет либо лишением свободы на

срок не свыше трех лет.

Статья 296. Незаконная порубка деревьев, кустарников и растительного покрова

1. Незаконная порубка леса, повреждение до степени прекращения роста деревьев, кустарников,

не входящих в лесной фонд или запрещенных к порубке растительного покрова, считающегося

государственной собственностью, если эти действия причинили крупный ущерб, -

наказываются штрафом в размере от двухсоткратного до четырехсоткратного размера

минимальной заработной платы, либо лишением права занимать определенные должности или

заниматься определенной деятельностью на срок не свыше трех лет, либо исправительными

работами на срок от шести месяцев до одного года, либо арестом на срок не свыше двух месяцев.

2. Те же деяния, совершенные:

1) с использованием должностного положения;

2) на особо охраняемых природных территориях, -

наказыватся штрафом в размере от трехсоткратного до пятисоткратного размера минимальной

заработной платы, либо исправительными работами на срок от одного года до двух лет, либо

арестом на срок не свыше трех месяцев с лишением права занимать определенные должности

или заниматься определенной деятельностью на срок не свыше трех лет или без такового.

Статья 297. Уничтожение или повреждение лесов

1. Уничтожение или повреждение лесов, а также насаждений, не входящих в лесной фонд,

совершенные в результате неосторожного обращения с огнем, взрывчатыми веществами или

иным источником повышенной опасности, и если эти действия причинили крупный ущерб, -

наказываются штрафом в размере от трехсоткратного до пятисоткратного размера минимальной

заработной платы, либо исправительными работами на срок не свыше двух лет, либо лишением

свободы на срок не свыше двух лет.

2. Уничтожение или повреждение лесов, а также насаждений, не входящих в лесной фонд,

совершенные путем поджога или иным общеопасным способом,-

наказываются лишением свободы на срок от трех до восьми лет.

Статья 298. Нарушение режима особо охраняемых природных территорий

Нарушение режима заповедников, заказников, национальных парков, памятников природы и

других особо охраняемых государством природных территорий или объектов, повлекшее

умышленно или по неосторожности существенный ущерб, -

наказывается штрафом в размере от двухсоткратного до пятисоткратного размера минимальной

заработной платы, либо лишением права занимать определенные должности или заниматься

определенной деятельностью на срок не свыше трех лет, либо исправительными работами на

срок не свыше двух лет.

РАЗДЕЛ 11. ПРЕСТУПЛЕНИЯ ПРОТИВ ГОСУДАРСТВЕННОЙ ВЛАСТИ

ГЛАВА 28

ПРЕСТУПЛЕНИЯ ПРОТИВ ОСНОВ КОНСТИТУЦИОННОГО СТРОЯ И БЕЗОПАСНОСТИ ГОСУДАРСТВА

Статья 299. Государственная измена

1. Государственная измена, то есть переход на сторону врага, шпионаж, выдача государственной

тайны либо иное оказание помощи иностранному государству, или иностранной организации, или

их представителям в осуществлении враждебной деятельности в ущерб суверенитету,

территориальной неприкосновенности или внешней безопасности, совершенная гражданином

Республики Армения,-

наказывается лишением свободы на срок от десяти до пятнадцати лет с конфискацией имущества

или без таковой.

2. Лицо, совершившее преступления, предусмотренные настоящей статьей, а также статьей 302

настоящего Кодекса, освобождается от уголовной ответственности, если оно добровольным

сообщением органам власти или иным образом содействовало предотвращению дальнейшего

ущерба и если его действия не содержат иного состава преступления.

Статья 300. Узурпация государственной власти

1. Узурпация государственной власти, то есть действия, направленные на насильственный захват

государственной власти или насильственное ее удержание в нарушение Конституции Республики

Армения, а также на насильственное свержение конституционного строя Республики Армения или

насильственное нарушение территориальной целостности Республики Армения, -

наказывается лишением свободы на срок от десяти до пятнадцати лет.

2. Лицо, добровольно сообщившее органам власти о действиях, указанных в настоящей статье,

освобождается от уголовной ответственности, если предпринятыми в результате сообщения

мерами их осуществление было предотвращено.

Статья 301. Публичные призывы к насильственному изменению конституционного строя

Республики Армения

Публичные призывы к насильственному захвату государственной власти, насильственному

изменению конституционного строя Республики Армения -

наказываются штрафом в размере от трехсоткратного до пятисоткратного размера минимальной

заработной платы, либо арестом на срок от двух до трех месяцев, либо лишением свободы на

срок не свыше трех лет.

Статья 302. Шпионаж

Передача либо собирание, похищение или хранение в целях передачи иностранному государству,

иностранной организации или их представителям сведений, содержащих государственную тайну,

а также передача либо собирание по заданию иностранной разведки иных сведений для

использования в ущерб суверенитета, территориальной неприкосновенности или внешней

безопасности Республики Армения, если эти действия совершены иностранным гражданином или

лицом без гражданства, -

наказываются лишением свободы на срок от восьми до пятнадцати лет.

Статья 303. Диверсия

Совершение взрывов, поджогов или иных действий, направленных на массовое уничтожение

людей, причинение вреда их здоровью, на разрушение или повреждение предприятий,

сооружений, путей или средств сообщения, средств связи или иного имущества либо на массовое

отравление или распространение эпидемий или эпизоотий в целях ослабления государства, -

наказываются лишением свободы на срок от десяти до пятнадцати лет.

Статья 304. Вредительство

Действие или бездействие, направленные на разложение деятельности промышленности,

транспорта, сельского хозяйства, валютной системы, торговли или иных отраслей хозяйства, а

также организаций или государственных органов в целях ослабления государства, если эти деяния

совершены путем использования организаций или воспрепятствования их нормальной работе, -

наказываются лишением свободы на срок от восьми до пятнадцати лет с конфискацией

имущества или без таковой.

Статья 305. Убийство государственного, политического или общественного деятеля

Убийство государственного, политического или общественного деятеля, совершенное в целях

прекращения указанной его деятельности, -

наказывается лишением свободы на срок от десяти до пятнадцати лет либо пожизненным

лишением свободы.

Статья 306. Разглашение государственной тайны

1. Умышленное разглашение сведений, содержащих государственную тайну, лицом, которое

имеет право ознакомления (допуск) с государственной тайной и котрому она была доверена или

стала известна по службе, при отсутствии признаков государственной измены -

наказывается арестом на срок от двух до трех месяцев либо лишением свободы на срок не свыше

четырех лет с лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной

деятельностью на срок не свыше трех лет.

2. Разглашение государственной тайны по неосторожности -

наказывается арестом на срок не свыше двух месяцев либо лишением свободы на срок не свыше

двух лет с лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной

деятельностью на срок не свыше трех лет.

3. Деяния, предусмотренные частями первой или второй настоящей статьи, повлекшие по

неосторожности тяжкие последствия, -

наказываются лишением свободы на срок от трех до семи лет с лишением права занимать

определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок не свыше трех

лет.

Статья 307. Нарушение правил обращения с документами или компьютерной информацией,

содержащими государственную тайну

1. Нарушение правил обращения с документами или компьютерной информацей, содержащими

государственную тайну, а также с иными предметами, содержащими сведения о государственной

тайне, лицом, обязанным соблюдать эти правила, если это повлекло по неосторожности утрату

этих документов, или предметов, или компьютерной информации, -

наказывается исправительными работами на срок не свыше одного года, либо арестом на срок не

свыше двух месяцев, либо лишением свободы на срок не свыше одного года с лишением права

занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок не

свыше двух лет или без такового.

2. То же деяние, повлекшее по неосторожности тяжкие последствия, -

наказывается исправительными работами на срок не свыше двух лет, либо арестом на срок от

двух до трех месяцев, либо лишением свободы на срок не свыше трех лет с лишением права

занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок не

свыше трех лет.

ГЛАВА 29

ПРЕСТУПЛЕНИЯ ПРОТИВ ГОСУДАРСТВЕННОЙ СЛУЖБЫ

Статья 308. Злоупотребление должостными полномочиями

1. Использование должностным лицом своего должностного положения вопреки интересам

службы либо неисполнение служебных обязанностей исходя из корыстной, иной личной

заинтересованности или групповых интересов, причинившие существенный вред правам и

законным интересам лиц, организаций, законным интересам общества или государства (в случае

имущественного ущерба – в размере суммы, превышающей пятисоткратный размер

минимальной заработной платы, установленной на момент совершения преступления, или

стоимости ущерба), -

наказываются штрафом в размере от двухсоткратного до трехсоткратного размера минимальной

заработной платы, либо лишением права занимать определенные должности или заниматься

определенной деятельностью на срок не свыше пяти лет, либо арестом на срок от двух до трех

месяцев, либо лишением свободы на срок не свыше четырех лет.

2. Те же деяния, повлекшие по неосторожности тяжкие последствия, -

наказываются лишением свободы на срок от двух до шести лет с лишением права занимать

определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок не свыше трех

лет.

3. В настоящей главе должностными лицами признаются:

1) лица, постоянно, временно или по особому полномочию осуществляющие функции

представителя власти;

2) лица, постоянно, временно или по особому полномочию осуществляющие организационно-

распорядительные, административно-хозяйственные функции в государственных органах, органах

местного самоуправления, их организациях, а также в Вооруженных Силах Республики Армения,

других войсках и воинских объединениях Республики Армения.

Статья 309. Превышение должностных полномочий

1. Совершение должностным лицом умышленных действий, явно выходящих за пределы его

полномочий и причинивших существенный вред правам и законным интересам лиц, организаций,

законным интересам общества или государства (в случае имущественного ущерба – в размере

суммы, превышающей пятисоткратный размер минимальной заработной платы, установленной

на момент совершения преступления, или стоимости ущерба), -

наказывается штрафом в размере от трехсоткратного до пятисоткратного размера минимальной

заработной платы, либо лишением права занимать определенные должности или заниматься

определенной деятельностью на срок не свыше пяти лет, либо арестом на срок от двух до трех

месяцев, либо лишением свободы на срок не свыше четырех лет.

2. То же деяние, соединенное с применением насилия, оружия или специальных средств, -

наказывается лишением свободы на срок от двух до шести лет с лишением права занимать

определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок не свыше трех

лет.

3. То же деяние, повлекшее по неосторожности тяжкие последствия, -

наказывается лишением свободы на срок от шести до десяти лет с лишением права занимать

определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок не свыше трех

лет.

Статья 310. Незаконное участие в предпринимательской деятельности

Учреждение должностным лицом организации, осуществляющей предпринимательскую

деятельность, либо участие в управлении такой организацией лично или через доверенное лицо

вопреки запрету, установленному законом, если эти деяния связаны с предоставлением такой

организации льгот и преимуществ или с покровительством в иной форме, -

наказываются лишением права занимать определенные должности или заниматься

определенной деятельностью на срок не свыше пяти лет и штрафом в размере от двухсоткратного

до четырехсоткратного размера минимальной заработной платы, либо арестом на срок от одного

до трех месяцев, либо лишением свободы на срок не свыше двух лет.

Статья 311. Получение взятки

1. Получение должностным лицом лично или через посредника взятки в виде денег, имущества,

права на имущество, ценных бумаг или иной имущественной выгоды за совершение или

несовершение какого-либо действия должнстным лицом в пределах своих полномочий в пользу

взяткодателя или предствляемого им лица, за способствование совершению или несовершению

такого действия либо за покровительство или попустительство по службе с использованием

своего служебного положения -

наказывается штрафом в размере от трехсоткратного до пятисоткратного размера минимальной

заработной платы либо лишением свободы на срок не свыше пяти лет с лишением права

занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок не

свыше трех лет.

2. Получение должностным лицом взятки за заведомо неправомерное действие или бездействие

в пользу взяткодателя или представляемого им лица -

наказывается лишением свободы на срок от трех до семи лет с лишением права занимать

определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок не свыше трех

лет.

3. То же деяние, совершенное:

1) с вымогательством;

2) группой лиц по предварительному сговору;

3) в крупных размерах;

4) повторно, -

наказывается лишением свободы на срок от четырех до десяти лет с конфискацией имущества или

без таковой.

4. Деяния, предусмотренные частями первой, или второй, или третьей настоящей статьи,

совершенные:

1) организованной группой;

2) в особо крупных размерах;

3) судьей, -

наказываются лишением свободы на срок от семи до двенадцати лет с конфискацией имущества

или без таковой.

5. Не является преступлением получение должностным лицом без предварительной

договоренности в качестве подарка имущества, права на имущество или иной имущественной

выгоды за уже совершенное действие (бездействие), входящее в его полномочия, если стоимость

подарка не превышает пятикратного размера минимальной заработной платы.

В настоящей главе крупным размером считается сумма (стоимость) в размере от двухсоткратного

до тысячекратного размера минимальной заработной платы, установленной на момент

совершения преступления.

В настоящей главе особо крупным размером считается сумма (стоимость), превышающая

тысячекратный размер минимальной заработной платы, установленной на момент совершения

преступления.

Статья 312. Дача в зятки

1. Дача должностному лицу лично или через посредника взятки в виде денег, имущества, права на

имущество, ценных бумаг или иной имущественной выгоды за совершение или несовершение

должностным лицом какого-либо действия в пределах своих полномочий в свою пользу или в

пользу представляемых им лиц, либо за способствование совершению или несовершению такого

действия, либо за покровительство или попустительство по службе с использованием

должностным лицом своего должностного положения, -

наказывается штрафом в размере от стократного до двухсоткратного размера минимальной

заработной платы, либо исправительными работами на срок от одного до двух лет, либо арестом

на срок от одного до трех месяцев, либо лишением свободы на срок не свыше трех лет.

2. Дача взятки, совершенная в крупных размерах, -

наказывается штрафом в размере от двухсоткратного до четырехсоткратного размера

минимальной заработной платы либо лишением свободы на срок от двух до пяти лет.

3. Дача взятки, совершенная:

1) в особо крупных размерах;

2) организованной группой, -

наказывается штрафом в размере от трехсоткратного до пятисоткратного размера минимальной

заработной платы либо лишением свободы на срок от трех до семи лет.

4. Взяткодатель освобождается от уголовной ответственности, если имело место вымогательство

взятки либо если это лицо добровольно сообщило о даче взятки правоохранительным органам.

Статья 313. Посредничество во взяточничестве

1. Посредничество во взяточничестве, то есть способствование достижению соглашения или

реализации уже достигнутого соглашения относительно взятки между взяткодателем и

взяткополучателем, -

наказывается штрафом в размере от стократного до двухсоткратного размера минимальной

заработной платы, либо арестом на срок не свыше двух месяцев, либо лишением свободы на срок

не свыше трех лет.

2. Деяние, предусмотренное частью первой настоящей статьи, совершенное:

1) повторно;

2) с использованием должностного положения, -

наказывается штрафом в размере от двухсоткратного до четырехсоткратного размера

минимальной заработной платы, либо арестом на срок от одного до трех месяцев, либо

лишением свободы на срок от двух до пяти лет.

Статья 314. Служебный подлог

1. Внесение должностным лицом в официальные документы заведомо ложных сведений или

записей, подделка, подчистка или внесение иных числовых записей или изменений, а также

составление или выдача ложных документов в корыстных целях, или из иных личных побуждений,

или исходя из групповых интересов -

наказываются штрафом в размере от двухсоткратного до четырехсоткратного размера

минимальной заработной платы, либо исправительными работами на срок от одного года до двух

лет, либо арестом на срок от одного до трех месяцев, либо лишением свободы на срок не свыше

двух лет.

2. Те же деяния, совершенные должностным лицом, занимающим ответственную

государственную должность, -

наказываются штрафом в размере от трехсоткратного до пятисоткратного размера минимальной

заработной платы либо лишением свободы на срок не свыше пяти лет с лишением права

занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок не

свыше трех лет.

Статья 315. Служебная халатность

1. Неисполнение или ненадлежащее исполнение должностным лицом своих обязанностей

вследствие недобросовестного или небрежного отношения к службе, причинившие по

неосторожности существенный вред правам и законным интересам лиц или организаций либо

законным интересам общества или государства (в случае имущественного ущерба – в размере

суммы, превышающей тысячекратный размер минимальной заработной платы, установленной на

момент совершения преступления, или стоимости ущерба), -

наказываются штрафом в размере от трехсоткратного до пятисоткратного размера минимальной

заработной платы, либо исправительными работами на срок от шести месяцев до одного года,

либо арестом на срок не свыше двух месяцев.

2. Те же деяния, повлекшие по неосторожности смерть человека или иные тяжкие последствия, -

наказываются лишением свободы на срок не свыше пяти лет.

ГЛАВА 30

ПРЕСТУПЛЕНИЯ ПРОТИВ ПОРЯДКА УПРАВЛЕНИЯ

Статья 316. Применение насилия против представителя власти

1. Применение насилия, не опасного для жизни или здоровья, либо угроза его применения в

отношении представителя власти или его близких в связи с исполнением им своих служебных

обязанностей, а также воспрепятствование исполнению представителем власти обязанностей,

возложенных на него законом, -

наказываются штрафом в размере от трехсоткратного до пятисоткратного размера минимальной

заработной платы либо лишением свободы на срок не свыше пяти лет.

2. Оказание сопротивления представителю власти при исполнении им обязанностей,

возложенных на него законом, или принуждение его к выполнению заведомо незаконных

действий, совершенные с применением насилия или с угрозой применения насилия, -

наказываются штрафом в размере от трехсоткратного до пятисоткратного размера минимальной

заработной платы, либо арестом на срок не свыше двух месяцев, либо лишением свободы на срок

не свыше одного года.

3. Применение насилия, опасного для жизни или здоровья, в отношении лиц, указанных в частях

первой или второй настоящей статьи, -

наказывается лишением свободы на срок от пяти до десяти лет.

4. В настоящем Кодексе представителем власти считается лицо, служащее в государственных

органах и органах местного смамоуправления, наделенное в установленном порядке

распорядительными полномочиями в отношении лиц, не находящихся в его служебном

подчинении.

Статья 317. Самоволное присвоение звания или власти должностного лица

Самовольное присвоение звания или власти должностного лица, а также использование

форменной одежды или удостоверения работников судебных и других правоохранительных

органов, сопряженные с совершением на этом основании преступления, -

наказываются штрафом в размере от трехсоткратного до пятисоткратного размера минимальной

заработной платы, либо исправительными работами на срок не свыше двух лет, либо арестом на

срок от одного до трех месяцев, либо лишением свободы на срок не свыше двух лет.

Статья 318. Оскорбление представителя власти

1. Публичное оскорбление представителя власти в связи с исполнением им своих служебных

обязанностей -

наказывается штрафом в размере от стократного до двухсоткратного размера минимальной

заработной платы либо исправительными работами на срок от шести месяцев до одного года.

2. То же деяние, совершенное в публичных выступлениях, в публично демонстрируемых

произведениях или через средства массовой информации, -

наказывается штрафом в размере от двухсоткратного до четырехсоткратного размера

минимальной заработной платы, либо арестом на срок от одного до трех месяцев, либо

лишением свободы на срок не свыше двух лет.

Статья 319. Воспрепятствование деятельности учреждения, исполняющего наказание, или

места содержания арестованных, или места содержания задержанных

1. Угроза применения насилия в отношении работника учреждения, исполняющего наказание,

или места содержания арестованных, или места содержания задержанных в целях

воспрепятствования нормальной деятельности этих учреждений -

наказывается лишением свободы на срок не свыше двух лет.

2. Применение в тех же целях насилия, не опасного для жизни или здоровья, в отношении лиц,

предусмотренных частью первой настоящей статьи, а также лиц, находящихся в учреждении,

исполняющем наказание, или в месте содержания арестованных, или в месте содержания

задержанных, -

наказывается лишением свободы на срок от двух до пяти лет.

3. Деяния, предусмотренные частями первой или второй настоящей статьи, совершенные:

1) с применением насилия, опасного для жизни или здоровья, в отношении лиц,

предусмотренных частями первой или второй настоящей статьи;

3) организованной группой, -

наказываются лишением свободы на срок от пяти до десяти лет.

Статья 320. Незаконное использование эмблемы или знака Красного Креста или Красного

Полумесяца

Незаконное использование эмблемы и отличительных знаков Красного Креста или Красного

Полумесяца, а также наименования Красного Креста или Красного Полумесяца -

наказывается штрафом в размере от трехсоткратного до пятисоткратного размера минимальной

заработной платы, либо арестом на срок от одного до трех месяцев, либо лишением свободы на

срок не свыше двух лет.

Статья 321. Повреждение линий связи

Нарушение правил охраны линий связи, повлекшее по неосторожности повреждение кабельных

линий международной связи, если это вызвало перерыв связи, -

наказывается штрафом в размере от трехсоткратного до пятисоткратного размера минимальной

заработной платы либо арестом на срок не свыше двух месяцев.

Статья 322. Самоуправство

1. Самоуправство, то есть самовольное (самоуправное) осуществление своих действительных или

предполагаемых прав в нарушение порядка, установленного законом или иным правовым актом,

причинившее существенный вред правам или законным интересам лиц либо крупный ущерб

государственным или общественным интересам, -

наказывается штрафом в размере от трехсоткратного до пятисоткратного размера минимальной

заработной платы, либо исправительными работами на срок от одного года до двух лет, либо

арестом на срок от одного до трех месяцев.

2. То же деяние, совершенное с применением насилия или с угрозой его применения, -

наказывается исправительными работами на срок не свыше двух лет, либо арестом на срок от

двух до трех месяцев, либо лишением свободы на срок не свыше пяти лет.

Статья 323. Хищение государственных наград

Хищение государственных наград -

наказывается штрафом в размере от трехсоткратного до пятисоткратного размера минимальной

заработной платы либо арестом на срок не свыше трех месяцев.

Статья 324. Похищение или повреждение документов, штампов, печатей

1. Похищение паспорта или другого важного документа гражданина-

наказывается штрафом в размере от двухсоткратного до четырехсоткратного размера

минимальной заработной платы, либо арестом на срок не свыше двух месяцев, либо лишением

свободы на срок не свыше одного года.

2. Похищение, уничтожение, повреждение или сокрытие официальных документов, штампов или

печатей, совершенные из корыстных побуждений или из иной личной заинтересованности, -

наказываются штрафом в размере от трехсоткратного до пятисоткратного размера минимальной

заработной платы, либо арестом на срок от одного до трех месяцев, либо лишением свободы на

срок не свыше двух лет.

Статья 325. Подделка, сбыт или использование документов, штампов, печатей, бланков,

государственных номеров транспортных средств

1. Подделка удостоверения или иного официального документа, предоставляющего право или

освобождающего от ответственности, в целях его использования или сбыта самим

подделывателем или другим лицом, либо сбыт такого документа, либо изготовление или сбыт

поддельных печатей, штампов, бланков, государственных номеров транспортных средств в тех же

целях, а также использование заведомо ложного документа -

наказываются штрафом в размере от двухсоткратного до четырехсоткратного размера

минимальной заработной платы, либо исправительными работами на срок не свыше одного года,

либо лишением свободы на срок не свыше двух лет.

2. Деяния, предусмотренные частью первой настоящей статьи, совершенные группой лиц по

предварительному сговору, -

наказываются исправительными работами на срок не свыше двух лет либо лишением свободы на

срок не свыше четырех лет.

Статья 326. Незаконное приобретение или сбыт официальных документов или

государственных наград

Незаконное приобретение или сбыт официальных документов, предоставляющих право или

освобождающих от ответственности, а также бланков таких документов или государственных

наград -

наказываются штрафом в размере от трехсоткратного до пятисоткратного размера минимальной

заработной платы, либо исправительными работами на срок не свыше одного года, либо

лишением свободы на срок не свыше двух лет.

Статья 327. Уклонение от прохождения срочной военной службы, тренировочных сборов или

мобилизации

1. Уклонение от очередного призыва на срочную военную службу, от тренировочных сборов или

мобилизации при отсутствии законных оснований для освобождения от этой службы -

наказывается штрафом в размере от трехсоткратного до пятисоткратного размера минимальной

заработной платы, либо арестом на срок не свыше двух месяцев, либо лишением свободы на срок

не свыше двух лет.

2. То же деяние, совершенное:

1) путем причинения себе телесного повреждения или симуляции заболевания;

2) путем подделки документа или обмана, -

наказывается арестом на срок от одного до трех месяцев либо лишением свободы на срок от

одного до пяти лет.

3. Деяния, предусмотренные частями первой или второй настоящей статьи, совершенные во

время военного положения, войны или в боевой обстановке, -

наказываются лишением свободы на срок от четырех до восьми лет.

Статья 328. Уклонение от исполнения повинностей или от уплаты налогов во время войны

Уклонение от трудовой мобилизации или исполнения иных повинностей во время войны, а также

от уплаты налогов -

наказывается арестом на срок от одного до трех месяцев либо лишением свободы на срок не

свыше четырех лет.

Статья 329. Незаконное пересечение Государственной границы

1. Пересечение охраняемой Государственной границы Республики Армения без установленных

документов или без надлежащего разрешения -

наказывается штрафом в размере от стократного до двухсоткратного размера минимальной

заработной платы либо лишением свободы на срок не свыше трех лет.

2. То же деяние, совершенное группой лиц по предварительному сговору, либо организованной

группой, либо с применением насилия или с угрозой его применения, -

наказывается лишением свободы на срок от трех до семи лет.

3. Действие настоящей статьи не распространяется на случаи, когда иностранный гражданин или

лицо без гражданства въезжает в Республику Армения без установленных документов или без

надлежащего разрешения для того, чтобы воспользоваться правом политического убежища,

предоставленным Конституцией Республики Армения и законодательством Республики Армения.

Статья 330. Изъятие, перемещение или уничтожение знаков Государственной границы

1. Изъятие, перемещение или уничтожение знаков Государственной границы в целях

противоправного изменения Государственной границы Республики Армения -

наказываются исправительными работами на срок не свыше двух лет либо лишением свободы на

срок не свыше двух лет.

2. Те же деяния, повлекшие умышленно или по неосторожности тяжкие последствия, -

наказываются лишением свободы на срок от двух до пяти лет.

Статья 331. Надругательство над государственными символами

Надругательство над Гербом Республики Армения, Государственным флагом Республики

Армения, Государственным гимном Республики Армения, а также над государственными

символами другого государства -

наказываеются исправительными работами на срок не свыше двух лет, либо арестом на срок от

одного до трех месяцев, либо лишением свободы на срок не свыше одного года.

ГЛАВА 31

ПРЕСТУПЛЕНИЯ ПРОТИВ ПРАВОСУДИЯ

Статья 332. Воспрепятствование осуществлению правосудия и следствию

1. Вмешательство в какой бы то ни было форме в деятельность суда в целях воспрепятствования

осуществлению правосудия -

наказывается штрафом в размере от двухсоткратного до четырехсоткратного размера

минимальной заработной платы, либо арестом на срок от одного до трех месяцев, либо

лишением свободы на срок не свыше двух лет.

2. Вмешательство в какой бы то ни было форме в деятельность прокурора, следователя или лица,

производящего дознание, в целях воспрепятствования всестороннему, полному и объективному

расследованию дела -

наказывается штрафом в размере от стократного до трехсоткратного размера минимальной

заработной платы либо арестом на срок от одного до трех месяцев.

3. Деяния, предусмотренные частями первой или второй настоящей статьи, совершенные лицом с

использованием своего должностного положения, -

наказываются штрафом в размере от трехсоткратного до пятисоткратного размера минимальной

заработной платы либо лишением свободы на срок не свыше четырех лет с лишением права

занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок не

свыше трех лет.

Статья 333. Ложный донос

1. Ложный донос о совершении преступления, если лицо действовало сознавая, что

предоставляемая им информация является ложной, -

наказывается штрафом в размере от двухсоткратного до четырехсоткратного размера

минимальной заработной платы, либо исправительными работами на срок от одного года до двух

лет, либо арестом на срок от одного до трех месяцев, либо лишением свободы на срок не свыше

двух лет.

2. То же деяние:

1) соединенное с обвинением в тяжком или особо тяжком преступлении;

2) соединенное с созданием искусственных доказательств обвинения;

3) совершенное из корыстных побуждений, -

наказывается лишением свободы на срок не свыше пяти лет.

Статья 334. Укрывательство преступления

1. Укрывательство тяжкого или особо тяжкого преступления, то есть заранее не обещанное

сокрытие лица, совершившего преступление, а также орудий и средств преступления, следов

преступления или предметов, добытых преступным путем, -

наказывается штрафом в размере от трехсоткратного до пятисоткратного размера минимальной

заработной платы, либо арестом на срок от одного до трех месяцев, либо лишением свободы на

срок не свыше двух лет.

2. Супруг (супруга) и близкие родственники лица, совершившего преступление, не подлежат

уголовной ответственности за не обещанное заранее укрывательство преступления.

Статья 335. Несообщение о преступлении

1. Несообщение о достоверно известном готовящемся тяжком или особо тяжком преступлении -

наказывается штрафом в размере от трехсоткратного до пятисоткратного размера минимальной

заработной платы, либо арестом на срок от одного до трех месяцев, либо лишением свободы на

срок не свыше двух лет.

2. Супруг (супруга) и близкие родственники лица, совершившего преступление, не подлежат

уголовной ответственности за несообщение о преступлении.

Статья 336. Привлечение заведомо невиновного к уголовной ответственности

1. Привлечение лица к уголовной ответственности по неустановленному событию преступления

либо при отсутствии фактических данных, обосновывающих или достаточно обосновывающих

причастность лица к событию преступления или подтверждающих наличие в его действии состава

преступления, -

наказывается лишением свободы на срок не свыше пяти лет.

2. То же деяние, повлекшее по неосторожности тяжкие последствия, -

наказывается лишением свободы на срок от двух до шести лет.

3. То же деяние, повлекшее умышленно тяжкие последствия, -

наказывается лишением свободы на срок о четырех до восьми лет с лишением права занимать

определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок не свыше трех

лет.

4. Деяния, предусмотренные частями первой, или второй, или третьей настоящей статьи,

соединенные:

1) с обвинением в тяжком или особо тяжком преступлении;

2) с созданием искусственных доказательств обвинения, -

наказываются лишением свободы на срок от шести до десяти лет с лишением права занимать

определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок не свыше трех

лет.

Статья 337. Воспрепятствование явке свидетеля или потерпевшего либо даче ими показаний

Воспрепятствование явке свидетеля или потерпевшего в суд, в органы предварительного

следствия либо даче показаний, совершенное с применением насилия, или с угрозой его

применения, или иными незаконными действиями, -

наказывается штрафом в размере от трехсоткратного до пятисоткратного размера минимальной

заработной платы, либо арестом на срок не свыше трех месяцев, либо лишением свободы на срок

не свыше двух лет.

Статья 338. Дача ложных показаний или ложного заключения либо осуществление

неправильного перевода

1. Дача ложных показаний свидетелем или потерпевшим либо дача заведомо ложного

заключения экспертом, а также осуществление переводчиком неправильного перевода в ходе

предварительного следствия или в суде -

наказываются штрафом в размере от стократного до трехсоткратного размера минимальной

заработной платы, либо исправительными работами на срок не свыше двух лет, либо арестом на

срок не свыше двух месяцев.

2. Те же деяния:

1) соединенные с обвинением в тяжком или особо тяжком преступлении;

2) соединенные с созданием искусственных доказательств обвинения;

3) совершенные из корыстных побуждений, -

наказываются лишением свободы на срок не свыше пяти лет.

3. В предусмотренных законом случаях лицо, отказавшееся дать показания, не подлежит

уголовной ответственности, если оно в ходе предварительного следствия или судебного

разбирательства до вынесения судом приговора или решения суда добровольно заявило о

данных им ложных показаниях, ложном заключении или о неправильном переводе.

Статья 339. Отказ от дачи показаний

1. Отказ свидетеля или потерпевшего от дачи показаний -

наказывается штрафом в размере от пятидесятикратного до стократного размера минимальной

заработной платы, либо исправительными работами на срок не свыше одного года, либо арестом

на срок не свыше двух месяцев.

2. Лицо, отказавшееся дать показания против себя самого, супруга (супруги) или близкого

родственника, освобождается от уголовной ответственности.

Статья 340. Подкуп или принуждение к даче ложных показаний, ложного заключения или к

неправильному перевод у

1. Подкуп свидетеля или потерпевшего для дачи ложных показаний либо эксперта для дачи

ложного заключения или ложных показаний, а также переводчика для осуществления

неправильного перевода -

наказывается штрафом в размере от двухсоткратного до четырехсоткратного размера

минимальной заработной платы, либо исправительными работами на срок не свыше двух лет,

либо арестом на срок не свыше двух месяцев.

2. Принуждение свидетеля или потерпевшего к даче ложных показаний, эксперта к даче ложного

заключения или переводчика к осуществлению неправильного перевода, а также принуждение к

уклонению от дачи показаний, соединенные с шантажом, угрозой убийством, причинением вреда

здоровью, уничтожением имущества этих лиц или их близких, -

наказывается штрафом в размере от трехсоткратного до пятисоткратного размера минимальной

заработной платы, либо арестом на срок от одного до трех месяцев, либо лишением свободы на

срок не свыше трех лет.

3. Деяния, предусмотренные частями первой или второй настоящей статьи, соединенные с

применением насилия, не опасного для жизни или здоровья указанных лиц, -

наказываются лишением свободы на срок не свыше пяти лет.

4. Деяния, предусмотренные частями первой, или второй, или третьей настоящей статьи:

1) совершенные организованной группой;

2) соединенные с применением насилия, опасного для жизни или здоровья указанных лиц, -

наказываются лишением свободы на срок от трех до семи лет.

Статья 341. Принуждение к даче ложных показаний судьей, прокурором, следователем или

лицом, производящим дознание

1. Принуждение свидетеля, подозреваемого, обвиняемого, подсудимого или потерпевшего к даче

показания либо эксперта к даче ложного заключения, а также переводчика к осуществлению

неправильного перевода путем применения угроз или иных незаконных действий со стороны

судьи, прокурора, следователя или лица, производящего дознание, -

наказывается лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной

деятельностью на срок не свыше пяти лет, либо арестом на срок не свыше трех месяцев, либо

лишением свободы на срок не свыше двух лет.

2. То же деяние, соединенное с издевательством, пыткой или иным насилием в отношении лиц,

предусмотренных частью первой настоящей статьи,-

наказывается лишением свободы на срок от трех до восьми лет с лишением права занимать

определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок не свыше трех

лет или без такового.

3. Деяния, предусмотренные частями первой или второй настоящей статьи, повлекшие тяжкие

последствия, -

наказываются лишением свободы на срок от шести до двенадцати лет с лишением права

занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок не

свыше трех лет.

Статья 342. Разглашение данных предварительного следствия или дознания

Разглашение данных предварительного следствия или дознания без разрешения прокурора,

следователя или лица, производящего дознание, -

наказывается штрафом в размере от стократного до трехсоткратного размера минимальной

заработной платы, либо исправительными работами на срок не свыше двух лет, либо арестом на

срок не свыше одного месяца.

Статья 343. Неуважение к суду

1. Неуважение к суду, выразившееся в оскорблении участников судебного разбирательства, -

наказывается штрафом в размере от стократного до трехсоткратного размера минимальной

заработной платы либо арестом на срок от одного до двух месяцев.

2. То же деяние, выразившееся в оскорблении судьи в связи с осуществлением им должностных

полномочий, -

наказывается штрафом в размере от двухсоткратного до пятисоткратного размера минимальной

заработной платы, либо исправительными работами на срок от одного года до двух лет, либо

арестом на срок от двух до трех месяцев.

Статья 344. Клевета в отношении судьи, прокурора, следователя, лица, производящего

дознание, или судебного пристава

1. Клевета в отношении прокурора, следователя, лица, производящего дознание, или судебного

пристава в связи с ведением предварительного следствия, с исполнением приговора, решения

суда или иного судебного акта -

наказывается штрафом в размере от стократного до трехсоткратного размера минимальной

заработной платы, либо исправительными работами на срок от одного года до двух лет, либо

арестом на срок от одного до трех мсяцев, либо лишением свободы на срок не свыше двух лет.

2. То же деяние, совершенное в отношении судьи в связи с рассмотрением дела или материалов в

суде, -

наказывается штрафом в размере от трехсоткратного до пятисоткратного размера минимальной

заработной платы, либо исправительными работами на срок не свыше двух лет, либо арестом на

срок от одного до трех месяцев, либо лишением свободы на срок не свыше трех лет.

3. Деяния, предусмотренные частями первой или второй настоящей статьи, соединенные с

обвинением лица в тяжком или особо тяжком преступлении, -

наказываются лишением свободы на срок не свыше четырех лет.

Статья 345. Незаконные действия в отношении имущества, подвергнутого аресту или

подлежащего конфискации

1. Растрата, отчуждение, сокрытие или неправомерная передача другому человеку имущества,

подвергнутого аресту или подлежащего конфискации, совершенные лицом, которому это

имущество было вверено, а также осуществление служащим кредитной организации банковских

операций с использованием денежных средств (вкладов), подвергнутых аресту, -

наказываются штрафом в размере от двухсоткратного до четырехсоткратного размера

минимальной заработной платы, либо арестом на срок от одного до трех месяцев, либо

лишением свободы на срок не свыше двух лет.

2. Сокрытие или присвоение имущества, подлежащего конфискации по приговору суда, а также

иное уклонение от исполнения вступившего в законную силу приговора о назначении

конфискации имущества -

наказываются штрафом в размере от трехсоткратного до пятисоткратного размера минимальной

заработной платы либо лишением свободы на срок не свыше трех лет и штрафом в размере

пятидесятикратного размера минимальной заработной платы.

Статья 346. Злостное неисполнение личным поручителем принятых на себя обязательств

Злостное неисполнение личным поручителем принятых на себя обязательств, вследствие

которого подозреваемый или обвиняемый уклонились от следствия или суда, -

наказывается штрафом в размере от трехсоткратного до пятисоткратного размера минимальной

заработной платы, либо исправительными работами на срок не свыше двух лет, либо лишением

свободы на срок не свыше двух лет.

Статья 347. Угроза или насильственные действия в связи с ведением предварительного

следствия или осуществлением правосудия

1. Угроза убийством, причинением вреда здоровью, уничтожением или повреждением имущества

в отношении судьи или его близких в связи с рассмотрением дела или материалов в суде -

наказывается штрафом в размере от трехсоткратного до пятисоткратного размера минимальной

заработной платы либо лишением свободы на срок не свыше трех лет.

2. То же деяние, совершенное в отношении прокурора, следователя, лица, производящего

дознание, защитника, эксперта или судебного пристава или их близких в связи с ведением

предварительного следствия, рассмотрением дела или материалов в суде или в связи с

исполнением приговора, решения суда или иного судебного акта, -

наказывается штрафом в размере от двухсоткратного до четырехсоткратного размера

минимальной заработной платы, либо арестом на срок от одного до трех месяцев, либо

лишением свободы на срок не свыше двух лет.

3. Деяния, предусмотренные частями первой или второй настоящей статьи, совершенные с

применением насилия, не опасного для жизни или здоровья, -

наказываются лишением свободы на срок не свыше пяти лет.

4. Деяния, предусмотренные частями первой, или второй, или третьей настоящей статьи,

соединенные с применением насилия, опасного для жизни или здоровья, -

наказываются лишением свободы на срок от пяти до десяти лет.

Статья 348. Незаконные задержание или заключение под стражу

1. Заведомо незаконное задержание -

наказывается арестом на срок от двух до трех месяцев либо лишением свободы на срок не свыше

двух лет с лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной

деятельностью на срок не свыше трех лет.

2. Заведомо незаконное заключение под стражу или заведомо незаконное содержание под

стражей -

наказываются лишением свободы на срок не свыше четырех лет с лишением права занимать

определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок не свыше трех

лет.

3. Деяния, предусмотренные частями первой или второй настоящей статьи, повлекшие по

неосторожности тяжкие последствия, -

наказываются лишением свободы на срок от трех до восьми лет с лишением права занимать

определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок не свыше трех

лет.

Статья 349. Фальсификация доказательств

1. Фальсификация доказательств по гражданскому делу лицом, участвующим в деле, или его

представителем -

наказывается штрафом в размере от трехсоткратного до пятисоткратного размера минимальной

заработной платы, либо исправительными работами на срок от одного года до двух лет, либо

арестом на срок от одного до двух месяцев.

2. Фальсификация доказательств по уголовному делу лицом, производящим дознание,

следователем, прокурором или защитником -

наказывается лишением свободы на срок не свыше трех лет с лишением права занимать

определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок не свыше трех

лет или без такового.

3. Фальсификация доказательств по уголовному делу лицами, указанными в частях первой или

второй настоящей статьи:

1) совершенная по делам о тяжком или об особо тяжком преступлении;

2) повлекшая по неосторожности тяжкие последствия, -

наказывается лишением свободы на срок от трех до семи лет с лишением права занимать

определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок не свыше трех

лет или без такового.

Статья 350. Провокация взятки или коммерческого подкупа

Провокация взятки или коммерческого подкупа, то есть попытка передачи должностному лицу

или лицу, осуществляющему распорядительные или иные управленческие функции в

коммерческих или иных организациях, без его согласия денег, ценных бумаг, иного имущества

либо оказания ему услуг имущественного характера в целях создания искусственных

доказательств преступления или шантажа -

наказывается штрафом в размере от трехсоткратного до пятисоткратного размера минимальной

заработной платы либо лишением свободы на срок не свыше пяти лет с лишением права

занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок не

свыше двух лет или без такового.

Статья 351. Незаконное освобождение от уголовной ответственности

Незаконное освобождение от уголовной ответственности лица, подозреваемого или обвиняемого

в совершении преступления, прокурором, следователем или лицом, производящим дознание, -

наказывается лишением свободы на срок от двух до семи лет с лишением права занимать

определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок не свыше трех

лет.

Статья 352. Вынесение заведомо неправосудного приговора, решения суда или иного судебного

акта

1. Вынесение судьей заведомо неправосудного приговора, решения суда или иного судебного

акта из корыстных или иных личных побуждений -

наказывается штрафом в размере от трехсоткратного до пятисоткратного размера минимальной

заработной платы, либо лишением права занимать определенные должности или заниматься

определенной деятельностью на срок не свыше пяти лет, либо лишением свободы на срок не

свыше трех лет.

2. То же деяние, повлекшее по неосторожности тяжкие последствия, -

наказывается лишением свободы на срок от двух до четырех лет с лишением права занимать

определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок не свыше трех

лет.

3. То же деяние, повлекшее умышленно тяжкие последствия, -

наказывается лишением свободы на срок от трех до семи лет с лишением права занимать

определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок не свыше трех

лет.

Статья 353. Неисполнение судебного акта

Умышленное неисполнение должностным лицом вступивших в законную силу приговора,

решения суда или иного судебного акта либо воспрепятствование их исполнению -

наказываются штрафом в размере от трехсоткратного до пятисоткратного размера минимальной

заработной платы, либо арестом на срок от одного до трех месяцев, либо лишением свободы на

срок не свыше двух лет.

Статья 354. Уклонение от отбывания наказания в виде лишения свободы

Уклонение лица, осужденного к лишению свободы, которому был разрешен краткосрочный выезд

из места лишения свободы или в отношении которого исполнение приговора было отсрочено, от

отбывания наказания по истечении срока краткосрочного выезда или отсрочки наказания -

наказывается лишением свободы на срок не свыше двух лет.

Статья 355. Побег из места лишения свободы, из места содержания арестованных или из

места содержания задержанных

1. Побег из места лишения свободы, из места содержания арестованных или из места содержания

задержанных -

наказывается лишением свободы на срок не свыше трех лет.

2. То же действие, совершенное:

1) группой лиц;

2) с применением насилия, опасного для жизни или здоровья другого лица, или с угрозой его

применения;

3) с применением оружия или предметов, используемых в качестве оружия, -

наказывается лишением свободы на срок не свыше восьми лет.

3. Лицо, совершившее побег, освобождается от уголовной ответственности, если уголовное

производство было прекращено или был вынесен оправдательный приговор по делу, по которому

лицо было осуждено к лишению свободы, арестовано или задержано.

РАЗДЕЛ 12. ПРЕСТУПЛЕНИЯ ПРОТИВ ПОРЯДКА ВОЕННОЙ СЛУЖБЫ

ГЛАВА 32

ПРЕСТУПЛЕНИЯ ПРОТИВ ПОРЯДКА ВОЕННОЙ СЛУЖБЫ

Статья 356. Неисполнение приказа

1. Неисполнение подчиненным приказа начальника, отданного правомерно и в установленном

порядке, причинившее существенный вред интересам службы, -

наказывается арестом на срок не свыше трех месяцев, либо содержанием в дисциплинарном

батальоне на срок не свыше двух лет, либо лишением свободы на срок не свыше двух лет.

2. То же деяние, совершенное группой лиц либо повлекшее тяжкие последствия, -

наказывается лишением свободы на срок не свыше пяти лет.

3. Деяния, предусмотренные частями первой или второй настоящей статьи, совершенные во

время военного положения, войны или в боевой обстановке, -

наказываются лишением свободы на срок от пяти до пятнадцати лет.

4. Неисполнение приказа вследствие небрежного или недобросовестного отношения к службе,

повлекшее тяжкие последствия, -

наказывается арестом на срок не свыше трех месяцев, либо содержанием в дисциплинарном

батальоне на срок не свыше одного года, либо лишением свободы на срок не свыше одного года.

5. Субъектами преступлений против порядка военной службы, предусмотренных в настоящей

главе, являются лица, проходящие военную службу по призыву или по контракту в Вооруженных

Силах Республики Армения, в других войсках Республики Армения, а также военнообязанные при

прохождении военных сборов.

Статья 357. Сопротивление начальнику или принуждение его к нарушению обязанностей

военной службы

1. Сопротивление начальнику или другому лицу, исполняющему его обязанности по военной

службе, либо принуждение их к нарушению этих обязанностей, соединенные с применением

насилия или с угрозой его применения, -

наказываются содержанием в дисциплинарном батальоне на срок не свыше двух лет либо

лишением свободы на срок не свыше трех лет.

2. Те же деяния, совершенные:

1) группой лиц;

2) с применением оружия;

3) с причинением средней тяжести или тяжкого вреда здоровью либо иных тяжких последствий, -

наказываются лишением свободы на срок от двух до восьми лет.

3. Деяния, предусмотренные частями первой или второй настоящей статьи, совершенные во

время военного положения, войны или в боевой обстановке, -

наказываются лишением свободы на срок от семи до тринадцати лет.

Статья 358. Совершение насильственных действий в отношении начальника

1. Нанесение побоев начальнику или применение иного насилия в отношении него в связи с

исполнением обязанностей военной службы -

наказываются содержанием в дисциплинарном батальоне на срок не свыше двух лет либо

лишением свободы на срок не свыше пяти лет.

2. Те же деяния, совершенные:

1) группой лиц;

2) с применением оружия;

3) с причинением средней тяжести или тяжкого вреда здоровью либо иных тяжких последствий, -

наказываются лишением свободы на срок от трех до двенадцати лет.

3. Деяния, предусмотренные частями первой или второй настоящей статьи, совершенные во

время военного положения, войны или в боевой обстановке, -

наказываются лишением свободы на срок от семи до тринадцати лет.

Статья 359. Нарушение уставных правил взаимоотношений между военнослужащими при

отсутствии между ними отношений подчиненности

1. Нарушение уставных правил взаимоотношений между военнослужащими при отсутствии

между ними отношений подчиненности, выразившееся в унижении чести и достоинства личности,

в издевательстве над ними или их преследовании либо соединенное с применением насилия, -

наказывается арестом на срок не свыше трех месяцев, либо содержанием в дисциплинарном

батальоне на срок не свыше двух лет, либо лишением свободы на срок не свыше двух лет.

2. То же деяние, совершенное:

1) в отношении двух или более лиц;

2) группой лиц;

3) с применением оружия или иных предметов, приспособленных для причинения телесных

повреждений;

4) с причинением вреда средней тяжести здоровью лица, -

наказывается лишением свободы на срок не свыше пяти лет.

3. Деяния, предусмотренные частями первой или второй настоящей статьи, повлекшие тяжкие

последствия, -

наказываются лишением свободы на срок от четырех до восьми лет.

4. Деяния, предусмотренные частями первой, или второй, или третьей настоящей статьи,

совершенные во время военного положения, войны или в боевой обстановке, -

наказываются лишением свободы на срок от пяти до десяти лет.

Статья 360. Оскорбление военнослужащего

1. Оскорбление военнослужащего, то есть унижение в неприличной форме чести и достоинства

военнослужащего другим военнослужащим, в связи с исполнением обязанностей военной

службы-

наказывается арестом на срок не свыше двух месяцев либо содержанием в дисциплинарном

батальоне на срок не свыше шести месяцев.

2. То же деяние, совершенное подчиненным в отношении начальника, а также начальником в

отношении подчиненного в связи с исполнением обязанностей военной службы, -

наказывается арестом на срок не свыше трех месяцев, либо содержанием в дисциплинарном

батальоне на срок не свыше одного года, либо лишением свободы на срок не свыше одного года.

Статья 361. Самовольное оставление воинской части или места службы

1. Самовольное оставление воинской части или места службы, а также неявка без уважительных

причин на службу при увольнении из части, при назначении, из командировки, отпуска или

лечебного учреждения продолжительностью более трех суток, но не более одного месяца, а

также три и более раза в течение трех месяцев продолжительностью от одного до трех суток,

совершенные военнослужащим, проходящим военную службу по призыву или на контрактной

основе, -

наказываются арестом на срок не свыше трех месяцев либо содержанием в дисциплинарном

батальоне на срок не свыше одного года.

2. Те же деяния, совершенные военнослужащими, отбывающими наказание в дисциплинарном

батальоне, -

наказываются лишением свободы на срок не свыше одного года.

3. Деяния, предусмотренные частью первой настоящей статьи, совершенные офицером или унтер-

офицером, -

наказываются арестом на срок от одного до трех месяцев либо лишением свободы на срок не

свыше двух лет.

4. Деяния, предусмотренные частями первой, или второй, или третьей настоящей статьи, если

самовольное отсутствие длилось более одного месяца, но в целях временного уклонения от

военной службы, -

наказываются лишением свободы на срок не свыше трех лет.

5. Деяния, предусмотренные частями первой, или второй, или третьей, или четвертой настоящей

статьи, совершенные группой лиц по предварительному сговору, -

наказываются лишением свободы на срок от двух до пяти лет.

6. Деяния, предусмотренные частями первой, или второй, или третьей, или четвертой настоящей

статьи, совершенные во время военного положения, войны или в боевой обстановке, -

наказываются лишением свободы на срок от трех до восьми лет.

7. Военнослужащий, впервые совершивший деяния, предусмотренные частями первой, второй,

третьей или четвертой настоящей статьи, может быть освобожден от уголовной ответственности,

если совершил их вследствие стечения тяжелых обстоятельств, либо освобождается от уголовной

ответственности, если в течение трех суток с момента уклонения от службы он явится с повинной в

воинскую часть, место службы, правоохранительные или иные государственные органы.

Статья 362. Дезертирство

1. Дезертирство, то есть самовольное оставление воинской части или места службы в целях

окончательного уклонения от военной службы, а также неявка в тех же целях на службу, -

наказывается лишением свободы на срок не свыше четырех лет.

2. Дезертирство, совершенное с оружием, вверенным по службе, либо группой лиц по

предварительному сговору, либо военнослужащим, несущим боевое дежурство, -

наказывается лишением свободы на срок от четырех до десяти лет.

3. Дезертирство, совершенное во время военного положения, войны или в боевой обстановке, -

наказывается лишением свободы на срок от шести до двенадцати лет.

4. Военнослужащий, впервые совершивший деяния, предусмотренные частями первой или второй

настоящей статьи, может быть освобожден от уголовной ответственности, если совершил их

вследствие стечения тяжелых обстоятельств, либо освобождается от уголовной ответственности,

если в течение трех суток с момента уклонения от службы он явится с повинной в воинскую часть,

место службы, правоохранительные или иные государственные органы.

Статья 363. Уклонение от военной службы путем членовредительства, симуляции болезни

или иным незаконным способом

1. Временное уклонение военнослужащего от исполнения обязанностей военной службы путем

причинения себе какого-либо повреждения (членовредительства), симуляции болезни,

использования подложных документов или иного обмана либо иным незаконным способом -

наказывается арестом на срок не свыше трех месяцев либо содержанием в дисциплинарном

батальоне на срок не свыше двух лет.

2. То же деяние, совершенное в целях окончательного освобождения от исполнения обязанностей

военной службы, -

наказывается лишением свободы на срок от двух до пяти лет.

3. Деяния, предусмотренные частями первой или второй настоящей статьи, совершенные во

время военного положения, войны или в боевой обстановке, -

наказываются лишением свободы на срок от пяти до десяти лет.

Статья 364. Отказ от исполнения обязанностей военной службы

1. Отказ военнослужащего от военной службы или от исполнения отдельных обязанностей

военной службы, сопряженный с их фактическим прекращением, -

наказывается арестом на срок не свыше трех месяцев, либо содержанием в дисциплинарном

батальоне на срок не свыше двух лет, либо лишением свободы на срок не свыше двух лет.

2. То же деяние, совершенное группой лиц, -

наказывается лишением свободы на срок от одного года до пяти лет.

3. Деяния, предусмотренные частями первой или второй настоящей статьи, совершенные во

время военного положения, войны или в боевой обстановке, -

наказываются лишением свободы на срок от пяти до десяти лет.

Статья 365. Нарушение правил несения боевого дежурства или боевой службы

1. Нарушение правил несения боевого дежурства или боевой службы по своевременному

обнаружению и отражению внезапного нападения на Республику Армения либо по обеспечению

безопасности Республики Армения, если это деяние причинило по неосторожности вред или

создало угрозу причинения такого вреда, -

наказывается содержанием в дисциплинарном батальоне на срок не свыше двух лет либо

лишением свободы на срок не свыше двух лет.

2. То же деяние, совершенное вследствие небрежного или недобросовестного отношения к

правилам несения боевого дежурства или боевой службы и повлекшее тяжкие последствия, -

наказывается содержанием в дисциплинарном батальоне на срок не свыше двух лет либо

лишением свободы на срок от двух до семи лет.

3. Деяния, предусмотренные частями первой или второй настоящей статьи, совершенные во

время военного положения, войны или в боевой обстановке, -

наказываются лишением свободы на срок от четырех до десяти лет.

Статья 366. Нарушение правил несения пограничной службы

1. Нарушение правил несения пограничной службы лицом, входящим в пограничный наряд или

исполняющим иные обязанности пограничной службы, если это деяние причинило или могло

причинить вред интересам безопасности государства, -

наказывается содержанием в дисциплинарном батальоне на срок не свыше одного года либо

лишением свободы на срок не свыше одного года.

2. То же деяние, совершенное вследствие небрежного или недобросовестного отношения к

правилам несения пограничной службы и повлекшее по неосторожности тяжкие последствия, -

наказывается содержанием в дисциплинарном батальоне на срок не свыше двух лет либо

лишением свободы на срок не свыше двух лет.

3. Деяния, предусмотренные частями первой или второй настоящей статьи, совершенные во

время военного положения, войны или в боевой обстановке, -

наказываются лишением свободы на срок от четырех до десяти лет.

Статья 367. Нарушение уставных правил караульной или гарнизонной службы

1. Нарушение уставных правил караульной или гарнизонной службы лицом, входящим в состав

караула или патруля, если это деяние повлекло по неосторожности такие вредные последствия,

для предотвращения которых был назначен данный караул или патруль, -

наказывается содержанием в дисциплинарном батальоне на срок не свыше двух лет либо

лишением свободы на срок не свыше двух лет.

2. То же деяние, совершенное вследствие небрежного или недобросовестного отношения к

уставным правилам караульной или гарнизонной службы и повлекшее по неосторожности тяжкие

последствия, -

наказывается арестом на срок от одного до трех месяцев, либо содержанием в дисциплинарном

батальоне на срок не свыше одного года, либо лишением свободы на срок не свыше одного года.

3. Деяния, предусмотренные частями первой или второй настоящей статьи, совершенные во

время военного положения, войны или в боевой обстановке, -

наказываются лишением свободы на срок от трех до восьми лет.

Статья 368. Нарушение уставных правил внутренней службы

1. Нарушение уставных правил внутренней службы лицом, входящим в суточный наряд части

(кроме караула и патруля), повлекшее тяжкие последствия, -

наказывается арестом на срок не свыше трех месяцев, либо содержанием в дисциплинарном

батальоне на срок не свыше двух лет, либо лишением свободы на срок не свыше двух лет.

2. То же деяние, совершенное вследствие небрежного или недобросовестного отношения к

уставным правилам внутренней службы и повлекшее тяжкие последствия, -

наказывается содержанием в дисциплинарном батальоне на срок не свыше одного года либо

лишением свободы на срок не свыше одного года.

3. То же деяние, совершенное во время военного положения, войны или в боевой обстановке, -

наказывается лишением свободы на срок от двух до шести лет.

Статья 369. Умышленное уничтожение или повреждение военного имущества

1. Умышленное уничтожение или повреждение оружия, боеприпасов,военной техники или иного

военного имущества -

наказываются штрафом в размере не свыше двухсоткратного размера минимальной заработной

платы, либо содержанием в дисциплинарном батальоне на срок не свыше одного года, либо

лишением свободы на срок не свыше трех лет.

2. Те же деяния, повлекшие тяжкие последствия, - наказываются штрафом в размере не свыше

трехсоткратного размера минимальной заработной платы, либо содержанием в дисциплинарном

батальоне на срок не свыше двух лет, либо лишением свободы на срок от трех до восьми лет.

3. Деяния, предусмотренные частями первой или второй настоящей статьи, совершенные во

время военного положения, войны или в боевой обстановке, -

наказываются лишением свободы на срок от шести до двенадцати лет.

Статья 370. Уничтожение или повреждение военного имущества по неосторожности

Уничтожение или повреждение оружия, боеприпасов, военной техники или иного военного

имущества по самонадеянности или по небрежности, повлекшие тяжкие последствия, -

наказываются штрафом в размере не свыше двухсоткратного размера минимальной заработной

платы , либо содержанием в дисциплинарном батальоне на срок не свыше одного года, либо

лишением свободы на срок не свыше двух лет.

Статья 371. Промотание военного имущества

1. Промотание военного имущества, то есть сбыт военнослужащим обмундирования, или

предметов военного снаряжения, или иного военного имущества, предоставленных ему для

личного пользования, -

наказывается штрафом в размере не свыше двухсоткратного размера минимальной заработной

платы, либо содержанием в дисциплинарном батальоне на срок не свыше одного года, либо

лишением свободы на срок не свыше двух лет.

2. Промотание оружия или боеприпасов -

наказывается содержанием в дисциплинарном батальоне на срок не свыше двух лет либо

лишением свободы на срок не свыше пяти лет.

3. Деяния, предусмотренные частями первой или второй настоящей статьи, совершенные во

время военного положения, войны или в боевой обстановке, -

наказываются лишением свободы на срок от трех до восьми лет.

Статья 372. Утрата или порча военного имущества

1. Утрата или порча военнослужащим одежды или предметов военного снаряжения,

предоставленных ему для личного пользования, а также вверенных ему оружия, боеприпасов или

иного военного имущества, совершенные с нарушением правил их хранения, -

наказываются штрафом в размере стократного размера минимальной заработной платы либо

содержанием в дисциплинарном батальоне на срок не свыше одного года.

2. Те же деяния, совершенные во время военного положения, войны или в боевой обстановке, -

наказываются лишением свободы на срок не свыше трех лет.

Статья 373. Нарушение правил обращения с оружием, боеприпасами и представляющими

повышенную опасность для окружающих предметами, материалами и веществами

1. Нарушение правил обращения с оружием, боеприпасами, а также с радиоактивными

материалами, взрывчатыми или иными представляющими повышенную опасность для

окружающих устройствами, предметами или веществами, причинившее по неосторожности

легкий или средней тяжести вред здоровью человека, -

наказывается содержанием в дисциплинарном батальоне на срок не свыше одного года либо

лишением свободы на срок не свыше двух лет.

2. То же деяние, причинившее по неосторожности тяжкий вред здоровью человека либо

повлекшее уничтожение боевой техники или иные тяжкие последствия, -

наказывается содержанием в дисциплинарном батальоне на срок не свыше двух лет либо

лишением свободы на срок не свыше четырех лет.

3. Деяние, предсумотренноые частью первой настоящей статьи, повлекшиее по неосторожности

смерть человека, -

наказывается лишением свободы на срок от трех до семи лет.

4. Деяния, предусмотренные частями первой или второй настоящей статьи, повлекшие по

неосторожности смерть двух или более лиц, -

наказываются лишением свободы на срок от четырех до десяти лет.

Статья 374. Передача кому-либо оружия, боеприпасов, иного военного имущества, а также

материалов, веществ или предметов представляющих повышенную опасность для

окружающих

Передача кому бы то ни было в нарушение установленного порядка вверенных военнослужащему

оружия, боеприпасов, иного военного имущества, а также радиоактивных материалов,

взрывчатых или иных устройств и предметов, представляющих большую опасность для

окружающих, если действия, совершенные получившим их, повлекли человеческие жертвы или

иные тяжкие последствия, -

наказывается содержанием в дисциплинарном батальоне на срок не свыше двух лет либо

лишением свободы на срок не свыше трех лет.

Статья 375. Злоупотребление властью, превышение или бездействие власти

1. Злоупотребление начальника или должностного лица властью или должностным положением,

превышение власти или пределов должностных полномочий, а также бездействие власти, если

эти деяния совершены из корыстных побуждений, иной личной заинтересованности или исходя

из групповых интересов и если они причинили существенный вред, -

наказываются лишением свободы на срок от двух до пяти лет.

2. Те же деяния, повлекшие по неосторожности тяжкие последствия, -

наказываются лишением свободы на срок от трех до восьми лет.

3. Деяния, предусмотренные частями первой или второй настоящей статьи, совершенные во

время военного положения, войны или в боевой обстановке, -

наказываются лишением свободы на срок от семи до тринадцати лет.

Статья 376. Халатное отношение к службе

1. Халатное отношение начальника или должностного лица к службе, причинившее существенный

вред, -

наказывается содержанием в дисциплинароном батальоне на срок не свыше двух лет либо

лишением свободы на срок не свыше трех лет.

2. То же деяние, повлекшее по неосторожности тяжкие последствия, -

наказывается лишением свободы на срок от трех до шести лет.

3. Деяния, предусмотренные частями первой или второй настоящей статьи, совершенные во

время военного положения, войны или в боевой обстановке, -

наказываются лишением свободы на срок от четырех до восьми лет.

Статья 377. Нарушение правил вождения или эксплуатации машин

1. Нарушение правил вождения или эксплуатации боевых, специальных или транспортных машин,

причинившее по неосторожности средней тяжести или тяжкий вред здоровью человека либо

повлекшее иные тяжкие последствия, -

наказывается арестом на срок не свыше трех месяцев, либо содержанием в дисциплинароном

батальоне на срок не свыше одного года, либо лишением свободы на срок не свыше одного года с

лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной

деятельностью на срок не свыше двух лет или без такового.

2. То же деяние, повлекшее по неосторожности смерть человека, -

наказывается лишением свободы на срок не свыше пяти лет с лишением права занимать

определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок не свыше трех

лет или без такового.

3. Деяния, предусмотренные частями первой или второй настоящей статьи, повлекшие по

неосторожности смерть двух или более лиц, -

наказываются лишением свободы на срок от четырех до десяти лет.

Статья 378. Нарушение правил полетов или подготовки к ним

1. Нарушение правил полетов, подготовки к ним или иных правил эксплуатации боевых

летательных аппаратов, повлекшее по неосторожности смерть человека или иные тяжкие

последствия, -

наказывается лишением свободы на срок от двух до шести лет.

2. Деяние, предусмотренное частью первой настоящей статьи, повлекшее по неосторожности

смерть двух или более человек -

наказывается лишением свободы на срок от четырех до десяти лет.

Статья 379. Сдача или оставление противнику средств ведения боя

Сдача или оставление противнику начальником укреплений, боевой техники и других средств

ведения боя, если к тому не вынудила боевая обстановка, при отсутствии признаков

государственной измены, -

наказываются лишением свободы на срок от десяти до пятнадцати лет.

Статья 380. Самовольное оставление поля сражения или отказ действовать оружием

1. Самовольное оставление поля сражения или отказ действовать оружием во время боя -

наказываются лишением свободы на срок от восьми до двенадцати лет.

2. Те же деяния, совершенные группой лиц по предварительному сговору,-

наказываются лишением свободы на срок от десяти до пятнадцати лет.

Статья 381. Добровольная сдача в плен

Добровольная сдача в плен по трусости или малодушию -

наказывается лишением свободы на срок от восьми до пятнадцати лет.

Статья 382. Преступные действия военнослужащего, находящегося в плену

1. Добровольное участие военнослужащего, находящегося в плену, в работах, имеющих военное

значение, или в других мероприятиях, заведомо способных причинить вред Республике Армения

или союзным с ней государствам, при отсутствии признаков измены родине, -

наказывается лишением свободы на срок от трех до восьми лет.

2. Применение насилия к другим военнопленным или жестокое обращение с ними со стороны

военнопленного, находящегося в положении старшего, -

наказываются лишением свободы на срок от двух до восьми лет.

3. Совершение военнослужащим, находящимся в плену, действий, направленных против других

военнопленных, из корыстных побуждений или в целях обеспечения снисходительного к себе

отношения противника -

наказывается лишением свободы на срок не свыше двух лет.

Статья 383. Мародерство

Похищение на поле сражения вещей, находящихся при убитых или раненых, -

наказывается лишением свободы на срок от двух до восьми лет.

РАЗДЕЛ 13. ПРЕСТУПЛЕНИЯ ПРОТИВ МИРА И БЕЗОПАСНОСТИ ЧЕЛОВЕЧЕСТВА

ГЛАВА 33

ПРЕСТУПЛЕНИЯ ПРОТИВ МИРА И БЕЗОПАСНОСТИ ЧЕЛОВЕЧЕСТВА

Статья 384. Агрессивная война

1. Планирование или подготовка агрессивной войны -

наказываются лишением свободы на срок от пяти до десяти лет.

2. Развязывание или ведение агрессивной войны -

наказываются лишением свободы на срок от восьми до пятнадцати лет.

Статья 385. Публичные призывы к агрессивной войне

1. Публичные призывы к развязыванию агрессивной войны -

наказываются штрафом в размере от стократного до двухсоткратного размера минимальной

заработной платы либо лишением свободы на срок не свыше трех лет.

2. Те же действия, совершенные через средства массовой информации или лицами,

занимающими высшие государственные должности, -

наказываются штрафом в размере от трехсоткратного до пятисоткратного размера минимальной

заработной платы либо лишением свободы на срок от двух до пяти лет с лишением права

занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок н

свыше трех лет.

3. В настоящей статье лицами, занимающими высшие государственные должности, являются

Президент Республики Армения, члены Правительства Республики Армения, депутаты

Национального Собрания Республики Армения.

Статья 386. Производство или распространение оружия массового поражения

Создание, производство, приобретение или сбыт химического, биологического или другого вида

оружия массового поражения, запрещенного международным договором, передача государству,

не владеющему ядерным оружием, сырьевого или специального расщепляемого материала,

предоставление такому государству оружия массового поражения или необходимых для его

производства компонентов, запрещенных международным договором Республики Армения, -

наказываются лишением свободы на срок от четырех до восьми лет.

Статья 387. Применение запрещенных средств и методов ведения войны

1. Применение запрещенных международным договором средств и методов войны в военных

действиях или вооруженных конфликтах -

наказывается лишением свободы на срок не свыше пятнадцати лет.

2. Применение или испытание оружия массового поражения, запрещенного международным

договором Республики Армения, -

наказываются лишением свободы на срок от десяти до пятнадцати лет либо пожизненным

лишением свободы.

Статья 388. Террористическая акция против представителя иностранного государства или

международной организации

1. Применение насилия к представителю иностранного государства или международной

организации, либо его похищение, либо лишение его свободы, если эти действия совершены в

целях провокации войны или осложнения международных отношений, -

наказываются лишением свободы на срок от пяти до двенадцати лет.

2. Убийство представителя иностранного государства или международной организации, если оно

совершено в целях провокации войны или осложнения международных отношений, -

наказывается лишением свободы на срок от десяти до пятнадцати лет либо пожизненным

лишением свободы.

Статья 389. Международный терроризм

Международный терроризм, то есть организация или осуществление на территории иностранного

государства взрыва или поджога либо иных действий, направленных на уничтожение людей или

причинение им телесных повреждений, уничтожение или повреждение зданий, сооружений,

дорог и коммуникаций, средств связи или иного имущества, совершенный в целях разжигания

международных осложнений или войны либо дестабилизации внутренней обстановки

иностранного государства, -

наказывается лишенем свободы на срок от десяти до пятнадцати лет либо пожизненным

лишением свободы.

Статья 390. Серьезные нарушения норм международного гуманитарного права во время

вооруженных конфликтов

1. Совершение во время вооруженных конфликтов нижеследующих деяний, прищнанных

серьезным нарушением норм международного гуманитарного права, в отношении лиц, не

принимавших непосредственное участие в военных действиях или лишенных средств защиты,

раненых, больных, медицинского или духовного персонала, санитарных формирований или

санитарно-транспорных средств, военнопленных, гражданских лиц, гражданского населения,

беженцев, покровительствуемых или иных лиц, пользующихся защитой во время военных

действий:

1) убийство;

2) пытки и бесчеловечное обращение, включая биологические опыты;

3) умышленное причинение серьезных страданий либо совершение иных действий, угрожающих

физическому или психическому состоянию лица, -

наказывается лишением свободы на срок от восьми до пятнадцати лет либо пожизненным

лишением свободы.

2. Совершение во время вооруженных конфликтов нижеследующих деяний, признанных

серьезным нарушением международного гуманитарного права, в отношении лиц или объектов,

перечисленных в части первой настоящей статьи:

1) причинение вреда здоровью;

2) принуждение покровительствуемого лица или военнопленного к службе в вооруженных силах

державы-противницы;

3) лишение покровительствуемого лица или военнопленного права на беспристрастное и

надлежащее судопроизводство;

4) незаконная депортация, перемещение либо заключение под стражу или иное лишение

свободы покровительствуемого лица;

5) захват в качестве заложников;

6) незаконное, произвольное уничтожение или присвоение имущества в больших масштабах, не

вызванное военной необходимостью, -

наказывается лишением свободы на срок от пяти до двенадцати лет.

3. Нижеследующие деяния, признанные серьезным нарушением норм международного

гуманитарного права, совершенные во время вооруженных конфликтов, причинившие серьезный

вред физическому или психическому состоянию лица либо повлекшие смерть человека:

1) нападение на гражданское население или на отдельных гражданских лиц;

2) нападение неизбирательного характера, поражающее гражданское население или гражданские

объекты, если очевидно, что такое нападение приведет к чрезмерным потерям среди

гражданских лиц или причинит чрезмерный ущерб гражданским объектам, если причинение

таких повреждений чрезмерно для достижения конкретного и непосредственного военного

превосходства;

3) нападение на сооружения и установки, содержащие опасные силы, если очевидно, что такое

нападение приведет к чрезмерным потерям среди гражданских лиц или причинит чрезмерный

ущерб гражданским объектам, если причинение таких повреждений чрезмерно для достижения

конкретного и непосредственного военного превосходства;

4) превращение необороняемых территорий и демилитаризованных зон в объекты нападения;

5) нападение на лиц, заведомо для виновного прекративших свое непосредственное участия в

военных действиях, -

наказываются лишением свободы на срок от десяти до пятнадцати лет либо пожизненным

лишением свободы.

4. Нижеследующие деяния, признанные серьезным нарушением международного гуманитарного

права, совершенные во время вооруженных конфликтов:

1) переселение оккупирующим государством части своего собственного гражданского населения

на оккупированную территорию, либо выселение с оккупированной территории всего населения

или его части, либо его перемещение в пределах оккупированной территории или за ее пределы;

2) неоправданное затягивание репатриации военнопленных или гражданских лиц;

3) введение практики унижения достоинства личности, негуманных и иных оскорбительных

действий, основанной на апартеиде или расовой дискриминации;

4) превращение в объекты нападения исторических памятников, произведений искусства, мест

отправления культа, находящихся под особой защитой, отчетливо различимых, считающихся

культурным и духовным наследием народов, и причинение им вследствие нападения большого

ущерба, если они не находятся в непосредственной близости от военных объектов и если не

имеется данных об использовании противником этих исторических памятников, произведений

искусства, мест отправления культа, для способствования военным действиям, -

наказываются лишением свободы на срок от восьми до двенадцати лет.

5. Медицинское вмешательство в отошении лиц, оказавшихся во время вооруженных конфликтов

во власти противника, заключенных под стражу или иных образом лишенных свободы,

признанное серьезным нарушением международного гуманитарного права и представляющее

угрозу их здоровью, физическому или психическому состоянию, не вызванное состоянием

здоровья указанных лиц и не отвечающее общепризнанным медицинским нормам, в частности,

причинение лицам физического увечья, проведение над ними медицинских экспериментов или

научных опытов, удаление частей тела или тканей либо проведение операции по их

трансплантации даже с согласия указанных лиц -

наказывается лишением свободы на срок от восьми до двенадцати лет.

6. Другие нарушения международного гуманитарного права во время вооруженных конфликтов,

предусмотренные международными договорами, -

наказываются лишением свободы на срок не свыше пяти лет.

Статья 391. Бездействие или отдача преступного приказа во время вооруженного конфликта

1. Непринятие во время вооруженного конфликта начальником или должностным лицом, в

пределах его полномочий, всех возможных мер к предотвращению совершаемых подчиненным

преступлений, предусмотренных статьями 387 и 390 настоящего Кодекса, если он знал или имел в

своем распоряжении сведение, которое в данной ситуации позволяло ему прийти к заключению,

что его подчиненный совершает или замышляет совершить подобное нарушение и если он в

пределах своей компетенции практически не принял всех возможных мер к недопущению такого

нарушения или к его предотвращению, -

наказывается лишением свободы на срок от пяти до десяти лет.

2. То же деяние, совершенное по неосторожности, -

наказывается лишением свободы на срок от двух до пяти лет.

3. Отдача во время вооруженного конфликта начальником или должностным лицом своему

подчиненному приказа "не оставлять никого в живых", или иного заведомо преступного приказа,

или распоряжения, направленного на совершение преступлений, предусмотренных статьями 387

и 390 настоящего Закона, -

наказывается лишением свободы на срок от пяти до пятнадцати лет.

Статья 392. Преступления против безопасности человечества

Изгнание, неправомерное содержание под стражей, порабощение, применение без суда

массовых и систематических казней, похищение людей, которому следует их исчезновение, пытки

или жестокие действия, совершаемые по признакам расовой, национальной, этнической

принадлежности, политических взглядов и вероисповедания гражданского населения, -

наказываются лишением свободы на срок от семи до пятнадцати лет либо пожизненным

лишением свободы.

Статья 393. Геноцид

Убийство членов какой бы то ни было национальной, этнической, расовой или религиозной

группы в целях ее полного или частичного уничтожения, причинение тяжкого вреда их здоровью,

воспрепятствование деторождению, принудительная передача детей этой группы другой группе,

насильственное переселение либо создание иных условий жизни в целях полного или частичного

физического истребления (геноцид) -

наказываются лишением свободы на срок от двенадцати до пятнадцати лет либо пожизненным

лишением свободы.

Статья 394. Экоцид

Умышленное массовое уничтожение растительного или животного мира, отравление атмосферы,

земли или водных ресурсов, а также совершение иных деяний, вызвавших экологическую

катастрофу, -

наказываются лишением свободы на срок от десяти до пятнадцати лет.

Статья 395. Наемничество

1. Вербовка, обучение, финансирование или иное материальное обеспечение наемника, а также

его использование в вооруженных конфликтах или военных действиях -

наказываются лишением свободы на срок от пяти до десяти лет.

2. Деяния, предусмотренные частью первой настоящей статьи, совершенные:

1) с использованием должностного положения;

2) с вовлечением заведомо несовершеннолетнего, -

наказываются лишением свободы на срок от семи до двенадцати лет.

3. Участие наемника в вооруженных конфликтах или военных действиях-

наказывается лишением свободы на срок от трех до семи лет.

4. Наемником признается специально завербованное лицо, действующее в целях получения

материального вознаграждения и не являющееся гражданином государства, участвующего в

вооруженном конфликте или военных действиях, не проживающее постоянно на ее территории,

не включенное в личный состав вооруженных сил находящегося в конфликте государства и не

направленное другим государством для выполнения официальных обязанностей в составе

вооруженных сил.

Статья 396. Нападение на лиц или учреждение, пользующихся международной защитой

Нападение на представителя иностранного государства, или сотрудника международной

организации, пользующихся международной защитой, или на проживающих вместе с ним членов

его семьи, а также на служебные или жилые помещения или транспортные средства лиц,

пользующихся международной защитой, если эти действия совершены в целях провокации войны

или осложнения международных отношений, -

наказывается лишением свободы на срок от трех до восьми лет.

2. Те же действия, повлекшие по неосторожности смерть человека, причинившие тяжкий вред его

здоровью либо сопряженные с уничтожением имущества или важных документов, -

наказываются лишением свободы на срок от трех до двенадцати лет.

Статья 397. Незаконное использование отличительных знаков,охраняемых международными

договорами

Использование во время вооруженных действий вопреки международным договорам

охраняемых международным правом и международными договорами знаков Красного Креста и

Красного Полумесяца или иных предусмотренных для культурных ценностей защитных или

отличительных знаков, либо незаконное пользование государственным флагом или

государственными отличительными знаками противника или нейтрального государства, либо

незаконное пользование флагом или отличительными знаками международной организации -

наказываются исправительными работами на срок от одного года до двух лет либо лишением

свободы на срок не свыше трех лет.

РАЗДЕЛ 14. ЗАКЛЮЧИТЕЛЬНОЕ ПОЛОЖЕНИЕ

ГЛАВА 34

ЗАКЛЮЧИТЕЛЬНОЕ ПОЛОЖЕНИЕ

Статья 398. Введение в действие Уголовного кодекса Республики Армения

Настоящий Кодекс вводится в действие специальным законом.

ПРЕЗИДЕНТ РЕСПУБЛИКИ АРМЕНИЯ Р. КОЧАРЯН

29 апреля 2003 года

ЗР-528

05.11.2003 О внесении дополнения в Уголовный кодекс Республики Армения

09.06.2004 О внесении изменений и дополнений в Уголовный кодекс Республики Армения

14.12.2004

24.12.2004 О внесении изменений и дополнений в Уголовный кодекс Республики Армения

20.05.2005 О внесении дополнений в Уголовный кодекс Республики Армения

07.07.2005 О внесении изменения и дополнения в Уголовный кодекс Республики Армения

04.10.2005 О внесении изменений и дополнений в Уголовный кодекс Республики Армения

04.10.2005 О внесении дополнения в Уголовный кодекс Республики Армения

08.12.2005 О внесении изменений и дополнений в Уголовный кодекс Республики Армения

16.12.2005 О внесении дополнения в Уголовный кодекс Республики Армения

16.12.2005 О внесении изменений и дополнений в Уголовный кодекс Республики Армения

16.12.2005 О внесении дополнения и изменений в Уголовный кодекс Республики Армения

25.05.2006 О внесении изменения в Уголовный кодекс Республики Армения

01.06.2006 О внесении дополнений в Уголовный кодекс Республики Армения

01.06.2006 О внесении изменений и дополнений в Уголовный кодекс Республики Армения

01.06.2006

01.06.2006 О внесении изменений в Уголовный кодекс Республики Армения

15.06.2006 О внесении изменения в Уголовный кодекс Республики Армения

15.06.2006 О внесении изменений и дополнений в Уголовный кодекс Республики Армения

15.11.2006 О внесении изменения и дополнения в Уголовный кодекс Республики Армения

28.11.2006 О внесении изменений в Уголовный кодекс Республики Армения

05.12.2006 О внесении изменений и дополнений в Уголовный кодекс Республики Армения

22.12.2006 О внесении дополнений и изменений в Уголовный кодекс Республики Армения

25.12.2006

25.12.2006 О внесении изменений в Уголовный кодекс Республики Армения

22.02.2007 О внесении дополнения в Уголовный кодекс Республики Армения

26.02.2007 О внесении дополнения в Уголовный кодекс Республики Армения

09.04.2007 О внесении изменений в Уголовний кодекс Республики Армения

09.04.2007 О внесении дополнений в Уголовный кодекс Республики Армения

28.11.2007 О внесении дополнения в Уголовный кодекс Республики Армения

28.11.2007 О внесении изменений и дополнений в Уголовный кодекс Республики Армения

28.11.2007 О внесении изменений в Уголовный кодекс Республики Армения

30.04.2008 О внесении дополнений в Уголовный кодекс Республики Армения

19.05.2008

26.05.2008 О внесении изменений и дополнений в Уголовный кодекс Республики Армения

26.05.2008 О внесении изменения в Уголовный кодекс Республики Армения

22.10.2008 О внесении дополнения в Уголовный кодекс Республики Армения

26.12.2008 О внесении дополнения в Уголовный кодекс Республики Армения

18.03.2009

10.06.2009

17.09.2009

07.10.2009

18.11.2009

04.02.2010

17.03.2010

08.04.2010

18.05.2010

24.06.2010

05.10.2010

26.10.2010

21.12.2010

22.12.2010

08.02.2011

09.02.2011

01.03.2011

14.04.2011

23.05.2011

26.05.2011

23.06.2011

14.09.2011

29.11.2011

30.11.2011

07.12.2011

08.12.2011

09.02.2012

27.02.2012

19.03.2012

05.02.2013

30.04.2013

02.05.2013

12.11.2013

05.12.2013

16.05.2014

19.05.2014

10.06.2014

21.06.2014

17.12.2014

09.06.2015

21.12.2015

16.05.2016

17.05.2016

25.05.2016

17.06.2016

29.09.2016

19.10.2016

20.10.2016 О внесении изменений и дополнений в Уголовный кодекс Республики Армения

20.10.2016

06.12.2016

16.12.2016

16.12.2016 О внесении изменения в Уголовный кодекс Республики Армения

28.02.2017

01.03.2017

Code pénal de la République d'Arménie du 18 avril 2003, Arménie

Documents disponibles

Non official translation

Article 1. Criminal legislation of the Republic of Armenia.

Article 2. The objectives of the Criminal Code.

Article 3. The grounds for criminal liability.

Article 4. Principles of criminal legislation.

Article 5. Principle of legitimacy.

Article 6. Principle of equality before the law.

Article 7. Principle of inevitability of liability.

Article 8. Principle of personal liability.

Article 9. Principle of liability in accordance with the offence.

Article 10. Principle of individuality of justice and liability.

Article 11. Humanitarian principle.

Article 12. Operation of the criminal law in time

Article 13. Retroactive effect of criminal law.

Article 14. The effect of the criminal law with regard to persons who committed crime in the territory of the Republic of Armenia.

Article 15. Effect of criminal law with regard to persons who committed crimes outside the territory of the Republic of Armenia.

Article 16. Extradition of persons who committed a crime.

Article 17. Legal significance of a person’s conviction outside the RA

Article 18. The notion of crime.

Article 19. Types of crime.

Article 20. Aggregate of crimes.

Article 21. Repeated crime

Article 22. Recidivism.

Article 23. General conditions of criminal liability.

Article 24. The age at which a person is subject to criminal liability.

Article 25. Insanity.

Article 26. Limited sanity.

Article 27. Criminal liability of persons who committed crime in the state of intoxication.

Article 28. Types of guilt.

Article 29. Committal of willful crime.

Article 30. Committal of negligent crime.

Article 31. Inflicting damage without guilt

Article 32. Liability for crimes with two types of guilt.

Article 33. Completed and unfinished crime.

Article 34. Attempt to commit a crime.

Article 35. Preparation of crime.

Article 36. Voluntary refusal from a crime.

Article 37. The notion of complicity.

Article 38. Types of accomplices.

Article 39. The liability of accomplices.

Article 40. Excess of performer.

Article 41. Committal of crime by a group of individuals, by an organized group or by a criminal association.

Article 42. Necessary defense.

Article 43. Inflicting damage when capturing the perpetrator.

Article 44. Urgent necessity.

Article 45. Physical or psychiatric enforcement.

Article 46. Justified risk.

Article 47. Execution of an order or instruction.

Article 48. The notion of punishment and its purposes.

Article 49. Types of punishment.

Article 50. Basic and supplementary punishments.

Article 51. Fines.

Article 52. Deprivation of the right to hold certain posts or practice certain professions.

Article 53. Deprivation of special titles or military ranks, categories, degrees or qualification class

Article 54. Public works

Article 55. Confiscation of property.

Article 56. Correctional labor

Article 57. Arrest.

Article 58. Keeping in disciplinary battalion.

Article 59. Imprisonment for a certain term.

Article 60. Life sentence.

Article 61. General principles of assigning punishment.

Article 63. Circumstances aggravating the liability and punishment.

Article 64. Assignment of a milder punishment than envisaged by law.

Article 65. Assignment of punishment for an unfinished crime.

Article 66. Assignment of punishment by accumulation of crimes.

Article 67. Assignment of punishment by accumulation of sentences.

Article 68. Determining the terms of punishment by summing them up.

Article 69. Calculation of the punishment terms and offsetting punishment.

Article 70. Conditional punishment.

Article 71. Procedure and conditions of punishment implementation

Article 72. Exemption from criminal liability in case of repentance.

Article 73. Exemption from criminal liability in case of reconciliation with the aggrieved.

Article 74. Exemption from criminal liability due to change of situation.

Article 75. Exemption from criminal liability as a result of expiry of the statute of limitation.

Article 76. Exemption from punishment on parole.

Article 77. Replacement of the unserved part of the punishment with a softer punishment.

Article 78. Postponement or exemption from punishment of pregnant women or women with children under 3 years of age.